1) Panstwo - przymusowa organizacja spoleczna, dzialajaca na okreslonym terytorium, realizujaca w sposób suwerenny swoje funkcje za pomoca zorganizowanego aparatu

Funkcje panstwa:

1. bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne (policja, sadownictwo)

2. kulturalno - wychowawcza

3. organizacyjno - gospodarcza (interwencjonizm)

panstwa >>>złożone >>federacje

>>konfederacje

>>>jednolite

2) Konstytucyjne określenie panstwa - jest to dobro wspolne, jednolite, jest demokratycznym państwem prawa, strzeze niepodległości i nienaruszalności, wladze zwierzchnia sprawuje Narod

3) Prawo w znaczeniu przedmiotowym - zespol norm stanowioncyh bądź uznawanych przez panstwo

4) Źródła prawa - sformalizowany akt władzy państwowej zawierajacy przepisy prawne

Źródła prawa:

1. konstytucja

2. ustawy

3. ratyfikowane umowy międzynarodowe

4. rozporządzenia

5. akty prawa miejscowego

Źródła prawa tworza hierarchicznie zbudowany system w którym kazde źródło ma swoje miejsce.

5) Norma prawna - wynikajaca z przepisow regula postepowania wydana lub usankcjonowana przez panstwo zagwarantowana przymusem państwowym

Składniki:

1. hipoteza - okresla adresatow do których się odnosi norma (okresla warunki w ktorych norma się pojawia_

2. dyspozycja - wyznacza sposób postepowania

3. sankcja - kara za nie postepowanie wg danej normy

6) Akt prawny - wyraz woli panstwa zarówno o charakterze ogolnym (ustawa) jak i dotyczącym indywidualnej sprawy (decyzja podatkowa)

Akty dziela się na:

1. normatywny (powszechny, odniesiony do każdej osoby)

2. nienormatywny (indywidualny)

7) Systematyka prawa - prawo jest zbiorem uzależnionych norm wg pewnych kryteriow ma wiec charakter systemu

Systemem prawa nazywamy całokształt obowiazujacyh w panstwie przepisow z uwzględnieniem ich podzialu na galezie oraz zespołów zasadniczych idei przewodnich, na których opiera się ustroj panstwa, a także podstawowoe idee prawne

8) Kolizja przepisow - o kolizji mowimy wtedy gdy stosunek prawny uregulowany jest wiecej niż jednym przepisem (zespolem przepisow), które wzajemnie się wykluczaja

Kolizja może zachodzic na 2-ch płaszczyznach:

1. kolizja w czasie - gdy sprawa (stosunek prawny) uregulowany jest odmiennie przez 2 lub wiecej przepisow wydanych w roznym czasie likwidowana jest przez przepisy przejściowe lub wg zasady uchylającej ustawe wczesniejsza przez pozniejsza ustawa nie dziala wstecz (gdy ustawa wczesniejsza ma charakter specjalny a pozniejsza ogolny to pozniejsza nie uchyla wcześniejszej)

2. kolizja w przestrzeni - dochodzi miedzy przepisami w roznych miejscach no do kolizji może dojsc miedzy przepisami obowiązującymi w roznych dzielnicach kraju lub tez miedzy przepisami roznych panstw

9) Stosunek prawny - stosunek społeczny uregulowany przez prawo. Osoby w nim uczestniczace nazywaja się stronami lub podmiotami. Istota stosunku jest to, ze podmiot stosunku prawnego może zadac od 2-go podmiotu określonego zachwania i sam może wobec niego postępować w określony sposób. W każdym stosunku prawnym wystepuje 5 elementow:

1. prawo podmiotowe

2. obowiązek odp. Prawu podmiotowemu

3. podmiot prawa

4. podmiot obowiązku

5. przedmiot stosunku prawnego.

10) Prawo w znaczeniu podmiotowym - przysługujące określonemu podmiotowi prawa możność domagania się od innego podmiotu prawa pewnego zachowania się np. oddania pieniędzy

11) Zdarzenie prawne - kazde zdarzenie pociągające za soba powstanie, zmiane lub rozwiązanie stosunku prawnego

zdarzenie prawne

dzialanie zdarzenie (sensu stricto)

czyny akty prawne

dozwolone zabronione czynności prawne akty orzeczenia

administracyjne sadowe konstytutywne

12) Stosowanie prawa - polega na posługiwaniu się przez organy państwowe przepisami prawnymi jak instrumentami służącymi do podejmowania decyzji.

Fazy:

- ustalenie istnienia miedzy stronami stosunku prawnego i sprecyzowanie jego tresci

- stworzenie miedzy stronami nowego stosunku prawnego

Etapy stosowania prawa:

1. ustalenie stanu faktycznego

2. wyszukanie normy prawnej odnoszącej się do danego stanu

3. wnioskowanie i wydanie decyzji

13) Dowody - dowodzi się tego co ma istotne znaczenie; w procedurze cywilnej najważniejszym dowodem jest dokument zas w karanym zeznanie.

Dokument - przedmiot pokryty pismem w celu utrwalnia informacji; dzieli się na urzędowy (wydany od władzy - dowodzi się tego co jest w jego tresci) oraz prywatny (zlozenie oświadczenia - dowodzi się zlozenia oświadczenia)

14) Domniemanie - zastapienie dowodu przypuszczeniem ( nie ma obowiązku przeprowadzenia dowodu)

Dzielimy na:

1. prawne ( stwierdza w akcie ze pewien fakt jest przypuszczalny)

2. faktyczne ( przypuszczenie wynikające z innych faktow udowodnionych)

15) Wykladnia - czyli interpretacja prawa; zespol czynności zmierzających do ustalenie właściwej tresci norm prawnych w przepisach.

Wykladnie dzielimy ze wzgldu na:

1. podmiot

1. autentyczna

2. legalna

3. praktyczna

4. doktrynalna

2. metode

1. slowna

2. celowosciowa

3. systematyczna

4. historyczna

3. wynik

1. rozszerzajaca

2. sciesniajaca

3. stwierdzajaca

16) Luka w prawie - biala plama na pewnym odcinku obszaru prawnego, pustka w miejscu, gdzie - biorac pod uwage całokształt obowiązującego ustawodawstwa - powinien być uregulowany.

Likwidujemy ja za pomoca analogi:

1. ustawy - do jakiegos faktu stanu faktycznego stosowane sa normy prawne odnoszące się do innego podobnego stanu

2. prawa - sad sam stwarza norme z ogolnych zasad ustawodawstwa

17) Konstytucja - najwaznieszy akt prawny w panstwie, ustawa zasadnicza o szczególnym znaczeniu, okresla podstawowe zasady ustroju politycznego panstwa, okresla strukture organow panstwowoych i sposób ich powoływania, kompetencje tych organow oraz wzajemne związki a także podstawowoe prawa i obowiązki obywateli.

18) Zasady ustroju RP.

1. Wladza zwierzchnictwa należy do Narodu(ogol obywateli); Narod sprawuje wladze poprzez swych przedstawicieli lub referendum

2. wybory - domorkacja bezposrednia ( powiezamy los Narodu przedstawicielom)

3. ustroj RP opiera się na Art.10 Konstytucji ; żadna wladza nie jest wazniejsza (jest podzial ale brak niezależności)

4. tylko sady i trybunalt sa niezalzne Art.173

5. decentralizacja wladzy publicznej Art.15

19) Zasady zycia publicznego RP.

1. Wolność tworzenia organizacji społecznych Art.11 Art.12

2. Zakazanie tworzenia pewnych organizacji Art.13

3. Wolność prasy i innych środków społecznego przekazu Art.14

4. Jezykiem urzędowym jest jezyk polski (nie narusza mniejszości narowodywch) Art.27

5. Problematyka kościoła Art.25

20) Zasady ustroju gospodarczego RP.

1. Art.20 - podstawa ustroju RP jest spoleczna gospodarka rynkowa, RP chroni własność i prawo dziedziczenia

2. Art.22 - wolność działalności gospodarczej

3. Art.23 - rolnictwo

21) Wolność i prawa obywatelskie.

(Art.30) Wolność nie jest nadana, nie jest przywilejem, wynika z faktu, ze jest się człowiekiem, nikt nie może się pozbyc wolności, każdy jest wolny bo posiada godność ludzka - nienaruszalność godności.

Prawa obywatelskie:

1. Obrona/ochrona zdrowia

2. Wychowanie dzieci wg wlasnych przekonan

3. Nie ujawnianie informacji o sobie

4. Sadu i jawności postepowania sadowego

5. Wolności

22) Srodki ochrony praw i wolności obywatelskich.

Ochrona praw obywatelskich zajmuje się :

1. Rzecznik praw obywatelskich (RPO)

2. Krajowa rada radiofoni i telewizji (KRRiT)

3. Prokuratura

4. Srodki ochrony wynikające z aktywności obywatela

1. Prawo do sadu

2. Skargi konstytutywnej

3. Wniosek do RPO o pomoc w ochronie naruszonych praw

4. Prawo do odszkodowania za dzialanie organow państwowych

5. prawo do zaskarzenia orzeczen sadowych

23) Obowiązki obywatelskie.

1. Wieronosc RP

2. Przestrzeganie prawa RP

3. Placenie podatku

4. Obrona ojczyzny

5. Ochorna środowiska

24) Stany nadzwyczajne wg Konstytucji RP.

Stan nadzwyczajny - stan szczególny zatem konstytucja mowi czego nie można zrobic w tym stanie Ust.6; dotyczy człowieka i obywatela bowiem ogranicza prawa i wolność człowieka i obywatela.

1. Wojenny (limit czasowy trudny do określenia)

1. Zew. Zagrozenie

2. Zbrojna napaść na terytorium RP

3. Gdy z umowy iedzynarodowej wynika zobowiazanie do wspolnej obrony przeciwko agresji

2. Wyjatkowy (ochrona/obrona porządku Konstytucyjnego, decyzje żywiołowej tym stanie podejmuje prezydent ale nie może się u3mac dłużej nic 90 dni - przedłużenie 1 za zgoda sejmu na max. 60 dni - Ust2)

3. Kleski żywiołowej (zapobieganie skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych; wprowadza się na 30 dni przez rade ministrow przedłużenie wieloktrotne za zgoda sejmu

25) Organy panstwa zespol ludzi, których zadaniem jest realizowanie niektórych funkcji panstwa.

Organy dzielimy na :

1. Ustawodawcze

1. Sejm

2. Senat

3. Rada gmin (na terenie gmin)

4. Rada powiatu(na terenie powiatu)

5. Sejmik wojewódzki(na terenie województwa)

2. Wykonawcze

1. Prezydent RP

2. Rada ministrow

3. Wojt (gmina)

4. Zarząd powiatu(powiat)

5. Zarząd wojewódzki (województwo)

3. Sadownicze

1. Sady

2. Trybunal konstytucyjny

3. Trybunal Stanu

26) Organy władzy ustawodawczej

• sejm

Jest organem kolegialnym, jego kadencja trwa 4 lata i może być skrócona przez sejm uchwałą, co skraca również kadencję senatu albo przez prezydenta , gdy nie będzie uchwalony budżet.

Składa się on z 460 posłów wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych, w glosowaniu tajnym.
Wybory do sejmu zarządza prezydent wraz z wyborami do senatu. O ważności wyborów decyduje Sąd Najwyższy.

