STRUKTURA: MIKRO I MAKROSTRUKTURA

STRUKTURA: łac. Struere -> konstruować

Wszystko ma swoją strukturę. Społeczeństwo również, gdyż inaczej byłoby bezkształtną masą. Struktura jest immanentnym atrybutem społeczeństwa.

Henryk Domański: strukturę tworzy układ stosunków, hierarchii i dystansów między ludźmi, między kategoriami społecznymi, organizacjami, instytucjami itp. W strukturze występują pewne całości złożone z elementów traktowanych, jako części określonego układu. RELACJE!

Struktura wg Sztompki to ukryta sieć trwałych i regularnych powiązań między składnikami jakiejś dziedziny rzeczywistości, która istotnie wpływa na przebieg obserwowanych zjawisk w tej dziedzinie.

Struktura może mieć 4 wymiary:

1. S. Normatywna - sieć relacji między występującymi w obrębie organizacji regułami działania różnych osób zajmujących różne pozycje. Reguły mogą być zgodne i niezgodne, symetryczne bądź blokujące siebie nawzajem, komplementarne bądź nie. Dlatego wyróżniamy strukturę harmonijną albo chaotyczną.

2. S. Idealna - sieć relacji pomiędzy występującymi w obrębie organizacji przekonaniami i poglądami osób zajmujących różne pozycje. Homogeniczne = poglądy zgodne lub heterogeniczne = pluralizm poglądów.

3. S. Interesów - tworzona poprzez różne szanse dostępu do społecznie cenionych dóbr. Gdy równość szans = egalitarne, gdy dostęp nierówny = struktura nieegalitarna.

4. S. interakcyjna - tworzona przez różne formy komunikowania się pomiędzy osobami zajmującymi różne pozycje w organizacji. Struktury interakcyjne mogą być otwarte, (gdy łatwo nawiązuje się kontakty) i zamknięte, (gdy występują bariery w komunikowaniu się).

CECHY STRUKTURY:

1. Struktura nie ma charakteru statycznego, jest konstruktem dynamicznym (N. Elias -> figuracja - zjawisko zmienności struktur, proces krystalizowania się i rozpadu struktur),

2. Struktury tworzą ramy, w których przebiegają ludzkie działania. Mogą one wpływać na działania w sposób:

1. Mogą ograniczać te działania, (np. gdy chcemy jechać na Florydę a nie mamy pieniędzy)

2. Mogą stymulować do pewnych działań - gdyż struktura dostarcza nam wiedzy o tym, jak funkcjonują ludzie w danych okolicznościach, stymuluje poprzez wiedzę, której dostarcza,

3. Paweł Rybicki -> struktura posiada 3 niezależne płaszczyzny:

1. Zbiorowości społeczne: struktura ilościowa oraz jakościowa,

2. Elementy kulturowe: znaki, znaczenia oraz świat wartości,

3. Obszar działań i zachowań społecznych - świadome działania nakierowane na cele przez działających albo też relacje, na których opierają się grupy społeczne.

Mikrostruktury dotyczą grup społecznych, ich budowy, funkcjonowania opartego na interakcjach bezpośrednich pomiędzy jednostkami.

Makrostruktury zajmują się grupami społecznymi o szerokim, uniwersalnym znaczeniu.

Zagadnienia pozycji, ról społecznych, instytucji grupowych - wpierw zajmowano się makrostrukturami.

Teorie działania: interakcjonizm symboliczny, teoria wymiany społecznej i fenomenologia społeczna to klasyczne tendencje. Współcześnie należy dzielić inaczej, a mianowicie:

WSPÓŁCZESNE UJĘCIA MIKRO I MAKROSTRUKTUR

Mikrostruktura: sieć powiązań między elementarnymi składnikami życia społecznego, traktowanymi przez socjologów, jako ostateczne i dalej nie rozkładalne np. człowiek działający - inni twierdzą, że to interakcja jest najmniejszą nierozkładalną jednostką.

Makrostruktura: to struktura drugiego rzędu, czyli sieć powiązań między obiektami społecznymi, które już same posiadają strukturę, np. sieć powiązań pomiędzy partiami politycznymi, pomiędzy samorządami lokalnymi.

P. Rybicki - JAK ROZRÓŻNIĆ MIKRO I MAKROSTRUKTURY?

Struktury MAKRO są SAMOISTNE - o samoistności mówimy, gdy dane struktury mogą istnieć samodzielnie, niezależnie od innych struktur.

Struktury MIKRO są NIESAMOISTNE - niesamoistne są wtedy, gdy mogą istnieć w obrębie innych struktur.

J. Szmatka - klasyfikuje struktury, jako bliskiego i dalekiego dystansu. Bliski dystans = szkielet istniejący wewnątrz pewnego obiektu, np. grupy społecznej (np. struktura przywództwa grupowego dopiero po poznaniu szczegółowym).

ZWIĄZEK POMIĘDZY MIKRO I MAKROSTRUKTURAMI

1. Socjologowie mogą traktować obie struktury, jako dwa niezależne poziomy integracji, pomiędzy którymi istnieje bardzo wyraźna granica. Obie dyscypliny posługują się odrębnymi metodami badawczymi (teoriami). Przedstawiciele: MORENA, SHILS, BLAU.

2. Makrosocjologizm -> Max Weber, H. Spencer, Pareto.

Socjologia jest równoznaczna z makrosocjologią - w świecie społecznym występują tylko makrostruktury, a mikrostruktura w tym ujęciu traktowana jest, jako dziedzina psychologii. Próby wyjaśnień socjologicznych poprzez działania indywidualne traktowano, jako redukcjonizm psychologiczny - tylko makrostruktury.

3. Mikrosocjologizm -> koncepcja, w której socjologia jest nauką o mikroprocesach. Aby wyjaśnić zjawiska społeczne należy je rozpatrywać z poziomu mikrostruktur społecznych. Teoria mikrostruktur zapewnia rzetelną wiedzę o działaniu społeczeństwa w ogóle - Homans George.

4. Turowski i Rybicki => w świecie społecznym występują zarówno mikro i makrostruktury, które przenikają się wzajemnie. Wielkie struktury istnieją i funkcjonują dzięki małym strukturom. Rybicki wyróżnia także średnie struktury będące łącznikiem między makro i mikrostrukturami, np. społeczność dużego miasta.

WPŁYW MAKROSTRUKTUR NA MIKROSTRUKTURY

P. Rybicki ->

1. Makrostruktury pełnią funkcję regulatywną poprzez działanie norm społecznych, normy obyczajowe i prawne.

2. Funkcja zwierzchności makrostruktur realizowana za pomocą instytucji społecznych. Makrostruktury kontrolują zachowania ludzi z punktu widzenia przyjętych przez instytucje wzorów zachowań, np. szkoły, jako instytucje - gdzie szkoła-mikro a instytucja-makro.

