PSYCHOLOGIA KLINICZNA I ELEMENTY PSYCHIATRII

WYKŁAD 1 14/04/11

TEMAT: PRZEDMIOT I ZADANIA PSYCHOLOGII KLINICZNEJ

1. Psychologia kliniczna - jest szerszą dziedziną wiedzy. Tu nie zajmujemy się głównie zaburzeniami psychicznymi (jak na psychopatologii), lecz zadajemy pytania o czynniki, warunki dobrego funkcjonowania. Zajmuje się takim obszarem, który zapewnia satysfakcję podmiotowi. Drugi zakres zajmuje się mechanizmami zdrowia, czyli co decyduje o tym, że człowiek rozwija się i otrzymuje dojrzałość. Trzeci dział psychologii klinicznej dotyczy zagadnień związanych z psychoterapią (pobudza do rozwoju i sprawia, że ten rozwój się poszerza). Działania psychologiczne - interwencja kryzysowa, psychoedukacja, rehabilitacja.

2. Psychoterapia - jest to rodzaj leczenia - prof. Aleksandrowicz - leczenie zaburzeń psychicznych przy pomocy środków psychospołecznych.

3. Psychoterapia - jest to praca nad osiągnięciem pożądanych zmian przez klienta w celu poprawy jakości życia, w celu lepszego funkcjonowania społecznego i psychicznego.

4. Nad jakimi obszarami podejmuje się prace w psychoterapii:

1. Strefa emocjonalna

1. Zmiany reagowania w różnych sytuacjach

2. Zmiany lęku na inne konstruktywne emocje, które pobudzają do działania.

3. Poradzenie sobie ze stanami depresyjnymi

4. Trudności z wyrażaniem emocji (z ekspresją emocji)

2. Sfera poznawcza

1. Sposób percepcji siebie (zmiana tego sposobu)

2. Zmiana przekonań.

3. Sfera relacji interpersonalnych

1. Zmiana systemu rodzinnego

2. Zmiana mówienia o swoich potrzebach

3. Zmiana zachowania.

5. Podejście: psychoanalityczne, behawioralne (behawioralno-poznawcze), humanistyczne (humanistyczno-egzystencjonalne), systemowe.

6. Różnice miedzy w/w podejściami:

1. Sposób myślenia o psychice człowieka

2. Rozumienie tych zaburzeń

3. Strategie, techniki psychoterapeutyczne

7. Elementy wspólne dla w/w podejść:

1. Wyznaczanie celów - nawiązanie dobrej relacji z pacjentem

2. Stworzenie poczucia bezpieczeństwa - atmosfera panująca w danym miejscu (atmosfera szacunku, poszanowania godności i bezpieczeństwa)

3. Każde z podejść dysponuje pewnymi strategiami (technikami)

8. 4 warunki dobrego kontaktu - Carl Rogers

1. Empatia

2. Kongruencja - spójność doświadczeń, przeżyć pacjenta i umiejętność podążania za tym przez terapeutę

3. Integracja terapeuty, dojrzałość terapeuty

4. Autentyczność: 1. Umiejętne stosowanie narzędzi terapeutycznych 2. Stwarzanie poczucia bezpieczeństwa pacjentowi.

WYKŁAD 2 15/04/11

TEMAT: CZYNNIKI LECZĄCE W PSYCHOTERAPII - RELACJA TERAPEUTYCZNA

1. Relacja klienta z terapeutą w której słowo używane jest słowem wyrafinowanym, które leczy - baza.

1. Inaczej: Związek terapeutyczny

2. Inaczej: Przymierze terapeutyczne

3. Inaczej: Sprzymierzenie w pracy terapeutycznej

4. Relacja kształtuje się podczas regularnych spotkań

5. Spotkania twarzą w twarz

6. Ta relacja tworzy się w atmosferze naturalnej

7. Tworzy się w atmosferze intymnego, niezwykłego napięcia emocjonalnego i w atmosferze pełnego zaufania

8. Kontakt w psychoterapii jest ograniczony

9. Brak możliwości rozwoju rodzącego się związku emocjonalnego poza przestrzenią psychoterapii

10. Psychoterapeuta nie może wprowadzać swoich własnych problemów.

• Bycie w - jest synonimem empatii

• Bycie dla - jest synonimem zaangażowania

• Bycie z - jest synonimem partnerstwa

11. Warunki niezbędne do zaistnienia relacji:

1. Poczucie bezpieczeństwa terapeuty uzależnione od:

- właściwości osobowościowych (odwaga, wnikliwość, refleksyjność)

- wiedza terapeuty, warsztat techniczny, doświadczenie terapeutyczne

- zachowania pacjenta, ich przewidywalność

2. Poczucie bezpieczeństwa pacjenta uzależnione od:

- bezwarunkowego pozytywnego stosunku terapeuty oraz zaangażowania w terapię

- wszelkie formy okazywania szacunku przez terapeutę (poszanowanie czasu, zwracanie się Pan/Pani, wygląd, wystrój pomieszczenia, dźwiękoszczelne drzwi, sposób powitania i pożegnania, przedstawienie się)

- prawidłowo zawarta umowa z pacjentem odnośnie psychoterapii

- bezwzględne respektowania zasad kontraktu

- przestrzeganie tajemnicy zawodowej

- przestrzeganie standardów pracy zawodowej (brak pośpiechu w działaniu)

- omawianie z pacjentem tego co się dzieje w procesie terapeutycznym.

2. Wstępne ustalenia diagnostyczne.

1. We wstępnej diagnozie terapeuta próbuje rozpoznać rodzaj trudności (na podstawie rozmowy), objawy, czynniki, które leżą u podstaw zaburzeń - co wyzwoliło te trudności i co je podtrzymuje.

2. Obszary:

1. Diagnoza objawowa:

• jakie dolegliwości?

• jak często?

• z jakim nasileniem?

2. Diagnoza mechanizmów chorobowych

• Określenia aktualnej sytuacji pacjenta

- określenie obszaru jego trudności: funkcjonowania w rodzinie, w rolach zawodowych, w rolach społecznych

- określenie czego przede wszystkim nie udaje się pacjentowi realizować, a co udaje mu się realizować.

• Analiza przyczyn zaburzeń

- jakie właściwości pacjenta utrudniają mu funkcjonowanie: schematy poznawcze, reagowanie emocjonalne (podwyższona gotowość reagowania lękiem)

- diagnoza czynników, które ukształtowały właściwości pacjenta (urazy emocjonalne przeżyte we wczesnym dzieciństwie, konfliktowe relacje z osobami znaczącymi, frustracja potrzeb, brak gratyfikacji potrzeb, narażenie na nadmierny stres, trudne sytuacje ograniczające rozwój)

