Etapizacja w nauczaniu umiejętności pływackich.

Pływanie znane jest człowiekowi od zamierzchłych czasów. Początkowo traktowane było jako forma dobrej zabawy i rekreacji. Jako konkurencja sportowa narodziło się w Japonii w 36 r p.n.e.

Jest dyscypliną sportową, którą mogą uprawiać ludzie w każdym wieku, praktycznie bez żadnych przeciwwskazań zdrowotnych a na naukę pływania nigdy nie jest za późno. Najlepiej jednak zacząć się uczyć od najmłodszych lat. Pływanie uznawane jest za jeden z najważniejszych czynników w systemie wychowawczym dzieci i młodzieży. Racjonalne pływanie przynosi bardzo dużo korzyści przede wszystkim zdrowotnych. Pozytywnie wpływa na ogólny rozwój i sprawność fizyczną dziecka, wzmacnia mięśnie, jest nieodzownym czynnikiem w profilaktyce wad postawy wśród dzieci. Pływanie jest więc doskonałym ćwiczeniem korektywnym jak również świetnym zabiegiem hartującym organizm.

Z wychowawczego punktu widzenia specyficzne środowisko wodne, w którym uprawia się tę dyscyplinę dostarcza dziecku silnych wrażeń. Nieznane, nowe środowisko wodne powoduje uruchomienie procesów adaptacji całego organizmu. Dlatego nauka pływania musi być traktowana jako cały proces, w którym muszą być stworzone warunki umożliwiające uczącemu się włączenie całego aparatu adaptacyjnego. Jest to więc złożony akt, który wymaga nauczenia wielu elementów ruchowych i skoordynowania ich w całość. Ważne jest nie tylko systematyczne uczestnictwo w zajęciach i regularne wykonywanie powtórzeń aby stało się ono utrwaloną czynnością ale przede wszystkim stosowanie etapów niezbędnych do prawidłowego pływania, wolnego od złych nawyków charakterystycznych w spontanicznym i amatorskim uczeniu się pływania.

Celem pracy jest zaprezentowanie etapów pływania, szczególnie pierwszego -zwanego również wstępnym etapem nauczania.

W pierwszej części praca zawiera informacje na temat poszczególnych faz w przebiegu I etapu nauki pływania, a także opis prostych zabaw i ćwiczeń mających zastosowanie w kształtowaniu umiejętności pływackich.

Część druga zawiera analizę literatury, wykorzystanej do napisania pracy. Przedstawia spojrzenie innych autorów na proces nauczania pływania.

W końcowej części zawarte zostało podsumowanie oraz wnioski i własne refleksje.

I. Charakterystyka I etapu nauki pływania

Według R. Karpińskiego proces nauki pływania przebiega w trzech etapach.

Etap I-to ćwiczenia , mające na celu oswojenie z wodą i naukę podstawowych ruchów pływackich

Etap II-to nauka i doskonalenie podstawowych technik pływania oraz startów i nawrotów

Etap III- to trening i specjalizacja określonym sposobem pływania.

Maksymalne wyniki można uzyskać po przejściu wszystkich trzech etapów z podkreśleniem bardzo istotnej roli, jaką przypisuje się fazie wstępnej nauczania. „Jego zadaniem jest stworzenie optymalnych warunków do opanowania sportowych technik pływania.”

Ten okres nauki poświęcony jest przygotowaniu organizmu ucznia do pracy i ruchów w środowisku wodnym. Najlepszym i najbardziej bezpiecznym miejscem do stawiania pierwszych kroków w wodzie jest basen. Zapewnione są bowiem optymalne warunki bezpieczeństwa i higieny. Czysta i ciepła woda, utwardzone dno daje początkującemu pływakowi poczucie bezpieczeństwa. Spełnienie tych warunków daje gwarancję prawidłowości procesu adaptacji wstępnej, w której reakcje uczącego się pływać powinny być złagodzone pod względem psychicznym i fizjologicznym, a pierwszy kontakt z wodą będzie od samego początku sprawiać przyjemność. Na samym początku organizm stopniowo przystosowuje się do pracy w wodzie. ”W tym okresie następuje stopniowe przyswojenie poszczególnych ruchów pływackich i próba ich koordynacji; wszystkie ruchy będą niezgrabne, niezdarne a zbyt mocno napinane mięśnie będą utrudniały ich prawidłowe wykonywanie.” W większości wypadków skutkuje to w szybko występującym zmęczeniu i konieczności robienia częstych przerw w nauce, które zostają wykorzystane przez nauczyciela na dawanie wskazówek i uwag uczniom. W pierwszej fazie uczący musi pokonywać więc wiele barier charakterystycznych dla środowiska wodnego. Do głównych barier należą :

pozorne zmniejszenie ciężaru ciała, zmiana gęstości i większy opór wody, większe ciśnienie, falowanie, zmiana warunków równowagi ciała i warunków termicznych. Istotnym zadaniem jest oswojenie uczących się z tymi właściwościami środowiska wodnego. Trener musi posiadać wiedzę w tym zakresie i umieć ją umiejętnie przekazać uczniom. Poznanie warunków środowiska wodnego jest konieczne do nauczenia pływania. Właściwe postępowanie od samego początku nauki prowadzi do usprawnienia procesu nauczania i opanowania prawidłowej i skutecznej techniki pływania.

I etap obfituje w wiele trudności z jakimi musi zetknąć się uczący jak i nauczyciel. Jednym z największych problemów jest lęk przed wodą . Strach działa opóźniająco, a w skrajnych przypadkach paraliżująco na efekty nauczania i może powodować wydłużenie cyklu tego procesu. Nauczyciel musi brać to pod uwagę i starać się wykazać wiele cech pedagogicznych takich jak cierpliwość, zrozumienie i umiejętność zachęcenia do pokonywania przeszkód. Oddziaływanie nauczyciela musi być jak najbardziej pozytywne, aby w konsekwencji wyeliminować lęk. Pomagają w tym znacznie grupowe ćwiczenia, a także właściwa postawa i zachowanie prowadzącego te ćwiczenia. Nie może on zapominać, że oprócz realizacji celów dydaktycznych muszą być równocześnie realizowane cele wychowawcze. Postawa i właściwy dobór ćwiczeń daje możliwość utrzymania dyscypliny i uczy współdziałania w grupie. Wdraża do samodzielnego wykonywania ćwiczeń i ma wpływ na podniesienie poziomu własnych umiejętności, wyrabia pozytywne cechy charakteru, karności i podporządkowania.

Nauczanie wszystkich technik pływania wymaga udziału w 60 - godzinnym kursie. Taką opinię prezentują właściwie wszyscy autorzy podręczników dydaktycznych na temat nauki pływania. Nie ma jednak jednoznacznych opinii na temat podziału dotyczącego odmian technik pływania .

I.1. Zadania w przebiegu poszczególnych faz I etapu.

