Rozpuszczalniki organiczne
Cechy wspólne rozpuszczalników:
- są płynne w warunkach normalnych (ciśnienie atmosferyczne, temperatura)
- są nierozpuszczalne lub trudno rozpuszczalne w wodzie
- rozpuszczają wielkocząsteczkowe substancje organiczne
- odznaczają się lotnością
- są silnie lipofilne
- oddziaływują na OUN - mają działanie narkotyczne.
Wspólne cechy toksykologiczne:
- dobra rozpuszczalność w tłuszczach i dobra przenikalność przez skórę.
- Powinowactwo do tkanek bogatych w tłuszcz.
- Toksyczne działanie na układ nerwowy i narządy miąższowe.
Toksyczność:
- oddziaływują na OUN działanie narkotyczne
- są lotne
- lipofilne, bardzo dobrze rozpuszczają się w tłuszczach,
- powinowactwo do tkanek nerwowych, szpik, nerki, wątroba
Podział rozpuszczalników:
-Węglowodory alifatyczne - ropa naftowa, benzyny
-aromatyczne - zawierają w cząsteczce pierścień benzenowy (benzen, toluen, ksylen)
-chlorowane - zawierają w cząsteczce jeden lub więcej atomów chloru (chloroform)
-inne - dwusiarczek węgla, związki złożone
-alkohole - metanol, etanol, glikol. Węglowodory alifatyczne (składnik benzyn)
ropa naftowa i jej pochodne
N-Heksen - najbardziej toksyczny
>5 węgla - gazy;
<5 węgla - ciecze,
<18 węgla - stale
Objawy zatrucia:
- działanie narkotyczne-ból głowy
- porażenie ośrodków-oddechowy, krążenia
Pierwsza pomoc przy zatruciu rozpuszczalnikami ropopochodnymi:
- w zatruciu wziewnym wynieść ze skażonej strefy
- podąć tlen
- w zatruciu doustnym nie płukać żołądka
- zagrożenie aspiracją i obrzękiem płuc
Odtrutki nie ma Węglowodory aromatyczne
zawierają w cząstce pierścień benzenowy
Podział :
Homologii :
- benzen, (jest rakotwórczy),
- toluen, ksyleny - używane w produkcji farby i lakierów
Pochodne :
- anilina -półprodukt do produkcji barwników
- nitrobenzen -niebezpieczny, używana w przemyśle zbrojeniowym do produkcji środki wybuchowe
Właściwości fizykochemiczne:
- ma duże powinowactwo do tłuszczy
- ulęgają przemianom
BENZEN C6H6
- temp wrzenia50*C
- łatwopalny, o właściwościach wybuchowych
Występowanie: - otrzymuje się w wyniku suchej destylacji węgla lub ropy naftowej.
Możliwość zatrucia - głównie w przemyśle gumowym, chemicznym, farmaceutycznym, przy produkcji i wykorzystaniu farb i lakierów.
Losy w organizmie: - wchłania się głównie z dróg oddechowych, rzadko przez skórę i z przewodu pokarmowego.
- w organizmie ulega przemianie do fenoli
- powstający w reakcji fenol i wielofenole sprzęgają się do glukuronidów lub siarczanów a następnie przez nerki wydalane z organizmu.
Mech działania toksycz:
- silne działanie narkotyczne na OUN.
- duża lipofilność określa jego powinowactwo do struktur lipidowych organizmu, to powoduje uszkodzenie ich struktury oraz zmiany przewodnictwa.
- ma duże powinowactwo do szpiku kostnego, gdzie uszkadzają młode komórki krwinek czerwonych lub białych.
- metabolizm benzenu hamuje działanie niektórych swoistych enzymów komórkowych, biorących udział w replikacji komórki.
- ma działanie rakotwórcze (tworzeniu dużych ilości związków epolisydowych i wolnych rodników *OH).
Zatrucie ostre inhalacyjne lub doustne.
Objawy w znacznej ekspozycji:
- zaburzenia widzenia
- szybki i płytki oddech
- pojawiają się zaburzenia rytmu serca
- następuje utrata przytomności oraz śpiączka.
