Wybrane schorzenia pochwy, macicy i jajników u psów i kotów

Lek. Wet. Tomek Seweryn

Przypomnienie budowy anatomicznej
układu rozrodczego suki

Schemat badania narządu rodnego u suk i kotek.

• Wywiad oraz ogólne badanie kliniczne

• Oględziny krocza oraz sromu (budowa warg sromowych, symetria, wygląd szpary sromowej, wycieki i ich charakter)

• Wygląd błony śluzowej przedsionka pochwy oraz pochwy właściwej

• Badanie palpacyjne przedsionka pochwy

• Wziernikowanie pochwy

Schemat badania narządu rodnego c.d.

• Pobranie wymazu cytologicznego z terenu pochwy właściwej (okolica ujścia zewnętrznego szyjki macicy) - technika wykonania

• Badanie szyjki macicy oraz rogów macicy przez powłoki brzuszne(wielkość narządu, konsystencja, reaktywność miometrium, tkliwość narządu)

• Badanie ultrasonograficzne macicy oraz jajników.

• Badanie rentgenologiczne

• Pomiar stężenia hormonów we krwi

Schemat badania narządu rodnego c.d. - (badania dodatkowe)

• Badanie bakteriologiczne oraz mikologiczne

• Laparoskopia

• Laparotomia diagnostyczne

• Analiza chromosomalna

Fizjologia cyklu płciowego suk

• Prosetros 9 dni (3-16 dni)

• Oestrus 9 dni (3-15 dni)

• Metoestrus 60 - 80 dni (wczesny 3-9 dni, późny 57-71 dni ).

• Anoestrus 210 dni ( 150-240 dni )

Fizjologia cyklu płciowego kotek

Zwierzęta sezonowo poliestralne ( luty - czerwiec ), rzadko cykl występuje cały rok

• Proestrus 2 dni (1-3 dni)

• Oestrus 6 dni ( 5-7 dni ) - owulacja prowokowana aktem płciowym

• Okres międzyrujowy 7-14 dni ( 4 - 22 dni )

Schorzenia jajników

Wady wrodzone

• brak

• nadmiar

• hipoplazja

• aplazja

Schorzenia te występują rzadko.

Najczęściej towarzyszą obojnactwu.

diagnoza:

obawy kliniczne (brak cyklu płciowego), oznaczenie poziomu hormonów w surowicy, USG, laparoskopia, laparotomia diagnostyczna

Brak rui

Brak janików, hipoplazja jajników lub obojnactwo może być przyczyna opóźnionego dojrzewania - braku rui.

Zależnie od rasy nie wystąpienie cieczki do 26 miesiąca życia uważa się za zjawisko patologiczne (małe rasy wcześniej, duże później)

Przyczyną braku rui mogą być również zaburzenia hormonalne takie jak: niedoczynność tarczycy, nadczynność kory nadnerczy - przed przystąpieniem do leczenia winno się wykluczyć powyższe

Opisuje się także tło psychogenne braku rui - silne uczuciowe związanie suki z właścicielem .

Możliwości stymulacji rui u suk

• Kontakt z inną suka w cieczce

• PMSG 50j.m./kg m.c. jednorazowo i.m. - skuteczność niewielka; PMSG 20 j.m./kg m.c. s.c. lub i.m. 1* dz. 5-9 dni i w ostatnim dniu 500 j.m. In toto HCG - pierwsze objawy rui pojawiają się 4-6 dnia leczenia, ruja właściwa 9-15 dnia ( płodność wynosi około 50% ) PMSG 500 j.m. in toto s.c. lub i.m. 8-9 dni w ostatnim dniu 500 - 1000 j.m. HCG

• Kabergolina 5 mikrogram/kg m.c. 1*dz. 7 dni (przy prowokowaniu kolejnej cieczki zaleca się podanie kabergoliny nie wcześniej niż

4 miesiące od ostatnie cieczki)

• FSH 1 mg i.m. in toto 5 dni, piątego dnia 500-1000 j.m. HCG

Możliwości stymulacji rui u suk c.d.

• Bromokryptyna 250 mikrogram in toto 2*dz. do czasu wystąpienia cieczki

• GnRH - podawana systemem pompy infuzyjnej co 90 min w dawce 40-500 nanogramów / kg m.c. około 14 dni

Schorzenia jajników c.d.

