HISTORIA KRYMINALISTYKI

Dzieje myśli kryminalistycznej są tak stare jak samo przestępstwo.

Słowo „kryminalistyka” pojawiło się na pocz. XIX w.

W Wielkiej Brytanii ma miejsce kryzys społeczno - gospodarczy, szerzy się przestępczość, dochodzi do utworzenia służby policyjnej.

Na wniosek Roberta Peel'a w 1929 zatwierdzono projekt ustawy o …

We Francji służby policyjne zaczął organizować były przestępca Vidog. Utworzył on tzw. latające brygady, które stosowały terror, siłę, represję.

Z czasem ich działalność została przerwana a równocześnie zaczęły powstawać wydziały kryminalistyki na Uniwersytetach, laboratoriach.

KRYMINALISTYKA - to nauka która bada metody i sposoby dokonywania przestępstw

oraz opracowuje metody służące do :

• wykrycia przestępstw

• ustalenia sprawcy czynu przestępnego

Nie można mylić kryminalistyki z kryminologią.

Kryminalistyka wykorzystuje metody badawcze i naukowe np. chemia, fizyka, biologia, psychologia, geografia.

Kryminalistyka związana jest przede wszystkim z postępowaniem karnym, ale również z prawem karnym materialnym.

Jest doceniania w pracy organów ścigania i prokuratury, nie jest natomiast tak bardzo doceniania przez sędziów.

DZIAŁY KRYMINALISTYKI

1. Taktyka kryminalistyczna

2. Technika kryminalistyczna

ad.I. Zajmuje się :

- sposobami popełniania przestępstw

- zasadami działania organów śledczych w stosowaniu praktyk wykrycia przestępstwa i ujęcia sprawcy

ad.II. Zajmuje się :

- środkami fizyko - chemicznymi :

* używanymi przy popełnianiu czynów zabronionych

* stosowanymi w celu wykrycia czynu i sprawcy przestępstwa

FUNKCJE KRYMINALISTYKI

a. wykrywcze -

b. rozpoznawcze - kiedy podejmujemy czynności w celu rozpoznania

c. dowodowe - przy użyciu jej metod możemy zgromadzić dowodowy

d. zapobiegawcze - niedopuszczenie do popełnienia planowanych przez sprawcę przestępstw

CZYNNOŚCI OPERACYJNO - ROZPOZNAWCZE

- to system poufnych, tajnych i dyskretnych działań organów ścigania :

* policji

* Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego

* Agencji Wywiadu

* straży granicznej

prowadzonych poza procesem karnym lecz zazwyczaj służących aktualnym lub przyszłym celom tego procesu i wykorzystywanych dla zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz innych zjawisk negatywnie sprzecznych.

Podstawą do podejmowania tych czynności są ustawy - nie są one jednak wyczerpująco uregulowane.

Są jeszcze akty wewnętrzne wydawane w zakresie tych służb - mają one charakter tajny, mają usprawnić działanie.

Najważniejsze czynności :

WYWIAD POLICYJNY - polega na zbieraniu informacji przez funkcjonariuszy organów ścigania na temat sprawców przestępstwa;

można to robić jawnie lub w sposób dyskretny

Te nieformalne rozmowy funkcjonariuszy poza procesem

nazywane są też rozpytaniem.

Notatka urzędowa :

- nie ma znaczenia dowodowego

- nie może być odczytywana

- posiada tylko i wyłącznie wartość informacyjną

OBSERWACJA - polega na celowym czynieniu spostrzeżeń po to, żeby uzyskać informacje na temat sprawcy przestępstwa i czynu zabronionego;

obserwacja może być prowadzona jawnie lub z ukrycia.

Obserwacja może być :

a) osób - kontakty, rozmowy, podglądy, stan emocjonalny, szperanie w dokumentach z przeszłości

b) miejsc - gdzie przebywa

c) uczestnicząca - kiedy funkcjonariusze przenikają da środowiska danej osoby i obserwują od wewnątrz

d) statyczna - obserwacja jakiego obiektu nie przemieszczającego się

e) dynamiczna - obserwacja obiektu poruszającego się, przemieszczającego się

INWIGILACJA - polega na systematycznym śledzeniu osób które planują popełnienie przestępstwa lub już je popełniły;

często podejmuje się ją wobec recydywistów. Inwigilację kończymy gdy udowodnimy, że przestępstwo zostało popełnione.

INFILTRACJA ŚRODOWISKOWA - polega na ściganiu, szukaniu sprzymierzeńców w środowisku przestępczym, którzy będą przekazywać informacje.

Wyróżnia się inwigilację :

a)pośrednią - osoba z tego środowiska jest chętna do współpracy, daje ona wszelkie informacje

b) bezpośrednią - kiedy funkcjonariusz organu ścigania wchodzi do środowiska pod innym nazwiskiem, zdobywa zaufanie przestępców (tajni agenci, informatorzy organów ścigania)

KONTROLA OPERACYJNA ART. 19

Tekst ustawy „o policji” nr 7 poz.8 2002 - art.19, 19^A, 19² - obowiązuje od 19.III.02

Kontrola operacyjna obejmuje :

a)kontrolę korespondencyjną

b)kontrolę zawartości przesyłek

c)stosowanie środków technicznych (podsłuch, mikrofon, kamera) umożliwiających zdobywanie w sposób niejawny informacji, dowodów - ich ustalenia a w szczególności treści rozmów telefonicznych i innych informacji przekazywanych za pomocą sieci telekomunikacyjnych

Kontrolę operacyjną zarządza obecnie Sąd Okręgowy. Wniosek składa komendant lub wojewódzki komendant. Czasem mogą podjąć ją sami, ale muszą uzyskać później zatwierdzenie Sądu.

ZAKUP KONTROLOWANY ART. 19^A

Polega na :

* dokonaniu w sposób niejawny nabycia, zbycia, przejęcia przedmiotów pochodzących z przestępstwa :

- ulegających przepadkowi albo

- których wytwarzanie, przetwarzanie, przewożenie lub którymi obrót jest zabroniony

* przyjęciu korzyści majątkowej

Te czynności podejmowane są w celu sprawdzenia, ustalenia.

Potocznie określa się je jako prowokacje policyjne lub in.zakup kontrolowany.

Takie czynności zarządza Komendant Policji lub Wojewódzki z wcześniejszym zezwoleniem od Prokuratora.

ART.19^B - czynności polegające na zarządzeniu niejawnego nadzoru nad wytwarzaniem, przemieszczaniem, przechowywaniem, przetwarzaniem i obrotem przedmiotami przestępstwa jeżeli nie stwarza to zagrożenia dla życia lub zdrowia ludzkiego.

Takie czynności może zarządzić:

- Komendant Główny Policji lub

- Komendant Wojewódzki

ŹRÓDŁA INFORMACJI O PRZESTĘPSTWIE

2 rodzaje :

a)wewnętrzne - to te które organ ścigania ujawnia - takie informacje mogą ujawnić się przy okazji rutynowych działań patrolu (patrol może natrafić na przestępstwo lub na jego ślady)

b)zewnętrzne - zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa; istnieje społeczny obowiązek powiadomienia o popełnieniu przestępstwa policji lub prokuratora.

Obowiązek prawny - art.240 KK - określa te kategorie przestępstw o których nie zawiadomienie organu ścigania podlega karze

§2 KPK - ustawodawca nałożył obowiązek powiadomienia org.ścigania na instytucje społeczne i państwowe. Muszą one zabezpieczyć miejsce popełnienia przestępstwa.

-doniesienie mediów

-samooskarżenie sprawców ze względów natury emocjonalnej

Istnieje możliwość samozgłoszenia po to, żeby odwrócić uwagę, by mieć alibi w związku z cięższym przestępstwem

CZYNNOŚCI WSTĘPNE

w celu ujawnienia sprawcy i uzyskania informacji o przestępstwie

a. pościg - ma na celu ujęcie osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa.

Może mieć miejsce gdy :

* organy ścigania przybywają na miejsce przestępstwa i widzą uciekającego sprawcę lub później

* dowiedzą się gdzie on jest a po ich przybyciu sprawca ucieka

2-ie formy pościgu :

* p. czołowy - po śladach sprawcy

* p. zaporowy - stosowanie blokad w celu zatrzymania sprawcy

b. zasadzka - ma na celu :

-niespodziewane zdemaskowanie sprawcy

-jego ujęcie

-udowodnienie mu popełnienia przestępstwa

Ma podstępny charakter i jest stosowana gdy nie ma innej możliwości schwytania lub ujawnienia dokumentów. Posługuje się tutaj środkami technicznymi; można oznaczyć banknoty czy przedmioty z którymi sprawca być może będzie miał kontakt

c. zatrzymanie - uregulowane w KPK, ale są też uregulowania pozaprawne;

KPK wyróżnia

zatrzymanie obywatelskie - tylko na gorącym uczynku lub w pościgu podjętym w momencie popełnienia przestępstwa

Każda osoba może zatrzymać sprawcę na gorącym uczynku lub bezpośrednio po.