WYKŁAD 3 28/04/11

CD W. 2

TEMAT: CZYNNIKI LECZĄCE W PSYCHOTERAPII - KONTRAKT TERAPEUTYCZNY

1. Kto może być przyjęty do psychoterapii:

1. Dotyczy etiologii problemu z jakim zgłasza się pacjent. Uwarunkowane jest to czynnikami psychologicznymi

2. Wystarczająco dobra motywacja pacjenta do podjęcia i uczestniczenia w psychoterapii.

3. Pacjent nie jest aktualnie w psychoterapii u innej osoby (wyjątek: terapia małżeńska, rodzinna)

4. Neutralność emocjonalna terapeuty - brak zaszłości lub zależności relacyjnej, brak silnego przeciwprzeniesienia.

2. Elementy kontraktu:

1. Cel psychoterapii - ogólny lub szczegółowy (konkretny)

2. Określenie formy pracy psychoterapeutycznej - ustalenie rodzaju psychoterapii

3. Wkład pacjenta w proces psychoterapii:

1. Zgoda na przeżywanie emocji związanych z omawianiem różnych ważnych doświadczeń życiowych

2. Zgoda na omawiania ważnych doświadczeń życiowych

3. Podejmowanie nowych zachowań związanych z dokonaniem zmian w życiu klienta

4. Dzielenie się z terapeuta odpowiedzialnością za przebieg sesji

5. Zobowiązanie do niepodejmowania ważnych decyzji życiowych w trakcie sesji

3. Ustalenie warunków procesu terapeutycznego

1. Miejsce spotkań

2. Czas trwania jednej sesji - 50 min, 60 min, 80 min

3. Określenie czasu trwania procesu terapeutycznego

4. Sposób odwoływania sesji (nie mniej niż 24 godziny)

5. Konsekwencje nieodwołania sesji w terminie np. pacjent musi za tę sesję zapłacić

6. Częstotliwość spotkań - 1 w tygodniu, 2 razy w tygodniu, co dwa tygodnie

7. Wysokość i forma opłat

8. Możliwość wykorzystania aparatury w czasie sesji

9. Sposoby komunikowania się między sesjami

10. Kwestia dyskrecji

11. Włączanie dodatkowych osób

12. Ustalenie co się będzie działo jak spotka się pacjent z terapeutą poza gabinetem (dzień dobry i na tym koniec)

4. Źródła zakłóceń i trudności w procesie psychoterapii - John Enright

1. Etap I - uznanie własnej chęci uczestniczenia w sytuacji terapii

1. Główne pytanie - co Pana/Panią tutaj sprowadza?

2. Drugie pytanie - czy Pan/Pani jest tutaj z wyboru?

2. Etap II - jaki jest rzeczywisty doświadczony przez pacjenta problem

1. Co jest takiego w tym, że to jest dla Ciebie problemem

3. Etap III - sprawdzenie czy według pacjenta stan pożądany jest możliwy do osiągnięcia?

1. Czy problem da się rozwiązać?

2. Czy uważasz, że jest to możliwe?

4. Etap IV - Czy ten terapeuta i ta sytuacja jest odpowiednia?

1. Czy Pan/Pani uważa, że jestem odpowiednią/właściwą osobą jako terapeuta?

2. Czy masz jakieś zastrzeżenie do mnie?

5. Etap V - Czy istnieją jakieś konkurencyjne motywy? (chodzi o utrzymanie symptomów)

1. Wyobraź sobie, że za chwilę wyjdziesz stąd pozbawiony tego problemu, jak się z tym czujesz?

2. Co jest korzyścią związaną z tym problemem?

3. Jak się Pan/Pani czuje z tym, że się uwolnił/a od problemu?

WYKŁAD 5

TEMAT: TERAPIA W PODEJŚCIU PSYCHOANALITYCZNYM

1. Wszyscy którzy wywodzą się z teorii Freuda stawiają sobie za cel:

1. Odkrycie nieświadomych konfliktów i redukcja lęku wiążącego się z tymi konfliktami

2. Konfrontacja fantazji pacjenta z rzeczywistością

3. Praca nad kształtowaniem dojrzałej osobowości

4. Zidentyfikowanie i usunięcie defektów osobowości i zaburzeń w relacji z innymi ludźmi.

2. Zjawiska charakterystyczne dla tego podejścia:

1. Przeniesienie

1. Przemieszczenie postaw emocjonalnych z jednej sytuacji na drugą (specyficzny rodzaj relacji, który powstaje między terapeutą a pacjentem, kiedy pacjent przenosi wzorce zachowania, myślenia, uczucia na terapeutę). Te myśli, wzorce i uczucia wcześniej przeżywał z osobami znaczącymi

2. W terapii uczestniczą 3 osoby: pacjent - terapeuta - osoba znacząca z przeszłości

3. Proces nieświadomy lub częściowo świadomy

4. Opiera się na błędach percepcji aktualnej sytuacji oraz błędach w myśleniu (dotyczy: ja przeżywającego)

5. Przeniesienie może mieć charakter:

- pozytywny - pacjent przeżywa pragnienie, by terapeuta go kochał, otaczał opieką, miłością; idealizuje terapeutę, próbuje go naśladować. Błąd terapeuty: skłonność do nieświadomego utrzymywania pacjenta w fazie przeniesienia pozytywnego (chwalenie, docenianie pacjenta, przyjmowanie pochwał pacjenta, docenianie ich, trzymanie strony pacjenta, stosowanie wzmocnień pozytywnych, przedłużanie sesji, dodatkowe spotkania, rozmowy telefoniczne, dodatkowe porady)

- negatywny - ujawnia się w postaci: negatywnych uczuć pacjenta do terapeuty (agresji, lekceważenia, złości, lęku, żalu, rozczarowania, nienawiści, poczucia krzywdy), skarg pacjenta na złe samopoczucie (oznacza jestem zły, niezadowolony z terapeuty. Błąd terapeuty: podejmowanie walki z pacjentem, konfrontowanie go, odpowiadanie złością na złość.

6. Po czym można poznać reakcję przeniesienia - nieadekwatność reakcji pacjenta, zbyt duża intensywność relacji, zbyt duża częstotliwość reakcji.

2. Przeciwprzeniesienie

1. Dotyczy ustosunkowania się terapeuty wobec pacjenta

2. Jest to proces analogiczny do przeniesienia, terapeuta odczuwa pełną gamę uczuć wobec pacjenta, co ma związek z przeszłością terapeuty

3. Jest wyrazem wpływu przeniesienia pacjenta na nieświadome konflikty terapeuty

4. Wskaźnik przeciwprzeniesienia:

- pacjent staje się kimś szczególnym dla terapeuty

- terapeuta śni o pacjencie

- terapeuta bardzo dużo myśli o pacjencie po sesji

- przeżywa duże napięcie przed sesją

- oczekuje na sesje

- przejawia nadmierną gorliwość wobec pacjenta

- podejmuje działania wyjątkowe, niemieszczące się w przyjętych standardach pracy

- przejawia szczególną dbałość o wygląd zewnętrzny

- spełnia prośby pacjenta (udziela rad, pociesza)

- niechęć przed sesją, chęć pozbycia jest pacjenta

- wspieranie kogoś z rodziny pacjenta.

3. Regresja

1. Powrót do bardziej pierwotnych funkcji psychicznych, które odpowiadają wcześniejszym stadiom rozwoju

2. Rodzaje

- regresja ID - dotyczy wyboru przyjemności do których daży

- regresja SUPEREGO - pobudzenie wcześniejszych struktur SUPEREGO wyrażające się w postawach, które osoba zinternalizowała na początku swojego rozwoju; charakterystyczna cecha: zasada wszystko albo nic

- regresja EGO - dotyczy regresji w myśleniu, w przechodzeniu od pojęć abstrakcyjnych do konkretnych np. marzenia na jawie, regresja obronna, represyjna percepcja

4. Opór

1. Wewnętrzna siła, która przeciwstawia się zmianie

2. Wszystkie świadome i nieświadome impulsy, emocje, działania, które przeciwdziałają postępowi w terapii (czyli przeciwdziałają zwiększaniu samoświadomości)

3. Opór ma na celu ochronę przed lękiem i cierpieniem.

4. Czym przejawia się opór:

- milczenie pacjenta

- sposób komunikowania istotnych treści - monotonnie, sformułowania „myślę, że czuję…”

- niechęć do mówienia o tym, co się w nim pojawia

- demonstrowanie dużego pobudzenia emocjonalnego - czemu nie towarzyszy werbalizacja przeżywanych uczuć

- przekazywanie podczas terapii banalnych treści

- konsekwentne niepodejmowanie danej problematyki

- sztywne stereotypowe powtarzanie pewnych zachowań - wypowiedzi bardzo ogólne, unikanie ekspresji własnych emocji

- spóźnianie się, odwoływanie sesji, zapominanie o sesji

- demonstrowanie znudzenia - ziewanie, spoglądanie na zegarek

- nagła niespodziewana poprawa

- uporczywe utrzymywanie się objawów pomimo wglądu i przepracowania

- acting out - jako jedne z najważniejszych form oporu; pacjent zamiast mówić o swoim napięciu rozładowuje je przez destrukcyjne czynności podczas sesji lub poza nią.