Stany zapalne

Występują rzadko jako pierwotne schorzenia i najczęściej są konsekwencją stanów zapalnych macicy i jajowodów lub tkanek okolicznych np. otrzewnej przenosząc się przez ciągłość tkanek

mogą również towarzyszyć procesowi nowotworowemu

Postępowanie lecznicze winno być ukierunkowane na leczenia choroby podstawowej. Nierzadko z wyboru należy podjąć terapię chirurgiczną.

Schorzenia jajników c.d.

Nowotwory jajnika

Wyróżnia się trzy grupy tych nowotworów:

• Nowotwory nabłonka powierzchniowego (gruczolak brodawczakowaty, rak brodawczakowaty)

• Nowotwory komórek płciowych (dysgeminoma-nowotwór pierwotnych komórek płciowych)

• Nowotwory sznurów płciowych

• (Thecoma- produkuje estrogeny nie daje przerzutów,

• luteoma-może wywierać efekt androgeniczny,

• foliculoma granulosa cell tumors - najczęstszy guz jajnika, w około 50% przypadków daje objawy hiperestrogenizacji oraz metropatii - niejednokrotnie piometrę, zmiany skórne - dość charakterystyczne, obawy nimfomanii z wszystkimi konsekwencjami.

Rozpoznanie - badanie kliniczne - palpacja j.brzusznej, wymaz pochwowy, USG, RTG, laparoskopia, laparotomia diagnostyczna.

Leczenie - postępowanie chirurgiczne

Narządy płciowe zewnętrzne suki
z granulosa cell tumosr

granulosa cell tumosr

Guz jajnika + piometra

Guz jajnika

Guz jajnika - O.N. 11 L

Schorzenia jajników c.d.

Torbiele jajnikowe

Zdarzają się gł. u starszych zwierząt i w większości nie są aktywne hormonalnie.

Zmiany wywodzące się z jajnika mogą być aktywne hormonalnie - torbiele pęcherzykowe lub luteinowe

W przypadku torbieli pęcherzykowych kliniczne obserwuje się przedłużenie fazy prosetrus lub oestrus

Samica jest stale atrakcyjna dla samców

Mogą pojawiać się zmiany skórne charakterystyczne dla hiperestrogenizacji.

Torbiele luteinowe często towarzyszą ropomaciczu

Schorzenia jajników c.d.

Torbiele jajnikowe

Diagnozę przeprowadza się na podstawie:

wywiadu, badania klinicznego, oceny charakteru wymazu pochwowego oraz badania usg jajników i macicy ( nierzadkie jest występowanie metropatii )

Leczenie:

Przy nieznacznie zaawansowanych zmianach terapia farmakologiczna, przy zmianach zaawansowanych wraz z obj. metropatii - ovariohisterectomia

Torbiel jajnika - O.N. - obraz sonograficzny

Torbiel jajnikowa 1

Torbiel jajnikowa 2

Torbiel jajnikowa 3

Schorzenia jajowodów

Wady wrodzone - niezmiernie rzadkie ( brak, nadmiar , hipoplazja narządu lub jego części)

Stany zapalne - najczęściej występują one wtórnie do stanów zapalnych macicy obejmując narząd drogą wstępującą, rzadziej mogą przenosić się przez ciągłość tkanek w przypadku stanów zapalnych otrzewnej.

Zmiany nowotworowe - sporadyczne; gruczolak brodawczakowaty - wywodzi się z lejka jajowodu - przyjmuje kalafiorowaty wygląd

gruczolakorak - ma tendencję do naciekania na jamy otrzewnowej i macicy

tłuszczak

Leczenie - postępowanie przyczynowe

Schorzenia macicy

• Wady rozwojowe

• Nowotwory

• Zespół EPC

• Wybrane schorzenia macicy związane z przebiegiem ciąży oraz porodem.

Schorzenia macicy c.d.

Wady rozwojowe

W obrębie rogów macicy zaburzenia rozwojowe są rzadkie (brak rogu, częściowy brak rogi, hipoplazja rogu,), często zaburzeniom tym towarzyszy brak lub hipoplazja nerki, (brak światła trzonu, brak macicy) - dają niepłodność.

częściej obserwuje się zmiany dotyczące szyjki macicy, do najczęstszych należą: podwójna szyjka, podwójne ujście zewnętrzne szyjki macicy, przegroda pionowa na terenie światła szyjki

Zmiany te jednak występują sporadycznie u suk i kotek - średnio od 1:5000 do 1:10000 przypadków sekcjonowanych zwierząt.

