1 - Co to moralność?
To społeczna forma kontroli, Rodzaj systemu normatywnego najbliższego obyczajowi i prawu, zjawisko społeczne ukształtowane historycznie w określonym społeczeństwie, którego zadaniem jest regulacja całokształtu stosunków między jednostka, oraz między poszczególnymi jednostkami, a grupami społecznymi, to faktycznie funkcjonujące w społeczeństwie poglądy i przekonania znajdujące swój odpowiednik w postawach ludzi wobec innych w postępowaniu i współżyciu, elementy: wzory osobowe, oceny normy, sankcje, ideały, Podstawowymi elementami moralności są: oceny, normy, sankcje, wzory osobowe, ideały.
2 - Czym jest etyka ?
ETOS - zwyczaj, obyczaj, sposób życia, podstawa danej grupy społecznej wyróżnionej z uwagi na całokształt uznawanych i realizowanych norm moralnych, TO - zespół norm i ocen moralnych charakteryzujących społeczeństwo lub system etyczny, WPROWADZIŁ - Arystoteles.
JAKO TEORIA MORALNOŚCI (PODZIAŁ): Etyka opisowa - opisowy sposób wyjaśniania zjawisk moralności, Etyka normatywna - formułowanie norm postępowania moralnego, Meta - etyka - filozoficzna analiza norm i ocen moralnych, WSPÓŁCZEŚNIE - moralność, teoria moralności „ zło ← moralność → dobro”, studiowanie i rozumienie moralności, opracowywanie uzasadnionych standardów decydowania o tym co jest moralne właściwe(dobre), a co niewłaściwe(złe), zbiór ogólnych przekonań moralnych, reguł postępowania, kodeks, co się powinno, w odróżnieniu od tego co by się chciało zrobić w danym przypadku, ↑ Efektywność(wynik/cel). ← Etyka. → Ekonomiczność(efekt/nakład).
3 - Czego dotyczy etyka administracji?
Dyscyplina stosująca ogólne zasady etyczne do rozwiązania dylematów w sytuacji występującej w działaniu administracji, opracowania uzasadnionych standardów decydowania o tym co jest moralnie właściwe, a co niewłaściwe w sytuacjach występujących w działaniu administracji, studiowanie i rozumienia moralności w zastosowaniu do sytuacji występujących w organizacjach administracyjnych oraz na stanowiskach administracyjnych innych organizacji.
4 - Czym różni się etyka od prawa?
Prawo jest zbiorem reguł: stanowionych przez państwo lub w jego imieniu, forma pisana zapewniająca jedność, publicznie ogłaszane, egzekwowanych z systemem sankcji z państwowym monopolem przymusu, gdy regulacja prawna jest zbieżna z moralnym poczuciem zbiorowości to prawo uzyskuje wzmocnioną legitymizację, Innymi zbiorami reguł są: styl artystyczny (reguły artystyczne dotyczące piękna), moda (bliska zwyczajowi). Etyka patrz pyt. 2.
5 - Jak jest rozumiane „potrójne E” ?
Na wszystkich poziomach zachowania ludzi wyznaczają trzy wymiary zwane „potrójnym E” od pierwszych liter nazw tych wymiarów. Są to: efektywność, albo skuteczność, ekonomiczność oraz etyczność.
Efektywność jest miarą stopnia osiągnięcia stanu zamierzonego jako cel działania (skutek działania). Ekonomiczność jest stosunkiem osiągniętego wyniku do nakładów, jakich poniesienia wymaga wykonywane działanie (tok działania). Etyczność jest wymiarem odnoszącym się do stopnia społecznego przyzwolenia na, dane działanie w danej kulturze, określonego ze względu na wartości cenione w tej kulturze i pochodne od nich normy. Efektywność i ekonomiczność są wymiarami prakseologicznymi nazywanymi łącznie sprawnością działania. Wymiary te, gdy ujmowane są w jednostkach monetarnych, to mają charakter ekonomiczny. Etyczność ujmowana jest jakościowo. Efektywność, ekonomiczność i etyczność w sensie analitycznym są od siebie niezależne. Znaczy to, że, gdy dokonujemy analizy dowolnego działania, to możemy analizować każdy z wymiarów niezależnie od drugiego. Natomiast w sensie syntetycznym, tj. jakości działań ludzi, wymiary te są od siebie wzajemnie zależne, bowiem każdy z nich stanowi nieeliminowalny kontekst aksjologiczny pozostałych. Wyraża to teza, że dzielność - stanowiąca normę kulturową uzgodnionej w danej kulturze praktyczności - przysługuje działaniu sprawnemu podejmowanemu w godziwym celu i wykonywanemu takimiż środkami.
7 - Czego dotyczy aksjologia ?
Aksjologia (z greckiego aksios - wartościowy, cenny, logos - nauka, teoria), ogólna teoria wartości i wartościowania. Bada naturę różnego rodzaju wartości, szczególnie etyczno-moralnych i estetycznych. - ich pochodzenie, sposób istnienia, strukturę i hierarchie, zasady stosowania i funkcjonowania, zmienność w czasie i przestrzeni oraz zależność od innych elementów rzeczywistości ludzkiej i pozaludzkiej, zajmuje się też sposobami ich poznawania. Faktycznie tematyka aksjologiczna towarzyszyła człowiekowi od tysiącleci, znajdując wyraz w refleksji religijnej i filozoficznej, działalności legislacyjnej, a także w rozważaniach o sztuce. Przez niektórych aksjologia uważana bywa za samodzielną dziedzinę wiedzy o charakterze interdyscyplinarnym; inni (np. tomiści) kwestionują potrzebę jej wyodrębniania, lokując właściwe jej problemy w obrębie metafizyki, antropologii i teorii poznania
8 - Podaj pojęcie i wskaż źródła i rodzaje wartości.
To co cenione jest niż wszystko inne, Wartości to trwałe przekonanie, że pewien rodzaj zachowania lub stan egzystencji jest preferowany prze osoby lub społeczeństwo a niżeli inny rodzaj zachowania lub egzystencji
to co zasługuje na szacunek samo przez się; to co jest cenne jako takie, Nie chodzi o to, co ma wartość jako środek do osiągnięcia czegoś innego, a więc wartość instrumentalną albo operacyjną. Np. pracowitość, która nie jest cenna sama przez się, ale tylko ze względu na cel do osiągnięcia którego służy, WARTOŚCI KORONNE, albo wartości główne lub podstawowe to wartości cenne jako takie, są nimi wartości moralne, Oto jakie wartości są wskazywane jako wartości koronne: • jedność (zgoda, harmonia), • miłość, • odpowiedzialność, • prawda. Wartości nie są bytami, lecz własnościami. Są to relacje między pewnymi przedmiotami (rzeczami lub procesami) i organizacjami. Przedmioty te są nośnikami wartości, zaś organizmy są ich użytkownikami. Co się tyczy ludzi, to wartości są dwojakiego rodzaju: mają swoje źródła biologiczne(cielesne, materialne) i społeczne(ekonomiczne, polityczne, kulturalne).MORALIA ← WARTOŚCI ← BIOLOGICZNE ←→ SOCJOLOGICZNE. Innymi słowy: cokolwiek uznajemy za wartościowe to czynimy tak ponieważ zaspokaja to nasze biologiczne lub społeczne potrzeby (to, co niezbędne i to czego pragniemy).
• nie ma wartości bez wartościujących organizmów
• wartości zmieniają się wraz ze zmianą wewnętrznych i zewnętrznych okoliczności osoby ocenianej
• systemy wartości są uregulowane kulturowo i historycznie zmienne
• pewne wartości są między kulturowe tj. występują we wszystkich systemach wartości.
Źródłami wartości są:
• rodzina (wartości rodziców modyfikowane przez doświadczenie)
• kultura (tożsamość społeczna i etniczna, opozycja kulturowa itd.)
• religia (przekonanie religijne, własne sumienie)
• grupa odniesienia (wartości ludzi, których się ceni, jednostek które mają znaczenie, wielkość grup odniesienia)
• refleksja (przyswojone wartości standardy)
• szacunek dla życia]
• tolerancja
• uczciwość
• wolność
wskazywane są także:
• integralność
• rzetelność
• spolegliwość
wartościami moralnymi nie są np. wartości polityczne, wartości ekonomiczne, wartości kulinarne itp.
Wartość jest jednym z podstawowych pojęć używanych w etyce a także często spotykanym w życiu codziennym. Kłopot polega na tym, że słowo to ma kilka znaczeń i kilkadziesiąt odmian znaczeniowych. Najczęściej spotykane rozumienia wartości to: rzecz cenna, coś co jest przedmiotem dążenia, preferowany sposób zachowania, kryterium oceniania, a w filozofii pewien abstrakcyjny byt. Dyscyplina, która zajmuje się badaniem wartości to teoria wartości, filozofia wartości albo aksjologia. Przykłady wartości: piękno, dobro, prawda, życie, sprawiedliwość, równość, wolność, godność, pokój, szczęście, bóg, rodzina, powodzenie materialne, miłość, przyjaźń, poczucie dokonania, kariera zawodowa.
