DORADCA ZAWODOWY- osoba udzielająca pomocy w formie grupowych i indywidualnych porad zawodowych, młodzieży i osobom dorosłym w wyborze zawodu, kierunku kształcenia i szkolenia, uwzględniając ich możliwości psychofizyczne i sytuację życiową a także potrzeby rynku pracy oraz możliwości systemu edukacyjnego.
PORADNICTWO ZADOWODE- pomoc osobo w celu świadomego, samodzielnego ,rzetelnego, trafego wyboru zawodu
PREORIENTACJA ZAWODOWA- wszelkie działania rodziców, wychowawców, osób z otoczenia dziecka, związane z pracą i światem zawodów , podejmowane od 10 roku zycia. Maja na celu działania takie jak:- ukształtowanie pewnych cech osobowości, systematyczności, sumienności, pracowitości, odpowiedzialności. A także uzmysłowienia że każdy z nas powinien podjąć aktywność zawodową. Gdy mija okres preorientacji zawodowej przychodzi okres orientacji szkolnej
ORIENTACJA SZKOLNA- wszelkie działania nauczycieli, wychowawców zmierzające so samodzielnego, świadomego trafnego wyboru szkoły.
REORIENTACJA ZAWODOWA- bądź wszelkiego rodzaju działania zmierzają do zmiany do wykonywanego zawodu bądź dotychczasowej szkoły. Dotyczy dorosłych i uczniów szkół ponad gimnazjalnych.
STRUKTURA SZKOLA:- przedszkole- nie wchodzi w strukturę szkolnictwa, gdyż jest nieobowiązkowa,- zerówka- realizowana przy przedszkolu lub w SP, 1 rok,- szkoła podstawowa- 1-3 klasy, kształcenie zintegrowane, bloki lekcyjne, ścieżki lekcyjne, ocena opisowa, 1 nauczyciel, ewentualnie dwóch, języki., klasy 4-6 -kształcenie tradycyjne, przedmiotowe, egzamin 6tych klas,- gimnazjum- 3letnie kończący Si egzaminem gimnazjalnym,- szkoły ponad gimnazjalne:- zasadnicze szkoły zawodowe- 2-3 letnie w zależności od specyfiki zawodowej, egzamin zawodowy, liceum ogólnokształcące- 3letnie, egzamin dojrzałości,- licea profilowane- 3letnie, egzamin dojrzałości, kształcenie profilowano-zawodowe, przygotowywujace do zawodu ale nie dające kwalifikacji. W tej chwili są wygaszone, zamykane, a tworzą się licea zawodowe lub technikum, technika- 4 letnie egzamin zawodowy i egzamin dojrzałości,- 2 letnie liceum uzupełniające- kończące się maturą,- szkoły policealne, pomaturalne.,- szkolnictwo wyższe:- studia I stopnia- 3letnie Bądź 4letnie, kończące się obroną pracy licencjackiej, uzyskanie tytułu zawodowego licencjata bądź inżyniera,- studia II stopnia- 1,2- 2letnie w zależności od specyfiki studiów, tytuł zawodowy magistra,- studia jednolite- 5-6 letnie, w zależności od specyfiki studiów, kończą się uzyskaniem tytułu magistra bądź lekarz medycyny bądź lekarz medycyny weterynaryjnej. Równoważny z tytułem magistra,- studia III stopnia- doktoranckie, 4 letnie, uzyskaniem stopnia naukowego doktora, kończą się uzyskaniem zaświadczenia że ukończyło się studia doktoranckie,- studia podyplomowe- 2-3 semestralne w zależności od rodzaju studiów
OHP- ochotnicze hufce pracy, warunki przyjęcia:- nie można mieć ukończonego 18 r ż,- nie można mieć ukończonej szkół gimnazjalnej,- należy być po pierwszych niepowodzeniach szkolnych, musi być zgoda opiekunów prawnych. Taka osoba może ponownie wrócić / być oddelegowana z powrotem do gimnazjum, gdy nie sprawdzi się w OHP nie spełni stawianych my wymagań.
TYPY DORADZTWA INSTYTUCJALNEGO:- szkoły( kwalifikacje pedagogiczne, uprawnienie do nauczania i kończone doradztwo zawodowe),-poradnie psychologiczno- pedagogicznej( należy mieć wykształcenie, kwalifikacje psychologiczne i ukończone doradztwo zawodowe),- urzędy pracy.
PORADNICTWO DZIELI SIĘ NA:- indywidualne- sam na sam z doradcą, zalety:- bliższy kontakt z klientem,- relacja oparta na zaufaniu,- precyzy, analiza sytuacji i potrzeb klientów,- pomoc w trakcie ćwiczeń,- ułatwiona werbalizacja,- łatwiejsze zrozumienie problemu oraz otoczenia. Wady:- nawiązywanie relacji emocjonalnych,- doradca w roli eksperta, traktowanie doradcy nie ma za zadanie wskazać nam to co mamy robić lecz wskazać metody narzędzia za pomocą których ud nam się osiągnąć nasz El, nie znajduje pracy klientowi, wyposaża tylko z narzędzia deficytu np. nauczyć go pisać CV, podanie o pracę, list motywacyjny, wskazać mu nad czym ma pracować i pokazać jak wygląda rozmowa kwialifkacyjna,- więź o charakterze zależności, to co powie doradca zrobi klient, np. jeżeli doradca nie powie żeby klient ułożył dokumenty apukacyjne do teczki to klient tego nie robi,- pierwszych ćwiczeń nie można wykonać indywidualnie,- traktuje się doradców jak spowiedników. ,- grupowe- 12 osób max 15, typowo zajęcia warsztatowe. Zalety:- mniejsze odosobnienie okazanie że bezrobocie dotyka wielu osób, podbudowanie samooceny,- współdziałanie i dynamika,- konfrontacje wyobrażeń poszczególnych członków grupy,- więcej pomysłów,- aktywność grupy,- uzyskiwanie informacji zwrotnych,- poczucie własnego miejsca oraz roli w grupie,- nawiązywanie więzi emocjonalnych, wady
:- trudność związane z wypowiadaniem się,- sprawy intymne,- trudniej wspierać poszczególnych członków grupy,- różne tempo pracy,- różne potrzeby,- ćwiczenia pożyteczne tylko dla nie których,- konflikty
Pomoc w rozwiązywaniu konfliktu:- wybrać tak warsztat by skłócone osoby musiały ze sobą współpracować, uświadomienie im wspólnego celu,- dobór członków grupy np. przez odliczanie, dobór celowy ale i losowy w zależności od zamiaru.
JAK WALCZYĆ Z WADAMI:- rozmowa indywidualna:- wytyczyć punkty odniesienia i granice, zachowanie dystansu pan/ pani w obie strony,- konflikt doradczy, można zainicjować zmianę i razem dojść do wspólnego i dobrego rozwiązania, ustalenia dobrej zasady,- zachować „serdeczny dystans”, doradca musi pamiętać że cały czas jest w pracy, poziom empatii nie może przejść pewnej granicy, doradca nie może brać na siebie problemów klienta,- czuwać nad tym by zawsze wyposażyć daną osobę w stosowne instrumenty, wyjaśnień co to są dokumenty aplikacyjne i pokazać jak je stworzyć, sesja grupowa:- należy określić reguły funkcjonowania,- zwrócić uwagę na tych, którzy mają więcej trudności,- wprowadzić techniki ułatwiające uczestnikom włączanie się do pracy,- stosownie pracy w parach i podgrupach,- dawanie odpowiedzialnych funkcji dla osób które robią najszybsze postępy,- pozytywne wykorzystywanie rozbieżności,- wzajemna pomoc uczestników,- krótkie spotkania indywidualne.