Diagnoza często jest przypadkowa w czasie ovariohisterectomii.

W niektórych przypadkach jeżeli cykl płciowy występuje regularnie - prawidłowo wykształcone jajniki - w ślepo zakończonej części rogu może zbierać się wydzielina płynna prowadząc do stanu zapalnego tej części rogu.

Schorzenia macicy - wady rozwojowe c.d.

Obojnactwo

Wada wrodzona obejmująca cały układ rozrodczy (narządy zewnętrzne oraz wewnętrzne)

Wyróżnia się obojnactwo prawdziwe oraz rzekome.

Obojnactwo prawdziwe (hermaphroditismus vera)

Zwierzą posiada zarówno jądra jak i jajniki - po jednej stronie jądro po drugiej jajnik lub po obydwu stronach jądro i jajnik, zewnętrzne cechy płciowe mogą być męskie, żeńskie lub mieszane (pochwa z penisem w miejscu łechtaczki) - przyczyna aberracja chromosomalne

Obojnactwo rzekome (pseudohermaphroditismus)

Zwierzę posiada jądra najczęściej na terenie j. brzusznej a zewnętrzne cechy płciowe są żeńskie - przyczyną jest niedostateczna produkcja testosteronu przez jądra płodu.

Leczenie - postępowanie chirurgiczne

Schorzenia nowotworowe macicy

Występują stosunkowo rzadko

Ze względów klinicznych można je podzielić na nowotwory umiejscowione na terenie rogów oraz trzonu lub szyjki macicy.

Nowotwory macicy

Adenoma - polipowaty rozrost endometrium

Adenocarcinoma - częściej występuje u kotów, może dawać przerzuty do ww. chłonnych biodrowych wewnętrznych, płuc, wątroby, otrzewnej.

Chorionepithelioma - guz trzonu i rogów macicy. Może przebijać się przez ścianę macicy na teren j. otrzewnowej. Nacieka na naczynia krwionośne oraz miometrium.

Schorzenia nowotworowe macicy c.d.

Niezłośliwe nowotwory mezenchymalne

Mięśniak (leiomyoma)

Włókniak (fibroma)

Tłuszczak (lipoma) - gł. na terenie więzadła szerokiego macicy

Potworniak (theratoma)

Złośliwe nowotwory mezenchymalne

Mięśniako-mięsak (leiomiosarcoma)

Włókniako-mięsak (fibrosarcoma)

Chłoniak (lymphoma)

Nowotwory szyjki macicy

Niezmiernie rzadkie. Mogą to być zmiany wtórne wywodzące się z macicy lub pochwy a także włókniaki lub mięśniaki.

Leczenie - postępowanie chirurgiczne

Schorzenia macicy c.d.

Zespół endometritis piometra complex

Zespół ten tworzą: ropomacicze, przewlekłe zapalenie błony śluzowej macicy i torbielowaty rozrost gruczołów endometrium.

Granica pomiędzy poszczególnymi schorzeniami lub etapami zespołu chorobowego jest płynna.

Etiopatogeneza schorzenia nie jest do końca jasna.

Należy brać pod uwag tło hormonalne oraz bakteryjne

Uważa się, iż dominującą rolę w pojawieniu się schorzenia gra komponent hormonalna

E.P.C.

EPC jest najczęściej spotykanym schorzeniem ginekologicznym u suk.

Najczęściej choroba pojawia się najczęściej u suk powyżej 6 roku życia i może wystąpić od 5 do 80 dni po cieczce.

Diagnoza schorzenia nie w każdym przypadku jest prosta i wymaga niejednokrotnie szczegółowych badań dodatkowych pacjenta.

EPC - etiopatogeneza

Istotną rolę w patogenezie odgrywa progesteron a właściwie jego interakcja z estrogenami.

U suk wzrosty progesterony występuje jeszcze przed owulacją.

Estrogeny oddziałując ma bł. śluzową macicy powodują jej proliferację co prowadzi do powstania torbieli i w połączeniu z sekrecyjnym wpływem progesteronu może prowadzić do rozwinięcia się klasycznego ropomacicza.

Zmian charakterystycznych dla EPC nie udało się jednak wywołać podając same estrogeny.

Proliferacja błony śluzowej macicy pod wpływem estrogenów

EPC - etiopatogeneza

Progesteron działając na macicę ponadto obniża jej aktywność skurczową jak również lokalną odporność w jej obrębie.