Objawy w niewielkiej ekspozycji:
- z bólami i zawrotami głowy
- z nudnościami i wymiotami
- z ogólnym osłabieniem
- euforią
Zatrucie przewlekłe:
Inhalacyjne zaczyna się:
- utratą łaknienia
- bólami głowy,
- sennością lub pobudliwością
- bladością powłok skórnych
- rozwija się niedokrwistość, która może przejść w aplazję szpiku.
- Krwawe wybroczyny, któremu towarzyszy wydłużony czas krzepnięcia
Działanie odległe:
- możliwość wystąpienia białaczki, (przeważnie limfatycznej)
Metody pomiaru narażenia:
-nitracyjna z metyloetoyloketonem
-nitracyjna z acetonem
-chromatografii gazowej
-pomiar ilości wydalanego z moczem fenolu u osoby eksponowanej - prostymi metodami kolorymetrycznymi.
Stężenia:
- najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy - 30 mg/m3
- dopuszczalne stężenie w moczu pod koniec ekspozycji dziennej - 70 mg/dm3
- stężenie toksyczne dla człowieka - 0,2 g/kg.
Zgony w przewlekłym zatruciu występuje;
- po ciężkiej aplazji szpiku,
- w wyniku niedokrwistości,
- w wyniku martwicy lub zwyrodnienia tłuszczowego mn sercowego, wątroby i nadnerczy
- po rozległych wewnątrzustrojowych zmianach krwiotwórczych.
TOLUEN C6H15 - CH3
Występowanie:
-Jest jednym z produktów suchej destylacji węgla.
-Toluen techniczny zawiera nieznaczne ilości benzenu i ksylenu.
-Jest stosowany jako rozpuszczalnik farb i lakierów
-Jest stosowany jako produkt wyjściowy w syntezie barwników organicznych, oraz materiałów wybuch
Wchłanianie: -wchłania się z dróg oddechowych, przez skórę
Losy w organizmie:
-około 20% wydalana jest w stanie niezmienionym.
-80% ulega biotransformacji do kwasu benzoesowego, który w przeważającej części sprzęga się z glicyną, tworząc kwas hiputowy, który wydalany jest z moczem.
Mech działania toksycz:
- działa silnie na układ nerwowy i ma silnie działanie drażniące.
- jest szybko biotransformowany do mało toksycznego kwasu benzoesowego, który w ciężkich zatruciach prowadzi do kwasicy metabolicznej, lecz nie tak groźnej jak w zatruciu alkoholem metylowym czy glikolem.
Zatrucia ostre:
Objawy ze strony ukł nerw - porażenie dla życia ważnych ośrod nerwowych.
Zatrucie ostre
- bóle głowy, zaburzeniami równowagi
- oszołomienie
- nudności, wymioty
- utrata przytomności.
Zatrucie przewlekłe:
- podrażnienie błon śluzowych, zapalenie spojówek, gardła
- pojawienie się zaburzeń nerwowych z zawrotami i bólami głowy
- bóle w okolicy serca
- wzmożone odruch ścięgnowe
- drżenie kończyn.
Objawom tym towarzyszą; nudności, wymioty, brak łaknienia, ogólna bladość powłok skórnych.
We krwi obserwuje się zmniejszoną ilość krwinek czerwonych.
Metody oceny narażenia:
- chromatografia gazowa
- w powietrzu przy użyciu autoanalizatora w podczerwieni.
-Oznaczenia zawartości kwasu hipurowego w moczu.
Stężenie:
-najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) - 100 mg/m3
-stężenie toksyczne dla człowieka wynosi 0,5 - 1g/kg.
Nie jest rakotwórczy
KSYLENY C6H4(CH3)2
1,2-, 1,3-, 1,4 Dimetylobenzen
Występowanie: -Otrzymywany jest ze smoły pogazowej lub przez aromatyzacje ropy naftowej.
Właściwości: -Słabo lotny
-łatwopalna ciecz o charakterystycznym zapachy zbliżonym do benzenu.
