System Instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej semstr I, SPIŻARNIA


System Instytucjonalny i Prawny Unii Europejskiej

Objaśnienia stosowanych przeze mnie skrótów:

p. - państwo
pr. - prawo
p. czł. - państwo członkowskie
m-owe - międzynarodowe

pdst. - podstawowe

tr. - traktat

dt. / dot. - dotyczące

WYKŁAD 1, 7 X 2008

-> Organizacje międzynarodowe - zrzeszenie państw i innych podmiotów prawa międzynarodowego utworzonych dla realizacji zadań określonych w statucie.

-> Prawo organizacji międzynarodowej

  1. decyzje dotyczące wewnętrznego funkcjonowania organizacji - kompetencje pro foro interno.

  2. prawo wtórne - decyzje dotyczące państw członkowskich - kompetencje pro foro externo.

-> Podmiotowość prawna organizacji międzynarodowych
Podmiotem danego systemu prawa jest ten, kto ma wynikające prawa i obowiązki. Przez setki lat były to państwa.
P II wojnie światowej utrwaliło się stanowisko, że organizacje międzynarodowe mogą mieć podmiotowość prawną:
- umowy z państwami trzecimi,

- prawo korzystania z przywilejów i immunitetów,
- prawo czynnej i biernej legacji,
- zdolność do czynności prawnej.


-> Organizacje ponadnarodowa - poszczególny rodzaj organizacji międzypaństwowej.

UE ustanowiona na mocy art. 1 TUE (podpisanego w 02.1992, w życie wszedł w 1993).

UE składa się z tzw. dachu i trzech filarów:

Dach UE:

1. Cele UE (art. 2 TUE):
- Popieranie postępu gospodarczego I społecznego; wysokiego poziomu zatrudnienia, osiągnięcie zrównoważonego I trwałego rozwoju;

- Potwierdzenie na arenie międzynarodowej tożsamości, zwłaszcza poprzez realizację WPZiB stopniowe ustanowienie wspólnej polityki obronnej;

- Umocnienie ochrony praw i interesów obywateli p.czł. poprzez ustanowienie obywatelstwa Unii
- Utrzymanie i rozwój UE jako przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w której jest zagwarantowany swobodny przepływ osób; środki kontroli granic zewnętrznych, azylu, imigracji, zwalczania przestępczości.
- Pełne zachowanie wspólnotowego dorobku prawnego i jego rozwijanie.

2. Wspólne wartości celów (art. 6 TUE):
- Zasady wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podst. wolności, państwa prawa - zasady wspólne dla wszystkich p.czł.

- Prawa podst. określone w EKPC (1 1950) oraz prawa podstawowe wynikające z tradycji konstytucyjnej poszczególnych p.czł.
- Szanuje tożsamość narodową p.czł.

I filar

- Należą pierwotne 3 Wspólnoty będące odrębnymi organizacjami m-owymi o charakterze ponadnarodowym.

- Cechuje je specyficzny reżim wspólnotowy - skutek bezpośredni i pierwszeństwo stosowania wobec prawa.

- Podmiotowość prawna - prawo do zawierania umów m-owych, prawo legacji, przystąpienia do organizacji m-owych, zdolność procesowa.

Trzy wspólnoty w I filarze:
a) Wspólnota Europejska (WE) (do czasu tr. z Mastricht Europejska Wspólnota Gospodarcza (EWG)) - stworzenie wspólnego rynku poprzez realizację 4 swobód i prowadzenie wspólnych polityk. W ramach WE realizowana jest też Unia Gospodarcza i Walutowa (UgiW).

Swoboda przepływu:

b) Europejska Wspólnota Energii Atomowej (EWEA) - cywilne wykorzystywanie energii jądrowej.

c) Europejska Wspólnota Węgla i Stali (EWWiS) - traktat ją ustanawiający jako jedyny zawarto na czas określony - 50 lat. Wygasł 22 VII 2002 r. Regulowane nim obszary włączono do TWE.

II filar

Wspólna polityka zagraniczna bezpieczeństwa. Wzmocnienie tożsamości europejskiej w stosunkach m-owych.

III filar

Współpraca policji i sądowa w sprawach karnych (pierwotnie współpraca w dziedzinie Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych TUE).

-> „Fundamenty” UE

-> Ściślejsza współpraca - warunki:

-> Terytorialny zakres obowiązywania UE

-> Symbole UE:

-> Metoda rozwoju UE

-> Charakter prawny UE

WYKŁAD 2, 14 X 2008

-> UE jest swoistą strukturą o charakterze sui generis
- nie ma osobowości prawnej

- działa na podst. umowy m-owej TUE

- znajdującej się w rozwoju - in statu nascendi -> cały czas się zmienia

-> Nie jest federacją - tutaj podział kompetencji opiera się na konst. narodowej, natomiast proces integracji dokonuje się poprzez umowy m-owe między państwami.

- Nie jest konfederacją, która jest związkiem państw. W integracji istnieje specjalna struktura (UE, WE) obok państw, choć silnie powiązana.

PRAWO UE - Prawo pierwotne UE i Prawo stanowione

1. Prawo pierwotne:

Traktaty tworzące UE i WE, składa się z dwóch obszarów:

2. Prawo stanowione:

Całość aktów prawnych przyjmowanych w UE

Źródła prawa UE

Źródła prawa pierwotnego:

- traktaty założycielskie Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej oraz ogólne zasady prawa.

Źródła prawa pochodnego:

- akty poszczególnych organów WE, rozmaite umowy zawierane przez wspólnoty albo p. czł.

- normy pr. pochodnego musza być zgodne z normami pr. pierwotnego.

- na straży tej zasady stoi ETS.

Traktaty UE

- tr. założycielskie: - do źródeł pr. pierwotnego należą przede wszystkim tr. założycielskie WE i UE:

- Integralną częścią są protokoły i deklaracje dołączone do traktatów.

- Ponad źródłami pr. pierwotnego są tr. nowelizujące te traktaty:

- tr. akcesyjne, na mocy których przyjmowane są p.czł.

- umowy p. czł. Normujące kwestie ustrojowe UE

-> Tr. są wielostronnymi umowami m-owymi. Państwa przez ich zawarcie stały się członkami WE, a od 1993 - UE.
- Stąd źródłami pr. pierwotnego UE są źródła prawa m-owego publicznego.
- Zasady ogólne prawa UE - wiele zasad nie zostało wyrażonych wprost w tr. lub pr. pochodnym, ale są w orzecznictwie ETS.
- ETS to organ współstanowiący prawo. Zasady ogólne tkwią immanentnie w tr. i są jedynie wydobywane w wyniku interpretacji tr.
- Niektóre zasady rozwinięte w orzecznictwie zyskują po pewnym czasie podstawy traktatowe.

I gr. zasad ogólnych - zapewnia demokratyczny i praworządny charakter.

- Zapewnia:

- Prawa podstawowe jako zasady ogólne - wynikają z tradycji konstytucyjnej p.czł. oraz umów m-owych służących ochronie praw człowieka - EKPrCzł. (1950)

-> Od wejścia w życie TUE w 1993 prawa podstawowe znalazły swoje podstawy w pisanym pr. pierwotnym.
- Art. 6 TUE: „UE szanuje pr. podstawowe gwarantowane w Europejskiej Konwencji o ochronie Praw Człowieka i Podstaw Wolności (1950), a także wynikające ze wspólnych tradycji konstytucyjnych p.czł. jako ogólne zasady pr. wspólnotowego”.

-> Powołanie się na prawa podstawowe ma zapewnić podmiotom prawa ochronę przed nadmierną ingerencją ze strony organów wspólnoty.
- ETS ma kompetencje orzekania czy nie zostały naruszone czyjeś prawa podstawowe.
- W późniejszym okresie Trybunał zaczął badać zgodność z pr. podstawowymi także działania p.czł. w zakresie gdy państwa te działają „w obszarze stosowania pr\. wspólnotowego”.

-> Akty pr. pochodnego WE (I filar) art. 249 zawiera katalog aktów pr. pochodnego:

Rozporządzenia:
->”Rozporządzenie ma zastosowanie ogólne. Obowiązuje w całości i stosuje się bezpośrednio we wszystkich p.czł.”.

- Rozporządzenia mają najszerszy zasięg; adresatami ich są p.czł. i os. Fizyczne prywatne.
- Omawiane akty mają charakter abstrakcyjny; porównywalne są do ustaw.

-> Rozp. stosowane są bezpośrednio - bez potrzeby ich inkorporowania czy transportowania do krajowych porządków prawnych.
- P.czł. są zobowiązane do uchylenia wcześniejszych krajowych aktów prawnych niezgodnych z tymi rozporządzeniami i nie przyjmowania takich aktów w przyszłości - co wynika z zasady lojalności p.czł. wobec WE.
- Rozp. są przejawem najgłębszej ingerencji pr. wspólnotowego w porządek prawny p.czł.
- Są one instrumentem ujednolicania prawa na całym terytorium wspólnoty.
- Np. Rozp. normują wspólnotowe pr. celne, wspólną politykę rolną, porozumienia przedsiębiorstw, uprawnienia obywateli itd.