Osobisty system wartości to zbiór wartości, które jednostka uważa za szczególnie cenne. Określenie hierarchii wartości polega na przypisaniu wartościom stopnia ważności. Do ujawnienia takiej hierarchii dochodzi najczęściej w sytuacji konfliktowej. Na przykład dla kogoś wartość stanowi rodzina i kariera zawodowa, ale dopiero w sytuacji gdy osoba ta musi wybierać można stwierdzić co jest dla niej ważniejsze.
9 - Co to jest etos ?
ETOS - zwyczaj, obyczaj, sposób życia, podstawa danej grupy społecznej wyróżnionej z uwagi na całokształt uznawanych i realizowanych norm moralnych, TO - zespół norm i ocen moralnych charakteryzujących społeczeństwo lub system etyczny, WPROWADZIŁ - Arystoteles. Etos - przewodnie wierzenia, mierniki, kryteria, ideały, charakteryzujące a nurtujące jakąś grupę, społeczność, naród. Ideologia, zespół wartości, będący podstawą głównych form, wzorców zachowania się a osobowość człowieka zwłaszcza pod względem równowagi między namiętnościami i rozwagą (Arystoteles); podstawowy światopogląd, usposobienie, postawa moralna, system wartości jednostki (gr. ethos - charakter, zwyczaj,
10 - Co to są normy moralne
11 - Podaj typologie norm oraz wymień normy uniwersalne.
12 - Kiedy mamy do czynienia z problemem moralnym ?
13 - Co rozumiemy przez świadomość moralną ?
Normy, dyrektywy są szczególnego rodzaju zdaniami, które wypowiada się używając słów powinien, musi, należy, trzeba, mają zatem postać nakazów bądź zakazów, wypowiadanych z różnym stopniem kategoryczności. Przykłady: 1.Nie zabijaj. 2.Bądź grzeczny. 3.Zabrania się szerzyć w prasie oszczerczych wiadomości. 4.Powinieneś być punktualny. 5.Sędzia powinien być niezawisły. 6.Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną. Normy nie są zdaniami oznajmującymi, nie są zdaniami w sensie logiki, nie mogą zatem być oceniane w kategoriach prawdy i fałszu. Nie możemy wykazywać zatem ich prawdziwości ani też ich falsyfikować, czyli wykazywać ich fałszywości. Nie ma sensu zastanawiać się czy zdanie „wszyscy powinni być uczciwi” albo „trzeba zreformować gospodarkę” jest prawdziwe czy nie. Normy można próbować uzasadniać, propagować, zwalczać.
Zdania zawarte w kodeksach etycznych są na ogół normami wyrażonymi w postaci jawnej np. Reklamy nie powinny zawierać treści lub obrazów, które obrażają powszechnie obowiązujące normy obyczajowe (Kodeks postępowania w dziedzinie reklamy) lub Bank powinien zapewniać klientom pełną i bieżącą informację o świadczonych przez siebie usługach (Kodeks dobrej praktyki bankowej). Czasem są to normy wyrażone implicite, czyli niejawnie np. Bank realizuje jedynie transakcje zgodne z prawem (Kodeks europejskich banków oszczędnościowych), Niedopuszczalne jest ukrywanie przez podmiot gospodarczy stanu niewypłacalności (Kodeks etyki w działalności gospodarczej). Dwie normy są sprzeczne wtedy gdy jedna z nich nakazuje (lub dopuszcza) to, czego zakazuje druga. Sprzeczność wynika analitycznie z ich sensu i nie musi być uzasadniana empirycznie. Przykład: ”Korzystanie z telefonów komórkowych jest zabronione w czasie wykładu”. ”W ważnych sprawach można posługiwać się telefonem komórkowym w czasie wykładu.” Umieszczanie w kodeksie etycznym norm sprzecznych jest poważnym błędem, podważa wartość formalną i praktyczną takiego kodeksu. Dwie normy są konfliktowe wtedy, gdy normy te wraz z pewnym zdaniem empirycznym prowadzą do norm sprzecznych. Normy „firma powinna dbać o środowisko naturalne” oraz “firma powinna dążyć do maksymalizacji swojej produkcji” w sytuacji gdy zwiększenie produkcji powoduje emisję zanieczyszczeń. W kodeksach spotyka się normy konfliktowe. Ponieważ wyeliminowanie ich nie jest możliwe, należy przewidzieć sposoby rozstrzygania ewentualnych konfliktów.
14 - Czy dobro i zło są poznawalne ?
Konsekwencjalizm głosi konieczność określenia oceny moralnej ze względu na skutki jakie dane działanie wywołuje. Dobro rozumiane jest w sensie korzyści a zło polega na wyrządzaniu szkody. Na pierwszy rzut oka wydaje się że taka zasada określenia dobra i zła moralnego jest intuicyjnie oczywista i nie budzi wątpliwości. Niestety zastosowanie konsekwencjalizmu jako metody oceny moralnej ma swoje poważne ograniczenia. Opiera bowiem on swoją ocenę na podstawie jedynie przewidywanych skutków.
15 - Czego dotyczą teorie etyczne.
16 - Podaj typologie teorii etycznych.
17 - Na czym polega konsekwencjalizm.
Oceniając jakieś postępowanie, jakiś czyn pod względem etycznym możemy zastanawiać się czy człowiek, który dokonał tego czynu, czyli podmiot tego postępowania nie naruszył pewnych zasad albo też możemy pytać się jakie są bliższe lub dalsze konsekwencje tego postępowania. Ten pierwszy rodzaj analizy, to analiza deontologiczna, (nazwa pochodzi od greckiego słowa deontos = obowiązek) ten drugi rodzaj, to analiza konsekwencjalistyczna. Teorie deontologiczne (zwane czasem nonkonsekwencjalistycznymi dla przeciwstawienia konsekwencjalistycznym) głoszą, że ocenie podlegają czyny jako takie bez względu na ich konsekwencje. Twierdzą one, że istnieją pewne rodzaje działań, które są same w sobie złe, i że wobec tego nie mogą być środkami do osiągnięcia jakichkolwiek, nawet bardzo szlachetnych celów. Dla deontologów, działanie jest moralnie niesłuszne jeżeli narusza jakąś normę, przepis, prawo, zakaz, o których z góry wiadomo, że są słuszne. Przykłady takich deontologicznych norm to: nie kłam, nie naruszaj praw innych ludzi, w szczególności prawa do życia, prawa do nietykalności cielesnej, prawa do wolności, godności, prywatności. Teorie konsekwencjalistyczne utrzymują, że o ocenie naszych działań decydują ich skutki, a więc należy czynić to, co przynosi najlepsze rezultaty. Konsekwencjaliści nie poddają działań bezwzględnej ocenie moralnej, ale uzależniają ja od skutków, konsekwencji; działanie jest dobre jeżeli przyniosło pozytywne skutki, złe jeżeli przyniosło skutki negatywne. Z punktu widzenia deontologicznego kradzież jest zawsze zła, dlatego że narusza 7 przykazanie, normę “nie kradnij”, z punktu widzenia konsekwencjalistycznego kradzież jest na ogół zła, bo okradzionego pozbawia pewnego dobra, a złodziej może zostać ukaranym. Z punktu widzenia deontologicznego kłamstwo jest naganne, bo narusza normę nakazującą uczciwość, z punktu widzenia konsekwencjalistycznego kłamstwo jest złe jeżeli ma złe skutki dla kłamcy albo dla innej osoby.
T e o r i e n o r m a t y w n e
↓ ↓ ↓
konsekwencjalizm relatywizm neokonsekwencjalizm
D o c e l o w o ś ć (skutki) D e o n t o l o g i z m (obowiązki)
↓ ↓ ↓ ↓
Etyczny (egoizm) utylitaryzm deontologizm czynu deontologizm zasad
↓ ↓
czynu zasad Imperatyw kategoryczny
↓ ↓
prawa sprawiedliwość norm
18. Scharakteryzuj etykę pożytku.
Utylitaryzm: Największe dobro (szczęście) dla największej liczby ludzi (użyteczność społeczna)
→ wskaż możliwości postępowania
→ określ koszta: korzyści każdej możliwości dla każdego interesariusza podstawowego
→ wybierz rozwiązanie, które maksymalizuje użyteczności społeczne. Utylitaryzm czynów a utylitaryzm zasad.
O wartości moralnej działania decyduje jego użyteczność, czyli to w jakim stopniu umożliwia ono osiągnięcie celu uznawanego jako słuszny. Obowiązkiem każdego jest dążenie do jak największego szczęścia jak największej liczby jednostek.
19. Scharakteryzuj etykę obowiązku (deontologizm).
Spełnianie obowiązków niezależnie od konsekwencji działania
→ podstawową powinnością jest to, co stanowi obowiązek
→ cele nie uświęcają środków
20 - Wymień sformułowania imperatywu imperatywu kategorycznego.
