Socjologia wychowania= socjologia edukacji

Dawniej dziś

Socjologia edukacji to jedna z wielu subdyscyplin edukacji (szczegółowych).

Wydzielanie węższych subdyscyplin (socjologia mediów→ socjologia Internetu) socjologia dobroczynności

Socjologia wychowania w wymiarze teoretycznym korzysta z całego dorobku socjologii ogólnej i przede wszystkim teorii klasycznych (interakcjonizm, konfliktu, wymiany). Wypracowała s. e. własne teorie dotyczące wybranych problemów związanych z edukacją i wychowaniem, np. problem nierówności społecznych.

Teoria funkcjonalna, a edukacja

• Ważny jest system szkolny (szkoła jako instytucja). System szkolny jest instytucją społeczną, która ułatwia funkcjonowanie całego społeczeństwa np. szkoła uczy młode pokolenie jak to pokolenie będzie wypełniało w przyszłości poszczególne role społeczne. Szkoła pełni szereg funkcji społecznych jawnych i ukrytych (ukryty program szkoły jest jawną częścią).

• Ważną funkcją szkoły jest nadawanie statutu społecznego (zawodowy i społeczny). Nadając status społeczny robi to na dwa sposoby poprzez jawne i ukryte funkcje. Jawne- poziom wykształcenia; ukryte- szkoła to okazja do zawierania znajomości, które później pomagają nam w zdobywaniu odpowiedniego statusu społecznego.

Teorie makropoziomowe

Teoria konfliktu, a edukacja

- Szczególnie widoczna w analizie procesu socjalizacji

- interakcje między podmiotami procesu kształcenia. Różnica między dwoma grupami teorii: przedstawiciele teorii makro analizują szkołę z perspektywy widzów. Interakcjoniści analizują szkołę z perspektywy uczestników. To nie funkcje szkoły w całym w całym społeczeństwie stanowią punkt wyjścia analizy tylko codzienne interakcje między nauczycielami a uczniami. W procesie nauczania kształtuje się tożsamość jednostki a proces rozwoju jednostki, jej osobowości należy ujmować jako jedność socjalizacji oraz indywidualizacji. Jednostka przyswaja sobie sposób świadomy i aktywny językowe wartości, normy swojego otoczenia społecznego. Każda jednostka w szkole jest postrzegana jako aktywny uczestnik świata społecznego. Tzn. są tworzone, utrzymywane, modyfikowane i odrzucane są społeczne tożsamości i role społeczne (uczeń ma wpływ na kształt ról). Działania podmiotów w szkole związane są z ich własnymi definicjami sytuacji. Jednostka działa w nawiązaniu do swojej interpretacji tego co myśli co inni oczekują od niej.

Metody rozwiązywania problemów związanych z interakcjami definicji społecznej: negocjacja- kiedy jest szansa kompromisu. Jeśli takiej nie ma najsilniejsi narzucają swoją definicję i uzyskany jest roboczy konsensus.

Metody nauczyciela: odwołanie do tradycji (zawsze coś tak wyglądało); groźba; ograniczenie przywilejów; ograniczenie nagród i możliwości; przymus fizyczny.

Władza (wyznacznik słabości teorii interakcji)- podważa zasadę wolności definiowania sytuacji społecznej.

Interakcjonizm skupiając się na procesach socjalizacji pokazanych od wewnątrz nie wyjaśnia powiązań między procesami socjalizacji a strukturami społeczeństwa.

Relacje między socjologią edukacji a pedagogiką społeczną.

Tym co łączy te nauki jest przedmiot ich zainteresowań np. socjalizacja, środowisko, relacje jednostka- społeczeństwo, ale socjologia edukacji zajmuje się przede wszystkim analizą zjawisk problemów za ich interpretacją i poszukiwaniem współzależności. Bardzo różnorodne uwarunkowania np. niepowodzeń szkolnych. Szukając uwarunkowań nie ocenia i nie porównuje zdiagnozowanej sytuacji ze stanem pożądanym. Nie mówi socjologia jak być powinno, może tylko wskazać na różnorodne konsekwencje (przypuszcza). Socjologia nie ma charakteru normatywnego w przeciwieństwie do pedagogiki społecznej, a to oznacza, że ped. Społ. nie tylko diagnozuje, ale porównuje opisane zjawiska do pewnego ich wzorca (stanu pożądanego). Ped. Społ. przekształca opisane zjawiska tak aby odpowiadało stanom pożądanym (co zrobić aby to co złe stało się dobre).

Teoria makrodona

Społeczeństwo postmodernizacji

Teorie poznawcze= postmodernistyczne

Po- ponowoczesne- teorie wracają do teorii klasycznych (nowoczesne) narracjami.

Społ. nowoczesne- społ. przemysłowe. Podstawowym wyznacznikiem bogactwo i jego reprodukcja. Gromadzenie dóbr oszczędzając.

Społ. ponowoczesne- dominacja mediów we wszystkich obszarach życia w tworzeniu obrazu świata, coraz częściej bierzemy udział w grach i uznajemy za rzeczywistość to co jest symulacją: brak prawdy obiektywnej jako punktu odniesienia, wszystko jest relatywne; współczesny człowiek zatracił poczucie własnego miejsca w historii (liczy się tylko to co jest teraz); konsumpcjonizm; ryzyko; mobilność, zmienność (oderwanie od potrzeby gromadzenia bogactwa)

Magdonaldyzacja a edukacja (George Ritzer)

Magdonaldyzacja jest procesem, który powoduje, że w coraz to nowszych sektorach społeczeństwa zaczynają dominować zasady działania barów szybkich dań.