Dyrektywy:

-> „Dyrektywy wiąże co do zamierzonego celu p.czł., ale daje im wolny wybór form i środków”.

- Dyrektywy różnią się od rozporządzeń - są adresowane tylko do p.czł., a nie do innych podmiotów prawa (np. jednostek).
- Dyr. nie normują w sposób pełny kwestii będących ich przedmiotem; wymagają uściślenia i uzupełnienia przez p.czł.
- Normy dyr. wymagają wprowadzenia (implementowania/transponowania) do pr. krajowego.
- Implementowanie dyr. polega na wydaniu aktu prawnego, który wprowadzi normy dyrektywy do krajowego porządku publicznego.

-> Obowiązkiem p.czł. jest terminowe i pełne implementowanie dyr. do pr. krajowego.
- Pełna implementacja - gdy normy pr. krajowego stworzą podstawy dla kompetencji org. państwowych, określają uprawnienia lub obowiązki podmiotów prawa.
- W przypadku dyr. prawo tworzone (?) jest w dwóch etapach:

  1. Wydanie dyrektywy

  2. Ustanowienie pr. krajowego dla jej implementacji

-> Zaniedbanie terminowego i pełnego implementowania dyr. jest naruszeniem obowiązku p.czł. wykonania zobowiązań tr. (może być podstawą do wszczęcia postępowania).
- Dyr. są instrumentem harmonizacji p.czł., a nie ujednolicenia.
- W wyniku ich wydania i wprowadzania dochodzi do zbliżenia porządków prawnych, a nie identyczności.
- Przez to osiąganie wspólnych celów przy zachowaniu odrębności syystemów prawnych p.czł.

-> Stosownie do tego jak dyr. wpływają na ustawodawców krajowych, można mówić o harmonizacji i pełnej, częściowej, minimalnej itd.
- Dyr. wydawane są w różnych dziedzinach pr. wspólnotowego. Służą realizacji rynku wewnętrznego, tzn. znoszeniu ograniczeń w swobodzie przepływu towarów, osób, usług i kapitału.
- Np. Poprzez harmonizację wymagań technicznych towarów, uznawanie kwalifikacji i dyplomów, harmonizację prawa spółek.

WYKŁAD 3, 21 X 2008

Decyzje:

- wg. Art. 249 „Decyzja obowiązuje w całości tych, do których jest skierowana”.

- Decyzje wspólnotowe nie stanowią jednorodnej gr. aktów. Mają charakter indywidualny i są porównywalne do akt. Administracyjnych w pr. krajowym.
- Adresatami decyzji mogą być p.czł., przedsiębiorstwa lub inne podmioty prawa.
- Decyzje występują w wielu dziedzinach pr. wspólnotowego: w pr. konkurencji, pomocy państwa dla przedsiębiorstw.


Zalecenia i opinie:

- To akty niewiążące prawnie adresatów
- Adresatami mogą być inne organy wspólnotowe, p.czł. lub inne podmioty prawa.
- Akty te wyrażają stanowisko danego organu wspólnotowego w pewnej dziedzinie lub sprawie.
- ETS stwierdził, że zalecenia i opinie winny być uwzględniane przez organy p.czł. przy wykładni pr. krajowego.

Akty nienazwane:
- Noszą różne nazwy: uchwały, rezolucje, deklaracje, wyjaśnienia.
- Najczęściej mają charakter prawnie niewiążący (rezolucje).
- Wiele takich aktów odnosi się do spraw wewnętrznych, organizacyjnych WE i jej aparatu.

Czynniki decydujące o wyborze rodzaju aktu:
- Przy wyborze formy prawnej organy wspólnotowe winny kierować się postulatem doboru rodzajów aktów, które są najbardziej odpowiednie do calu - co wynika z zasady proporcjonalności.
- Np. W razie możliwości wyboru miedzy rozporządzeniami a dyrektywami, należy wydać dyrektywy, jako akty będące łagodniejszą formą ingerencji prawodawcy wspólnotowego w krajowy porządek prawny - działa zasada subsydiarności i proporcjonalności.
-W wielu przypadkach organizacje wspólnotowe mogą wybrać między wydaniem aktu niewiążącego, np. zalecenia, a dopiero później akt wiążący np. dyrektywę.

Umowy Wspólnoty i p.czł:

- Je też zalicza się do źródeł pr. wspólnotowego.
- Umowy m-owe Wspólnoty i WE jako podmiot pr. m-owego zawiera liczne umowy dwustronne i wielostronne.
- Np. w ramach wspólnej polityki handlowej.
- Umowy m-owe Wspólnoty wiążą jej organy oraz p.czł.

- Umowy oprócz tego, ze są źródłami pr. m-owego, są także źródłami pr. wspólnotowego.

Umowy międzynarodowe mieszane:
- Ich stroną są oprócz WE, także p.czł., np. umowy stowarzyszeniowe
- Umowę mieszaną stosuje się, kiesy podmiot obejmuje sprawy mieszczące się zarówno w kompetencji WE jak i p.czł.

Porozumienia międzyinstytucjonalne:
- W praktyce WE często pojawiają się deklaracje instytucjonalne WE: PE, Rady UE i KE.
- Są one instrumentem współpracy między tymi organami, albo wyrażenia wspólnego stanowiska na zewnątrz w ważnych sprawach.
- Np. Taki charakter ma Karta Pr. Podstawowych UE proklemowana w 2000 r. w Nicei.

Umowy międzynarodowe p.czł.:

- Zawierane między p.czł. z państwami trzecimi nie są zaliczane do źródeł pr. wspólnotowego.
- Umowy takie mogą być zawierane wyłącznie w obszarach p.czł., kiedy kompetencje nie przysługują wyłącznie Wspólnocie.
- Umowy m-owe p.czł. muszą być jednak zgodne z pr. wspólnotowym (pierwotnym i wtórnym) - art. 10 TUE.
- Umowy zawarte przed utworzeniem WE albo przystąpieniem danego państwa do WE pozostają nienaruszone.
- P.czł. są jednak zobowiązane do usunięcia niezgodności między tymi umowami a Tr.

Umowy zawierane między p.czł.:
- Te są zaliczane do pr. wspólnotowego.
- Np. Konwencje o unikaniu podwójnego opodatkowania.

WYKŁAD 4, 28 X 2008

Źródła prawa w II i III filarze UE
- Akty wydawane w ramach II i III filara UE zalicza się do pr. pochodnego unijnego - ale nie pr. wspólnotowego.
- Znacznie odbiegają od pr. I filara
- Wynika to z tego, że II i III filar opiera się na współpracy międzyrządowej p.czł.

-> W II filarze instrumenty są określone w art. 12 TUE:

- Zasady i ogólne wytyczne wpzib, wspólne strategie, działania, stanowiska i regularna współpraca p.czł.
- Adresatami poszczególnych kategorii aktów są organy wspólnotowe działające w ramach I filaru albo p.czł.
- Zasady i ogólne wytyczne wpzib określa Rada Europejska - są one adresowane do Rady UE.

-> Rada Europejska decyduje o wspólnych strategiach w obszarach, w których p.czł. mają wspólne interesy.
- Wspólne strategie przyjmowane są w wyniku zaleceń Rady UE.
- Wspólne strategie są bardziej konkretne niż wytyczne wpzib np. wspólne strategie dot. Relacji z Rosją i Ukrainą.
- Po przyjęciu strategii Rada UE wprowadza je w życie, poprzez uchwalenie wspólnych działań i stanowisk.

-> Charakter wspólnych stanowisk i ich moc wiążąca nie są wyraźnie określone. Ich rola polega na skoordynowaniu polityki zagranicznej p.czł.
- P.czł. powinny zapewnić zgodność swoich polityk ze wspólnymi stanowiskami, bronić tych stanowisk w org. międzynarodowych i konferencjach.
- Dalej idącym instrumentem są wspólne działania uchwalane przez Radę UE. Są one uchwalane wtedy gdy działania operacyjne UE uważane są za konieczne (np. w byłej Jugosławii; w procesie pokojowym na Bliskim Wschodzie).

-> Źródła prawa w III filarze UE
- Podstawowe cele III filara są osiągane we współpracy p.czł. w obszarze współpracy policyjnej i sądowej.
- TUE nie przewiduje wprost wydawania ogólnych wytycznych przez Radę Europejską w ramach III filara.

- W praktyce jednak takie akty się spotyka - no. Plan działań w celu zwalczania zorganizowanej przestępczości z 1997.

-> Innymi instrumentami w III filarze są akty Rady UE: decyzje ramowe i decyzje.

- Decyzje ramowe - wydawane są w celu zbliżenia ustaw i przepisów wykonawczych p.czł.

- Decyzje - Rady są uchwalane z każdego innego powodu zgodnego z celami III filara.

