Klasyfikacja bokserskich ciosów.
W technice boksu istnieją trzy zasadnicze rodzaje ciosów: cios prosty, cios sierpowy i cios z dołu. Każdy z tych ciosów może być zadawany i lewą i prawą ręką, tak w głowę, jak i w tułów. W ten sposób rozróżniamy w boksie 12 zasadniczych ciosów, których struktura ruchu określa się rodzajem ciosu (prosty, sierpowy, z dołu), ręką cios zadającą (lewą, prawą) i celem dla ciosu (głowa, tułów). Przytoczone cechy określają również i terminologię ciosów, na przykład - "cios prosty lewą w głowę", "cios sierpowy prawą w tułów", "cios z dołu lewą w tułów" itd.

Technika zasadniczych ciosów w warunkach walki może się zmieniać, w zależności od indywidualnych właściwości boksera, rodzaju działań i sytuacji przeciwnika, tempa walki, zadań taktycznych itp. W związku z tym powstaje różnorodność ciosów, a ściślej mówiąc różna technika ich wykonania. Podamy kilka przykładów. Prosty cios, w zależności od dystansu i rodzaju zbliżenia i ataku, może być zadany nie w pełni wyprostowaną, a nawet silnie zgiętą ręką - tak zwany krótki prosty cios. Tenże cios może być skierowany z dołu w głowę przeciwnika i przybiera wówczas jakby pośrednią formę między prostym ciosem i ciosem z dołu. Sierpowe ciosy mogą być kierowane do celu z dołu lub z góry, a nie tylko ściśle równolegle do podłogi.

W technice wielu mistrzów boksu istnieje cały szereg indywidualnych cech. I tak np. Iwan Kniazjew stosuje cios sierpowy prawą, przy którym ręka cios zadająca, zbliżając się do celu, nieco się prostuje i wykonuje ruch jak przy ciosie prostym. Roman Kariste, zadając cios sierpowy lewą w głowę, wykorzystuje dla początkowego odbicia nie prawą, lecz lewą nogę, przenosząc przy zadawaniu ciosu ciężar ciała na prawą nogę i wysuwając lewą nogę w przód. Podobnych przykładów można by podać wiele.

To wszystko przemawia za tym, że zasadnicza technika ciosów w boksie nic powinna być rozumiana jako stały i niezmienny szablon. W oparciu o nią mogą być opracowywane odmiany ciosów, które skutecznie stosuje się w walec i które mogą być wykorzystane przy szkoleniu bokserów, znających już dobrze podstawy zasadniczej techniki. Wielki zmysł obserwacyjny i wynalazczość wykazał w tym względzie znany wykładowca Dionisow, wprowadzając do praktycznego nauczania szereg skutecznych ciosów, z powodzeniem stosowanych w różnych warunkach ataku czy kontrataku (np. krótki prosty cios z dołu, cios sierpowy lewą z zapoczątkowaniem ruchu przez odbicie lewą nogą i inne). Wszystkie zasadnicze ciosy pochodzą od trzech wyżej podanych rodzajów. Mogą być one zadawane przy zastosowaniu różnej techniki wykonania: z miejsca, z krokiem w przód lewą, prawą nóg;) itd. (Tabl. 2).





Zasady bokserskiego ciosu. Ciosy w boksie zadaje się w celu realizacji najrozmaitszych założeń taktycznych. Bokserzy posługują się ciosami atakującymi; kontrciosami, dzielącymi -się z kolei na "bezpośrednie" i "z obrony"; markowanymi ciosami, których zadaniem jest odsłonić przeciwnika; ciosami powstrzymującymi atak przeciwnika itp. W czasie walki ciosy można zadawać z dowolnych sytuacji wyjściowych, które wynajduje bokser w zależności od przebiegu walki i zadań, jakie sobie, postawił do wykonania.

Początkujący w czasie szkolenia powinni zadawać ciosy bezpośrednio z pozycji bokserskiej. W walce na dystans stosuje się wszystkie wyżej wyliczone ciosy; w półdystansie - tylko krótkie ciosy, zadawane ręką zgiętą w łokciu.