Policja może zatrzymać osobę wobec której istnieje uzasadniona obawa popełnienia przestępstwa.

Funkcjonariusz policji sporządza protokół z zatrzymania (art.244 KPK).

W protokole należy wskazać dokładną :

*datę zatrzymania

* miejsce zatrzymania

* czas zatrzymania

a także :

* nazwisko funkcjonariusza

* o jakie przestępstwo chodzi

* dane osobowe osoby podejrzanej

Policja może wykorzystywać do tego psy - psy do służby śledczej i psy specjalne.

Funkcjonariusz policji musi osobę zatrzymaną pouczyć, ale nie ma ona możliwości złożenia oświadczenia do protokołu. Osobie zatrzymanej przysługuje zażalenie.

NIEKONWENCJONALNE METODY :

* profilowanie psychologiczne - to sporządzanie portretu sprawcy, określenie z jakiego rodzaju sprawcą mamy do czynienia;

sposób działania sprawcy wskazuje modus operandi typ człowieka jaki ujawnia się po popełnieniu przestępstwa np. szczególne znamiona przestępstwa

* psycholingwistyka - typowanie sprawcy na podstawie jego języka, sposobie mówienia, czyli ustalenie jaki jest sprawca po wypowiedziach ustnych lub pisemnych

-wykorzystywanie mediów

-jasnowidzenie

-hipnoza - to metoda kontrowersyjna, artt.171KPK stanowi, że nie może mieć miejsca, czasami w wyjątkowych okolicznościach

d. przeszukiwanie - ma na celu ustalenie miejsca pobytu osoby :

osoby - podejrzanej o popełnienie przestępstwa albo - zgłoszonej jako zaginiona

Przy zaginionych sprawdza się środowisko znajomych, rodzinę, miejsce zamieszkania tej osoby, korespondencję itp.

PORTRET PAMIĘCIOWY

in. odtwarzanie wyglądu osoby podejrzanej

-to systematyczne zestawienie cech wyglądu zewnętrznego człowieka (wraz z ich opisem).

Wyróżniamy elementy :

a)statyczne - odnosi się do wyglądu zewnętrznego, do budowy człowieka

-twarz

-poszczególne elementy głowy

-płeć

b)dynamiczne - odnosi się do elementów związanych z poruszaniem się człowieka

Świadek naoczny, który widział sprawcę w ramach zeznań opisze cechy sprawcy. Następnie sporządza się portret pamięciowy sprawcy, odbiera się zeznanie od świadka w sprawie portretu.

Przy sporządzaniu portretu pamięciowego pomaga system komputerowy.

Wyróżniamy 2-a etapy :

a) najpierw ogólny zarys, kształt twarzy, poszczególne elementy twarzowe (nakrycie głowy, okulary);

Wcześniej powszechna była metoda rysunkowa lub składana - poszczególne części twarzy nakładane na folię

b) metoda fotorobota - fragmenty zdjęć różnych osób; niekiedy używa się folii, otóż nakłada się różne elementy twarzy na siebie co tworzy pełny obraz

REGISTRATURY KRYMINALISTYCZNE

in. KARTOTEKI

KARTOTEKI - są to zbiory informacji odnoszące się do :

* osób podejrzanych o działalność przestępczą

* przedmiotów i zdarzeń związanych z przestępstwem

Wyróżniamy 3-y rodzaje kartotek :

a. osobowe - odnoszą się do osób podejrzanych i poszukiwanych

b. rzeczowe - odnoszą się do przedmiotów związanych z przestępstwem (kształt, kolor, wielkość)

c. zdarzeń - układamy wiadomości z danego zdarzenia wg rodzaju przestępstwa i sposobu popełnienia przestępstwa

Kartoteka :

a. ewidencyjna - zawiera :

-dane osób podejrzanych lub tych które popełniły przestępstwo

-imię i nazwisko

-pseudonim

-adres

b. modus operandi - zawiera :

-informacje o popełnieniu przestępstwa w jakiś szczególny, niezwykły sposób

-informacje na temat szczególnej działalności sprawcy

c. daktyloskopijna - odciski śladów linii papilarnych /system komputerowy/

d. informacyjna - gromadzone są dane pochodzące z informacji zebranych przez funkcjonariuszy organów ścigania

e. album fotograficzny - to album osób podejrzanych; zdjęcie z przodu, profil prawy i lewy, ewentualnie z nakryciem głowy

f. centralna kartoteka broni utraconej - zbiory i rejestry gdzie gromadzi się broń;

Krajowy Zbiór Łusek i Pocisków z zajść przestępczych - zbiory wzorów broni i amunicji

dane co do broni posiadanej legalnie ale utraconej, gromadzi się odstrzelone wcześniej łuski i pociski

W związku z postępem zaczyna się gromadzić kody genetyczne DNA, a w związku z badaniem kosmologicznym zaczyna się tworzyć banki zapachów.

g. centralny zbiór kodów genetycznych DNA

h. banki zapachów

Policja może również korzystać z danych gromadzonych przez inne urzędy.

PLAN POSTĘPOWANIA PRZYGOTOWAWCZEGO

Obejmuje on :

* jakie zdarzenie jest przedmiotem postępowania

* wyliczamy sobie wersje zdarzenia aby odrzucić błędne

* wyliczmy zagadnienia które pozwolą nam wybrać

* jakie czynności będziemy wykonywać

* sposób wykonania

* termin ich realizacji

Postępowanie przygotowawcze - zaplanowane zawsze jest o wiele bardziej skuteczne; wszczynane gdy istnieje uzasadniona obawa popełnienia przestępstwa

Formy :

a) śledcza

b) dochodzenie

Wersja śledcza

Oparta na zasadach logiki i materiałach sprawy;

hipoteza którą przyjmuje prowadzący postępowanie przygotowawczego a która odnosi się do:

-charakteru zdarzenia

-czynników przyczynowych

-przebiegu i skutków zdarzenia

-sprawcy

-motywów jego działania

-stopnia winy

Cechy wersji śledczej :

a) logiczna

b) obiektywna - okoliczności na korzyść i niekorzyść

c) indywidualna

d) sprawdzalna - możliwe do weryfikacji

Wersje mogą być utworzone w odniesieniu do poszczególnych elementów lub wszystkich łącznie.

Wersje przestępstwa tworzy również sąd w postępowaniu - może one w wyniku oceny dowodów ustalić inny przebieg zdarzeń niż zaproponował prokurator.

Przy tworzeniu wersji posługujemy się:

- wnioskowaniem

- dedukcją

- myśleniem

Analiza kryminalna

Analiza Kryminalna - ustalanie i domniemywanie związku miedzy:

- danymi opisującymi działalność przestępczą

- innymi potencjalnie z nimi powiązanymi w celu politycznego wykorzystania przez organy ścigania i sąd.

Jeżeli sprawa jest zagmatwana, analiza powinna być głębsza.

Możemy pomagać sobie poprzez tworzenie :

* diagramów

* grafów

* obrazu zdarzeń

* kolejności zachowania sprawcy

Najważniejsze diagramy :

* powiązań - relacje miedzy osobami uczestniczącymi w popełnieniu przestępstwa

* przepływu - informacje o przedmiotach związanych z przestępstwem

* zdarzeń - czas, co, gdzie i kiedy

* działań - jak doszło do danego zdarzenia

7 złotych pytań :

1. co się zdarzyło

2. gdzie

3. kiedy

4. w jaki sposób

5. jakich środków użyto

6. dlaczego

7. kto

PSYCHOLOGICZNE PODSTAWY FORMAOWANIA MATERIŁU DOWODOWEGO

Fazy przesłuchania :

a) wstępna

b) wypowiedzi spontanicznej

c) pytań szczegółowych

Dużą rolę odgrywają wiadomości z zakresu psychologii :

-psychologia zeznań

-psychologia formułowania się materiału dowodowego

-formułowanie wniosków przez zmysły

-informacje o świecie zewnętrznym

2-a rodzaje procesów poznawczych :

a) wrażenia - to procesy poznawcze polegające na odzwierciedleniu się naszych doznań w naszym umyśle o cechach lub właściwościach przedmiotu

b) spostrzeżenia - to odzwierciedlenie w naszym umyśle całych przedmiotów wraz z ich cechami i właściwościami.

Bodziec musi działać z określoną siłą - wartość progowa.

Jeżeli bodziec działa długo my przyzwyczajamy się, musi zmienić się natężenie - różnica progowa.