Stan taki przyczynia się do wzrostu aktywności drobnoustrojów w obrębie dróg rodnych. Bakterie występujące na terenie dróg rodnych - gł. pochwy - i stanowiące jej oportunistyczną florę mogą w tych warunkach dostać się do światła macicy ( estrogeny ) a następnie korzystając z obniżonej odporności lokalnej ( progesteron ) mnożyć się - cykliczna predyspozycja macicy do zakażeń.

Stan taki przyczynia się do powstania choroby.

EPC - etiopatogeneza

Do najczęściej izolowanych drobnoustrojów zalicza się :

• E. coli

• Staphylococcus sp.

• Streptococcus sp.

• Pseudomonas

• Klebsiella

EPC - etiopatogeneza

Do czynników sprzyjających powstaniu EPC zalicz się m.in..:

• Wiek zwierzęcia

• Fazę cyklu

• Stosowanie środków hormonalnych (blokada cyklu)

• Nieregularność występowania cieczek

• Zaburzenia w przebiegu porodu i okresu poporodowego

• Zakażenia powstałe w trakcie krycia

Podział EPC

Można wyróżnić 3 zasadnicze formy metritis:

• Hyperplasia glandularis cystica

• Endometritis chronica

• Pyometra

Z klinicznego punktu widzenia wyróżniamy:

• Ropomacicze z otwarta szyjką

• Ropomacicze z zamkniętą szyjką

Objawy kliniczne EPC

• Polidypsja

• Utrata apetytu

• Poliuria

• Apatia

• Wypływ z dróg rodnych

• Wymioty

• Biegunkę

• Zaburzenia krążeniowe

• Niedowład kończyn miednicznych

• Wzrost temperatury ciała (40-60% przypadków)

EPC - rozpoznanie

• Wywiad

• Badanie kliniczne - ogólne badanie kliniczne w szczególności należy zwrócić uwagę na rzetelne badanie kliniczne narządów miąższowych (wątroba, nerki)

• Badanie szczegółowe układu rozrodczego ( ocena błony śluzowej pochwy - vaginoskopia, omacywanie macicy przez powłoki brzuszne, cytologia pochwy, USG macicy, RTG jamy brzusznej ).

• Badanie hematologiczne

• Badanie moczu

• Badanie mikrobiologiczne wydzieliny dróg rodnych

EPC - rozpoznanie

Wywiad

• Wiek zwierzęcia

• Przebieg i długość ostatniej cieczki oraz regularność występowania cyklu

• Stosowanie ewentualnej terapii hormonalnej

• Objawy niepokojące właściciela (pu., pd., wyciek z dróg rodnych, przedłużająca się cieczka itp.)

• Inne

EPC - rozpoznanie

Badanie kliniczne

Prawidłowo przeprowadzony wywiad oraz rzetelne i skrupulatne badanie kliniczne pozwala niejednokrotnie postawić rozpoznanie bez uciekania się do pomocy badań dodatkowych

EPC - rozpoznanie

Badanie szczegółowe układu rozrodczego

(ocena błony śluzowej pochwy - vaginoskopia, cytologia)

Dokładne badanie kliniczne błony śluzowej przedsionka pochwy pozwala na jej rzetelną ocenę a także na ew. stwierdzenie wycieku na terenie dróg rodnych.

Badanie cytologiczne pozwala zorientować się w charakterze komórek dominujących na terenie błony śluzowej pochwy

EPC - rozpoznanie - cytologia
(w obrazie widoczna znacznego stopnia neutrofilia)

EPC - rozpoznanie - badanie RTG -
(w dolnej części jamy brzusznej cień macicy wypełnionej wydzieliną)

Corpus uteri - obraz prawidłowy

Obraz prawidłowy - rozwidlenie rogów

EPC - rozpoznanie - badanie USG

EPC - rozpoznanie - badanie USG

EPC - rozpoznanie

Badanie hematologiczne

• Leukocyty - leukocytoza z przesunięciem obrazu białokrwinkowego w lewo (ponad 20 tys)

• Erytrocyty - anemia normocytarna normo chromatyczna

• Hb; Ht - nieznaczny spadek we krwi

• Hipoproteinemia

• Wzrost wartości OB.