3. Procedury terapeutyczne typowe dla tego podejścia

I. Swobodne wolne skojarzenia - polega na wolnym przepływie myśli, fantazji, obrazów bez świadomej cenzury, nawet jeśli wydają się pacjentowi niedorzeczne.

II. Konfrontacja - wskazywanie pacjentowi na te zachowania, które stanowią ekspresję jego nieświadomych tendencji po to by stały się świadome I

III. Klaryfikacja - oddzielenie istotnych elementów badanego zjawiska psychicznego od nieistotnych podczas przeprowadzanej analizy.

IV. Interpretacja - zasadnicza technika psychoanalityczna; pozwala zrozumieć przyczyny aktualnego zachowania pacjenta w kategoriach uwarunkowań pochodzących z wczesnego dzieciństwa (łączenie zjawisk współczesnych ze zjawiskami z przeszłości)

V. Przepracowanie - zespół procedur, które stosowane są przez terapeutę po przyjęciu przez pacjenta interpretacji. Celem jest eliminowanie symptomów chorobowych i niewłaściwych postaw i zachowań…

WYKŁAD 6

TEMAT: PODEŚCIE KOGNITYWNE (POZNAWCZE)

1. Twórca - Aron Beck - był zainteresowany tezami Freuda dotyczącymi depresji. Zgodnie z podejściem Freuda depresja kształtowałaby się z tłumienia impulsów i emocji. Beck nie zgadzał się z tą teorią.

2. Jakie założenia w podejściu poznawczym wyróżnia Beck?

1. Osobowość człowieka kształtuje się w interakcji czynników: biologicznych, środowiskowych i kognitywnych

2. Zaburzenia psychiczne powstają w wyniku interakcji tych samych czynników

3. Schematy poznawcze pełnią rolę regulacyjną tzn. stanowią podstawę zapisu (kodowania, kategoryzowania, porządkowania) doświadczeń osobistych

4. Źródłem problemów psychicznych jest niewłaściwe uczenie się, błędy w myśleniu (np. jeśli ktoś w swoim życiu kieruje się takim schematem życiowym: „jestem skazany na porażkę”, to całe swoje życie będzie postrzegał przez ten pryzmat. Będzie pomijał pozytywne działania, a widział te negatywne).

5. Struktura kognitywna zbudowana jest z trzech poziomów

1. POZIOM I - myśli automatyczne

- myśli te pojawiają się szybko

- mają formę telegraficzną (skrótową)

- mają charakter irracjonalny

- nie koncentrujemy się na nich, mimo że mają duży wpływ na nas

- są w formie instrukcji np. powinien…. Jestem…. Muszę….

- często w formie oceniającej

2. POZIOM II - ukryte założenia

- ogólne zasady i przekonania, które porządkują nasze spostrzeżenia

- kierują naszym sposobem postrzegania

- są podstawą myśli automatycznych

3. POZIOM III - schematy poznawcze

- dotyczą najbardziej elementarnych twierdzeń, które nie dotyczą żadnej sytuacji i z trudem poddają się zmianom

- te założenia mają najgłębszą strukturę

* w depresji ta najgłębsza struktura ma charakter negatywny, dotyczy:

- ja - koncentracja na defektach

- świat - koncentracja na przeszkodach

- przyszłość - np. problemy nigdy się nie skończą.

3. Błędy w myśleniu, które dotyczą podstaw zaburzeń (lękowych, depresyjnych)

1. Arbitralne wnioskowanie - wyciąganie (formułowanie) wniosków niepopartych dowodami; wysuwanie konkluzji niewynikające z przesłanek. Np. żona spóźnia się godzinę do domu to na pewno mnie zdradziła

2. Selektywne abstrahowanie - posługiwanie się informacjami pozbawionymi kontekstu, czyli przy uwypukleniu niektórych szczegółów, a zignorowaniu innych. Np. mąż zawsze dzwonił z pracy, a teraz nie zadzwonił. Żona myśli, że mąż o niej zapomina, że jest zły. Zapomina o tym, że mąż rano mówił, że będzie zajęty, bo w pracy będzie kontrola.

3. Nadmierna generalizacja - pojedyncze zdarzenie zostaje odniesione do innych sytuacji niezależnie czy istnieje między nimi rzeczywisty związek. Np. Po pierwszej randce chłopak myśli, że wszystkie kobiety są takie same i będą go odrzucać.

4. Maksymalizacja i minimalizacja

1. Maksymalizacja - nadawanie faktom nadmiernych, przesadnych znaczeń. Np. Żona nie zapłaciła rachunków. Mąż myśli, że są spłukani.

2. Minimalizacja - minimalizuje dane znaczenie. Np. Kobieta idzie do lekarza i słyszy diagnozę: nowotwór złośliwy i musi poddać się operacji, ma wtedy 20% szans. Ona mówi po powrocie do domu mężowi, że nie jest tak źle i chce jechać na wycieczkę, bo operacja może poczekać.

5. Personalizacja - odnoszenie konkretnych wydarzeń i sytuacji do własnej osoby bez uzasadnionego powodu. Np. Jak ktoś sie śmieje to myślimy, że z nas.

6. Myślenie dychotomiczne - ujmowanie swoich doświadczeń wg. Zasady „wszystko albo nic”, nie ma nic pośredniego, wszystko jest czarno-białe. Np. Stało się coś złego - „wszystko robię źle”. Dostałam 5 z egzaminu - „jestem mądra, może zrobię doktorat, zostanę profesorem”.

7. Etykietowanie - błędy i niepowodzenie z przeszłości służą do definiowania osoby. Np. wychodzi student z egzaminu, którego nie zaliczył i mówi: jestem kompletnym głupcem.

8. Czytanie w myślach - np. żona chce odpowiedzieć na pytanie, które zadaje terapeuta mężowi, bo ona go dobrze zna po tylu latach bycia razem. W rzeczywistości mąż dobrze mówił.

4. W podejściu poznawczym relację terapeutyczną określa się jako współpraca empiryczna, bo pacjent z terapeutą wspólnie poszukują rozwiązania problemu, a współpraca empiryczna opiera się na zbieraniu danych, które mają służyć weryfikacji przekonań pacjenta. Ważne w tej sytuacji empirycznej jest wypełnianie luki.

5. Model ABC

1. Określa nam sposób funkcjonowania podmiotów

A - activating - zdarzenie

B - beliefs - przekonanie

C - consegueuses - konsekwencje

A -> B1 -> C1

A -> B2 -> C2

2. Ważne jest, by odkryć przekonanie. To samo zdarzenie, a inne konsekwencje. W zależności od tego jakie przekonanie mną kieruje takie są konsekwencje. Np. Kobieta w ciąży, która ma przekonanie, że ciąża jest błogosławieństwem urodzi dziecko, a ta która uważa, że ciąża jest przekleństwem nie będzie chciała go urodzić.

3. Błędy przekonania warunkują ujawnienie się zaburzeń u pacjenta.

4. Technika „Co Ci przychodzi do głowy” pomaga w poznaniu przekonań pacjenta i źródeł tego przekonania np. z przeszłości.