Zatrucia -głownie w przemyśle petrochemicznym, w poligrafii gdzie jest stosowany jako rozpuszczalnik farb drukarskich (wchłanianie par ksylenu).
Losy w organizmie:
-wchłania się z dróg oddech, z przewodu pokarm i przez nieuszkodzoną skórę.
-biotransformacja zachodzi w mikrosomalnym układzie utlenień komórek wątroby przy udziale cytochromu P-450.
-u ludzi głównymi metabolitami tej przemiany są kwasy toluinowe.
-wydalanie z organizmu jest zjawiskiem złożonym. Część ksylenu jest wydalana w postaci nie zmienionej przez płuca.
- 50-90%wydzielana jest z moczem w postaci sprzężonej z kwasem glukuronowym lub z glicyną.
- w małych ilościach może się kumulować w tkance tłuszczowej, w szpiku, w śledzionie i w tkance nerwowej.
Mech działania toksycz: -jest ściśle związany z powinowactwem do tk tłuszczowej a przede wszystkim do tk nerwowej i do szpiku.
-powoduje to działanie neurotoksyczne oraz działanie prowadzące do aplazji szpiku.
Objawy zatrucia:- wiąże się ściśle z mechanizmem działania toksycznego:
-obserwuje się objawy neurotoksyczne
-objawy narkotyczne
-zmiany hematologiczne.
Zatrucie ostre, głównie inhalacyjne lub doustne:
W ciężkich przypadkach występuje
-utrata przytomności a po przebudzeniu występuje podniecenie
-bóle głowy, żołądka
-bezsenność
W lżejszym zatruciu dominuje:
-zmęczenie
-zawroty głowy
-nudności, wymioty
-drętwienie rąk, nóg
-zaburzenia w oddychaniu
-niepokój
Zatrucia przewlekłe (inhalacyjne):
-obserwuje się zaburzenia nerwowe
-bóle, zawroty głowy
-zmęczenie,
-senność na przemian z silnym podnieceniem
-wzmożone odruch ścięgnowe
-drżenie rąk i nóg
-występuje brak łaknienia
-wymioty, skłonność do biegunek
-słodkawy smak w ustach
Ksylen działając długotrwale powoduje podrażnienie błon śluzowych, nieżyt nosa i gardła.
Przewlekłe stykanie się z parami ksylenu wywołuje leukopenię, rzadziej leukocytozę oraz zmiany w układzie czerwonokrwinkowym.
Na skórze mogą pojawiać się wypryski oraz odczyny zapalne.
Metody oceny narażenia:
-pary ksylenu oznacza się metodą kolorymetryczną
-na stanowisku pracy metodą chromatografi gazowej z wzbogaceniem próbki.
Stężenie: -najwyższe dopuszczalne stężenie w środowisku pracy wynosi 100 mg/m3
-DSB kwasu metylolipurowego w moczu na koniec zmiany dziennej wynosi 0,7g/dm3
Leczenie zatruć; benzenem, ksylanem, toluenem:
Postępowanie doraźne:
-wynieść pacjenta ze środowiska skażonego
-podać tlen do oddychania
-płukanie żołądka
Postępowanie ogólne:
-hamować pobudzenie, drgawki podając i.v. leki (np. diacepam)
-zapewnić poszkodowanemu bezwzględny spokój, leżenie w łóżku
-nie podawać adrenaliny, efedryny gdyż mogą wywołać migotanie komór i zgon.
-Monitorować pacjenta - EKG w celu wykrycia ewentualnych zaburzeń rytmu
Specjalne problemy terapeutyczne
- w niedokrwistości można stosować wielokrotne przetaczanie krwi.
Pierwsza pomoc:
-wynieść ze skażonej strefy
-podąć tlen
-płukanie żołądka do 1 godz od zatrucia
Odtrutki niema
ANILINA.