IMPERATYW KATEGORYCZNY KANTA - Postępuj tylko według takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem chcieć żeby stała się prawem powszechnym. (Postępuj tak, jak chciałbyś, by wszyscy postępowali). Postępuj tak, byś człowieczeństwa tak w swojej osobie, jako też w osobie każdego innego używał zawsze zarazem jako celu, nigdy tylko jako środka. (Nigdy żadnego człowieka nie wolno traktować instrumentalnie). Postępuj wobec innych tak, jakbyś chciał, żeby inni postępowali wobec ciebie: zachowuj się tak, jakbyś chciał, żeby wszyscy się zachowywali, zasada, wg której działasz może się stać zasadą ogólną, szanuj godność i wolność innych oraz ich zdolność do postępowania zgodnego z racjonalnym sądem, traktuj zawsze ludzi podmiotowo a nie tylko instrumentalnie
21 - Scharakteryzuj prawo naturalne.
Prawo naturalne zasadzone jest na fundamentalnej zasadzie "dobro należy czynić, a zła unikać". Nietrudno zauważyć, że jest to zasada bardzo ogólna. Jednakże wnioski, wyprowadzone drogą rozumu z tej zasady mogą być, i faktycznie są, bardziej uszczegółowione i konkretne. Pierwszą grupę tworzą wnioski bezpośrednie, które są wyprowadzone z podstawowej zasady (lub jej pokrewnych - na przykład "bądź uczciwym człowiekiem", "należy wypełniać swoje obowiązki" itp.). Te wnioski są aplikowane do poszczególnych dziedzin życia. Sięgnijmy po przykład. Mamy zasadę podstawową - "dobro należy czynić, zła unikać". I mamy najbardziej fundamentalną dziedzinę ludzkiej egzystencji - dziedzinę samego życia. Porządek, tradycja, moralność, Zmienna treść ( św. Tomasz z Akwinu), niezmienna treść (nie może mieć związku z Bogiem), różne postrzeganie prawa - zależy od czasu i kultury.
22- Co wiesz o etyce religijnej ?
Zasady moralne mogą być w rożny sposób ugruntowane. Mogą mieć podłoże religijne (etyka religijna). Zasady moralne wynikają z nakazów Boskich czyli Przykazań. Realizacja nakazów płynących z przykazań czy też zgodność naszych działań z nakazami sformułowanymi przez Przykazania prowadzi, według ludzi wierzących do wyboru dobra i nie czynienia zła, a także przyczynia się do jego zwalczania
23 - Scharakteryzuj etykę cnót.
Cnota jest to cecha charakteru stanowiąca trwałą dyspozycję człowieka do czynienia dobra, uzyskana droga powtarzania czynności, przejawiająca się w codziennym działaniu. Przykłady cnót: pracowitość, rzetelność, lojalność, uprzejmość uczciwość, oszczędność męstwo, życzliwość, współczucie
24 - Co głosi „złota zasada” ?
formułowanie pozytywne - Postępuj tak wobec innych jak chciałbyś by inni postępowali wobec ciebie
sformułowanie negatywne - Nie czyń innym tego, czego nie chciałbyś by inni czynili tobie
28 - Co to jest dylemat etyczny?
30 - Podaj przykłady dylematów etycznych.
Sytuacja, w której człowiek musi wybierać między wartościami, które uznaje za ważne stanowi dla niego dylemat etyczny. Rozstrzygnięcie dylematu etycznego wiąże się najczęściej z poświęceniem jednej wartości na rzecz innej.
31 - Podaj przykłady kwestii etycznych:
Zagadnienia etyczne w “finansach” (EF) dotyczą czterech poziomów: zachowań indywidualnych, zachowań instytucjonalnych, zachowań korporacyjnych, zachowań globalnych.
Zachowania indywidualne: EF koncentruje się na odpowiedzialności specjalistów działających jako przedstawiciele (agenci), np.: odpowiedzialność maklera giełdowego, odpowiedzialność agenta ubezpieczeniowego, odpowiedzialność pracownika banku , odpowiedzialność menedżera finansowego firmy.
Zachowania instytucjonalne: Są to reguły i standardy ustanowione przez: organizacje finansowe, firmy ubezpieczeniowe, fundusze wzajemne, giełdy, rządowe instytucje regulacyjne.
Zachowania korporacyjne: Wiele kwestii etycznych wypływa z korporacyjnej formy organizacji finansowych, w których osoby odpowiedzialne (dyrektorzy wykonawczy) muszą działać w interesie udziałowców (akcjonariuszy) nie ponoszących większej odpowiedzialności za szkody społeczne spowodowane działalnością korporacji..
Kwestie te wchodzą w zakres ładu korporacyjnego czyli sposobu sprawowania władzy (corporate governance) w firmach.
Na poziomie globalnym występują zagadnienia: nierówności w podziale bogactwa i ubóstwa, odpowiedzialność krajów rozwiniętych za pomoc krajom o niższym stopniu rozwoju (tzw. kwestia “Północ - Południe).
33 - Podaj znany Ci etyczny model decyzyjny
Modele decyzyjne :
1. Najpierw określ dokładnie problem : ˇZ czego on wynika? Czy z błędu , zaniechania bądź okoliczności niezależnych?
ˇCzy problem związany jest bezpośrednio z działalnością biznesową?
ˇCzy możesz wysłuchać zainteresowanych osób, których dotyczy problem?
ˇJak określiłbyś problem stojąc po drugiej stronie?
ˇJak mają się intencje do możliwych rezultatów?
ˇCzy stopień ryzyka nierealizacji decyzji nie jest zbyt duży?
ˇCzy sposób i sam wybór będzie równie dobrze oceniony dłuższym okresie czasu?
ˇCzy jesteś w stanie zrezygnować ze swojej decyzji?
ˇCzy warunek doprowadzający do zmiany decyzji jest możliwy do akceptacji? Jeśli tak to który wybór jest lepszy?
ˇOkreśl cele jakie chciałbyś osiągnąć?
2. Uświadom sobie z czym musisz się liczyć podejmując decyzję: ograniczenia ze strony :
a) prawa
b) opinii środowiska biznesu
c) technologiczne i ekonomiczne
d) kultury organizacyjnej
e) kultury regionalnej
f) kultury narodowej
3. Czy Twoje intencje zgodne są z nakazem moralnym wypełnienia obowiązków?
ˇZastosuj imperatyw kategoryczny .
ˇZastosuj zasadę prima facie
ˇWypełnij obowiązki konieczne przed niezupełnymi n.p. życzliwości
4. Czy Twoja decyzja dokona się z poszanowaniem praw moralnych?
ˇZastosuj imperatyw praktyczny.
ˇCzy nie naruszyłeś praw człowieka?
ˇCzy nie nadużyłeś zaufania jakim darzy Twą profesję społeczeństwo?"
5. Kto zyska a kto straci na danej decyzji? Czy to będzie zgodne z Twoim poczuciem sprawiedliwości? Zastosuj test pomyślności ( utylitaryzm) : jakie korzyści i jakie szkody przyniosą Twoje działania?
Staraj się przestrzegać reguł społecznie korzystnych.
Staraj się osiągać sprawiedliwy rozkład korzyści i szkód.
Przywiązuj większą wagę do szkód niż korzyści.
6. Zbadaj które z możliwych rozwiązań jest do przyjęcia na gruncie etyki biznesu?
7. Spróbuj określić różne rozwiązania ze względu na odmienne poglądy etyczne.
8. Które rozwiązanie jest najlepsze i dlaczego ?
9. Określ ocenę prawną wybranego działania. W przypadku gdy narusza ono prawo zastanów się czy istnieją dobre z punktu etycznego racje do podjęcia działania?
10. Czy wybór zgodny jest z Twoim systemem wartości?
11. Czy decyzja nie narusza wartości wyznawanych przez firmę?
12. Czy któryś z elementów programów etycznych firm nie wskazuje na inne rozwiązanie?
13. Zastanów się jak postąpi w danej sytuacji osoba :
a) którą cenisz za jej profesjonalizm
b) która jest dla Ciebie autorytetem ?
14. Weź pod uwagę jak będziesz czuł się po podjęciu tej decyzji :
a) czy będziesz mógł sobie prosto spojrzeć w oczy?
b) czy nie będzie Ci głupio w stosunku do kolegów?
c) czy bez obaw powrócisz do domu, gdy rodzina dowie się co zrobiłeś?
d) czy szef będzie z Ciebie zadowolony , gdy się dowie o decyzji ?
e) czy sen o tym jak udzielasz wywiadu telewizyjnego o Swojej decyzji nie będzie koszmarem?
35 - Co to jest whisteblowing ?
Dylemat whistle-blowera polega na konflikcie między lojalnością wobec firmy a wartością jaką stanowi życie i zdrowie. Dylemat pracodawcy może polegać na wyborze między zwolnieniem, długoletniego, zasłużonego dla firmy pracownika, ale aktualnie zbytecznego, mającego niewielkie szanse na znalezienie nowej pracy a zatrzymaniem go z niekorzyścią dla firmy.
36 - Co to znaczy, że człowiek jest podmiotem działania?