WYKŁAD 7

TEMAT: PODEJŚCIE HUMANISTYCZNE (NURT HUMANISTYCZNY)

1. Fryderyk Pearls - wyrastał z psychoanalizy

2. Gestalt - całość zorganizowana, figura. Terapia Gestalt czerpana z psychologii pola Kurta Lewina.

3. Założenia teorii pola:

1. Ludzie mają naturalną tendencję do postrzegania całości

2. Ludzie mają naturalną tendencje do domykania i formowania całości (efekt zegarmistrz)

3. Tendencja do domykania i formowania całości dotyczy codziennego życia

4. Tendencja do domykania całości obecna jest również w życiu emocjonalnym.

5. Życie człowieka jest pełne postaci (gestaltów), które są tworzone i domykane.

6. Te całości są tworzone zgodnie z naszymi potrzebami, zawsze są potrzegane w jakimś tle.

4. Założenia teorii gestalt:

1. Ludzie mają możliwość uświadamiania sobie aktualnego stanu myśli, emocji, doznań cielesnych i spostrzeżeń.

2. Uświadamianie sobie tego aktualnego stanu istnienia i odczuwania jest podstawą zmiany. Uświadamianie sobie jest podstawą wyboru

3. Zgodnie z podejściem holistycznym osoba jest całością.

4. Ludzie nie są tylko jednostkami reaktywnymi, ale proaktywnymi, czyli nie tylko reagują, ale decydują o swoich reakcjach.

5. Ludzie cechują się licznymi potrzebami, ale jednocześnie umiejętnością zaspokajania tych potrzeb.

6. Zasada „tu i teraz” mówi, że człowiek może doświadczyć siebie w teraźniejszości, przyszłość i przeszłość nie istnieją.

7. Założenie wzajemnego powiązania - czyli, żeby zrozumieć człowieka trzeba zrozumieć środowisko w którym żyje.

8. Ludzie mają naturalną tendencję do domykania własnych doświadczeń

9. .

10. Naturalna tendencja człowieka do utrzymywania stanu równowagi - samoregulacja (samorealizacja)

5. Świadomość

1. Jedyny cel psychoterapii, cel człowieka

2. Zdawać sobie wciąż sprawę własnego doświadczenia

3. Bycie świadomym = bycie w kontakcie ze swoim istnieniem, ze sobą samym

4. Trzy sfery świadomości

1. Wewnętrzna - świadomość własnej fizyczności, emocji, uczuć, doznań, jakie docierają do nas z własnego ciała.

2. Zewnętrzna - świadomość doznań związanych z percepcją zmysłową: widzę, słyszę, smakuję, poruszam się…

3. Pośrednia - świadomość własnych myśli, wyobrażeń i fantazji.

5. Sfera zewnętrzna i wewnętrzna osłabiona względem pośredniej - dramat cywilizacji zachodniej.

6. Cykl doświadczenia (cykl samoregulacji) - czyli zdrowego funkcjonowania

1. Doznawanie pobudzenia - skurcze żołądka

2. Tworzenie figury - głód

3. Mobilizacja - plan działania, wyobrażamy sobie, że idziemy po jedzenie, stajemy w kolejce i kupujemy

4. Działanie - idziesz do banku po pieniądze, żeby kupić jedzenie

5. Kontakt - To co było w myślach (jedzenie) jest z Tobą w kontakcie

6. Wycofanie się - Po najedzeniu się jesteś ciężki, nie chcesz już patrzeć na jedzenie.

7. Może tak się zdarzyć, że jeden z tych etapów zostanie zablokowany - wtedy cały cykl zostanie zablokowany (zaburzony)

8. Zaburzenia w cykli na poszczególnych etapach.

1. Doznawanie pobudzenia - odczuwanie wrażeń cielesnych, popędów. W fazie doznawania może przybierać formę znieczulenia lub nadwrażliwości:

1. Znieczulenie - może przybierać formę całkowitego zerwania kontaktu ze swoim ciałem lub częściowego. Innym sposobem znieczulenia siebie jest chemiczne napięcie mięśni, skrócony i spłycony oddech

2. Nadwrażliwość - nadmierna stymulacja organizmu przez różnorakie doznania po to, aby osoba uniknęła kontaktu z ważnymi bodźcami (sporty ekstremalne, alkohol, narkotyki, słodycze)

2. Tworzenie figury - rozpoznanie - trudności w nazywaniu doznań przyczyniają się do nierozpoznawania figury (potrzeb).

3. Mobilizacja

1. Demobilizacja- blokowanie energii ze względu na lęk przed pobudzeniem lub przeżywaniem emocji.

2. Mobilizacja energii nie zostaje przetworzona na działanie - w efekcie niepokój bądź depresja

3. Zamartwianie się i trudności w podejmowaniu decyzji

4. Działanie - zakłócenie działania może polegać na retrorefleksji - podmiot zamiast skierować działanie na środowisko kieruje je na siebie np. człowiek robi dla siebie to co chciał otrzymać od innych, a nie otrzymuje.

5. Kontakt - warunkiem dobrego kontaktu jest umiejętne utrzymanie granic między sobą a innymi. Zaburzenie następuje, gdy granice są nadmiernie przepuszczalne bądź nadmiernie wzmocnione, sztywne (osoba wyizolowana, samotna, niezrozumiała)

6. Wycofanie się - zakłócenie w procesie wycofania się pojawia się wtedy, gdy osoba przeżywa lęk, obawę, że porzucenie kontaktu powoduje utratę siebie.

* Trudności w odbudowie granic - pustka, lęk.

WYKŁAD 8

TEMAT: PODEJŚCIE HUMANISTYCZNE

1. W Podejściu humanistycznym:

1. Inaczej zaczęto traktować zaburzenia

2. Zaburzenie jest rozumiane jako deficyt rozwoju osobowości kształtujący się…………………………….

3. Podkreśla się potrzeby autonomii, akceptacji i miłości

2. Jak pomóc pacjentowi w podejściu humanistycznym?

1. Celem terapii jest dostarczenie takich doświadczeń korekcyjnych emocjonalnie, które pozwolą na uzupełnienie tego braku.

2. Celem człowieka jest usunięcie przeszkody stojącej na drodze do samorealizacji.

3. Znane nazwiska:

1. Carl Rogers - pisał swoje teksty w oparciu o kontakt z klientem

2. Wiktor Frank

3. Laing - „Podzielone ja”

4. Irving

4. Koncepcja osobowości Carla Rogersa

1. Samorealizacja jako podstawowa cecha organizmu

1. Główne założenie tej koncepcji stanowi główna cecha - dążenie do rozwoju, podtrzymywania i wzmacniania organizmu, niehamowanie dążenia do dojrzałości i pełni życia

2. Rogers przyjmuje istnienie pewnej analogii między rozwojem fizycznym i psychicznym

2. Pojęcie Ja (struktura Ja)

1. Ja - kształtuje się w oparciu o własne doświadczenia, które symbolizowane są w naszej świadomości.

2. Struktura Ja jest zorganizowaną i spójną konstrukcją pojęciową złożoną ze spostrzeżeń na temat własnej osoby i siebie w relacji ze światem zewnętrznym.

3. Doświadczenie

1. Przeżywanie, wszystko to co się w danym momencie w nas dzieje, w obrębie organizmu jest i jest dostępne świadomości.

2. Doświadczenie obejmuje integrowane doznanie na poziomie fizycznym i psychicznym

3. Doświadczenie ma charakter zintegrowany.

4. Pełne doświadczenie oznacza również przeżywanie całym sobą tego co wcześniej było odrzucone i nieakceptowane. I jeśli do tego docieramy zmieniamy doświadczenie siebie, co w rzeczywistości przywraca spójność w obrębie Ja (fizycznym i psychicznym)

*Rogers mówi, że istotą jest integracja wymiaru somatycznego i psychicznego. Następuje ona albo w warunkach psychoterapii albo normalnego rozwoju.