CV:- dane kontaktowe:- nazwisko, adres, jeśli adres do korespondencji jest inny niż adres stały, zameldowania, podajemy dwa, telefon, adres e-mailowey, gdy korzystamy, data urodzenia i miejsce urodzenia, stan cywilny, w przypadku panów nie ma większego znaczenia, nie ma konieczności podawania stanu cywilnego jeżeli charakter pracy nie wymaga zdjęcia, to nie umieszczamy, nie wywoływać uprzędzeń,- wykształcenie- hierarchia, od ostatnio ukończonego dąż rozpoczętego, np. 2007 uniwersytet warmińsko mazurski w Olsztynie, wydział nauk społecznych kierunek ped, 3 letnie studia I stopnia, bądź licencjackie, szkoła średnia 2003-2006, gimnazjum umieszcza się wtedy gdy jest to gimnazjum wybitne, -wykształcenie dodatkowe- kursy, szkolenia, studia podyplomowe,- doświadczenie i staż zawodowy- praktyki, stażem praca zagranicą, nawet bez zaświadczenia, świadectwo pracy,- umiejętności- obsługa komputera( programy),- stopniowanie no bardzo dobrze, dobra, prawo jazdy, kategoria, języki obce, również stopniowanie, pisanie projektów, obsługa urządzeń biurowych,- zainteresowania, piłka nożna, praca grupowa, tenis, praca indywidualna, piszemy konkrety np. książki z zakresem średniowiecza.
LIST MOTYWACYJNY- Każdy list powinien być inny, dopasowany do stanowiska, na jakie kandydat aplikuje, do firmy, branży i oczekiwań - kandydata i pracodawcy. dobry list motywacyjny jest perfekcyjnym połączeniem i wykorzystaniem informacji z ogłoszenia dotyczącego stanowiska oraz informacji z życiorysu. Trzeba pamiętać, że potencjalnego pracodawcę nie zainteresują wszystkie informacje na nasz temat, tylko te, które odnoszą się do wymagań na danym stanowisku. Pracodawcy lubią też zazwyczaj konkret.
DIAGNOZOWANIE- w psychologii można określić jako proces aktywnego poszukiwania danych potrzebnych do podjęcia decyzji o oddziaływaniach zmierzających do zmiany aktualnego stanu psycho- społecznego człowieka.
EFEKTYWNE POMAGANIE PACJENTOM- wymaga zachowania następującej sekwencji zdarzeń:1. Zaistnienie stanu dyskomfortu psychicznego utrudniającego normalne funkcjonowanie pacjenta,2. Rozpoznanie i wyjaśnienie przyczyn owego stanu, diagnoza psychologiczna,3. Udzielanie pomocy psychologicznej adekwatnej do wyniku diagnozy
MODELE DIAGNOZY PSYCHOLOGICZNEJ:- diagnoza nozologiczna(różnicowa)- model diagnozy oparty na podejściu medycznym, diagnoza w tym ujęciu jest rozpoznawaniem i integrowaniem pewnej liczby symptonimów, jej celem jest wybór jednej z możliwych jednak nozologicznych i przypisanie jej pacjentowi. Diagnoza postępuje tu wg z góry określonego alegoryzmu odwołując się do swej miedzy o wskaźnikach zaburzenia. Wnioski dotyczące czynności naprawczych które wyprowadza psycholog stosujący tego typu pojęcie SA niezindywidualizowane a tym nieskuteczne z punktem widzenia terapii. Jest to jak określa Brzeziński diagnoza przy rozpoznawaniu dyskusji,- diagnoza funkcjonalna- celem diagnozy w tym modelu jest nie tylko opis i klasyfikacja zaburzenia, poza wyglądem w zaburzone funkcje następuje rozpoznawanie na jakich właściwościach i procesach psychicznych można się oprzeć w postępowaniu korekcyjnym a następnie zaprojektowanie działań terapeutycznych. Rola diagnostyki jest tu bardziej złożona jego postępowanie w większych stopniu zależy od tego kim jest pacjent i jakiego rodzaju trudności adaptacyjne ujawnia. Podobnie jak w podejściu nozologicznym diagnoza dominuje nad pacjentem, dzieckiem i jego rodzicami. Przybiera jednak często postawę opiekuna reprezentującego ich interesy. Mankamentem takiego przebiegu diagnozowania jest zazwyczaj to że w rozpoznawaniu problemu pacjenta diagnosta nie angażuje w sposób aktywny ani osób z najbliższego otoczenia badawczego, które często mają być wykonawcami założeń pastoliagnostycznych, ani samego badanego. W efekcie doprowadza to do tego że efekty dotyczące działań naprawczych SA odbierane jako narzucone i mogą się spotkać z brakiem zrozumienia zarówno ze strony badanego jak i jego otoczenia. Określana jako diagnoza o pacjencie,- diagnoza interakcyjna- psycholog diagnosta przyjmuje rolę pośrednika pomiędzy środowiskiem społecznym a badana jednostka. Jego aktywność nieograni cza się już do aktywności poznawczej, a kontakcie z pacjentem jest raczej konsultantem czy doradcą a diagnozowanie staje się dialogiem z pacjentem i jego opiekunami. Diagnosta stara się dotrzeć do środowiska pacjenta aby włączyć je w działania terapeutyczne. Problem często w drodze negocjacji definiowany jest wspólnie przez diagnostę, pacjenta oraz jego otoczenie, w sposób schematem normatywnym. Wytycza kolejność działań diagnostyki
STRUKTURA PROCESU DIAGNOZY PSYCHOLOGICZNEJ: 1.zebranie wstępnych danych o pacjencie, ogólne dane biograficzne, informacje ze środowisk wychowawczych( szkoła, dom) rozmowa, obserwacja, na tym etapie testy jeszcze nie znajdują zastosowania,2. Sformowanie problemu pacjenta, określenie występujących u badanego trudności w regulacji jego stosunków z otoczeniem. Pacjent jego opiekunowie, środowisko społeczne mniej lub bardziej precyzyjnie określają problemy psychologii zaś na tej podstawie formułuje moje pierwsze hipotezy dotyczące prawdopodobnych przyczyn trudności. Określenie każdorazowo specyfiki problemu determinuje całość dalszych poczynań diagnosty, stosowanie ustalonego jednakowego dla różnych przypadków schematów badań czy zestawów narzędzi jest niezasadnione,3. Wytyczenie zadania diagnostycznego, warunkującego rodzaj danych gromadzonych dla konstrukcji diagnozy, sprecyzowanie problemu, oczekiwań z jakimi zgłosili się rodzice czy instytucja kierująca pozwala na ustalenie. Czy zadanie diagnostyczne wiąże się z selekcją modyfikacją zachowania, pomocą w podjęciu dla niego dostępny poszukują dróg jego rozwiązania. W polaczeniu z zaangażowaniem otoczenia społecznego proces tworzenia diagnozy podnosi to jej trafności i skuteczności. Jest to bardziej niż w poprzednich modelach diagnoza dla pacjenta. * model systemowy- diagnoza zakłada że nie można zrozumieć zachowań jednostkowych, zwłaszcza tych zaburzonych bez poznania praw regulujących funkcjonowanie całego systemu rodzinnego pacjenta i odkrycia zależności pomiędzy występującymi u dziecka objawami indywidualnymi a zachowaniami pozostałych członków rodziny. Rezygnuje się przy tym najczęściej z badań indywidualnych źródeł zaburzenia bazując na aktualnej obserwacji zachowań członków systemu np. rodziny na model postępowania diagnostycznego powinno ono spełniać warunki zminiaturyzowanego w którym można wyodrębnić następujące etapy:- wytyczenie problemu,- postawienie hipotez,- sprawdzenie hipotez,- generalizacja rezultatów badania,- wnioski dla praktyki. Transpozycja wymiennych etapów postępowania badawczego na praktykę diagnostyczną prowadzi do uogólnionej struktury diagnozy będącej pewnym decyzji czy prognozą osiagnuięć. Zadaniem diagnostycznym nie może być wykonywanie określonego pomiaru czy też badania testowego czy szeregu pomiarów. 