Gdy obserwujemy zachowania człowieka i zachowania zwierząt, to dostrzegamy istotną różnicę. Otóż zwierzęta działają w sposób automatyczny, to znaczy oparty na instynktach lub na zachowaniach wyuczonych, np. w oparciu o tresurę zaprogramowaną przez człowieka. Zwierzęta nie potrafią natomiast działać w sposób świadomy i wolny. Nie programują swoich zachowań ani nie przewidują ich skutków. Nie podejmują decyzji. W sposób instynktowny lub wyuczony reagują jedynie biernie na bodźce, które w danym momencie na nie oddziałują. Na zupełnie innych zasadach opiera się zachowanie człowieka. W miarę rozwoju i dojrzewania dziecko, a w jeszcze większym stopniu człowiek dorosły, jest świadomy własnych zachowań. Świadomość działania oznacza, że człowiek rozumie to, co czyni. Potrafi programować własne zachowania, potrafi określać ich cel oraz przewidywać skutki swoich działań. Z drugiej strony człowiek potrafi podejmować działania w sposób wolny. Oczywiście nie chodzi tu o wolność rozumianą w sensie magicznym czy absolutnym, jako wolność do czynienia czegokolwiek. Człowiek nie jest wolny w tym sensie, że może zdecydować, by np. latać jak ptak lub by stworzyć coś z niczego. Jest natomiast wolny w tym sensie, że może zająć postawę wobec siebie i życia, wobec ludzi i Boga. Zajęcie takiej postawy dokonuje się poprzez określone zachowania, na które dany człowiek decyduje się w konkretnych sytuacjach życiowych. Wolność ludzka oznacza zatem zdolność działania z własnej inicjatywy a także zdolność wyboru działań w obliczu określonych możliwości i uwarunkowań.
42 - Jak rozumiesz sprawiedliwość i sprawiedliwość dystrybutywną.
Sprawiedliwość rozdzielcza (też: dystrybutywna) dotyczy podziału czegoś, czego ludzie nie mogą sobie zapewnić odpowiednio do swoich potrzeb czy żądań. Są to zwykle pewne dobra materialne i niematerialne (np. uprawnienia, władza, edukacja). Podziałowi podlegają również obciążenia i obowiązki, których ludzie chcieliby uniknąć, stąd się biorą, np. dyskusje nad sprawiedliwym systemem podatkowym. Za sprawiedliwy uznaje się podział proporcjonalny lub równy. Zasadniczą kwestią w pierwszym przypadku jest wybór kryterium podziału i określenie proporcji. Zasługi, potrzeby, prawa, wybór, wysiłek, efekty, zdolności, pozycja, własność, poziom ryzyka, dochody to przykłady kryteriów, spośród których możemy wybrać jedno lub więcej. Jeśli będzie ich więcej, konieczne jest ułożenie hierarchii i tym samym priorytetów, gdyż podział wyznaczony przez jedno kryterium nie musi pokrywać się z tym, który wskaże inne. Sprzeczne kryteria prowadzą do sprzecznych ocen. Podział według zasług (odpowiednio więcej dóbr czy mniej obciążeń dla tych, którzy mają większe zasługi) może być oceniany jako niesprawiedliwy przez zwolennika podziału według potrzeb (odpowiednio więcej dóbr i mniej obciążeń dla tych, których potrzeby są w większym stopniu niezaspokojone) i odwrotnie. Zalecenie równego podziału brzmi: każdemu tyle samo tego samego, a więc różnice między ludźmi nie mają tu znaczenia. Rzadko stosuje się taką regułę w stosunku do dóbr materialnych, ale w przypadku praw i podstawowych wolności człowieka uznaje się, że przysługują każdemu niezależnie od tego kim jest i co uczynił. Inne „dobro”, którego równy podział postuluje się to szanse. Równość szans zwykle interpretowana jest jako równość startu (m.in. zabiegi wyrównujące sytuację dzieci, np. bezpłatna oświata podstawowa czy ochrona zdrowia dla dzieci) oraz zakaz dyskryminacji (równe traktowanie osób niezależnie od ich szczególnych cech, a przede wszystkim płci, rasy, przekonań i pochodzenia społecznego).
45 - Czy etyka administracji może wzorować się na etyce opiekuna, na którym można polegać (spolegliwego) ?
Etyka niezależna, w centrum tej etyki usytuowano idee spolegliwego opiekuna tzn. człowieka, na którym można polegać i który opiera to, co robi na własnym sumieniu (które mówi mu co czynić)
48 - Znaczenie i pułapki lojalności.
Lojalność: identyfikowanie się z organizacją. Związanie z koncentrowaniem się na ograniczonym zespole wartości wyznaczających cel organizacji. Lojalność wobec organizacji jako takiej. Lojalność wobec organizacji pociąga za sobą negatywne konsekwencje wówczas, gdy ujawnia się konflikt wartości: wewnętrznych (osoby, grupy osób, działań), zewnętrznych (wydziałów organizacji itp.)
49 - Czym różni się kooperacja pozytywna od negatywnej.
Współdziałanie przybiera dwie formy:
(a) współpartnerstwa, tj. organizacji,
(b) kontrpartnerstwa, tj. konkurencji, rywalizacji, walki.
Formy te zwane są przez prakseologię odpowiednio kooperacją pozytywną (np. partycypacja) i kooperacją negatywną (np. współzawodnictwo). Oba rodzaje kooperacji są niezbędne dla efektywnego i ekonomicznego („E” pierwsze i drugie) uprawiania działalności gospodarczej będącej zawsze działalnością wielopodmiotową, tj. co najmniej dwupodmiotową. Nawet wówczas, gdy chodzi o kooperację pozytywną - czego przykładem może być przedsiębiorstwo przemysłowe - występują elementy kooperacji negatywnej. Pisał o tym Józef Maria Bocheński: Przedsiębiorstwo przemysłowe jako system dynamiczny składa się z mniejszych systemów dynamicznych utworzonych przez grupy elementów lub ich nośniki. Systemami takimi są np. spółka akcyjna (kapitaliści), związek zawodowy (robotniczy) i spółdzielnie spożywców (klienci). Każda z tych grup elementów może stanowić system częściowy przedsiębiorstwa przemysłowego, który odpowiada zazwyczaj elementom jakiegoś rodzaju. Między celami poszczególnymi nawzajem oraz między nimi, z jednej strony, a celami całego przedsiębiorstwa przemysłowego - z drugiej, zachodzą konieczne przeciwieństwa . Po wtóre: poszczególne cele grup elementów można osiągnąć tylko przez osiągnięcie celu całego przedsiębiorstwa przemysłowego (kooperacja pozytywna ). Konflikty interesów są naturalną składową życia gospodarczego i występują zawsze na styku podmiotów i grup podmiotów zaangażowanych w tę działalność.
50 - Co to jest konflikt interesów.
Konflikty interesów są poszczególnym przypadkiem konfliktów wartości, te zaś wywołują konflikty moralne sytuujące człowieka „wobec konieczności dokonania wyboru i podjęcia działania w sytuacji, którą można różnie ocenić w zależności od tego, jakie kryteria moralne weźmie się pod uwagę.”. „osobista sytuacja kogoś, kto dysponuje uprawnieniami do decydowania w sprawach mogących faworyzować jego własny interes, co daje mu osobistą przewagę ze szkodą dla interesu innych.” W literaturze przedmiotu wskazywane są liczne przykłady konfliktu interesów. Oto niektóre, co ważniejsze, z przytaczanych: cel biznesowy firmy (spółki) a ambicje lub kaprysy osobiste osób, przejęcia a zarządzanie wykupem (buy-out), rzetelność (integrity) badań prowadzonych przez analityków pracujących w firmach brokerskich i maklerskich a interesy zatrudniających je firm; sprzedaż własnych akcji przez menedżerów funduszy, ukryta akcja w pośrednictwie na rynku papierów wartościowych, interes klienta maklera giełdowego a osobisty interes maklera.
51 - Czy konkurencja jest moralnie uzasadniona?
Konkurencja jest uważana za jedną z konstytutywnych cech kapitalizmu decydujących o przewadze tej formacji gospodarczej nad innymi. Działaniu konkurencji przypisuje się efektywną alokację środków produkcji i postęp techniczny, stanowiące bezpośrednie determinanty dobrobytu gospodarczego. Pozytywne wartościowanie konkurencji, utożsamianie jej z efektywnością sprawiają, iż ochrona konkurencji stanowi, przyjmowane często bezdyskusyjnie, uzasadnienie dla ingerencji państwa w procesy gospodarcze. Konkurencja w drugim znaczeniu bywa rozumiana jako działanie firm dążących do uzyskania pewnego dobra, o które zabiegają również i inne firmy. Konkurencja w tym znaczeniu jest swojego rodzaju grą a zatem powinna być toczona zgodnie z pewnymi zasadami. Słuszność tych zasad jest oceniana w kategoriach moralnych oraz sprawnościowych Zasady regulujące działania konkurencyjne powinny respektować wartości moralne i jednocześnie służyć ładowi gospodarczemu, toteż te właśnie względy powinny być brane pod uwagę przy ocenianiu słuszności tych zasad. Restrykcyjne respektowanie przez firmę zasady inicjatywy niezależnej spowodowałby wyeliminowanie tej firmy z rynku, zaś powszechne stosowanie tej zasady przeciwdziałałoby optymalnej alokacji zasobów i postępowi technicznemu. Z drugiej strony nie wszystkie sposoby pozyskiwania informacji o konkurentach mogą być zaakceptowane ze względów moralnych a także sprawnościowych.