3. Fakt stwarzania, jakości życia poprzez tworzenia ogólnej zasady życia zbiorowego np. ustrój państwa wpływa na życie ludzi.

STATUS ONTOLOGICZNY MIKROSTRUKTUR

Onto: czym jest świat społeczny? Metodo: jak badać?

Podejścia metodologiczne:

1. Realizm ontologiczny: zakłada, że realnie istnieją tylko ……… całości społeczne, realnie istnieje klasa społeczna, społeczeństwo i całości te nie są sprowadzane do jednostek ludzkich.

PRZECIWNĄ REALIZMOWI O. KONCEPCJĄ jest:

2. Koncepcja nominalistyczna: realnie istnieją jedynie jednostki ludzkie i ich zbiory.

3. Holizm ontologiczny: zakłada, że całość jest czymś więcej niż sumą jednostek i dlatego ostateczne wyjaśnianie wszelkich zjawisk społecznych może być dokonywane przy użyciu terminów i twierdzeń odnoszących się do całości zjawisk społecznych (badamy grupę jako grupę)

PRZECIWNĄ HOLIZMOWI O. KONCEPCJĄ jest:

4. Indywidualizm metodologiczny: zakłada, że pewne zjawiska należy badać poprzez jednostki wchodzące w skład zbioru jednostek ludzkich.

PREKURSORZY MIKROSOCJOLOGII W SOCJOLOGII KLASYCZNEJ

Mikrostruktura: boom w latach 1950/1960

Ferdinand Toennies: socjolog, precursor mikrosocjologii. Główne dzieło „Gemeinschaft Und Gesselschaft” 1887. Poruszał problematykę więzi społecznych.

Temat wiodący wg autora to WIĘZI SPOŁECZNE: istnienie więzi społecznych warunkuje wszystkie zjawiska społeczne. Więź społeczna jest przeciwieństwem wolności i oznacza przymus i zniewolenie, a także powinność. W świecie społecznym nie istnieje wolność rozumiana jako wolność absolutna. Doświadczanie wolności jest możliwe, ale jest to więź ograniczona.

JESTESTWO SPOŁECZNE: Toenies uważał, że są to rzeczy zrodzone z życia społecznego, wytwory ludzkiego myślenia, które dominują i wpływają na sposób postępowania jednostki. Są przyczyną zniewolenia.

WOLA: istnieją 2 rodzaje woli

- organiczna: spontaniczna, kierująca się emocjami, płynąca z niedostępnej dla refleksji jaźni ludzkiej. Człowiek nie zastanawia się nad swoim zachowaniem, reaguje spontanicznie, kieruje się uczuciami (chęci, chcenie).

- refleksyjna: racjonalna, która wynika z wyrachowania i namysłu. Myśl ulega usamodzielnieniu (chcenie przemyślane, czynię bo chcę osiągnąć korzyści)

Każdemu typowi woli odpowiada inny typ ludzkiego działania:

- organicznej działanie z wewnętrznej potrzeby

- refleksyjnej działanie ze względu na cele zewnętrzne do urzeczywistnienia, których ma ono doprowadzić.

Ten rodzaj więzi, w których przeważa wola organiczna nazywamy WSPÓLNOTĄ, a te więzi gdzie przeważa wola refleksyjna nazywamy SPOŁECZEŃSTWEM.

ISTOTA WSPÓLNOTOWOŚCI: prototyp mikrospołecznej sfery zjawisk. Wspólnota pojawia się głównie tam, gdzie mamy do czynienia ze stycznościami ludzkimi opartymi na wzajemnej zależności. Wynikają one z najbardziej elementarnych potrzeb ludzkich. Idea wspólnoty pojawia się wszędzie tam, gdzie ludzie działają zgodnie z pragnieniami, skłonnościami, gdzie pojawia się miłość, braterstwo, koleżeństwo i przyjaźń. Jednostki tworzące wspólnotę traktują występujące więzi jak dane przez naturę. Jednostki mają łatwość wzajemnego przystosowania się ze względu na podobieństwo mowy, myśli, pewne wzory kulturowe występujące we wspólnocie.

EMIL DUERKHEIM zajmował się zagadnieniem samobójstwa. Analiza przyczyn samobójstw wskazywała na czynnik rozpadu wewnętrznej struktury małej grupy społecznej. Zauważył on, że grupa myśli i czuje zupełnie inaczej niż robiliby to jej członkowie poza grupą, a także dostrzegał swoistość zjawisk społecznych.

Rzeczywistość jest dla jednostki rzeczą zastaną. Człowiek musi dopasować się do rzeczywistości.

Fakty społeczne (podobne do jestestwa) pewne treści samo świadomościowe i normatywne, które obiektywizują się w zbiorowości i wywierają ograniczający i przymuszający wpływ na jej członków. Nie są sprowadzane do życia jednostkowego, lecz w miarę jak postępuje proces uspołecznienia jednostki, społeczeństwo staje się coraz mniej zewnętrzne, gdyż jest silnie obecne w jednostce. Rozwój solidarności społecznej polega na stopniowym zaniku świadomości zbiorowej, jako czegoś zewnętrznego w stosunku do jednostki. Jednostka akceptuje to, co jest stworzone.

SAMOBÓJSTWO wg Duerkheima jest faktem społecznym, a nie aktem psychologicznym, czyli zdarzenia z życia prywatnego jednostek są przyczynami okazjonalnymi. Samobójstwo, czyli załamanie się pod naporem okoliczności, świadczy o tym, że to stan społeczeństwa doprowadził do tego zdarzenia.

Samobójstwo, jako akt społeczny wynika ze stanu grupy społecznej, co więcej jest rezultatem wpływu grupy na jednostkę.

Jak to się dzieje:

- jednostki są zbyt ściśle związane z życiem społeczeństwa - chorują, gdy społeczeństwo jest chore. Cierpienie całości udziela się też częściami, z których się składa. Jeżeli ktoś odczuwa przygnębienie, rozczarowanie ma to źródło w stanie, w jakim znajduje się społeczeństwo. Rozluźniają się więzy społeczne, pojawia się rodzaj społecznej depresji, która udziela się jednostkom. I w tym momencie pojawiają się nowe ideologie, systemy religijne wskazujące, że życie nie ma sensu, kształtują się nowe systemy moralne, które zalecają samobójstwo.

MECHANIZM POPEŁNIANIA SAMOBÓJSTWA:

Podstawowy mechanizm związany jest z zewnętrzną ingerencją i swoistością grupy. Ma związek też z uzależnieniem jednostki od grupy.

TYPY SAMOBÓJSTW:

1. S. EGOISTYCZNE: wynika z rozpadu więzi w grupie, kiedy człowiek jest oderwany od społeczeństwa - zbyt słabe więzi = słabe społeczeństwo.