„Zadania I etapu nauczania uwzględniono przy opracowaniu 20 -lekcyjnego kursu nauczania pływania opartego na założeniach E. Bartkowiaka. Dokonano jedynie modyfikacji w układzie treści nauczania oraz zrezygnowano z pływania elementarnego”. Kurs podzielony został na trzy części(fazy) :

1. Pierwsza faza - zadania

Pierwsza faza obejmuje 8 lekcji i do realizowanych zadań należą:

1. Opanowanie podstawowych czynności w wodzie

2. Zanurzenie głowy pod wodą

3. Otwieranie oczu pod wodą

4. Opanowanie wydechu do wody

5. Wykonywanie leżenie na piersiach i grzbiecie

6. Opanowanie poślizgów na piersiach i grzbiecie

7. Wykonywanie prostych skoków do wody płytkiej

Czas trwania pierwszej lekcji determinowany jest warunkami w jakich jest ona przeprowadzona. W znacznej mierze zależy od temperatury wody i otoczenia. Uwzględnić należy również konieczność przerw między ćwiczeniami. W pierwszej fazie najskuteczniejszym sposobem nauczania jest stosowanie systemu zabawowego i ruchowego w wodzie. Istnieją liczne materiały edukacyjne i opracowania zawierające opracowane zestawy takich ćwiczeń.

2. Druga faza - zadania

Faza druga obejmuje 9-14 lekcji podczas których realizowane są następujące zadania:

1. Opanowanie ruchów nóg do kraula na grzbiecie

2. Wykonywanie ruchów nóg do kraula na piersiach

3. Nauczenie pracy ramion do kraula na grzbiecie

4. Nauczenie ruchów ramion do kraula na piersiach

5. Wykonywanie skoków do wody głębokiej

Skuteczna realizacja tych zadań jest możliwa po przejściu przez uczącego I fazy, gdyż oswojenie się ze środowiskiem wodnym daje gwarancję opanowania ćwiczeń , które występują w II fazie.

3. Trzecia faza - zadania

Faza trzecia obejmuje lekcje 15-20 i zawiera następujące zadania:

1. opanowanie pływania kraulem na grzbiecie

2. próby pływania kraulem na piersiach

3. wykonywanie wślizgów do wody i prostych skoków na głowę i opanowanie elementów nurkowania w dal i w głąb

W tym okresie ćwiczący przygotowywany jest do pokonania 25 metrowego odcinka . Powinien już potrafić prawidłowo , swobodnie oddychać i wykonywać poprawne ruchy pływackie.

I.2. Realizacja zadań w poszczególnych fazach I etapu

Faza I - przykłady zabaw i ćwiczeń kształtujących umiejętności pływackie.

Podstawowe czynności w wodzie.

Pierwsza lekcja powinna zawierać elementy dotyczące organizacji zajęć z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa. Każdy uczestnik musi zostać zapoznany ze sposobami wejścia i wyjścia z wody. Nauczyciel samodzielnie musi zademonstrować wejście do wody po drabince. Wchodząc do wody należy ustawić się przodem do drabinki i spokojnie zejść do wody. Demonstracji wejścia do wody musi towarzyszyć komentarz. Następnie uczniowie pojedynczo powtarzają tę czynność. Pojedyncze wchodzenie do wody zapobiega poślizgnięciu się i upadkom. Umożliwia także nauczycielowi dotarcie z uwagami do każdej osoby indywidualnie. Jeżeli nauka pływania prowadzona jest w miejscu, gdzie nie ma drabinki wówczas należy zademonstrować sposób zejścia do wody z pomostu zachowując również wszelkie zasady. „Pierwsze ćwiczenia w wodzie polegają zarówno na nauce poruszania się dookoła wydzielonego akwenu , jak też przechodzeniu w różnych kierunkach z oglądaniem dna pływalni”

Swobodne chodzenie po dnie przy zachowanej pozycji pionowej ciała rozpoczyna naukę ruchów lokomocyjnych w wodzie. Chodzenie w wodzie w tej pozycji jest ze względu na specyfikę środowiska znacznie utrudnione. Dlatego na początku uczący spacerują blisko brzegu trzymając się go. W drugiej kolejności ćwiczący poruszają się dwójkami lub trójkami coraz dalej od brzegu w różnych kierunkach przodem, bokiem lub tyłem.

Tempo ćwiczeń zwiększane jest w miarę nabywania przez ćwiczących umiejętności. Wykorzystywany jest system zabaw eliminujących lęk, towarzyszący pierwszym krokom w wodzie. Do prostych a zarazem skutecznych zabaw podczas których nie ma ograniczeń w liczbie i ustawieniu uczestników należą: Brodzenie, Zwiadowcy, Marsz w wodzie, Motorówki i żaglówki, Pociąg, Spłoszone mewy, Skradające się ryby, Wyścig ryb, Wyścig raków, Mycie się.

Poniżej zostaną omówione niektóre z nich - z opisem pozostałych można spotkać się w podręcznikach i poradnikach do nauki pływania.

Brodzenie

Uczestnicy wchodzą do wody spokojnie unoszą kolana wysoko i brodzą po wodzie obserwując dno.

Zwiadowcy:

Dowolna liczba i ustawienie uczestników zabawy, którzy poruszają się w wodzie w różnych kierunkach stawiając delikatnie kroki. Starają się robić to bardzo cicho.

Marsz w wodzie

Zabawa ta polega na tym, że maszerujący w wodzie uczniowie naśladują różne ruchy, na hasło nauczyciela np. słoń- silnie uderzają stopami o dno, piłkarz- naśladują kopnięcia piłki nogą ,żabka - podskakują w wodzie itd. Należy pamiętać o tym, aby hasła były starannie dobierane w taki sposób a by wyegzekwować od uczących się szybkiego reagowania na komendę.

Przykłady ćwiczeń, które są wykonywane w różnych ustawieniach i dowolnej liczbie uczestników:

Skradające się ryby

To ćwiczenie odbywa się przy ścianie basenu; ćwiczący jak najszybciej idą w kierunku nauczyciela stojącego po przeciwnej stronie. Ten kto najmocniej pluszcze musi wrócić do brzegu.

Mycie się

Uczestnicy zabawy stoją do nauczyciela przodem i dokładnie myją całe ciało w szczególności twarz. Obficie się spłukują.

Ta zabawa daje początek kolejnego kroku jakim jest zanurzenie głowy w wodzie.

Zanurzenie głowy w wodzie

Dla uczącego się pływać bardzo trudną barierą do pokonania jest lęk przed zanurzeniem w wodzie całej głowy (twarzy, uszu , nosa…). „W czasie ćwiczeń adaptacyjnych w wodzie stopniowo zanurzamy ciało do wysokości szyi stosując ćwiczenia z półprzysiadem, przysiadem, a następnie siadem.”

W celu pokonania tych trudności stosuje się zabawy i ćwiczenia , które będą powodowały jak największy kontakt wody z głową.

Do takich zabaw należą: Baraszkujące niedźwiadki, Deszcz, Odważni wojownicy, Skaczące pstrągi, Szalone koło, Pociąg w tunelu, Ryby w tunelu, Ryby w sieci, Baraszkujące delfinki, Helikopter, Berek kucany,.

Poniżej omówionych zostanie siedem przykładów tych zabaw.

Baraszkujące niedźwiadki

Uczestnicy ustawiają się w kole i uderzają dłońmi w wodę wzajemnie się ochlapując.

Podobnie jest w zabawie w Deszcz, podczas której uczestnicy stają w dwu szeregach naprzeciw siebie w odległości około 2 metrów i pryskają na siebie podrzucając wodę do góry.

W zabawie tej jest bardzo ważne to, aby nie zasłaniać głowy i odwracać się tyłem.

Szalone koło

Uczestnicy ustawiają się w kole. Osoba prowadząca ustala dwa sygnały oznaczające kierunki obrotu w lewo i prawo. Uczestnicy trzymają się za ręce i biegną w jednym kierunku a na dany sygnał zmieniają kierunek. W czasie zmiany kierunku często zdarzają się upadki do wody i zanurzania całej głowy.