Przy przesłuchaniu musimy uwzględnić wady postrzegania świata zewnętrznego np.:

- wada wzroku

- czy świadek mógł naprawdę coś zaobserwować

- krótkowzroczność

- astygmatyzm

- daltonizm

- długowzroczność

Możemy ulegać również iluzjom wzrokowym - nam się coś wydaje a w rzeczywistości jest inaczej. Możemy mieć halucynacje.

5 - 10 min. to najlepszy okres do oceny.

Inaczej postrzegamy gdy coś nas absorbuje a inaczej gdy nie jesteśmy zainteresowani - pamięć, uwaga, myślenie również są tutaj istotne.

Uzyskiwanie osobowych środków dowodowych :

PRZESŁUCHANIE - to czynność procesowa podejmowana w celu uzyskania osobowych środków dowodowych

ROZPYTANIE - to czynność podejmowana:

-przed wszczęciem postępowania lub

-w ramach czynności sprawdzających

Rozpytanie polega na nieformalnych rozmowach z osobami, które mogą posiadać informacje- osoby te nie muszą jednak tego robić.

Nie możemy sporządzać protokołu a jedynie notatkę urzędową.

Ma ona wskazać nam kierunku lub źródła poszukiwania dowodu.

W ramach rozpytania możemy rozmawiać ze sprawcą przestępstwa.

Uzyskiwanie osobowych środków dowodowych ciągle ma duże znaczenie w procesie karnym.

Informacje przekazywane przez osoby mogą nam bardziej pomóc niż dowodowy rzeczowe.

Jeżeli chodzi o działalność grup przestępczych często zdarza się, że ofiary są zastraszane i boją się zeznawać.

Aby skutecznie przeprowadzić przesłuchanie należy się do niego przygotować.

Musimy :

- dokładnie przeczytać akta sprawy, jeżeli są wielotomowe należy poznaczyć sobie szczególnie ważne i te z których będziemy korzystać podczas przesłuchania

- można przeprowadzić oględziny z miejsca przestępstwa

- musimy przygotować pokój przesłuchań (musimy być to wyodrębnione pomieszczenie, nie może być to pokój przechodni, bez telefonu)

- powinniśmy przygotować plan przesłuchania (pytania, dowody, protokoły wcześniejszych zeznań)

- musimy uwzględnić kogo przesłuchujemy:

* oskarżony

* biegły

* jakie były motywy

* czy to będzie pierwsze karanie czy recydywa

Ad.C). Oględziny Rzeczy

Przy oględzinach rzeczy interesować nas będzie :

*zewnętrzne właściwości

* kształt

* kolor

* stan skupienia

* struktura samej rzeczy

Istotne jest także to, żeby nie zniszczyć śladów które na rzeczy mogą się znajdować.

Ad.D). Oględziny Zwłok

Wyróżniamy 2 fazy :

a. faza badań lekarskich - ma udzielić odpowiedzi na pytanie czy zgon nastąpił, jakie znamiona śmierci występują

b. faza badań kryminalistycznych - gdzie zajmujemy się, interesującymi nas z pkt widzenia postępowania, śladami

Jeśli przybywamy na miejsce gdzie zwłoki się znajdują, pierwszą podstawową zasadą jest, że nie dotykamy zwłok i nie ruszamy a utrwalamy to w jakiej pozycji one się znajdują.

Zwracamy uwagę również na ułożenie poszczególnych części ciała względem siebie.

Mogą być t już informacje które świadczą o sposobie popełnienia zdarzenia przestępnego.

Gdy byłyby wątpliwości co do tego czy ta osoba żyje czy jest to już osoba zmarła, to trzeba sprawdzić czy niepotrzebna jest jeszcze pomoc.

Zatem zasada taktyczna w takim wypadku odpada ponieważ udzielenie pomocy osobie pokrzywdzonej ma pierwszorzędne znaczenie.

Oględziny powinniśmy prowadzić systematycznie tj. od głowy w kierunku tułowia, nóg.

Najpierw badamy bardzo dokładnie odzież bo już na niej mogą być ślady zdarzenia przestępnego, później poddajemy oględzinom ciało osoby zmarłej.

Możemy mówić o oględzinach :

- zewnętrznych zwłok - gdy oględziny prowadzi organ procesowy przy udziale biegłego

- wewnętrznych zwłok - to tzw. sekcja zwłok; tą czynność prowadzi biegły przy udziale organu procesowego (sądu lub prokuratora)

Jeśli będzie zachodziła potrzeba badania zwłok, które już zostały pochowane to oczywiście sąd lub prokurator może zarządzić ekshumację zwłok.

Możemy mieć też do czynienia z badaniem zwłok niezidentyfikowanych - wówczas w pierwszej kolejności zwracamy uwagę na :

* stan zewnętrzny tych zwłok

* ogólny stan higieny osobistej (jeśli zwłoki nie są jeszcze w stanie rozkładu)

* płeć osoby

* wiek osoby

Oczywiście należy przeprowadzić także szczegółowe badania :

* laboratoryjne

* krwi

* DNA

Możemy też zwłoki daktyloskopować i sięgnąć do registratury, by zobaczyć czy osoba nie jest odnotowana.

4. PRZESZUKANIE - można prowadzić przeszukanie :

a) pomieszczenia

b) miejsca

c) osób

Podstawą do podjęcia tej czynności jest postanowienie sądu, prokuratora.

Kodeks dopuszcza, w wypadkach nie cierpiących zwłoki, okazanie tylko nakazu kierownika danej jednostki organów ścigania. Ewentualnie, w wypadkach nie cierpiących zwłoki, wystarczy tylko legitymacja służbowa funkcjonariusza, który ma dokonać przeszukania.

Ad.a. Przeszukanie pomieszczenia

Żeby rozpocząć przeszukanie pomieszczenia trzeba najpierw do niego wejść.

Przy czym nie zawsze jest tak, że gospodarz grzecznie wpuści policję czy prokuratora do mieszkania, ale jeśli nie robi przeszkód to oczy wiście bardzo dobrze.

Jeżeli natomiast są problemy to możemy zastosować metody siłowe wejścia do pomieszczenia, w zależności od tego z jakim przestępstwem, jakimi sprawcami mamy do czynienia.

Można do przeszukania wykorzystać nawet siły specjalne, brygady antyterrorystyczne.

Przeszukanie zaczynamy od okazania dokumentów, postanowienia sądu lub prokuratora, które okazujemy na żądanie osoby u której przeszukania się dokonuje.

Staramy się dobrowolnie uzyskać przedmioty, które nas interesują, prosimy o wydanie tych właśnie przedmiotów.

Jeśli nie uzyskamy tych przedmiotów dobrowolnie to przystępujemy do przeszukania.

Czynność ta nie może być prowadzona chaotycznie.

Powinniśmy podzielić sobie pomieszczenie systematycznie i prowadzić przeszukanie za koleją tj.: pokoje, kuchnia, łazienka.

Jeśli jest to możliwe to do przeszukania należy się przygotować.

Z reguły zaczynamy od miejsc normalnego ukrycia a następnie przechodzimy do miejsc, które są szczególne i zazwyczaj niczego się tam nie przechowuje.

W związku z tym możemy mówić o różnych sposobach ukrycia przedmiotów przez sprawców.

Może to być ukrycie :

a). głębokie i skomplikowane - ten sposób preferowany jest przez mężczyzn

b). płytkie i proste - ten sposób preferowany jest przez kobiety

a). psychologiczne, - kiedy kładziemy dany przedmiot między innymi przedmiotami; na widoku nie chowamy go nigdzie licząc na to, że organ procesowy nie zauważy, przyjmując iż te przedmioty będą jednak gdzieś ukryte

Ad.b. Przeszukanie miejsca

Musimy uzgodnić specyfikę terenu.

Stosujemy ogólne reguły przeszukani, w zależności od tego jaki to jest teren (np. przeszukanie pnia drzewa, stogu siana). Przyjmuje się, że im mniejszy teren do przeszukania tym bardziej skrupulatnie to przeszukanie prowadzimy.

Ad.c. Przeszukanie osoby

Osobę przeszukuje zawsze osoba tej samej płci.

Przeszukanie prowadzimy systematycznie zaczynając od głowy, w kierunku tułowia i nóg. Interesujące będą wszelkie części ciała w których przedmioty mogą zostać ukryte

(np. uszy, włosy, otwory nosowe).

Może być potrzeba dokonania prześwietlenia, żeby przekonać się czy przedmioty nie zostały połknięte.

Jeśli stwierdzimy, że wewnątrz ciała jakiś przedmiot się znajduje, to nie wyjmujemy go na siłę żeby przedmiotu tego nie uszkodzić, a przede wszystkim żeby nie uszkodzić osoby.

Bardzo skrupulatnie badamy również odzież.

Do ukrycia mogą być też wykorzystane różnego rodzaju opatrunki (np. gips).

5. WIZJA LOKALNA - nie jest uregulowana w KPK, ale mówi się że są to tzw. Wtórne oględziny

Niektórzy nawet sugerują, że jest to szczególny sposób przesłuchania.