2. S. ALTRUISTYCZNE: kiedy jednostka jest połączona z grupą zbyt silną więzią. Popełniane w sposób dobrowolny wynikający z reguł gry występujących w danej grupie (sekty, samobójstwa honorowe popełniane przez żołnierzy).

3. S. ANOMICZNE: występują w warunkach pozornej wolności, wtedy gdy zostaną zniesione wszelkiego typu ograniczenia, a jednostka nie otrzymuje wolności o jakiej marzy. Wtedy, gdy w działalności jednostek zaczyna brakować regulacji.

Przebieg krzywej samobójstw wyznaczają 3 czynniki:

1. Stopień integracji wewnątrz grupy,

2. Stopień uzależnienia jednostki od grupy,

3. Stan społecznej regulacji (stan porządku zbiorowego).

GEORGE SIMMEL rozpatrywał pewne układy strukturalne, tzw. diady i triady.

Badał tylko relacje!

A B A B

DIADA C

TRIADA

CECHY DIADY:

1. Nie dochodzi do wytworzenia ponadindywidualnej całości

2. Pojawia się poczucie zagrożenia i niezastępowalności

3. Intymność: nie ma świadków zachodzących relacji

4. Niemożność delegowania odpowiedzialności na grupę

5. Wykazuje tendencje do angażowania wszystkich swoich sił w przypadku zagrożenia.

CECHY TRIADY:

1. Jest bardziej trwała od diady

2. Stanowi dla członków grupy rodzaj ponadjednostkowej całości

3. Brak intymności

4. Możliwość stworzenia koalicji

5. Możliwe jest pojawienie się „kozła ofiarnego”

DYNAMIKA MAŁYCH STRUKTUR SPOŁECZNYCH WG. DUERKHEIMA (tak mam zapisane, ale czy na pewno miał być Duerkheim??)

1. Mała grupa angażuje w rozwiązanie problemu osobowość swoich członków, narzuca zdecydowane postawy wobec poszczególnych osób.

2. W małych grupach rzadziej dochodzi do tworzenia podgrup.

3. Pojawienie się napięcia w małej grupie powoduje albo wewnętrzną integrację albo rozpad

4. Mała grupa narzuca swoim członkom pewne normy dot. Zachowań, bardziej restrykcyjne niż w większych grupach, strukturach.

CHARLES COOLEY i jego grupa pierwotna…

5 warunków, aby grupa była grupą pierwotną:

1. Związki między członkami muszą być twarzą w twarz - wszyscy się znają

2. Związki występujące w grupach pierwotnych nie mogą mieć charakteru celowego

3. Muszą charakteryzować się względną trwałością (nie efemeryczne)

4. Nie mogą być zbyt liczne

5. Musi pojawić się pewien rodzaj intymności między członkami i uczucie tej intymności musi w tej grupie dominować.

Związek między grupami pierwotnymi a socjalizacją.

Jednostka poznaje wzory życia społecznego: rodzina, grupy rówieśnicze, grupy sąsiedzkie.

Wyróżniki grup pierwotnych - istotne na gruncie socjologii:

- typ styczności: oparte na kontaktach bezpośrednich,

- typ więzi społecznych: przeważają stosunki osobowe,

- aspekt psychospołeczny: emocjonalne nastawienie do grupy i wysoki poziom identyfikacji

- homogeniczność w sferze wartości, wzorów życia - zazwyczaj podobne,

- odbywa się w nich kształtowanie całości osobowości członków.

KLASYCZNE TEORIE I STUDIA EMPIRYCZNE W MIKROSOCJOLOGII

Jacob MORENO (1889-1974), Austriak, twórca socjometrii.

1923 - pierwsza książka o tematyce socjometrycznej

1930 - okres pojawienia i ukonstytuowania się pojęcia socjometrii (!)

1937 - założenia pisma o socjometrii „Sociometry. A journal of interpersonal relations.”

1942 - powstanie instytutu socjometrycznego, później przemianowanego na Instytut im. Moreno.

Podstawą filozofii Morena było stwierdzenie, że podstawa świata jest strukturą emocjonalną. Rzeczywistość ma z jednej strony strukturalny, z drugiej emocjonalny charakter.

Status ontologiczny grupy społecznej jest równoważny ze statusem ontologicznym struktur socjometrycznych.

Grupa społeczna to to, co wytwarza się między jednostkami. Liczą się emocjonalnie zabarwione relacje.

ATOM SPOŁECZNY: wg Moreno to najmniejsza, strukturalna jednostka społeczeństwa. Atom społeczny jest sumą struktur interpersonalnych wynikających z relacji wyboru i odrzucenia koncentrujących się wokół jednostki.

negatywne

pozytywne

J - jednostka

ATOM = człowiek + relacje

Atom społeczny jest rodzajem pojedynczej komórki w świecie społecznym. Moreno interesuje się jednostkami + relacjami między nimi! (z naciskiem na relacje).

TELE - (najsłabszy moment teorii Moreno) to czynnik tajemniczy, ezoteryczny, który sprawia, że „COŚ” nas do jednostek przyciąga, a od innych odpycha. Jest to spoiwo grupowe, pewien socjograwitacyjny czynnik.

TEORIA GRAFÓW: graficzne przedstawienie struktury.

ŁAŃCUCH

GWIAZDA SOCJOMETRYCZNA:

SIEĆ:

Typ pytań do badania relacji:

1. Rodzaj dopuszczający wybór większej ilości osób, np. z kim z koleżanek/kolegów spotykasz się po lekcjach

2. Wybór tylko jednej osoby, np. komu powierzyłbyś załatwienie ważnej sprawy

3. Ograniczający liczbę wskazań, np. wymień 3 osoby, z którymi porozmawiałabyś o swoich problemach (są one ponumerowane wg kolejności)

Badanie struktury grupy jest podstawową czynnością do funkcjonowania grupy, (gdy odpowiedzi się „z nikim” - NIE MA GRUPY!)

3 PRAWA SOCJOMETRII:

1. Prawo socjodynamiki: osoby raz wybrane na jakieś stanowisko/pozycję, będą również wybierane przy następnych wyborach. Preferowane są osoby cieszące się dużą popularnością w grupie. Rzadko wybierana osoby ulegają dalszej dyskryminacji.

Gdy jednostka otrzyma dużą liczbę wyborów to kolejne wybory będzie rzadziej uzyskiwać jako jednostka, a częściej jako symbol (znaczy to, że z osobą kojarzą się jakieś czynności pozytywnie załatwione)

2. PRAWO SOCJOGRAWITACJI: dwie grupy ludzi wykazują skłonność do wzajemnego zbliżania się proporcjonalnie do okazywanej i odczuwanej atrakcyjności oraz analogicznie odwrotnie proporcjonalnie do okazywanej lub odczuwanej niechęci, również odwrotnie proporcjonalnie do dystansu fizycznego, jaki dzieli te grupy. Im dalej tym rzadziej dochodzi do okazywania wzajemnej atrakcyjności.