4. Gromadzenie danych weryfikujących hipotezy diagnostyczne, jest to proces wieloetapowy, uzyskane dane mogą skłaniać do powtórnego przeanalizowania sprawy, rekonstrukcji problemu pacjenta, postawienia nowych hipotez wymagających zebrania innego rodzaju danych. Dane diagnostyczne można podzielić na:- dane kryterialne, pozatekstowe a w nich: dane z obserwacji( wygląd mimika, gestykulacja styl porozumiewania się z innymi), dane z rozmowy( biograficzne, informacje o problemach), dane dodatkowe np. oceny szkolne, opisy osobowości wg skali szacunkowych,- dane predykcyjne, testowe a w nich: jakościowe, ilościowe nie psychometryczne, ilościowe psychometryczne. Należy pamiętać że danym testowym przypisuje się często nadmierne znaczenie traktując je jako najbardziej obiektywne a tym samym szczególnie istotne. Tymczasem jeżeli stosujemy model metodą szczególnie ważna w każdym procesie diagnozy jest rozmowa psychologa i rozmowa doradcza. *obserwacja- zarówno obserwacja naturalna jak i obserwacja oparta o skale informacyjne które ograniczają subiektywizm tej metody. Niemniej obserwacja pozwala zweryfikować w pewnym stopniu dane pochodzące z innych źródeł. Dostarcza danych nawet przy braku współpracy badanego. Obserwacja jest subiektywna dlatego iż każdy widzi inaczej, pod wpływem własnego do świadczenia upodobania patrzenie na różne elementy z większym lub mniejszym naciskiem. Dane diagnostyczne powinny umożliwić nie tylko stwierdzenie niepełnosprawności w funkcjonowaniu pacjenta, co określane jest jako diagnoza negatywna, ale powinna wydobyć składniki diagnozujące czynniki łagodzące lub kompencujace istniejące dysfunkcje czyli mocne strony pacjenta stanowiące punkt wyjścia w programach oddziaływań terapeutycznych co rozumiane jest jako diagnoza pozytywna. Należy pamięta ze nie tyko rodzaj danych jest istotny również sposób ich zestawienia: kliniczny lub statystyczny. Różnorodne dane diagnostyczne zarówno kryterialne jak i testowe powinny być zestawiane w taki sposób aby powstał całościowy obraz osoby badanej zorganizowany według jakiejś zasady. Wynik testowy powinien być elementem takiego obrazu samodzielnie go nie stanowiąc. 5. Wynik badania diagnostycznego- diagnoza psychologiczna rozumiana jako wynik badania powinna być spójnym logicznie systemem twierdzeń zawierającym opis, interpretację i plan interwencji. Opis jest to zbiór wyników testowych przyrównanie osoby badanej do grupy odmierzenia na tej postawie możemy stwierdzić czy badany jest w normie czy też opóźniony. To wykaz zachowań typowych dla wyniku uzyskanego w teście czyli charakterystyka wykonywanych przez badanego czynności z podaniem paramentów tego wykonania. Często zdarza się że są przytoczone fragmenty podręczników co naprawę jest opisem. Natomiast sama czyli wyjaśnień zachowań pacjenta poprzez wykazanie ich związku z dotychczasowym jego doświadczeniem wyjaśnienie bywa przez niektórych autorów wręcz utożsamiana z diagnozą. Interpretuje się indywidualna historię będącą podmiotem diagnozy. Istotne jest powiązanie znaczących momentów jej życia w sensowna całość, pozwalaj aa zrozumieć jej zachowanie czyli podania mechanizmu zaburzenia inaczej objawów. Przewidywanie zachowania jednostki przez odniesienie jej do normy występującej w grupie do której przynależy , jest jako działanie interpretacyjne mało celowe. Aby interpretacja spełnia kryteria trafności składającej się na nią twierdzenia powinny być wewnętrznie zgodne, niewykluczające się nawzajem, odniesione do obserwowalnych zachowań, realne, zawarte, syntetyczne, możliwe mało ogólne wyjaśniające różne aspekty funkcjonowania pacjenta wieloaspektowo nie jednostronnie. Końcowym elementem interpretacji jest orzekanie diagnostyczne. Sposób sporządzenia opinii czy też orzeczenia zależy w znacznym stopni od ich pudresata mogą one przyjmować luźne formy w zależności od odbiorcy. Orzeczenie powinno spełniać następujące warunki:- powinno być sformowane w języku zrozumiałym dla odbiorcy,- powinno wyjaśniać w sposób jednej dostępny dla odbiorcy przyczyny zaburzeń,- powinno zamieniać propozycje konkretnych sposobów rozwiązywania problemu pacjenta,- powinno uwzględnić realne warunki w jakich żyje pacjent,- wynik diagnozy nie powinien być przekazywany jedynie w formie pisemnej. Istotny jest również przekaz ukryty. Interwencja- szeroko rozumiana interwencja obejmuje selekcję, modyfikacje komunikowanie wyników działań diagnostycznych. Samo przekazywanie informacji informacji może zamieniać położenie jednostki
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA TRAFNOŚĆ DIAGNOZY:- elementy- badany- strach badanego przed wynikiem diagnozy, ocena nastawienie chce lub musi, motywacja, postrzeganie wymagań sytuacji badanej. -elementy -diagnosta- role wszechwiedzącego, przejecie tej roli, diagnozę stawia już przed rozmową i trzyma się jej dalej,- elementy- przetrzen- przyjmowane teorie, układ zmiennych przyjmowanych przez diagnostę, trzyma się jednej teorii i skanuje ja we wszystkich przypadkach.
KONCEPCJA PODEJMOWANIA DECYZJI: prion stworzył aktualną do dziś koncepcje podejmowania decyzji. Wybór zawodu wymaga 3 szeroko rozumianych czynników1. Jasnej świadomości siebie swoich zdolności, możliwości, ambicji, środków, ograniczeń i ich przyczyn, 2.wiedzy o wymaganiach i warunkach osiągania sukcesów mocnych i słabych stornach, wynagrodzeniu szansy i perspektywach różnych ścieżek kariery zawodowej,3. Trafnego rozumienia relacji miedzy tymi dwoma zestawieniami cech.
TEST- XIX początek testów 1837-38. Wg Anastazji test jest to obiektywna i wystandaryzowana miara próbki zachowania. Wg Chojnowskiego testy to zbiory pytań lub sytuacje służące do badania właściwości jednostek lub grup ludzkich przez wywołanie w nich określonych obserwowalnych w relacji werbalnych lub niewerbalnych będących w miarę możliwości reprezentacyjnymi próbkami ich zachowania się. Nie każdy zbiór pytań taki który spełnia określone kryteria formalne. Wg Brzezińskiego test powinien być obiektywny, wystandaryzowany, rzetelny, trafny i znormalizowany. Testy pozwalają na badania nawet dużych grup osób w warunkach które umożliwiają porównywanie ich odpowiedzi miedzy sobą. Są cennym narzędziem uzupełniającym, z reguł dość subiektywne informacje zdobyte w trakcie wywiadu. Pozwalają selekcjonować i określać przydatność ludzi do spełniania różnych ról i zadań. Wg Hornowskiej obiektywność oznacza że nie zależnie od tego kto gdzie i kiedy dokonuje oceny wyników tego samego testu wykonywanego przez tę samą osobą powinien otrzymać takie same rezultaty.
Standaryzacja- zakłada przeprowadzenie testów identycznych warunkach tylko wtedy bowiem różnice w wynikach testowych badanych osób można przypisać czynnikom indywidualnymi a nie np. zewnętrznym rezultatom badania.