Karta Praw Podstawowych:
 - Została proklamowana w XII 2008 r. w Nicei przez przewodniczących trzech instytucji WE: PE, Rady UE, KE.
- Formalnie należy do tzw. porozumień międzyinstytucjonalnych.
- Karta formułuje prawa i wolności człowieka, prawa obywateli w 50 artykułach zgrupowanych w 6 rozdziałach:

-> Poszczególne wolności i prawa są wzorowane na Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, innych umowach m-owych, TWE, orzecznictwie ETS, konstytucjach p.czł.
- Wedle art. 51 Karty, jej postanowienia odnoszą się do instytucji UE, p.czł. wyłącznie w zakresie, w jakim stosują prawo UE.

- Organy, które proklamowały kartę są tym samym związane z jej postanowieniami przy wykorzystaniu swoich kompetencji - w procesie stanowienia prawa, jego stosowania.

-> W kontaktach wzajemnych, w stosunkach z p.czł., jednostkami, także w relacjach z państwami trzecimi, np. przy negocjowaniu i zawieraniu umów w imieniu WE.
- Natomiast karta nie jest formalnie wiążąca dla ETS, ani dla p.czł.
-Rada Europejska postanowiła, że przyszłość Karty zostanie rozstrzygnięta w 2004 r.
Została włączona wpierw do Tr. Konstytucyjnego, aktualnie do tr. Lizbońskiego.

-> Po ratyfikacji Tr. Lizbońskiego Karta Praw podstawowych stanie się prawnie wiążąca dla organów Wspólnoty, dla p.czł. i jednostek.
- (!) Karta ma moc wiążącą dla p.czł. tylko wówczas gdy stosuje prawo UE. A nie w całym zakresie ich działalności.

Wykładnia prawa UE:
- Do wykładni prawa UE upoważnione są wszystkie organy stosujące prawo i instytucje UE, sądy krajowe.
- Szczególna rola przypada ETS. Wg art. 220 TWE:
”Trybunał zapewnia poszanowanie prawa w wykładni i stosowaniu niniejszego Traktatu” - co oznacza kompetencję interpretowania całego prawa wspólnotowego (I filar prawa UE).
- Ponadto na mocy art. 46 TUE, ETS ma kompetencje interpretowania aktów w III filarze, oraz ściślejszej współpracy.

- ETS dokonuje wykładni prawa UE we wszystkich swych orzeczeniach.
- Wykładnia prawa ETS jest wiążąca dla instytucji UE i p.czł.

Rodzaje wykładni:

Pewne aspekty procesu integracji europejskiej:

- Tr. ustanawiający EWWiS podpisany przez 6 państw (Fr, RFN, Wł, Beneluks) - 18 IV 1951 (!).
- Wszedł w życie 25 VII 1952 - tr. terminowy na 50 lat.
-TEWWiS przewidywał utworzenie 4 instytucji:

Wysoka Władza:

- złożona z 9 członków wybieranych na 6 lat.
- 8 mianowały p.czł., dziewiątego większością 5 głosów wybierali wybrani członkowie.
- Zadania WW:

Wspólne Zgromadzenie:
- 78 dekretów wyznaczanych poprzez parlamenty krajowe.
- Fr, RFN, Wł - po 18, Bel, Hol. - 10, Luks - 4
- Funkcje kontrolne, mogło uchwalić wotum nieufności wobec Wysokiej Władzy.

Rada Ministrów:
- 6 przedstawicieli p.czł. zasiadających w ich rządach.
- Sprawowali kolejno funkcje przewodniczącego przez 3 miesiące.
- Rada koordynowała działalność WW i p.czł.

Trybunał Sprawiedliwości:
- Złożony z 7 sędziów, na 6 lat kadencji.

-> Wedle Tr. celem EWWiS jest działanie na rzecz rozwoju gospodarczego, wzrostu zatrudnienia i poziomu życia przez ustanowienie wspólnego rynku węgla i stali.
- Wspólny rynek przez znoszenie wszelkich barier, praktyk dyskryminacyjnych na rynku wis.
- P.czł. zobowiązały się do wykonywania zobowiązań wynikających z decyzji i zaleceń instytucji EWWiS.

-> Tr. ustanawiające EWG i EWEA podpisano w Rzymie 25 III 1957 (!).
- Wykonanie zadań powierzonych każdej ze WE miały zapewnić 4 instytucje wymienione w art. 4 Tr. o EWG i art. 3 Tr. o EWEA:

- Również organ doradczy i wspierający dla Komisji i Rady: Komitet Ekonomiczny i Społeczny.

WYKŁAD 5, 4 XI 2008

Zmiany instytucjonalne w latach 1958 - 1986

- III 1962 - Zgromadzenie przemianowano na Parlament Europejski.
- 8 IV 1965 w Brukseli podpisano Traktat Fuzyjny - ustanawiający jedną Radę i jedną Komisję Wspólnot Europejskich.
- Nastąpiło także scalenie administracji Wspólnot - urzędnicy zatrudnieni we wspólnotach weszli w skład jej jednolitej administracji.

Powstanie Rady Europy:

- W latach 60. odbywały się nieregularne spotkania szefów państw i rządów p.czł. - pierwsze w Paryżu w 1961.
- Od spotkania w Hadze w 1969 zaczęły one mieć regularny charakter.
- Na szczycie w Paryżu w 1974 określono je mianem Rady Europy.
- Spotkania 3 razy w roku; w skład RE wchodził również przewodniczący KE.

-> W traktatach założycielskich przewidziano możliwość przeprowadzenia bezpośrednich i powszechnych wyborów do PE.
-Projekt procedur wyborów tzw. raport Dehouss'a został przedłożony w 1976 r.
- Dołączono akt dot. wyboru do PE w drodze bezpośredniego, powszechnego głosowania.
- Pierwsze takie wybory odbyły się w VII 1979 r.

JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI:
- Już na początku lat 70. ustalono, że celem p.czł. jest utworzenie Unii Europejskiej obejmującej całokształt jej stosowania.
- W wyniku raportu Tindemansa z 1975 r. - diagnoza sytuacji w Europie.
- 1975 - zmniejszenie o 2,5 % PKB w 9 p.czł.; inflacja 15,5% (6% RFN, 23% UK); bezrobocie 5 mln.
- Podpisano JAE 17 II 1986 w Luksemburgu.

-> JAE tworzy prawnomiędzynarodowe podstawy Rady Europejskiej i EWP, ale nie określa prawnych powiązań między nimi a WE.
- RE ma skupiać szefów państw i rządów (wspierane przez msz) oraz przewodniczącego. KE winna zbierać się 2 razy w roku.
- Stwierdzono, że EWP jest realizowana przez msz p.czł. z udziałem członków KE - zbierają się 4 razy w roku.

-> JAE poszerzył kompetencje PE w procesie stanowienia prawa. Wprowadzono porcedurę współpracy PE i Rady.
- Procedurą zgody PE objęto sprawy przystępowania nowych państw do WE, stowarzyszenia się z nimi.
- Zwiększono liczbę przypadków, w których podjęcie decyzji przez radę wymaga konsultacji PE.

-> JAE wzmacnia znaczenie KE - funkcję kontrolną w ramach procedury współpracy i realizacji rynku wewnętrznego.

- Większe uprawnienia wykonawcze - Rada została zobowiązana do przekazywania KE kompetencji wykonawczych.
- Zwiększono też krąg spraw w odniesieniu do których Rada może podejmować decyzje większością kwalifikowaną (zmniejszając liczbę spraw wymagających głosowania jednomyślnego).

-> Najważniejsze postanowienia JAE dot. ustanowienia rynku wewnętrznego do 31 XII 1992.
- Obszar „bez granic wewnętrznych, na którym zapewniamy zostanie swobodny przepłyuw towarów, osób, usług i kapitału”.
- Na podstawie JAE do TEWG włączono postanowienie dot. 3 nowych dziedzin współpracy:

WYKŁAD 6, 18 XI 2008

-> JAE tworzył warunki dla rynku wewnętrznego, poszerzał zakres polityk wspólnotowych i zmierzał do zwiększenia efektywności integracji.
- Celem WE i EWP, określony w JAE, było osiąganie postępu na drodze tworzenia UE, która ma być kolejnym etapem integracji.
- na posiedzeniu RE w Dublinie w 1990 postanowiono, że UE będzie przedmiotem 2 Konferencji iędzyrządowych.

-> TUE został uzgodniony w XII w Maastricht, podpisany w II 1992 w Maastricht, wszedł wżycie w 1993.
- Na mocy tr. ustanowiono UE jako strukturę współpracy odmienną od tradycyjnych org. międzynarodowych i nie nadano jej podmiotowości prawnej.
- Trzy filar: I - trzy WE, II - WPZiB; III - Współpraca w dziedzinie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych.

-> Zmiany dotyczące instytucji:
- Wzmocniono pozycję PE - większe uprawnienia w procesie stanowienia prawa.
- Wprowadzono procedurę współdecydowania, w której uchwalone są wspólne akty PE i Rady.
- PE uzyskał uprawnienia do zatwierdzenia członków KE i jej przewodniczącego.
- W komisji zmienił się tryb jej powołania, zmieniono kadencję z 4 do 5 lat.