Max Weber- twierdził, że systemy racjonalne nieuchronnie radzą nieracjonalność. Jako wzorzec systemu nieracjonalnego uznał biurokrację. Wyróżnił cztery aspekty racjonalności (biurokracji): sprawność, wymierność, przewidywalność, sterowanie.

Pomimo niewątpliwych zalet biurokracja cierpi na nieracjonalność w racjonalności. Jednym z przejawów jest dehumanizacja. I to dehumanizacja psuje system. Następują zakłócenia aspektów.

Ritzer przejmuje aspekty w stosunku do szkoły: sprawność- dziś w stosunku do szkoły wyższej, jednym z przejawów dążenia do coraz większej sprawności są komputerowe egzaminy testowe, prowadzenie wykładów; dostarczane wykładowcom pomoce w pakietach powodują że wykład staje się częściej prezentacją niż dyskursem akademickim; wymienność- większość cykli wykładów jest ustalona (siatki- też spr optymalności). Najważniejsze wydaje się to ilu studentów może uczelnia wyprodukować i jakie ma oceny. Pracodawcy decydują o zatrudnieniu na podstawie ocen i rankingu uczelni a to powoduje że aby zwiększyć szanse na zatrudnienia studenci gromadzą dyplomy nie dbając o jakość. Skupianie się na aspekcie ilościowym przez profesorów w ocenianiu. Studenci oceniają wyk. Odpowiadając na pytania ankiety; przewidywalność- dzisiejsze szkoły wyższe oferują podobne cykle wykładów szczególnie na początkowym etapie. Jedną z przyczyn upodabniania się cyklów jest fakt, że wykładowcy mają do wyboru nie wiele podręczników (ze względu na tendencję wydawców do upodobniania podręczników kopiując podręczniki); sterowanie- w niektórych uczelniach oceny końcowe muszą być wystawione w ciągu 48h od egzaminu. Jak to wpływa na końcowy efekt dehumanizacji? Współczesna szkoła wyższa stała się bardzo nieracjonalna atmosfera przypominająca fabrykę zniechęca wielu studentów, którzy mogą się czuć jak automaty we władzy komputerów i biurokracji. Nauka może być przeżyciem dehumanizującym a postęp powoduje, że kształcenie staje się coraz bardziej nieracjonalne. I tak już niewielki kontakt nauczyciela ze studentem dodatkowo ogranicza telewizja edukacyjna, komputerowe nauczanie na odległość. Pewnie wkrótce nastąpi ostatni etap dehumanizacji kształcenia. Nauczyciel z krwi i kości zostanie wyeliminowany z procesu kształcenia.

Teoria ryzyka w odniesieniu do edukacji. Jej twórcą jest Urlich Beck. Człowiek od zawsze spotykał się z ryzykiem, ale to dzisiejsze jest odmienne. Wiemy, że jest, ale nic więcej o nim nie wiemy. Wynika z przyśpieszonego rozwoju społ., rozw. tech., ale nie tylko. Rodzina nie jest już wyznacznikiem norm. Społeczeństwach tradycyjnych, kiedy pozycja rodziny była kwestionowana małżeństwa zawierano w określonej sferze. Prowadziło to do ryzyka małżeństwa z niewłaściwą osobą. Dziś mamy pełną swobodę, ale wzrasta ryzyko wybrania niewłaściwej osoby, bo działamy wbrew tradycji. Wszystkie obszary życia są obciążone ryzykiem. Ryzyko akcentuje kwestia bezrobocia, czy wyboru szkoły. Wybór kariery zawodowej jest także obciążony ryzykiem. Beck stawia trzy pytania ilustrujące ryzyko: 1)Jak utrzymujące się długo bezrobocie zmienia sytuację w systemie kształcenia? 2)Jakie konsekwencje dla edukacji mogą wynikać z dążenia do niepełnego i elastycznego zatrudnienia? 3)Czy w edukacji systemie szkolnym należy wzmacniać kształcenia zawodowe czy kształcić ogólnie? Ad.1 Bezrobocie to niezgodność między wykształceniem a zatrudnieniem. Fakt tej niezgodności młodzi ludzie odkrywają najpóźniej w momencie opuszczenia szkoły. Podstawowy sens zdobycia zawodu pozostaje zagrożony, albo zniszczony przez zewnętrzną ingerencję rynku pracy. Młodzi ludzie, aby uniknąć bezrobocia przyjmują różne strategie np. wybierają dłuższą edukację. Im dłużej taka sytuacja trwa, tym bardziej nauka w szkole wydaje się jedynie stratą czasu, a szkoły jako instytucje stają się przechowalniami a nie elementami systemu przygotowania do zawodu. 2)Zatrudnienie elastyczne, niepełne (umowy śmieciowe) Coraz bardziej powszechna staje się faza przejściowa między szkołą do rozpoczęcia własnej kariery. Taka faza w której praca przeplata się z okresami bezrobocia. Kiedy faza przejściowa się przedłuża pojawia się ryzyko. Jednostka jest w stanie podjąć jakąkolwiek prace byle by tylko podjąć pracę. Przejście z systemu edukacji do systemu zatrudnienia staje się zwłaszcza w systemie kryzysu niepewne, niestałe, a pomiędzy tymi systemami funkcjonuje strefa ryzyka niepełnego zatrudnienia. 3)problem funkcji nadawania statusu przez szkołę: Beck- dzisiaj system szkolny stracił swoją funkcję nadawania statusu. Sam dyplom już nie wystarcza, aby zdobyć określoną pozycję społeczną. Dyplomy i kwalifikacje wystarczają coraz mniej a jednocześnie są coraz bardziej konieczne. Przyczyną utraty statusu szkoły jest załamanie powiązania między systemem kształcenia, a systemem zatrudnienia. W okresie inflacyjnej podaży kwalifikacji podjęcie decyzji wobec absolwentów z podobnymi dyplomami zostaje przerzucone na system zatrudnienia. To pracodawcy ustalają zasady rekrutacji, a rynek nie ma tu nic do powiedzenia. Kryteria i reguły rekrutacji zależne są prawnie wyłącznie od pracodawcy i często nie do końca wiadomo czym kieruje się pracodawca. Konsekwencje utraty znaczenia dyplomu widoczne są zwłaszcza w tych szkołach, w których kształcenie w celu zdobycia pracy prowadzi do nikąd, a szkoła, która nie daje szans na pracę traci swój autorytet, a wraz z nią tracą autorytet nauczyciele. Dotyczy to szkół wyższych i niższych szczebli. Niepewność może powodować to, że studiujący będą dążyć tylko do formalnego zdobycia dyplomu. Utrata znaczenia dyplomu i nadawania statutu prowadzi do stanowych kryteriów dystrybucji szans zawodowych. Coraz większe obszary wymykają się spod kontroli społecznej. Wysoko ceniona możliwość społecznej kontroli przydziału szans została zniesiona i niewiadomo kiedy ta sytuacja stanie się falą wybuchu protestów.