3. PRAWO SOCJOGENEZY: najwyższa forma organizacji. Grupy wyłaniają się z form prostych. Najprostszymi formami są te, które budują między sobą dzieci - najbardziej skomplikowane te, które tworzą organizacje formalne.

Po Moreno zostały GRAFY i ww prawa. Nie udało mu się stworzyć systemu socjologicznego. Jego koncepcja oparta na TELE nie przetrwała próby czasu.

Kurt Lewin (1890-1947)

1. Zaczerpnął z fizyki istnienie pola sił elektromagnetycznych, jako uniwersalnego układu odniesienia, w obrębie którego to pola odbywają się podstawowe procesy fizyczne.

2. Istota zjawisk przyrodniczych sprowadza się do istoty pola elektromagnetycznego

3. Pole ma swoją „historię” - zdarzenie teraźniejsze uwarunkowane jest czynnikami istniejącymi w przeszłości.

4. Zachowanie się obiektu w przestrzeni jest uzależnione od rozkładu sił w danym polu czyli działanie obiektu jest wyznaczone przez rozkład sił w obrębie jego pola, a nie przez jego cechy.

Z tych czterech tez Lewin skorzystał przy budowaniu swoich TEORII.

TEORIE LEWINA

1. Właściwości każdego zdarzenia są zdeterminowane przez relacje wiążące to zdarzenie z systemem zdarzeń, którego jest ono elementem

2. Zmiany zachodzące tu i teraz są uzależnione od zmian zachodzących w bezpośredniej przeszłości.

Grupa wg Lewina to system wzajemnej zależności pomiędzy jednostkami. Jednostki te tworzą dynamiczną (dynamiczną: zmiana jakiegokolwiek elementu powoduje zmiany we wszystkich pozostałych częściach) całość. Cechą charakterystyczną grupy jest dynamiczna równowaga polegająca na tym, że dzięki wewnętrznej organizacji całość trwa i zachowuje swoją tożsamość pomimo zmian zachodzących w środowisku otaczającym tę całość.

(jak jajko z żółtkiem w środku)

Teorie, na których opierał się Lewin mają charakter antyredukcjonistyczny oraz antyarystotelistyczny.

Antyredukcjonizm: zjawiska w danej kategorii muszą być wyjaśniane pojęciami tej kategorii (np. zjawiska fizyczne -> właściwe są fizyce).

Arystotelizm: sposób myślenia polegający na traktowaniu wszelkich procesów, zdarzeń psychologicznych, jako zdeterminowane przez inteligencję, dziedziczność, instynkty itp.

Antyarystotelizm nie uważa, aby instynkty wpływały na procesy, bo procesy są zdeterminowane prze środowisko - otoczenie zewnętrzne.

Eksperyment

Przywództwo autorytarne: w grupie pod kierownictwem autorytarnym panowało większe napięcie, mniejsza stabilność - efekt: nie kończyli zaczętych prac, byli opieszali, wystąpiło 30x więcej przypadków wrogości względem siebie oraz większy stopień egocentryzmu.

Przywództwo demokratyczne: w grupie pod takim przywództwem relacje wskazywały na współpracę, struktura była bardziej stabilna, spójna, przeważała konstruktywność w zadaniach, lepsza realizacja celów.

Pole sił - np. styl przywództwa - wywołuje zmiany w przestrzeni życiowej jednostki. Przejawia się to tym, że grupa oraz atmosfera w niej panująca, w istotny sposób wpływają na pola sił własnych, czyli przestrzeni życiowej jednostki.

George Homans (1910-1989)

Funkcjonowanie społeczeństwa opiera się wg nieustannej wzajemnej wymianie nagród materialnych i niematerialnych między jednostkami. Ludzie wchodzą w reakcje z innymi kierując się bilansem zysków i strat.

GRUPA - Homans nie zajmował się badaniem małych grup, ale były one dla niego miejscem, gdzie dokonywał badań, których przedmiotem były elementarne zachowania ludzkie.

Jednostki działające w grupie to wg Homansa miniatury społeczeństw.

Układ zamknięty to grupa społeczna.

Czynności, interakcje i uczucia to podstawowe elementy funkcjonujące w grupie. Grupa to pewna ograniczona całość, system społeczny (system zewnątrz grupy), to np. zachowania grupy umożliwiające jej przetrwanie w otaczającym środowisku.

System zewnętrzny: to specyficzny układ zależności i powiązań pomiędzy czynnościami, interakcjami i uczuciami oraz taki ich stan, dzięki któremu grupa osiąga zdolność do przetrwania w środowisku zewnętrznym.

System wewnętrzny: to układ wzajemnie powiązanych uczuć, interakcji i działań, który wyłania się z systemu zewnętrznego i jest reakcją na ten system np. zachowania grupy polegająca na okazywaniu sobie uczuć między członkami grupy - działania skierowane na wnętrze grupy.

27.03.2010 IRVING GOFFMAN - przedstawiciel interakcjonizmu - podejście dramaturgiczne i teoria roli (książka „Człowiek w teatrze życia codziennego”). Koncepcja dramaturgiczna porównuje życie społeczne do teatru…

Dramaturgia: oznacza prosty fakt traktowania jednostek, jako aktorów występujących nawzajem przed sobą. Występ ten oparty jest często na nieprawdziwym scenopisie. Patrząc w inny sposób, dramaturgizm to odczytywanie reguł normatywnych. Główna idea do nawiązywania do teorii: jednostki celowo przekazują znaki, które niosą informacje innym, i jak należy na nie odpowiedzieć. Znaki te umożliwiają dokonanie definicji sytuacji i pozwalają na ustalenie tymczasowych ról.

Co składa się na „występ”:

1. Fasada i to w dwóch odsłonach, czyli

1. Otoczenie fizyczne, czyli rozmieszczenie w przestrzeni różnego rodzaju rekwizytów: mebli, przedmiotów, które służą stworzeniu pewnej atmosfery,

2. Fasada osobista: tworzą ją elementy wyposażenia ekspresyjnego np. emocje, emanująca energia oraz powierzchowność, czyli wygląd, sposób mówienia, wyraz twarzy, które mówią o pozycji społecznej, a także sposób bycia, który informuje nas o pełnionej roli.

Elementy tworzące fasadę muszą być spójne! Istnieje niewielka liczba fasad i ludzie potrafią je wszystkie identyfikować. Zazwyczaj jednej roli społecznej przypisana jest jedna fasada.

Fasady mają tendencje do stereo typizacji albo inaczej instytucjonalizacji.