Formy pracy:

- komisja

• posiedzenia plenarne ( są jawne)

Sejm musi być zawsze gotowy do obradowania.

Zwołanie pierwszego posiedzenia sejmu:

• na 30 dni od dnia wyborów

• 15 dni od dnie wyborów w przypadku skróconej kadencji

Funkcje sejmu:

- ustrojodawcza

• ustawodawcza

• kierownictwo

• kontrola

organy naczelne sejmu:

• marszałek

• - vice-marszałek

• konwent seniorów

• komisje sejmowe

-senat

jest obok sejmu druga izbą parlamentu.

W jego skład wchodzi 100senatorów. Senatorowie wybierani są w wyborach powszechnych, bezpośrednich w głosowaniu tajnym. Kadencja senatu kończy się równocześnie z kadencją sejmu. Senat obraduje na posiedzeniach. Pracami senatu kieruje marszałek senatu. Senat ma wpływ na proces tworzenia ustaw.

29 Organy władzy wykonawczej

a) prezydent

jest wybierany raz na 5 lat w wyborach powszechnych, równych i bezpośrednich w głosowaniu tajnym. Do wyboru potrzebne jest uzyskanie bezwzględnej większości 2/3 ważnie oddanych głosów. Gdy nie ma b.w. mamy druga turę wyborów. Biura w niej udział 2 kandydaci . Wystarcza zwykła większość. Kandydat na prezydenta musi mieć ukończone 35 lat i korzystać z pełni praw wyborczych.

Prezydent:

1. reprezentuje państwo w stosunkach zewnętrznych

• ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe

• mianuje i odwołuje przedstawicieli dyplomatycznych

2. w stosunkach wewnętrznych

• jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych

• stosowanie prawa łaski

• nadawanie obywatelstwa

• zarządzanie wyborów do sejmu i senatu

• powoływanie premiera

• inicjatywa ustawodawcza

2. rada ministrów

zwana popularnie rządem - organ kolegialny władzy wykonawczej Przewodniczący rady ministrów jest nazywany premierem (pierwszym ministrem).

RMkłada się z Prezesa Rady Ministrów oraz ministrów. W skład Rady Ministrów mogą być powoływani Wiceprezesi Rady Ministrów oraz przewodniczący określonych w ustawach komitetów. Prezes oraz Wiceprezesi Rady Ministrów mogą pełnić także funkcję ministra lub przewodniczącego komitetu. Przedstawicielem rządu w województwie jest wojewoda.

Rada Ministrów:

• prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej,

• kieruje administracją rządową

• w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach, na podstawie art. 146 ust. 4 Konstytucji, w szczególności:

• zapewnia wykonanie ustaw,

• wydaje rozporządzenia,

• koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,

• chroni interesy Skarbu Państwa,

• uchwala projekt budżetu państwa,

• zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,

• zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,

• sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,

• zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,

• sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,

Prezydent przyjmuje dymisję Rady Ministrów:

• na pierwszym posiedzeniu nowo wybranego Sejmu

• w razie niewyrażenia jej przez Sejm wotum zaufania

• w razie wyrażenia jej przez Sejm konstruktywnego wotum nieufności (wówczas Sejm wybiera nowego Prezesa Rady Ministrów oraz na jego wniosek członków Rady Ministrów, których następnie powołuje Prezydent odbierając od nich przysięgę),

• w razie rezygnacji Prezesa Rady Ministrów

• w razie śmierci Prezesa Rady Ministrów

Procedura utworzenia

• Wariant I

• W ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia Sejmu lub przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów Prezydent Rzeczypospolitej desygnuje Prezesa Rady Ministrów, tj. wskazuje osobę (zwykle wytypowaną wcześniej przez partię polityczną mającą większość w Sejmie lub koalicję partii), która otrzymuje misję sformowania rządu. osoba desygnowana na Prezesa Rady Ministrów w ciągu 14 dni proponuje Prezydentowi skład Rady Ministrów

• Prezydent powołuje Prezesa Rady Ministrów oraz pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera przysięgę od nowo powołanej Rady Ministrów.

• W ciągu 14 dni od powołania przez Prezydenta Rady Ministrów w trybie art. 154 ust. 1 zd. 2 Konstytucji, Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

• Wariant II

• W razie nie powołania Rady Ministrów w przedstawionym wyżej trybie lub nieudzielenia jej wotum zaufania przez Sejm, w ciągu 14 dni od upływu terminów określonych w Konstytucji, Sejm wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz proponowanych przez niego członków Rady Ministrów bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Prezydent powołuje tak wybraną Radę Ministrów i odbiera od niej przysięgę

• Wariant III

• W razie niepowołania Rady Ministrów Prezydent w ciągu 14 dni powołuje Prezesa Rady Ministrów i na jego wniosek pozostałych członków Rady Ministrów oraz odbiera od nich przysięgę.

• W ciągu 14 dni od powołania przez Prezydenta Rady Ministrów, Prezes Rady Ministrów przedstawia Sejmowi program działania Rady Ministrów (exposé) z wnioskiem o udzielenie jej wotum zaufania. Sejm uchwala wotum zaufania zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

• W razie nieudzielenia Radzie Ministrów wotum zaufania, Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory

3. minister

Ministrowie kierują resortami (działy administracji rządowej) bądź wypełniają inne zadania powierzone im przez premiera. Minister kierujący resortem może wydawać rozporządzenia. Rząd na wniosek premiera może uchylić rozporządzenie ministra.

Prezydent odwołuje ministra któremu sejm wyraził wotum nieufności na wniosek co najmniej 69 posłów.

27) Droga ustawodawcza - początkiem drogi ustawodawczej jest sporządzenie projektu ustawy o wniesienie go do Sejmu. Możność wniesienia projektu ustawy, zwana inicjatywa ustawodawcza, przysluguje poslom, Senatowi, Prezydentowi i Radzie Minostrow. Zgłoszone projekty przechodza 3 czytania. Pierwsze przeprowadzane jest zwykle we właściwej komisji sejmowej, a przy donioślejszych ustawach na Plenum Sejmu o ile sejm nie odrzuci projektu, po dyskusji w komisji sejmowej projekt wraca na obrady Sejmu. Gdy Sejm nie wnosi dalszych istotnych poprawek może się odbyc lacznie 2 i 3 czytanie. Jeżeli jednak na Plenum zgloszona dalsze poprawki projekt wraca do komisji, po czym posel sprawozdawca referuje stanowisko Komisji na Plenum Sejmu. Po dyskusji odbywa się glosowanie. W przypadku przyjecia projektu uchwalona przez Sejm ustawe przekazuje się do rozpatrzenia Senatowi, który może ja przyjąć, wprowadzic do niej poprawki albo odrzucic. Propozycje Senatu Sejm może przyjąć lub nie. Nie przyjecuie jesy uchwalane bezwzgledna większością glosow. Nastepnie przyjeta przez Sejm i Senat ustawe podpisuje Prezydent, jeśli sam nie zgłasza do niej zastrzeżeń. W przypadku odmowy przez Prezydenta ponownie rozpatruje ja Sejm, który ostataczenie uchwala ustawe większością ¾ glosow.

Pomiedzy aktem pranym a wejściem w zycie tego aktu jest przestrzen zwana wakacjolenizmem, czyli spoczywaniem prawa.

Prawo miejscowe uchwalone przez Sejm bez zgłoszenia veta przez prezydenta - uchwala zostaje wydrukowana w dzienniku ustaw i wchodzi w zycie.

28) Referendum (głosowanie ludowe) - forma głosowania o charakterze powszechnym, najbliższe ideałowi demokracji bezpośredniej, w której udział mogą brać wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania (tj. mający czynne prawo wyborcze). W czasie referendum obywatele całego państwa lub jego części wyrażają swoją opinię w kwestii poddawanej głosowaniu.

29) Organy władzy wykonawczej

30) Administracja rządowa - jest zbudowana na zasadzie hierarchicznego podporządkowania, tzn. organy wyższe mogą wydawać polecenia służbowe organom niższym.

a) Administracja zespolona - oparta jest na zasadach zespolenia i zwierzchnictwa wojewody, warunkującego skuteczne wykonywanie zadań tej administracji;

Organy administracji zespolonej pozostają równocześnie w układzie podporządkowania wobec organów stopnia wyższego w ramach postępowania administracyjnego.

W skład organów administracji zespolonej wchodzą:
• Komenda Wojewódzka Policji,
• Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej,
• Kuratorium Oświaty,
• Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Farmaceutycznej,
• Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Handlowej,
• Wojewódzki Inspektorat Nadzoru Budowlanego,
• Wojewódzki Inspektorat Inspekcji Nasiennej,
• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska,
• Wojewódzki Inspektorat Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych,
• Wojewódzki Inspektorat Weterynarii,
• Wojewódzki Oddział Służby Ochrony Zabytków,
• Wojewódzki Inspektorat Ochrony Roślin

b) Administracja niezespolona - (dotychczas określaną mianem specjalnej) to terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwym ministrom bądź kierownikom państwowych osób prawnych i kierownikom innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej na obszarze województwa, wobec której wojewoda posiada uprawnienia koordynacyjne, opiniodawcze i w pewnym zakresie - kontrolne. Są to wyspecjalizowane organy administracji, których kompetencje mieszczą się w ramach jednego resortu (quasi-resortu). Oparte są z reguły na zasadzie centralizacji. Działają w ramach zasadniczego podziału lub w ramach podziałów specjalnych.

Lista organów administracji niezespolonej została ustalona w załączniku do ustawy o administracji rządowej w województwie z 5 czerwca 1998 roku (zawiera ona 15 pozycji)
Jednocześnie art. 5 ustawy ogranicza możliwość kreowania nowych organów niezespolonych. Ustanowienie tego typu organy może nastąpić wyłącznie w drodze ustawy
• Dowódcy Okręgów Wojskowych, Szefowie Wojewódzkich Sztabów Wojskowych, Wojskowi Komendanci Uzupełnień
• Dyrektorzy Izb Skarbowych, Naczelnicy Urzędów Skarbowych, Dyrektorzy Urzędów Kontroli Skarbowych
• Dyrektorzy Okręgowych Urzędów Górniczych i Specjalistycznych Urzędów Górniczych
• Dyrektorzy Okręgowych Urzędów Miar i Naczelnicy Obwodowych Urzędów Miar
• Dyrektorzy Okręgowych Urzędów Probierczych i Naczelnicy Obwodowych Urzędów Probierczych
• Dyrektorzy Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej
• Dyrektorzy Izb Celnych i Naczelnicy Urzędów Celnych
• Dyrektorzy Urzędów Morskich
• Dyrektorzy Urzędów Statystycznych
• Dyrektorzy Urzędów Żeglugi Śródlądowej
• Komendanci Oddziałów Straży Granicznej, Komendanci Strażnic Oraz Komendanci Granicznych Placówek Kontrolnych i Dywizjonów Straży Granicznej
• Okręgowi Inspektorzy Rybołówstwa Morskiego
• Państwowi Inspektorzy Sanitarni
• Jednostki terenowe podległe Prezesowi Agencji Rynku Rolnego 9np. Główny Inspektorat Weterynarii)
• Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego

31) Dział administracji rządowej to pojęcie wprowadzone art. 149 Konstytucji RP i dookreślone ustawą z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz. U. z 1997 r. Nr 141, poz. 943). Ustawa weszła w życie 1 kwietnia 1999 roku. Jej celem było umożliwienie elastycznego kształtowania składu rządu, a co za tym idzie, wzmocnienie pozycji premiera w rządzie. Prezes Rady Ministrów może dowolnie kształtować liczbę członków Rady Ministrów, przydzielając ministrowi jeden lub więcej działów. Jedynym ograniczeniem jest ustawowy wymóg, by działami: budżet, finanse publiczne i instytucje finansowe kierował ten sam minister.