W wizji lokalnej mogą brać udział :

* oskarżony

* świadkowie

Wizja lokalna ma charakter statyczny, w przeciwieństwie do eksperymentu procesowego.

Ma na celu unaocznienie organowi procesowemu jak po kolei zachodziły zdarzenia, które składają się na przestępstwo.

Mówi się, że jest to teatralne przedstawienie organowi procesowemu tego, jak zachodziło zdarzenie przestępne.

Wizja lokalna będzie pełniła role weryfikującą zgromadzony dotychczas materiał dowodowy, zgromadzone dotychczas informacje na temat przestępstwa.

EKSPERYMENT PROCESOWY - będzie polegał na przeprowadzeniu doświadczenia, albo na odtworzeniu przebiegu zdarzenia

Poza tym będziemy się starali sprawdzić czy :

- dane zdarzenie w ogóle mogło mieć miejsce

- czy w takich okolicznościach jakie podają np. świadkowie, oskarżony

- czy była możliwość spostrzeżenia tego zdarzenia w taki sposób bardzo dokładny

W tej czynności udział mogą brać :

* oskarżony

* świadkowie

Eksperyment procesowy będzie taką czynnością specyficzną.

Możemy zdecydować się na jego przeprowadzenie w warunkach takich samych lub zbliżonych do tych w których zdarzenie nastąpiło.

Po przeprowadzeniu tej czynności może być wynik :

* pozytywny

* negatywny

Większą wartość nadaje się wynikowi negatywnemu bo wtedy jesteśmy przekonani, że takie zdarzenie nie mogło mieć miejsca, nie w takich okolicznościach jaki dotychczas zakładaliśmy.

Zarówno wizję lokalną jak i eksperyment procesowy dobrze jest utrwalić przy pomocy urządzeń rejestrujących obraz, dźwięk.

Jeśli będziemy mieć taki dowód w ramach tych czynności, oskarżony złożył wyjaśnienia, bardzo dokładnie tłumaczył pokazywał jak zdarzenie wyglądało, to wówczas mamy bardzo mocny dowód, mocno udokumentowany.

W razie gdyby oskarżony chciał swoje wyjaśnienia zmienić, gdyby chciał odwołać to co wcześniej powiedział, to wówczas ma zadanie utrudnione bo przedstawiamy mu ten dowód, odtwarzamy nagranie.

IDENTYFIKACJA KRYMINALISTYCZNA

IDENTYFIKACJA KRYMINALISTYCZNA - jest to wynik procesu badawczego, sprowadzający się do stwierdzenia tożsamości, identyczności lub ich braku

- osób

- rzeczy

- świadków

Istotne tutaj jest tzw. metoda porównawcza.

A będziemy mieć do porównania :

* materiał dowodowy - czyli ten materiał który zbierzemy na miejscu zdarzenia; m.d. będą np. lady linii papilarnych ujawnione i zabezpieczone na miejscu zdarzenia

* materiał porównawczy - m.p. będą np. ślady linii papilarnych, odciski palców pobrane od osoby którą typuje się na sprawcę zdarzenia i którą zdaktyloskopowano, a teraz będziemy porównywać czy rzeczywiście dobrze typujemy

Rodzaje identyfikacji kryminalistycznej :

1.a. grupowa - polega na tym, że będziemy w stanie zaliczyć dany ślad, przedmiot do określonej grupy przedmiotów, od której może pochodzić

b. indywidualna - pozwoli wskazać konkretny przedmiot, który używał przy popełnieniu przestępstwa i który dany ślad pozostawił

2.a. pozytywna - dochodzi przy niej do stwierdzenia tożsamości: cel materialny, dowodowy i porównawczy

b. negatywna - przy niej nie będzie zgodności tożsamości

3.a. kategoryczna - czyli jednoznaczna

b. prawdopodobna - tutaj wykorzystamy rachunek prawdopodobieństwa, będziemy zastanawiać się nad możliwością zajścia danego zdarzenia, częstotliwością jego powtórzenia się

TECHNIKI KRYMINALISTYCZNE

DAKTYLOSKOPIA - zajmuje się badaniem :

- kształtu

- poszczególnych cech linii papilarnych

Jest to ten dział techniki, który prowadzi do identyfikacji człowieka na podstawie pozostawionych przez niego śladów linii papilarnych.

Techniki identyfikacji były znane już w starożytności (w Grecji, Babilonii, Finach). Natomiast podstawy współczesnych systemów identyfikacyjnych, klasyfikacyjnych stworzyli w XIXw. dwaj uczeni : Henry, Galdon.

Najczęściej będziemy prowadzić identyfikację na podstawie śladów linii papilarnych pozostawionych przez człowieka na skutek dotykania dłońmi, opuszkami palców różnych przedmiotów opuszka.

PODOSKOPIA - polega na prowadzeniu identyfikacji na podstawie śladów bosych stóp

CHEILOSKOPIA - prowadzimy identyfikację na podstawie śladów czerwieni wagowej

KRAWĘDZIOSKOPIA - zajmuje się badaniem krawędzi przebiegu linii papilarnych

Identyfikacja na podstawie odcisków palców pozostawionych przez człowieka w danym miejscu wynika ze szczególnej właściwości, budowy skóry ludzkiej a zwłaszcza budowy skóry na dłoniach i opuszkach palców.

Nasza skóra (skóra właściwa) pokryta jest listewkami skórnymi, które uwidaczniają się najbardziej na opuszkach palców.

Między tymi listewkami skórnymi znajdują się bruzdy.

Na grzbietach listewek skórnych znajdują się mikroskopijnej wielkości pory, i przez te pory wydzielana jest substancja potowa.

Pot, razem z tłuszczem i brudem które na dłoniach i opuszkach palców się gromadzą, jest przenoszony na inne przedmioty przez ich dotykanie.

CECHY LINII PAPILARNYCH

Możemy mówić o 3-ech cechach śladów linii papilarnych a są to tzw. ZASADY 3-ech N.

Ślady linii papilarnych są :

a) niezmienne - tzn. że rysunek i obraz kształtuje się już w okresie życia płodowego między 100 a 120 dniem życia płodowego; Sam rysunek, obraz nie zmienia się aż do śmierci i do rozkładu zwłok.

b) nieusuwalność - jeśli się np. skaleczymy, oparzymy, mamy jakąś ranę ta rana z czasem się zagoi i rysunek linii papilarnych powraca taki sam

Można mówić o nieusuwalności :

* względnej - jeśli dojdzie do głębokiego uszkodzenia skóry właściwej, to wtedy rysunek linii papilarnych nie powróci, mogą powstać blizny przy czym one także mogą być charakterystyczne i mogą przydać się do identyfikacji bo ich rysunek będzie odzwierciedlał się w pozostawionym śladzie

* linie białe - to przerwy między przebiegiem linii papilarnych;

Ich powstanie nie jest do końca wyjaśnione, zaobserwowano że mogą one ulegać zmianie, mogą się powiększać, mogą zanikać. Zatem dobre do identyfikacji raczej nie są, ale jeśli mamy bardzo ubogi materiał dowodowy w postaci śladów linii papilarnych to próbuje się prowadzić identyfikację z uwzględnieniem tych szczególnych linii białych

c) niepowtarzalność - czyli nie 2-óch takich samych osób o identycznym rysunku linii papilarnych

BUDOWA LINII PAPILARNYCH

A. BUDOWA OGÓLNA :

Linie papilarne biegną zgodnie z ruchem wskazówek zegara - od lewej strony do prawej, z góry na dół.

Długość linii papilarnych :

- bardzo krótkie odcinki czy wręcz kropki w rysunku linii papilarnych

- kilkunasto milimetrowe linie papilarne

Wysokość listewek w stosunku do bruzd waha się 0,1- 0,4 mm.

Szerokość 0,2 - 0,7mm.

DELTA - linie papilarne mogą ułożyć się w kształcie takiego trójkąta, delty

a) delta rozwidlona - powstaje przez rozejście się 1-nej linii papilarnej; jeśli biegnie 1-dna linia papilarna to jest taka możliwość, że się rozgałęzi i właśnie ułoży coś na kształt delty, trójkąta

b) delta rozchylona - powstaje przez rozejście się 2-óch biegnących równolegle linii papilarnych (rozchodzą się tworząc kształt delty)

* delta rozciętej - jeśli u ujścia delty jest dodatkowy element (np. odcinek)

* delta zamknięta - jeśli u ujścia delty pojawi się dodatkowy element który połączy 2-ie biegnące równolegle linie papilarne

Ramiona delty (ramie górne, dolne) obejmują środek wzoru i to co zawiera się między ramionami delty to tzw. rdzeń wzoru in. rysunek wewnętrzny. To co występuje poza ramionami delty to tzw. rysunek zewnętrzny. Pod ramieniem dolnym delty jest podstawa. Nad ramieniem górnym delty jest pokrywa. Termin wew. i t.zew. wyznaczamy po to, żeby połączyć te 2-a terminy linią prostą. Jest to tzw. linia Galtona która mówi nam ile linii papilarnych przez tą prostą która łączy t.wew. i t.zew. przechodzi.