52 - Na czym polega społeczna odpowiedzialność organizacji?
Odpowiedzialność społeczna jest filozofią prowadzenia działalności produkcyjnej i usługowej, skierowaną na budowanie trwałych, pozytywnych relacji ze wszystkimi zainteresowanymi stronami. Wyznacza ona cechy systemów zarządzania zapewniające pożądany przebieg procesów czy działań istotnych z uwagi na cel zarządzania. Firmy, które chcą odnieść sukces w nowym stuleciu, starają się podążać drogą zrównoważonego rozwoju. Skuteczna strategia rozwoju przedsiębiorstwa musi obejmować w równym stopniu wymiar ekonomiczny, ekologiczny i społeczny. Efektem powinno być poszukiwanie takich kierunków działalności gospodarczej, które są społecznie odpowiedzialne, ekologicznie przyjazne i ekonomicznie wartościowe jednocześnie. To konieczne dostosowanie odbywające się w procesie ustawicznego dialogu z interesariuszami, zgodne z zasadą ciągłej poprawy, wynika zarówno ze zmian w świadomości społecznej konsumentów, jak i zrozumienia wśród menedżerów, że wprowadzanie wysokiej kultury zarządzania obejmującej m.in. wdrożenie szczegółowych zasad odpowiedzialności społecznej i ekologicznej, prowadzi do zwiększenia efektywności procesu produkcyjnego, wzrostu konkurencyjności, poziomu motywacji pracowników, pozyskiwania nowych klientów, a więc ostatecznie wzrostu efektywności ekonomicznej. W ramach niniejszego opracowania zostaną opisane te działania, które są realizowane przez różne firmy w zakresie kształtowania odpowiedzialnych relacji z kluczowymi grupami interesariuszy. Wdrożenie systemu odpowiedzialności społecznej powoduje wzmocnienie wewnętrzne firmy i przygotowanie jej na dynamiczne zmiany, a także kształtuje świadomość priorytetów strategicznych względem wszystkich zainteresowanych stron (pracownicy, dostawcy, wspólnota lokalna).
53- Zdefiniuj pojęcie interesariusz, od czego ono pochodzi ?
54 - Wymień interesariuszy wybranej organizacji.
Interesy to szczególny rodzaj wartości, taki mianowicie jaki wiąże się z korzyścią lub procentem od `stawki' jaką podmiot działający `inwestuje' w podejmowane przezeń działanie, a więc korzyścią lub przewagą, jaką spodziewa się uzyskać w wyniku podjętego działania (nie bez powodu procent od kapitału to po angielsku interest). Z tego właśnie powodu wprowadzone zostało pojęcie stakeholder (posiadacz stawki) jako nazwa każdego z tych podmiotów, które zaangażowane są czynnie lub biernie w jakiekolwiek przedsięwzięcie (wymianę). Polski odpowiednik tego pojęcia - interesariusz wprost odnosi się do `interesu' podmiotu działającego lub poddanego oddziaływaniu (angielskie słowo `business' tłumaczono przecież pierwotnie na język polski jako `interes').
55 - Co składa się na kulturę organizacji i jaki jest jej wpływ na etos organizacji.
Kultura organizacji to obowiązujący w niej niepisany kodeks, zbiór symboli, wartości, wzorców i norm uznawanych i realizowanych przez wszystkich pracowników. Reguluje sposób wzajemnego odnoszenia się pracowników do siebie oraz wszelkie przejawy współpracy, rywalizacji, komunikowania się, traktowania podwładnych przez przełożonych itp. Kultura organizacji obejmuje także postawy pracowników wobec ich własnej pracy oraz relacje z otoczeniem (klientami, kooperantami, lokalną czy szerzej pojętą społecznością). Kultura organizacji jest praktycznym wyrazem stosowania naczelnych dla danej organizacji wartości. Jako obowiązujący wzorzec działania wpisuje się w tradycję firmy i jest przekazywana nowym pracownikom w procesie ich adaptacji. Pełni istotną funkcję w budowaniu zespołów, w motywowaniu pracowników itp. Specyficzna dla danej organizacji kultura leży u podstaw wszystkich ważnych procesów, jakie w firmie zachodzą. Wpływa również na sposób realizowania przez organizację zadań krótko- i długofalowych. Fundament kultury firmy wyrasta z jej misji i podstawowych wartości. Jeżeli w organizacji nie istnieje zapisana misja, wizja rozwoju oraz system wartości, to nie znaczy, że firma ich nie posiada. One po prostu nigdy nie zostały nazwane. W takiej sytuacji pierwszym krokiem w ramach audytu kultury będzie identyfikacja tych podstawowych czynników kształtujących tożsamość firmy i pozwalających określić jej specyfikę na rynku. Kultura organizacyjna wpływa w znaczący sposób na tak ważne elementy życia firmy, jak kształtowanie jej relacji zewnętrznych: z klientami, kooperantami, konkurencją. Z kultury
organizacyjnej wyrasta również sposób wypełniania w firmie funkcji personalnej. Bez świadomości obecnie funkcjonującej kultury i opisania modelu, który dla danej firmy jest najwłaściwszy (najbardziej funkcjonalny) ze względu na jej cele, nie sposób skutecznie przeprowadzić procesów restrukturyzacji, a nawet zaplanować strategii rozwoju firmy na poziomie „know-how”, narzędzi zarządzania, relacji z klientem czy kapitału ludzkiego. Nie sposób określić, jaką wartość dodaną firma generuje. Jednym z istotnych czynników jest kultura narodowa kraju, w której dana organizacja działa. W tym sensie widzimy różnice między firmami francuskimi a niemieckimi, amerykańskimi a holenderskimi itp. Ważna jest także wielkość i złożoność organizacji (przy rozbudowanej strukturze mogą wystąpić subkultury związane ze specyfiką pracy odrębnych działów), średnia wieku personelu, historia firmy, cechy osobowościowe założycieli, kierownictwa i poszczególnych pracowników.
56 - Czym grozi nieprzestrzeganie norm etycznych..
Przykład - Za nieprzestrzeganie zasad i norm DKO(DZIENNIKARSKI KODEKS OBYCZAJOWY), a także w uchwalonych środowiskowych regulaminach etycznych, właściwy sąd dziennikarski orzeka kary w zależności od stopnia popełnionego wykroczenia i uznania winy - od upomnienia, przez naganę po usunięcie ze Stowarzyszenia. Wszystkie prawomocne orzeczenia Sądu o usunięciu będą publikowane w periodyku lub innym wydawnictwie SDRP(Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczpospolitej Polskiej). Inne - kryzys, utrata biznesu, konsekwencje prawne itp. Czym grozi ignorowanie etyki w firmie? uznaniem firmy za hołdującą negatywnym wartościom, podejrzeniem, że zarząd robi „szemrane interesy”, groźbą, że ktoś odpłaci „pięknym za nadobne”, postawą: „dlaczego mam być lepszy od mego szefa?”, posądzeniem, że: „jeśli dziś zrobiono `COŚ TAKIEGO!', to jutro może być jeszcze gorzej”, artykułem w jutrzejszej gazecie (audycją w radio lub TV), utratą zaufania klientów
wyższymi kosztami transakcyjnymi, utrwalaniem negatywnego stereotypu biznesu.
57 - Na czym polega „zarządzanie przez wartości” ?
Zarządzanie przez wartości (ZPW) to nowoczesna formuła kształtowania relacji biznesowych. Siłą tej metody jest to, że nie pomija ona żadnego z istotnych wątków osiągania sukcesu zarówno w krótkiej jak i długiej perspektywie. To siła płynąca z samego wnętrza człowieka, wydobywana własnym sumptem, ożywiana dobrym użyciem pytań - kluczy w czasie najważniejszej rozmowy w naszym życiu, rozmowy z samym sobą. ZPW zajmuje się budowaniem obustronnie satysfakcjonującej relacji z otoczeniem w pracy i poza nią. Nie dzieli życia na "pracę i resztę". Umożliwia zharmonizowanie różnych sfer naszego życia w oparciu o pracę nad sobą i swoim charakterem, któremu przyznaje prymat nad kompetencjami bez umniejszania jednak ich znaczenia. Uznaje prawo każdego człowieka do wyznawania swojego systemu wartości, uczy jak go rozpoznać, pokazuje źródła paradygmatów i osobistych głębokich przekonań. Daje też możliwość w indywidualnie podejmowanym wysiłku kształtowania własnej "mapy wartości" - swoistej hierarchii w zgodzie z "Zasadami ZPW". To właśnie świadomość własnej "mapy" jest jedną z solidnych podstaw twojej spójności i wiarygodności. Poznać. Zrozumieć. Zastosować. Przekazać najbliższym. Zasady ZPW to uniwersalne prawa ludzkiego życia rządzące osiąganiem szczęścia, sukcesu, celów zawodowych i życiowych w harmonii z otoczeniem i samym sobą. Wśród zasad ZPW można wymienić min zasady: siewu i zbioru, długiej perspektywy, działania w kręgu wpływu, wygrana - wygrana, prymatu zwycięstwa prywatnego nad publicznym. Podstawowe pojęcia to: spójność osobista, wiarygodność, rozwój i harmonia.