Rzetelność- to inaczej dokładność pomiaru. Jest to wielkość błędu jaki popełnia psycholog interpretując wyniki danego testu. Test jest użyteczny gdy posiada odpowiednie tabele, pozwalające łatwo określić wielkość standardowego błędu pomiaru.
Trafność- którą definiuje się jako stopień w jakim dany test bada to co ma badać. Jest to empirycznie potwierdzony obszar zastosowania testu.
Normalizacja wg Brzezińskiego jest to procedura tworzenia zbiorów w specjały sposób przetwarzanych wyników testu dla osób o określonych właściwościach zdefiniowanych za pomocą kryterium zewnętrznego. Osoby stanowią reprezentatywna w sumie statystycznym grupę. Dodatkowy warunek jaki stawia Hornowska to właściwa adaptacja testu czyli dopasowanie testu do warunków i specyfiki danego kraju,- testy w zależności od tego do pomiaru jakich cech dany test jest przeznaczony wyróżnić można,- testy inteligencji mogą sprawdzić m.in. wydolność kojarzenia faktów i logicznego myślenia czy umiejętności posługiwania się liczbami są one przydatne do szukania kandydatów na stanowiska gdzie wymagane jest szybkie podejmowanie decyzji,- testy uzdolnień wykorzystywane są do mierzenia specyficznych zdolności takich jak np. zręczność, maja na celu prognozę możliwości jednostki do wykorzystywania określonych zadań,- testy osobowości maja za zadanie ocenę osobowości jednostki i jej zachowań na danym stanowisku, odnoszą się do jej relacji z otoczeniem gdyż jej cechy osobowości mogą mieć wpływ i ułatwić wykonywanie zadań i osiąganie satysfakcji z pracy a inne nie,- testy zainteresowań mogą stanowić uzupełnienie wcześniej wymienionych testów. Określają one skłonność jednostki do wyboru określonych indywidualnego zainteresowania i preferencje znajdują głownie zastosowani e w poradnictwie zawodowym gdzie ważne jest dobranie odpowiedniego typu zajęć dla jednostki kiedy stosuje się je w procesie refleksji pracowników pojawia się problem zniekształcenia danej pracy.
kiedy jest wypełniany w celu uzyskania porady dotyczącej wyboru zawodu badani prawdopodobnie odpowiadają szczerze ponieważ w tym przypadku uzyskane wyniki SA podstawową decyzji o wyborze jakiegoś ogólnego obszaru nauki czy zatrudnienia a nie konkretnej pracy,
Rolą testów stosowanych w poradnictwie zawodowym jest też ukazanie słabych i mocnych stron klientów oraz weryfikacja predyspozycji psychologicznych wymagań do pracy na danym stanowisku. Głównym powodem popularności testów jest fakt że dostarczają one wielu danych dotyczących osobowości czy też potencjału intelektualnego a wiec informacji które niełatwo uzyskać podczas standardowej rozmowy doradczej czy też obserwacji. Testy psychologiczne wykluczają wyciąganie samodzielnych wniosków z uzyskanych wyników. Jedynie psycholog przeprowadzający takie badania posiadający doświadczenie i wiedzę może interpretować w toku badań wyniki. Metody testowe można podzieli na zadaniowe- związane z wykorzystywaniem różnych czynności nie tylko odpowiadanie na pytania oraz kwestionariuszowe- zawierające pytania otwarte na które możemy odpowiedzieć z pełna dozą kreatywności lub pytania zamknięte z wyselekcjonowaną grupa odpowiedzi jak np.: testy osobowości. Należy pamiętać że choć z metodologicznego punktu widzenia SA to testy to jednak wyróżniają się Tm że Nie można ich zdać albo nie zdać a uzyskane wynika są w istocie opisem a nie miara osobowości. Testy osobowości mają najczęściej postać kwestionariusza czyli listy pytań stwierdzeń lub pojęć do których należ się ustosunkować,
Testy mogą przynieść następujące korzyści :- wspierać klientów w uzyskiwaniu wiedzy na temat samego siebie,- pomagać doradcom w lepszym zrozumieniu klienta,- pomagać doradcom w określeniu które z metod badawczych były by najbardziej odpowiednie,- pomagać doradcom w wyborze przyszłej drogi kariery klienta,- wspierać doradców w rozbudowaniu owych zainteresowań klienta.
MEDIA- środki społecznego komunikowania o szerokim zasięgu, czyli prasa, radio, telewizja, Internet, a w szerszym znaczeniu także książka, film, plakat. Środki masowego przekazu to element kultury masowej.
kreują wizerunek( czy osoba jest publicznie znana czy nie, wizerunek zależy od tego czy osoba jest znana czy nie, efekt pierwszego wrażenia, bez względu na to czy informacja jest prawdziwa czy nie. Media sprzedają to co jest sensacyjne, co wzbudza w nas emocje.
TECHNIKI MANIPULACJI MEDIÓW- tendencyjny obraz, montaż,- tendencyjny komentarz,- informacje wyrwane z kontekstu,- wprowadzenie zamieszania, przekazywanie różnych informacji, zdezorientowanie,- podawanie zdarzeń mało istotnych jako istotnych,- odwoływanie się do stereotypów częściej spotykana w reklamach np. kobieta p urodzeniu dziecka traci interesowanie mężem, kobieta w kuchni, mężczyzna w fotelach. Media sprzedają to co jest sensacyjne, co wzbudza w nas emocje. śmieszne zabawne reklamy mają charakter wirusowy, wpuszczona w Internet i przesyłana znajomym, e ten sposób są mniejsze koszty ukazania reklamy.
RODZAJE REKLAMY:- zachęcenie do kupna konkretnego produktu, zysk,- akcje społeczne np. pij mleko, reklamy często odwołują się do naszej wyobraźni kierowania reklamy do mężczyzn.
ROZMOWA DORADCZA JAKO GŁOWNE NARZEDZIE DIAGNOSTYCZNE W PRACY DORADCY ZAWODOWEGO:- z punktu widzenia klienta doradcy- etapy pracy z klientem w rozmowie doradczej z punktem widzenia klienta, a) etap I określany etapem chaosu zamieszania, w tym etapie klient nie zdaje sobie sprawy z potrzeby zmiany a nawet jeśli nie że zmiana jest potrzebna to najczęściej jest ona odmienna od tej której potrzebuje faktycznie. Rola doradcy w tym etapie:- wspieranie, angażowanie,- obserwacja zachowań wg kategorii diagnostycznych,- budowanie zaufania poprzez stworzenia kontraktu i określenie cel lub,- okazanie zrozumienie co do przezywanych przez klienta emocji. B) etap II- etap namysłu rozumienia swoich problemów, odreagowanie od emocji, zmniejszyło się napięcie i klient uświadamia sobie co powinno się zmienić ale nie jest jeszcze gotowy zmiany tej realizować. Rola doradcy:- precyzowanie problemu,- praca z ewentualnym oporem klienta,- ustalenie kierunku zmian i sposobu działania,- wzmacnianie motywacji klienta,- wspólne poszukiwania zasobów,- wzmacnianie aktywnych zachowań klienta. weryfikacja celów i ustalenie planu działania poprzez tzw tworzenie projektów., c) etap III- podejmuje decyzje o konsekwentnym wprowadzaniu zmian w swoim życiu. Wyraża się to zarówno w postawie zewnętrznej jak i w postanowieniu zaangażowania dostatecznej ilości energii dla kontynuowania. Rola doradcy:- dalsze wzmacnianie motywacji i energii klienta,- poszukiwanie źródeł wsparcia,- wykorzystanie zasobów klienta,- praca w obszarze kwalifikacji zmian,- eliminowanie starych wzorców zachowań, inicjowanie nowych poprzez wprowadzenie w nich praktykę i utrwalenie. D) etap IV- utrzymanie zmian. Etap ten kończy pracę z klientem, klient kontynuuje zmiany. Rola doradcy:- zmniejszanie częstotliwości spotkań,- utrwalanie zmian,- zakończenie procesu,
ETAP PRZYGOTOWANIA DO ROZMOWY- W skład tego etapu wchodzą:- wiedza doradcy na temat podstawowym,- umiejętność interpersonalne i komunikatywne doradcy,- wiedza o stylach komunikowania klienta,- umiejętność wykorzystywania zgromadzonych w czasie pracy doświadczeń,- wiedza o zawodach i dynamice rynku pracy
ETAP TWORZENIE I ZAWIERANIA KONTRAKTU:- umiejętność wykorzystania metody pięciu kroków Erright'a,- jasne i precyzyjne określenie celu pracy,- określenie form pracy,- znajomość warunków podejmowania pracy z klientem,- ustalenia formalnych warunków spotkań doradczych.