Poziomy analizy socjologicznej w odniesieniu do edukacji (socjalizacja szkolna ≠ socjalizacja w rodzinie, rówieśnicy)

Teoria funkcjonalna

Szkoła pełni dwie podstawowe funkcje: f. socjalizacyjna, f. selekcji

Funkcja socjalizacyjna- szkoła ma przekazywać pewne ogólne orientacje co do wartości, aby przygotować uczniów do ról społecznych. Z drugiej strony funkcją jest rozdzielenie młodzieży na poszczególne funkcje zawodowe. Tę samą f. selekcyjną- nazywa się f. alokacyjną.

Różnica między socjalizacją szkolną, a socjalizacją w rodzinie. W odróżnieniu od rodziny szkoła jest systemem sformalizowanym. W szkole liczą się w związku z tym wartości i wzory zachowań, które są jednakowe dla wszystkich, uczeń wie czego może oczekiwać i wymagać od nauczyciela.

Talcott Parsons

Dziecko uwewnętrznia płaszczyznę społecznych wartości i norm leżącą o jeden szczebel wyżej od tej, którą mu przekazuje jego rodzina.

Rola systemu oceniania osiągnięć szkolnych

Ocenianie szkolne jest związane z procesem socjalizacji i zinternalizowaniu ról społ. Proces oceniania osiągnięć szkolnych prowadzi nieuchronnie do wewnętrznego różnicowania się klasy szkolnej, a w szczególności na uczniów dobrych i złych. Poprzez to dzieci uczą się w jaki sposób zdobywa się status, pozycję w grupie i jak się broni zdobytej pozycji w grupie. Takie różnicowanie jest niezbędne w funkcjonowaniu, bo na wyjściu umożliwia alokację do poszczególnych ról zawodowych i społecznych. Szkoła jest instancją rozdzielającą role zawodowe, a zatem musi mieć podstawę do selekcji ze względu na przyszły status społ. procesowi selekcji służy szkoła podstawowa. To w niej dokonuje się pierwotny proces selekcji.

Socjalizacja- jednym z efektów socjalizacji jest tworzenie wzorów zachowań. Kulturowy wzór zachowania określa jak jednostka powinna reagować na sytuację uważane za doniosłe dla niej samej i dla grupy. Wzory zachowań są pewnymi schematami stosowanymi w konkretnych sytuacjach czasem stosowane bez naszej wiedzy (dzięki socjalizacji stają się czymś naturalnym). Zanim podejmiemy działanie daną sytuację musimy określić w sposób naturalny, żebyśmy umieli odróżnić spotkanie towarzyskie od wykładu akademickiego. Zdefiniowanie sytuacji jest niezbędne abyśmy użyli odpowiednich wzorów zachowań (schematów). Wzory zachowań są czynnikiem który ujednolica postępowanie ludzi, ale także ułatwia zrozumienie zachowań innych ludzi. Następstwem w odmiennym definiowaniu sytuacji społecznej może być konflikt lub dezorganizacja, lub razem jednocześnie. Od tego jak jest zdefiniowana sytuacja zależy od przygotowania posiadacza tej roli. Każda rola i pozycja społ. pozostaje w relacji do innych ról i pozycji. To społ. wyznacza zakres ról i praw obowiązujących jednostkę.

Grupa rówieśnicza

W społ. ponowoczesnym funkcjonowanie i socjalizacja przebiega inaczej. Kształtowanie tożsamości- nabiera znaczenia grupa, traci rodzina.

Tożsamość fałszywa

Dzieci nastoletnie mogą przyjmować niezgodność z własną tożsamością, aby zyskać akceptację grupy.

Cele wychowania

1. Człowiek powinien być wychowywany po to, aby stał się tym czym jest- wychowywanie człowieka i rozwijanie jego możliwości w ramach społeczeństwa dostatecznie liberalnego umożliwiającego dokonywanie różnych wyborów. 2. Człowiek jest wychowywany po to, aby stał się tym, czym nie jest- zadaniem wychowawcy jest usuwanie wszelkich dyspozycji posiadanych przez jednostkę od urodzenia, jeśli nie odpowiadają one pewnemu ideowi charakteru ustalonemu przez tradycyjne społ., którego członkiem stała się bez udziałem własnej woli; człowiek pierwotny jest poza dobrem i złem; chrześcijaństwo- wychowanie wyrabianiem dyscypliny moralnej.3. Przypadki wychowania: wychowanie skierowane na pobudzanie rozwoju określonych kom. w wielokształtnym ciele; nastawione na likwidowanie wszelkich ekscentryczności i wytwarzanie zuniformizowanej masy. Cel polega na rozwijaniu zarówno odrębności jednostki, jak i jej świadomości społecznej, oraz postawy odwzajemnienia. Wychowanie jest procesem indywidualizacji i integracji; wychowanie chroni nas przed zejściem na złą drogę.