Pociąg w tunelu

Uczestnicy ustawiają się jeden z drugim i opierają ręce na ramionach poprzednika. Poruszają się w różnych kierunkach naśladując dźwięki lokomotywy i pociągu. Na trasie musza pokonać tunel( ułożone przeszkody w postaci np. liny) i zanurzają po kolei głowy do wody. Następnie maszerują dalej.

Ryby w sieci

W tej zabawie bierze udział więcej niż 10 osób. Połowa uczestników tworzy sieć a reszta to ryby. Na dany przez prowadzącego sygnał ryby starają się wydostać z sieci , nurkując pod rękami kolegów tworzących sieć i przeszkadzającym im w wydostaniu się. Po pewnym czasie następuje zmiana. Wygrywa ten zespół, którego jak najwięcej ryb wydostanie się na zewnątrz.

Przykłady zabaw z użyciem przyrządów.

Helikopter

Do zabawy potrzebna jest piłka lub koło gumowe na linie.

Prowadzący stoi po środku koła i zatacza piłką nad głowami koła. Uczestnicy bronią się przed upolowaniem i chowają głowy pod wodę.

Berek kucany

Podobnie jak w normalnym środowisku wyznaczony berek broniąc się przed złapaniem musi przykucnąć. W wodzie wiąże się to ze schowaniem się pod wodę. Należy pamiętać aby nie dopuszczać do zbyt długiego kucania pod wodą.

Celem tych wszystkich zabaw jest opanowanie przez uczącego się pływać umiejętności swobodnego zanurzania twarzy.

Aby utrwalić tę czynność i potwierdzić umiejętności powinno się dodatkowo zastosować kilka prostych ćwiczeń .

• Ćwiczący ustawiają się dwójkami naprzeciw siebie , trzymają się za ręce i na zmianę zanurzają głowę.

• Ćwiczący trzymają obręcz ,zanurzają głowę i po kolei wchodzą do środka obręczy.

Podobnie można wykonać to ćwiczenie z linami.

• Po kolei uczestnicy przechodzą pod wodą pod trzymaną dwójkami liną. Można również przechodzić pod ramionami dzieci trzymających się oburącz lub pod brzuchami trzymających się za barki.

• Ćwiczący stają przy ścianie basenu zanurzają głowę wytrzymując w tej pozycji 5-10 sek. Należy zaznaczyć aby nie wytrzymywać pod wodą jak najdłużej i nie traktować tej zabawy jako formy rywalizacji.

Otwieranie oczu pod wodą

Kiedy uczestnicy kursu mają opanowaną czynność zanurzania twarzy i głowy można przejść do kolejnych ćwiczeń ,które mają na celu nabycie umiejętności otwierania oczu pod wodą.. ”Otwieranie oczu jest zasadniczym czynnikiem determinującym dalszy przebieg nauczania pływania - jest to związane z orientacją pod wodą, utrzymaniem kierunku pływania , a także z korektą błędów w technice wykonywania poszczególnych ruchów”.Obserwacja pod wodą daje większe poczucie bezpieczeństwa i pozwala na obserwację własnych ruchów i ewentualną ich korektę. Dzięki otwartym oczom utrzymuje się prawidłowy kierunek. Nauczyciel nie ma możliwości bezpośredniego sprawdzenia czy uczniowie rzeczywiście wykonują tę czynność. Dlatego zaleca się wykonywanie ćwiczeń polegających np. na liczeniu palców pod wodą i wyławianie różnych przedmiotów z dnia basenu. Skuteczność można sprawdzić poprzez podanie komendy „wyłowienia” np. przedmiotów w określonym kolorze.

Oto kilka przykładów takich ćwiczeń.

Kto odporniejszy

Uczestnicy ustawiają się w dwu szeregach naprzeciw siebie w odległości około 1 metra . Zabawa ta przypomina wcześniejszą zabawę w odważnych wojowników; ćwiczący z jednego szeregu trzymają się za ręce i patrzą na ćwiczących z drugiego szeregu. Ci bardzo intensywnie chlapią na twarze patrzących. Nie wolno w tym czasie odwracać głowy ani zamykać oczu. Zabawę powtarza się kilka razy. Wygrywa ten szereg, spośród którego mniej ćwiczących nie wytrzyma takiej próby.

Wodospad

Jest to ćwiczenie z użyciem desek. Dwie osoby stają naprzeciw siebie. Jedna osoba zanurza się po szyję, a druga intensywnie chlapie go po twarzy przy użyciu deski. Nie powinno się zamykać oczu, wygrywa ten kto rzadziej zamyka oczy.

Kalkulator

Uczestnicy stają w parach naprzeciw siebie. Nauczyciel daje polecenie działań: dodawanie lub odejmowanie. Wówczas jeden uczestników zanurza się pod wodę i patrzy na dłonie partnera. Liczy palce, a następnie je sumuje lub odejmuje. Potem następuje zmiana.

Poławiacze pereł

W tej zabawie mają zastosowanie krążki hokejowe, które uczestnicy starają się wyłowić . Wygrywa ten, kto wyłowi jak najwięcej krążków (pereł). Uczniowie nie mogą pomagać sobie nogami.

Transport skarbów

Uczestnicy ustawiają się w rozkroku w dwóch rzędach obok siebie. Potrzebne będą dwie piłki lub dwie deski.

Pierwsze osoby w szeregach na sygnał prowadzącego zanurzają się i podają między swoimi nogami trzymany przedmiot partnerowi stojącemu z tyłu. Ten z kolei podaje go partnerowi górą nad głową. Wygrywa drużyna, która szybciej przetransportuje skarb do ostatniego ćwiczącego. Zabawę powtarza się zmieniając ostatniego w rzędzie.

Również w tym wypadku aby utrwalić tę czynność i potwierdzić umiejętności powinno się dodatkowo zastosować kilka prostych ćwiczeń z zanurzaniem głowy w wodzie.

• Uczestnicy stoją w wodzie , trzymają się za ręce i po kolei zanurzają głowy pod wodę, a po wynurzeniu patrzą na nauczyciela.

• Ćwiczenia takie mogą być wykonywane również w parach np. uczestnicy stojąc naprzeciwko siebie na zmianę mogą zanurzać się i wynurzać.

Bardzo dobrym ćwiczeniem jest wyciąganie z dna basenu różnych przedmiotów.

Opanowanie wydechu do wody

Jedną z najpoważniejszych przeszkód w swobodnym opanowaniu pływania jest „oddychanie pływackie”. Opanowanie tej umiejętności jest podstawą do dalszych sukcesów w nauce.” Element ten wpływa bezpośrednio na swobodę poruszania się w wodzie - brak jego właściwego opanowania stanowi najważniejszą przeszkodę w nauczaniu technik pływania - szczególnie podczas pokonywania większych odcinków”

Na samym początku należy nauczyć się świadomego wstrzymywania oddechu. Ćwiczenia te wykonywane są już na etapie zanurzania głowy do wody. Nie wolno jednak wstrzymywać go zbyt długo i musi on być stale kontrolowany przez uczącego. Drugi krok to pokonanie dużego oporu i wypuszczenie powietrza do wody.

W opanowywaniu tej czynności pomocne będą następujące zabawy: Rozpylacz, Fale, Gaszenie ognia, Wyścig piłeczek, Piłka w kole, Gotująca się woda, Wesołe foki, Pluskające łososie, Labirynt, Wyścig parostatków,.