-działanie bezpośrednie = działanie narkotyczne
-po przemianie działa na hemoglobina i ją utlenia (powoduje metHbine) NITROBENZEN
Tworzy metHb- wewnątrz uduszenie
Leczenie:
-usunąć ze skażonej strefy
-podąć tlen
-płukanie żołądka = do 1 godz
-nie pozwolić do powstania metHb (podąć wit C i błękit metylenowe)
Odtrutki nie ma
W przypadku zatrucia aniliną i nitrobenzenem odtrutką jest błękit metylenowy (1% roztwór 0,1 mi/kg m.c.) redukujący metHb do Hb. Można zamiennie podać wit C Rozpuszczalniki Chlorowane -są podstawione atomem chloru
rodzaje :
-czterochlorek węgla
-chlorek metylenu [ odszczepienie chloru,
-chloroetylen
-chloroform
właściwości :
-związki bardzo lotne
-silne działanie narkotyczne
-niepalne
Działanie toksyczne
-narkotyczne
-metabolizują się do produktów bardzo toksycznych
-wykazują działanie mutagenne i rakotwórcze
Objawy :
-uszkadza wątrobę
-uszkadza nerki
-zatrzymanie akcji serca
LECZENIE :
-wynieść ze skażonej strefy
-kontrolowana hiperwentylacja
-płukanie żołądka do 1 godz
-odtrutki : witamina E, antyoksydanty - NAC
CHLOROFORM.
Trichlorometan CHCl3
Występowanie: Chloroform otrzymuje się przez działanie wapnem chlorowanym na aceton, alkohol lub aldehyd octowy.
Właściwości:
-temp wrzenia 60 - 62*C
-jest bezbarwną lotną cieczą o charakterystycznym słodkawym zapachu i smaku.
-stosowany jest w przemyśle farmaceutycznym,
*zwłaszcza do chemicznego odtłuszczania aparatów i filtrów.
*Jako rozpuszczalnik związków organicznych; tłuszczów, żywic, lakierów i alkaloidów.
Losy w organizmie:
-pary dobrze i szybko wchłaniają się z dróg oddech., a ciekły chloroform wchłania się z przewodu pokarmowego i przez skórą.
-w organizmie jest słabo metabolizowany do chlorków, a główna jego część (80 - 95%) wydalane jest w stanie niezmienionym przez płuca.
-toksycznym metabolitem chloroformu może być fozgen.
-jest wolno wydalany z organizmu. Przeważająca ilość wydala się w pierwszych 30 min. całkowite wydalanie może trwać 24h.
Mech działania toksycz:
-jest biotransformowany do aktywnych metabolitów o charakterze rodników, które wiąże się konwalencyjnie z białkami wątroby i powoduje w niej zmiany glutiatinu.
-uszkadza wątrobę. Zjawisko to jest nieodwracalne, zagrażające zdrowiu i życiu.
-ma działanie narkotyczne, odwracalne, niezbyt szkodliwe.
Zatrucie ostre:
- podnieceniem, szczególnie u alkoholików, po którym występuje głębokie znieczulenie ogólne
-pojawiają się zmiany przemiany materii, zaburzenia trawienia, żółtaczka, zaburzenia rytmu serca
-w moczu może pojawia się glukoza
Zatrucie przewlekłe:
-występuje u osób mających stały kontakt zawodowy z chloroformem.
-po wchłonięciu inhalacyjnym pojawiają się objawy przypominające zatrucie alkoholowe.
-występują zaburzenia trawienia, utrata łaknienia, wymioty, wychudzenie.
Objawom tym towarzysza; pobudliwość drżenie rąk, zwężenie źrenic, bezsenność, halucynacje, zaburzenia psychiczne.
Działanie odległe:
-w przypadku chronicznego zatrucia występuje uszkodzenie wątroby i żółtaczka przechodząca w marskość.