-> W Radzie zwiększono liczbę spraw podejmowanych większością kwalifikowaną - w miejsce jednomyślności.
- Przewidziano utworzenie nowych organów:

- Poszerzono obszar działania EWG nadając jej nazwę WE - infrastruktura transeuropejska, kultura, ochrona zdrowia, edukacja, szkolenie zdrowotne.

-> Wprowadzono zapis dot. obywatelstwa europejskiego: każdy obywatel p.czł. staje się obywatelem UE.

- Konferencją M-owa 1996 - 97 - jej celem były dalsze postępy w integracji i dostosowanie instytucji do poszerzania UE.
- Prace Konferencji wokół trzech problemów:

-> Na szczycie w Amsterdamie w VI 1997 Rada Europejska przyjęła TR. Amsterdamski - wszedł on w życie w V 1999 r.
- Skromne zmiany instytucjonalne, odsuwając zasadnicze reformy instytucjonalne do czasu zbliżającego się rozszerzenia UE.
- Zwiększono rolę PE w powołaniu członków KE, uproszczono procedury decyzyjne z udziałem PE.
- Wzrosła rola PE w zakresie wymiaru SiSW.

-> Nie przeprowadzono większych zmian w odniesieniu do Rady.
- Wzrosła rola przewodniczącego KE, który może wpływać na orientację polityczną KE.
- ETS przyznano nowe kompetencje w zakresie przepływu osób, polityki azylowej, imigracyjnej, współpracy politycznej i społecznej.
- W II filarze ustanowiono Wysokiego Przedstawiciela ds. WPZiB.

WYKŁAD 7, 2 XII 2008

-> Część spraw III filaru uwspólnotowiono - włączając je do TWE (I filara) - polityka wizowa, azylowa, imigracyjna, dorobek Schengen.
- Niewystarczający zakres zmian w Tr. Amsterdamskim spowodował konieczność zwołania kolejnej Konferencji Międzyrządowej.
-Konferenceja miała się zająć sprawami nieuregulowanymi w Tr. Amsterdamskim (Amsterdam left - overs) odbyła się w 2000 r.

-> Konferencja skończyła się XII 2000 r. w Nicei - przyjęto Tr. Nicejski.
- Tr. Nicejski podpisano w Nicei w II 2001 r. i wszedł w życie w 2002 r. (2 preambuły i 2 części).
- Chodziło o sfinalizowanie procesu przygotowania instytucji do rozszerzenia.
- W odniesieniu do KE ustalono, że jej ostateczny skład nie może przekroczyć liczby 27 komisarzy.

-> Po przystąpieniu 27 państw nastąpi modyfikacja - członków KE będzie mniej niż p.czł..
- Przewodniczący KE wybierany przez Radę w składzie szefów państw i rządów większością kwalifikowaną.
- Podział głosów w Radzie: po przystąpieniu 27 państw ogólna liczba głosów wyniesie 345, a decyzje zostaną przyjęte, jeśli uzyskają 258 „za” - na wniosek KE lub pochodzących od 2/3 państw.

-> Po osiągnięciu przez UE liczby 27 p.czł. PE ma liczyć 732 członków.
- Ściślejsza współpraca uzyskuje nazwę wzmocnionej współpracy - zwiększono rolę KE i PE w procedurze jej ustanawiania.
- W Tr. Nicejskim nie uregulowano wszystkich problemów związanych z przyszłością UE.

- Określono problemy, którymi ma zająć się tzw. „proces postnicejski”.

-> Problemy: podział kompetencji między UE a p.czł., status KPP, doprowadzenie do uproszczenia tr. WE i UE, odniesienie się do roli parlamentów narodowych w UE.
- Kwestie te odłożono do następnej KM, której zwołanie przewidziano na rok 2004.
- Decyzje Rady Europejskiej w Laeken w XII 2001 - w debacie miały wziąć również udział państwa kandydujące.

-> Aksjologia - refleksja nad wartościami.
- Aksjologia europejskiego prawa wspólnotowego - wartości obecne w tym prawie.
- Ewolucje wartości we WE i UE:

Tr. o EWWiS (1951):

- w preambule - pokój światowy (wspólnota jest wyrazem dążenia do zachowania pokoju).

- Art. 2 kładzie jednak nacisk na wartości ekonomiczne: wzrost gospodarczy, rozwijanie zatrudnienia, podniesienie poziomu życia.

Tr. o WEG (1957):
- Dominują wartości gospodarcze : postęp ekonomiczny i społeczny, poprawa warunków zatrudnienia, równowaga w handlu, uczciwość konkurencji.
- Jedynie w preambule wartości ogólniejsze.

-> Przełom Deklaracji o tożsamości europejskiej (szczyt w Kopenhadze 1973).
- Formułuje wartości wspólne dla 9 p.czł. - tożsamość europejska.
- Państwa podzielają tą samą koncepcję życia, opartą na woli budowania społeczeństwa w służbie człowieka.
-
-

Uroczysta Deklaracja o UE (Stuttgart w 1983) - powtarza za traktatem i deklaracją z 1973 r.: celem działania jest coraz ściślejszy związek między narodami i p.czł. WE.


JAE (1986) - państwa popierają demokrację opartą na tradycji konstytucyjnej p.czł., Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstaw Wolności.


Tr. o UE ( 1992) - przywiązanie do zasad wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstaw wolności oraz rządów prawa. Pogłębienie solidarności między rządami.


Tr. Amsterdamski (1997) - przywiązanie do praw socjalnych, dążenie do stworzenia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, Unia szanuje tożsamość narodową p.czł.

Wolność
- Najbardziej ogólna i nieokreślona wartość pr. wspólnotowego. Nie ma jej definicji ani w pr. stanowiony, ani w orzecznictwie TS.
- Funkcjonuje jako koncepcje obiektywne i subiektywne
- Obiektywna gdy stanowi cechę instytucji prawnej lub zespołu, np. przestrzeń wolności, bezpieczeństwo i sprawiedliwość, swobody konkurencji.

-> Szczególne znaczenie ma wolność w sferze rynku wewnętrznego - swoboda przepływu towarów, usług, kapitału, ludzi.

- W sensie subiektywnym gdy powiązana jest z pr. jednostki - wolność wypowiedzi, wolność poruszania się, wolność związkowa.
- Wolność nie jest wartością bezwzględną - może podlegać ograniczeniom ze względu na dobra uznane w tr.: bezpieczeństwo publiczne, porządek publiczny, zdrowie publiczne.

WYKŁAD 8, 9 XII 2009

Demokracja

- Najogólniej jako władza ludu (demos + kratos). Kluczowym elementem jest lud. To lud sprawuje władzę i dla niego jest ona sprawowana.

- Sprawowanie władzy przez ogół zdolnych do jej wykonywania związane jest z obywatelstwem -> prawa wyborcze.

- Demokracja bezpośrednia i pośrednia. Pośrednie sprawowanie władzy oznacza wybory i powierzenie mandatu przedstawicielom.


-> We Wspólnotach Europejskich odniesienie do demokracji po raz pierwszy pojawia się w „Deklaracji w sprawie demokracji” z 1978 r.

- Później w preambule do Tr. o UE z 1992 stwierdzenie, że Unia pragnie wzmocnić demokratyczny charakter i skuteczność funkcjonowania instytucji.

- Tr. Amsterdamski potwierdza i umacnia powiązania między demokracją a Unią -> poszerzenie kompetencji PE; wszelkie decyzje „powinny być podejmowane jak najbliżej obywatela”.

Obywatelstwo europejskie:

1. Swoboda przemieszczania się osób.

2. Prawo czynnego i biernego prawa wyborczego do samorządów lokalnych oraz PE.

3. Prawo obrony konsularnej w państwie trzecim.

4. Prawo petycji do PE i wnoszenia skarg do RPO.

5. Prawo dostępu do dokumentów i informacji.

Europejskie partie polityczne

- W UE ich substytutem są frakcje polityczne działające w PE.

- Przyczyniają się do kształtowania świadomości europejskiej i wyrażania woli politycznej obywateli UE.

-> Kluczowym elementem każdej demokracji jest władza przedstawicielska.

- W przypadku UE przedstawicielstwo należy rozumieć dwojako:

  1. P.czł. reprezentowane są w organach Rady Europejskiej i Rady UE.

  2. W UE reprezentowane są same narody w PE.

-> Jednak w UE mówi się o deficycie demokratycznym -> PE nie ma samodzielnej władzy stanowienia prawa - najwyżej w ramach procedury współdecyzji lub zgody dzieli ją z Radą.

- Deficyt demokratyczny wynika z przeniesienia kompetencji narodowych na poziom wspólnotowy bez nadania dostatecznej rangi PE.

- Deficyt demokratyczny nie tylko ujawnia się w roli PE, lecz również Rady Europejskiej -> podejmowanie decyzji bez udziału obywateli, za zamkniętymi drzwiami.