Poniżej omówione zostaną niektóre z nich.

Rozpylacz

Uczestnicy układają dłonie w miseczki, nabierają do nich wody i energicznie wydmuchują wodę z dłoni.

Gaszenie ognia

Uczestnicy stają w rozsypce i dmuchają w wodę tak, aby powstał niewielki dołek. Gdy prowadzący daje sygnał -alarm starają się dmuchać jak najmocniej.

Piłka w kole.

Uczestnicy tworzą zespoły po kilka osób. W tej zabawie potrzebne będą przybory takie jak: obręcze , piłki pingpongowe.

Kilku uczestników staje w opadzie tułowia na obwodzie koła i chwyta się za obręcz, która jest w środku okręgu . Starają się kolejno dmuchać na piłeczkę i podają ją współćwiczącemu. Robi się to w prawo, w lewo lub po przekątnej.

Gotująca się woda

Uczestnicy ustawiają się w luźnej gromadce i na sygnał prowadzącego wykonują głęboki wdech i przysiad. Powoli wypuszczają powietrze do wody.

Wyścig parostatków

Uczestnicy ustawiają się w szeregu przy brzegu basenu. Prowadzący trzyma w ręku żerdź i kładzie ją na tafli. Na sygnał uczestnicy biegną i pokonują przeszkodę (żerdź)wykonując pod wodą głęboki wydech .

Przykłady ćwiczeń utrwalających nabyte umiejętności „oddychania pływackiego”

• Uczestnicy ustawiają się parami naprzeciwko siebie i na zmianę zanurzają się pod wodą . Wykonując wdech na powierzchni i wydech pod wodą.

• Uczestnicy maszerują i co kilka kroków wykonują wdech, a następnie głęboki wydech do wody.

• Uczestnicy stają tyłem do siebie i trzymają się za ręce. Równocześnie zanurzają się pod wodę i wykonują głęboki wydech. Po wynurzeniu się nabierają powietrza półotwartymi ustami.

Można stosować również ćwiczenia podczas których czas wydechu będzie się wydłużać od 5- 20 sek. Wszystkie te ćwiczenia musza być stosowane regularnie aby doskonalić wytrzymałość.

Wykonywanie leżenia na piersiach i grzbiecie

To zadanie staje się dla uczącego bardziej interesujące gdyż prowadzi do pierwszych kroków w pozycji leżącej. Właściwa pozycja ciała w czasie pływania gwarantuje poprawność ruchów i skuteczność pływania wybraną techniką. Również nabywaniu tej umiejętności należy poświęcić dużo uwagi. Na tym etapie uczący zapoznaje się działaniem siły wyporu wody.

Naukę leżenia rozpoczyna się od ułożenia na piersiach zalecając proste ćwiczenia które wykształcą tę umiejętność.

Zatapianie miny

To ćwiczenie wykonuje się z deską lub piłką. Uczestnicy starają się zatopić jak najgłębiej piłkę lub deskę . Gdy dochodzą do najniższego punktu zwalniają go i obserwują jego zachowanie.

Nakładanie skarpetek

Na sygnał uczestnicy starają się usiąść na dnie basenu i oburącz dotknąć prawej stopy. Naśladują zakładanie skarpetki. Następnie następuje zmiana nóg.

Kopanie dołka

Uczestnicy trzymają się za ręce i wykonują ruchy przypominające kopanie dołka łopatką. Kopią coraz głębiej aż sięgają dna.

Sadzenie drzewek

Uczestnicy nabierają powietrza i wykonują głęboki skłon i dotykają dna basenu.

Korek

Uczestnicy nabierają powietrza i wykonują przysiad skulony pod wodą. Ręce obejmują podudzia a głowę dociągają do kolan. Wytrzymują w tej pozycji do chwili gdy woda wypchnie ich na powierzchnię.

Meduza

Po przybraniu pozycji korek -uczestnicy na powierzchni rozkładają ręce i nogi pozostając przez chwile w takiej pozycji.

Do zabaw , które kształtują umiejętność leżenie na plecach należą:

Karuzela

Uczestnicy ustawiają się w kole i odliczają do dwóch . Koło zaczyna obracać się w lewo lub prawo. Na dany sygnał „jedynki kładą się na plecach i nogi kierując do środka koła. Dwójki w dalszym ciągu obracają koło. Pochwali następuje zmiana.

Pływaki

Uczestnicy podobnie odliczają do dwóch. Jedynki kładą się na plecach a po chwili dwójki zwalniają uchwyt. Po chwili następuje zmiana. Wygrywa ta drużyna , która najdłużej utrzyma się na wodzie.

Nad morzem

Uczestnicy układają się na plecach na deskach i naśladują opalanie się.

Aby utrwalić nabyte umiejętności powinno wykonywać się dodatkowe ćwiczenia np.

• W dwójkach, gdzie jeden uczestnik kładzie się na plecach lub brzuchu a drugi asekuruje go trzymając za ręce. Można podtrzymywać się również za ramiona i głowę.

Innym rodzajem ćwiczeń są ćwiczenia z użyciem deski.

• W pozycji na brzuchu układa się deskę przed sobą i trzyma się ją za bliższy koniec, natomiast w pozycji na plecach deskę utrzymuje się przed sobą najpierw za dalszy koniec a następnie w połowie.

Podobnie wykonuje się ćwiczenia bez deski.

• Kładąc się na piersiach ręce wyciąga się przed siebie, natomiast leżąc na grzbiecie ręce układa się w bok, wzdłuż tułowia lub w górze (z tyłu nad głową).Podczas leżenia w pozycji na grzbiecie należy spokojnie i miarowo oddychać. Prowadzący zajęcia powinien zwracać uwagę na odchylanie głowy do tyłu i położenie jej na wodzie z równoczesnym wypychaniem bioder w górę. Głowa jednak nie powinna być odchylona zbyt mocno aby nie zanurzyć twarzy.

W leżeniu na piersiach należy zwracać uwagę , aby głowa była zanurzona do linii brew i uczący powinien obserwować dno basenu. Biodra i kończyny dolne musza znajdować się tuż pod powierzchnią wody . Palce stóp muszą być złączone a stopy zgięte podeszwowo.

Opanowanie poślizgów na piersiach i grzbiecie

Naukę poślizgów rozpoczyna się również od pokazania kilku ćwiczeń zabawowych, które rozpoczynają proces nauki lokomocji ćwiczącego w wodzie.

Do takich zabaw należą: Ławica śledzi, Pluskające rybki, Transport drewna, Wyścig motorówek, Przepychanie kłody, Flisacy, Wystrzelanie torpedy, Ślizgacze, Torpeda.

Poniżej zostanie omówione kilka z nich.

Transport drewna

Jeden z uczestników kładzie się na plecach przy pomocy kolegi, który podtrzymuje go rękami pod głowę . Następnie osoba leżąca jest holowana do wyznaczonego miejsca.

Flisacy

Do tego ćwiczenia używa się żerdzi. Uczestnicy ćwiczą w pięcioosobowych zespołach. Z każdego zespołu trzy osoby kładą się na piersiach lub grzbiecie i chwytają rękami żerdź, którą trzymają dwie osoby. Następnie następuje holowanie w różnych kierunkach poprzez ciągnięcie żerdzi.