60 - Podaj przyczyny oraz skutki korupcji i łapownictwa.
Najkrócej, korupcja bywa definiowana jako zjawisko polegające na nadużywaniu stanowiska publicznego do osiągania korzyści prywatnych lub grupowych. Ale korupcja to także nadużywanie funkcji powierzonej w celu prowadzenia spraw innych osób, podmiotów zbiorowych, nadużywanie stanowiska zajmowanego w firmie prywatnej. A więc, chociaż korupcja polega na ogół na wykorzystywaniu stanowiska publicznego, zdarza się także w sferze prywatnej. W definicji korupcji rozumianej w ścisłym sensie, przyjmuje się założenie, iż w akcie tym występują dwie świadomie działające strony. Szeroko rozumiana korupcja dopuszcza jednego aktora nadużywającego stanowiska publicznego, a więc w takim ujęciu przejawem korupcji jest na przykład defraudacja. W szerokim rozumieniu korupcji mieści się także wpływanie na interes publiczny bez konieczności zajmowania stanowiska publicznego.
1.Korupcja zakłóca funkcjonowanie podstawowego mechanizmu rynkowego, czyli konkurencji
2.Korupcja ogranicza inwestycyjny potencjał firm
3.Korupcja szkodzi finansom publicznym
4.Korupcja odstrasza zagranicznych inwestorów
5.Korupcja ogranicza wzrost gospodarczy
6.Korupcja ogranicza realizację celów społecznych
7.Korupcja sprzyja naruszaniu praw człowieka.
8.Korupcja stanowi zagrożenie dla demokracji.
65 - Zasady życia publicznego.
Zasady życia publicznego, opracowane w 1994 roku, przez powołaną przez premiera Wielkiej Brytanii Johna Majora, Komisję do spraw standardów etycznych w życiu publicznym, pod przewodnictwem lorda Nolana.
Bezinteresowność. Sprawujący urzędy publiczne winni podejmować decyzje, kierując się wyłącznie dobrem publicznym. Wykluczone jest podejmowanie decyzji mające na celu uzyskanie korzyści materialnych lub finansowych dla siebie, swych rodzin czy przyjaciół.
Rzetelność. Sprawującym urzędy publiczne nie wolno zaciągać jakichkolwiek zobowiązań o charakterze finansowym lub też innego typu w stosunku do jednostek lub instytucji, które mogą mieć na nich wpływ w trakcie pełnienia przez nich obowiązków urzędowych.
Obiektywizm. Wykonując swe publiczne obowiązki, w tym dokonując nominacji na publiczne stanowiska, udzielając zamówień publicznych lub rekomendując jednostki do nagród i świadczeń, sprawujący urzędy publiczne powinni dokonywać selekcji według kryteriów merytorycznych
Odpowiedzialność. Sprawujący urzędy publiczne są odpowiedzialni przed opinią publiczną za swe decyzje oraz czynności i muszą poddawać się wszelkiej kontroli odpowiedniej dla pełnionego urzędu.
Otwartość. Sprawujący urzędy publiczne winni być jak najbardziej otwarci w sprawie wszelkich podejmowanych decyzji i czynności. Winni oni przedstawiać przyczyny swych decyzji i ograniczać dostęp do informacji jedynie wtedy, gdy jasno wymaga tego szersze dobro ogółu.
Uczciwość. Sprawujący urzędy publiczne obowiązani są do ujawnienia wszelkiego typu osobistych interesów powiązanych z obowiązkami urzędowymi oraz - aby chronić dobro publiczne - do podejmowania kroków w celu uniknięcia jakichkolwiek mogących zaistnieć konfliktów interesów.
Przywództwo. Sprawujący urzędy publiczne winni propagować i wspierać niniejsze zasady poprzez własny przykład, a także kierując i nadzorując pracę innych.
67 - Co składa się na program etyczny organizacji.
Wskazanie wartości wspólnych, sformułowanie wizji i misji firmy, określenie standardów etycznych i zawodowych, opracowanie kodeksu etycznego, opracowanie podręcznika standardów zawodowych, opracowanie programu kształcenia etycznego, utworzenie stanowiska (komórki) ds. etyki, promowanie zachowania etycznego, monitorowanie przestrzegania norm etycznych oraz standardów zawodowych, utworzenie etycznej infolinii, okresowe przeprowadzanie audytu etycznego.
68 - Czemu służą kodeksy etyczne.
Jak wynika z badań, kodeksy firm przyczyniają się do zachowań etycznych tym bardziej, w im większym stopniu kodeksy te są postrzegane przez pracowników (interesariuszy wewnętrznych) jako prawdziwie wdrożone i zagnieżdżone w kulturze organizacji. Analogicznie, kodeksy firm przyczyniają się do tego, że firma cieszy się tym lepszą reputacją, w im większym stopniu firmy te są postrzegane przez interesariuszy zewnętrznych jako funkcjonujące zgodnie z prawdziwie wdrożonymi i zagnieżdżonymi w kulturze tych firm programami i kodeksami etycznymi.
69 - Scharakteryzuj strukturę i treść dowolnego kodeksu etycznego na wybranym przykładzie.
CO SKŁADA SIĘ NA TREŚĆ KODEKSU FIRMY?
Bezpieczeństwo wyrobów i usług, Bezpieczeństwo w miejscu pracy, Informowanie o nieprzestrzeganiu norm, Inwestycje negatywne i międzynarodowy bojkot, Jakość, Konflikt interesów, Likwidacja działalności i redukcje, Molestowanie seksualne, Nagradzanie i karanie, Normy prawne jakich należy przestrzegać, Ochrona środowiska, Poufność, Praca a rodzina, Przechowywanie dokumentów finansowych, Przechowywanie i udostępnianie informacji, Prywatność w miejscu pracy i poza nim, Różnorodność i tolerancja, Stosunki ze światem polityki, Świadczenia na rzecz społeczności lokalnych, Upominki i udział w przyjęciach, Zdrowie pracowników - badania okresowe, Zwrot poniesionych kosztów.
Zasady etyczne Spedpolu to kolejny krok w naszym rozwoju. To ważny dokument opisujący przyjęte przez nas normy postępowania w ramach kultury firmy. Ich siłą jest fakt, że powstały w wyniku współpracy wszystkich grup pracowniczych z całej Polski. Przestrzeganie tych zasad jest niezbędne dla realizacji wizji zostania najlepszym partnerem logistycznym dla naszych Klientów. Mądrość zawarta w tych zasadach pozwoli nam na harmonijny rozwój i dostosowywanie się do zmiennych wymagań rynku. Otoczenie będzie się zmieniało, wymagania będą rosły, ale wartości etyczne pozostaną niezmienne. Powinniśmy szczególnie dbać o to, aby zapisane w tym dokumencie słowa odpowiadały naszym codziennym działaniom. - Janusz Górski, Prezes Zarządu
Klienci Nasi Klienci traktowani są z najwyższą starannością. Jesteśmy odpowiedzialni za dostarczanie usług najwyższej jakości. Szukamy coraz lepszych, bardziej nowoczesnych rozwiązań. Uczciwość Jesteśmy odpowiedzialni za powierzone przez Klienta mienie, kierując się niezłomną uczciwością, postępując zgodnie z zawartymi umowami, przepisami prawa przewozowego oraz obowiązującymi w Spedpolu procedurami. Dbamy o dobre imię naszych Klientów i zapewniamy im bezpieczeństwo informacji uzyskanych w trakcie współpracy. Jasno przedstawiamy nasze możliwości i perspektywy współpracy. Nie składamy obietnic bez pokrycia. W kontaktach z Klientem, nawet w drobnych sprawach, obowiązuje nas zasada przekazywania wyłącznie prawdziwych informacji. Dla podtrzymania dobrych kontaktów handlowych z Klientem wręczamy upominki firmowe, o rozsądnej wartości - nigdy pieniądze. Postępujemy w tej mierze z umiarem, robimy to w sposób jawny, w taki sposób by Klient wiedział, że otrzymuje upominek od firmy, a nie od konkretnego pracownika. Rozwój relacji
Relacje z Klientem traktujemy długofalowo, dążąc do budowania wzajemnego zaufania. We współpracy z Klientem stale poszukujemy usprawnień i uproszczeń. Na bieżąco informujemy o każdej innowacyjnej zmianie w naszych systemach. Na pojawiające się problemy reagujemy jak najszybciej. Staramy się natychmiast i na bieżąco informować Klienta o ewentualnych odchyleniach jakościowych w realizacji usługi. Z uwagą, otwartością i życzliwością wysłuchujemy pytań Klienta, doradzamy i szukamy najlepszych rozwiązań dla zażegnania problemu. Dążymy do tego, żeby ewentualne niedociągnięcia nie powtarzały się w przyszłości. Konflikt interesów
W kontaktach pracowników Spedpolu z Klientami unikamy sytuacji mogących wywołać konflikt pomiędzy interesem osobistym pracownika a interesem Spedpolu w kontekście współpracy z Klientem. Ewentualne kontakty towarzyskie pracownika Spedpolu z pracownikami Klienta nie powinny wpływać na warunki współpracy.