Selekcje szkolne i wyrównywanie szans edukacyjnych

- dwie podstawowe funkcje systemów szkolnych zwłaszcza z perspektywy teorii funkcjonalnych

- selekcja merytokratyczna- sprawowanie w danym państwie władzy przez osoby najbardziej utalentowane i najlepiej wykształcone do pełnienia określonych ról. Jednymi z celów jest selekcja i wykształcenie jednostek do ważnych stanowisk

-wykształcenie (edukacja) traktowane są jako inwestycja nie tylko na poziomie mikro, ale i makro.

Prestiż szkół

- podstawowych i średnich mierzy się sukcesami dalszymi absolwentów

- prestiż szkół wyższych mierzy się karierą zawodową absolwentów (monitoring karier absolwentów)

Mechanizm sprzężenia zwrotnego:

- wzmacnia związki między uczelnią, rynkiem pracy, ale także rekrutacją na studia. Uczelnia o wysokim poziomie wydaje cenione przez pracodawców dyplomy. Uczelnia przyciąga najlepszych kandydatów co prowadzi do ostrzejszej selekcji podczas naboru, ale także w toku studiów. Zaostrzona selekcja podnosi wartość dyplomu. Działaniu mechanizmu sprzyja kilka dziedzin: medycyna, prawo. Ostrzejszej selekcji towarzyszy wzrost nierówności (co elitarne dla środowisk uprzywilejowanych).

Nierówność szans edukacyjnych i ich wyrównywanie (awers, rewers)

Warunki pogodzenia selekcji z wyrównywaniem szans:

1. Rozkład uzdolnień w społeczeństwie powinien być zbliżony we wszystkich grupach społ. nie zależnie od pochodzenia.

2. Warunki środowiska wychowawczego powinny być podobne dla wszystkich dzieci.

3. Warunki kształcenia szkolnego powinny być jednolite dla wszystkich dzieci.

Dwa cele edukacji szkolnej są w praktyce w znacznym stopniu nie do pogodzenia.

Warunki wyrównywania szans w Polsce w latach 90':

-utworzenie studiów licencjackich

-podział na dwustopniowe

-działalność szkół prywatnych

Jeśli zwiększa się liczbę osób studiujących ponad granicę to wówczas nowe (dodane) miejsca na studiach rozdzielane są w proporcjach, które są korzystniejsze dla tych osób, które wcześniej miały lepszy dostęp do studiów.

Zwiększa się zróżnicowanie szkół wyższych (prestiż)

Jakie czynniki powodują nierówności edukacyjne?

Wg teorii funkcjonalnej to usytuowanie w strukturze społ. rodziny powoduje nierówności (pochodzenie społ.)

-wykształcenie rodziców, miejsce zamieszkania, wielkość rodziny (wiek różnicujący rodzeństwo), cechy ucznia, aspiracje edukacyjne rodziców

Rodziny wielodzietnie- odstępy wieku- najlepszy między 2lata, a 4.

Teoria przyczyny nierówności edukacyjnych (szkoły przede wszystkim podstawowych 70') kodów językowych Basil Bernstein badał wpływ różnych odmian kodów językowych na osiągnięcia uczniów; badania oparł na tezie mówiącej o tym, że kody językowe kształtowane są przez różnego rodzaju stosunki społ.; oddziałują na proces socjalizacji, ale także wyznaczają podstawowe preferencje i orientacje poznawcze; stwierdził, że dzieci wywodzące się z różnych środowisk społ. poznają i przyswajają sobie odmienne kody językowe; nie chodzi tylko o zasób słownictwa i umiejętności, chodzi o konsekwentne i stałe różnice w sposobie posługiwania się językiem; język, mowa dzieci z rodzin uboższych (robotniczych) opiera się na kodzie językowym ograniczonym; kod językowy ograniczony najbardziej nadaje się do wymiany informacji praktycznych a najmniej na tematy abstrakcyjne; dzieci z bogatszych rodzin posługują się rozbudowanym kodem językowym, który pozwala na dokonywanie uogólnień i używanie pojęć abstrakcyjnych, na rozbudowanym opiera się język formalny (dzieci znacznie lepiej radzą sobie w szkole); jednym ze źródłem nierówności edukacyjnych jest nabyty w domu rodzinnym kod językowy

Kod językowy ograniczony zwany jest językiem publicznym: zawiera zdania krótkie, nierozwinięte, często niepoprawne gramatycznie, dużo równoważników zdań, mało przymiotników; zawiera proste komunikaty dotyczących codziennych sytuacji; brak jest w nim argumentacji; przeważają wypowiedzi w trybie orzekającym, albo rozkazującym (matka wpaja dziecku zasady żywienia np. od dziś koniec ze słodyczami)

Kod formalny: posługuje się argumentacją i zdaniami złożonymi, najczęściej w trybie pytającym i przypuszczającym np. czy nie wydaje Ci się, czy wiesz że,…, byłoby dobrze gdyby..