Ślizgacze

Uczestnicy ustawiają się w szeregu przy ścianie i na sygnał odbijają się obunóż od dna basenu i ślizgają się po powierzchni wody. To ćwiczenie wykonuje się zarówno na piersiach jak i na grzbiecie. Wygrywa ten kto dopłynie daj.

W celu utrwalenia nabytych umiejętności stosuje się proste ćwiczenia utrwalające polegające na odbijaniu się od dna basenu i układaniu na piersiach lub grzbiecie . Można to robić z deską lub bez deski.

Wykonywanie prostych skoków do wody płytkiej

Ostatnim zadaniem , które ma na celu ugruntowanie oswajania się z wodą w fazie I adaptacji są proste skoki do wody na nogi.

W wypadku tych zabaw należy uwzględnić różne stopnie trudności.

Przykładowe zabawy kształtujące tę umiejętność to:

Sprężynki, Skoki przez przeszkody, Wrzucanie kłody, Wodowanie statku, Klaskanie, Wizytówka, Skok z salutowaniem, Skoki do dziupli, Kto dalej.

Sprężynki

Uczestnicy ustawiają się w szeregu przy jednej ze ścian pływalni i na sygnał jak najszybciej , skacząc na obu nogach przemieszczają się na drugą stronę basenu. Można również skakać na jednej nodze.

Wrzucanie kłody

Uczestnicy ustawiają się w rzędzie na brzegu basenu i po kolei kładą się na plecach przy brzegu basenu. Nauczyciel popycha leżącego i wrzuca go do wody.

Skok z salutowaniem

Uczestnicy stają na krawędzi basenu i skaczą do wody przyjmując postawę na baczność i salutując.

Kto dalej

Uczestnicy stają w szeregu na brzegu i skaczą do wody jak najdalej. Wygrywa ten kto najdalej skoczy.

Można również wykonywać skoki do obręczy(skok do dziupli)

Utrwalenie tej umiejętności następuje poprzez wykonywanie regularnych ćwiczeń, których głównym motywem są skoki do wody.

Przy tych ćwiczeniach obowiązują pewne zasady:

1. Skoki wykonywane pojedynczo przy pełnej asekuracji

2. Stopniowanie trudności

3. Skoki wykonuje się z miejsca

4. Gdy ktoś się boi - nie należy go zmuszać lub wrzucać do wody

5. Bardzo ostrożnie należy wykonywać skoki z obrotem

Druga faza - przykłady zabaw i ćwiczeń kształtujących umiejętności pływackie.

Nauczanie ruchów nóg do kraula na grzbiecie

Aby właściwie nauczyć się naprzemiennych ruchów nóg w wodzie należy tę czynność na początku przećwiczyć na lądzie. W drugiej kolejności powinny być stosowane ćwiczenia w siadzie na brzegu basenu. Dopiero po takim przygotowaniu i prawidłowym opanowaniu tej umiejętności „na sucho” można rozpocząć ćwiczenia w wodzie. Należy jednak pamiętać o tym, by rozpocząć od ćwiczeń statycznych przy brzegu basenu i stopniowo przechodzić do ćwiczeń dynamicznych. Na początku ćwiczenia wykonywane są z drugą osobą i z użyciem przyborów. Na koniec ćwiczenia wykonuje się samodzielnie.

Przykłady prostych zabaw i ćwiczeń kształtujących umiejętność ruchów nóg do kraula na grzbiecie: Fontanna, Holowanie kłody, Przeciąganie, Kto mocniejszy, Wyścig ślizgaczy, Holowanie drewna, Wrzucanie kłody.

Poniżej zostaną opisane dwa przykłady tych zabaw.

Holowanie kłody

Uczestnicy ustawiają się dwójkami . Jeden z nich kładzie się na grzbiecie przytrzymywany za głowę przez drugiego i holowany. Osoba leżąca swobodnie porusza nogami naprzemianstronnie.

Wyścig ślizgaczy

Uczestnicy zabawy ustawiają się w szeregu przy ścianie basenu chwytając się za brzeg i opierając nogami o ścianę. Na dany sygnał prowadzącego odbijają się i w położeniu na grzbiecie wykonują naprzemienne ruchy nóg. Płyną na drugą stronę basenu - kto szybciej.

Pozostałe zabawy zostały opisane w podręczniku R. Karpińskiego „Pływanie .Podstawowe techniki. Nauczanie”; Katowice 2003.

Aby utrwalić tę umiejętność należy wykonywać regularne ćwiczenia zarówno na lądzie jak i w wodzie, które zawierają element naprzemiennych ruchów nóg np.

• Siad na brzegu basenu i naprzemienne ruchy nóg z uderzaniem grzbietową stroną stopy w piłkę, którą trzyma partner.

• Poślizg na plecach z ramionami wzdłuż ciała naprzemienne ruchy nóg.

W trakcie tych ćwiczeń należy zwracać szczególną uwagę na właściwe ułożenie tułowia w taki sposób aby biodra były w górze ,głowa zanurzona do linii uszu, a oczy otwarte. Ćwiczący powinien swobodnie i rytmicznie oddychać przy ciągłej pracy nóg. Podczas wykonywania ćwiczeń dynamicznych odbicie do poślizgu wykonywane jest z dna basenu, a następnie od ściany pływalni.

Wykonywanie ruchów nóg do kraula na piersiach

Podobnie jak wykonywanie ruchów nóg do kraula na grzbiecie wykonuje się ruchy do kraula na piersiach.

W tym przypadku mają zastosowanie następujące zabawy: Ławica śledzi, Badacze dna, Wyścig rzędów w tunelu, Gejzery, Pokonywanie przeszkód, Holowanie drewna, Wrzucanie kłody.

Poniżej opisane zostaną dwie z nich:

Badacze dna

W tej zabawie wykorzystuje się przybory (dwie obręcze).

Uczestnicy ustawiają się w rzędzie. Jeden z ćwiczących trzyma dwie obręcze zanurzone w wodzie w pozycji pionowej i oparte o dno. Pozostali kolejno przepływają przez te obręcze wykonują przy tym naprzemienne ruchy nóg. Dotykają przy tym rękami dna basenu i mają oczy otwarte.

Wrzucanie kłody

Uczestnicy ustawiają się w rzędzie na brzeg basenu , następnie po kolei kładą się na brzegu i są wrzucani przez prowadzącego do wody. Po wpadnięciu do wody kładą się na brzuch i wykonując naprzemienne ruchy nóg dopływają do ściany.

Aby utrwalić tę umiejętność należy wykonywać regularne ćwiczenia zarówno na lądzie jak i w wodzie, które zawierają element naprzemiennych ruchów nóg w pozycji na piersiach np.

• Leżąc na piersiach na ławeczce ćwiczyć ruchy kraulowe nóg lub w wodzie chwytając się oburącz krawędzi z głową na powierzchni wody ćwiczenie ruchów kraulowych nóg.

Nauczenie ruchów ramion do kraula na grzbiecie.

W pływaniu kraulem istotnym elementem jest prawidłowa skoordynowana praca ramion. W czasie pływania kraulem ruchy ramion stanowią bowiem główną siłę napędową. Wykonywanie naprzemiennych ruchów rąk w tył jest dla niektórych bardzo trudne. W przypadku nauczania prawidłowych ruchów ramion mniej istotne są zabawy ,ważniejsze natomiast są ćwiczenia. Mogą to być ćwiczenia na lądzie np.