4. Najważniejsze jest bezwarunkowe poczucie własnej wartości - człowiek akceptuje siebie za to, że jest. Brak bezwarunkowego poczucia własnej wartości powoduje, że pojawia się warunkowe poczucie własnej wartości, czyli człowiek akceptuje siebie o ile inni go zaakceptują.

5. Spójność i niespójność (kongruencja i niekongruencja) - integracja osobowości wyrażająca się w spójności organizmu i Ja stanowi zasadniczy cel psychoterapii. Spójność dotyczy zgodności między doświadczeniem siebie a wyrażeniem i wyobrażeniem siebie.

6. Negatywne doświadczenie siebie sprawia, że osoba zaczyna selekcjonować (zniekształcać) swoje Ja. Część z tego doświadczenia zostaje odrzucona. Człowiek ma takie mechanizmy, które odrzucają negatywne doświadczenia. Zniekształcenie doświadczenia przy pomocy mechanizmów obronnych jest źródłem psychopatologii.

1. Mechanizmy:

- racjonalizacja

- fantazjowanie i projekcja

5. Symptomy niespójności:

1. Nastawienie na obronę Ja, którego pozytywny obraz jest zagrożony.

2. Intensywne doświadczanie lęku, którego źródłem jest konflikt między potrzebami i pragnieniami organizmu a świadomymi pragnieniami i wyobrażeniami o sobie samym.

3. Sztywność percepcji wynikająca z konieczności zniekształcenia doświadczenia.

4. Mała elastyczność i nieadekwatne reagowanie (te osoby, które przy zmianie planów nie chcą się dostosować, a reagują złością)

5. Zachowanie zdeterminowane przez odczytywane przez podmiot oczekiwania otoczenia.

5. Koncepcja psychoterapii zmierza w kierunku integracji osobowości, zwiększania poziomu bezwarunkowej akceptacji, a zmniejszania warunkowej akceptacji siebie, a także przesunięcia źródła oceny własnej osoby z zewnątrz do wewnątrz.

6. To podejście humanistyczne określone zostało jako psychoterapia skoncentrowana na klienta. Chodziło o to, aby nie akcentować choroby (mówiąc: pacjent)

7. Specyficzne cechy koncepcji psychoterapii:

1. Założenie, że koniecznym i wystarczającym warunkiem skutecznej psychoterapii jest postawa psychoterapeuty - np. przez cały czas terapeuta poświęca swoją uwagę klientowi. Uwaga - intensywna i nieprzerwana koncentracja na świecie przeżyć klienta.

2. Zainteresowanie nie tylko strukturą osobowości, lecz także procesem zmiany w niej zachodzącym (postępy w psychoterapii są mierzone w sposobie bycia klienta, we wzroście zdolności do bezpośredniego doświadczenia tego co się dzieje tu i teraz).

8. Siłą napędową jest urzeczywistnienie własnych możliwości do psychoterapii.

9. Psychoterapia wg Rogersa to szczególny przypadek kształtowania zdrowych (konstruktywnych) relacji interpersonalnych.

10. To podejście odrzuca model medyczny z psychoterapii.

11. W tym modelu terapeuta koncentruje się na zasobach klienta.

12. Odrzucenie słowa pacjent na rzecz słowa klient.

13. To postępowanie jest niezależne od diagnozy nozologicznej (psychiatrycznej)

14. Cechy relacji terapeutycznej:

1. Autentyczność (kongruencja, spójność terapeuty)

1. Zakłada dogłębną znajomość swojego strumienia przeżyć, gotowość do ujawnienia tego.

2. Terapeuta w kontakcie z klientem jest sobą, uświadamia sobie przeżywane uczucia i doznania, w razie potrzeby komunikuje je klientowi np. boję się tego co zrobisz, boję się w tej chwili Ciebie.

2. Bezwarunkowe pozytywne nastawienie do klienta (pełna akceptacja)

1. Wyraża się w trosce terapeuty o klienta

2. Wyraża się w aprobacie wszystkich, bez wyjątku, wypowiedzi klienta

3. Pozytywny stosunek wobec wszystkich doświadczeń klienta, a szczególnie tych, których on sam się wstydzi

4. Żadne z doświadczeń nie jest przez terapeutę odrzucane.

5. Odrzucone wcześniej doświadczenia zostają przyjęte i wprowadzone do struktury Ja w inny sposób niż poprzednio.

6. Terapeuta ceni klienta

7. Akceptacja ta nie jest obwarowana żadnymi warunkami

8. Nie ma postawy konfrontacyjnej

9. Terapeuta nie pozwala sobie na podejrzenia, że rzeczywistość pacjenta jest inna niż przedstawia na sesjach. Pacjent sam to w kolejnych sesjach weryfikuje, akceptuje i odbudowuje wewnętrzną spójność.

3. Wrażliwość terapeuty

4. Empatia i precyzyjność w rozumieniu tego, co klient przeżywa.

1. Rodzaj współgrania, wrażliwości

2. Rozumienie wnikliwe uczuć klienta.

3. Mówi o empatii jako o procesie, a nie stanie

4. Odzwierciedlanie odczuć i komunikowanie o tym.

5. Proces pogłębiania, rozumienia klienta

6. Wejście w świat klienta i zadomowienie się w nim.

7. Terapeuta przez pewien czas żyje w świecie klienta, nie oceniając go. Jest towarzyszem po wewnętrznym świecie życia klienta.

8. Wskazuje na życzenia w strumieniu świadomości klienta.

9. Rezygnuje podczas sesji ze swoich potrzeb, postaw, wartości, aby wyzbyć się uprzedzeń.

10. Empatia ma pomóc skupić się na tym co w danym momencie klient odczuwa, na tym co się w nim w danym momencie dzieje.

11. Empatia potrzebna do rozwoju - najpotężniejszy czynnik rozwojowy, który kształtuje poczucie własnej wartości.

12. Jaki rodzaj wypowiedzi klienta oznacza, że terapeuta jest wystarczająco empatyczny? Np. „Nie przypuszczałem, że ktoś może zrozumieć to co czuje”, „Tak, właśnie o to mi chodzi”.

15. Efekty w terapii (konstruktywne zmiany) :

1. Klient uzyskuje coraz większą swobodę w wyrażaniu siebie, swoich doświadczeń.

2. Wyrażane treści są bardziej osobiste.

3. Klient charakteryzuje się większą precyzją w rozróżnianiu poszczególnych uczuć i spostrzeżeń.

4. Klient coraz więcej czasu poświęca na analizowanie niespójności miedzy tym co przeżywa a wyrażaniem siebie.

5. Klient przeżywa uczucia, które wcześniej nie miały do niego dostępu, do jego świadomości

6. Ciągła zmiana.

7. Uświadamia sobie, że stworzył sobie system przekonań, który kierował jego życiem, a który często składał się z fałszywych przekonań.

8. Coraz większa spójność obrazu siebie z bezpośrednimi doświadczeniami, coraz większa elastyczność, zmienność Ja.

9. Zdolność swobodniejszego i bardziej elastycznego kontaktu z innymi ludźmi.

10. Uświadomienie sobie, że dokonywanie ocen dotyczy samego klienta a nie innych osób i zależne od oceny jego systemu wartości a nie innych.

16. Nowatorskie działania Rogersa w psychoterapii:

1. Wprowadził zapis w psychoterapii - rejestrował sesje jako pierwszy

2. Pionier w badaniach skuteczności, efektywności w terapii - zobowiektywizował opis, ocenę w psychoterapii.

WYKŁAD 9 13/05/11

TEMAT: RODZINA W KONTEKŚCIE PSYCHOTERAPII.