Przy nauce ciosów uwzględnia się wszystkie warunki przyczyniające się do ich skuteczności w walce. Należy zwrócić specjalną uwagę na wyrobienie dokładności, szybkości i ostrości ciosów. Zadając cios, bokser powinien się zabezpieczyć od bezpośrednich" kontrciosów przeciwnika.

Sytuacja w walce zmusza boksera do zadawania ciosów skutecznych, co może on uzyskać nie przez dodawanie im siły wskutek wykorzystania wagi ciała, lecz przez nadanie ciosom większej szybkości.

Przy każdym ciosie, z jakąkolwiek był on zadany silą, bokser powinien w końcowej fazie ciosu utrzymać ciało w równowadze, żeby nie stać się celem dla kontrciosów przeciwnika i aby nie tracić energii na przywrócenie równowagi po ciosie chybionym. Żeby zachować równowagę, bokser przy każdym ciosie, zadawanym z dystansu, wpiera się palcami lewej (wykrocznej) nogi w podłogę, błyskawicznie rozluźnia mięśnie pasa barkowego, a prawą nogę podciąga do przodu, nie na jakąś ustaloną odległość, lecz wykorzystuje ją jako przeciwwagę (balansujące ogniwo), pozwalającą utrzymać środek ciężkości ciała w granicach płaszczyzny oparcia. W szeregu wypadków, zwłaszcza przy zadawaniu energicznych i silnych ciosów, prawej nogi można nawet nic podciągać do przodu.

Utrzymując stale równowagę w walce, bokser ma możność lekko, nieprzymuszenie przechodzić od jednej akcji do drugiej. W walce z ruchliwym przeciwnikiem specjalnie ważne znaczenie ma szybkość ciosów. Jak wskazują dane eksperymentalne przy ciosie z krokiem w przód (cios przyjmuje się na "łapę"), cała droga ciosu trwa przeciętnie około 0,5 sekundy (rys. 4). Na rysunku położenie punktów ciała boksera sfotografowano zostało co 0,04 sekundy; dwie ostatnie pozycje - co 0,01 sekundy. Każda poza jest przesunięta w prawo od zarysowanej pozycji poprzedzającej pozy o 20 cm naturalnej wielkości (wg danych F. A. Lejbowicza).




Szybkość ciosu zależy w znacznym stopniu od dokładnej koordynacji ruchów. Każdy cios składa się z połączenia następujących elementów ruchu: odbicia się od podłogi nogą, przenoszącą ciężar ciał na drugą nogę (w kierunku przeciwnika), skrętu tułowia, wysuwającego w przód bark ręki zadającej cios, i ruchu samej ręki. Szybkość ciosu zależy także od początkowego momentu ciosu, zadawanego z dogodnej pozycji wyjściowej, od stanu układu nerwowo-mięśniowego boksera i szybkości jego reakcji. Bokser musi zawsze pamiętać, że do momentu zadania ciosu większa część mięśni powinna być możliwie najmniej naprężona. Rozlu�nienie mięśni przed ciosem zwiększa jego dokładność.

Cios należy zaczynać swobodnie, bez naprężenia, zwiększyć Jego szybkość przy końcu ruchu i w momencie trafienia w cel gwałtownie zakończyć. W walce należy uważnie śledzić, kiedy przeciwnik się odkryje, ażeby wykorzystać najdogodniejszy moment do zadania ciosu.