ETAP POZNANIA:- obserwacja klienta i analiza kategorii diagnostycznych,- obserwacja swoich relacji i swoich relacji w kontakcie z klientem,- weryfikacja oczekiwań klienta,
ETAP ZMIAN: określenie kierunku zmian,- analiza możliwości rozwiązania problemu,- zadania i ćwiczenia dla klienta przygotowywujące do zmiany,- wyodrębnienie i wykorzystanie zasobów,- wzmacnianie motywacji,- wzmacnianie gotowości do zmiany,- utrwalenie zmiany.
ETAP ZAKOŃCZENIA PROCESU DORADCZEGO:- zmniejszenie częstotliwości spotkań,- włączanie innych form pracy ,- dalsze utrwalenie zmian,- zwracanie uwagi na zachowania nie przystosowawcze i powrotem do dawnych schematów zachowań czyli monitorowanie zmian
POZYCJA ZEROWA- aktywność doradcy: uwaga skierowana maksymalnie na klienta, powstrzymujemy się od werbalnych i nie werbalnych zachowań. Przykład: osoby słuchająca pozostaje cały czas twarzą w twarz z rozmówcą, zachowa spokojna niezmienną ekspresje. Założenia:- im mniej sygnałów od słuchającego tym bardziej klient reaguje na sygnał,- klient przekonuje się że sam jest w stanie pokonać trudności,- klient odkrywa obszary niepewności gdzie oczekuje wsparcia. Komentarz: doradca uwolniony od konieczności relacji lepiej słucha. Widzialność twarzy słuchającego stanowi czynnik pobudzający i motywujący
POZYCJA 1- zaangażowanie, aktywność doradcy: uwaga doradcy skierowana jest na siebie. Śledzi on wewnętrzny proces energetyczny i rezonans z mówiącym np., doradca informacje klienta o zmianach odczuciach zainteresowaniu, np. poruszyło mnie gdy pan to powiedział, czuję, założenia: oznaki powtarzające się w ciele słuchającego, są wskaźnikiem zaangażowania klienta ,komentarz: w ten sposób możemy powstrzymać intelektualną refleksję klienta. Może to być trudne dla klienta w sytuacji doradczej. Wymaga doświadczenia i treningu. Pogłębia kontrakt. Ogniskuje uwagę na odczuwaniu
POZYCJA 2- nowość, aktywność doradcy: doradca dąży do usunięcia utartych zwrotów językowych, zachęca do różnych form percepcji, wyszukuje własne poczucie ożywienia np. proszę użyć czasu przeszłego, proszę zmienić użyty czasownik, założenia:- pojęcia stosowne przez klienta są sztywne,- zmiano wypowiedzi inicjuje proces innych zmian, komentarz:- mówienie w stary utarty sposób może przykryć i skontrolować prawdziwy wyłaniający się problem.
POZYCJA 3- odzwierciedlający, aktywność doradcy: doradca powtarza dosłownie lub parafrazuje, słowa klienta, doradca powtarza wszystkie kluczowe, słowa których używa klient wybierając to co w odpowiedzi było centralne, założenia: własne wypowiedzi klienta stają się dl niego bardziej jasne, komentarz: pozycja ta występuje pod nazwa aktywne słuchanie, klient słyszy na jakich treściach jest najbardziej skoncentrowany.
POZYCJA 4- słuchanie świadome, aktywność doradcy- kiedy komunikaty klienta są niespójne lub pojawia się rozbieżność doradca pokazuje to klientom. Np. co pan tak naprawdę w tej chwili myśli co pan tam robi?, założenia: przy zwiększonej świadomości zachowanie klienta przybiera inną formę staje się łagodniejsze, zmniejszające się napięcie i klient przestaje korzystać nadmierne z obroną, komentarze: klient weryfikuje swoje doświadczenie zwiększa świadomość swoich działań, może poszerzyć perspektyw rozwiązań.
POZYCJA 5-odpowiedzialność, aktywność doradcy: słuchający zwraca uwagę i reaguje na wypowiedzi związane z aktywnością klienta. Przykłady czy mógłby powtórzyć to pan jeszcze raz z większą odpowiedzialnością, na ile czuje się pan odpowiedzialności? Założenia: ktoś kto postrzega własne intencje jako źródło swoich działań będzie doświadczał samego siebie jako aktywny podmiot w swoim życiu, komentarz: uświadomienie klientom jego możliwości sprawnych inicjuje proces zmian.
POZYCJA 6- odsłanianie własnej przeszłości, aktywność doradcy: doradca stosuje technikę i przytacza wspomnienia u swojego zycia, które znalazły rozwiązanie. Przykłady: przed klientem zostając odsłonięte różne strony życia bez moralizowania i byciem ekspertem, założenia: klient może uczyć się role życiowych i zawodowych oraz sposobów rozwiązywania problemu.* odstawienie tu i teraz- aktywność doradcy: słuchający komunikuje swoje relacje emocjonalny na to co ludzie klient, przykład poczułem teraz zniecierpliwieniem, nie jestem zadowolony z takiego przebiegu zdarzeń, założenia: klient uzyskuje informacje zwrotną, komentarz: dla obu typów- ludzie czuja ulgę jak widzą że problemy mogą znaleźć rozwiązanie w czyimś życiu. Uwaga- jeśli kogoś szczególnie pociąga stosowanie tej pozycji nie powinien się nią posługiwać
POZYCJA 7- słuchanie założeń egzystencjalnych, aktywność doradcy: doradca koncentruje uwagę klienta na wypowiedziach mających ukryte założenia. Przykład spóźniłam się bo musiałem pozmywać naczynia po mężu, założenia: doradca nie poddaje wątpliwości wypowiedzi tylko ja odkrywa, uświadamia klientami jego światopogląd, komentarz: rozpoznawanie różnych założeń często przewiduje rozwiązanie problemu.