Termin wewnętrzny będzie wyznaczany w środku wzoru. - jeśli nóżki

Termin zewnętrzny będzie wyznaczany w obrębie rozejścia się linii papilarnych.

WZORY LINII PAPILARNYCH

3-y rodzaje wzorów śladów linii papilarnych :

a. łukowe - występują najrzadziej w populacji ludzkiej bo 6-10% osób ma takie wzory; linie papilarne układają się tworząc mniej lub bardziej wygięte łuki.

Jeśli łuk jest bardzo wygięty, wręcz szpiczasty, to możemy mówić o tzw. wzorach namiotowych.

Charakterystyczne dla tego wzoru jest to, że tu nie ma delty.

b. pętlicowe - one występują najczęściej

linie papilarne układają się w postaci pętlic;

we wzorach pętlicowych musi wystąpić tylko 1-na delta.

Wyróżniamy :

* pętlice lewostronne - jeśli nóżki tych pętlic są skierowane w lewą stronę

* pętlice prawostronne - jeśli nóżki pętlic są skierowane w prawą stronę

c. wirowe - przebieg linii papilarnych jest kolisty;

cechą charakterystyczną tych wzorów jest to, że muszą wystąpić przynajmniej 2-ie delty.

CECHY SZCZEGÓLNE LINII PAPILARNYCH czyli tzw. MINUCJE

Mogą one mieć różny kształt, otóż mogą to być :

* tzw. oczka

* haczyki

* mostek - tj. połączenie linii papilarnych

* szczególnego rodzaju rozwidlenia

METODY UJAWNIANIA I ZABEZPIECZANIA ŚLADÓW LINII PAPILARNYCH

1. Metody fizyczno - optyczne :

Metody te są stosowane w przypadku, kiedy ślady linii papilarnych widoczne są właściwie gołym okiem.

Możemy przy tym możemy :

* używać różnego rodzaju przyrządów powiększających np. lupy

* skierować światło ukośnie tak żeby uzyskać lepszy efekt obserwacyjny

2.Metody fizyczno - mechaniczne :

W ramach tych metod stosuje się :

*proszki daktyloskopijne - do ujawniania śladów;

nanosi się je za pomocą specjalnych pędzelków w miejscu gdzie przewidujemy że ujawnimy dany ślad;

Proszek będzie przylegał do tego miejsca gdzie ślad jest pozostawiony i odtworzy nam rysunek linii papilarnych.

Do zabezpieczenia śladów ujawnionych przy pomocy proszków daktyloskopijnych używa się tzw. folii daktyloskopijnej. 1-dna warstwa tej folii jest lepka, a ta z kolei zabezpieczona jest warstwą celuloitową. Tą warstwę zabezpieczającą odciąga się a przykłada tą część lepką.

* argentolat - powstały na bazie tlenku aluminium

* grafit

* sadzę angielską

* tlenki cynku, ołowiu

3.Metody chemiczne :

Do ujawnienia śladów linii papilarnych stosujemy różne substancje chemiczne.

Możemy stosować :

* azotan srebra

* ninhydrynę - to roztwór z dodatkiem kwasu octowego, rozpuszczalnika

* estry kwasu cyjano - akrylowego

4.Metody lasera - dzięki działaniu lasera możemy wzbudzić luminescencję śladów linii papilarnych.

5.Metoda metalizacji próżniowej - polega na tym, że w obrębie rysunku kondensują się cząsteczki odparowanych metali

DAKTYLOSKOPIA

Od podejrzanych, oskarżonych, od osób podejrzanych czyli tych przeciwko którym jeszcze nie wysunięto ale których typuje się na przyszłych oskarżonych, podstawą prawną do daktyloskopowania jest KPK.

Art.74§2 KPK stanowi, że można pobierać odciski palców od oskarżonego, §3 od podejrzanej.

Ustawa „o policji” w art.20 ust.2 stwarza możliwość do pobierania odcisków palców:

* osób podejrzanych o popełnienie przestępstw ściganych z oskarżenia publicznego

* nieletnich

* osoby o nieustalonej tożsamości

Dopuszczalne jest tutaj stosowanie przymusu fizycznego.

Art.192^A§1 KPK daje podstawę do pobierania odcisków palców dla celów eliminacyjnych.

Czyli jeśli typujemy dopiero osoby na przyszłych podejrzanych, oskarżonych czy mamy do czynienia z osobami podejrzanymi.

Możemy daktyloskopować także zwłoki.

Sposoby daktyloskopowania

1. Jeżeli chodzi o osoby żyjące to najczęściej wykorzystuje się poduszki daktyloskopijne które są wygodne w użyciu i pozwalają na wielokrotne ich wykorzystanie.

Palec danej osoby jest uczerniony po czym na specjalnej kalce robimy odciski.

* robimy odciski każdego palca osobno

* musimy uczynić jednoczesny odcisk 4-ech palców

* musimy uczynić jednoczesny odcisk kciuków /pod spodem

Gdy pobieramy odcisk każdego palca osobno, to stosujemy przy tym metodę jednoczesnego przetoczenia palca, po to żeby uzyskać rozwinięty obraz :

* opuszka palca

* rysunku linii papilarnych od 1-ej krawędzi paznokcia do 2-ej

2. Jeżeli chodzi o zwłoki to tutaj zależnie od tego jaki jest stan zwłok musimy ocenić czy w ogóle można daktyloskopować.

Jeśli stwierdzimy, że jeszcze dobry jest rysunek śladów linii papilarnych, ten rozkład nie jest jeszcze zaawansowany to tutaj okazać się może, że nie będziemy robić taki sposób jak przy daktyloskopowaniu osoby żyjącej(palec zmarłego może być usztywniony).

Wtedy wykorzystuje się tzw. łyżki trupie - to najczęściej kawałek drewna, wydrążony z 1-ej strony, przyczepiamy tam paseczek papieru, uczepiamy palec który daktyloskopujemy i właśnie tą łyżkę przetaczamy.

Jeśli zwłoki przez dłuższy czas znajdowały się w środowisku mokrym (np.wodzie)

na skórze, palcach, opuszkach palców powstaną zmarszczenia skóry - wówczas rysunek dobrze się nie odwzoruje.

Można skórę wygładzić wstrzykując pod skórę glicerynę.

Obecnie policja korzysta z komputerowego systemu AFIS i w tym właśnie systemie gromadzi się ślady, dokonuje się porównania nowo znalezionych śladów ze śladami które w bazie danych już są.

Ślady wprowadzamy do bazy danych za pomocą :

- skanera

- aparatów cyfrowych /ewentualnie

System komputerowy przyspiesza wyszukanie odpowiedniego śladu, odpowiedniej osoby która być może była już rejestrowana, daktyloskopowana.

Można też identyfikować na podstawie czerwieni wargowej.

Zwłaszcza środek dolnej wargi jest najlepszy śladem do prowadzenia badań identyfikacyjnych.

W czerwieni wargowej możemy wyróżniać wzory :

* rozwidlone

* siateczkowe

Jeżeli chodzi o pobieranie materiału porównawczego czyli pobieranie śladów czerwieni wargowej od konkretnej osoby to tutaj wykorzystuje się specjalnie wyprodukowane wałki daktyloskopijne.

Usta najpierw należy posmarować kremem, odczekać 3-5 min. a następnie przyłożyć wałeczek do ust i będzie ślad ujawniać.

Zaleca się zastosowanie metody uzupełniającej, czyli pobrać ślad w taki sposób w jaki wcześniej ujawniono na miejscu przestępstwa.

Sprawcy często, wiedzą że jest daktyloskopia, używają rękawiczek.

Bada się wówczas ślady pozostawione przez rękawiczki.

Prowadzimy wówczas identyfikację :

* grupową - staramy się stwierdzić jaki rodzaj, typ rękawiczki dany ślad zostawił być może po tym spróbujemy określić :

- czy jest to rękawiczka damska

- z jakiego materiału jest wykonana

* indywidualną - tutaj interesujące będą :

- wszelkiego rodzaju uszkodzenia rękawiczki

- ślady cerowania rękawiczki

BADANIE DOKUMENTÓW

DOKUMENT - to przedmiot na którym utrwalono:

- pismo

- rysunek

- obraz

ręcznie lub też przy pomocy urządzenia mechanicznego np. maszyny do pisania, komputera

Przy fałszerstwie dokumentów możemy spotkać się z :

A. przerobieniem dokumentu - polega na :

* częściowym usunięciu czy zmianie treści w dokumencie

* zmianie czy usunięciu całej treści dokumentu ewentualnie przy pozostawieniu podpisów, pieczątek

B. podrobieniem dokumentu - polega na :

* wykonaniu nowego dokumentu na wzór autentycznego

1. Badanie dokumentów sporządzonych pismem ręcznym

Indywidualne cechy formalne pisma ręcznego :

a) budowa znaków pisarskich

b) rozmieszczenie ich w tekście

Pismo stabilizuje się, jest ostatecznie uformowane ok. 30 roku życia.