Znaczenie kodu w edukacji:

-dzieci posługujące się kodem ograniczonym- dzieci narażone są na znacznie większy wstrząs dlatego, że szkoła wyda się dla nich środowiskiem kulturowo obcym; od początku będą zauważali, ze nie spełniają oczekiwań nauczycieli;

-dzieci posługujące się kodem rozwiniętym- lepiej radzą sobie z formalnymi wymaganiami (kultura akademicka)

Konsekwencje: 1. dziecko posługujące się kodem ograniczonym rzadziej otrzymuje odpowiedzi na swoje pytania 2. dziecko trudniej reaguje na beznamiętny, abstrakcyjny język w jakim odbywa się nauczanie szkolne (trudności w dostosowaniu się do dyscypliny) 3. dziecko całkiem dobrze radzi sobie z pamięciowym opanowaniem materiału, ale będzie miało trudności w różnicowaniu pojęciowym.

Teorie przyczyn nierówności edukacyjnych

Teoria reprodukcji społ. i kulturowej (1970r)

Analizuje mechanizmy, które powodują, że system szkolny przyczynia się do odtworzenia struktury społ. to zarazem przyczynia się do utrwalania nierówności społ. i ekonomicznych z pokolenia na pokolenie.

Kluczowe pojęcia teorii:

-przemoc symboliczna: system oświaty jest systemem owej przemocy symbolicznej, ponieważ wpaja i narzuca kolejnym pokoleniom te wartości, które są prezentowane przez dysponentów kultury oficjalnej (rozumianej szeroko patriotyzm)- warstwy społ. które poprzez własną kulturę, a tym samym podtrzymują i utrwalają ład społ. wg własnej wizji.

Wyniki badań, a realia Polskie

-na ogół uważa się, że polska szkoła tworzy system służący wyrównywaniu szans szkolnych, poboczna opinia jest taka, że sukces szkolny zależy od pracowitości ucznia;

-wyniki ujawniające znaczne zróżnicowania osiągnięć szkolnych uczniów wywodzących się z różnych środowisk społ.

-w polskich szkołach szukanie czynników nierówności, gdzie mechanizmy oceniania uczniów i ich promowania, ale także taki zasady organizacji nauki w szkole, które działają na rzecz pogłębiania różnic pokoleniowych. W obrębie systemu szkolnego działają także mechanizmy, które wzmacniają tendencje do dziedziczenia pozycji społ.

-habitus- system wzajemnie ze sobą powiązanych postaw, nastawień dyspozycji zarówno psychicznych i biologicznych, które tworzą kompleks ludzkich nawyków (nieświadome schematy poznawcze i schematy działania), oceny i wartościowanie rzeczywistości. Podstawowy pierwotny habitus kształtuje się w toku inicjalnego etapu kultury (proces odbywa się w rodzinie i małych grupach pierwotnych, środowisko lokalne). Ten pierwotny habitus jest bardziej nieodwracalny, niż wszystkie następne skutki, efekty kolejnych faz pracy pedagogicznej. Ten pierwotny habitus leży u podstaw wszelkiego późniejszego przyswajania kultury i kształtowania kolejnych habitusów. To jaki będzie pierwotny habitus zależy: w jakiej rodzinie dziecko się wychowuje, różne warunki życia społ. tworzą różne habitusy.

Teoria reprodukcji

-władza nie musi być traktowana jako niechciana i niemożliwa do przezwyciężenia dominacji. Jest to inne postrzeganie niż u Bourdieu między szkołą, a społ.

-władza nawet jeśli jest hegemoniczna nie trzyma jednostki w całkowitej niewoli ani ekonomicznej, ani kulturowy bo zawsze istnieje jakaś przestrzeń dla indywidualności i subiektywności (szkoły mają autonomię wynikającą z różnorodności szkół, ale także z niepełnego dostosowania szkół do programów. W tej sytuacji dochodzi do reinterpretacji reguł.

-szkoła jest tym miejscem w którym nauczyciel jak i uczniowie mogą wyrażać swój krytyczny stosunek wobec różnorodnych kwestii i mogą tworzyć nowe niezależne wartości

-radykalni (szkoła może odegrać istotną rolę w przekształcaniu społ.)

-nauczyciele powinni uczyć swoich wychowanków jak ci wychowankowie mają negocjować swoją rolę i miejsce w systemie społ. te zmiany po winne prowadzić do zmiany społ.

Dobro-relatywne

Cechy wrodzone- etyczne

Podstawą wszystkich zjawisk społ. jest jednostka, jej potrzeby i zdolności

Społeczeństwo- zorganizowane grupy jednostek

-potrzeby pierwotne/psychiczne/ fizyczne

-najważniejsza potrzeba psych- pragnienie odezwu emocjonalnego ze strony innych

-bezpieczeństwo na dłuższą metę

-potrzeba nowych doświadczeń (znudzenie→ zachowania eksperymentujące)

-potrzeby to siły, których zrealizowanie jest uzależnione od środowiska (otoczenie+ doświadczenie+ forma zachowania)

Doświadczenie- kontakty z otoczeniem oddziałują na siebie a razem mają wpływ na osobowość

Cechy społ., a jednostki:

-walka o przetrwanie

-społ. trwa dłużej

-społ. jako całość (więźniowie)

-przypisywanie jednostkom ról współistniejących między sobą i wynikających z reguł społ. współżycia

Proces socjalizacji- jednostka uczy się tego co powinna robić dla innych ludzi

-uczenie się poprzez nagradzanie i karanie

Wzory kulturowe- standardy zachowanie społ.

Kultura-sposób życia jakiegoś społ.

Jednostka- indywidualność- zdolność dostosowania się do zmieniających się warunków- wynalazcy!

Nauka-przetrwanie społ.- wzory kulturowe

(antycypacja- przewidywanie)

Poprzez integrację: zaspokojenie potrzeb własnych; zaspokojenie potrzeb społ.

Zachowanie jednostki nie mówi nam o jej osobowości, lecz o tym czego jej uczono.