-Doustna dawka śmiertelna - 10cm3 DWUSIARCZEK WĘGLA
Właściwości:
- Bardzo palna i wybuchowa
- Lotna, śmierdząca
- bardzo silne działanie narkotyczne
- duże stężenia natychmiastowy zgon
- bardzo silne działanie na nerwy
Działanie toksyczne.:
-trwale uszkodzenie mózgu - psychozy
-parastezja - zaburzenia czucia, zanik czucia w dłoniach
-zaburzenie ustrojowych przemian tłuszczu
-wystąpienie sklerozy
-zawal serca
Leczenie:
-wynieść ze strefy skażenia
-tlen do oddychania
-płukanie żołądka do jednej godziny
-kontrola hiperwentylacyjna
-odtrutki : mocznik; witamina B6 [ duże dawki ]
Alkohole (metanol, etanol, glikole)
Metanol - utlenia się do aldehydu mrówkowego kwas mrówkowy = kwasica organizmu i zgon
Zatrucia w wyniku spożycia alkoholu
Etanol - łatwiej się upić
Glikol - toksyczność polega na metabolicie kwas szczawiowy + jony wapnia = szczawiany wapnia (nie są rozpuszczalne)
Powoduje zatkania mikronaczyń nerek, wątroby
Leczenie
Płukanie żołądka do 30 minut
Odtrutka : alkohol etylowy, blokery dehydrogenazy alkoholowej
Alkohol etylowy.
Etanol C6H12O6 do celów spożywczych otrzymuje się w wyniku fermentacji cukrowej.
Etanol spożywczy jest podstawowym składnikiem wszystkich napojów alkoholowych.
Etanol do celów przemysłowych jest też często produkowany poprzez bezpośrednią syntezę z tw. gazu syntezowego z etylenu i acetylenu (mieszanina CO, H2 i H2O), która jest tańsza od fermentacji i prowadzi do czystszego chemicznie etanolu
Etanol wykazuje duże powinowactwo do tłuszczy, powoduje to zmiany przepuszczalności błony komórkowej, wpływając na komórko OUN.
Początkowo działa pobudzająco, później porażająco głównie na ośrodki oddechowe i krążenia.
U dzieci pojawia się zagrożenie toksycznym obrzękiem mózgu.
Występuje po zatem niebezpieczeństwo hipoglikemii.
Alkohol etylowy wchłania się przez:
Układ pokarmowy
- jama ustna - niewielka ilość
- żołądek - 25%
- jelito cienkie - 75 %
Układ oddechowy
Skóra - wchłanianie na tej drodze ma znaczenie u niemowląt.
O stopniu stężenia alkoholu decyduje:
-stężenie i dawka
-szybkość wchłaniania
-szybkość utleniania w wątrobie
-indywidualna tolerancja organizmu.
Eliminacja:
-utlenianie w wątrobie około 95 %
-przez nerki
-wydalane w postaci nie zmienionej z powietrzem
z potem
Metabolizm:
Alkohol etylowy jest metabolizowany w wątrobie przez:
-układ dehydrogenezy
-układ mikrosomalny MEOS (Mikrosomal Ethamol Oxidizing System)
-katalaza I etap. Główny enzym metabolizujący etanol jest dehydrogeneza alkoholowa (ADH), oraz w mniejszym stopniu dehydrogeneza aldehydowa (AdDH) znajdujące się w komórkach wątrobowych.
II układ utleniania alkoholu etylowego (metabolizujące 10 - 15 % alkoholu) związany jest z aktywnością katalazową hepatocytów lub wspomagany jest układem murosomalnym utleniań (MEOS).
II etap. Przemiany etanolu dotyczy aldechydu octowego, który utlenia się do kwasu octowego.
Alkohol etylowy jest metabolizowany w trzech kolejnych fazach:
-początkowo ulega metabolizmowi pod wpływem dehydrogenezy alkoholowej do aldehydu octowego,
-następnie przy współudziale oksydazy alkoholowej do kwasu octowego.
-Kwas octowy w cyklu akarebsa utlenia się do CO2 i H2O.