Oczywiście inaczej wygląda pismo dziecka, inaczej u osoby dorosłej a jeszcze inaczej u osoby chorej psychicznie - czyli pewne różnice mogą się pojawiać.

Badanie porównawcze

Badania językowe pisma

Metody :

1. Pobieranie próbki pisma

Żeby prowadzić badanie porównawcze musimy uzyskać materiał porównawczy czyli pobrać próbkę pisma od osoby która występuje w roli podejrzanego czy już oskarżonego.

2. Musimy mieć materiał porównawczy, który uzyskamy poprzez pobranie próbek pisma lub wcześniej sporządzonego przez podejrzanego innego dokumentu - jest to

in. materiał bezwpływowy.

Biegły musi ustalić :

* na jakim podłożu sporządzono dany tekst

* przy pomocy jakich środków pisarskich

* w jakich warunkach ten tekst sporządzono

Jeśli biegły będzie miał materiał dowodowy i materiał porównawczy to przystąpi do porównywania pisma, w szczególności cech formalnych na obydwóch dokumentach.

Badania formalne pisma

Bierzemy tu pod uwagę :

- topografię pisma - rozmieszczenie, układ tekstu na stronie; szczególnie zwracamy uwagę na :

* nagłówki

* datę

* marginesy

* odstępy między wierszami

* akapity

* podpisy

- wysokość liter

- stosunek linii poprzecznych do podłużnych - określenie czy mamy do czynienia z pismem szerokim czy wąskim

- kąt nachylenia pisma :

* 60 -90^o - mamy do czynienia z pismem prostym

* odchylenie w 1-ną bądź 2-gą stronę to pismo prawo skośne lub lewo skośne

- sposób wiązania liter

- w jaki sposób jest zaczynany dany wyraz i w jaki sposób jest kończony; mówimy wówczas o adiustacji :

-początkowej

-końcowej

- intensywność pisma - jak długo dana osoba pisała nie odrywając ręki od podłoża

2. Badanie podpisu i dokumentów sfałszowanych oraz anonimowych

Badanie dokumentów sfałszowanych

Jeśli chodzi o podpisy i o pobieranie próbki pisma to najlepiej jest dać osobie do podpisania kilkanaście blankietów.

Przy badaniach podpisu wykorzystuje się tzw. metodę geometryczno - strukturalną.

Metoda geometryczno - strukturalna - polega na tym, że próbujemy wykreślić, obejmując poszczególne elementy podpisy czy całość podpisu, figury geometryczne.

Czynimy to zarówno na materiale dowodowym jak i porównawczym - w ten sposób prowadzimy badania, porównujemy jak ułożyły się elementy geometryczne.

Badanie dokumentów anonimowych

W zależności od tego w jaki sposób, przy użyciu jakich środków pisarskich anonim został sporządzony, to taka będzie specyfika badań.

* poza badaniem porównawczy, badaniem cech formalnych pisma musimy zwrócić uwagę na treść - czyli jakiego groźby czy żądania są w tych anonimach zawarte

* powinniśmy zainteresować się jak często (w jakich odstępach czasu) anonimy były dostarczane osobie pokrzywdzonego

* powinniśmy zbadać anonim pod kątem czy nie ujawniły się tam ślady linii papilarnych

* musimy powiązać badania z prowadzonymi działaniami jeśli faza jest jeszcze przed procesowa i powinniśmy starać się zorientować w środowisku pokrzywdzonego

3. Badanie maszynopisu

Należy zwrócić uwagę na :

* rodzaj czcionek

* wielkość

* kształt

Możemy spotkać się z różnymi rodzajami maszynopisów i różnymi rodzajami czcionek.

Mogą występować czcionki :

* w których literki będą zakończone kreseczkami tzw. szeryfami

* o zgeometryzowanych kształtach

* zbliżone do pisma ręcznego tzw. pisanka

W ramach badań maszynopisu uwzględniane jest :

* stwierdzenie jakiego typu maszynę wykorzystane do sporządzenia danego tekstu

(najpierw określa się typ i rodzaj - identyfikacja grupowa)

* wskazanie konkretnej maszyny do pisania jaka została użyta (identyfikacja indywidualna - brane są tu pod uwagę :

- wszelkie nieprawidłowości jakie się ujawniają

- na jaki rynek dane urządzenie było produkowane)

* badanie wykonawcy tekstu

* ustalenie czasu w którym dany dokument został sporządzony

Przy identyfikacji wykonawcy maszynopisu zwracamy uwagę na :

* topografię tekstu - tj. układ tekstu

* treść językową

* treść formalną

* posługiwanie się określonymi zwrotami, wyrażeniami

4. Badanie dokumentów sporządzonych przy użyciu urządzeń mechanicznych

5. Badanie podłoża na którym sporządzono tekst

6. Badanie środków którymi się posługiwano

7. Badanie identyfikacyjne autora tekstu

Bierzemy pod uwagę :

- topografię tekstu

- cechy językowe

MECHANOSKOPIA tj. identyfikacja śladów pozostawionych przez narzędzia

Przede wszystkim będziemy tutaj brać pod uwagę przedmioty, narzędzia klasyczne np. młotek, piła.

Ale mogą pojawić się ślady pochodzące od innych przedmiotów, które w takim tradycyjnym rozumieniu z narzędziami nam się nie kojarzą np. kamienie, konary drzew.

Nie poddaje się badaniom mechanoskopijnym śladów zostawionych przez narzędzia na ludzkim ciele, a w szczególności na tkankach miękkich dlatego że ślad

nie odwzoruje się dobrze na tkance miękkiej.

Inaczej natomiast traktuje się ślady pozostawione na kościach - tam mogą być zarysowania, zadrapania, pęknięcia i to już możemy poddać badaniom mechanoskopijnym.

Badanie mechanoskopijne, w szczególności jakich narzędzi użyto przy popełnieniu przestępstwa, może pomóc nam określić :

* jaki był przebieg zdarzenia przestępnego

* ilu sprawców brało udział w zdarzeniu

* rodzaj, typ, wielkość użytego narzędzia

* budowę fizyczną sprawcy

Identyfikację narzędzi rozpoczynamy od badań grupowych tj. identyfikacji grupowej.

W ramach identyfikacji grupowej uwzględniamy :

1. typ i rodzaj narzędzia - w związku z tym można narzędzia sklasyfikować;

Możemy wyróżnić narzędzia które :

a)* są produkowane seryjnie, fabrycznie

* zostały zrobione przez samego sprawcę na użytek przestępstwa , czy też narzędzia produkowane seryjnie zostały zmodyfikowane przez sprawcę

b) ze względu na sposób powstawania śladów :

* narzędzia tnące:

- jednoostrzowo

- dwuostrzowo

* narzędzia skrawających

* narzędzia zgniatające

* narzędzia tępe

* narzędzia jednoszczękowe i oszczękowe

* tzw. krajarki

* narzędzia jednopowierzchniowe i wielopowierzchniowe

Wyróżniamy ślady pozostawione przez narzędzia :

* statyczne - jeżeli narzędzie działało prostopadle do podłoża

* dynamiczne - jeżeli narzędzie działało równolegle do podłoża

Przy identyfikacji indywidualnej bierzemy pod uwagę :

*mikro i makro strukturalne cechy narzędzia, które odwzorują się na atakowanym podłożu

Wszelkiego rodzaju wady narzędzi, wady urządzeń którymi się posłużono będą

sprzyjały identyfikacji indywidualnej - będą to zarówno wady produkcyjne jak i wady powstałe w wyniku używania danego narzędzia.

Zabezpieczanie śladów mechanoskopijnych

Najlepiej zabezpieczyć dany fragment podłoża, na którym ślad ten wystąpił.

Zatem najlepiej wyciąć ten fragment podłoża i przekazać go do badań laboratoryjnych.

Niekiedy nie da się w ten sposób śladu zabezpieczyć i wtedy należy zrobić repliki

np. odlewy gipsowe, masy plastyczne.

Zatem ten ślad odwzorujemy przy pomocy różnych mas plastycznych.

Jeśli na miejscu przestępstwa ujawnimy ślad jakiegoś narzędzia i jednocześnie znajdziemy to narzędzie, będziemy typować że ten ślad właśnie od tego narzędzia

pochodzi to absolutnie nie przykładamy narzędzia do śladu, nie dopasowujemy go.