- w KE - mała możliwość uczestniczenia opinii publicznej w obradach KE.

- w Radzie UE poufność obrad.

- w TS - brak wpływu obywateli na jego skład.

Prawa człowieka

- W prawie pierwotnym szereg norm o podstawowym znaczeniu odnoszących się do praw człowieka.

- Przepisy zapewniające równe traktowanie bez względu na przynależność państwową, płeć itd.

- Przepisy dot. wolności przepływu pracowników, przedsiębiorczości, wolności świadczenia usług, wolność przepływu kapitału.

Prawa człowieka a prawa obywateli UE

- W prawie wspólnotowym pojawia się wątpliwość, czy za prawa człowieka można uznać prawa obywateli europejskich.

- Zauważa się, że prawa obywatelskie są ujęte w TWE, a prawa człowieka w TUE - oddzielono zatem te konstrukcje prawne.

- Instytucja obywatelstwa nie jest obca prawom człowieka.

- I tak niektóre prawa obywatelskie UE odnoszą się również do obywateli państw trzecich.

- Obywatelstwo UE przekracza słabości obywatelstwa państwowego i gwarantuje prawa wszystkim obywatelom państw członkowskich.

Rządy prawa

- Państwo nie tylko sprawuje władzę za pomocą prawa, ale jest samo podporządkowane prawu.

- Niedopuszczalność samowoli i arbitralności władzy.

- Niezawisłość sądów, ich podporządkowanie ustawie, podział władz, hierarchia aktów prawnych.

- Postulat dot. wartości wolności, praw jednostki, demokracji, sprawiedliwości społecznej.

- W kontekście WE mówi się, że zasada rządów prawa należy do katalogu podstaw działania UE (art. 6 TUE).

-> Mówi się o zasadzie legalizmu lub wspólnocie rządów prawa - community based on the rule of law.

Legalizm prawa wspólnotowego - każdy akt instytucji wspólnoty musi mieć podstawę prawną, podlegający weryfikacji ze strony sądów wspólnotowch.

Zasada proporcjonalności - minimum ingerencji wspólnotowej w: działanie wspólnoty nie wykroczy poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów traktatu.

Zasada jawności i dostępności prawa wspólnotowego - obowiązek podawania aktów instytucjonalnych do wiadomości adresatów w Dzienniku Urzędowym WE.

Poszanowanie tożsamości narodowej państw członkowskich

- Tr. z Maastricht do TUE wprowadził art. F: „Unia szanuje tożsamość narodową państw członkowskich”.

- Ochrona kultury narodowej, poszanowanie obyczajów - programy wsparcia twórczości artystycznej i kulturalnej.

- Ochrona języka narodowego i różnorodności językowej.

WYKŁAD 9, 6 I 2009

Instytucje:

RADA EUROPEJSKA

- naczelna instytucja, organ kierowniczy
- wg TUE „nadaje Unii impuls niezbędny do jej rozwoju”
- początkowo nieregularne spotkania szefów państw, rządów w latach 60.
- Pierwsze posiedzenie w 1961 r. na celu miało analizę sytuacji po odrzuceniu Planu Foucheta.

-> Na szczycie w Paryżu w 1974r. prezydent V. Giscord d'Estougn zaproponował instytucjonalizację tych spotkań i nazwę „Rada Europejska”.
- Postanowiono spotykać się 3 razy w roku - raz w Brukseli i 2 razy w p.czł. sprawujących prezydenturę.

- Nie ustalono jednak jak liczne będą delegacje - szefom państw i rządów milei towarzyszyć msz.

- Na kolejnym szczycie w 1975r. przyjęto nazwę „Rada Europy”.

-> W uroczystej deklaracji o UE z 1983r. stwierdzono, że w skład RE wchodzić też będzie przewodniczący KE i jeden z jej członków.

- Formalno-prawne podstawy funkcjonowania RE ustanowiono kolejno w: JAE, TA, TN.

Skład RE:

- szefowie państw i rządów p.czł.

- przewodniczący KE

(towarzyszą im msz p.czł. i członek KE)

-> W posiedzeniach RE uczestniczą zwykle szefowie rządów - jedynie Francji i Finlandii prezydenci.

- Zgodnie z ustaleniami z Sewilli (2002) RE spotyka się 4 razy w roku.

- Posiedzeniom przewodniczy głowa państwa lub szef rządu p.czł. aktualnie sprawującego prezydencję (przewodnictwo w RUE).

- Kwestie merytoryczne są ustalane przez państwo sprawujące prezydencję.

-> Przewodniczący RE odbywa podróże w p.czł. ustalając problematykę najbliższego szczytu.

- Zwykle na 10 dni przed posiedzeniem RE spotykają się msz lub mf p.czł. aby ustalić porządek obrad i przeprowadzić rozmowy przygotowawcze.

- Posiedzenie RE trwają zwykle 2 dni - oprócz oficjalnych posiedzeń ważne są nieformalne spotkania.

-> Na salę posiedzeń ma wstęp wąska delegacja p.czł.
- Każdy członek RE może domagać się konsultacji z przedstawicielem swej reprezentacji.

- Z posiedzeń robi się notatki, a nie stenogramy - co ma sprzyjać nieskrępowanej wymianie poglądów.

- Ważne rozmowy nieformalne, podczas posiłków, wieczorne - firesisde chats.

- Wtedy formułowane są konkluzje; rozmowy trwają nawet do późna w nocy.

-> Drugiego dnia odbywają się ostatnie posiedzenia RE i wtedy formułowane są konkluzje.

- Szczyt kończy się konferencją prasową prezydencji i KE, na której ogłaszane są rezultaty.

- Międzyrządowy charakter RE - do decyzji dochodzi się w drodze dyskusji, a nie formalnych głosowań.

-> Rezultatem posiedzeń są konkluzje, które określają zadania dla UE i sposoby ich realizacji.

- Narzędziem decyzyjnym RE jest konsensus.

Decyzje RE:

Kompetencje RE
Ogólne:

WYKŁAD 9, 13 I 2009

Rada Unii Europejskiej - RUE:

- Początkowo Specjalna Rada Ministrów EWWiS, Rada Wspólnoty Europejskiej i Rada EWEA.

- Po traktacie fuzyjnym z VII 1967 powstała jedna Rada Ministrów.
- Od 1993 funkcjonuje jako Rada UE.

- Zakres kompetencji RUE podlegał ewolucji od JAE aż po Tr. Nicejski.

-> JAE zwiększył liczbę obszarów, w których można głosować QMV i wprowadził procedurę współpracy.

- Tr. z Maastricht wprowadził procedurę współdecydowania dla swobody przepływu pracowników, podejmowania działalności gospodarczej.

- Tr. Amsterdamski umocnił uprawnienia Rady w zakresie wzmocnionej współpracy, walki z dyskryminacją, harmonizacji prawa w zakresie wspólnego rynku, współpracy celenj, polityki socjalnej.
- Tr. Nicejski rozszerzył zakres korzystania z QMV, wprowadził nowy podział głosów ważonych.

-> Przede wszystkim funkcje decyzyjne i prawodawcze.
Struktura wewnątrz RUE ma kilka poziomów organów:

Poziom RE:

- RUE łączą silne relacje funkcjonalne.

- Jeśli RE zajmuje się sprawami znajdującymi się w kompetencji Wspólnot Europejskich, wówczas działa jako Rada Ministrów WE (RUE).

- Pod tym względem RE jest szczególną postacią RUE - wtedy gdy zbiera się bez przedstawiciela KE - wówczas przygotowuje akty prawne, a nie konkluzje.

- RE i RUE wspólnie korzystają z:

Poziom Prezydencji - jest to szczebel pracy RUE, szczególna forma reprezentacji UE jako całości wpisania w funkcjonowanie Rady i RE.

- wg art. 203 TWE prezydencja przypada kolejnym p.czł.
- Kolejność sprawowania prezydencji w latach 2000 - 2020 została określona na podstawie deklaracji do traktatu ustalającego konstytucję dla Europy.

- W 1995 przyjęto regułę „Trójki” w sprawie prezydencji.

Zadania prezydencji:

Poziom ministerialny:

- Liczba możliwych konfiguracji spotkań ministrów jest duża.

- Szczególna rola przypada Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych:

-Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zagranicznych spotyka się jeden raz w miesiącu; możliwe są nadzwyczajne spotkania na wniosek Rady lub COREPER.

Poziom Sekretariatu Generalnego RUE:

- Jego pracami kieruje Sekretarz Generalny -> J. Solana.

- Na mocy Tr. Amsterdamskiego Sekretarz Generalny został mianowany wysokim przedstawicielem do spraw WPZiB.

- Sekretarz Generalny zapewnia zaplecze administracyjne, logistyczne i techniczne.

- Dzieli się na Dyrekcje Generalne.

Poziom Komitetu Stałych Przedstawicieli (COREPER):

- Jest to organ pomocniczy RUE.

- Dwa poziomy współpracy: COREPER I i COREPER II

-> COREPER:

- Rada zwoływana jest na sesje przez Przewodniczącego.