POZYCJA 8- przewartościowanie, aktywność doradcy: doradca komentuje się na znalezienie pozytywnego znaczenia zachowania klienta w szerszym kontekście sytuacyjnym. Przykład dobrze że jest pan krytyczny bo krytyka pozwala na lepszą analizę problemu, założenia: klient przekonuje się ze każdy wybór zachowanie zjawisko zawiera pozytywne i negatywne wartości, komentarz: zobaczenie swojego zachowania z innego punktu widzenia uwalnia klienta od sztywności i negatywnych uczuć, pozwala zrozumieć że przy wyborach zawodowych mogą być zarówno straty jak i zysku
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA TEORII ROZWOJU ZAWODOWEGO:
1.teoria cech i czynników- podkreśla odrębność i wyjątkowość każdego człowieka, pierwsi zwolennicy zakładali że zdolności i cechy poszczególnych osób można zmierzyć w obiektywny sposób a następnie skwantyfikować stopień osobistej motywacji uznany był za warkocz względnej stąd dlatego też satysfakcji z wykorzystanie danego zawodu zależało od dopasowania zdolności jednostki do wymagań na danym stanowisku. W w swej współczesnej formie teoria cech i czynników podkreśla interpersonalny charakter kariery zawodowej i związany z nią styl życia który warnikuje. Rodzina, zagadnienia religijne, środowisko społeczne i przyjemności. Wyróżnia się 6 kategorii przy pomocy których można dokonać klasyfikacji rodzaju osobowości i środowiska pracy, wyróżniamy osobowość realistyczną, badawczą, artystyczną, społeczną, przedsiębiorcza, konwencjonalna. Satysfakcja wytworzenia konkretnej pracy zależy od stopnia zależności, typu osobowości, środowiska pracy np. osoba o osobowości typu artystycznego nie będzie prawdopodobnie pasować do zawodu konwencjonalnego takiego jak kierownik biura, należy wspomnieć że istnieje jednak wyjątki, za twórcze powstanie teorii cech i czynników można uznać Franka Prisona, współcześnie zaś rowinał ją Korn. Teoria podkreśla skojarzenie jednostek z pracą która odpowiada jej uzdolnieniu korn wyróżnia 6 kategorii, przy pomocy których można dokonać klasyfikacji osobowości i stanowiska pracy, co dotyczy realistyczny czynnik:- wykwalifikowany, konkretny, uzdolniony mechanicznie i definicyjne np. inżynier, mechanik, drugi konwencjonalny czynnik zorganizowany, praktyczny np. księgowy, kasjer, prawnik biurowy,- przedsiębiorczy- przekonywujący, otwarty, werbalny np. akwizytor, zarządzającym przedsiębiorcami,- badający- naukowy, abstrakcyjny, analityczny np. badacz, programista komputerowy,- charakterystyczny- czyli twórczy, o rozwiniętej wyobraźni i estetyce np. muzyka, malarz,- społeczny- oświatowy, zorientowany na usługi, nawiązujący kontakt z ludźmi np. dozorca, nauczyciel, pielęgniarka.
2. teoria psychodynamiczna- nalepie zorientowana jest w tej teorii Roe która sądzi że zainteresowanie zawodowe rozwijają się w wyniku interakcji, miedzy dorosłymi a dziećmi. Potrzeby zawodowe stanowią uczucie sidlenia chęci realizacji potrzeb niezaspokojonych przez rodziców w okresie dzieciństwa. Psycho dynamicznym punktu widzenia lata wczesnego dzieciństwa wybierają decydujący wpływ na całe życie jednostki, dlatego też autorka uważa że okres ten jest źródłem nieświadomej motywacji, wpływającej na taki wybór zawodu który umożliwili by wyrażenie i zaspokojenie owych potrzeb, autorka opisała 3 rodzaje relacji rodzic- dziecko:- emocjonalne ukierunkowani na dziecko, relacja ta może przybrać jedną z dwóch form czyli nadopiekuńczość, kiedy rodzice robią dla dziecka zbyt wiele i w ten sposób nakłaniają je do uległości i zależności lub wyrabiane wymagań, kiedy rodzice podkreślają wagę osiągnięć dziecka. Dzieci wychowane tego typu relacji na ogół odczuwają potrzebę ciągłego uzyskiwania informacji zwrotnych i nagród. Jaka dorośli wybierają najwcześniej zawody które zostają uznane ze strony innych np. działalność artystyczna.,- unikanie dziecka- w jej ramach także można wyróżnić 2 fory:- lekceważenie dziecka kiedy rodzice staja się zaspokoić potrzeby dziecka w jedynie określony sposób,- odrzucenie dziecka, kiedy rodzi cenie podejmuje twórczych wysiłków zaspokojenia potrzeb potomstwa. Zwolennicy tej teorii uważają ze jednostki taka wycofana wybrana karierę naukowe lub technikę i w ten spsoć dążyć będzie do osiągnięcia satysfakcji życiowej i chętniej zajmują się one rzeczami i koncepcjami. Akceptacja dziecka może mieć charakter doraźny lub bardziej opiekuńczy w oby przypadka wywiera niezależność dziecka. Dzieci z takich rodzin na ogół szukają zawodów które łączą osobiste i nie personalne aspekty życia np. uczenie, doradztwo.
3.teoria rozwoju- dwie najbardziej znane teorie oparte na koncepcji rozwoju związane SA z Superą i Gingsbergiem, w porównaniu z innymi teoriami podejście rozwojowe SA na ogół bardziej wszechstronne, przywiązują większe wagi do zachowań zaliczanych z karierą zawodową, rozciągniętych w czasie oraz wskazuje na istotna w koncepcji na samego siebie. Według tej teorii rozwój zawodowy to proces wdrażania obrazek samego siebie. Poglądy mówi na to kim SA, zostaje odzwierciedlone tym co robią, każdy człowiek rozwoju zawodowym przechodzi przez 5 etapów, przy czym dla każdego z nich wyróżnić można zadania rozwojowe które musza zostać zrealizowane:- wzrost, od urodzenia do 14 r.ż, na tym etapie który dzieli się na podetapy : fantazji wiek (4-10 lat), zainteresowań (11-12), możliwości 13-14, dziecko wytwarza mentalny obraz siebie w reakcji z innymi ludźmi w trakcie procesu wzrostu dziecko zyskuje także orientacje w świecie pracy,- poszukiwanie 15-24 dzieli się na 3 części:- wstępna 15-17, przejściowa 18-21,etap prób 22-24, głównym zadaniem na ty etapie jest zbadanie świata pracy i ustalenie referencji zawodowych,- zajecie pozycji 25-44, dzieli się na 2 dalsze etapy: etap prób 25=30 oraz zdobywanie 31-44 w ich trakcie realizowania należy zadanie zajęcia pozycji preferowanym i odpowiednim polu zawodowym gdy pozycja ta jest już zapewniona jednak tez może skoncentrować się na zdobywaniu coraz lepszych pozycji Az do osiągnięcia w danym zawodzie,- utrzymanie 45-64 w ramach którego głównym zadaniem jest utrzymanie tego co zostało już osiągnięte,- odchodzenie od 64 az do śmierci, znalezienie innych źródeł satysfakcji dzieli si3 na 2 etapy: spowolnienie 65-70, odpoczynek 71 az do śmierci.
4 teorie kognitywne i nauki społecznej. -teorie rozwoju kariery zawodowej oparte na modelu kognitycznym i nauki społecznej zostały sformowane w latach 60tych .dwa najbardziej znanych teorii kognitycznych maja także podstawy modelu rozwoju przy czym Iderman i jego współpracownicy oparli się na modelu rozwoju kryzysu Eryka Eriksona który ma w szerokim stopniu wpływ dojrzewania , badania, oddziaływaniu otoczenia rodzinnego środowiska, w tym marka, ojciec i innych osób z najbliższego kredu rodzinnego we wzajemnych poziomach na rozwój psychiczny dziecka.