W art. 5 ustawa o działach ustanawia następujące działy:

• administracja publiczna

• budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa

• budżet

• finanse publiczne

• gospodarka

• gospodarka morska

• gospodarka wodna

• instytucje finansowe

• informatyzacja

• integracja europejska

• kultura i ochrona dziedzictwa narodowego

• kultura fizyczna i sport

• łączność

• nauka

• obrona narodowa

• oświata i wychowanie

• praca

• rolnictwo

• rozwój wsi

• rozwój regionalny

• rynki rolne

• Skarb Państwa

• sprawiedliwość

• szkolnictwo wyższe

• transport

• turystyka

• środowisko

• sprawy wewnętrzne

• wyznania religijne

• zabezpieczenie społeczne

• sprawy zagraniczne

• zdrowie

32) Wojewoda (łac. palatinus) - terenowy organ administracji rządowej w województwie i zwierzchnik zespolonej administracji rządowej na terenie województwa.

Art.7. Wojewoda jest:

1. przedstawicielem Rady Ministrów w województwie,

2. zwierzchnikiem zespolonej administracji rządowej,

3. organem nadzoru nad jednostkami samorządu terytorialnego,

4. organem wyższego stopnia w rozumieniu przepisów o postępowaniu administracyjnym, jeżeli ustawy szczególne tak stanowią,

5. reprezentantem Skarbu Państwa, w zakresie i na zasadach określonych w odrębnych ustawach."

33) Samorząd terytorialny - specyficzna organizacja społeczności lokalnej (gmina, powiat) lub regionalnej (województwo samorządowe) i zarazem - forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej. Samorząd rozumiany jako organizacja mieszkańców jest przymusową korporacją prawa publicznego mieszkańców danego obszaru, mających wspólne interesy i potrzeby publiczne. Ustawodawca konstytucyjny i zwykły powierza samorządowi uprawnienie stanowienia prawa miejscowego i wykonywanie olbrzymiej większości zadań z zakresu administracji lokalnej (i ewentualnie również - regionalnej, jak to jest w przypadku polskiego samorządu województwa). Za niezbędny element sytuacji prawnej samorządu terytorialnego współczesnego demokratycznego państwa prawnego uważa się kontrolowanie i ochronę tego samorządu przez niezawisłe sądy (administracyjne i powszechne) oraz rozstrzyganie przez sądy administracyjne sporów między samorządem i nadzorującą administracją rządową.

Zasady ustroju i działania samorządu terytorialnego

1. unitarność - państwo stanowi całość, a gminy, powiaty i województwa nie są autonomiczne w stanowieniu prawa; przeciwnie jednostki samorządu terytorialnego są tylko administracją zdecentralizowaną czyli powstają i działają tylko na podstawie prawa krajowego (ustaw bądź rozporządzeń naczelnych organów administracyjnych),

2. subsydiarność (pomocniczość) - sprawowanie władzy publicznej powinno spoczywać w rękach instytucji najbliższych zainteresowanym obywatelom; zadania i kompetencje oraz środki finansowe przydzielane są więc w pierwszej kolejności gminom; nie należy jednostce wyższego rzędu (powiatowi, województwu) powierzać zadań, które równie dobrze mogą być wykonane przez jednostkę mniejszą; przekazanie tych zadań na poziom wyższy może nastąpić tylko wtedy, gdy ich wykonanie przekracza możliwość poziomu niższego; państwo powinno je przejmować gdy będą przez nie wykonane zdecydowanie efektywniej,

3. względna samodzielność - wykonywanie zadań na własną odpowiedzialność bez skrępowania poleceniami indywidualnymi, które pochodziłyby od innych władz publicznych, a nadzór administracji rządowej co do zasady ograniczony jest do kryterium legalności z wykluczeniem - celowości,

4. demokracja - radni oraz wójtowie gmin, burmistrzowie i prezydenci miast wybierani są w wyborach demokratycznych, powszechnych, bezpośrednich, równych i tajnych,

Cechy jednostki samorządu terytorialnego (gminy, powiatu, samorządu województwa)

• powstaje tylko z mocy prawa krajowego i działa w granicach przez prawo określonych,

• członkami wspólnoty samorządowej z mocy prawa są wszyscy mieszkańcy jednostki samorządu terytorialnego,

• posiada własną demokratyczną organizację ustaloną przez ustawę i własny statut,

• powołana do wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej w formach właściwych dla tej administracji,

• corocznie uchwala własny budżet, nie będący częścią budżetu państwa, ani - budżetu innej jednostki samorządu terytorialnego,

• jest podmiotem zarówno prawa publicznego (dysponując kompetencjami administracyjnoprawnymi), jak i podmiotem prawa prywatnego (osobą prawa cywilnego, mającą zdolność sądową),

• swe decyzje podejmuje w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność,

• jej względną samodzielność ogranicza zdecentralizowany nadzór organów państwowych, z reguły ograniczony do kryterium legalności,

• kontrolowana i chroniona przez niezawisłe sądy administracyjne i sądy powszechne.

34) Administracja samorządowa - zespół organów publicznych powołanych do realizowania zadań państwa w terenie. Samorząd gminny, powiatowy czy samorząd województwa to utworzone z mocy prawa zrzeszenia wszystkich mieszkańców danej gminy, powiatu czy województwa, mające osobowość prawną i wypełniające zadania z zakresu administracji publicznej. Samorząd wykonuje zadania samodzielnie, na podstawie upoważnień i w ramach środków przyznanych mu przez Konstytucję i ustawy. Państwo posiada jedynie możliwość nadzorowania poczynań samorządów, przy czym zakres nadzoru i jego formy są ograniczone i ściśle określone przez przepisy prawa. Samorząd terytorialny jako zrzeszenie podejmuje decyzje bądź przez samych mieszkańców (gminy, powiatu czy województwa), bądź przez swoje organy. Na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej istnieje trójstopniowy podział terytorialny. Jego jednostkami są:

• województwa (16),

• powiaty (314 powiatów ziemskich i 65 grodzkich - miast, na prawach powiatu)

• gminy (jest ich 2478); w gminach mogą być tworzone tzw. jednostki pomocnicze np. sołectwa, dzielnice, osiedla

35) Organy władzy sadowniczej

W Polsce, władzę sądowniczą sprawują sądy (Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne, sądy wojskowe) oraz trybunały (Trybunał Konstytucyjny i Trybunał Stanu). Sądy i trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz, wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.

1. sądy

Zadaniem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości, rozstrzyganie spraw cywilnych i karnych.

Sady posiadają 2 charakterystyczne cechy:

• niezawisłość- przy rozpatrywaniu sprawy i wydaniu orzeczenia sędzia jest niezależny. Nie podlega nikomu, nawet najwyższym org. Państwowym, ma jedynie obowiązek kierowania się przepisami prawa

• instancyjność- od wydanego orzeczenia każdej str. Przysługuje prawo odwołania się do sądu wyższego szczebla ( drugiej instancji)

Sąd Najwyższy

Sąd Najwyższy powołany jest do:

1. Sprawowania wymiaru sprawiedliwości - przede wszystkim przez rozpoznawanie spraw, a także środków odwoławczych od orzeczeń sądów powszechnych i sądów wojskowych.

2. Rozpoznawania protestów wyborczych oraz stwierdzania ważności wyborów do Sejmu i Senatu oraz wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a także ważności referendum ogólnokrajowego i referendum konstytucyjnego.

3. Opiniowania ustaw i innych aktów normatywnych.

4. Sąd Najwyższy może także wykonywać inne czynności przekazane przez ustawy.

Izby Sądu Najwyższego

• Cywilna

• Karna

• Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych

• Wojskowa

Pracami każdej z izb kierują Prezesi Sądu Najwyższego, a izby dzielą się dalej na wydziały.

Pierwszego Prezesa i prezesów powołuje Prezydent na 6 letnią kadencję na wniosek Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego

Sądy powszechne

• sądy rejonowe

• sady okręgowe

• apelacyjne

Sądy powszechne rozstrzygają wszelkie sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, które nie są zastrzeżone dla innych sądów. Wszystkich sędziów sądów powszechnych mianuje Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Sądami kierują prezesi powoływani przez Ministra Sprawiedliwości. Postępowanie sądowe oparte jest na zasadzie instancyjności. Dzięki temu możliwe jest naprawienie wszelkich uchybień dokonywanych w sądach pierwszej instancji. Kontrolę nad sądami powszechnymi w zakresie orzekania sprawuje Sąd Najwyższy.

Sądy administracyjne

Zadaniem sądów administracyjnych jest kontrolowanie legalności decyzji organów administracji publicznej, czyli jej zgodności z prawem.

Sądami administracyjnymi są obecnie: wojewódzkie sądy administracyjne orzekające w pierwszej instancji i Naczelny Sąd Administracyjny.

Sędziów NSA powołuje prezydent na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Nadzór nad działalnością NSA sprawuje Sąd Najwyższy.

Sądy wojskowe

To rodzaj sądów szczególnych. Sądy szczególne są powoływane do sądzenia określonych rodz. Spraw. Są to sądy specjalistyczne, mają ściśle wytyczony zakres działania.

Sądy wojskowe sprawują wymiar sprawiedliwości w stosunku do osób wojskowych, osoby cywilne są sądzone tylko w wyjątkowych sprawach. Sądy wojskowe rozpatrują wyłącznie sprawy karne. Nadzór nad nimi sprawuje Sąd Najwyższy.

2. trybunały

Główne zadanie polega na egzekwowaniu odpowiedzialności najwyższych organów i urzędników państwowych za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, jeśli czyn ten nie wyczerpuje znamion przestępstwa oraz za przestępstwa pospolite i skarbowe.

Przed Trybunałem Stanu mogą zostać postawieni jedynie przedstawiciele najwyższych władz państwowych:

• Prezydent - za naruszenie Konstytucji lub ustawy, ale też za przestępstwa pospolite i skarbowe,

• Premier i ministrowie - za naruszenie Konstytucji lub ustawy, oraz za przestępstwa związane z pełnioną przez nich funkcją,

• prezes NBP -

• prezes NIK -

• członkowie KRRiT -

• kierownicy ministerstw -

• Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych - za naruszenie Konstytucji lub ustawy,

• posłowie i senatorowie - w razie złamania zakazu działalności gospodarczej i czerpania korzyści z majątku Skarbu Państwa.

Trybunał Stanu wybierany jest na pierwszym posiedzeniu sejmu na okres jego kadencji.