Pracownik Spedpolu może równocześnie pracować lub świadczyć usługi na rzecz firmy będącej naszym Klientem, ale tylko wtedy, jeżeli nie jest to działalność konkurencyjna, nie zakłóca pracy całego zespołu, nie jest łamana tajemnica służbowa i jeżeli nie powoduje to sprzeczności z interesem Spedpolu. W sytuacjach konfliktowych kierujemy się obiektywizmem starając się znaleźć wspólne, satysfakcjonujące obie strony, rozwiązania. Ochrona interesów Spedpolu Kontaktując się z naszymi Klientami dbamy o dobre imię i interes Spedpolu. Przestrzegamy obowiązujących zasad ochrony informacji. Zawsze staramy się wychodzić naprzeciw oczekiwaniom naszych Klientów pod warunkiem, że nie wykraczają one poza naszą strategię rynkową, nie wykraczają poza obowiązujące prawa i procedury oraz nie naruszają niniejszych Zasad Etycznych Spedpolu. W przypadku odmowy realizacji usługi informujemy Klienta jakie są tego powody.
Kodeks firmy PepsiCo: stosunki globalne, szacunek dla pracowników, klienci, dostawcy i konkurenci, upominki i wynagrodzenia, bezpieczeństwo i ochrona środowiska, udział w działalności publicznej, konflikt interesów, ujawnianie informacji wewnętrznych, prowadzenie ksiąg i dokumentacji, informowanie o nieprawidłowościach
70 - Scharakteryzuj strukturę i treść kodeksu etycznego Służby Cywilnej w Polsce.
1. Władza państwowa jest władzą służebną w stosunku do praw obywateli i prawa w ogóle. Członek korpusu służby cywilnej traktuje pracę jako służbę publiczną, ma zawsze na względzie dobro Rzeczypospolitej Polskiej, jej ustrój demokratyczny oraz chroni uzasadnione interesy każdej osoby, a w szczególności:
1) działa tak, aby jego działania mogły być wzorem praworządności i prowadziły do pogłębienia zaufania obywateli do państwa i jego organów;
2) pamiętając o służebnym charakterze własnej pracy, wykonuje ją z poszanowaniem godności innych i poczuciem godności własnej;
3) pamięta, że swoim postępowaniem daje świadectwo o Rzeczypospolitej Polskiej i jej organach oraz współtworzy wizerunek służby cywilnej;
4) przedkłada dobro publiczne nad interesy własne i swojego środowiska.
§ 2. Członek korpusu służby cywilnej wykonuje obowiązki rzetelnie, a w szczególności:
1) pracuje sumiennie, dążąc do osiągnięcia najlepszych rezultatów swej pracy i mając na względzie wnikliwe oraz rozważne wykonywanie powierzonych mu zadań;
2) jest twórczy w podejmowaniu zadań, a wyznaczone obowiązki realizuje aktywnie, z najlepszą wolą, nie ograniczając się jedynie do ich litery;
3) nie uchyla się od podejmowania trudnych rozstrzygnięć oraz odpowiedzialności za swoje postępowanie; wie, że interes publiczny wymaga działań rozważnych, ale skutecznych i realizowanych w sposób zdecydowany;
4) w rozpatrywaniu spraw nie kieruje się emocjami, jest gotów do przyjęcia krytyki, uznania swoich błędów i do naprawienia ich konsekwencji;
5) dotrzymuje zobowiązań, kierując się prawem i przewidzianym trybem działania;
6) racjonalnie gospodaruje majątkiem i środkami publicznymi, z dbałością o nie i będąc gotowy do rozliczenia swoich działań w tym zakresie;
7) jest lojalny wobec urzędu i zwierzchników, gotów do wykonywania służbowych poleceń, mając przy tym na względzie, aby nie zostało naruszone prawo lub popełniona pomyłka;
8) wykazuje powściągliwość w publicznym wypowiadaniu poglądów na temat pracy swego urzędu oraz innych urzędów i organów państwa;
9) rozumie i aprobuje fakt, iż podjęcie pracy w służbie publicznej oznacza zgodę na ograniczenie zasady poufności informacji dotyczącej również jego życia osobistego.
§ 3. Członek korpusu służby cywilnej dba o rozwój własnych kompetencji, a w szczególności:
1) rozwija wiedzę zawodową, potrzebną do jak najlepszego wykonywania pracy w urzędzie;
2) dąży do pełnej znajomości aktów prawnych oraz wszystkich faktycznych i prawnych okoliczności spraw;
3) jest gotów do wykorzystania wiedzy zwierzchników, kolegów i podwładnych, a w przypadku braku wiedzy specjalistycznej - do korzystania z pomocy ekspertów;
4) zawsze jest przygotowany do jasnego - merytorycznego i prawnego - uzasadnienia własnych decyzji i sposobu postępowania;
5) w wykonywaniu wspólnych zadań administracyjnych dba o ich jakość merytoryczną i o dobre stosunki międzyludzkie;
6) jeżeli w sprawie są wyrażane zróżnicowane opinie, dąży do uzgodnień opartych na rzeczowej argumentacji;
7) życzliwy ludziom, zapobiega napięciom w pracy i rozładowuje je, przestrzega zasad poprawnego zachowania.
§ 4. Członek korpusu służby cywilnej jest bezstronny w wykonywaniu zadań i obowiązków, a w szczególności:
1) nie dopuszcza do podejrzeń o związek między interesem publicznym i prywatnym;
2) nie podejmuje żadnych prac ani zajęć, które kolidują z obowiązkami służbowymi;
3) nie przyjmuje żadnej formy zapłaty za publiczne wystąpienia, gdy mają one związek z zajmowanym stanowiskiem lub wykonywaną pracą służbową;
4) w prowadzonych sprawach administracyjnych równo traktuje wszystkich uczestników, nie ulegając żadnym naciskom i nie przyjmując żadnych zobowiązań wynikających z pokrewieństwa, znajomości, pracy lub przynależności;
5) od osób zaangażowanych w prowadzone sprawy nie przyjmuje żadnych korzyści materialnych ani osobistych;
6) nie demonstruje zażyłości z osobami publicznie znanymi ze swej działalności politycznej, gospodarczej, społecznej lub religijnej, wystrzega się okazji do promowania jakichkolwiek grup interesu;
7) szanuje prawo obywateli do informacji, mając na względzie jawność działania administracji publicznej, dochowując przy tym tajemnicy ustawowo chronionej;
8) akceptuje ograniczenia możliwości podjęcia przyszłej pracy u osób, których sprawy były lub są prowadzone przez zatrudniający go urząd.
§ 5. Członek korpusu służby cywilnej w wykonywaniu zadań i obowiązków jest neutralny politycznie, a w szczególności:
1) lojalnie i rzetelnie realizuje strategię i program Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na własne przekonania i polityczne poglądy;
2) przygotowując propozycje działań administracji rządowej, udziela obiektywnych, zgodnych z najlepszą wolą i wiedzą, porad i opinii zwierzchnikom;
3) nie manifestuje publicznie poglądów i sympatii politycznych, a jeżeli jest urzędnikiem służby cywilnej, to nie tworzy i nie uczestniczy w partiach politycznych;
4) dystansuje się otwarcie do wszelkich wpływów i nacisków politycznych, które mogą prowadzić do działań stronniczych, i nie angażuje się w działania, które mogłyby służyć celom partyjnym;
5) dba o jasność i przejrzystość własnych relacji z osobami pełniącymi funkcje polityczne;
6) nie uczestniczy w strajkach lub akcjach protestacyjnych, zakłócających normalne funkcjonowanie urzędu;
7) eliminuje wpływy polityczne na rekrutację i awanse w służbie cywilnej.
71 - Rola lidera we wprowadzaniu programów etycznych organizacji.