5.wiek rozwojowi życia zawodowego. Człowiek według tej teorii przechodzi przez 8 stanów rozwojowych a oraz za nimi przez 8 kryzysów pod który mych rozwiązania zależy cechy jego osobowości w przyszłości. Pierwsze 4 stadia występuje w wieku niemowlęcym, wczesnym dzieciństwie, wiek zabaw i młodym wieku szkolnym. 5 stadium w okresie dojrzewania natomiast ostatnie 3 stadia wypadają na wiek dojrzały oraz starości, szczególnie znaczenie ma stadion 5 jest to okres dojrzewania gdyż wówczas następuje przejście z okresu dzieciństwa do dojrzałości i ma to wpływ na rozwój osobowości i przebieg kolejnych okresów rozwoju zawodowego. Ten stadium zaczął się formować poczucie własnej tożsamości poczuciem własnej tożsamości, mających trudności w tym procesie mogą wystąpić trudności z podjęciem trafnych decyzji zawodowych. Występuje tu siedmio etapowy model podejmowania decyzji.- Wiek 14-18 jest to badanie, - krystalizacja 18-21,- wybór 18-15,- wyjaśnianie 18-25,- indukcja 21-30,- zmiana 21-30,- ingerencja 30-40. etapy te zachodzą na siebie lecz w ramach każdego z nich jednostka musi podejmować decyzje. Nacisk na kreatywną reskonstrutwyzacj jednostki od wewnątrz do zewnątrz stanowi szczególny wkład Kidenama teorie kariery zawodowej. autorem innego również szerokiego podejścia chodzi mniejsza wagę przywiązującego do kategorii rozwoju Thombz, zgodnie z jego stanowiskiem na decyzje zawodowe podbiega wpływie 4 czynniki:- genetyczne warunki w otaczającym środowisku, doświadczenia w procesie nauki oraz umiejętności podchodzenia do zawodu według Burboksa wpływają zarówno czynniki i procesy wewnętrzne jak i zewnętrzne innym słowy jednostka posiada pewien wpływ na wydarzenia które uważa za działające na nią spierająco.
CHARAKTERYSTYKA TEORII ROZOWJU ZAWODOWEGO Wg SUPPERA: opublikował on w 1957 12 twierdzeń które charakteryzują rozwoju zawodowy człowieka, I rozwój zawodowy -jest postępującym, ciągłym i zwykle nie odwracalnym procesem, II rozwój zawodowy jest wzorcowym, nieodwracalnym procesem, celem rozwoju zawodowego jest wiec wybór zawodu którego kryteria oparte sa na tych samych zasadach dla wszystkich jednostkę, III rozwój zawodowy- jest procesem zawodowym cecha ta wskazuje na związek miedzy dotychczasowym Rezultatem zachowań jednostki a zadaniami które muszą być wykorzystywane przez nią a zawierającą nowe wzory które są prezentowaniem jednostce. To pociąga za sobą konieczność kompromisu pomiędzy czynnikiem osobowościowym a społecznym. IV pojecie ja , zaczyna krystaliczność w okresie dojrzewania i wówczas może być określone w terminach zawodowych, V czynniki obiektywne czyli obiektywność osobowościowy i osobowo obiektywność społeczna odgrywają coraz większą rolę w rozwoju zawodowym wraz ze wzrostem wieku jednostki, VI identyfikacja z rodzicami lub opiekunami warze się z rozwojem ról społecznych także roli zawodowej, VII kierunek i tempo przechodzenia jednostki od jednego poziomu rozwoju zawodowego do drugiego jest uzależniony od wielkich inteligencji pozycji społecznej i ekonomicznej jej rodziców potrzeb jednostki jej zainteresowań i wartości a także od aktualnych warunków ekonomicznych kraju, VIII dziedzina zawodowa którą jednostka wybiera, zależy od jej zainteresowań wartości i potrzeb jej identyfikacji i z modelami ról zawodowych jej rodziców lub opiekunów oraz poziomu jej wykształcenia a także samej struktury zawodowej i jej kierunków oraz działalności jednostki do przystosowania się do tej struktury, IX chociaż każdy zawód wymaga charakterystycznych dla niego zdolności, zainteresowań i cech osobowościowych. Istnieje jednak w zakresie doboru zawodowego. Tolerancja pozwalająca jednostce na wybranie różnych specjalizacji danym zawodzie. Jak również na różnorodność w doborze zwodu przez dana jednotą. X satysfakcja życiowa i zawodowa zależy od zakresu w jakim jednostka może w swojej pracy dać wyraz walnym zdolnościami, zainteresowaniem i wartością oraz cechą osobowości. Gdy jednostka może w pracy wyrazić swój psychologiczny charakter ma ona poczucie samorealizacji przynależności i stałości. Ma bowiem możliwość wykonywania takiej roli zawodowej która ja inspiruje i motywuje do efektywnej pracy, XI stopień satysfakcji jednostki wynikający z jej pracy jest proporcjonalny do stopnia w jakim jest ona w stanie dostosować do tej pracy swoje pojecie „ja”, XII praca i zawód stanowią główny czynnik kształcenia się osobowości człowieka i dla większości ludzi stanowią centrum zainteresowań. Autor podkreśla w swojej teorii znaczenie 3 rodzajów czy wyników wpływających na rozwój zawodowy człowieka. To czynniki roli( angażują strukturę ja poprzez procesy modelowania, naśladownictwa i identyfikacji których źródłem są osoby znaczące dla jednostki. Pierwszymi modelami mogą być rodzice, opiekunowie), czynniki sytuacyjne( są utożsamieniem, z położeniem społeczno- ekonomicznym rodziców, przekonaniami religijnymi, atmosfera domową, postawami rodziców wobec dziecka i wobec dalszej jego nauki, sytuacją ekonomiczna kraju oraz sytuacją międzynarodową), czynniki osobiste.
ROZWÓJ ZAWODOWY Wg SUPERA- składa się z 5 stadiów: 1. rośnięcia- od urodzenia do 14 r z, początkowo dominują potrzeby w tej fazie życia jest fantazja, znaczenie zaś zainteresowania oraz zdolności wzrasta w miarę uspołecznienia się i nabywania doświadczeń, w tym stadium występują następujące etapy:- fantazji 4-10,- zainteresowania 11-12,- zdolności 15-24, 2. stadium eksploracji- 15-24, jest to okres badania samego siebie wypróbowania różnych ról zawodowych, występują w nim etapy:- próbowanie 15-24, w tym podokresie zainteresowania zdolność, wartości i korzyści sa przez młodzież brane łącznie pod uwagę i dokonywuje ona różnego wyboru zawodu,- przejściowy 18-21, w tym podokresie młodzież zaczyna mieć bardziej realne sady o rzeczywistości ponieważ wzrasta zakres jej umiejętności i doświadczeń odnoszących się do pracy a związanych z odbywanym szkoleniem zawodowym i rozpoczęciu pracy zawodowej.- próby 22-24, w tym podokresie jednostka rozpoczyna prace jaka wypróbuje całego swojego życia zawodowego, 3. stadium stabilizacji- 25-44 w tym czasie człowiek który znalazł dla siebie odpowiednie poza pracy zawodowej usiłuje się na tym polu ustawić, czasem we wczesnym okresie tego stadium. Jednostek podejmuje zmiany w pracy, wyróżniamy podokresy: doświadczenie 25-30, stabilizacja 31-44, 4 zachowana istniejącego stanu rzeczy, 45-64, w tym stadium jednostka czyni stawia o utrzymanie swojego ustabilizowanego miejsca pracy, 5. schyłkowe, od 65, w tym stadium powstają nowe role w związku z przechodzeniem z pozycji czynnego uczestnika pracy w pozycje obserwatora, podokresy:- osłabienie 65-70,- wycofanie się 70 az do śmierci
Wnioski wynikające z teorii rozwoju zawodowego- analizując cechy wspólne dla omawianych teorii rozwoju zawodowego można stwierdzić ze,- wszystkie terowi rozwoju zawodowego określają zespół warunków wyjaśniających zachowania zawodowe człowieka jego rozwój osobisty i zawodowy,- wszystkie teorie akceptują znaczenie istotnych właściwości człowieka stanowiących psychologiczne kategorie oraz zmiennych społecznych charakter zróżnicowany układ społecznego środowiska człowieka,- wszystkie teorie ujmują zawodowy rozwój człowieka jako przebiegają w dłuższym okresie proces uwzględniający ilościowe i jakościowe zmiany zachodzące w odrebie istotnych właściwości człowieka, zmienne psychologiczne jak i zachodzących zmian oddziaływania środowiska społecznego.