• Alat; Ap - wzrost aktywności

• Kreatynina; mocznik ich wartości wzrastają w niektórych przypadkach

• Trombocytopenia

EPC - rozpoznanie

Inne zaburzenia metaboliczne

• Zaburzenie równowagi kwasowo- zasadowej - kwasica metaboliczna

• Spada resorpcja Na i Cl na terenie pętli Henlego, obniża się wrażliwość na ADH, wywiązuje się kłębuszkowe zapalenie nerek ( kompleksy immunologiczne)

• Progesteron jest ponadto antagonistą insuliny natomiast stymuluje uwalnianie GH co w konsekwencji może prowadzić do rozwinięcia się cukrzycy czyniąc zwierzę bardziej podatne na infekcje

• Depresja szpiku kostnego

EPC - diagnostyka różnicowa

W diagnostyce różnicowej należy wziąć pod uwagę:

• Ciążę

• Cukrzycę

• Schorzenia nerek

• Schorzenia wątroby

• Nadczynność nadnerczy

• Zapalenie żołądka i jelit

• Stany zapalne pochwy

• Guzy nowotworowe

EPC - diagnostyka różnicowa

• Powiększenie macicy

Ciąża (++++)

Guz w macicy (++--)

• Polidypsia / Poliuria

Dysfunkcja nerek (++++)

Hiperadrenokortycyzm (++++)

Choroby wątroby (++++)

Cukrzyca (++++)

• Wyciek z pochwy

Guzy pochwy lub macicy (++--)

EPC rokowanie

W przypadku wczesnego rozpoznania oraz braku zaburzeń metabolicznych ze strony narządów wewnętrznych rokowanie jest pomyślne (w przypadku postępowania chirurgicznego z reguły odsetek wyleczeń wynosi wynosi od 70% do 90% )

Jeżeli w badaniach dodatkowych są cechy niewydolności narządów miąższowych (zależnie od stopnia ich nasilenia) rokowanie jest ostrożne do złego.

Zawsze w przypadku decydowania się na terapię zachowawczą EPC rokowanie winno być ostrożne.

Terapia zespołu EPC

Są dwie możliwości postępowanie terapeutycznego:

Terapia chirurgiczna - jak do tej pory jedyna pewna - dająca gwarancję wyleczenia

Terapia zachowawcza - farmakologiczna jak do obecnej chwili nie gwarantująca wyleczenia i jest droższa niż terapia chirurgiczna

Terapia zespołu EPC - terapia chirurgiczna

Przygotowanie pacjenta do terapii chirurgicznej:

• Badanie kliniczne

• Ustabilizowanie gospodarki kwasowo-zasadowej

• Działanie protekcyjne ukierunkowane na zapewnienie optymalnego funkcjonowanie narządów miąższowych (nerki, wątroba).

• Antybiotykoterapia

• W razie potrzeby stabilizacja układu sercowo-naczyniowego

• Działanie przeciwwstrząsowe

• Dobór najbardziej właściwej anestezji

Terapia zespołu EPC -terapia chirurgiczna - technika zabiegu

Terapia zespołu EPC -terapia chirurgiczna - technika zabiegu

Terapia zespołu EPC -terapia chirurgiczna

Terapia zespołu EPC -terapia chirurgiczna

Terapia farmakologiczna zespołu EPC

Decyzja o podjęciu terapii farmakologicznej powinna uwzględniać szereg czynników:

• Wiek (graniczny wiek 7 lat dla prób podejmowania terapii zachowawczej - farmakologicznej)

• Sposób użytkowania suki

• Stan ogólny pacjenta - gł. parametry hematologiczne

• Zaawansowanie procesu chorobowego - endometritis

• Rodzaju schorzenia - terapia powinna dotyczyć suki z typem otwartym ropomacicza

• Możliwości stałego monitorowania pacjenta - cytologia, badanie hematologiczne, badanie USG

• Determinacja właściciela

• Możliwości finansowe właściciela

• Świadomość możliwości remisji - rzetelne poinformowanie właściciela

Terapia farmakologiczna zespołu EPC - cele terapii farmakologicznej

• Otwarcie szyjki macicy

• Zapewnienie stałego opróżniania światła macicy z zawartości zapalnej

• Likwidacja czynnika infekcyjnego wtórnie wikłającego proces chorobowy

• Regeneracja błony śluzowej macicy do stanu umożliwiającego zajście w ciążę

Terapia farmakologiczna zespołu EPC

Otwarcie szyjki macicznej i zapewnienie opróżnienia macicy

• Prostaglandyna F _2-a (naturalna - Dinolytic)

Dawkowanie:

• 250 mg/kg (0,25 mg) 1xdz. Przez 5 dni

• 50 mg/kg 1xdz przez 2 dni + 100 mg/kg 1xdz przez 3 dni

• 100-250 mg/kg 1xdz przez 5 dni, 5 dni przerwy oraz 20 mg/kg 3xdz przez 8 dni

• 30 mg/kg 3xdz przez 7 dni, 7 dni przerwy, 30 mg/kg 3xdz przez 7 dni

• Kabergolina 5 mg/kg m.c. 10 dni + Pg F _2-a 5 mg/kg m.c. co 3 dni

• Prostaglandyna E1 (Misoprostol) 1-3 mg/kg 1xdz do 7 dni

Terapia farmakologiczna zespołu EPC

Efekty niepożądane stosowania Pg

• niepokój

• dyszenie

• ślinienie

• wymioty

• biegunka

• posikiwanie

• bolesne parcie

Objawy te często wywołują dawki powyżej 250 mg, z reguły ustępują one po 2-3 podaniu leku

Prostaglandyny nie są w Polsce zarejestrowane dla małych zwierząt.

Terapia farmakologiczna zespołu EPC

Likwidacja czynnika infekcyjnego wtórnie wikłającego proces chorobowy - antybiotykoterapia

W początkowym etapie leczenia podajemy antybiotyk o szerokim spektrum działania a następnie terapia winna być prowadzona na podstawie antybiogramu.

Terapia farmakologiczna zespołu EPC

Regeneracja błony śluzowej macicy do stanu umożliwiającego zajście w ciążę

Vit A - wlew domaciczny

Terapia homeopatyczna

Leki homeopatyczne (preparaty złożone) odpowiednio zastosowane dają niejednokrotnie dobre efekty terapeutyczne

Terapia farmakologiczna zespołu EPC

Leczenie należy prowadzić do momentu, kiedy w wymazie cytologicznym stwierdzimy fizjologiczną ilość neutrofili i jednocześnie w obrazie echograficznym macicy nie stwierdzamy zmian patologicznych.

Potwierdzeniem skuteczności terapii jest uzyskanie od zwierzęcia poddanego leczeniu zdrowego miotu

Wybrane schorzenia macicy związane z przebiegiem ciąży oraz porodem.

• Atonia macicy

• Zatrzymanie lochii

• Zatrzymanie łożyska

• Wypadniecie macicy

• Poporodowe zapalenie macicy

• SIPS (opóźnienie inwolucji części ściany macicy biorących udział w tworzeniu łożyska)

Schorzenia sromu

• Zaburzenia rozwojowe -

• niedorozwój sromu - mikrosrom

• nie wykształcenie górnego spojenia warg sromowych - często idzie w parze ze szczeliną prostniczo-pochwową

• hipertrofia łechtaczki - najczęściej jest wynikiem obojnactwa

Postępowanie lecznicze z reguły wymaga interwencji chirurgicznej

Nie wykształcenie górnego spojenia warg sromowych - postępowanie

przerost łechtaczki

Schorzenia sromu c.d.

• Zapalenia

stany zapalne dotyczą najczęściej skóry warg sromowych, które często są znacznie pofałdowane co może prowadzić do zalegania moczu i maceracji skóry. Obserwuje się dość znaczną tkliwość sromu.

postępowanie zachowawcze polega na stosowaniu antybiotyków i leków przeciwzapalnych oraz prowadzeniu lokalnej higieny warg sromowych łagodnymi środkami dezynfekcyjnymi

trwałą poprawę można jednak uzyskać poddając przerośniętą skórę plastyce chirurgicznej

Schorzenia sromu c.d.

• Urazy

najczęściej są wynikiem udzielanej nieprawidłowo pomocy porodowej, rzadziej wynikają z urazów pierwotnych

• Nowotwory

zdarzają się sporadycznie i najczęściej obserwuje się brodawczaki na terenie skóry warg sromowych, rzadziej można spotkać mastocytoma. Procesy nowotworowe mogą również wynikać z nacieku guzów od strony pochwy lub okolicznych tkanek.