Do zadania ciosu należy przygotowywać się, przeprowadzając markowane akcje, zmierzające do odsłonięcia się przeciwnika i odwrócenia jego uwagi; sam cios należy zadawać nieoczekiwanie. Bokser, manewrując, w sposób niewidoczny dla przeciwnika przyjmuje potrzebna pozycję wyjściową, ukrywając swoje zamierzenia zwodzącymi ruchami rąk, na które przeciwnik z reguły zwraca baczną uwagę. Zamach przeszkadza w dokładnym zadaniu ciosu, dlatego, że "telegrafuje" przeciwnikowi o ciosie i przeciwnik może zdążyć się obronić. Cios bez zamachu jest o wiele skuteczniejszy, ponieważ zadany zostaje nieoczekiwanie, szybciej i bardziej dokładnie. Tu mamy do czynienia z jednym z przykładów tego, jaki wpływ wywiera taktyka na technikę i jak uwarunkowuje strukturę tych czy innych jej elementów. Dlatego też nauczyciel, ucząc swych wychowanków techniki bokserskiej, nic powinien jej rozpatrywać w oderwaniu od taktyki walki. Tylko pod tym warunkiem technika może być zastosowana w walce w sposób celowy. Walka na ringu jest przede wszystkim współzawodnictwem w zręczności; zachwyt boksera dla siły własnych ciosów obniża zawsze jego rzeczywistą klasę. Jest rzeczą bardzo ważną zadając ciosy zabezpieczać się przed możliwymi kontrciosami przeciwnika. Przy każdym ciosie bokser powinien otwartą dłonią wolnej w tym momencie ręki ochraniać podbródek, a łokciem tułów. Po ciosie ręka, która cios zadała, wraca do pozycji ubezpieczającej; druga ręka przygotowuje się (bez zamachu) do zadania nowego ciosu.

Specjalną uwagę przy zadawaniu ciosu powinno zwrócić się na to, żeby przedramię ręki zadającej cios było w momencie dotykania celu w położeniu doń prostopadłym. Położenie pięści przy ciosie. Przepisy bokserskie dopuszczają zadawanie ciosów tylko zaciśniętą pięścią, chronioną przez specjalną bokserską rękawicę z miękką, włosianą wyściółką, łagodzącą cios (rys. 5). Kiść ręki składa się z drobnych kości, bardzo słabo umocnionych (w porównaniu z przedramieniem i w szczególności z barkiem) układem więzadłowym. Przy zadawaniu ciosu kiść wytrzymuje znaczne obciążenie, dlatego jest , rzeczą ważną, by dłoń zaciśnięta była w pięść, w sposób prawidłowy.

Urazy kiści i naciągnięcia ścięgien są zjawiskami dość częstymi w sportowej praktyce bokserów, w szczególności w czasie zawodów. W większości wypadków bokserzy uszkadzają kiści rąk w początkach swojej sportowej działalności. Wg danych Kriaczko i Landa, 63,6% z liczby uszkodzeń przypada na słabo wyszkolonych bokserów. Główną przyczyną uszkodzeń kiści i jej więzadeł jest nieprawidłowo położenie pięści w momencie zadawania ciosu i niedbały wybór miejsc dla zadania ciosów; często bokserzy rozbijają sobie pięści, zadając ciosy w twarde części ciała przeciwnika - w łokieć, grzebień kości biodrowej, czoło itd.

Układ pieści przy zadawaniu ciosu powinien być następujący: palce zgięte i przyciśnięte do dłoni, wielki palec przyciśnięty do środkowej falangi palca wskazującego. Najmniej wrażliwe miejsce na kiści i jednocześnie powierzchnia uderzeniowa - to główki kości śródręcza (rys. 5 a). Kości śródręcza, na które przypada cały ciężar ciosu, doznają przy ciosie pionowego (nieelastycznego) nacisku. Uzupełniającą ,,resorową" funkcję dla płaszczyzny uderzeniowej, spełniają podstawowe falangi palców, doznające przy ciosie poprzecznego ucisku. Pięść należy zaciskać w taki sposób, by w początkowym momencie ciosu nie była ona silnie zaciśnięta, silnie zaś zacisnąć należy ją tuż przed samym trafieniem w cel; to nada pięści dużą twardość l uchroni ją przed uszkodzeniem. Stale zaciśnięta pięść utrudnia przygotowawcze ruchy rąk, męczą się mięśnie przedramienia i przy końcu walki bokser już nie potrafi zacisnąć pięści dostatecznie silnie; zadając cios niezaciśniętą pięścią może on naciągnąć ścięgna kiści. O bandażowaniu kiści możesz przeczytać w rozdziale sprzęt, w częsci o bandażach bokserskich.

---