Objawy zatrucia: Objawy ogólne: woń alkoholu z ust (foetor alcoholicus), objaw ten czasami może nie występować
Upojenie alkohol stadium I -pobudzenia (stężenie we krwi l-2 ‰): euforia, odhamowanie, podniecenie ruchowe, zaburzenia równowagi i koordynacji ruchowej, zapalenie spojówek, sucha, gorąca skóra, utrata samokontroli, niekiedy z napadami szału, pod koniec okresu występują zaburzenia artykulacji (mowa bełkotliwa), wzrok osłupiały, zaburzenia akomodacji , widzenie podwójne, rozszerzenie źrenic, zawroty głowy z uczuciem wirowania i utrudniony chód aż do zataczania się stadium II -senności (stężenie we krwi 2-2,5‰): zmącenie świadomości, po obudzeniu często postawa agresywna, źrenice wąskie lub prawidłowe, tachykardia, osłabienie odczuwania dotyku, czasami zwiotczenie mięśni stadium III -zamroczenia (stężenie we krwi 2,5-4‰): utrata świadomości, adynamia, osłabienie odczuwania bólu, bezwiedne oddawanie moczu i stolca, źrenice szerokie wolno reagujące, tachykardia, spadek ciśnienia krwi, oddech maszynowy, czasem hipotermia, hipoglikemia stadium IV - asfiksji (stężenie we krwi > 4‰): głęboka śpiączka, brak odruchów, źrenice szerokie, bez reakcji na światło, sinica, zatrzymanie oddechu, depresja układu krążenia, hipotermia Rozpoznanie W przypadku zatrucia alkoholem etylowym należy pamiętać, że upojenie może maskować inne przyczyny utraty przytomności np. udar mózgu, uraz głowy czy śpiączkę cukrzycową. Rozpoznanie zatrucia alkoholem etylowym polega na : - rozmowie ze świadkami - określeniu ilości i stężenia alkoholu - uwzględnienie możliwości zatrucia mieszanego (leki nasenne, środki psychotropowe, alkohol metylowy) charakterystyczny przebieg kliniczny - koniecznie należy wykluczyć uraz czaszkowo-mózgowy, hipoglikemię
Leczenie:
-ocena i podtrzymywanie funkcji układów; oddechowego i krążenia.
-Wyrównywanie zabórzeń wodno-elektrolitowych i kwasowo-zasadowych.
-Wskazane jest podanie - diagnostyka różnicowa:
*stężonej glukozy
*tiaminy
*nalaxsonu - 2 mg i.v.
-wyrównanie hipotonii
-leczenie drgawek (benzodiazepiny, fenytoina) Alkohol metylowy CH3OH -powstaje podczas suchej destylacji drzewa. -inna nazywa spirytus drzewny i karbinol to najprostszy związek organiczny z grupy alkoholi Metanol jest używany w zakładach przemysłowych jako rozpuszczalnik i surowiec do otrzymywania aldehydu mrówkowego, chlorku metylu, barwników. Rozpiętość dawki śmiertelnej dla człowieka jest bardzo duża, ale przyjmuje się, że stężenie 80mg% w surowicy stanowi istotne zagrożenie dla życia. Wchłanianie - układ pokarmowy, układ oddechowy, przez skórę Losy w organizmie;
-przemieszcza się do narządów i tkanek w których gromadzi się proporcjonalnie do ich uwodnienia. -metabolizm przebiega przy udziale dehydrogenezy alkoholowej (ADH), która redukuje metanol do formaldechydu i dalej do kwasu mrówkowego. -kwas mrówkowy utlenia się na drodze enzymatycznej przy udziale kwasu foliowego jako kafaktora do dwutlenku węgla. -jest metabolizowany 5-krotnie wolniej od alkoholu etylowego. -jest silną trucizną, 8-14 gramów powoduje ślepotę, większa ilość - śmierć. Do części zatruć dochodzi pomyłkowo ponieważ własności fizykochemiczne alkoholu metylowego i etylowego są podobne. Działanie toksyczne metanolu -kwas mrówkowy powoduje kwasicę metaboliczną -mrówczany powodują ślepotę -metanol ma działanie depresyjne na ukł nerw - objawy upojenia -wysoce toksyczne metabolity -dawka śmiertelna wynosi 30 - 240 ml (20-150 g) Objawy zatrucia : -występuje okres utajenia trwający 6-24 h od spożycia -początkowe objawy zatrucia są identyczne jak przy upojeniu alkoholowym W późniejszym okresie występują: -zawroty, bóle głowy -bóle brzucha, nudności, wymioty -światłowstręt, zaburzenia widzenia aż do ślepoty -stany splątania, zaburzenia świadomości aż do utraty przytomności, czasem drgawki pochodzenia mózgowego -spadek ciśnienia krwi -pobudzenie, a później zaburzenia świadomości do śpiączki włącznie -duszność przyspieszony oddech, wreszcie zatrzymanie oddechu.