W jego skład wchodzą:

• przewodniczący- którym jest pierwszy prezes Sądu Najwyższego

• 2 zastępców

• 16 członków

co najmniej połowa składu TS powinna mieć kwalifikacje sędziowskie

Trybunał Konstytucyjny

Jego podstawowym zadaniem jest kontrolowanie zgodności norm prawnych niższego rzędu z normami prawnymi wyższego rzędu, przede wszystkim z Konstytucją i niektórymi umowami międzynarodowymi (tzw. "sąd nad prawem")

Trybunał Konstytucyjny jest odrębnym od sądów, samodzielnym organem konstytucyjnym państwa. Składa się z 15 sędziów, wybieranych przez Sejm na indywidualną 9-letnią kadencję. Sędzią Trybunału może zostać osoba posiadająca kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego Niezależność Trybunału zapewnia przede wszystkim zakaz wybierania sędziego na kolejną kadencję oraz nieusuwalność ze stanowiska w trakcie kadencji. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału mianuje Prezydent RP spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde z tych stanowisk przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału.

Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie (wydawnictwie) urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Orzeczenie Trybunału wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego

Zakres działania Trybunału określa Konstytucja. Do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego należy:

• badanie zgodności ustaw i ratyfikowanych umów międzynarodowych z Konstytucją

• badanie zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie

• rozpatrywanie skarg konstytucyjnych

• rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa

• orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych

36) ZASADA INSTANCYJNOŚCI SĄDOWNICTWA - Wynika z niedoskonałości człowieka i nie ma wyroku, którego nie można zaskarżyć lub się od niego odwołać. Zasada instancyjności polega na tym, że od wydanego orzeczenia każdej stronie przysługuje prawo odwołania się do sądu wyższego szczebla, czyli sądu drugiej instancji. W skutek wniesienia odwołania następuje ponowne rozpatrzenie sprawy, skontrolowanie prawidłowości sądu pierwszej instancji i trafności wydanego orzeczenia. Zapewnia to uniknięcie pomyłek i skłania sąd I instancji do większej sumienności i wnikliwości. W prawie polskim postępowanie sądowe jest dwuinstancyjne tj. od wyroku I instancji można odwołać się (apelacja) do II instancji. I instancja Sądy Rejonowe; II instancja Sądy Okręgowe, które są sądami apelacyjnymi od wyroków I instancji i jednocześnie są Sądami I instancji w sprawach dla nich wyłącznie zastrzeżonych (określa to ustawa np. Kodeks Karny - zbrodnia); Sądy Apelacyjne, które rozpatrują apelacje od wyroków Sądów Okręgowych jako I instancji.

37) Organy kontroli państwowej i ochrony prawa;

A Najwyższa Izba Kontroli

Instytucja państwowa, podlegająca bezpośrednio Sejmowi i prowadząca kontrole w państwie. W zakresie NIK-u jest m.in.: kontrolowanie działalności organów państwa (administracji rządowej), NBP, osób prawnych działających na rzecz państwa, organizacji państwowych. Głównym zadaniem prowadzonych przez NIK kontroli jest dostarczanie Sejmowi i opinii publicznej informacji o działaniach państwa, które są oceniane pod kątem: legalności, gospodarności, celowości oraz rzetelności. Szczególną, konstytucyjną rolę zajmuje opinia NIK w procedurze zatwierdzania przez Parlament sprawozdania budżetowego Rządu.

B. Rzecznik Praw Obywatelskich

Jednoosobowy urząd centralny, pełniący funkcję ombudsmana.

Rzecznik, któremu pomagają jego zastępcy oraz Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, stoi na straży wolności, praw człowieka i obywatela. Kontroluje a także podejmuje stosowne czynności jeśli stwierdzi, że z powodu celowego działania lub zaniechania przez organa, organizacje albo instytucje zobowiązane do przestrzegania i realizacji wolności człowieka i obywatela nastąpiło naruszenie prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Należy się zwrócić do RPO w przypadku wykorzystania wszystkich możliwości załatwienia sprawy we właściwym trybie i niewątpliwego stwierdzenia rzeczywistego naruszenia wolności lub praw obywatelskich. Rzecznik jest ograniczony zakresem jego kompetencji, jego interwencje są uzależnione od wyników analizy okoliczności sprawy i ustalenia, faktycznego naruszenia prawa oraz tego, iż okoliczności te istotnie wymagają ingerencji Rzecznika.

Rzecznik wypełnia 4 funkcje:

• prewencyjną

• diagnostyczną

• kontrolną

• kreującą

Kadencja Rzecznika trwa 5 lat. Ta sama osoba nie może być Rzecznikiem więcej niż przez dwie kadencje.

Rzecznika powołuje w formie uchwały Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów.

C. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

To organ konstytucyjny, który stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.

W skład Rady wchodzi (po nowelizacji ustawy z 29 grudnia 2005 roku) 5 członków. Są oni wybierani przez: Sejm - 2 członków, Senat - 1, Prezydenta RP - 2. Kadencja członków KRRiT wynosi 6 lat. Ta sama osoba nie może zostać ponownie wybrana na pełną kadencję. Ze swojego grona Rada wybiera przewodniczącego i zastępcę (na wniosek przewodniczącego). Członkowie KRRiT odpowiadają przed Trybunałem Stanu

Uprawnienia KRRiT:

• powoływanie rad nadzorczych spółek telewizji publicznej (Telewizja Polska S.A. - TVP) oraz publicznej radiofonii (Polskie Radio S.A. oraz 17 spółek regionalnych Polskiego Radia);

• udzielanie koncesji na nadawanie sygnału telewizyjnego i radiowego;

• podział środków z abonamentu radiowo-telewizyjnego;

• nakładanie kar pieniężnych na nadawców;

38) Obowiązywanie ustawy karnej w przestrzeni i w czasie.

Zakres obowiązywania prawa karnego jest rozpatrywana w 2 plaszczyznach:

1. w czasie - na podstawie przepisow ustawy karnej mogą być sadzone tylko te przestępstwa, które zostaly popełnione w czasie jej obowiązywania. Nie można sadzic i skazac sprawcy, za popełnienie czynu zabronionego przez ustawe przed jej wejściem w zycie, ani po jej uchyleniu.

2. w przestrzeni - zaleznie od tego kto popełnił przestępstwo oraz gdzie zostalo popełnione polska ustawa karana znajduje lub nie znajduje zastosowania. (Polskie przepisy karne stosuje się do wszystkich osob, które popełniły przestępstwo na terytorium Polski oraz na polskim statku wodnym lub powietrznym; polska ustawe karna stosuje się do obywateli polskich, którzy popełnili przestępstwo za granica. Wszczęciu postepowania karnego i wymierzeniu odpowiedniej kary w Polsce nie przeszkadza fakt, ze sprawca zostal już za to samo przestępstwo ukarany za granica)

39) Budowa normy prawno - karnej

Kodeks karny, który składa się z 3 części:
A. Ogólna
- określa odpowiedzialność za przestępstwa
- formy popełnienia przestępstwa
- system kar i środków karnych oraz zasady ich wymiaru
- okoliczności wyłączające odpowiedzialność
- kiedy właściwie jest prawi i sądy
Część tą zamyka tzw. Słowniczek
B. Szczególna
- określa zbior przepisów karnych podzielonych na rozdziały dot. Konkretnych przepisów
C. Wojskowa
- zawiera zbiór przepisów karnych wyodrębnionych z uwagi na przedmiot i podmiot regulacji ( inna jest w tym przypadku kara, środki karne, zasady odpowiedzialności). Jeżeli żołnierz dopuścił się przestępstwa nie dotyczącego spraw wojskowych to odpowiadała będzie na zasadach określonych w części I i II.

40) Przestępstwo - czyn człowieka zabroniony pod groźbą kary jako zbrodnia lub występek, przez ustawę karną obowiązującą w czasie jego popełnienia, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomym.

Podzial przestępstw ze wzglezdu na :

1. stopien społecznej szkodliwości

1. Zbrodnia - przestępstwo zagrożone pod groźbą kary pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo karą surowszą

2. Występek - przestępstwo zagrożone karą grzywny powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc

2. sposób dzialania

1. z dzialania

2. z zaniechania

3. z dzialania i zaniechania

3. skutek:

1. przestępstwa naruszenia dobra prawem chronionego

2. przestępstwo narażenia na niebezpieczeństwo dobra prawem chronionego

4. strone podmiotowa

1. umyślne

2. nieumyślne

5. podmiot przestępstwa

1. powszechne

2. indywidualne

6. rodzaj dobr chronionych

1. zbrodnie przeciwko ludzkości

2. polityczne

3. pospolite (wszystkie pozostale)

7. sposób ścigania

1. publiczno-skargowe

2. prywatno-skargowe

41) Podmiot przestępstwa: strona podmiotowa przestępstwa (wina)

- podmiot przestępstwa - lub podmioty nazywamy sprawcę lub sprawców

- strona podmiotu przestępstwa - subiektywne okoliczności sprawy, okoliczności związane z psychiką sprawcy. Należy do nich przede wszystkim wina sprawcy.

42) Przedmiot przestępstwa: strona przedmiotowa przestępstwa

- przedmiot przestępstwa - jest dobro, przeciwko któremu przestępstwo było bezpośrednio skierowane: skradziona rzecz, życie człowieka, jego dobre imię, wolność, mienie

- strona przedmiotowa przestępstwa - sposób popełnienia czynu i okoliczności faktyczne w jakich do niego doszło, a więc zewnętrzną, dostrzegalną zmysłami, obiektywnie istniejącą stronę przestępstwa (czas, miejsce, użycie narzędzia, pozostawione ślady)

43) Postacie przestępstwa

a) Stadialne

przygotowanie → usiłowanie → dokonanie

Przygotowanie:

• wchodzi w porozumienie z inną osobą

• uzyskuje lub przysposabia środki

• zbiera informacje (wywiad przestępczy)

• sporządza plan działania

Usiłowanie:

Znamiona usiłowania udolnego:

• zamiar popełnienia czynu zabronionego (zamiar bezpośredni lub zamiar ewentualny);

• zachowanie bezpośrednio zmierzające do popełnienia czynu zabronionego

• brak popełnienia czynu zabronionego - brak dokonania ma miejsce, gdy sprawca nie ukończył czynności prowadzącej bezpośrednio do dokonania (usiłowanie nieukończone, niezupełne) albo mimo ukończenia tej czynności nie nastąpił zamierzony skutek (usiłowanie ukończone, zupełne).

Usiłowanie nieudolne nie stanowi obiektywnego zagrożenia dla dobra prawnego. Karalne jest tylko w dwóch wypadkach, gdy ma miejsce:

• użycie środka nienadającego się do popełnienia zamierzonego czynu,

• braku przedmiotu nadającego się do popełnienia nim zamierzonego czynu zabronionego.

Przyjmuje się bezkarność usiłowania bezwzględnie nieudolnego.

Dokonanie:

Polega na pełnej realizacji ustawowych znamion czynu zabronionego.

b) Zjawiskowe - Wyróżnia się dwa rodzaje form zjawiskowych sprawstwa, tj. formy wykonawcze oraz formy niewykonawcze. W ramach form wykonawczych form sprawstwa wyodrębnia się: sprawstwo pojedyncze (jednosprawstwo) i współsprawstwo (współdziałanie sprawcze). W ramach niewykonawczych form sprawstwa wyodrębnia się: sprawstwo kierownicze i sprawstwo polecające.