Proces decyzyjny w RUE:

-> Posiedzeniom Rady przewodniczy minister właściwy dla danego sektora, z kraju piastującego prezydencję.

- W radzie obowiązują procedury decyzyjne:

- Wprowadzenie większości kwalifikowanej jest oznaką postępu integracji i przechodzenia na wyższy, ponadnarodowy poziom współpracy.

- Tr. Nicejski rozszerzył procedurę większości kwalifikowanej o:

Obecnie decyzja jest podjęta:

Do formalnych głosowań dochodzi rzadko i większość lub jednomyślność osiąga się w procesie negocjacji.

Kompetencje RUE:

System Instytucjonalny i Prawny Unii Europejskiej

Prof. UKSW dr hab. Stanisław Konopacki

semestr letni

Objaśnienia stosowanych przeze mnie skrótów:

p. - państwo
pr. - prawo
p. czł. - państwo członkowskie
m-owe - międzynarodowe

pdst. - podstawowe

tr. - traktat

dt. / dot. - dotyczące

WYKŁAD 10, 27 II 2009

-> Przewiduje się stopniowe przejście od obecnego systemu nicejskiego do podwójnej większości:

-> W systemie podwójnej większości do zablokowania decyzji trzeba ponad 45 % państw lub 35 % ludności co najmniej 4 p.czł.

- Wyłoniony będzie tzw. mechanizm Joaniny:

-> Siedzibą RUE jest Bruksela, jednak w IV, VI, X Rada zbiera się w Luksemburgu.

Kompetencje RUE:

Kompetencje prawodawcze:

- Podejmuje zarówno wiążące (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje) oraz bez tej mocy (zalecenia, opinie).

- Uchwala budżet.

- W odniesieniu do II filara kompetencje prawodawcze dotyczą podejmowania decyzji dla realizacji WPZiB na podstawie wytycznych.

-> W III filarze kompetencje prawodawcze:

- Ustanawia kompetencje, decyzje, decyzje ramowe.

- Realizując swoje zadania prawodawcze RUE współpracuje z innymi instrumentami - KE i PE.

- RUE działań a podstawie propozycji KE co jest istotnym elementem równowagi instytucjonalnej - żadna z instytucji nie powinna mieć pełnej władzy w jednym obszarze.

WYKŁAD 11, 06 III 2009

Kompetencje wykonawcze:

- RUE nie działa samodzielnie, ale poprzez KE, której deleguje zadania w zakresie wdrażania pr. wspólnotowego -> tzw. procedura KOMITOLOGII - procedura ta została przyjęta przez RUE w 1987 jako COMITOLOGY DECISION (modyfikowana w 1999).

- Komitety to ciała - po jednym przedstawicielu p.czł. oraz Przewodniczący -> wyższy funkcjonariusz Komisji.

- Celem Komitetów jest osiągnięcie kompromisu pomiędzy dążeniami p.czł. a koniecznością efektywnego podejmowania decyzji w ramach UE.

- Komisja przewodniczy spotkaniom Komitetów, ale nie ma prawa głosu.

Funkcje koordynacyjne:

- RUE realizując te funkcje w I filarze opracowuje projekt ogólnych wytycznych w polityce gospodarczej i po przedstawieniu RE formułuje niewiążące akty prawne.

- w II filarze zapewnia jedność, spójność i skuteczność działań UE.

- w III filarze RUE jest forum konsultacji, wymiany informacji i koordynacji działań państw -> upoważnia państwa do współpracy w ramach EUROPOLU.

Kompetencje nominacyjne:

- We współpracy z PE mianuje członków KE i ETS, Sądu, instancji Europejskiego Komitetu Społecznego i Komitetu Regionów.

- Powołuje specjalnych przedstawicieli mających mandat w ramach WPZiB.

- Ustala wysokość uposażeń funkcjonariuszy wspólnotowych.

Kompetencje zawiązania umów m-owych:

- Przy współpracy z KE i PE ma prawo zawiązania umów m-owych dot. akcesji nowych państw i stowarzyszenia państw trzecich z WE oraz współpracy z państwami trzecimi i organizacjami m-owymi.

KOMISJA EUROPEJSKA

- Odzwierciedla ponadnarodowy charakter UE - siedziba BRUKSELA.

- Wspólny organ wspólnotowy - Traktat Fuzyjny 1965.

- Zastąpiła Komisję EWG, komisję Euratomu, Wysoką Władzę EWWiS.

- WW miała duże kompetencje ponadnarodowe, wraz z TS nadawała wspólnocie cechy federalne.

- Stanowiła prawo bezpośrednio obowiązujące p.czł. (WW)

-> Komisją z 1965 wzorowano na tr. rzymskich, a nie na WW.

- Na mocy tr. fuzyjnego liczyła 9 członków:

- Od 2007 liczy 27 komisarzy.

- W latach 50. i 60. rywalizacja między KE a RUE

- W okresie „pustego krzesła” doszło do kulminacji konfliktu.

->Próby wprowadzenia zasady większości kwalifikowanej popierane przez komisję zniweczyła Francja.
- Konflikt został zakończony Kompromisem Luksemburskim 30 I 1966.

- W miarę pojawiania się nowych członków pojawiały się tez trudności w organizacji prac.
- W latach 80. pojawiły się głosy o konieczności zmniejszenia liczby komisarzy.

-> W TUE zapis o zatwierdzeniu przez PE przewodniczącego KE.
- Długość kadencji KE zwiększono z 4 do 5 lat.
- Podczas Konferencji Miedzyrządowej 1996 ustalono, że w związku z rozszerzeniem liczba komisarzy będzie zmniejszana.

-> Na mocy Tr. Nicejskiego 2001 obowiązuje dwustopniowa procedura powoływania Przewodniczącego KE.

- Nominacji dokonuje RE QMV, potem zatwierdzenie przez PE.

- Następnie RE w porozumieniu z przewodniczącym ustala listę Komisarzy -> wymagane zatwierdzenie przez PE.

- Ostatecznie Rada mianuje Przewodniczącego i Komisarzy.

Przewodniczący:

- Sprawuje polityczne przewodnictwo prac KE.

- Dzieli zadania między Komisarzy.
- Decyzje o wewnętrznej pracy KE.

- Mianuje wice-komisarzy.
- Prawo zdymisjonowania komisarzy

Szczególne rozwiązanie LEX PROD, 1999 -> Romano Prodi odebrał zobowiązanie od Komisarzy, że ustąpią oni z urzędu, gdy ich do tego wezwie.

Gabinet polityczny Komisarza:

Skład:

- Zespół doradców, ekspertów -> 6-7 osób.

- Na czele gabinetu Szef Gabinetu innej narodowości niż Komisarz.

-> Zasadnicza jednostka - Dyrekcje Generalne (DG) -> zbliżona do ministerstwa państw narodowych.

- Na ich czele stoją Dyrektorzy Generalni odpowiedzialni przed właściwymi Komisarzami -> kierują przydzielonymi obszarami polityki integracyjnej.

- DG dzielą się na departamenty i wydziały.

- DG zajmują się poszczególnymi politykami, np. rynek wewnętrzny, usługi, transport i energia itd.

- W ramach KE są też agencje wykonawcze np. Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury, Sektora Audiowizualnego.

-> Do struktury KE należy też Sekretariat Generalny - podzielony na Dyrekcje generalne.

- W 2000 r. w KE zatrudnionych było 21 000 osób, a a jej wydatki wyniosły 4,7 mld euro.

- Komisja działała permanentnie - posiedzenia Komisarzy raz na tydzień zwoływane przez Przewodniczących.
- Język obrad: angielski lub francuski.

- Obrady nie są jawne.

Decyzje Komisji podejmowane są:

Kompetencje KE:

Strażnik pr. wspólnotowego:

- Kontrola innych instytucji, p.czł., osób fizycznych i prawnych w zakresie przestrzegania prawa wspólnotowego.

- W przypadku naruszenia prawa KE przekazuje sprawę do TS.

- W odniesieniu do p.czł. KE odwołuje się do zasady lojalności (art. 10 TWE).

- Kontrola wobec przedsiębiorstw polega na przestrzeganiu prawa przez nie prawa konkurencji i pomocy państwowej.

- Inne uprawnienia kontrolne odnoszą się do RUE, PE, EBC (art. 230 TWE).

Funkcja Prawodawcza:

- Realizacja inicjatywy ustawodawczej.

- Uprzednio były to konsultacje z Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, Komitetem Regionów, grupami roboczymi i Komitetami RUE, przedstawicielami rządów i parlamentów.
- KE uczestniczy w tworzeniu prawa pierwotnego i pochodnego.
- KE opracowuje projekt budżetu i przedstawia go Radzie. Odpowiada również za wykonanie budżetu.

- KE nie tylko inicjuje proces ustawodawczy, ale jej przedstawiciele biorą udział w posiedzeniach grup roboczych i COREPER.

WYKŁAD 12, 13 III 2009

Funkcje Wykonawcze:

- Konsultacje z PE, Komisją Regionów, Komisją Ekonomiczo-społeczną, Komisją Ekonomiczno-finansową.