W Polsce, podobnie jak w innych krajach, systemy wartości różnych ludzi i różnych firm różnią się pod pewnymi względami od siebie. Wśród nich są tacy ludzie i takie firmy, które osiągają sukces dzięki uczciwemu i rzetelnemu postępowaniu. Ich wysiłki oraz doświadczenie dzielone z partnerami prowadzą nie do zysku jedynie, ale do podnoszenia wartości właścicielskiej firmy. Niestety są wśród ludzi i firm także krętacze i cwaniackie organizacje czerpiące korzyść z cudzej niewiedzy i naiwności. Spotyka się również przedsiębiorców skłonnych wprawdzie - jak mówią - do działań etycznych, ale od czasu do czasu gotowych pójść na skróty w przekonaniu, że nikt tego nie zauważy, albo przymknie oko bo „wszyscy przecież tak robią”. Wiele jest, niestety zbyt wiele, artykułów na pierwszych stronach gazet informujących o nagannym postępowaniu niektórych firm, czy ich kierownictw. Wiele firm bywa także negatywnymi bohaterami popularnej audycji telewizyjnej „Sprawa dla reportera”. „Rozważania te pozwalają także na lepszy wgląd w funkcję - a tym samym też w etykę - przedsiębiorcy. Zgodnie z tradycyjnym wyobrażeniem, uchodzi on często za przedstawiciela kapitalistów i nikogo innego. Faktycznie przedsiębiorca reprezentuje przedsiębiorstwo przemysłowe jako całość, i to niezależnie od ustroju przedsiębiorstwa..., którym kieruje. Powiadano częstokroć, że nie ma `świętego przedsiębiorcy' lub `świętego menedżera'..., jest to nieprawda. Ze struktury przedsiębiorstwa...wynika ideał przedsiębiorcy, człowieka, który nieegoistycznie - a jeśli trzeba, wbrew wszystkim - służy przedsiębiorstwu ... jako całości. A wiadomo, że w historii byli wielcy przedsiębiorcy, którzy dochowali wierności temu ideałowi.” - Józef Maria Bocheński
Szkoda, że tak niewielu przedsiębiorców, którzy osiągnęli autentyczny sukces postępując przy tym zgodnie z zasadami etyki biznesu gotowych jest publicznie przedstawiać swe osiągnięcia by służyły za wzorzec postępowania. Prawdopodobnie obawiają się oni zazdrości innych, przysłowiowego polskiego piekła, w którym bliźni sami wciągną do gorącej smoły tego, kto odważy się wychylić ponad przeciętność. Powiedział kiedyś jeden z biznesmenów, że łatwiej jest dostarczać wzorców dobrego postępowania zbiorowo i bezimiennie, dlatego promowanie etyki w biznesie firmowane jest raczej przez organizacje takie, jak np. Business Centre Club, Polską Radę Biznesu, Polską Konfederację Pracodawców Prywatnych, izby gospodarcze, niż przez poszczególnych przedsiębiorców. A przecież etyka potrzebuje liderów i to nie wirtualnych, lecz z krwi, kości i ciała! (Ramka).
Różne podmioty gospodarcze - nawet one są traktowane podmiotowo co nazywane jest korporacyjnym obywatelstwem (corporate citizenship), szczególnie gdy starają się być dobrymi członkami społeczności, w których działają - spotykają się na rynku, na którym zachodzą procesy wymiany. Z tego względu na gruncie etyki biznesu toczona jest dysputa, czy etyka ta ma zasadzać się na ideale etycznego menedżera, czy raczej etycznego rynku. Uważam, że oba założenia powinny się uzupełniać i wspierać, podobnie jak warunkiem dobrego poruszania się po szosach jest połączenie dobrych dróg (rynek) i dobrych kierowców (menedżerowie). Znaczącą rolę może tu odegrać, założone w ubiegłym roku, Polskie Stowarzyszenie Etyki Biznesu współdziałające z European Business Ethics Network.
72 - W jaki sposób projektowałbyś program/kodeks etyczny organizacji
Doświadczeni specjaliści z zakresu etyki biznesu zwracają uwagę na to, że zaangażowanie się zespołu pracowników w kwestie etyki firmy i kultury pracy nie powinna mieć charakteru przypadkowego, lecz być pochodną udziału pracowników - przede wszystkim najwyższego kierownictwa - w projektowaniu programu etycznego korporacji. Istotne są tu umiejętności kierownictwa tworzenia systemu etyki organizacji. Zaprojektowanie programu etycznego ułatwia przewodnik metodyczny (Organization Ethics Development System). Obejmuje on szesnaście podstawowych zagadnień. Organizacja rozwija się pod względem etycznym jedynie wówczas, gdy wymienione zagadnienia spotykają się z pełnym zaangażowaniem członków organizacji.
Poniżej zestawiono owe podstawowe zagadnienia podając (kursywa) z czym się zaangażowanie członków organizacji wiąże. Projektowanie programu etycznego może być wykonywane „od góry” i narzucone pozostałym członkom organizacji. Sposób taki, jak wykazuje doświadczenie, nie odnosi spodziewanego skutku. Powodzenie programu bowiem zależy nie tyle od mądrości tego programu, czy od jego logiki, ani od umiejętności komunikowania szerszej społeczności tego, co program zawiera - choć są to sprawy niewątpliwie ważne - ile od procesu jego opracowywania. W szczególności od stopnia w jakim osoby, których program dotyczy czują się jego współtwórcami. W celu autentycznego zaangażowania współpracowników w proces przygotowywania programu etycznego należy: kształtować świadomość potrzeby opracowania programu etycznego wśród wszystkich pracowników („dlaczego program?”, „co ty z tego będziesz miał?”, „co z tego będzie miała firma?”); wykryć (zidentyfikować) zagadnienia nurtujące ludzi w organizacji oraz zewnętrznych interesariuszy („jakie sprawy nurtują pracowników firmy?”, „a jakie naszych klientów?”, „co jest ważne dla członków Zarządu?”, „...a co dla pracowników różnych szczebli?”, „kto jest interesariuszem firmy”, „...co jest dla niego ważne?”); zachęcić jak największą liczbę pracowników do uczestnictwa w opracowywaniu programu („program jest mój!”); znaleźć entuzjastów spośród ludzi zatrudnionych na różnych stanowiskach, którzy byliby gotowi włączyć się w tworzenie programu etycznego i jego realizację („JA to z chęcią zrobię!”); zapoznać się z tym co w tej sprawie robią inni, jakie obowiązują standardy i normy w krajach, z którymi współpracujemy („to samo zachowanie może mieć różne znaczenie w różnych krajach”, „jak zachowują się moi rywale?”, „...a jak liderzy?”); rozważyć sposób w jaki powinny być sformułowane dokumenty („czy to ma być `piła'?”, „...a może powinno przemawiać do czytelnika?”, „czy dokumenty mają być suche i formalne, jak przepisy prawne?”, „...a może odwoływać się do aktualnych problemów i dylematów spotykanych na stanowiskach pracy?”).
73 - Dlaczego partycypacja jest ważna w projektowaniu programu/kodeksu etycznego organizacji.
Powodzenie bowiem zależy nie tyle od tego jak mądra jest treść tego programu/kodeksu, czy od jego logiki, ani umiejętności komunikowania szerszej społeczności tego, co program/kodeks zawiera, ile od procesu jego opracowywania. Powodzenie zależy w szczególności od stopnia w jakim osoby, których program/kodeks dotyczy czują się jego współtwórcami (partycypacja).
75. Czego dotyczy audyt etyczny.
Audyt etyczny (ethical audit) to narzędzie wspierające zarządzanie organizacjami, które ma na celu wspomaganie kreacji klimatu etycznego firmy w wyniku uprzedniej analizy następujących kwestii: wartości, jakie nadają ukierunkowanie myśleniu pracowników wszystkich, szczebli o działalności firmy i o działaniach ludzi w organizacji; postępowania zgodnie z tymi wartościami zarówno przez kierownictwo, jak i zatrudniony w firmie personel; uzyskiwania pożądanego efektu w środowisku społecznym i naturalnym, w których funkcjonuje organizacja. Etyczny audyt jest metodą oceniania (faza pierwsza) i wdrażania rozwiązań (faza druga) wszystkich przejawów działalności firmy w wymiarze etycznym. Polega on na wnikaniu w to, co wpływa na organizację oraz tego, na co wpływa organizacja. Służy identyfikacji norm i wartości uznawanych przez interesariuszy wewnętrznych oraz norm i wartości, jakimi kierują się społeczności, z którymi organizacja współdziała (interesariusze zewnętrzni).Metoda ta wspomaga inne rodzaje audytu przeprowadzanego w organizacjach (finansowego, operacyjnego, społecznego, gospodarki zasobami naturalnymi itd.). Procedura audytu etycznego obejmuje analizę dokumentacji, analizę struktur i procedur postępowania, ocenę wewnętrzną oraz ocenę zewnętrzną działalności firmy. Zaproponowane w wyniku audytu rekomendacje mają na celu wprowadzenie zmian przyczyniających się do poprawy kultury organizacyjnej firmy oraz jej stosunków (relacji) z otoczeniem. Audyt kieruje się zasadami: inkluzywności, porównywalności, kompletności, regularności i ewolucji, integracji, komunikowania, weryfikacji zewnętrznej oraz stałego usprawniania. Za najlepsze podejście do ustalania standardów uznaje się połączone postępowanie „od góry” (przywództwo) i „od dołu” (negocjacje) oraz pewne sposoby formalizacji ustaleń np. na drodze regulacji prawnych lub kodeksowych (kodeksy dobrej praktyki, kodeksy postępowania, kodeksy etyczne).