Schorzenia pochwy

• Wady rozwojowe

• Stany zapalne

• Procesy nowotworowe

• Inne schorzenia pochwy

Wady rozwojowe pochwy

Występują one dość rzadko, najczęściej obserwuje się je w przypadku obojnactwa

Wady wrodzone wynikają z zaburzeń w kształtowaniu się przewodów Müllera i zatoki moczowo-płciowej z których to w czasie organogenezy rozwija się pochwa

Najczęściej spotykane zaburzenie rozwojowe

• Odcinkowy brak pochwy

• Odcinkowy niedorozwój pochwy - zwężenia pochwy

• Przegroda pionowa - niepełne zrośnięcie się lub nie zrośniecie przewodów Müllera

• Przetrwała błona dziewicza - zaburzenia dotyczące kształtowania się granicy zrostu przewodów Müllera

i zatoki moczowo-płciowej

• Podwójna pochwa - najczęściej wyrażona w postaci ślepego tworu umiejscowionego dogłowowo od ujścia cewki moczowej na sklepieniu dobrzusznym pochwy.

• Szczelina prostniczo-pochwowa - schorzenie wrodzone - wyróżnia się 2 typy tej wady:

• prostnica ma ujście w postaci normalnie wykształconego odbytu, a jedynie komunikuje się z pochwą w postaci szczeliny

• odbyt nie jest wykształcony, a ujście prostnicy umiejscowione jest na terenie sklepienia dogrzbietowego pochwy.

Wady rozwojowe pochwy

Wady rozwojowe pochwy

Wady rozwojowe pochwy

Wady rozwojowe pochwy

Wady rozwojowe pochwy

Wady rozwojowe pochwy

Wady rozwojowe pochwy

Propozycja postępowania chirurgicznego w przypadku zwężenia pochwy - plastyka.

schorzenia pochwy c.d.

Stany zapalne pochwy

Schorzenia te mogą być pierwotne lub wtórne - piometra.

Wśród pierwotnych stanów zapalnych najczęściej wyróżnia się:

• Młodzieńcze zapalenie pochwy

• Stan zapalny wynikający z infekcji przenoszonej w czasie krycia

• Zapalenie tła mechanicznego - uszkodzenia pochwy w czasie udzielania pomocy porodowej, wziernikowania, badania itp.

• Stan zapalny wynikający z obecności procesów nowotworowych na terenie pochwy lub jej sąsiedztwie

Vaginitis

Stany zapalne pochwy c.d.

Młodzieńcze zapalenie pochwy

Schorzenie występuje u młodych zwierząt przed pierwsza cieczką i może dotyczyć szczeniąt nawet w wieku 8 tygodni.

Przyczyna choroby nie jest do końca jasna.

Obawy:

kremowy dość obfity wyciek z dróg rodnych, różnego stopnia świąd okolicy warg sromowych, saneczkowanie, wylizywanie okolicy sromu.

W wymazie pochwowym stwierdza się zwiększoną liczbę neutrofilów. Z reguły w wydzielinie z pochwy występuje naturalna flora saprofityczna.

Antybiotykoterapia ogólna oraz terapia lokalna łagodnymi środkami antyseptycznymi daje przejściowy efekt terapeutyczny.

Schorzenie z reguły ustępuje w momencie wejścia suki w pierwszy proestrus i nie ma tendencji do recydywy.

Stany zapalne pochwy c.d.

Stan zapalny wynikający z infekcji przenoszonej w czasie krycia

Przyczyna stanów zapalnych pochwy może być infekcja bakteryjna wywołana przez ß-hemolityczne paciorkowce lub wirusem herpes (CHV - 1).

Objawy obejmują wyciek z dróg rodnych, świąd okolicy sromu, wziernikowaniem stwierdza się zaczerwienienie bł. śluzowej pochwy oraz jej obrzęk, nierzadko obecność śluzowo-ropnej wydzieliny, powiększenie grudek chłonnych, w wymazie pochwowym stwierdza się liczne neutrofile.

Diagnoza - wywiad, badanie kliniczne , wziernikowanie pochwy, wymaz cytologiczny oraz bakteriologiczny

Postępowanie obejmuje poprawę warunków utrzymania, leczenie zachowawcze, antybiotykoterapię ogólną oraz lokalną zależnie od wyniku antybiogramu, płukanie pochwy łagodnymi środkami dezynfekcyjnymi.

Stany zapalne pochwy c.d.

Zapalenie tła mechanicznego

Najczęściej pojawiają się w okresie poporodowym i wynikają z nie umiejętnej lub zbyt brutalnej pomocy porodowej

Postępowanie terapeutyczne jest zależne od przyczyny pojawienia się schorzenia

W przypadku uszkodzenia błony śluzowej - otarć, drobnych skaleczeń wystarczające jest postępowanie zachowawcze zapewniające higienę okolicy krocza i pochwy.