2. Dramatyzacja: posługiwanie się gestami i znakami w sposób dostosowany do pełnionej roli. Jest to też uwidacznianie nakładów pracy, które są niewidoczne np. bankowiec tworzący mnogość artykułów, które się nie liczą.

3. Idealizacja: jednostka zawsze prezentuje siebie innym zgodnie z wartościami i ideami, które funkcjonują w danym społeczeństwie. Musi się dopasowywać do pewnego rodzaju obowiązujących stereotypów. Np. stereotyp żebraka, (gdy chcemy go udawać musimy się brzydko ubrać niechlujnie, nie domyć itp.).

4. Kontrolowanie ekspresji: oprócz wyglądu, danej roli odpowiada dany typ ekspresji.

5. Fałszywa prezentacja: prezentujemy się w sposób nieprawdziwy i liczymy na to, że publiczność jest podatna na manipulację.

6. Mistyfikacja (nie jest to udawanie kogoś, kim nie jesteśmy): oznacza to budowanie dystansu w stosunku do innych, aby nakłonić kogoś do przyjęcia właściwej, potrzebnej nam definicji sytuacji.

7. Szczerość i spontaniczność: należy odgrywać w sposób naturalny, aby wyglądała na szczerą i spontaniczną.

Definicja ROLI wg Goffmana: rola to wiązka działań wykonywanych w widoczny sposób przed innymi osobami i wyraźnie zazębiających się z działaniami, jakie wykonują te osoby. ROLA jest konstruowana.

JAŹŃ jest sytuacyjna i zależna od odpowiedzi ze strony innych. Jednostki nie posiadają osobowości ani tożsamości niezależnej od danej sytuacji.

WYSTĘPY ZESPOŁOWE: scena + kulisy. Scena jest tu, kulisy za drzwiami, za kulisami pojawiają się działania podtrzymujące solidarności, np. działania podnoszące morale grupy (np. oczernianie publiczności, np. pokazywanie innych możliwości typu opowiadanie dowcipów, robienie żartów z siebie nawzajem…).

Wspólne definiowanie występów zbiorowych jest utrudnione, gdy:

- zespół jest zróżnicowany pod względem statusów społecznych

- gdy jest zbyt dużo członków

- kiedy scena i kulisy są zbyt mało od siebie oddzielone.

Dwa typy interakcji wg Goffmana

1. Interakcja zogniskowana

2. Interakcja niezogniskowana

Ad. I) Interakcją zogniskowaną jest np. spotkanie, rozmowa. Musi wystąpić:

1. Punkt skupiający uwagę pod względem poznawczym i wzrokowym np. tablica+kreda

2. Podwyższony stopień zgodności działań

3. Kontakt wzrokowy

4. Emocje są zorientowane na „MY” nie „JA”

5. Poczucie solidarności

6. Rytualne zaznaczanie wejść i wyjść (rozpoczęcie i zakończenie spotkania)

1. Rytuały związane z okazywaniem poważania

- utrzymujemy dystans wobec partnera

- rytuał prezentacyjny np. witamy „dzień dobry panie profesorze”, przestawiamy kogoś komuś…

2. Rytuały dotyczące samego zachowania

- jednostki przedstawiają innym wyobrażenie o sobie samych, a przez to komunikują, że są godne zaufania

Rytuały te są podstawą integracji społecznej oraz mają mobilizować także jednostki do udziału oraz mają pomóc zdefiniować sytuacje, w jakich znaleźli się uczestnicy interakcji, a tym samym pozwalająca kierowanie w danej sytuacji. Znaczenie rytuałów w zakresie korygowania pewnych wymogów i incydentów, które zdarzyły się pomiędzy uczestnikami.

Ad. II) Interakcja niezogniskowana dotyczy zbioru ludzi niezwiązanych ze sobą niczym innym tylko miejscem, w którym się znaleźli. Ma miejsce w obszarach publicznych, np. spacer po parku, np. ktoś obcy siedzi obok mnie na ławce. Interakcja niezogniskowana jest uregulowana normatywnie. Też wymaga wykonania występu, przedstawienie siebie w jakimś świetle.

Normy zachowania, wyznaczone przez idiom ciała:

1. Objaśnienia, że jednostka podejmuje właściwe dla danego miejsca i czasu działania, czyli np. gdy jesteśmy w hipermarkecie i nikogo nie znamy, to nie zaczepiamy.

2. Objaśnienia, które wskazują na to, że jednostka nie zagraża swoim zachowaniem, działaniem otoczeniu.

3. Jednostka nie znajduje się pod presją i kontroluje siebie.

ROZMOWA (wymiana myśli, informacji) jest regulowana normatywnie i wpływa w istotny sposób na budowanie styczności między jednostkami. Pewne reguły obowiązują wszystkich, pewne są właściwej, danej kulturze, np. nie mówimy do siebie.

10.04.2010 MŁODZIEŻ JAKO KATEGORIA SPOŁECZNA

Kategoria społeczna o niedługim rodowodzie pojawiła się w XIX w. wraz z procesami modernizacji (przemieszczanie się ludzi na tereny przemysłowe). Wcześniej osoby te były osobami „dorosłymi”. Problemy z młodzieżą pojawiły się w USA, I połowa XIX w., rozboje, napady…

Rozdawano biblie, organizowano prace polowe, szkółki niedzielne, ale były to działania nieskuteczne. Stworzono oświatę na poziomie ponadpodstawowym - to była najskuteczniejsza metoda, choć nie w 100% skuteczna. Grupowanie młodych ludzi stało się przyczyną rozwoju grup młodzieżowych, co spowodowało wzrost solidarności tych grup.

Współczesna młodzież jest konstruktem społecznym, efektem wysiłków podejmowanych przez społeczeństwo, aby rozwiązać problemy tej kategorii wiekowej.

2 cechy przynależności do grupy młodzieżowej:

- brak możliwości zarobkowania

- nie założenie własnej rodziny

Młodzież, jako kategoria socjologiczna.

Kierunki badań. Trzy typy podejść do młodzieży:

1. Młodzież jako schorzenie: dorastanie jako kryzys, patologia, a główne zagadnienie to sięganie po używki, środki odurzające, przestępczość, przemoc, swoboda seksualna. Bada się udział w skrajnych ugrupowaniach politycznych, w związkach przestępczych. Również pisze się o pisaniu po murach i in. aktach wandalicznych.

2. Młodzież jako współczesny proletariat, jako grupa dyskryminowana. Stosuje się przymus kształcenia i stawia się wysokie wymagania. Młodzież pozostaje w stosunkach zależności i pozostaje z dala od rynku pracy. Narzuca się im tylko obowiązki pozbawiając przyjemności świata dorosłych, np. używki dla dorosłych OK., dla młodzieży nie.

Nie potrzeby rynku decydują o konieczności kształcenia, ale chęć kontrolowania przez elity młodzieży.