• W pozycji stojącej wykonywanie naprzemiennych ruchów ramion w tył lub stojąc uniesione jedno ramię w górze a drugie przy biodrach a następnie zmiana ułożenia .

Natomiast w wodzie wykonuje się następujące ćwiczenia:

• Ćwiczący leży na plecach przy ścianie basenu i opiera nogi o brzeg. Jednocześnie wykonuje ruch rąk w tył , do wody wchodzi pierwszy mały palec, na szerokości barków.

• Można ćwiczyć z partnerem , który podtrzymuje ćwiczącego za nogi a ten pracuje rękami najpierw w miejscu a potem w ruchu.

• Podobnie jak na ladzie naprzemienne ruchy ramion w wodzie trzymając deskę między nogami.

Nauczenie ruchów ramion do kraula na piersiach.

Na tym etapie opanowuje się prawidłowe ruchy ramion w pozycji na piersiach. Podobnie jak w poprzednim zadaniu ważniejsze będą ćwiczenia niż proste zabawy.

• Na lądzie rozpoczyna się od ćwiczeń w pozycji stojącej lub w opadzie tułowia w przód i wykonywaniu naprzemiennych ruchów ramion w przód . Kolejno wykonuje się w opadzie tułowia kraulowe ruchy ramion, a następnie ruch jednego ramienia ze skrętem głowy jak do wdechu (tak samo drugie ramię).

• W wodzie wykonuje się również kraulowe ruchy rąk w opadzie tułowia i tak samo ćwiczy się z zanurzonymi ramionami. Można także wykonywać kraulowe ruchy rąk w marszu w wodzie, w opadzie tułowia - bez oddechu i oddechem.

• Kolejnym ćwiczeniem jest leżenie przy brzegu basenu z głową na wodzie i nogami opartymi o brzeg przy jednoczesnym wykonywaniu kraulowych ruchów ramion.

W wodzie ćwiczy się samodzielnie lub z partnerem np.

• ćwiczący leży na piersiach, a partner go podtrzymuje za nogi, następnie ćwiczący wykonuje ruchy kraulowe najpierw w miejscu a potem w ruchu. Ruchy kraulowe ramion można ćwiczyć z deską między nogami i bez deski, najpierw bez oddechu, a potem z próbą oddychania w miejscu i przepływając kilka metrów.

Skoki do głębokiej wody

Kiedy uczący nabędzie umiejętności przepłynięcia kilku metrów przy pomocy pracy nóg można rozpocząć naukę skoków do wody głębokiej . W tym przypadku należy liczyć się z tym , że wiele osób może mieć lęk przed wykonaniem tego zadania. Nie należy na siłę wrzucać do wody lecz trzeba umiejętnie pomóc w pokonaniu tej bariery między innymi przez asekurację osoby prowadzącej z wody a następnie przy pomocy żerdzi. Zanim rozpocznie się regularne ćwiczenia można zastosować formę zabawową. Do prostych zabaw należą: Skok do celu, Skok z salutowaniem, Nurek, Kto dalej , Kto głębiej.

Wszystkie te zabawy mają na celu zachęcenie do odważnego wskakiwania do wody z zanurzeniem.

Aby jednak całkowicie opanować tę czynność trzeba wykonywać ćwiczenia np.

• Skoki do wody z przysiadu z deską , po wynurzeniu uzyskanie pozycji na plecach. Tak samo wskakuje się do wody z pozycji stojącej , po wynurzeniu dopłynięcie do ściany przy pomocy nóg. Również można ćwiczyć skoki z przysiadu i pozycji stojącej bez deski.

• Kolejnym ćwiczeniem jest skok ze słupka z użyciem deski , a po wynurzeniu dopłynięcie do brzegu przy pomocy nóg, a także skok ze słupka bez deski i dopłynięcie do brzegu. W trakcie przeprowadzania ostatnich ćwiczeń należy zachować szczególne zasady bezpieczeństwa aby ćwiczący nie płynęli po wynurzeniu w kierunku brzegu basenu. Może to bowiem grozić poważnym urazem głowy. Zawsze należy pamiętać aby asekurować ćwiczącego najlepiej z brzegu przy pomocy żerdzi.

Trzecia faza - przykłady zabaw i ćwiczeń kształtujących umiejętności pływackie.

Przykłady zabaw i ćwiczeń kształtujących umiejętności w trzeciej fazie.

Koordynacja ruchów ramion i nóg w kraulu na grzbiecie.

Jest łatwiejszą formą pływania niż pływanie w kraulu na piersiach.

Uczący się powinien opanować następujące czynności:

1. Ruchy nóg do kraula na grzbiecie z ramionami w przedzie i ramionami w górze-z tyłu za głową

2. Ruchy ramion do kraula na grzbiecie z partnerem, który podtrzymuje ćwiczącego za stopy przy jednoczesnym ruchu ramion i oddechu, a także wykonywaniu ruchów naprzemiennych

3. Jednoczesne i naprzemienne ruchy ramion do kraula na grzbiecie z deską ułożoną między nogami

4. Naprzemienna praca nóg i praca jednego ramienia (również praca nóg i ruchy ramion na zmianę) oraz łączenie ruchów ramion i nóg (dokładanka). W tym przypadku bierze się pod uwagę układ z deską w przedzie na wysokości kolan oraz układ z deską z tyłu, na wodzie.

5. Łączenie ruchów ramion i nóg, lecz bez deski i podjęcie próby przepłynięcia kilku metrów.

Koordynacja ruchów ramion i nóg w kraulu na piersiach.

Uczący powinien opanować następujące czynności:

1. Ruchy ramion do kraula na piersiach z partnerem, który podtrzymuje ćwiczącego za stopy przy jednoczesnym ruchu ramion i oddechu, a także wykonywaniu ruchów naprzemiennych. Można to ćwiczenie wykonywać również z użyciem deski.

2. Naprzemienna praca nóg i praca jednego ramienia (również praca nóg i ruchy ramion na zmianę) oraz łączenie ruchów ramion i nóg (dokładanka) - oba ramiona na desce .

3. Ćwiczenie bez deski- podobnie jak w poprzednim ćwiczeniu i dodatkowa próba przepłynięcia krótkiego odcinka kraulem z oddychaniem.

Opanowanie wślizgów do wody, prostych skoków na głowę oraz elementów nurkowania w dal i w głąb.

Jest to ostatnie zadanie w trzeciej fazie kończącej etap pierwszy nauki pływania. Po opanowaniu wszystkich opisanych czynności uczestnik kursu musi opanować wślizgi, nauczyć się prostych skoków do wody, a także najprostszych elementów nurkowania.

Kilka prostych zabaw i ćwiczeń pozwoli na nabycie umiejętności wślizgów i nurkowania

Do takich zabaw należą: Poławiacze pereł, Katapulta, Bomba, Zjeżdżalnia,, Łańcuch, Badacze dna, Wyścig w tunelu i Slalom podwodny.

Poniżej omówione zostaną dwie z nich:

Zjeżdżalnia

Dowolna liczba uczestników ustawia się na brzegu . Potrzebne będą następujące przybory: deska i ławeczka, na której każdy po kolei się kładzie i trzymając ramiona w przedzie wślizguje się do wody.

Slalom podwodny

Uczestnicy ustawiają się w dwóch rzędach w odległości około 2 metry od ściany basenu. Co drugi uczestnik wykonuje krok w prawo tak, aby rząd tworzył linię łamaną. Ostatni w rzędzie starają się przepłynąć między nogami poprzedników .Zabawa ta może być traktowana jak rywalizacja a wygrywa ten zespół , którego większa liczba ćwiczących wykona to ćwiczenie prawidłowo.