>>>Sprawstwo pojedyncze (jednosprawstwo)

Kodeksowe określenie "kto wykonuje czyn zabroniony sam" oznacza wypełnienie przez zachowanie konkretnej osoby wszystkich znamion czynu zabronionego. Musi mieć miejsce:

• zgodność z ustawowym opisem czynu zabronionego z części szczególnej (nawiązanie do elementów teorii formalno-obiektywnej),

• sprawstwo to jedność elementów subiektywnych i obiektywnych (nawiązanie do teorii formalno-obiektywnej i subiektywnej),

• o sprawstwie decyduje istotność wkładu konkretnej osoby w popełnienie przestępstwa (nawiązanie do teorii materialno-obiektywnej),

• samodzielność w zakresie podejmowania decyzji o popełnieniu czynu zabronionego i samodzielność realizacji tej decyzji.

>>>Współsprawstwo (współdziałanie sprawcze)

Dla przyjęcia współsprawstwa konieczne jest wykonanie czynu zabronionego wspólnie (element strony przedmiotowej) i w porozumieniu z inną osobą (element strony podmiotowej).

Co do porozumienia z inną osobą, to:

• musi być zawarte przed wykonaniem lub w trakcie wykonywania czynu,

• musi łączyć się z zaistnieniem świadomości wspólnego wykonywania czynu.

Porozumienie obejmuje:

• przy przestępstwach umyślnych - zamiar wspólnego popełnienia czynu zabronionego,

• przy przestępstwach nieumyślnych - dokonanie czynu naruszającego reguły ostrożności.

Porozumienie nie oznacza wspólnego zamiaru sprawców. Współsprawca nie będzie odpowiadał ze ekscesy drugiej osoby nieobjęte porozumieniem.

"Współsprawstwo" w formie zaniechania:

• przy przestępstwach formalnych z zaniechania to wspólne niewykonanie obowiązku ciążącego na kolektywie;

• przy przestępstwach z działaniach to nieprzeszkodzenie popełnieniu czynu zabronionego przez inną osobę, ale pod warunkiem, gdy po stronie nieprzeszkadzającego zachodził animus auctoris i zaniechanie było wynikiem porozumienia i istotnym wkładem w dokonanie.

Instytucja "współsprawstwa" przewiduje:

• poszerzenie zakresu odpowiedzialności karnej,

• przypisanie każdemu ze współsprawców całości przestępstwa popełnionego wspólnie przez co najmniej 2 osoby,

• świadomość i wolę realizacji treści porozumienia.

Jeżeli jeden ze współsprawców osiągnął etap usiłowania, to pozostali również ponoszą odpowiedzialność za usiłowanie. Analogicznie przedstawia się sytuacja przy przygotowaniu.

44) Wylaczenie odpowiedzialności karnej

Wina - określony psychicznie stosunek sprawcy do popełnionego czynu.

1) Okoliczności wyłączające winę:

a) niepoczytalność - stan psychiczny człowieka, polegający na tym, że nie rozpoznaje on znaczenia swoich czynów lub nie może kierować swoim postępowaniem. Jest to choroba intelektu, albo woli. Uniemożliwia to przypisanie sprawcy winy. Niepoczytalność nie zwalnia od odpowiedzialności, jeżeli zostła przez sprawcę zawiniona (upojenie alkoholowe),

b) błąd - dopuszczenie się przestępstwa od wpływem błędu co do okoliczności stanowiących znamię czynu zabronionego (błąd faktyczny), lub nieświadomość, że popełniany o czyn jest zabroniony (błąd prawny).

2) Okoliczności wyłączające bezprawność czynu:

a) obrona konieczna - działanie człowieka, które zmierza do odparcia bezpośredniego (trwającego w chwili podjęcia obrony koniecznej), bezprawnego zamachu na jakiekolwiek dobro społeczne lub jakiekowiek dobro jednostki. Zastosowanie zbyt gwałtownej metody obrony jest przekroczeniem granic obrony koniecznej,

b) stan wyższej konieczności - poświęcenie cudzego dobra w celu zapobieżenia bezpośredniemu niebezpieczeństwu, grożącemu jakiemukolwiek dobru społecznemu lub dobru  jednostki,

c) rozkaz przełożonego - w przypadku, gdy wykonujący rozkaz nie wie, że jest on zabroniony odpowiedzialność ponosi tylko osoba, która wydała rozkaz,

d) zgoda pokrzywdzonego - okoliczność wyłączająca bezprawność czynu tylko w przypadku tych przestępstw, które są skierowane wyłącznie przeciwko jednostce, zgoda pokrzywdzonego nie wyłącza odpowiedzialności przy takich przestępstwach jak zabójstwo, uszkodzenie ciała itp.

e) działanie w granicach uprawnień lub obowiązku prawnego - nie jest bezprawne działanie osób, które dopuszczają się czynów, w innych warunkach zabronionych, realizując ciążący na nich obowiązek urzędowy, zawodowy lub wychowawczy,

f) ryzyko nowatorstwa - osoba, ma prawo podjąć ryzyko wystąpienia skutków przestępnych, jeżeli jest ono uzasadnione szeroko rozumianym interesem społecznym.

45) Kara - srodek przymusu państwowego, stosowany przez sady wobec sprawcow przestępstwa i polegający na sprowadzeniu pewnej dolegliwosci

Kary w Kodeksie karnym:

1. kara grzywny

2. kara ograniczenia wolności

3. kara pozbawienia wolności

4. kara 25 lat pozbawienia wolności

5. kara dożywotniego pozbawienia wolności

6. kara aresztu wojskowego

Kary w Kodeksie karnym skarbowym:

1. kara grzywny

2. kara ograniczenia wolności

3. kara pozbawienie wolności

46) Srodki karne; srodki zabezpieczające

Srodkami karnymi sa:

1. pozbawienie praw publicznych

2. zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej dzialanosci gospodarczej

3. zakaz prowadzenia pojazdow

4. przypadek przedmiotow

5. obowiązek naprawienia szkody

6. nawiazka

7. swadczenie pieniężne

8. podanie wyroku do publicznej wiadomości

Środek zabezpieczający stosuje się zamiast kary wobec sprawcy czynu zabronionego, który nie podlega odpowiedzialności karnej z powodu niepoczytalności lub znikomej społecznej szkodliwości czynu, albo jeśli orzeczenie kary byłoby oczywiście niecelowe z uwagi na zaburzenia psychiczne, które wpłynęły na popełnienie przez niego przestępstwa. Celem środków zabezpieczających jest ochrona społeczeństwa przed zachowaniami osób, które w sposób niezawiniony zagrażają porządkowi prawnemu. Orzekając środek zabezpieczający sąd nie określa terminu jego obowiązywania. Środek podlega uchyleniu, jeśli tylko ustaje przyczyna jego stosowania. W skrajnych sytuacjach może więc być wykonywany do końca życia sprawcy.

• zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

• zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub opieką nad nimi,

• obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,

• zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,

• zakaz prowadzenia pojazdów,

• przepadek.

47) Modyfikacja wymiaru kary;recydywa

• nadzwyczajne złagodzenie kary

• nadzwyczajne zaostrzenie kary- podniesienie górnej granicy kary ( kary 25 lat nie można ani podnieść ani obniżyć o dowolną ilość lat jedynie można podnieść o połowę)

-recydywa - powrót do przestępstwa

O recydywie mówimy w przypadku przestępstw:

• gdy przestępca skazany został za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności

• termin w ciągu 5 lat liczonych po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary

• ponowne przestępstwo umyśle podobne ( atakuje to samo dobro)

48) Sposoby uelastyczniania reakcji na przestępstwo; amnestia, abolicja, prawo laski, zatarcie skazania

1. Amnestia

To generalny akt łaski, odnosi się do szerokiej rzeszy osób odbywających kary. Amnestia polega na całkowitym lub częściowym darowaniu kar prawomocnie orzeczonych za przestępstwa popełnione przed określoną w ustawie amnestyjną datą. Amnestia ogłaszana jest w postaci ustawy Sejm podejmuje taka decyzję

DOTYCZY SKAZANYCH

2. Abolicja

Jest generalnym aktem łaski, odnoszącym się do tych przestępców, którzy nie zostali jeszcze prawomocnie osądzeni. Zakazuje ona wszczynania postępowania karnego w sprawach o określone przestępstwa, a tam gdzie postępowanie zostało już wszczęte- nakazuje je umorzyć.

DOTYCZY TYCH KTÓŻY NIE ZOSTALI SKAZANI

3. Prawo łaski

To indywidualny akt łaski, jest stosowane wobec konkretnego przestępcy. Polega na darowaniu kary w całości, zmniejszeniu jej wymiaru albo zamianie na łagodniejszą. Prawo to przysługuje głowie państwa. Z prośba o ułaskawienie może wystąpić skazany, obrońca, małżonek, krewny

4. Zatarcie skazania

Uważa się skazanie za niebyłe, czyli sytuacja prawna byłego skazanego jest taka jakby skazanym nie był, wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych

PO ODBYCIU KARY

Nie ma zatarcia skazania w przypadku gdy mamy doczynienia z pedofilią, gwałtem a poszkodowany nie ma15 lat skończonych.

49) Wybrane przestępstwo z czesci szczególnej kodeksu karnego

50) Stosunek cywilno - prawny

Stosunki cywilno - prawne to zachodzące miedzy równorzędnymi prawnie stronami stosunki społeczne na tle majatkowym oraz nieliczne stosunki osobiste, regulowane przez normy prawa cywilnego. W każdym stosunku cywilno - prawnymmozna wyodrębnić następujące elementy:

1. podmiot stosunku

2. przedmiot stosunku

3. uprawnienia wynikające ze stosunku

4. obowiązki wynikające ze stosunku

51) Osoba fizyczna; konsument

Osoba fizyczna - prawne określenie człowieka w prawie cywilnym, od chwili urodzenia do chwili śmierci, w odróżnieniu od osób prawnych. Bycie osobą fizyczną pociąga za sobą zawsze posiadanie zdolności prawnej, czyli możliwość bycia podmiotem stosunków prawnych (praw i zobowiązań). Osoby fizyczne mają także zdolność do czynności prawnych, uzależnioną jednak od dalszych warunków.

Konsumentem - osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

52) Zdolność prawna osoby fizycznej - zdolność do wystepowania w charakterze podmiotu w stosunkach cywilno-prawnych

53) Uznanie za zmarłego

Polskie prawo cywilne przewiduje, iż upływ czasu od zaginięcia musi wynieść 10 lat^[3]. Kodeks cywilny wprowadza pewne wyjątki od powyższych ogólnych wymogów co do upływu czasu:

• do uznania za zmarłego wystarczy upływ 5 lat, jeżeli w chwili uznania za zmarłego osoba zaginiona ukończyłaby 70 lat^[4],

• uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym osoba zaginiona ukończyłaby 23 lata^[5],

• jeżeli osoba zaginęła podczas katastrofy powietrznej lub morskiej albo w związku z innym szczególnym zdarzeniem, może zostać uznana za zmarłego po upływie 6 miesięcy od dnia katastrofy albo owego innego szczególnego zdarzenia; jeśli jednak katastrofy statku lub okrętu nie można stwierdzić (tzn. statek zaginął), termin ten zaczyna biec w rok po dniu, w którym miał dotrzeć do portu przeznaczenia, a jeśli nie miał portu przeznaczenia - w dwa lata po dniu, w którym była o nim ostatnia wiadomość ^[6],

• osoba, która zaginęła w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia (innym niż wcześniej określonym), może zostać uznana za zmarłego po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo według okoliczności powinno było ustać^[7],.