1. Zrezygnowano z pracy z indywidualnym, zaczęto pracować z rodziną.

2. Pacjent delegowany - rodzina deleguje kogoś ze swojego systemu, aby ten chorował i aby oś w ten sposób zmienić. Efekty pracy z pacjentem delegowanym były lepsze.

3. Zaczęto pracować z całym systemem.

4. Do lat 50 XX w. traktowaną tą rodzinę tradycyjnie, czyli jak ktoś miał problem to szykowano przyczyny w rodzinie np. ojciec pije = dziecko jest depresyjne.

5. Nie ma jednej przyczyny zjawiska choroby.

6. W podejściu systemowym traktujemy rodzinę jako zbiór elementów, który tworzy pewna całość niesprowadzalną do spójnych elementów.

7. Zmiana relacji między jedną osobą a drugą zmienia relacje całego systemu

8. W podejściu systemowym:

1. Najważniejszym zadaniem systemu jest utrzymanie go w homeostazie (często właśnie dlatego występuję choroby)

2. Nie ma tu jednej odpowiedzi, jedna odpowiedź pociąga za sobą kolejną.

3. Terapia będzie polegać na znalezieniu innego, konstruktywnego sposobu utrzymania homeostazy w rodzinie (nie przez chorobę)

9. Fazy rozwoju rodziny:

1. Narzeczeństwo

2. Małżeństwo bez dzieci

3. Małżeństwo z małymi dziećmi.

4. Małżeństwo z dorastającymi dziećmi.

5. Małżeństwo z odchodzącymi dziećmi (okres pustego gniazda)

6. Starość i śmierć jednego z małżonków.

10. Najważniejszym podsystemem jest podsystem małżeństwa.

11. Prawidłowy rozwój - to przejście przez wszystkie te fazy - czyli rozwiązywanie przez rodzinę, małżeństwo poszczególnych etapów rozwojowych.

12. Zadania rozwojowe:

1. Faza narzeczeństwa - mężczyzna mówi, że chce być z kobietą do końca życia, ona zaś odpowiada, że musi się zastanowić.

1. Osiągnięcie autonomii - zakończyć proces separacji, indywidualizacji w rodzinie pochodzenia; niezależność emocjonalna - umiejętność podejmowania samodzielnych decyzji (niezależnie od opinii rodziny); niezależność finansowa.

2. Zdobycie umiejętności - przynajmniej na podstawowym poziomie - rozwiązywania konfliktów efekt dobrego rozwiązywania konfliktów : dwie osoby zbliżają się do siebie.

3. Zdobycie podstawowych umiejętności budowania bliskości - umiejętność mówienia o sobie, o trudnościach w relacjach, które się pojawiają.

2. Faza małżeństwa bez dzieci - rozpoczyna ją ślub.

1. Żadna presja nie sprzyja budowaniu relacji. Decyzja o ślubie musi być wolna, nieprzymuszona.

2. Zobowiązanie się - dojrzałe zobowiązanie się do bycia ze sobą, do kształtowania takiego związku, z którego w przyszłości będą dzieci.

3. Dojrzałość polega na przewidywaniu skutków relacji z drugą osobą.

4. Zadania:

• Nauka rozwiązywania konfliktów, nauka bycia ze sobą

• Budowanie i rozwijanie więzi małżeńskiej

• Określenie ról, oczekiwań i zakresu władzy (finanse, wychowywanie dzieci, życie seksualne, sposób spędzania czasu wolnego), umówić się = ustalić ze sobą zadowalający obie strony zakres władzy.

!!! Dziecko buduje poczucie bezpieczeństwa w oparciu o zgodność rodziców. ! wyjątek od reguły zgody w wychowaniu jest sytuacja przemocy w rodzinie.

• Uzgodnienie tradycji obu rodzin pochodzenia

• Ostateczne uniezależnienie się od rodzin pochodzenia z jednoczesnym wypracowaniem nowych, satysfakcjonujących relacji z rodzicami.

3. Faza małżeństwa z małymi dziećmi.

1. Pojawienie się dodatkowych podsystemów:

Matka - dziecko

Ojciec - dziecko

Rodzice - dziecko

Rodzice

2. Rozwód rodziców to rozpad podsystemu małżeństwa przy jednoczesnym trwaniu podsystemu rodzicielskiego.

3. Zadania

• Przebudowana struktury systemu rodzinnego z 2-elementowego na 3-elementowy

• Utrzymywanie nadrzędności, ważności podsystemu małżeńskiego

• Cementowanie, rozwijanie więzi małżeńskiej.

• Podział obowiązków związanych z wychowaniem dzieci

• Unikanie sytuacji, które prowadzą do budowania koalicji z dzieckiem - rozwiązywanie konfliktów z partnerem bezpośrednio, nie wciągając w to dziecka.

• Zmiana w strukturach rodzin pochodzenia - tzw. Narodzenie dziadków. Oznacza to budowanie więzi z wnukami przy jednoczesnym akceptowaniu zasad ustalonych przez rodziców.

• Utrzymanie struktury trans generacyjnej.

• Adaptacja do momentów przełomowych np. pójście dziecka do szkoły. Moment przełomowy to taki w którym wrasta autonomia dziecka, a maleje rodziców. Adaptacja do momentów przełomowych oznacza akceptacje autonomii dziecka, nie hamowanie jej.

4. Faza małżeństwa z dorastającym dzieckiem.

1. Zwiększanie intymności w podsystemie małżeńskim

2. Umożliwienie separacji dorastającego dziecka - objawia się w poszanowaniu intymności, tajemnicy dziecka.

3. Wycofanie się rodziców z pozycji autorytetów, przekształcenie granic na bardziej elastyczne - dorastające dziecko jest wyzwaniem dla rodzica, gdyż zaczyna je przerastać

4. Większa otwartość systemu na nowe wartości i idee - konieczność tej otwartości

5. Akceptacja zmian np. dziecko mniej czasu spędza w domu. Rodzina która przeciwstawia się tego typu zmianom najczęściej zaczyna chorować.

5. Faza pustego gniazda

1. Budowanie i odbudowywanie relacji (bliskości) między małżonkami.

2. Kształtowanie partnerskich relacji ze swoimi dziećmi - oznacza to akceptację wyborów dzieci dotyczących ich samych.

3. Poszukiwanie i odnalezienie wartości i celu na resztę życia

4. Przygotowanie się do roli dziadków tzn. uświadomienie sobie, że pojawi się nowy typ relacji, akceptacja swego dziecka jako rodzica.

6. Faza starości i śmierci.

1. Przygotowanie się do końca kariery zawodowej

2. Przygotowanie się do śmierci - do takiego stanu ducha, że zrobiło się wszystko i nie zostawia się rzeczy niedokończonych.

3. Adaptacja do sytuacji po śmierci małżonka - czyli przejście etapu żałoby (szoku, agresji, tęsknoty, integracji)

13. Rodzic rośnie razem z dzieckiem i te zadania są zadaniami rozwoju rodziców.

WYKŁAD 10 27/05/11

TEMAT: ŻAŁOBA

1. Strata dotyczy czegoś, co cenimy. Taka strata związana jest zawsze z procesem psychicznym.

2. Etapy przeżywania żałoby:

1. Faza wstrząsu i odrętwienia

Moment w którym osoba dowiaduje się o wydarzeniu uważanym za stratę. Jest to wstrząs, odrętwienie, poczucie, iż jest to niemożliwe, nieprawdopodobne. Faza ta trwa kilka sekund, minut.

2. Faza tęsknoty i poszukiwania utraconego obiektu

Podmiot w pewnym stopniu przyjmuje fakt straty i nie dowierza. To niedowierzanie sprawia, że poszukuje tego utraconego obiektu. Takie osoby pragną znaleźć ten obiekt, co sprawia, że myśli tej osoby konfabulują.