W niektórych przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna

Stany zapalne pochwy c.d.

Stan zapalny wynikający z obecności procesów nowotworowych na terenie pochwy lub jej sąsiedztwie

Postępowanie winno dotyczyć leczenia schorzenia podstawowego najczęściej uwzględniając interwencję chirurgiczną lub chemioterapię. W niektórych przypadkach zaleca się postępowanie chirurgiczne poprzedzone chemioterapią lub kontynuowane takową.

schorzenia pochwy c.d.

Nowotwory pochwy

• Brodawczak

• Włókniakobrodawczak - przyczyną jest wirus

• Fibrosarkoma

• Mięśniak płasko komórkowy - niezłośliwy guz o nodularne powierzchni.

Guzy te w większości przepadków są uszypułowane i umiejscowione na górnym sklepieniu pochwy. Mogą one wystawać ze szpary sromowej, dawać trudności w oddawaniu kału lub moczu. Nierzadko pojawia się krwisty wyciek z terenu dróg rodnych. Postępowanie polega na interwencji chirurgicznej

• Rak płasko nabłonkowy - daje kalafiorowate zmiany na pograniczu błony śluzowe i skóry sromu. Często daje przerzuty do narządów wewnętrznych

• Guz Stickera - mięsak Stickera

Nowotwory pochwy

Guz Stickera

Wywodzi się z układu siateczkowo - śródbłonkowego. Przenosi się drogą krycia - komórki guza wszczepiają się w błonę śluzową pochwy. Może występować pojedynczo lub w postaci rozsianej jako kalafiorowate guzki o łatwo krwawiącej powierzchni.

Obawy obejmują wycieki charakteru krwistego z dróg rodnych oraz obecność zmian na terenie pochwy - badanie palpacyjne per vaginam, vaginoskopia.

Rozpoznanie stawia się na podstawie wywiadu oraz badanie klinicznego

Leczenie - postępowanie chirurgiczne, elektrokauteryzacja, krioterapia, chemioterapia ( Vincristina 0,025-0,05 mg/kg m.c. 1* tyg.; winblastyna max do 0,1 mg / kg m.c. 1* tyg. i.v. aż do cofnięcia się zmian - z reguły 4-6 tyg.- należy kontrolować obraz krwi i w przypadku leukopenii przerwać terapię a tydzień)

Schorzenia pochwy c.d.

Inne schorzenia pochwy - wypadnięcie pochwy

Najczęściej dotyczy młodych suk dużych ras czasie cieczki (boksery, bernardyny, dogi, owczarki niemieckie). Schorzenie może pojawiać się również w przypadku hormonalnie aktywnych guzów jajnika (estrogeny) lub pod koniec ciąży na skutek poluźnienia około pochwowej tkanki łącznej.

Wypadanie dotyczy z reguły dolnej części błony śluzowe dogłowowo od ujścia zew. cewki moczowej rzadziej z towarzyszeniem ścian bocznych. Sporadycznie wypadają wszystkie cztery ściany.

Wypadnięta część może uledz uszkodzeniu, obrzękowi lub martwicy

wypadnięcie pochwy

Objawy kliniczne:

Ze szpary sromowej wystaje obrzęknięta różowo-czerwono-sinawa błona śluzowa pochwy

Stan ogólny suki z reguły jest dobry lub zadowalający.

Wypadnięciu pochwy może towarzyszyć wypadnięcie macicy.

Postępowanie lecznicze

W świeżych przypadkach pochwę obmywa się łagodnym środkiem dezynfekcyjnym. W przypadku znacznego obrzęku poleca się stosowanie okładów z lodu. Następnie po powleczeniu środkiem poślizgowym odprowadza się do światła pochwy. Szparę sromową zabezpiecza się szwem kapciuchowym. Celem zmniejszanie przekrwienia i obrzęku wywołanego estrogenizacją można stosować progestageny.

W przypadku niemożności odprowadzenia lub zmian martwiczych obejmujących błonę śluzową zmienioną część pochwy należy usunąć chirurgicznie.

Wskazana jest osłonowa antybiotykoterapia oraz leczenie objawowe wspomagające.

wypadnięcie pochwy

wypadnięcie pochwy -postępowanie chirurgiczne

wypadnięcie pochwy -postępowanie chirurgiczne

---