Ukryty program nauczania

-wszystko to co zostaje przyswojone przez ucznia podczas nauki w szkole obok oficjalnego programu (wszystko czego uczy przebywanie w szkole)

-uczniowie przyswajają sobie pewne postawy i podejście wobec życia

-klimat szkoły, przestrzeń, architektura i stosunki między ludzkie (formalne i nieformalne)

Konsekwencje ukrytego programu szkoły:

-uczniowie nie potrafią samodzielnie myśleć

-schematyzm w podejściu do zadań

-szkoła nie zachęca do szukania własnych sposobów rozwiązywania zadań

-podręczniki szkolne (są w ukrytym programie) mogą służyć schematyzmowi

-organizacja czasu uczniów (duża część upływa na czekaniu) dzieci muszą się nauczyć jak sobie radzić z czekaniem- nauczone w domu odroczonej gratyfikacji lepiej sobie radzą (ścisła korelacja między IQ, a gratyfikacją odroczoną

-odmowa i zakaz

-strategie przetrwania uczniów

-redukowanie konfrontacji z nauczycielem (obniżenie efektywności przyswajania sobie oficjalnego programu nauczania

-ukryty program budynków szkolnych terytorium nauczyciela

-wskaźnik dystansu społ. ideologii nauczania

-przestrzenny układ klasy szkolnej często kojarzy się z bitwą (konfrontacją) terytoria wyznaczone i wyraźnie oddzielone- terytorium własne i terytorium wroga

-nauczyciel widzi wszystkich uczniów co sprzyja sprawowaniu kontroli

-uczniowie powinni patrzeć tylko na nauczyciela

-układ przestrzeni dydaktycznej często nie wspiera intencji nauczyciela

-przestrzeń wokół szkoły

-uczniowie mają sporą świadomość wartości przestrzeni szkolnej

-ład przestrzenny (chaos rodzi chaos)

Ideologie nauczania

Ideologia- zbiór poglądów i przekonań, które uzasadniają dany porządek społ., daną instytucję społ. lub też działanie. Ideologia zarówno usprawiedliwia działanie grupy której interesom służy jak również interpretuje rzeczywistość społ.

Ideologie mogą między sobą rywalizować- są to rywalizujące systemy przekonań. Efektem może być dominacja jednej lub pochłonięcie jednej grupy przez drugą.

-jednostka ma opinię i poglądy dopiero grupa ma ideologię

Ideologie nauczania (edukacyjne)

-to zbiór wyznawanych przez grupę ludzi na temat formalnych norm edukacji, a zwłaszcza szkolnictwa

-wyłączane są także nieformalne aspekty edukacji (jak ma wyglądać odrabianie pracy domowej)

Rywalizowanie ideologii między sobą (porównanie na poziomie elementów składowych). Elementy nazywamy inaczej teoriami składowymi, jednak mówi się o poglądach.

Elementy teorii edukacyjnej:

-pogląd na temat wiedzy

-pogląd na temat uczenia się

-pogląd na rolę ucznia

-pogląd na rolę nauczyciela

-teoria oceniania

Konkurujące ze sobą ideologie edukacji

-przekazu (transmisji)/ interpretacji

-autorytarna/ demokratyczna

-tradycyjna/ postępowa

Pojedyncze:

-podmiotowości

Porównanie trzech ideologii :*elementy składowe

-ideologia przekazu (transmisji)

*teoria wiedzy

*teoria uczenia się

*teoria oceniania

Ideologia przekazu	Ideologia interpretacji	Ideologia podmiotowości
Wiedza istnieje w formie ogólnych dyscyplin znanych jako przedmioty, które zostały rozwinięte w przeszłości i obecnie są poszerzane.	Wiedza istnieje w świadomości znawców i ich zdolności do organizowania myśli i działania. Przedmioty są jednym z wielu dostępnych zasobów.	Wiedza istnieje w teraźniejszości i przyszłości, ponieważ istniejąca wiedza przedmiotowa uważana jest za ograniczoną w zestawieniu z współczesnymi założonymi problemami.
Osiągnięcia uczniów są ocenione o ile odpowiadają one standardom i kryteriom przedmiotów.	Ceniona jest działalność uczniów zmierzająca do interpretacji rzeczywistości tak więc, kryteria oceny pochodzą zarówno od ucznia jak i nauczyciela.	Ceni się osiągnięcia uczniów w uczeniu się technik uczenia się i rozwijania nowej wiedzy oraz rozumienie.
Oceniany będzie produkt końcowy w formie egzaminu prawdopodobnie pisemnego nadzorowanego przez nauczyciela lub egzaminatora.	Ocenianie będzie się odbywać podczas całego kursu jako sposób monitorowania stopniowej modyfikacji wiedzy faza po fazie.	Ocenianie będzie stopniowo przechodziło spod kontroli nauczyciela pod kontrolę uczniów w miarę toku uczenia się oraz kreatywnie oceniać swoje osiągnięcia.

1. Nie ma neutralnego poglądu na wiedzę i na proces uczenia się, a także oceniania.

2. Tworzą pewne konkretne założenia na temat tego czym jest tzw: dobre, czy złe wykształcenie, a określając to ideologie edukacji mają wpływ na to co stanie się uczniami, kiedy skończą szkoły i kiedy skończy się ocenienie.