By utrwalić tę umiejętność wykonuje się regularnie proste ćwiczenia w wodzie. Zalicza się do nich np.:

• wślizgi do wody z siadu i z klęku na głowę z głową między ramionami,

• skoki do wody z siadu , półprzysiadu i opadem tułowia w przód z głową między ramionami.

Innym ćwiczeniem jest

• zejście w dół basenu po żerdzi ustawionej pionowo lub po drabince, a następnie wypłynięcie z ramionami w górze, a także skok do wody na główkę z półprzysiadu i dotknięcie ramionami dna basenu .

Nurkowanie można ćwiczyć także poprzez przepływanie pod wodą odcinka około 4 metrów a także przepływanie przez ustawione na dnie basenu poręcze (odcinek około 5 metrów w linii łamanej).Do tego ćwiczenia można dołączyć element wyławiania przedmiotów z dna basenu.

II.Analiza literatury

Istnieje wiele publikacji i podręczników na temat nauki pływania. Zawarte w nich wskazówki i uwagi stanowią pomoc w dydaktyce pływania. W większości autorzy nie dokonują podziału na pływanie prymitywne /elementarne i sportowe lecz skupiają się na przedstawieniu pływania jako procesu z podziałem na etapy.

W skrypcie E.Dybowska, A.Wójcikcki -„Wskazówki metodyczne do nauki pływania” wydanego przez AWF w Krakowie w roku 2002 autorzy podzielili proces nauki pływania na dwa etapy. Pierwszy etap pływania, zawiera informacje i wskazówki na temat uczenia się i nauczania podstawowych umiejętności pływackich. Natomiast etap drugi - to zagadnienia związane już z nauką konkretnej techniki pływackiej.

W etapie pierwszym autorzy nie dokonują podziału na trzy fazy, lecz po kolei omawiane są zadania związane z realizacja pierwszego etapu. Każde zadanie realizowane jest w taki sposób aby kształtowane były u uczących następujące umiejętności pływackie:

• Opanowanie podstawowych czynności ruchowych w środowisku wodnym

• Zanurzanie twarzy, otwieranie oczu i orientacja pod powierzchnią wody

• Opanowanie specyficznego oddychania w środowisku wodnym

• Wyczuwanie siły wyporu wody

• Opanowanie leżenia na piersiach i grzbiecie

• Wykonywanie elementarnych skoków do wody

• Opanowanie poślizgów na piersiach i grzbiecie

• Opanowanie ruchów kończyn dolnych na piersiach i grzbiecie

• Pływanie elementarne.

Według autorów naukę podstawowych ruchów do kraula rozpoczyna się na etapie drugim.

Z kolei W.N. Płatonow podzielił proces pływanie bardziej szczegółowo na pięć etapów. Kurs ten dotyczy szkolenia zawodników najwyższej klasy i określany jest mianem szkolenia sportowego.

Są to następujące etapy:

1. Etap przygotowania początkowego. Celem tego etapu jest oswojenie uczących z wodą oraz opanowanie podstawowych ruchów pływackich. Zadania na tym etapie realizowane są wśród zawodników w wieku 7-8 lat.

2. Etap przygotowania podstawowego. Na tym etapie przygotowuje się zawodnika pod względem fizycznym. Ogranicza się natomiast ćwiczenia specjalne a przez to eliminuje zbyt szybki przyrost wyników w wieku dziecięcym. W tym wieku bowiem przyszły zawodnik musi mieć zapewnione warunki do prawidłowego rozwoju fizycznego aż do osiągnięcia mistrzostwa sportowego. W tym czasie opanowywane są wszystkie techniki pływania sportowego jak również starty i nawroty. Dotyczy zawodników w wieku 9-10 lat.

3. Etap przygotowania specjalnego. W okresie tym pracuje się nad doskonaleniem technik pływackich oraz wyższym wzrostem obciążeń treningowych. Wybrany zostaje również styl, w którym zawodnik będzie się specjalizował. Obejmuje wiek 11-15 lat.

4. Etap maksymalnej realizacji indywidualnych możliwości. W okresie tym następuje maksymalna objętość treningowa a także intensywność pracy. Stosuje się najbardziej intensywne i najbardziej złożone pod względem koordynacyjnym obciążenia co gwarantuje osiąganie przez zawodnika maksymalnych efektów. W wielu przypadkach można mówić o specjalizacji dystansowej. Dotyczy wieku 16-20 lat.

5. Ostatni etap -to czas na indywidualne podejście do treningu . Celem takiego treningu jest rekompensowanie ubytków w poziomie czynnościowym jak również w sprawności układów i narządów. Ma to związek z procesem starzenia się . Dotyczy wieku powyżej 20 lat.

E. Bartkowiak dokonuje podziału 20 i 30 lekcyjnego kursu na trzy etapy.

1. Etap oswojenia z wodą - w tym nauczanie leżenia i poślizgów

2. Etap nauczenia ruchów ramion i nóg do kraula na grzbiecie i piersiach.

3. Etap pływania w pełnej koordynacji ruchów.

Autor uważa, że nie powinno dokonywać się podziału na pływanie elementarne( prymitywne) i sportowe .Uważa on w przeciwieństwie do wielu innych autorów , że skuteczność pływania bez stosowania ćwiczeń elementarnych jest wyższa.

E. Rostkowska i J.Matynia opisując pierwszy etap zwracają uwagę na wiele barier min, które musi pokonać początkujący pływak.

Według nich adaptacja do środowiska wodnego powinna polegać na zapoznaniu się z:

• Pozornym zmniejszeniem ciężaru ciała.

• Ze zmianą gęstości środowiska wodnego i większym wyporem wody.

• Ze zwiększonym ciśnieniem wody.

• Z falowaniem wody.

• Ze zmianą warunków równowagi ciała

• Ze zmianą warunków termicznych.

Prowadzący lekcje oswaja ćwiczących odmiennym środowiskiem wodnym. Poznanie cech tego środowiska warunkuje osiągnięcie celu jakim jest nabycie umiejętności pływackich.

A.Kalinowski i R. Roszko w publikacji „Pływanie” dokonuje podziału na pływanie elementarne i pływanie sportowe. Pływanie elementarne dotyczy kursu prowadzonego w szkole. Nie dokonują podziału na etapy lecz używają sformułowań osnowy lekcyjne. Według nich prowadzenie zajęć z dziećmi w wieku 7-10 lat jest bardzo trudne dlatego, grupa nie powinna liczyć więcej niż 10 -12 osób. Zajęcia z taka grupą powinny być prowadzone w formie zabawowej i w formie gier ruchowych , przeplatanych ćwiczeniami o charakterze zabawowym i zadaniowym. Opisane w podręczniku osnowy lekcyjne są usystematyzowane według narastania stopnia trudności i są pomocne w opracowaniu przez nauczycieli własnych osnów adekwatnych do warunków w jakich pracują.

W. Olszewski w publikacji „Uczmy się pływać” przedstawia pływanie jako zespół nawyków ruchowych , które kształtują się u ucznia w trzech etapach.