Relacje dorosły-młodzież -> zmiana rzeczywistości społecznej poprzez działania młodzieży. Zauważa się stałe sekwencje zachowań:

1. Opresja ze strony dorosłych

2. Opór ze strony młodzieży

3. Wzmożona kontrola

4. Jeszcze większa opresja

Działania sprzeczne z normami prowadzą do wzmocnienia norm w społeczeństwie.

3. Charakter organicystyczny: młodzieńczość, jako etap w rozwoju osobniczym powielający ewolucję całego gatunku ludzkiego.

Gdyby to był niekorzystny etap to ewolucja by go wyeliminowała w okresie przechodzenia od stanu barbarzyństwa do ucywilizowania.

Skłonność do grupowania, ekscesy seksualne, to pochodne instynktów, odpowiedniki zachowań, dzięki którym ludzkość przetrwała.

Instynktów barbarzyńskich nie należy tłumić, ale wykorzystać i nadać odpowiedni kierunek np. organizowanie harcerskich zastępów (instynkty spożytkowane) w celu nabycia cech pozytywnych społecznie.

Istotną jest tu rola wychowawców decydująca, o jakości socjalizacji.

TEORIA SUBKULTUR COHENA

W jaki sposób dochodzi do tworzenia się subkultur.

FAZY TWORZENIA SIĘ SUBKULTUR MŁODZIEŻOWYCH:

1. Zgrupowanie młodych ludzi w jednym miejscu i czasie

2. Wstępne sondowanie funkcjonowania grupy

3. Uzgadnianie stanowisk i oglądów - alternatywne do poglądów dorosłych

4. Obronna prowokacja: niezwykle istotnie związana jest z zachowaniami, które wymuszają krytykę i oburzenie dorosłych (potwierdza to wrogość otoczenia i młodzież uzyskuje usprawiedliwienie własnych działań.

Koncepcja Cohena dotyczy młodzieży warstw niższych społeczeństwa. Dlaczego?

Uważa się, że młodzież ta pragnie zrealizować powszechnie przyjęte cele. Co jest powszechnie przyjętym celem? Sukces, pieniądze, wysoka pozycja społeczna… Na drodze do tej „kariery” napotyka wiele przeszkód, gdyż nie posiada instrumentów potrzebnych do osiągania ww. celów.

W trakcie wychowania (warstwy niższe) nie dochodzi do wykształcenia ważnych cech typu: ambicja, odpowiedzialność, szacunek dla własnych osiągnięć, cudzych osiągnięć, a także kontroli zachowań agresji.

Brakuje ważnych wychowawczych wzorów! Brak ten powoduje powstanie silnego poczucia frustracji, Jeżeli nie da się osiągnąć celów to zaczynamy je negować, a na ich miejsce wkraczają wartości alternatywne, nieakceptowane przez społeczeństwo.

KONCEPCJA TOŻSAMOŚCI WG ERIKA ERIKSONA (PSYCHOLOGA SPOŁECZNEGO)

Subkulturowość w kontekście kryzysu tożsamości dot. ogółu społeczeństwa. Tożsamość opiera się na dwóch jednoczesnych procesach:

1. Przestrzeganie swojej niezmienności w czasie i ciągłości

2. Postrzeganie faktu, że inni postrzegają również naszą ciągłość, niezmienność w czasie.

Kryzys tożsamości pojawia się wtedy, kiedy niemożliwe jest włączenie nowych przeżyć w system wcześniejszych doświadczeń oraz tych, które sobie wyobrażamy, jako przyszłe. Wtedy, kiedy pojawiają się nowe role społ. i oczekiwania z nimi związane. Konieczność wyboru zawodu sprzyja kryzysowi tożsamości. Także doświadczanie własnej seksualności, pojawienie się współzawodnictwa oraz wysokie wymagania otaczających osób z rodziny.

Mechanizm pokonywania konfliktu tkwi między wzajemnością i obustronną negacją.

Obustronna negacja na miejsce wtedy, kiedy odmawiamy innym miejsca we własnym uporządkowaniu świata i nie chcemy by inni korzystali z naszych wzorów.

Wzajemność to dostrzeżenie faktu, że za świat wewnętrzny jednostki i sposób jego uporządkowania wpływ mają inni ludzie oraz jednostka dostrzega, że elementy własnego uporządkowania świata znajdują się u innych - to co robię kopiuję od innych, inni kopiują ode mnie. Jeżeli dojdzie do przezwyciężenia konfliktu między wzajemnością a obustronną negacją, kryzys jest rozwiązany.

GRUPA NEGATYWNA (zamiast grupy subkulturowej) to grupa młodzieżowa składająca się z osób przyjmujących tożsamość negatywną, jako chwilowe rozwiązanie kryzysu. Nie ma nic wspólnego ze światem przestępczym. Poprzez bycie w tej grupie szuka własnej tożsamości.

Przebywanie w tej grupie pozwala na odcięcie się od grupy dorosłych, pozwala na określenie własnego miejsca wśród innych. Ustala się związki z innymi, wskazuje wrogów, przyjaciół i ustala się tymczasowa tożsamość, która jest negatywna do dorosłych i młodszego rodzeństwa - w myśl: „lepiej być kimś złym niż nikim.”

Efektem działania grupy negatywnej jest uspokojenie jednostek przynależących do niej. Grupa zastępuje rodzinę w zapewnianiu potrzeby bezpieczeństwa. Uczy zachowań i postaw broniących własne wartości. Oprócz tego uzyskuje się pewność siebie i ufność w siłę i wartość grupy, jak również ćwiczy wierność wobec postawionych wyborów.

POWRÓT Z GRUPY NEGATYWNEJ: na początku następuje uszczelnienie granic między grupą, a środowiskiem zewnętrznym. Wewnątrz grupy u jednostek rozwijają się pozytywne cechy typu przyjaźń, więź. Zauważa się, że wróg zewnętrzny jest do nas podobny. Poprzez pewne niepodobieństwa wróg staje się atrakcyjny i dochodzi do rozszczelnienia granic i powrót do społeczeństwa.

24.04.2010 GRUPA SPOŁECZNA - TYPOLOGIA

Najmniejszym elementem społeczeństwa jest aktywna jednostka -> jej zachowanie, np. machanie ręką, klęczenie, bieganie…

Kolejnym elementem jest działanie, czyli to samo co zachowanie, ale posiadające znaczenie np. machanie ręką w celu pozdrowienia.

Czynność społeczna (Znaniecki) - pewne zachowanie, ruch fizyczny mający znaczenie, skierowany do innych, np. machanie ręką w celu pozdrowienia kogoś.

Działanie społeczne (Weber) - ruch fizyczny + znaczenie + skierowane ku innym, zorientowane na reakcję innych np. przewidujemy, że osoba do której macham, pozdrowi mnie również.