Dlatego, że zniszczymy te właśnie mikro i makro strukturalne cechy które się odwzorowały.

Każdy znaleziony ślad musi być zaopatrzony w metryczkę.

Każdemu śladowi nadajemy numer.

Podczas prowadzenia badań porównawczych biegły będzie miał za zadanie stwierdzić jak najwięcej wspólnych, zgodnych cech.

Badania mechanoskopijne obejmują :

- włamania

- badania strukturalne - in. badania na całość; np. w wypadku gdy mamy do czynienia z rozbitą szybą przy czym możemy tu badać jakiego narzędzia użyto, z jaką siłą

jeśli do stłuczenia szyby użyto narzędzia dużego, ale

działano z niewielką siłą wtedy na szybie powstaną

pęknięcia promieniste

jeśli szyba została przestrzelona pociskiem

ewentualnie innym przedmiotem, ale z dużą siłą wtedy

poza tymi pęknięciami promienistymi pojawią się, wokół tego

miejsca na które działano, pęknięcia koncentryczne

obserwując przekrój poprzeczny stłuczonej szyby

możemy zaobserwować pewnego rodzaju łuki

które będą bardziej zagęszczone w tym miejscu

na które działał dany przedmiot

jeśli szyba została

przestrzelona pociskiem,

krótsza podstawa będzie

wskazywała kierunek z którego

pocisk został wystrzelony

(z zew. czy od wewnątrz)

- badania związane z fałszerstwem monet

- badania plomb i plombowi

BROŃ PALNA - jest to niebezpieczne dla życia lub zdrowia urządzenie, które w wyniku działania sprężonych gazów, powstających na skutek spalania się materiału miotającego, zdolne jest do wystrzeliwania pocisku lub substancji z lufy, albo z elementu ją zastępującego.

Przeciwnicy przyjmowania tej definicji na gruncie kryminalistyki podkreślają, że broń palna jest to urządzenie niebezpieczne które zdolne jest do wyrzucania pocisków z lufy lub elementu ją zastępującego.

Ale właśnie pocisku a nie substancji (jak w przypadku broni gazowej).

Broń możemy różnie klasyfikować.

Ze względu na przeznaczenie wyróżniamy broń :

- bojową

- myśliwską

- sportową

Możemy mieć do czynienia z tzw. bronią gładką - czyli nie gwintowaną.

Ze względu na lufę wyróżniamy broń :

- długą

- krótką

Ze względu na sposób produkcji wyróżniamy broń :

- produkowana seryjnie, fabrycznie

- powstała w wyniku nielegalnej produkcji przez sprawcę

Budowa broni palnej :

a. szkielet z uchwytem

b. część zamkowa

c. lufa, ewentualnie z elementem celowniczym

Naboje i pociski

Jednostką amunicji jest nabój.

Nabój składa się z :

a) łuski - znajduje się w dolnej części naboju; u podstawy jest rozszerzenie zwane kryzą, później jest zwężenie zwane wtokiem

b) pocisku - znajduje się w dolnej części naboju; pocisk jest okryty pancerzem

Nabój trafia z magazynka do komory nabojowej.

Już przy ładowaniu, przy przechodzeniu do komory nabojowej na naboju powstają charakterystyczne rysy, zadrapania - odwzorowuje się tutaj tzw. czółko trzonu zamkowego.

W momencie kiedy naciskamy spust grot iglicy uderza w spłonkę, po czym dochodzi do zapalenia się materiału miotającego i nabój będzie przechodził w kierunku lufy.

Wówczas następuje oddzielenie łuski od pocisku, łuska cofnięta zostanie wyrzucona na zewnątrz (w zależności od rodzaju broni) a pocisk przechodzi przez lufę.

Kaliber broni

kaliber broni - to odległość miedzy 2-oma przeciwległymi polami

Wszystkie elementy, takie jak :

- pola, bruzdy które się na pocisku odwzorują

- odwzorowania spowodowane przez czółko trzonu zamkowego

- odwzorowania spowodowane zaskoczeniem pazura wyciągu na kryzę będą bardzo istotne przy badaniach identyfikacyjnych.

Przyjmuje się, że te odwzorowania na łusce, na pocisku są czymś takim jak linie papilarne dla człowieka.

Te indywidualne cechy i właściwości są a w związku z czym można badania indywidualne prowadzić.

1. Badania rozpoczynamy od identyfikacji grupowej - taką identyfikację możemy prowadzić jeśli znajdziemy na miejscu przestępstwa łuski bądź pociski, bądź łuski i pociski.

W pierwszej kolejności weźmiemy pod uwagę :

* z jakim rodzajem łusek i pocisków mamy do czynienia

* kształt łusek bądź pocisków

* wielkość

* ciężar

A to pozwoli określić nam rodzaj broni a także kaliber broni.

2. Druga grupa badań to odwzorowania, które powstały w trakcie wystrzału.

Identyfikację indywidualną będziemy mogli prowadzić wtedy, gdy :

* znajdziemy egzemplarz broni którego użyto przy popełnieniu przestępstwa

- czy to na miejscu zdarzenia

- czy to w trakcie podjęcia późniejszych czynności dowodowych a w szczególności przeszukania

Użycie tłumika

Charakterystyczne cechy na łusce i pocisku mogą pojawić się w związku z użyciem tłumika.

Tłumik - ma za zadanie wyciszyć strzał, żeby nie spowodował wielkiego huku;

Wyróżniamy tłumik :

a) zewnętrzny

b) wewnętrzny

Użycie takiego tłumika powoduje, że gazy wejdą w kontakt z atmosferą, rozrzedzają się, ochładzają i z tego właśnie powodu tego strasznego huku nie ma. Przy czym użycie tłumika pozostawia w częściach naboju odpowiednie odwzorowania, zarysowania które pomogą w identyfikacji broni.

Zabezpieczanie łusek, pocisków, broni znalezionej na miejscu przestępstwa

Zabezpieczanie broni

Jeśli znajdziemy broń należy:

* określić bardzo dokładnie położenie

* poddać broń badaniom szczegółowym :

- oględzinom

- sprawdzamy jaki jest stan broni

- sprawdzamy stan magazynka

- sprawdzamy czy broń jest załadowana czy nie

Jeśli znaleziona broń będzie załadowana to jeśli jest to możliwe załadowaną broń transportujemy.

Należy umieścić ją w jakimś pudełku (kartonowym, drewnianym) tak, żeby broń leżała luźno i nie poruszała się.

Jeśli broń jest załadowana to należy opisać w którym kierunku znajduje się lufa.

Absolutnie nie należy podnosić broni w ten sposób, że np. włożymy patyk czy długopis w lufę, ponieważ zacieramy mikro strukturalne cechy które w lufie wystąpiły po strzale a które przy identyfikacji mogą być przydatne.

Zabezpieczanie łusek i pocisków

Łuski i pociski również zabezpieczamy w ten sposób, że wkładamy je do jakiegoś kartonowego pudełeczka, torebki papierowej czy wykonanej z folii.

Sporządzamy metryczkę, przy tego typu dowodach nadajemy kolejny numer.

Przy każdym zabezpieczaniu śladów sporządza się protokół. Można także stosować fotografie.

BADANIA BALISTYCZNE

Z badaniami broni palnej wiążą się też badania balistyczne, mianowicie będziemy tu badać tor lotu pocisku.

Możemy mówić o balistyce :

a. wewnętrznej - ruch pocisku wewnątrz broni

b. zewnętrznej - od momentu wystrzelenia do miejsca rażenia

c. końcowej

My próbujemy określić :

* miejsce z którego oddano strzał

* kąt pod jakim oddano strzał

* kierunek z którego strzelano

Należy przy tym uwzględniać :

* wielkość pocisku

* ciężar pocisku

* opór powietrza który się pojawia

* rzeźbę terenu

Możemy też prowadzić badania związane z określeniem osoby która oddała strzał.

Jeśli na broni wystąpią jakieś ślady (np. ślady krwi czy to sprawcy czy ofiary) to zabezpieczymy je i będziemy je poddawać badaniom.

Możemy próbować ustalić :

- czy nasz typowany sprawca jest właśnie tym, który rzeczywiście przestępstwo popełnił

- możemy spróbować ustalić czy on trzymał broń np. wciągu ostatnich kilku godzin

- możemy spróbować ustalić czy w ogóle trzymał on coś metalowego (metoda elektrograficzna)

Bardzo istotne będzie obserwowanie samego miejsca rażenia, właściwie otworu wylotowego przez który pocisk przeszedł.

Będziemy próbować ustalić czy strzelano z bliska, czy z daleka.