Rola ucznia i nauczyciela- poglądy socjologiczne

Współcześni nauczyciele mają do czynienia z młodzieżą kształconą wg, modelu, który przywiązuje większą wagę do budzenia poczucia własnej wartości, a nie osiągania sukcesów (edukacja skoncentrowana na uczniu). Edukacja skoncentrowana na uczniu pupil- center rozbudza nadmierne oczekiwania i zniechęca do wysiłku. W kulturze wysokiej samooceny system oświaty zdaje się dążyć głównie do tego, aby uczniowie mieli o sobie dobre mniemanie i w związku z tym program nauczania układa się, tak aby zawierał rzeczy istotne z punktu zainteresowań ucznia. Dzisiaj dzieci nie są nauczone jak wybierać coś wartościowego ale są nauczone jak wybierać to co lubią a nie to co zapewni im awansu w hierarchii społ. Prawdziwa edukacja możliwa jest tylko wtedy, gdy uda nam się przekonać dzieci, że warto poznawać nowe rzeczy, takie o których wiedzą. Może im to obniżyć ich mniemanie o sobie, ale to obniżenie ich mniemania o sobie dziś będzie ceną za ich wysokie mniemanie o sobie jutro. System oświaty skoncentrowany na uczeniu nie przygotowuje młodzieży do życia w prawdziwej społ., gdzie można także przegrać.

Alain Finkielkraut „Porażka myślenia”

Reformatorzy systemu szkolnictwa z początku XXw. byli przekonani, że dzieciom robotników należy wpajać edukacje, kulturę mieszczańską tak, aby miały równe szanse życiowe i możliwości awansu społ. Dzisiaj funkcjonuje równouprawnienie wszystkich kodów kulturowych. Powoduje to, że pozostawia się niższe warstwy społ., a zwłaszcza dzieci emigrantów w gettach ich kulturowej podrzędności. Dzisiaj wszelkie dobra kultury (sztuka, literatura) są tylko praktykami kulturowymi, a wszystkie praktyki kulturowe trzeba traktować na równi. (Dramat Szekspira ma taką samą wartość, jak stworzona przez młodego projektanta para butów).

Takie rozumienie tolerancji prowadzi do ostatecznego upadku wszelkiej oświaty.

Nieustannie pogłębia się nieporozumienie jako szkoła, a jej użytkownikami albowiem szkoła jest nowoczesna, a uczniowie ponowocześni. Celem szkoły jest kształcenie umysłów, a uczniowie przeciwstawiają mu płynną uwagę młodego telewidza.

Frank Furedi

Odnosi się krytycznie do teorii ryzyka

Urlich Beck'a Twórcy twierdzą, że wiedza naukowa przyczynia się dzisiaj zarówno do powtarzania nowych sytuacji ryzykownych jak również do wzrostu świadomości ryzyka, ale nie istocie ryzyka.

Furdei powiada: twierdzenie, że problem nie jest ignorancją nie wiedzą w sposób zasadniczy podkopuje autorytet wiedzy.

Wysnuwane obecnie tezy o powiązaniu wiedzy z ryzykiem stawiają pod znakiem zapytania ludzkie możliwości poznawcze albowiem uważa się, że nasz umysł nie jest w stanie uchwycić chaotycznych wydarzeń wywołanych przez globalny kapitalizm, a jednocześnie podkreśla się niemożliwość konsekwencji rozwoju nauki i techniki, a w efekcie relatywizacja wiedzy naukowej odcisnęła piętno na postmodernistycznych teoriach edukacyjnych, a także praktyce edukacyjnej. Wielu pedagogów uważa dziś, że nauczanie oparte na doświadczeniu ma status porównywalny do tego, które bazuje na wiedzy teoretycznej, a zatem w szkołach znaczne wzmocnienie zyskało subiektywne doświadczenie dzieci. Dzisiaj rola nauczyciela nie polega już na przekazywaniu wiedzy zewnętrznej wobec tego doświadczenia, ale na rozwijaniu i promowaniu poglądów, które uczeń już ma.

Frank Furedi

„wygląda na to, że nie wolno już konfrontować dzieci z obrazami i ideami obcymi ich doświadczeniu”

Temat: Kształtowanie tożsamości przez media, a edukacja

Współcześni nauczyciele zastanawiają się jak użyć tel. i komputera dla sprawowania kontroli nad edukacją.

-w jaki sposób nauczyciele mogą wykorzystać edukację szkolną do sprawowania kontroli nad mediami

Neil Postman- zajmuje się rewolucją informacyjną

-gromadzenie i przetwarzanie wiedzy dzisiaj powierzamy maszynom, które produkują dla nas coraz więcej informacji, a możliwości rozsądnego uporządkowania stale się zmniejszają; zanika także sama potrzeba porządkowania informacji; (pojawia się już potrzeba- płatne strony)

-w takiej właśnie sytuacji rolą szkoły mogłoby być uczenie młodych ludzi wg jakich zasad młodzież ma te informacje porządkować

-„zabawić się na śmierć”- analiza programu dla dzieci („Ulica Sezamkowa”). Powstał ten program, aby dzieci pokochały szkołę. Badania wykazały, że program zachęca dzieci do kochania szkoły jedynie wówczas, gdy szkoła wygląda dokładnie tak, jak Ulica Sezamkowa.( Marshall McLuhan- przekaźnik jest przekazem)

Kto nauczy dzieci kiedy, i jak mają oglądać telewizję, a kiedy nie oglądać (jeśli oglądają to w jakim stopniu krytycznie)

Dziś pojawia się jako problem do dyskusji umiejętność krytykowania przez dzieci przekazu, jak media działają i jak należy je odbierać.

Tożsamość sieciowa

Myślę więc jestem- Cogito ergo sum

Jestem w sieci więc istnieje

- dzisiaj nasza codzienność polega na angażowaniu się w coraz większą liczbę relacji. Tych relacji, których różnorodność, a także intensywność jest większa niż kiedykolwiek dotąd. Jesteśmy otocznie przez wirtualne i realne informacje. Praktycznie dzisiaj nie mamy wolnego czasu, ponieważ każdy moment odcina nas od niego. Stara odwieczna koncepcja osobistej autonomii ustępuje dziś miejsca nowej idei wielokrotnych relacji.