- Wypełnia zadania wykonawcze (wg art. 202 TWE) powierzone przez Radę w ramach procedury komitologii.

- Realizując zadania wykonawcze wydaje rozporządzenia, dyrektywy, decyzje.

- Zarządzanie środkami finansowymi Wspólnot w ramach budżetu i administrowanie funduszami strukturalnymi.

Funkcje w zakresie stosunków zewnętrznych:

Zawiera umowy z państwami trzecimi:

Kompetencje KE w II filarze:

- Utrzymanie przedstawicielstw w organizacjach m-owych, współpraca z misjami dyplomatycznymi p.czł. w p-3.

- Prezentowanie uwag o WPZiB na wniosek RUE.

- Wsparcie Prezydencji w ramach Trójki.

- Zajmowanie się polityką zewnętrzną i dialogiem politycznym z p-3.

Kompetencje KE w III filarze:

- Prawo inicjatywy prawodawczej na wniosek Rady - stanowisko, decyzję ramową, decyzję, konwencję.

- Wspieranie Prezydencji w reprezentacji UE w III filarze.

- Informowanie PE o pracach dot. Współpracy Politycznej i Sądowej w Sprawach Karnych.

PARLAMENT EUROPEJSKI:

- PE jako jedyna instytucja pochodząca z bezpośrednich wyborów p.czł.

- Ewolucja tego organu od instytucji opiniodawczej i konsultacyjnej do współdecydującej.

- PE organem ponadnarodowym - ma reprezentować społeczeństwo europejskie, a nie p.czł.

- Pochodzi od Wspólnego Zgromadzenia EWWiS, Zgromadzenia Parlamentarnego EWG i Zgromadzenia Parlamentarnego Euratomu.

-> Dołącza do tr. rzymskich. Konwencja przewidywała połączenie trzech Zgromadzeń.

- Od III 1958 jedno Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne - w 1962 przyjęto nazwę Parlament Europejski.

- Nazwa oficjalnie przyjęta w JAE, i potwierdzona w TUE.

- Zmiany dot. ilości członków, sposobu wyłaniania i kompetencji.

-> Z kolejnym rozszerzeniami zmieniała się ilość czł. w PE.

- W obecnej kadencji 2004 - 2009 - 785 deputowanych.

- W następnej kadencji liczba posłów -> 750.

- Do 1979 deputowanych do PE kierowały parlamenty narodowe.

- Od VI 1979 wybory bezpośrednie do PE - nie udało się jednak ustalić jednolitej ordynacji wyborczej.

- Przyjęto jedynie zakaz łączenia funkcji w parlamencie narodowym i europejskim.

-> Novum wprowadzone przez Tr. z Maastricht - obywatelstwo europejskie.

- Twórcom chodziło o rozszerzenie udziału obywateli w życiu politycznym UE, zwiększenie frekwencji w wyborach, bo stale maleje.

Rozwój kompetencji PE:

1952 - 70 - Forum konsultacyjne; zadanie często ignorowane.

1970 - 15 - PE nabywa uprawnienia budżetowe.

1979 - Bezpośrednie wybory nie zwiększyły kompetencji PE; jedynie większa legitymizacja.

1980 - 86 - Obligatoryjne zasięganie opinii PE.

1986 - 92 - wprowadzono procedurę zgody i współpracy -> PE ma większy wpływ na integrację ( w zakresie rynku wewnętrznego, funduszy strukturalnych, polityki badawczej).

1992 TUE - wprowadzono regułę współdecydowania, PE ma wpływ na:

1997 Tr. Amsterdamski - rozszerzono zakres procedury współdecydowania; zmiana wpływu na wybór Przewodniczącego KE: najpierw zatwierdza desygnowanego kandydata na Przewodniczącego, a potem całą KE.

2001 Tr. Nicejski - rozszerzono procedurę współdecydowania; z organu konsultacyjnego instytucja posiadająca organy wpływa na proces decyzyjny.

Struktura wewnętrzna PE:

Organy Kierownicze:

- Przewodniczący i Wiceprzewodniczący (14) wybierani na 2,5 letnie kadencje.

Prezydium PE - 14 Wiceprzewodniczących i 6 kwestorów na 2,5 roku - organizacja wewnętrzna PE.

Konferencja Przewodniczących - Przewodniczący, Wiceprzewodniczący, Przewodniczący Frakcji Politycznej i dwóch przedstawicieli Niezrzeszonych bez prawa głosu.

Konferencja Przewodniczących Komisji - składa się z Przewodniczących stałych i tymczasowych Komisji Parlamentarnej.

Konferencja Przewodniczących Delegacji - Przewodniczący stałych Delegacji międzyparlamentarnych.

Organy Merytoryczne:

Komisje parlamentarne - stałe, śledcze i ad hoc. W kadencji 204-2009 jest 20 komisji stałych. Członkowie komisji -> 2,5 letnia kadencja.

Delegacje międzyparlamentarne - zadanie utrzymywania kontaktów z parlamentami p. trzecich i z organizacjami regionalnymi.

Organy Polityczne:

Frakcje (grupy) polityczne - grupy deputowanych, w których obwiązuje reguła klucza politycznego, a nie narodowego. Rolę grup politycznych po raz pierwszy sankcjonuje TUE. Frakcje - hierarchia strukturalna.

Skład: minimum 20 posłów z minimum 1/5 p.czł. Każdy poseł tylko od jednej frakcji lub niezrzeszeni.

Grupy polityczne: (nie trzeba zapamiętywać ;-))

WYKŁAD 13, 27 III 2009

Organy administracyjne:

Sekretariat podzielony na:

Dyrektoriaty Generalne: (nie trzeba zapamiętywać jakie ;))

Dyrektoriat I - Przewodnictwo

Dyrektoriat II - Polityka wewnętrzna

Dyrektoriat III - Polityka zewnętrzna

Dyrektoriat IV - Informacje

Dyrektoriat V - Sprawy personalne

Dyrektoriat VI - Infrastruktura

Dyrektoriat VII - Tłumaczenie

Dyrektoriat VIII - Finanse

-> PE uczestniczy w procesie decyzyjnym razem z Rada UE i KE - różne procedury:

Współdecydowanie (art. 251 TWE) - możliwość odrzucenia wniosku KE w sprawie aktu prawnego - co oznacza weto wobec decyzji.

- Sesje PE w Strasburgu.

- Komisje i grupy zbierają się w Brukseli.

- Sekretariat znajduje się w Luksemburgu.

Procesy decyzyjne w PE:

- Wewnętrzne decyzje podejmowane są najczęściej zwykłą większością.

- Większością kwalifikowaną decyzje dot. wotum nieufności wobec Komisji lub odrzucenia budżetu.

- Nieformalne spotkania między instytucjami, dialog, blokowanie, kontrola.

- Komisja pełni rolę mediatora między RUE a PE.

- Jednak w przypadku polityki rolnej, handlowej, podatkowej rola PE jest mniejsza - zasada współpracy konsultacji.

- Istnieją również procedury wynikające z umów międzyinstytucjonalnych np. w 1975 Rada, KE i PE uchwaliły procedurę pojednawczą dla decyzji o ogólnym zasięgu i ważnym znaczeniu finansowym.

Kompetencje PE:

Kompetencje legislacyjne:

- PE współdziała z RUE i KE (niekiedy Komitet Regionów i Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny) w tworzeniu prawa wspólnotowego:

Procedura konsultacji:

Procedura współpracy - coraz mniejsze zastosowanie:

Procedura współdzecydowania - największe zastosowanie:

W ramach kompetencji prawodawczych udział PE w uchwalaniu budżetu - prawo modyfikacji, poprawek, odrzucenia.

Kompetencje kontrolne:

- Wobec innych organów wspólnotowych (ustawodawczych, wykonawczych):

Kompetencje opiniodawcze i doradcze:

- Opinie PE przyjmujące postać zgody - np. nominacja Przewodniczącego KE, składu KE; obsady Trybunału Obrachunkowego, członkowie Zarządu EBC.

- Opinie dot. stosunków zewnętrznych - zawierania umów m-owych (np. stowarzyszeniowych, akcesyjnych).

Kompetencje kreacyjne:

Kreacja odnosi się do powoływania:

Pozostałe kompetencje:

Relacje z parlamentami narodowymi - Konferencja Komisji Wyspecjalizowanych w sprawach Wspólnotowych (COSAC): przeprowadza debaty; spotkania 2 razy w roku p.czł. oraz Turcji i Chorwacji.

Kontakty z obywatelami - przyjmuje petycje od obywateli UE, osób fizycznych i prawnych mających siedzibę w p.czł.

Petycja przekazana odpowiedniej komisji - sprawdza czy dotyczy integracji UE.

Rzecznik Praw Obywatelskich - związek z PE: PE powołuje i odwołuje; przyjmuje skargi.

Kompetencje PE w II filarze:

- Konsultowany przez Prezydencję o zasadniczych kierunkach polityki.