W końcowym stadium zniesienie odruchów fizjologicznych i porażenie ośrodka oddechowego Postępowanie -zabezpieczyć truciznę -nieprzytomnego ułożyć na boku -podać tlen (4-6 l)-w razie potrzeby wykonać intubację dotchawiczą i zastosować oddech kontrolowany -zabezpieczyć dostęp do żyły, podłączyć płyny (np. mleczan Ringera 500 ml) -w razie potrzeby uzupełnić płyny śródnaczyniowe -w razie potrzeby przeprowadzić płukanie żołądka - jeśli alkohol został spożyty przed < 2 - 4 h -można podać doustnie wysokoprocentowy napój alkoholowy (1ml/kg mc = ok. 100 ml), ma to na celu kompetacyjne wyparcie metanolu z dehydrogenezy alkoholowej. -alkalizacja (8,4 % dwuwęglan sodu)
Do zgonu może dojść już po kilku godzinach od wypicia większej ilości metanolu - rozwija się ciężka kwasica metaboliczna i wstrząs.
Jeżeli osoba zatruta przeżyje ten okres, a kwasica zostanie wyrównana dochodzi do powikłan takich jak:
-całkowita ślepota (pozagałkowe zapalenie nerwu wzrokowego),
-ostra niewydolność nerek,
-uszkodzenie wątroby, mięśnia sercowego. Otrutki swoiste -Etanol -ma 10-20 krotnie większe powinowactwo do ADH- hamuje metabolizm metanolu. -Fomepizol = Antizol - inhibitor dehydrogenezy alkoholowej, zapobiega tworzeniu się metabolitów metanolu. Leczenie zatrucia metanolem: -zwalczanie kwasicy metabolicznej - podawanie wodorowęglanu sodu pod kontrolą badania gazometrycznego - przeprowadzenie hemodializy w celu usunięcia krążącego metanolu z krwi -podawanie rozcieńczonego roztworu alkoholu etylowego dożylnie w postaci kroplówki w celu zapobiegania gromadzenia się toksycznych metabolitów metanolu Alkohol etylowy jest odtrutką swoistą.
Glikol etylenowy
glikol etylowy zawarty jest w niezamarzającym płynie chłodniczy np. "Borygo".
Do zatrucia dochodzi poprzez omyłkowe lub samobójcze wypicie
Losy w organizmie
-łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego. -ulega metabolizowaniu poprzez dehydrogenezę alkoholową -produktami przemiany są aldehyd glikolowy, kwas glikolowy, kwas glioksalowy a także kwas szczawiowy. W przebiegu zatrucia dochodzi do rozwoju kwasicy metabolicznej, a także uszkodzenia nerek, wątroby i mózgu. Objawy zatrucia: -początkowe objawy zatrucia to bóle i zawroty głowy, -później dołączają się bóle brzucha, wymioty, czasem biegunka. -po okresie pobudzenia przypominającym upojenie alkoholowe, dochodzi do działania depresyjnego na OUN i wystąpienia śpiączki z przyśpieszonym i pogłębionym oddechem. Przyjmuje się, że dawką śmiertelną może być około 100 ml. Decydujące dla rozpoznania tego zatrucia jest badanie zawartości glikolu etylenowego we krwi lub moczu. Postępowanie
-we wczesnej fazie wykonuje się płukanie żołądka
-odtrutka alk etyl. -u przytomnych podaje się 50-80 ml 40% etanolu
-u osób nieprzytomnych etanol podaje się w stężeniu 5-10% w postaci wlewu kroplowego z 5% glukozą
-konieczne jest zwalczanie kwasicy metabolicznej poprzez podawanie bikarbonatu lub trisaminolu
-w ciężkich zatruciach niezbędne staje się zastosowanie hemodializy