W zależności od tego z jaką bronią mamy do czynienia - czy jest to broń długa czy krótka, to tutaj różnie będziemy określać czy jest to strzał z bliska czy z daleka.

a) strzał z bliska :

- broń krótka - odległość ok. 25cm

- broń długa - ok. 50cm

TRASEOLOGIA

TRASEOLOGIA - to identyfikacja :

- osób

- środków transportu

- zwierząt

na podstawie pozostawionych przez nich śladów, powstałych w wyniku ich poruszania się bądź stania.

Identyfikacja osób

Tutaj możemy mieć do czynienia z badaniem śladów :

- stóp bosych

- stóp odzianych w skarpetki

- stóp obuwia

Rozpoczynamy od identyfikacji grupowej.

W ramach identyfikacji grupowej próbujemy ustalić :

- z jakim rodzajem obuwia mamy do czynienia

- wielkość tego śladu - mierzymy długość od krawędzi obcasa do czubków palców, mierzymy szerokość

- rzeźba samej podeszwy - może być charakterystyczna dla danego typu obuwia, marki

Identyfikacja indywidualna będzie polegać na stwierdzeniu wszelkich ubytków, nieprawidłowości w tej podeszwie.

Mogą się pojawić jakieś elementy które będą świadczyły o :

* naprawie obuwie np. blaszki, gwoździe

* ubytki w śladzie związane ze zniszczeniem obuwia w toku używania

* ubytki w śladzie związane z nieprawidłowym chodem

Badając zespół śladów kilku kroków możemy prowadzić identyfikację na podstawie śladów dynamicznych, sposobie poruszania się tej osoby.

Zatem badamy tu :

* tzw. ścieżkę chodu to historia kierunku chodu

* linia chodu - po połączeniu tylnich krawędzi kolejnych śladów

* linia stopy - jeśli przez ślad stopy prawej lub lewej narysujemy linię prostą wzdłuż tego śladu

* kąt stopy - kąt zawarty między linią stopy a kierunkiem chodu

* kąt kroku - kąt zawarty między 2-oma liniami stopy

* długość kroku

Na podstawie ww. wielkości możemy stwierdzić :

* kierunek w którym dana osoba się poruszała

* w jaki sposób się ona poruszała - czy szła czy biegła

* od jakiego momentu zaczęła biec czy iść normalnie

* czy ma ona jakąś wadę i np. kuleje

* czy ścieżka chodu to jest ścieżka chodu osoby np. w stanie nietrzeźwym

* czy osoba ta niosła coś ciężkiego

Jeśli znajdziemy obuwie i typujemy, że być może jest to ślad właśnie tego obuwia to nie przykładamy tego obuwia do śladu, żeby nie zatrzeć indywidualnych, charakterystycznych cech.

Identyfikacja środków transportu

Przy identyfikacji grupowej weźmiemy pod uwagę przede wszystkim :

- czy pozostawione ślady prowadzą od pojazdu 4-kołowego, czy są to ślady roweru

- rzeźbę bieżnika opony

- określamy typ, rodzaj, markę samochodu

Przy identyfikacji indywidualnej bierzemy pod uwagę :

- wady uszkodzenia opony

- cechy napraw

Nie tylko na podstawie tych śladów statycznych może być prowadzona identyfikacja, ale w grę wejdą także ślady dynamiczne.

Zatem zaobserwujemy :

- w jaki sposób dany pojazd się porusza

- ślady hamowania /ewentualnie ślady blokowania

Rzadziej, ale może zdarzyć się że będziemy identyfikować ślady pozostawione przez sanie.

BADANIA OSMOLOGICZNE

BADANIE OSMOLOGICZNE - identyfikacja osób na podstawie śladów zapachowych

Jeśli nawet zabezpieczamy ten ślad to tak do końca nie możemy być pewni, że ten ślad zabezpieczyliśmy i że go mamy.

Sposób zabezpieczenia :

* przykładamy sterylną flanelę, ewentualnie przykrywamy to dodatkowo folią

aluminiową, że skuteczniejsze było pobranie zapachu

* następnie tworzy się tzw. konserwy zapachowe

Jeżeli chodzi o badanie porównawcze to tutaj człowiek jest bezsilny i musi wykorzystać do takich badań psa.

Tworzymy paradę śladów zapachowych, w tym szeregu obok innych śladów ustawiamy 1-en ślad porównawczy pobrany od sprawcy po czym

dajemy psu do węszenia ślad dowodowy, ten który ujawniliśmy na miejscy przestępstwa i pies ma za zadanie stwierdzić identyczność zapachów.

BADANIA FONOSKOPIJNE in. akustyka kryminalistyczna

BADANIA FONOSKOPIJNE - zajmują się badaniem, oceną wszelkich śladów akustycznych, które są istotne z pkt widzenia postępowania karnego

Przyjmuje się, że głoś człowieka ma pewne cechy, właściwości indywidualne które mogą go zidentyfikować.

Głos człowieka ulega zmianie w zależności od :

* wieku

* stanu emocjonalnego

* używanie różnych środków

* stan nietrzeźwości

Istnieje urządzenie, które przetwarza głos na zapis graficzny - to tzw. spektrograf dźwiękowy.

Dzięki temu urządzeniu uzyskujemy:

* graficzny zapis głosu

* odbitki głosu zwane wokalogramami

Graficzny zapis głosy interpretuje biegły.

Jeśli będziemy mieć do czynienia z taśmą magnetofonową, czyli materiałem dowodowym to należy uzyskać materiał porównawczy.

Oczywiście próbki głosu od typowanego sprawcy przestępstwa możemy pobierać i dobrze byłoby uzyskać od niego taką samą wypowiedź jaka jest zarejestrowana na taśmie - żeby była podobna treść, podobne tempo mówienia.

Zaleca się też, żeby część tej wypowiedzi była wypowiedzią spontaniczną - czyli nie nakazaną a spontanicznie wypowiedzianą przez osobę od której pobiera się próbkę głosu.

W ramach badań fonoskopijnych będziemy prowadzić identyfikację co do tego :

- przy pomocy jakiego urządzenia zarejestrowano daną wypowiedź

- skupimy się na treści wypowiedzi

- spróbujemy określić czas w którym wypowiedź została zarejestrowana

- czy wypowiedź na taśmie nie została sfabrykowana, czy pewne elementy nagrania nie zostały sfałszowane

- badamy odsłuchy - istotne jest to co odsłuchamy w tle wypowiedzi

BADANIA BIOLOGICZNE i BADANIA FIZYKOCHEMICZNE

W ramach tych badań będziemy wykorzystywać :

- mikroskopy standardowe - mikroskopy stereoskopowe

- mikroskopy porównawcze

- mikroskopy polaryzacyjne - możemy obserwować śladowe ilości jakieś substancji

- skaningowe mikroskopy elektronowe - umożliwiają obserwowanie struktury wnętrza badanej substancji

Podstawowe metody badawcze :

a. spektrometria - polega na wykorzystywaniu cech optycznych badanych substancji, czyli obserwujemy widmo

b. chromatografia - polega na rozdzieleniu w celach analitycznych mieszanin ciekłych i gazów, gdzie wykorzystuje się różnice szybkości wędrówki poszczególnych ich składników w ośrodkach

Spotykamy chromatografię :

-gazową

-kolumnową

-bibułową

-cienkowarstwową

c. badania krwi - badamy krew po to żeby stwierdzić :

- czy jest to krew pochodząca od człowieka czy zwierzęcia

- jaka jest grupa

- płeć

Jeżeli spotkamy się z krwią która będzie jeszcze w stanie płynnym to zabezpieczamy w takim stanie do próbówki i poddajemy badaniom laboratoryjnym.

Jeżeli mamy zaschnięte plamy to ewentualnie z całym podłożem zabezpieczamy, jeżeli na narzędziu to z całym przedmiotem.

Ewentualnie jeśli są plamy zaschnięte to zeskrobujemy do próbówki i poddajemy badaniom.

Pewne wnioski możemy wyciągać obserwując ślady krwi np.:

* krople krwi które spadają z wyższej odległości, prostopadle do podłoża to ich brzegi są bardziej postrzępione

* mogą być plamy krwi na wodzie - w celu zabezpieczenia należy nasączyć jakiś wacik i tak poddajemy badaniom laboratoryj.

* w zależności od tego na jakim podłożu będziemy obserwować krew tutaj możemy mieć czasem mylne wrażenie czy tej krwi jest dużo czy mało

- jeśli jest podłoże niechłonne to może nam się wydawać, że ta rozległa plama krwi jest bardzo duża

- jeśli mamy podłoże chłonne to możemy mieć wrażenie, że nie jest jej wiele

BADANIE IDENTYFIKCJI NA PODSTAWIE DNA

Nasz organizm składa się z komórek.

W każdej komórce jest jądro komórkowe i to właśnie tam występuje kwas dezoksyrybonukleinowy tj. DNA.

Substancja ta składa się z :

1. nukleotydów - ich głównym składnikiem są 4-y zasady azotowe :

-adenina

-guanina

-tynina

-cytozyna

---