3. Faza dezorganizacji i rozpaczy

Fakt straty zostaje przyjęty w 100 %. Następuje głęboka rozpacz, głębokie opłakiwanie. W strukturze psychicznej podmiotu utracony został ważny element i ta struktura się chwieje.

4. Faza reorganizacji i odzyskiwania równowagi.

Przekształcenie tej struktury w taki sposób, aby uwzględniła to wszystko i funkcjonowała na dobrym poziomie.

3. Kontakt z osobą przeżywającą stratę (śmierć) kogoś bliskiego

1. Negocjacja dotycząca czasu trwania planowanej pierwszej wizyty.

!!! Nigdy nie rozmawiamy o stratach bez zgody podmiotu

2. Wprowadzenie - zawierające głównie przypomnienie o celu spotkania.

3. Eksplorowanie faktów:

1. Zdobycie w miarę dokładnej perspektywy osoby przeżywającej żałobę..

2. Pomoc w kontaktowaniu się ze swoimi uczuciami.

4. Eksplorowanie uczuć

1. Identyfikowanie przeżywanych emocji

2. Zachęta do ich wyrażania

!!! Jeżeli osoba przeżywająca żałobę była obecna przy śmierci - ważne jest eksplorowanie zarówno uczuć, jak i reakcji.

!!! Jeżeli osoba nie była obecna przy śmierci - ważne jest eksplorowanie przyczyn nieobecności.

5. Śmierć - pogrzeb - Uzyskiwanie jak najdokładniejszych relacji wydarzeń z wyszczególnieniem kolejnych etapów, mających miejsce w okresie od śmierci do pogrzebu

6. Klaryfikacja uczuć - ustalenie natury i intensywności uczuć po początkowym okresie szoku.

7. Zmiany w przeżywaniu uczuć - określenie zmiany w sposobie i intensywności przeżywanych uczuć na przełomie 2-3 ostatnich tygodni; rozpoznanie modelu przeżywania emocji.

8. Akceptacja śmierci - określenie poziomu akceptacji śmierci osoby bliskiej.

9. Czynniki blokujące przeżywania żałoby.

4. Zasady pomagania osobie cierpiącej z powodu straty:

1. NIE!

1. Nie pozwól, by Twoje poczucie bezradności zdominowało Cię.

2. Nie mów jej, że wiesz, jak się czuje.

3. Niw mów, co powinna czuć i robić.

4. Nie mów czegokolwiek, co miałoby charakter oceny jej uczuć (np. że powinna się czuć już lepiej)

5. Nie obciążaj jej nadmiernymi oczekiwaniami oraz żadnymi powinnościami (np. powinieneś zrobić to i to..)

6. Nie zmieniaj tematu, kiedy dotyczy on straty.

7. Nie omijać tematu jej przeżyć związanych ze stratą np. lęku, bólu, cierpienia

8. Nie próbuj wskazywać na pozytywne aspekty straty np. lekcja moralności, bliskość rodziny itp.

9. Nie używaj argumentu, że pozostali jej jeszcze inni…

10. Nie mów, że zawsze może mieć kogoś innego

11. Nie wspominaj, że powinna być wdzięczna za tych, którzy jej pozostali.

12. Nie rób żadnych komentarzy, które mogłyby sugerować, że osoba poniosła stratę ze swojej winy.

2. TAK!

1. Bądź dostępny, aby jej słuchać i w miarę możliwości spełniać jej potrzeby

2. Okazuj swoją szczerą troskę i uwagę.

3. Mów, że jest Ci przykro z powodu tego, co się stało, jak również z powodu jej bólu i cierpienia.

4. Pozwalaj wyrażać jej żal i rozpacz tak bardzo, jak tylko tego pragnie i ma na to ochotę.

5. Zachęcaj ją do bycia cierpliwym wobec siebie.

6. Rozmawiaj z nią o szczególnym charakterze ich relacji z osobą zmarłą.

7. Uspokój ją, że zrobiła wszystko co było w jej mocy.

8. Zaoferuj konkretną pomoc, dotyczącą działań praktycznych, która może być najważniejsza w początkowym stadium przeżywania żałoby.

5. Rozumienie śmierci przez dzieci

1. Dzieci w wieku 0-5 lat

1. Przyjmują egocentryczną postawę

2. Zdobywają pierwotne zaufanie

3. Rozumieją tylko teraźniejszość

4. Nie interesują się faktem śmierci bliskiej osoby

5. Przeżywają poczucie porzucenia w obliczu śmierci

2. Dzieci w wieku 6-11 lat

1. Rozumieją, że śmierć jest „na zawsze”

2. Kwestionują jej ostateczność i nieodwracalność

3. Robią wrażenia jakby zapomniały o fakcie śmierci

3. Dzieci w wieku 11 i więcej lat

1. Rozwijają bardziej specyficzne wyobrażenie i rozumienie śmierci

2. Odbierają śmierć w sposób bliższy osobom dorosłym

3. Czują się zagubione, jeżeli dorośli nie są szczerzy i otwarci w informowaniu ich o śmierci.

6. Syndrom presuicydalny

1. Zawężenie życia psychicznego jednostki:

1. Zawężenie możliwości osobistych.

1. Sztywne wzorce zachowań

2. Jeden wzór uczuciowy: depresyjny lub lękowy

3. Dominacja jednego mechanizmu obronnego - autoagresji

2. Zawężenie stosunków międzyludzkich

1. Dewaluacja istniejących stosunków

2. Utrata prawdziwego przywiązania

3. Ilościowa redukcja stosunków międzyludzkich

4. Izolacja

3. Zawężenia świata wartości

1. Przeważnie subiektywne, niezgodne z powszechną opinią oceny wartości.

2. Niewystarczająco praktyczne urzeczywistnienie wartości

2. Zahamowana i skierowana agresja destrukcyjna przeciwko sobie

1. Powstawanie intensywnych potencjałów agresji

2. Potężne hamowanie ich rozładowywania wobec otoczenia

3. Rozładowanie agresji tylko na płaszczyźnie własnego Ja.

3. Rojenia samobójcze

1. Fantazjowanie na temat bycia martwym

2. Wyobrażanie sobie aktu samobójczego

3. Zajmowanie się sposobem dokonania samobójstwa

4. Koncentrowanie się na określonej metodzie ze wszystkimi jej detalami.

7. Syndrom presuicydalny u dzieci

1. Faza wysyłania symptomów

1. Wyizolowanie psychiczne i fizyczne z otoczenia

2. Informowanie otoczenia o myślach na temat śmierci, planach samobójczych i formach skończenia z życiem (żartobliwie)

3. Desperackie próby poszukiwania współczucia i zrozumienia na płaszczyźnie emocjonalnej i racjonalnej.

4. Komunikowanie osamotnienia, beznadziejności, wątpliwości światopoglądowych

2. Faza wyciszenia

1. Przyzwyczajanie się do myśli o utracie życia, o własnej śmierci

2. Pustka egzystencjonalna, poczucie bezsensu istnienia.

WYKŁAD 11 02/06/11

TEMAT: Rozwód

1. Od strony prawnej - rozwód

Od strony religijnej - unieważnienie małżeństwa

2. Rozwód

1. Zaburzenie cyklu życia rodzinnego

2. To zaburzenie cyklu życia rodzinnego wymaga nowych etapów, aby to życie ustabilizować.

3. Rozwój - etapy

1. Decyzja o rozwodzie

• Proces - Najlepiej, aby została podjęta przez obie strony, zgodnie. Z tą decyzją związany jest określony proces emocjonalny dotyczący akceptacji niemożliwości rozwiązania napięć małżeńskich w taki sposób, aby ta relacja mogła istnieć.