1. To czas przeznaczony na stopniowe oswajanie się organizmu z wodą . Na tym etapie następuje przyswojenie poszczególnych ruchów pływackich i podjęcie próby koordynacji. Celowo podkreśla się , że jest to czas próbny, gdyż wszystkie ruchy będą niezgrabne z różnych powodów , np. napiętych mięśni(lęk).

2. Na tym etapie stopniowo doskonali się poszczególne ruchy i ich koordynacji .Kształtuje się również umiejętność napinania i rozluźniania mięśni.

3. Etap koordynacji całego układu mięśniowego. Poszczególne ruchy wykonywane są już płynnie i rytmicznie oraz ekonomicznie.

Autor pisze także o podziale procesu nauczania na dwie fazy.

1. Faza pierwsza - to okres oswajania się z wodą , nauka utrzymania się na wodzie i elementarne poruszanie się w wodzie.

2. Faza druga- to okres uczenia się poszczególnych technik pływackich a także opanowanie startów i nawrotów.

B.Bogajewski, R. Roszko, M.Witkowski i Wł. Wróbel w skrypcie „Pływanie- technika , metodyka, systematyka” w rozdziale na temat metodyki przedstawiają trzy fazy kształtowania i doskonalenia pływania.

I faza -to okres stopniowego oswajania się uczącego z wodą i stwarzania wyobrażenia o określonym sposobie pływania . W tym okresie uczący uczy się techniki poszczególnych ruchów pływackich a także ich koordynacji.

II faza- dotyczy kształtowania nawyku pływania i dalszego doskonalenia elementów techniki i koordynacji .

III faza- dalsze kształtowanie nawyku pływania i doskonalenia technik a także automatyzacji ruchów. Równocześnie z doskonaleniem technik rozwijają się i doskonalą cechy fizyczne, moralne i siła woli, które ułatwiają uczącemu się wykonywanie zadań stojących przed nim.

W. Wiesner w skrypcie „Nauczanie - uczenie się pływania” uważa, że celowe i świadome nauczania pływania wymaga wyodrębnienia w procesie dydaktycznym trzech następujących po sobie części.

Pierwsza - to przygotowanie do działania, druga - to realizacja właściwych zadań, trzecia - to zakończenie działania.

Podobnie do innych autorów dzieli proces pływania na trzy etapy:

1. etap nauczania elementarnego.

2. etap nauczania technik pływania sportowego.

3. etap doskonalenia pływania.

W pierwszym etapie (wstępnym) przygotowuje się uczniów do sprawnej realizacji bezpośredniego celu nauczania. Przygotowanie to powinno być wszechstronne i obejmować nie tylko odpowiedni poziom cech kondycyjnych i koordynacyjnych , opanowanie podstawowych czynności ruchowych niezbędnych do wykonywania zadań w etapie drugim ale również musi to być przygotowanie pod względem psychicznym czyli pozytywne nastawienia i emocje, a także współdziałanie z nauczycielem i odpowiednie zachowanie na pływalni.

Podsumowanie

Pływanie ma bardzo duże znaczenie w systemie kształcenia nauczycieli wychowania fizycznego, zawiera bowiem czynniki stymulujące zdrowie i harmonijny rozwój wychowania a także, problemy wychowawczo - społeczne w profilaktyce wypadków nad wodą i ratownictwie wodnym, korekcję wad postawy i rekreacji nad wodą. Umiejętności nabyte w czasie kursu pływackiego podnoszą ogólna odporność młodego organizmu na infekcje i zakażenia, odgrywają również istotną rolę w rehabilitacji osób ze schorzeniami układu kostno - stawowego.

Ponieważ nauka pływania przebiega w zaplanowanym czasie i stanowi pewien proces powinna przebiegać etapowo a działania dydaktyczne muszą podlegać pewnej chronologii . Nauczanie pływania jest działaniem celowym i wymaga podziału na następujące kolejno po sobie etapy.

Przejście pierwszego etapu warunkuje rozpoczęcie następnego a w rezultacie osiągnięcie maksymalnych wyników, dlatego można powiedzieć, że etap pierwszy jest etapem najważniejszym.

W tym początkowym etapie wymagane jest nauczenie wielu elementów ruchowych i skoordynowania ich w całość a także systematyczne, regularne uczestnictwo w zajęciach.

W okresie tym niezmiernie istotna jest pedagogiczna i psychologiczna wiedza i właściwa postawa prowadzącego zajęcia a także stworzenia przez niego optymalnych warunków do współpracy z uczącym się pływać. Na początku należy pomóc uczącemu się w pokonywaniu wielu barier a szczególności lęku przed wodą i zanurzeniem się . Jeśli nie zostaną one pokonane będzie to z pewnością rzutowało na dalszy przebieg procesu osłabiając go, a nawet w niektórych przypadkach uniemożliwiając dalszą naukę w kolejnym etapie.

Niezmiernie istotne jest zachowanie kolejności czynności i zadań w poszczególnych fazach na etapie pierwszym. Biorąc pod uwagę fakt iż w początkowych zajęciach udział biorą dzieci należy pamiętać o doborze właściwych metod nauczania, opartych głównie na zabawie i ćwiczeniach zabawowych i zadaniowych.

Nauczanie pływania powinno być oparte na ogólnych zasadach dydaktycznych, z których wiodąca rolę można przypisać konieczności stosowania etapów.

„Kto ani czytać, ani pływać nie potrafi, ten urzędu państwowego nie może piastować…”

/PLATON/

Bibliografia

1. Bartkowiak Edmund, 20 lekcji pływania Już pływam,Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1977

2. Bogajewski D.,Roszko R.,Witkowski M.,Wróbel Wł.,Pływanie , technika, metodyka i systematyka, Wydawnictwo AWF w Warszawie, Warszawa 1969

3. Dybińska Ewa, Wójcicki Andrzej, Wskazówki metodyczne do nauki pływania, AWF i. Bronisława Czecha w Krakowie, Kraków 2002

4. Kalinowski Adam, Roszko Roman, Pływanie - Poradnik metodyczny, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1986

5. Karpiński Ryszard, Pływanie- podstawy techniki, nauczanie, Katowice 2003

6. Olszewski Włodzimierz, Uczmy się pływać, Wydawnictwo Sport i Turystyka , Warszawa 1974

7. Przewodnik do ćwiczeń z przedmiotu pływanie, pod redakcją: Czabański B.,Fiłon M, Koszczyc T.,Pawełko B., Zatoń K., Warszawa, Wrocław, Jelenia Góra, 1980

8. Wiesner Wojciech, Nauczanie, uczenie się pływania, podręcznik dla studentów AWF, Wrocław 1999

9. Ziemliński Andrzej, Dziwna kraina sportu, Wydawnictwo Sport i Turystyka,

Opracowała Małgorzata Majerek

Karpiński R. ”Pływanie . Podstawy techniki. Nauczanie.”;s.60;Katowice 2003

Olszewski W.” Uczmy się pływać”;s.17;Warszawa 1974

Karpiński R. ”Pływanie . Podstawy techniki. Nauczanie.”;s.63;Katowice 2003

Dybińska E.,Wójcicki A.”Wskazówki metodyczne do nauczania pływania”;s.55;Kraków 2002

Dybińska E.,Wójcicki A.”Wskazówki metodyczne do nauczania pływania”;s.56;Kraków 2002

Karpiński R. ”Pływanie . Podstawy techniki. Nauczanie.”;s.81;Katowice 2003

Karpiński R. ”Pływanie . Podstawy techniki. Nauczanie.”;s.85;Katowice 2003

28

---