- Może kierować pytania do RUE.

- Rekomendacja dla RUE.

- Przeprowadza coroczną debatę o WPZiB.

- Regularnie informowany przez KE i Prezydencję o pracach WPZiB.

Kompetencje PE w III filarze:

- Wyraża opinie o decyzjach ramowych, decyzjach, środkach wykonawczych, konwencjach.

- Pytania do RUE.

- Rekomendacja dla RUE.

- Przeprowadza coroczną debatę o Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych.

- Regularnie informowany o pracach Współpracy Policyjnej i Sądowej w sprawach Karnych.

- Opinię o ustanowieniu wzmocnionej współpracy.

-> W II i III filarze uprawnienia PE niewielkie - opiniowanie i prawo do informacji.

- Działalność PE - każdego roku Konferencja Przewodniczących przyjmuje kalendarz prac:

- Od I 2007 liczba posłów - 785.

- Liczba języków od I 2007 - 23 (ponad 400 kombinacji tłumaczeń).

- Działalność PE wykracza poza UE:

WYKŁAD 14, 3 IV 2009

TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI:

-> TS i SPI (Sąd Pierwszej Instancji) stanowią wspólne organy sądowe - siedziba Luksemburg.

- W 1951 Trybunał sprawiedliwości EWWiS; w 1997 dwa oddzielne TS dla EWG i Euratomu.

- 1958 Konwencja scalająca trzy TS w Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot.

- W zapisach JAE plan powołania SPI.

- Rada Ministrów powołała SPI w 1988. Rozpoczął działalność w 1989.

-> Najpierw nie miał statusu samodzielnej instytucji.
- TN uczynił SPI instytucją samodzielną.

- Wg art. 221 TWE po jednym sędzim z każdego kraju, mianowani na zasadzie zgody p.czł.

- Funkcja rzecznika generalnego - z tradycji francuskiego systemu prawnego.

-> Początkowo było dwóch rzeczników - przy 6 p.czł. Od 2000 jest ich 8.

- Pochodzą oni z największych p.czł.

- Rzecznicy i sędziowie są równi ranga. Rzecznicy wspierają sędziów w kontroli nad przestrzeganiem prawa.

- Formułują opinie, które mogą być wykorzystywane przez TS.

- Kadencja sędziego i rzecznika trwa 6 lat. Co trzy lata wymieniana jest część składu.

-> Rzecznikami są sędziowie p.czł.

- Sędziowie i rzecznicy wybierają spośród siebie Prezesów, Sekretarza TS i SPI.

- Służby pomocnicze TS - służba tłumaczeniowa: wiedzę prawniczą i znajomość kilku języków urzędowych.

- Personel; administracyjny wspólnoty dla TS i SPI.

-> Postępowanie przez TS i SPI w każdym języku oficjalnym UE.

- Językiem roboczym jest francuski, na który tłumaczy się wszystkie niezbędne dokumenty.

- Wszczęcie postępowania:

Pytania prejedycjonalne - Sąd krajowy z pytaniem do TS o wykładnię albo ważności prawa wspólnotowego - p.czł. i instytucje UE mają 2 miesiące na uwagi.

Skarga bezpośrednia - wnosi się ją do sekretariatu TS - przydziela się Sędziego Sprawozdawcę i Rzecznika Generalnego.

Kompetencje TS i SPI:

- zapewnienie poszanowania prawa wspólnotowego przez p.czł i instytucje UE.

- Jurysdykcja TS i SPI głównie w I filarze. W II i III filarze jest ograniczona.

Funkcje:

- Funkcja sądu konstytucyjnego - rozstrzyga sprawy dot. organów UE, realcji między UE a p.czł. Czuwa nad zgodnością prawa wtórnego z prawem pierwotnym i ogólnymi zasadami prawa.

- Funkcja sadu administracyjnego - rozpatruje skargi osób prawnych i fizycznych o zaniedbania prawne.

- Funkcja sądu m-owego - czuwa nad przestrzeganiem umów m-owych.

- Funkcja sądu cywilnego - rozstrzyga sprawy dot. odpowiedzialności i oceny żądań odszkodowań kierowanych do WE.

- Funkcja sądu apelacyjnego - rozpatruje odwołania od wyroków SPI.

Jurysdykcji TS i SPI podlegają spory:

Podział na jurysdykcję sporną i niesporną:

Jurysdykcja sporna:

- Kontrola legalności aktów prawnych - TS orzeka o legalności decyzji mających skutek prawny z:

- Skarga na bezczynność instytucji UE, zaniechanie działania -> niewywiązywanie się przez instytucje ze swoich działań. NP. zaniechanie działania przez PE, RUE, KE i EBC.

- Skarga odszkodowawcza - wynika z umów zawieranych przez WE z osobami cywilnymi i prawnymi. Niewywiązywanie się z umów.

- Kontrola postępowania p.czł. - sposób implementowania i przestrzegania prawa wspólnotowego.

Jurysdykcja niesporna:

- Wydawanie orzeczeń wstępnych - TS ma zapewnić jednolitą interpretację prawa wspólnotowego.

- Opinie TS w sprawie umów m-owych.

-> TS staje się podmiotem kreującym zasady funkcjonowania WE.

- Orzecznictwo TS staje się elementem dorobku prawnego WE i wpływa na zmiany realizacji polityk.

- Orzeczenia stają się wytycznymi zachowania w podobnych sytuacjach.

- Szczególne znaczenie ma procedura orzeczeń wstępnych - wzmacnia współpracę między sądami krajowymi a TS.

Główne kierunki orzecznictwa:

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

(Zwany też Trybunałem Audytorów, Trybunałem Rewidentów Księgowych)

-> 1977 rozpoczął działalność. Siedziba -> Luksemburg.

- Wpierw był organem pomocniczym, dopiero tr. z Maastricht podniósł go do rangi naczelnych organów wspólnotowych.

- Tr. Amsterdamski rozszerzył zakres jego kontroli na II i III filar.

-> Trybunał Obrachunkowy (TO) jest ciałem kolegialnym - sprawozdania i opinie przyjmowane większością głosów.

- Spotkania TO są zamknięte.

- Do TO należą Grupy Kontroli, złożone z departamentów.

- TO finansowany jest z budżetu ogólnego UE - 0,1 % wszystkich wydatków UE.

- Członkowie TO mianowani na 6 lat. Każde p.czł. ma jednego przedstawiciela.

Kompetencje TO:

- Kontrola rozliczeń wydatków i dochodów UE i organów utworzonych przez UE.

- Badania Legalności i prawidłowości oraz zarządzania finansami.

- Przygotowanie rocznego sprawozdania z wykonania budżetu UE.

- Przygotowanie raportów specjalnych .

- Informowanie o nieprawidłowościach i nadużyciach.

- Wspieranie PE w udzielaniu absolutorium z wykonania budżetu przez KE.

EUROPEJSKI KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY

-> Organ II kategorii - doradczy. Siedziba -> Bruksela.

- Powstał jako instytucja doradcza wg tr. o EWG z 1957 r.

- Reprezentowanie na forum Wspólnot grup interesów pracodawców i pracowników.

-> EKES tworzą przedstawiciele:

- EKS jest pomostem między Unią a jej obywatelami, uczestnikiem procesów decyzyjnych.

- Komitet formułuje opinie, które mogą być wykorzystywane przez instytucje decyzyjne.

- Opinie: obligatoryjne, z własnej inicjatywy.

Kompetencje EKES:

Słabością znaczenia EKES jest brak zobowiązania RUE, KE i PE do uwzględnienia jego opinii.

24


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
System Instytucjonalny i Prawny Unii Europejskiej semestgr II, SPIŻARNIA
System Instytucjonalny i Prawny Unii Europejskiej semestr II, Integracja, UE
Zmiany systemowe wprowadzone przez Traktat z Lizbony, Instytucje i prawo Unii Europejskiej
NOTATKA System prawny Unii Europejskiej(1)
NOTATKA System prawny Unii Europejskiej
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ W UNII EUROPEJSKIEJ
orzeczenia pyt 47, Instytucje i prawo Unii Europejskiej
Instytucje UE-TABELKA, Instytucje i prawo Unii Europejskiej
System ochrony prawnej w Unii Europejskiej, studia magisterskie, Administrowanie Firma ( AF)
Instytucje i źródła Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne
orzeczenia pyt 46 i 47, Instytucje i prawo Unii Europejskiej
Fundusze strukturalne i system finansowania projektów Unii Europejskiej, Fundusze strukturalne wykla
Fundusze strukturalne i system finansowania projektów Unii Europejskiej, Fundusze strukturalne wykla
zagadn kurluta, Studia administracja WSAP Białystok, rok 4 sem 2, System ochrony prawnej w Unii Eur
Instytucje Europejskie, konspekt instytucje, PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ - ćwiczenia nr 1
od pyt 10, Instytucje i prawo Unii Europejskiej
od pyt 13 KE admin, Instytucje i prawo Unii Europejskiej

więcej podobnych podstron