Watkami różniącymi poszczególne teorie rozwoju zawodowego człowieka są:- rodzaj wiodących zmiennych psychologicznych i zmiennych społecznie środowiska jednostki lezących u podstaw teoretycznych założeń poszczególnych koncepcji rozwoju zawodowego,- uwzględnienie lub nieuwzględnienie stabilizacji w procesie rozwoju zawodowego człowieka. Do zmiennych psychologicznych uwzględniamy w mniejszym lub większym stopniu prze poszczególne teorie rozwoju zawodowego wchodzą następujące jednostki: inteligencja, zdolności, zdolności specjalne, zainteresowania, systemy wartości i postawy wartościujące, potrzeby, osobowość, typ temperamentu, czynniki emocjonalne, identyfikacja z modelami. W odniesieniu się do zmiennych charakteryzujących oddziaływania środowiska społecznych można podkreślić: wpływ zachowania środowiska rodzinnego, postawę rodzicielską, położenie modelowania, naśladownictwa i identyfikacji.
ETAPY ROZOWJU ZAWODOWEGO- proces rozwoju zawodowego jest długo trwałym procesem. Można przyjąć że przebiega w 3 etapach: 1. okres przed wyborem zawodu.2. okres zdobywania wiadomości i umiejętności w wybrany zawodzie.3. okres aktywności zawodowej. Te 3 okresy aktywności zawodowej charakteryzują : po pierwsze: przygotowanie zawodowe, adaptacja społeczno- zawodowa,- identyfikacja i stabilizacja zawodowa,- sukces zawodowy,- mistrzostwo w zawodzie. Natomiast czynnikami warunkującymi i uwzględniającymi będą:- z jednej strony warunki materialne i społeczne pracy zawodowej,- z drugiej strony właściwości osobowe pracownika przede wszystkim zdolności i zainteresowania zawodowe,. O uwzględnienia materialnym i społecznych cech środowiska pracy i poddających się kształtowaniu przez cały okres aktywowania zawodowej właściwości zawodowych człowieka.
Zainteresowania sa to względnie stałe skłonności oraz pogłębienia wiedzy i kształtowania mniej stanowi w określonej dziedzinie działalności ludzi
Postawa zawodowa- to wykształcone w toku indywidualnego i społecznego rozwoju jednostki tendencje do specyficznych, względnie stałych i form reagowania w określonych sytuacjach zawodowych.
Osobowość zawodowa- to syndrom i celu człowieka w pracy uformowania w celu kształcenia zawodowego i rozwijających się w czasie pracy zawodowej który zapewnia mu aktywny kształt z materialnym i społecznym środowiska pracy i przyczynia się do jego twórczych przeobrażeń. Głównymi czynnikami osobowości zawodowej są: -wiedza zawodowa: ogólno zawodowa, specjalistyczna,- umiejętności sprawności przyzwyczajenia i nawyki pracy,- zainteresowania i zamiłowania zawodowe,- zdolności, uzdolnienia i talenty zawodowe,- postawa społeczno- zawodowa,- motywy kształcenia się czyli doskonalenia zawodowego i pracy
UWARUNKOWANIA ROZWOJU ZAWODOWEGO- istnieje szereg czynników. Wg Suppera 3 rodzaje: 1. czynnik roli- który wiąże się z pojęciem ja i określonej roli zawodowej. 2. czynniki osobiste- jak uzdolnienia zainteresowania wartości i postawy jednostki,3. czynniki sytuacyjne- wyrażające położenie społeczno ekonomiczne rodziców, przekazania religijne, atmosferę domową z postawą rodziców wobec dziecka, jego nauki i zawodu oraz ogólna sytuację w kraju. Inny podział:- uwarunkowania zewnętrzne,- uwarunkowania wewnętrzne. Obejmujące łącznie 8 rodzajów uwarunkowań: historyczne, polityczne, ekonomiczne, techniczne, społeczne, kulturowe, biologiczne, psychologiczne. Do najważniejszych decydujących o rozwoju zawodowym człowieka istnieją uwarunkowania psychologiczne takie jak:- zainteresowania i zamiłowania,- zdolności i uzdolnienia kierunkowe,- plany, wnioski, racje życiowe i zawodowe,- wiedza doświadczenie indywidualne,- motyw działania- postawy i nastawienie do rzeczywistości,- cechy temperamentu. Do wymienionych wyznaczników należy dodać jeszcze te które wyrażają się na zewnątrz w typowych dla jednostki zachowania: psychologicznej wiedzę o człowieku pracującym można ująć w 3 działy: 1. wiedza o osobowości zawodowej- czyli wiedza o tych cechach osobowości człowieka pracującego które sa ważne dla wykorzystywania danej pracy zawodowej i które się w tej pracy przejawiają i kształtują , 2. wiedza o pracy żywej- czyli wiedza o czynnościach wykonywanych przez człowieka pracującego w danym zawodzie lub na danym stanowisku,3. wiedza o przystosowaniu pracy do człowieka, czyli wiedza o takich cechach procesu technologicznego, materiału narzędzi, warunków pracy oraz organizacji pracy które są ważne ze względu na ludzkie możliwości i potrzeby.
PROCESY ADAPTACYJNE W ROZOWJU ZAWODOWYM- etapy procesu adaptacji społecznej- zawodowej: 1. polega na opanowaniu przez pracownika stanowiska pracy i osiągnięciu takiego poziomu zadań zawodowych który charakteryzuje się określoną samodzielnością i możliwością uzyskiwania wysokich zarobków,2. uświadamianie sobie swoich możliwości oraz sowich powinności w stosunku do firmy,3. jest okresem rozpoczynającej się weryfikacji zawodowej a wiec okresem możliwości osiągnięcia wysokiej wydajności pracy, uzyskiwania zadowolenia z uzyskiwanej pracy zawodowej jak również włączenia się w procesy decyzyjne. Szybkość adaptacji społeczno- zawodowej zależy od aktywności samego pracownika, adaoptawania się do identyfikowania się z wybranym zawodem i firmą.
CZYNNIKI STYMULUJACE ROZWÓJ ZAWDOWY:
1. wykorzystywanie treści przedmiotów,2. umiejętność wykorzystywania wiedzy przez umiejętności związanych z samoobsługa uczeniem się zawodu, pracą i czynnościami zawodowymi, dotyczy to również treści wychowania ,3. zachęcanie młodzieży do korzystania z indywidualnych celowo prowadzonych wykładów na temat czynności zawodowych i pracy z dorosłymi.4. zachęcanie młodzieży do korzystania z treści publikowanych prac powiązanych decyzja wyboru zawodu i szkoły oraz związanych z nimi licznych uwarunkowań. Szczególnymi czynnikami sa:- dokształcanie się- szkoła wyższego szczebla w tej samej lub pokrewnej dziedzinie lub zawodne,- doskonalenie zawodowe na kursach specyficznych coraz wyższego stopnia oraz samo dokształcenie,- wysyłanie pracowników na praktyki specjalistyczne do zakładów tej samej lub pokrewnej branży ale mających nowocześniejszy park huarymowy raz nowsze technologie wytwarzania,- wysyłanie pracowników na dłuższe straże krajowe lub zagraniczne,- powierzanie pracownikom zadań o szerszym charakterze, stosunku do wykorzystywanych i wyznaczonych celem rozwijania ich potencjalnych możliwości zawodowych,- wprowadzenie stałej, uzasadnionej oceny pracowników.,- wysokie nagrodzenie tych pracowników którzy wyraźnie wyróżniają się swoją aktywnością, pracowitością, solidnością wykonywania zadań i czynności zawodowych,