Kontakt społeczny: coś więcej niż wzajemne sporadyczne reakcje np. krótka wymiana słów typu „która godzina?” - niepowtarzalne kontakty.

Interakcje (Mead) - mogą być powtarzalne, sporadyczne ale powtarzalne.

Interakcja REGULARNA - np. wykład co 2 tyg. - są przewidywalne

Interakcja REGULOWANA - normatywnie uregulowana interakcja - zachowania wyznaczone są przez normy np. wiemy jak się zachować na wykładzie lub np. relacja szef - pracownik.

Stosunek społeczny - wszystko, co powyżej (zachowanie+działanie+interakcje…) + regulacje pomiędzy pozycjami i rolami. Powinności dotyczące pozycji i ról oraz uprawnień z nich wynikających. Jednostka liczy się w mniejszym stopniu.

Organizacja społeczna - (grupa społ.) zintegrowany zbiór pozycji społecznych i sieć wiążących je stosunków społecznych realizujący jakieś istotne społecznie funkcje.

Grupa społeczna - populacja -> zbiór statystyczny -> kategoria socjologiczna -> kategoria społeczna (pojawia się świadomość) -> grupa społeczna (świadomość wspólnoty i świadomość odrębności). Grupa społeczna to zbiór jednostek, w którym wspólnota pewnych istotnych społecznie cech wyraża się w tożsamości zbiorowej i towarzyszą temu kontakty i interakcje oraz stosunki społeczne częstsze niż z osobami z zewnątrz.

W skrócie grupa społ. to zbiór jednostek gdzie istnieje więź obiektywna, subiektywna i behawioralna.

TYPOLOGIA GRUPY - PODSTAWOWE TYPY:

• Grupy małe - grupy duże

Kryterium tego podziału to struktura. Małe grupy posiadają proste struktury, nie posiadają podgrup, zawsze istnieją w obrębie większych grup - nie są samoistne.

J. Szmatka: mała grupa wytwarza grupę socjometryczną.

• Grupy formalne - grupy nieformalne

Kryterium: geneza grupy - formalne nie powstają spontanicznie. Przynależność do nich ma charakter przymusowy. Normy są skodyfikowane i przyjmują postać np. regulaminów. Role są ściśle określone.

Nieformalne powstają w obrębie grup formalnych i wynikają ze współdziałania ludzi. Więzi łączące te osoby są bardziej osobiste. Sposób rekrutacji: ludzie skupiają się dobrowolnie. Stanowią bardzo istotny czynnik kontroli społecznej motywowanej poczuciem solidarności i odpowiedzialności moralnej.

• Grupy pierwotne (Cooley) - grupy wtórne

Grupa pierwotna spełnia istotną socjalizacyjną funkcję w życiu społecznym np. rodzina, grupa sąsiedzka, grupa rówieśnicza, ewentualnie grupy resocjalizacyjne.

Właściwości grup społecznych -> kryteria istotnie różniące grupy (Merton).

1. Ostrość lub mglistość społecznych definicji członkostwa w grupie (nie we wszystkich grupach istnieje lista członków np. jest w grupach studenckich gdyż jest lista = jest na liście - jest studentem. Inna lista to lista przyjaciół - nie jest stała.

2. Stopień zaangażowania jednostek w grupę. Grupy o charakterze totalitarnym -> jednostka w całości jest angażowana. Grupa pracownicza -> tylko częściowo jesteśmy zaangażowani

3. Oczekiwany okres istnienia grupy: grupy czasowe w celu zaspokojenia jakiejś potrzeby np. grupa studencka lub nieokreślony np. grupa rodzinna

4. Absolutna wielkość grupy lub jej części składowych. Ilość pozycji w danej grupie, jako wyznacznik np. grupy formalne typu uniwersytet mają dużo pozycji

5. Kompletność: stosunek członków faktycznych do potencjalnych członków grupy np. część pielęgniarek należy do związków

6. Stopień społecznego zróżnicowania: różnorodność popełnionych ról, statusów, podział pracy i tworzone, wewnętrzne hierarchie

7. Nasilenie oraz rodzaj więzi społecznych

- część grup wytwarza więzi wzbudzone kulturowo poprzez normy i wartości

- więzi wzbudzone organizacyjnie wynikają z realizacji celów, do których grupa została stworzona

- więzi wzbudzone strukturalnie: grupy własne (swoje) i obce

8. Sposób rekrutacji: np. przypisanie do grupy (rodzina, naród, grupa etniczna) przymus należenia

- zapisanie: kiedy mamy możliwość wyboru

9. Podział grup ze względu na intensywność uczestnictwa:

- jednozadaniowe (jednofunkcyjne)

- wielofunkcyjne np. rodzina

STRUKTURA SOCJOMETRYCZNA to struktura, która tworzy się najwcześniej w danej grupie i tworzy wzór atrakcyjności w grupie, wzór wyborów i odrzuceń pomiędzy członkami w grupie.

J. Szmatka: aby powstała mała grupa społeczna wystarczy by powstała struktura socjometryczna. Grupa może być atrakcyjna, niekoniecznie grupa musi być 30-sto osobowa.

Do powstania struktury socjometrycznej potrzebna jest:

- chęć zaspokojenia pewnych potrzeb indywidualnych

- sprzyjają małe dystanse międzyludzkie (bliskość przestrzenna sprzyja)

- podobieństwo postaw (przyjaźnimy się z osobami podobnymi do nas)

- potrzeba nagradzania się (ludzie wchodzą w interakcje, gdy widzą w tym korzyść, gdy inni dostarczają nam nagród)

TYPY RELACJI MIĘDZY JEDNOSTKAMI

1. Relacje wzajemnie pozytywne

2. Relacje asymetryczne

3. Relacje wzajemnie niepozytywne

Ad. 1) przyjaźń, miłość

Ad. 2) hierarchia wewnątrzgrupowa jest tworzona poprzez relacje asymetryczne

Ad. 3) relacje wzajemnie niepozytywne - doprowadza są tworzenia się klik, podgrup.

TYPY STRUKTUR SOCJOMETRYCZNYCH

1. Prosta struktura socjometryczna: np. w klasie szkolnej podział na chłopaków i dziewczyny - bez większych antagonizmów. Liczba wymiarów cech społecznych jest nieduża i powstaje kilka klik, które są zróżnicowane ze względu na płeć lub wiek

2. Dychotomizowana struktura społeczna - występuje antagonizacja - grupy są w opozycji, np. grupa białych, grupa czarnych.

3. Wzajemnie sprzęgająca się struktura socjometryczna. Występuje duża liczba różnego typu podziału, ale zróżnicowania nie są zantagonizowane. Mało słabo zróżnicowanych klik np. społeczność studencka.