„W rezultacie grozi nam utrata własnej świadomości w labiryncie krótkotrwałych i zmieniających się kontaktów. Współczesny człowiek przestaje wierzyć w swoją niezależność od relacji (przestają zajmować centralne miejsce w naszym życiu). Przestają zajmować te miejsce, które należało do tożsamości jednostkowej. Na miejsce osobowości autonomicznej powstaje osobowość relacyjna.

-intonacja wznosząca

-dzisiejsi młodzi ludzie przez relacje raczej formułują pytania, które oczekują potwierdzeń. Właśnie to zjawisko może być zmianą osobowości z autonomicznej na relacyjną. Taki otwarty i warunkowy charakter nowego sposobu mówienia sugeruje, że myśli człowieka pozostają w nieustannym sprzężeniu zwrotnym z innymi ludźmi.

Zdanie oznajmujące typowe dla osobowości autonomicznej zostaje zastąpione przez pytające charakterystyczne dla osobowości relacyjnej

Tożsamość sieciowa

Stajemy się odmiennymi tożsamościami łączącymi się we wspólnoty i społeczności wirtualne. (zastanawiamy się nad relacją społ. real i wirt,)

Anonimowość w sieci pozwala eksperymentować z różnymi rodzajami tożsamości co prowadzi do osobowości wielorakiej.

Ci gracze, którzy przybierają różne wcielenia mają wrażenie, że role które grają to oni sami (jestem tym kogo udaje)

Właśnie te osobowości wielorakie stanowią dzisiaj mechanizm obronny. Mechanizm za pomocą którego psychika dostosowuje się do wymagań jakie stawia realne społ. ponowoczesne.

Wynikają także pozytywne konsekwencje istnienia zjawisk obu tożsamości. Być może osobowość relacyjna i wieloraka sprawia, że młodzi ludzie będą mniej skłonni do rywalizacji. Być może portale społecznościowe będą wykształcać myślenie systemowe, co będzie prowadzić do pracy zespołowej i umiejętności kompromisu. To co dzisiejsza młodzież opanowuje doskonale to wielozadaniowość, a to może zrodzić większe poczucie współzależności, pracy zespołowej. Wcielanie się w różne osobowości może doprowadzić do lepszego rozumienia innych ludzi, a także większej tolerancji dla innych ludzi, być może powoduje to większe chęci do spotykania w Realu.

Konflikty w szkole

Ważne podmioty edukacyjne

-instytucje: nauczyciele, uczniowie, politycy. Każdy z tych podmiotów edukacji będzie widział inaczej zjawiska, będzie inaczej definiował i czego innego oczekiwał

1. Konflikt to przejaw zmagań, czy też walki między ludźmi których celem jest nie tylko zdobycie lub utrzymanie władzy (wartości cieszących się uznaniem w każdym społeczeństwie). Chodzi także o pozyskanie, a także neutralizację, a także wyeliminowanie przeciwnika. Nie każdy spór, nie każda sprzeczność, nie każda kłótnia powinna być definiowana jako konflikt. Kłótnia, sprzeczność może przerodzić się w konflikt, ale sama w sobie konfliktem nie jest.

2. Rodzaje konfliktów:

-Konflikt jawny- jest uświadomiony i monitorowany. A to, że jest uświadomiony i monitorowany jest możliwy do rozwiązania.

-Konflikt ukryty- to konflikt nie świadomy. Jest to konflikt wyparty do podświadomości powoduje, że nie mamy szans na jego rozwiązanie. Może to powodować szereg ubocznych skutków: frustracje, nerwice, psychozy.

-Konflikt instrumentalny- taki konflikt, który jest aranżowany z premedytacją w celu osiągnięcia określonych korzyści. Może być wywołany jako, pewien zabieg taktyczny i może nam służyć w celu odwrócenia uwagi od problemu.

-Konflikt bezpośredni- między stronami bez udziału osób trzecich

-Konflikt pośredni- dominujący udział mają osoby trzecie (np. mediatorzy, grupy mediacyjne, sąd)- nie mogą być stroną w konflikcie.

-Konflikt poznawczy- wynika z faktu, że poszczególne jednostki różnią się w ocenie tej samej rzeczywistości wyciągając odmienne wnioski.

-Konflikt pokoleń- konflikt relacji między pokoleniami rodziców i dzieci.

3. przyczyny konfliktów:

N ↔U

U↔U

N↔R

R↔ administracja szkoły

U ↔R

N↔D

Administracja szkoły ↔ instytucja nadzorcze↔ finanse

↔ programy szkolne

Społ. lokalna↔szkoła↔ sfera wartości (relacja)

4. skutki konfliktów w szkole

- konflikt w sferze edukacji może prowadzić do dominacji ujawniając swoistą hierarchię szkolną

-wszędzie tam, gdzie pojawia się dominacja potwierdzona hierarchią mamy docenienia z uzależnieniem relacji potrzeb jednostkowych (ucznia) od woli silniejszego (nauczyciel, dyrektor)

-mechanizmy, które rządzą konfliktem w szkole to są te same mechanizmy, które rządzą konfliktami społecznymi zwłaszcza w odniesieniu do instytucji

-dobrze jest rozróżniać czym jest rozbieżność zdań stanowisk a czym konflikt.

-konflikt może występować w wielu formach (najczęściej: poznawczy, pokoleń- rzadziej w nowoczesnej szkole)

-nierówność statutów podmiotowych edukacyjnych prowadzi do wzrostu agresji w szkole

---