Uznanie za zmarłego wymaga orzeczenia sądu. Dopiero wraz z orzeczeniem sądu mogą nastąpić skutki prawne uznania określonej osoby za zmarłą. Orzeczenie sądu ma więc charakter konstytutywny. Jednak przyjmuje się, że skutki prawne następują nie od chwili wydania postanowienia sądu (ex nunc), ale od momentu zaistnienia zdarzeń, które sąd przyjął jako moment śmierci (skutki ex tunc)^[8].

54) Zdolność do czynności prawnej osoby fizycznej - zdolność do nabywania praw i zobowiązań za pomoca czynności prawnych;

1. pelna zdolność - 18 lat, dziewczyna 16 jezeli wyszla za maz,

2. ograniczona zdolność - osoby powyżej 13 lat i osoby częściowo ubezwłasnowolnione

3. brak zdolności - poniżej 13 lat , całkowicie ubezwłasnowolnione

55) Ubezwłasnowolnienie - częściowe lub całkowite pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnych. Ubezwłasnowolnienie następuje w formie orzeczenia sądowego

Osoba, która ukończyła lat trzynaście, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności alkoholizmu lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnionego całkowicie ustanawia się opiekę, chyba że pozostaje on jeszcze pod władzą rodzicielską.

Osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności alkoholizmu lub narkomanii, jeżeli stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratelę.

56) Dobra osobiste - chronione prawem dobra o charakterze niemajątkowym przysługujące każdemu człowiekowi (osobie fizycznej), ale także osobom prawnym. Kodeks cywilny nie zawiera definicji dóbr osobistych poprzestając na ich przykładowym wyliczeniu. Lista ta jest listą przykładową, niezamkniętą.

Prawo cywilne do dóbr osobistych człowieka zalicza (art. 23 kc):

• zdrowie,

• wolność,

• cześć (godność i dobre imię),

• swoboda sumienia,

• nazwisko lub pseudonim,

• wizerunek,

• tajemnica korespondencji,

• nietykalność mieszkania,

• twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska.

57) Miejsce zamieszkania osoby fizycznej - miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu (art. 25 KC). Miejscem zamieszkania może być wyłącznie miejscowość (rozumiana także jako wieś), nie jest miejscem zamieszkania konkretny adres (ulica, numer domu), pod którym mieszka dana osoba. Istotny jest natomiast zarówno fakt fizycznego przebywania w danej miejscowości (corpus) jak i wola przebywania w niej (animus). Dane miejsce nie traci przymiotu miejsca zamieszkania wskutek dłuższego lub krótszego oddalenia się z niego, pod warunkiem, że osoba nie traci rzeczywistego związku z miejscem.

Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców bądź tego z rodziców, któremu powierzono wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeśli rodzice mieszkają osobno, a prawa rodzicielskie przysługują obojgu rodziców, miejscem zamieszkania dziecka jest miejsce zamieszkania tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa.

W przypadku osoby pozostającej pod opieką ze względu na ubezwłasnowolnienie jest miejsce zamieszkania opiekuna.

W każdym przypadku można mieć tylko jedno miejsce zamieszkania.

58) Osoba prawna - wyodrebniona jednostka organizacyjna, która może występować jako samodzielny podmiot prawa cywilnego. Na istote osoby prawnej składają się:

1. element ludzki - zaloga przedsiębiorstwa

2. element majaktowy - ma wlasny majatek i odpowiada za swoje zobowiązania swoim majatkiem

3. element organizacyjny - wyraza się w istnieniu określonej struktury

4. cel - określony w przepisach albo statucie

59) Rodzaje osob prawnych:

1. skarb panstwa

2. spolki kapitałowe

3. przedsiębiorstwa państwowe

4. banki

5. państwowe jednostki organizacyjne

6. podzielnie

7. fundacje

8. stowarzyszenia

9. inne jednostki organizacyjne o zróżnicowanym charakterze

60) Siedziba osoby prawnej - Siedzibą osoby prawnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający

61) Skarb Panstwa - szczegolna osoba prawna. Pojeciem SP posługujemy się wówczas, gdy panstwo wystepuje nie jako suweren wyposażony w uprawnienia wladzcze wobec wszystkich innych podmiotow lecz jako partner w stosunkach majatkowych ( panstwo pod pojeciem SP = właściciel, najemca, sprzedawca, zamawiający usługi budowlane). SP jest wlascielem tej czesci majatku państwowego, ktra mnie należy do innych państwowych osob prawnych. Jest to majatek olbrzymi i SP jako wlasciiel nie może być porównywany porównywany żadna inna osoba prawna. Należy do niego cale mienie administracji państwowej, wojska, policji, szkolnictwa, służby zdrowia itd.SP nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorstw państwowych państwowych innych państwowych osob prawnych, chyba ze przepis szczególny stanowi inaczej. Przedsiębiorstwa Przedsiębiorstwa inne państwowe osoby nie ponosza odpowiedzialności za zobowiązania SP.

62) Zdolność osoby prawnej

Osoby prawne również posiadają zdolność do czynności prawnych. Każda z nich posiada zdolność prawną oraz zdolność do czynności prawnych. Wynika to z faktu uzyskania osobowości prawnej z chwilą wpisu do właściwego rejestru. W przypadku osób prawnych na gruncie prawa polskiego obowiązuje tzw. teoria organów, która oznacza, że osoba prawna działa w obrocie prawnym przez swoje organy w sposób przewidziany w ustawie oraz w opartym na niej statucie. Organ osoby prawnej (np. dyrektor przedsiębiorstwa), zawierając umowę składa oświadczenie woli jako osoba prawna, a nie jako osoba fizyczna lub przedstawiciel osoby prawnej.

63) Przedsiebiorca; firma

Przedsiębiorcą jest podmiot prawa, który prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą

Firma jest nazwą

Przedsiębiorca działa pad nazwą ( firmą)

• firmę ujawnia się w odpowiednim rejestrze

• nazwa firmy musi być różna od innych nazw przedsiębiorstw, tak by odróżnić przedsiębiorstwa prowadzące działalność na tym samym rynku

Obowiązuje zasada pierwszeństwa kto był pierwszy z nazwą ten tak nazywa działalność

• firma nie może być zbyta

• firmą os. Fiz. Jest jej imię i nazwisko nie wyklucza to innych pojęć dodanych dowolnie do firmy (psłdonim)

• firmą osoby prawnej jest nazwa w której należy podać os. Prawnej (ABC S.A.)

64) Czynność prawna - czynność osoby fizycznej lub prawnej, która zamierza do ustanowienia, zmiany lub zniesienie stosunku cywilno - prawnego przez zlozenie odpowiedniego oświadczenia woli. Dzielimy je na:

1. jednostronne - do dokonania czynności wystarczy zlozenie oświadczenia woli przez 1 osobe

2. dwustronna - do jej dokonania jest konieczne oświadczenie woli 2-ch stron

3. rozporzadzajaca - powoduje przeniesienie prawa majatkowego na inna oosbe

4. zobowiazujaca - zobowiaznie jednej strony do dokonania oświadczenia w przyszłości

5. odplatna - strona, która sama dokonuje przysposobienie majatkowego otrzymuje korzysc majatkowa

6. nieodplatna - gdy strona korzyści majatkowej nie otrzymuje

7. realna - czynność ta wymaga zlozenia oświadczenia woli i wydania rzeczy

65) Składniki czynności prawnej

1. Oświadczenie woli -przejaw woli ludzkiej skierowany do adresata oświadczenia zmierzający do wywołania skutku prawnego w postaci powstania, zmiany, ustania stosunku prawnego. Oświadczeniem woli jest każde zachowanie człowieka wyrażające jego wolę w sposób dostateczny. Może być złożone nie tylko na piśmie, ale także ustnie, jak również wyrażone przez gest. Oświadczenie sądu zastępuje oświadczenie woli.

Przejaw woli zostanie uznany za oświadczenie woli w sensie prawnym, jeśli zostaną spełnione następujące warunki:

• oświadczenie zostanie złożone w sposób swobodny, bez przymusu

• oświadczenie będzie zrozumiałe, w drodze interpretacji można ustalić, jakiego rodzaju skutek prawny chciał wywołać składający oświadczenie. Tu można wyróżnić:

1. oświadczenia woli wyraźne, czyli złożone za pomocą mowy, pisma, gesty

2. oświadczenia woli dorozumiane, czyli złożone w inny sposób poprzez zachowanie, są one oświadczeniem woli, jeżeli w danym kontekście sytuacyjnym to zachowanie pozwala odczytać wolę podmiotu.

1. Faktyczne działania stron

66) Oświadczenie woli - przejaw woli ludzkiej zmierzający do wywołania skutku prawnego w postaci powstania, zmiany, ustania stosunku prawnego. Oświadczeniem woli jest każde zachowanie człowieka wyrażające jego wolę w sposób dostateczny. Może być złożone nie tylko na piśmie, ale także ustnie, jak również wyrażone przez gest. Definicja oświadczenia woli w prawie polskim została zawarta w art. 60 kodeksu cywilnego.

1. oświadczenia woli wyraźne, czyli złożone za pomocą mowy, pisma, powszechnie uznanych za zrozumiałe.

2. oświadczenia woli dorozumiane, czyli złożone w inny sposób niż powyżej, poprzez inne zachowanie, są one oświadczeniem woli, jeżeli w danym kontekście sytuacyjnym to zachowanie pozwala odczytać wolę podmiotu.

67) Wady oświadczenia woli - szczególne stany faktyczne, wskazane przez ustawodawcę, które uzasadniają pozbawienie aktu prawnego jakim jest oświadczenie woli skuteczności prawnej.

1. bezwzględną nieważność

2. wzruszalność czynności prawnej (nieważność względną) - W razie jeśli nie zostanie wzruszona w odpowiednim czasie następuje jej konwalidacja, czynność staje się ważna w sposób niewzruszalny

Wadami oświadczeń woli w prawie polskim są:

• brak świadomości i swobody (co oznacza, że osoba oświadczająca swoją wolę nie znajduje się w normalnym stanie psychicznym i fizycznym)

• pozorność (złożenie oświadczenia woli pozornego, które nie ma wywołać skutków prawnych lub zrobione jest dla żartu)

• błąd (mylne wyobrażenie lub brak tego wyobrażenia u osoby oświadczającej swoją wolę o rzeczywistym stanie rzeczy)

• groźba (wymuszenie oświadczenia woli i stanowi jego wadę jeśli jest poważne i bezprawne)

• podstęp osoby trzeciej (celowe, świadome działanie osoby, która ten błąd wywołuje)

68) Forma czynności prawnej; forma pisemna

Forma czynności prawnej - to sposób, w jaki czynność prawna zostaje wyrażona na zewnątrz. Przykładowo umowę można zawrzeć w formie ustnej lub w formie pisemnej. Umowę w formie pisemnej można z kolei sporządzić np. w postaci własnoręcznie podpisanego dokumentu czy aktu notarialnego.