• Zadanie rozwojowe - akceptacja swojego udziału i odpowiedzialności za nieudane małżeństwo.

2. Planowanie załamania się systemu rodzinnego - nie zaskakuje wtedy.

• Proces - organizowanie zabezpieczenia (zwłaszcza emocjonalnego) dla wszystkich elementów systemu.

• Zadania rozwojowe:

1. Opracowanie przez małżonków zasad opieki nad dziećmi (finansowe, zasady odwiedzin) - jeżeli to nie zostanie spełnione to wtedy następuje u dziecka konflikt lojalnościowy

2. Rozmowa o rozwodzie z rodzinami pochodzenia.

3. Separacja

• Dwa procesy emocjonalne, jakie leżą u podstaw tej fazy:

1. Praca nad rozwiązaniem i uporządkowaniem relacji małżeńskiej

2. Wola, decyzja, chęć kontynuowania, współdziałania na rzecz dzieci, rodziców.

• Zadania rozwojowe

1. Żałoba z powodu rozbicia rodziny - wymaga to opłakiwania, smutku, żalu

2. Rekonstrukcja relacji miedzy małżonkami i relacji rodzic - dziecko

3. Adaptacja do mieszkania oddzielnie

4. Przekształcenie relacji z dalszą rodziną

5. Utrzymywanie kontaktów z rodziną małżonka ze względu na dzieci

4. Rozwód

• Proces - ważne jest przezwyciężenie zranienia, gniewu, poczucia winy, żalu; praca nad emocjonalnym rozwodem

• Zadania rozwojowe:

1. Porzucenie fantazji o ponownym połączeniu się (sprzyja to podtrzymywaniu zranienia)

2. Kontynuowanie procesu z powodu utraty rodziny i małżonka (w tym uczestniczą też dzieci, dlatego ważne jest, by z nimi rozmawiać)

3. Odzyskiwanie nadziei, marzeń, oczekiwań związanych z przyszłym życiem, relacjami

4. Utrzymywanie kontaktu z rodziną poszerzoną

!!! jak należy rozmawiać z dzieckiem o rozwodzie:

- konieczność odbarczenia dziecka - rozwód nie następuje z jego winy, lecz winy rodziców

- dziecko musi mieć pewność, że rozwód nie oznacza utratę jednego z rodziców

- zapewnienie, że kontakty z mamą są źródłem radości taty i są przez niego akceptowane; także na odwrót

- rozmowa ta powinna odbywana być przez całą rodzinę (rodzice plus dzieci)

!!! Jakie niebezpieczeństwo pojawia się w kontakcie dziecka z rodzicami po rozwodzie?

- rodzice mogą chcieć gasić poczucie winy przez rozmywanie granic np. uleganie dziecku - to osłabia siłę do zmagania się z trudnościami

- rywalizacja rodziców, która zaowocuje niezgodnością postaw rodzicielskich, a to z kolei stwarza przestrzeń do manipulacji u dzieci.

5. Rodzina po rozwodzie - procesy emocjonalne

1. Rodzic, który sprawuje opiekę:

- akceptacja finansowej odpowiedzialności

- akceptacja utrzymywania kontaktów z eks-partnerem w sprawach dotyczących wychowywania dzieci.

- wspieranie kontaktów dzieci z eks-partnerem i jego rodziną

* Zadania rozwojowe (kontynuacja procesu emocjonalnego)

- plastyczność w zakresie wizyt

- stworzenie własnych zabezpieczeń finansowych

- stworzenie własnej sieci społecznej (znajomych, przyjaciół)

2. Rodzic, który nie sprawuje opieki:

- utrzymanie w sobie chęci kontaktów z eks-partnerem w sprawach wychowawczych i wspieranie go w kontaktach z dziećmi

*Zadania rozwojowe

- znalezienie sposobu na bycie rodzicem

- utrzymywanie finansowej odpowiedzialności za dzieci

- stworzenie własnej sieci społecznej

WYKŁAD 12 3/06/11

1. Zdrada w związku pełni funkcje:

1. Jest formą ratowania związku małżeńskiego - ożywienia relacji małżeńskiej.

2. Służy utrzymywaniu homeostazy

3. Taka zdrada wynika ze wcześniejszego rozpadu systemu ???

TEMAT: JAK MOŻNA PRACOWAĆ Z RODZINĄ W UJĘCIU SALVADORA MINUCHINA?

1. Podejście systemowe w myśleniu o rodzinie

1. Pozwala lepiej zrozumieć to, co się dzieje w rodzinie (systemie)

2. Każda rodzina w podejściu systemowym nazywa jest systemem - zbiorem elementów, które pozostają ze sobą w specyficznych relacjach.

2. Jakie są podsystemy w rodzinie ??????????

1. Małżeński

2. Żona

3. Mąż

4. Rodzicielski

5. Matka - dziecko

6. Ojciec - Dziecko

7. Rodzeństwo

8. Dziadkowie - Wnuki

9. Teściowie - rodzice dziecka

10. Ojciec - matka dziecka

3. Podsystemy wyznaczają poszczególne zachowania.

4. Celem każdego systemu jest utrzymanie homeostazy.

5. Każdy etap rozwoju rodzinnego to zdobycie homeostazy na wyższym poziomie.

6. Minuchin stworzył strukturalną terapię rodzin. Przyjął, że każdy system rodzinny charakteryzuje się określoną strukturą (niewidoczna sieć funkcjonalnych wymagań, które warunkują sposób w jaki członkowie rodziny pozostają w interakcji. Struktura ta jest budowana przez oczekiwania członków.

7. Wg Minuchina są dwa systemy, które podtrzymują te strukturę:

1. Ma charakter ogólny „uniwersalnych zasad” rządzących relacją rodziny

2. Szczegółowy - przymusu - dotyczy zasad wypracowanych w konkretnej rodzinie na przestrzeni całego cyklu życia rodzinnego, dotyczą sposobu odnoszenia się w relacjach.

8. Minuchin opisując strukturę rodzinna opisał poszczególne elementy struktury rodziny:

Podsystemy - są tworzone ze względu na pełnione role. Na te role składają się określone zachowania. Jest dobrze, jeżeli w danym podsystemie osoby pełnią role zgodne z tym podsystemem.

*Virginia Sat - ludzie nakładają na siebie nie tę co trzeba rolę.

I. Podsystem małżeński wymaga od nich wypracowania odpowiedniego systemu komunikacji np. w rozwiązywaniu konfliktów. Umiejętność dobrego pełnienia ról małżonka oznacza:

- akceptowania autonomii, niezależności

- umiejętność współpracy

- istotne jest regulowanie wpływu rodzin pochodzenia - należy przenieść uwagę z rodziców na męża/żonę.

II. Podsystem rodziców - zadania:

- coś z kapeluszem? Nie mam zielonego pojęcia o co chodzi :P

- dobre funkcjonowanie oznacza umiejętność odczytywania potrzeb dzieci oraz zaspokajanie ich adekwatnie do wieku

- poszerzenie intymności i granic dziecka

- traktowanie dziecka jako odrębnego bytu, a nie swojej własności.

- wypracowanie zasad satysfakcjonującej komunikacji.

III. Podsystem rodzeństwa

- w tym systemie dzieci uczą się kompetencji społecznych

9. Hierarchia władzy !

- finanse

- wychowanie dzieci

- seksualna

- spędzania czasu wolnego.

10. Granice - reguły określające sposoby postępowania osób wchodzących w skład podsystemu

Granice - określają tożsamość systemu

- elastyczne

- sztywne

- rozmyte

Typ granic zmienia się na przestrzeni życia rodzinnego. Im starsze dziecko tym granice sa bardziej elastyczne.

---