4. Struktura spolaryzowana: występuje duża liczba istotnych wymiarów będących podstawą zróżnicowania i te wymiary są ze sobą ściśle powiązane w układy, które nazywamy syndromatycznymi np. biali - czarni - protestanci - katolicy, republikanin - demokrata - ubogi - bogaty - przybyły z innego kraju - urodzony w USA. Gdy cechy się skumulują występują antagonizmy np. czarny - katolik - demokrata - ubogi

Biały - bogaty - protestant - republikanin

08.05.2010 SUBKULTURY PRZESTĘPCZE

Richard Cloward + Lloyd Ohlin - struktury

Czyn przestępczy - zachowanie, które narusza fundamentalne normy obowiązujące w danym społeczeństwie i które prowadzi do wydania orzeczenia stwierdzającego, że normy zostały złamane. Nie wszystkie czyny są przestępcze - są nimi tylko te, które są wykryte!

Charakterystyka:

- rodzaj subkultury dewiacyjnej

- Subkultura przestępcza przypisuje centralną pozycję działalności przestępczej. Ponadto zachowania przestępcze stanowią warunek konieczny do bycia członkiem tej grupy, a jakość podejmowanych czynów wpływa na pozycję członka w grupie.

- Działanie przestępcze jest składnikiem roli społecznej, jaką członek grupy powinien realizować, jeżeli chce być akceptowany w grupie.

- następstwem członkostwa w danej subkulturze przestępczej jest dorosła kultura przestępcza

- młodzież subkulturowa jest najczęściej powiązana z dorosłymi grupami przestępczymi.

Normy występujące w świecie przestępczym: łamanie norm ma charakter selektywny i jest ograniczone do pewnych obszarów aktywności.

Howard Becker - zachowanie i łamanie norm

Zachowania ludzkie:

	ZGODNE Z NORMAMI	NIEZGODNE Z NORMAMI
POSTRZEGANE JAKO DEWIACYJNE	FAŁSZYWE OSKARŻENIE	CZYSTA DEWIACJA
NIEPOSTRZEGANE JAKO DWIACYJNE	KONFORMIZM	UKRYTA DEWIACJA

CZYSTA DEWIACJA - 2 MODELE WG Beckera

1. Model synchroniczny dewiacji

2. Model sekwencyjny

Ad. 1) Badania nad dewiacjami starają się uchwycić przyczyny występowania niepożądanych społecznie zjawisk. Model synchroniczny polega na analizie wieloczynnikowej = bada się wszystkie czynniki, które mogą mieć wpływ na tworzenie się dewiacji, np. poziom rozwoju intelektualnego, środowisko: sytuacja rodziny, grupy rówieśnicze, sytuacja ekonomiczna rodziny.

Ad. 2) Pewne wzory zachowania rozwijają się w uporządkowanej kolejności: nie wszystkie czynniki w danje sytuacji będą ważne. Musi wystąpić:

1. Popełnienie czynu przestępczego (większość ludzi odczuwa dewiacyjne impulsy)

2. Czyn przestępczy może dotyczyć każdego.

Jak to się dzieje, że czyn przestępczy jest popełniany? MECHANIZMY:

1. Mechanizm, kiedy przestępca uważa siebie, jako narzędzie a nie sprawcę danego czynu np. ukradłam, bo nie miałam, z czego żyć.

2. Mechanizm, który podważa krzywdę wyrządzoną innym np. ja tylko ten samochód pożyczyłam na chwilkę

3. Mechanizm polegający na twierdzeniu, że krzywda jest formą sprawiedliwej kary np. zniszczyłem coś, ale jemu się to należało, bo był niedobry dla innych

4. Mechanizm „POTĘPIANIE-POTĘPIAJĄCYCH” - inni są dewiantami, a ja jestem OK. - najlepszą obroną jest atak.

Becker uważa, że natura dewiacji jest społeczna, czyli pewnych dewiacji uczymy się od innych np. kiedy zakosztuję w czymś i jest to ok.

Model schwytania i naznaczenia roli dewianta: zmienia się publiczna tożsamość poprzez fakt ujawniania czynów jednostki zyskuje ona:

1. Nowy status - zostaje ona naznaczona np. to już nie jest sąsiad tylko mówimy o nim „bandyta”, „homo” etc.

2. Mimowolne założenie, że skoro raz popełniła wykroczenie jest zdolna do popełnienia innych wykroczeń. Konsekwencją jest samospełniająca się przepowiednia. Na tym etapie następuje odcięcie od grupy społecznej. Jednostka zaczyna funkcjonować poza środowiskiem społecznym. Koniecznym staje się poszukiwanie innej grupy.

3. Wejście do zorganizowanej grupy przestępczej. Daje to jednostce poczucie bezpieczeństwa, wprowadza to jednostkę w nowy system wartości, pokazuje nowe sposoby radzenia sobie w różnych sytuacjach oraz pewien zestaw standardowych działań. Następuje umocnienie dewiacyjnej tożsamości jednostki.

ZWIĄZEK MIKRO- I MAKROSTRUKTUR POD KĄTEM DEWIACJI (Merton)

Elementy kulturowe ważne do występowania dewiacji:

• Kultura dyktuje nam cele i wartości, do których powinniśmy dążyć.

• Drogi dochodzenia do tych wartości i celów tworzy regulacje do sposobów osiągania tych celów (nie będą to drogi krótkie np. by mieć pieniądze - napad na bank)

• Drogi dochodzenia do sukcesu: kryteria emocjonalne, tkwiące w obyczajach i instytucjach społecznych. Dróg jest wiele, czasem przyjmują postać zachowań nakazanych, czasami preferowanych, a czasami takich spośród których można wybrać (wybieralne): MUSI/POWINIEN/MOŻE. Aby osiągnąć sukces: MUSZĘ przejść drogę koniecznej edukacji, POWINNAM działać społecznie, MOGĘ zdobywać dodatkowe kompetencje.

ANOMIA (Merton): to stan społeczny, w którym jednostki nie mają możliwości realizowania celów i wyznawania wartości narzucanych przez społeczeństwo za pomocą społecznie akceptowanych środków, czyli zgodnie z przyjętymi normami. Dewiacja pojawia się tam gdzie istnieje niezgodność między aspiracjami wytworzonymi kulturowo a możliwościami wynikającymi z ich realizacji. Brak ten wynika przede wszystkim z usytuowania w strukturze społecznej (wszyscy mamy jednakowe cele, ale nie wszystkie warstwy klas mają równe szanse)

	CELE/WARTOŚCI UZNAWANE W SPOŁECZEŃSTWIE	ŚRODKI INSTYTUCJONALNE
KONFORMIZM	+	+
INNOWACJA	+	-
RYTUALIZM	-	+
WYCOFANIE	-	-
BUNT	+ / -	+ / -

Dewiacyjne są wszystkie oprócz konformizmu. W społeczeństwach anomicznych dominuje dewiacja.

J

A

A

A

B

B

B

C

---