Zwykla forma pisemna - Spełnienie wymogu zwykłej formy pisemnej w zakresie jednostronnej czynności prawnej polega na zamieszczeniu własnoręcznego podpisu przez osobę dokonującą czynności na dokumencie zawierającym jej oświadczenie woli.

Nie jest konieczne sporządzanie własnoręcznym pismem całego dokumentu, wyjątek stanowi wymóg własnoręcznego sporządzenia testamentu. Z formą pisemną zrównana jest forma dokumentu elektronicznego z bezpiecznym podpisem elektronicznym.

Forma pisemna z urzędowo poświadczoną datą

Czynność prawna w formie dokumentu pisemnego z urzędowo poświadczoną datą (dokument pisemny z datą pewną) dokonana zostaje, gdy:

• data czynności prawnej zostanie urzędowo poświadczona,

• fakt dokonania czynności zostanie stwierdzony w jakimkolwiek dokumencie urzędowym - od daty tego dokumentu,

• na dokumencie obejmującym czynność prawną zostanie umieszczona jakakolwiek wzmianka organu państwowego, organu samorządu terytorialnego lub notariusza - od daty tej wzmianki.

Forma pisemna z podpisami notarialnie lub urzędowo poświadczonymi

Czynność prawna jest dokonana w formie dokumentu pisemnego z podpisem poświadczonym, jeżeli urzędnik lub notariusz stwierdził na dokumencie jego własnoręczność. Forma ta wymaga złożenia podpisu na dokumencie w obecności takiego notariusza lub urzędnika.

Akt notarialny

Zgodnie z polskim prawem, akt notarialny powinien być sporządzony w języku polskim przez notariusza i zawierać:

• dzień, miesiąc i rok sporządzenia aktu, a w razie potrzeby lub na żądanie strony - godzinę i minutę rozpoczęcia i podpisania aktu;

• miejsce sporządzenia aktu;

• imię, nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza, a jeżeli akt sporządził zastępca notariusza - nadto imię i nazwisko zastępcy;

• imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych, nazwę i siedzibę osób prawnych lub innych podmiotów biorących udział w akcie, imiona, nazwiska i miejsce zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych, ich przedstawicieli lub pełnomocników, a także innych osób obecnych przy sporządzaniu aktu;

• oświadczenia woli stron, z powołaniem się w razie potrzeby na okazane przy akcie dokumenty;

• stwierdzenie, na żądanie stron, faktów i istotnych okoliczności, które zaszły przy spisywaniu aktu;

• stwierdzenie, że akt został odczytany, przyjęty i podpisany;

• podpisy biorących udział w akcie oraz osób obecnych przy sporządzaniu aktu;

• podpis notariusza.

69) Przeslanki ważności czynności prawnej

1. Osoba dokonujaca czynności prawnej musi posiadac zdolność prawna oraz zdolność do czynności prawnych

2. Czynność prawna nie może być sprzeczna z ustawa i zasadami współżycia społecznego

3. Dokonanie jej w przewidziane formie, jeżeli przepisy wymagaja określonej formy pod rygorem nieważności

4. Czynność prawna powinna być wolna od wad

70) Przyczyny nieważności czynności prawnej

W razie braku którejkolwiek z wymienionych przeslanek czynność parawna jest wadliwa

1. Nieważność bezwzgledna

2. Nieważność wzgledna ( możność uchylenia się od skutkow czynności prawnej)

71. Termin

Zdarzenie przyszłe pewne przedmiotowo, bo czasu nie da się zatrzymać

Reguły obliczania terminu:

1. gdy obliczanie terminu nie zostało podane, czas obliczamy dowolnie

2. termin upływa z końcem dnia- godz. 24:00

3. jeżeli początkiem terminu obliczonego w dniach jest pewne zdarzenie to nie liczy się tego dnia

4. termin oznaczony w tyg. miesiącach latach ( NIE W DNIACH ) kończy się z upływem dnia który datą lub nazwą odpowiada dniowi początkowemu terminu

Jeżeli nie ma takiego dnia w miesiącu to do ostatniego dnia miesiąca

Np.2007-12-31- 2 miesiące na odpowiedź

2007-02-31- nie ma takiego dnia

2007-02-29- 24:00

5. dla osoby wiek upływa z początkiem dnia

6. termin oznaczony na początek, środek lub koniec miesiąca to dni: 1, 15, 30

7. termin upływa w dzień ustawowo wolny od pracy, to termin upływa z końcem dnia następnego

72. Warunek

To zdarzenie przyszłe i niepewne, od którego może zostać uzależniona skuteczność czynności prawnej

Rodzaje warunków:

1. zawieszający- zawiesza skuteczność do momentu wykonania pewnego zadania, nie wiadomo kiedy wygaśnie taki warunek, nie wiadomo jak długo będzie trwała skuteczność warunku

2. rozwiązujący- ważny do pewnego momentu, określony jest koniec skuteczności prawnej

73) Przedstawicielstwo - polega na tym, że osoba zwana przedstawicielem dokonuje z osobą trzecią - w imieniu reprezentowanego - czynności prawnej, która ma wywrzeć skutek bezpośrednio na reprezentowanym. Nikt jednak nie może samowolnie ingerować w cudzą sferę prawną. Dlatego, aby działanie przedstawiciela osiągnęło zamierzony rezultat, tj. by wywarło odpowiedni skutek między reprezentowanym a osobą trzecią, przedstawiciel musi mieć tzw. umocowanie. Umocowanie to kompetencja do działania, przysługująca przedstawicielowi albo z mocy ustawy, albo na podstawie oświadczenia woli reprezentowanego (art. 96 kc). W zależności od tego wyodrębnia się dwa rodzaje przedstawicielstwa:
a) Przedstawicielstwo ustawowe to taki rodzaj przedstawicielstwa, w którym umocowanie do działania w cudzym imieniu nie opiera się na oświadczeniu woli reprezentowanego, ale wynika z przepisów prawnych. Przedstawicielem ustawowym może być tylko osoba określona w ustawie, np, rodzice sprawujący nad dzieckiem władzę rodzicielską czy opiekun ustanowiony przez sąd. Przedstawicielem ustawowym może być wyłącznie osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.
b) Pełnomocnictwo

74) Pełnomocnictwo; prokura

Pełnomocnictwo jest rodzajem przedstawicielstwa, w którym umocowanie do działania płynie ze specjalnego upoważnienia udzielonego przez reprezentowanego. Pełnomocnikiem może być także osoba posiadająca ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Można wyodrębnić różne rodzaje pełnomocnictw
> pełnomocnictwo ogólne,
> pełnomocnictwo szczególne,
> pełnomocnictwo rodzajowe,
> pełnomocnictwo domniemane,
> reprezentacja wzajemna małżonków,
> prokura,
> pełnomocnictwo w administracji.

Prokura - szczególny rodzaj pełnomocnictwa dla osoby fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych (prokurenta), którego udzielić może każdy przedsiębiorca podlegający wpisowi do rejestru przedsiębiorców (w Krajowym Rejestrze Sądowym). Prokura upoważnia do dokonywania wszelkich czynności (sądowych i pozasądowych) związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Z czynności tych wyłączone jest zbywanie i obciążanie przedsiębiorstwa i nieruchomości, co do których konieczne jest pełnomocnictwo szczególne.

Prokury nie można przenieść na inną osobę, prokurent może natomiast udzielić innej osobie pełnomocnictwa szczególnego do poszczególnej czynności.

Rodzaje prokury prokura samodzielna (samoistna) - prokurent działa samodzielnie;

• prokura łączna - dla dokonania czynności prawnej konieczne jest współdziałanie wszystkich prokurentów. W praktyce funkcjonuje także, zaakceptowana przez Sąd Najwyższy, prokura łączna nieprawidłowa, która polega na tym, że dla dokonania czynności konieczne jest współdziałanie prokurenta z inną osobą, która prokurentem nie jest (np. z członkiem zarządu, wspólnikiem);

• prokura oddziałowa - zakres umocowania prokurenta ograniczony jest do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa.

75) Przedawnienie - polega na tym, ze po upływie wskazanego przez prawo terminu dłużnik może uchylic się od spełnienia świadczenia(przedawnieniu ulaegaja jedynie roszczenia majatkowe, a wiec roszczenia, które nie maja charaktery majatkowego np. roszczenia o ochrone praw osobistych - nie podlegaja przedawnieniu)

Termin przedawnienia (wynosi 10 lat) - jest on stosowany we wszystkich przypadkach, w których przepis kodeksu cywilnego lub inne nie przewiduja krótszego terminu(3 lata - roszczenia z dzialalnosci gospodarczej i o świadczenia okresowe; terminy przedawnien nie moga byc ani skracane ani przedluzane przez czynności prawne)

76) Prawo rzeczowe - dzial prawa cywilnego normujący prawo własności i inne prawa do rzeczy. Do spraw rzeczowych, które mogą przysługiwać osobom fizycznym i prawnym , a które reguluja dzial prawa cywilnego zaliczamy:

1. prawo własności

2. uzytkowanie wieczyste

3. ograniczone prawa rzeczowe

Prawa te naleza do grupy praw podmiotowych bezwzględnych bezwzględnych, dotycza rzeczy i odnosza się do określonej rzeczy ruchomej lub nieruchomej.

77) Rzeczy i ich podzial

Rzeczami w rozumieni prawa cywilnego sa podmioty materialne, an tyle wyodrębnione, ze w obrocie mogą być traktowane jako dobra samoistne.

Podzial rzeczy:

1. nieruchomość

2. ruchomość

3. oznaczone indywidualnie

4. oznaczone co do gatunku

5. trwale

6. srodki obrotowe

7. zużywalne

8. niezuzywalne

78) Nieruchomość - czesc powierzchni ziemskiej stanowiaca przedmiot w odrębnej własności(grunt) wraz ze wszystkimi, co jest z nia trwale związane, zabudowaniami, drzewami i innymi czesciami składowymi. Wyjatkowo jako nieruchomość może być traktowany także sam budynek lub jego czesc (lokal), jeżeli na mocy przepisow szczególnych stanowi odrębny od gruntu przedmio wlasnoci.

79) Przedsiębiorstwo

to zorganizowany zespół składników materialnych i niematerialnych przeznaczonych do prowadzenia działalności gosp.

80) Prawo własności - własność jest najszerszym prawem do rzeczy, pozwalającym właścicielowi korzystac z niej i rozporządzać nia z wylaczeniem innych osob.

81) Ograniczenia prawa własności

82) Współwłasność - szczegolna odmiana własności, charakteryzujaca się wielością podmiotow prawa własności. O współwłasności mowimy, gdy rzecz stanow jednoczeni własność kilku osob.

Prawo cywilne wyroznia 2 formy wspolwlanosci:

1. laczna (nie wyróżnia się udziałów, jest zawsze stosunkiem prawnym związanym z innym stosunkiem prawnym - jego prawną konsekwencją. Współwłasność łączna nie jest instytucją jednolitą, każdy jej przypadek regulują przepisy szczególne, które ją ustanawiają.)

2. w czesciach ulamkowych (Współwłasność w częściach ułamkowych, w której każdemu współwłaścicielowi przysługuje udział w prawie własności określony ułamkiem, jest samoistnym stosunkiem prawnym, regulowanym wyłącznie przez prawo rzeczowe.)

83)

84) Nabycie własności

a) pierwotne - odznaczaja się tym, ze nabycie prawwa własności nastepuje w sposób niezależny od prawa poprzedniego właściciela i czyichkolwiek uprawnien. Do pierwotnych sposób nabycia własności naleza:

1. nacjonalizacja

2. wywłaszczenie

3. zasiedzenie

4. znalezienie

5. polaczenie

6. pomieszanie

7. przeistoczenie

b) pochodne - charakteryzuja się tym, ze nowy właściciel wywodzi swe prawo z prawa poprzedniego właściciela. Prawo własności nie ustaje, jak przy sposobach pierwotnych, lecz trwa nadal, a zmienia się tylko właściciel. Pochodnymi sposobami nabycia prawa własności sa min.

1. Umowa (sprzedaz, darowizna,zamiana i in.)

2. Dziedziczenie

3. Nabycie majatku przy laczeniu się osob prawnych

100. Źródła zobowiązań:

• czynności prawne

• umowy

• jednostronne czynności prawne

• decyzje administracyjne

• czyny niedozwolone (delikty)

• bezpodstawne wzbogacenie i nienależne świadczenie

• prowadzenie spraw cudzych bez zlecenia

101) Umowa - zgodne oświadczenie woli stron, zmierzające do ustanowienia zmiany lub zniesienia stosunku prawnego.

Doktrynalny podział umów
Ze względu na obowiązki stron wyróżnia się umowy:
• jednostronnie zobowiązujące (np. umowa darowizny) - tylko jedna osoba jest zobowiązana, a druga uprawniona,
• dwustronnie zobowiązujące (np. umowa pożyczki) - obie osoby są zarówno zobowiązane, jak i uprawnione do określonych czynności, np. obowiązek wydania przedmiotu pożyczki i uprawnienie do jego uzyskania oraz obowiązek zwrotu przedmiotu pożyczki i uprawnienie do jego odzyskania.
Wśród umów dwustronnie zobowiązujących wyróżnia się umowy wzajemne, w których świadczenie jednej ze stron ma odpowiadać świadczeniu drugiej strony (być jego ekwiwalentem). Przykładem tego typu umów jest np. umowa sprzedaży, w której jedna ze stron zobowiązuje się przenieść własność rzeczy, a druga strona zobowiązuje się w zamian za to zapłacić odpowiednią cenę.
Umowy dzielą się ponadto na:
• nazwane - uregulowane w Kodeksie cywilnym lub innych ustawach (np. sprzedaż, pożyczka, użyczenie, przewóz)
• nienazwane - tworzone na zasadzie swobody umów (np. franczyza, factoring, timeshare)

102. Sposoby zawarcia umowy

1. oferta - oświadczenie woli zawierające propozycję zawarcia umowy. Oferent kieruje propozycje zawierające elementy istotne przedmiotowo.

Oferta powinna zawierać oznaczony czas odpowiedzi. Gdy czas nie jest oznaczony to ważność oferty mija w momencie upływu czasu w którym w sposób naturalny można wyrazić wolę.

Oferta przyjęta ze zmianą poczytuje się za nową ofertę

2. aukcja ( licytacja)- licytanci przystępuj ą do wyścigu cenowego. Korzystniejsza oferta likwiduje poprzednie oferty. Można zmieniać oferty

3. przetarg- uczestniczący w nim w jednym terminie przedstawiają jednocześnie swoje propozycje, których nie mogą zmienić.

Oferta przestaje obowiązywać gdy organizator przetargu wybierze inną ofertę.

4. negocjacje-

103. Umowa przedwstępna

Ma na celu przygotowanie zawarcia umowy między stronami. Jedna lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości oznaczonej umowy, określanej mianem umowy przyrzeczonej. Umowę taką można zawrzeć w sytuacji, gdy niezwłoczne zawarcie umowy definiowanej jest niemożliwe ze względów na istniejące przeszkody prawne lub faktyczne albo z jakichkolwiek przyczyn dla stron niedogodne, lecz chcą one siebie zapewnić o zawarciu takiej umowy w przyszłości

105. Grupy umów

I Podział ze wzgl. na charakter świadczenia:

1. umowy przenoszące własnośc

• sprzedaży

• zamiany

• dostawy

• kontraktacji

• darowizny

II Przedmiotem świadczenia jest korzystanie z rzeczy cudzej:

1. umowa najmu

2. umowa dzierżawy

3. umowa leasingu

4. umowa użyczenia

III Dotyczy stosunków kredytowych

1. umowa pożyczki

2. kredyt

3. umowa rachunku bankowego

4. umowa przechowania

5. depozyt nieprawidłowy

IV Świadczenie przechowania

1. umowa o dzieło

2. zlecenie

3. agencja

4. komis

5. przewóz

6. skład

7. roboty budowlane

8. spedycja

108. Bez podstawne wzbogacenie

Uzyskanie korzyści majątkowej bez podstawy prawnej kosztem innej osoby np. odebranie paczki przeznaczonej dla innego adresata. Osoba wzbogacona ma obowiązek zwrotu osobie zubożonej.

Uzyskanie kosztem innej osoby korzyści majątkowej bez potrzebnej do tego podstawy prawnej. Nakłada na wzbogaconego obowiązek zwrotu korzyści w naturze, a gdyby było to nie możliwe obowiązek zapłacenia równowartości pieniężnej.

Powstaaje stosunek zobowiązaniowy między wzbogaconym a osobą kosztem której nastąpiło wzbogacenie

109. Nienależne świadczenie

Polega na spełnieniu świadczenia przez osobę, która nie była do tego zobowiązana. Osoba ta może żądać zwrotu świadczenia chyba że:

• spełniaacy świadczenie wiedział, że nie jest do świadczenia zobowiązany

• świadczenie czyni zadośc zasadą współżycia społecznego

• spełniający świadczenie zaspokoił przedawnione roszczenie

110. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia

Działanie w cudzym interesie podjęte z inicjatywy działającego np. przewiezienie własnym samochodem osoby rannej do szpitala.. Prowadzący sprawę powinien w miarę możliwości powiadomić zainteresowanego i albo oczekiwać zaleceń albo prowadzić sprawę dopóki osoba zainteresowana nie będzie mogła się nią zająć. Jeśli są spełnione w/w warunki to osoba prowadząca cudzą sprawę może żądać od osoby, w której interesie działała zwrotu poniesionych wydatków

117) Niewykonanie zobowiązania

Następuje gdy:

• dłużnik nie spełnił w ogóle świadczenia

• dłużnik spełnił świadczenie niewłaściwie- różnica w ilości, miejscu, jakości- szkoda po stronie wierzyciela

118) Kara umowna uregulowana jest w art. 483-484 Kodeksu cywilnego. Jest to klauzula, którą strony mogą umieścić w umowie cywilnoprawnej. W klauzuli tej strony mogą postanowić, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego (i tylko takiego) nastąpi poprzez zapłatę określonej sumy. Ustawa wyraźnie stanowi jednak, że dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej. W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w ustalonej wcześniej wysokości bez względu na rzeczywistą wysokość poniesionej szkody. W przypadku gdyby strony chciały dopuścić żądanie odszkodowania przenoszącego wysokość kary umownej konieczne musiałoby być wcześniejsze zastrzeżenie tego w umowie. Dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej w dwóch przypadkach: a) gdy wykonał już swoje zobowiązanie w znacznej części; b) gdy kara umowna jest rażąco wysoka.

119) Umowa sprzedazy

Sprzedaż - umowa cywilna, w której: ...sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Sprzedaż jest umową:

• konsensualną (z wyjątkiem sprzedaży rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku lub rzeczy przyszłych, gdzie sprzedaż jest umową realną)

• odpłatną

• wzajemną (art. 487 § 2 kc)

• zobowiązującą, z reguły wywołuje też skutki rozporządzające (art. 155, 510, 1052 kc)

• kauzalną

Forma umowy

• jeżeli przedmiotem sprzedaży jest przedsiębiorstwo, wymagana jest forma pisemna z podpisami stron poświadczonymi notarialnie (art. 75 § 1 kc) (pod rygorem nieważności - ad solemnitatem)

• jeżeli przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość, prawo użytkowania wieczystego lub spadek, wymagana jest forma aktu notarialnego (art. 158 i 237 kc w związku z art. 75 § 4 kc oraz art. 1052 § 3 kc) (pod rygorem nieważności - ad solemnitatem)

• jeżeli przy sprzedaży zastrzeżono prawo własności rzeczy sprzedanej, a rzecz została wydana kupującemu, to zastrzeżenie takie powinno być potwierdzone pismem (art. 590 kc); skuteczność zastrzeżenia wobec wierzycieli kupującego zależy od tego, czy pismo ma datę pewną (art. 81 kc

• przy sprzedaży na raty zastrzeżenie natychmiastowej wymagalności ceny może być dokonane tylko na piśmie przy zawarciu umowy (art. 586 § 1),

• jeżeli umowa sprzedaży wymagała szczególnej formy, a sprzedawca na jej podstawie wykonuje zastrzeżone w niej prawo odkupu, musi zachować tę samą formę (art. 593 § 2 kc)

Strony umowy sprzedaży

Stroną umowy sprzedaży może być każdy podmiot - osoba fizyczna lub prawna, jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której ustawa przyznała zdolność prawną

Przedmiotem umowy sprzedaży, a więc świadczenia sprzedawcy mogą być:

• rzeczy oznaczone indywidualnie bądź tylko co do gatunku

• energie: elektryczna, wysokich ciśnień, gazowa, wodna, cieplna

• prawa majątkowe zbywalne

• zespoły rzeczy i praw

Obowiązki sprzedawcy (art. 535 kc):

• obowiązek przeniesienia własności sprzedawanej rzeczy na kupującego

• obowiązek wydania rzeczy kupującemu

Obowiązki kupującego:

• obowiązek zapłaty ceny

• obowiązek odebrania kupionej rzeczy

120) Wybrana umowa z czesci szczególnej III księgi kodeksu cywilnego

Umowa dzierżawy

Przez umowe dzierżawy wydzierzawiajacy zobowiazuje się oddac dzierżawcy rzecz do uzywania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a dzierzawca zobowiazuje się placic umowiony czynsz.

Umowa dzierżawy zblizona jest do umowy najmu z następującymi roznicami:

1) Przemiotem umowy dzierżawy mogą być rzeczy indywidualnie oznaczone, tak samo jak przy najmie. Lecz przepisy o dzierzawie stosuje się odpowiednio także do dzierżawy praw (np. prawa lowieckiego)

2) Najwazniesza roznica polega na tym, ze najemca może rzeczy używać, natomiast dzierzawca może rzecz użytkować tzn. używać oraz pobierac z rzeczy pożytki (owoce)]

3) W razie braku postanowien umownych w tym względzie, do umow dzierżawy odnosza się nieco inne przepisy dotyczące czynszu i terminow wypowiedzenia niż w odniesieniu do umow najmu. Czynsz jest platny z dolu w terminie zwyczajowo przyjętym, przyjętym przyjętym , a w braku odpowiedniego zwyczaju - półrocznie półrocznie dolu. Roznie te podyktowane sa tym, ze przedmiotem umow dzierżawy sa przewaznie grunty i zabudowania.

---