Doktryny, Dokumenty STUDIA SKANY TEXT TESTY, ADMINISTRACJA UNIWEREK WROCŁAW MAGISTER, DOKTRYNY ADMINISTRACJI


DOKTRYNY - WYKŁADY

WYKŁAD 1

Doktryny badają jak na przestrzeni dziejów ludzie zajmujący się prawem i polityką definiowali i rozumieli pojęcie prawa człowieka i społeczeństwa. Prawo ujmowano w kategorii nauk humanistycznych - nie ma w nim nauk absolutnych. Nie ma jednej koncepcji powszechnej, każda z prób definicyjnych ma swoje wady i zalety.

Można te próby podzielić na

  1. definiowalne tak, ze - prawo to zespół norm

  2. definiowalne tak, że prawo to zespół faktów

Na kontynencie europejskim dominuje ujęcie prawa jako zespołu norm.

Wydziela się tutaj podgrupy:

  1. istnienie dualizmu normatywnego

  2. prawo jako normy ukształtowane bezpośrednio przez człowieka (pr.stanowione)

Na kontynencie amerykańskim (prawo anglosaskie) dominuje prawo jako zespół faktow. Mowi się o tzw. „realizmie prawnym”.

W ramach liberalizmu pojawia się koncepcja melioryzmu- w świecie istnieje postęp. Przyjmuje się, że to, co jest dawne - jest gorsze niż dzisiaj, dzisiaj to, co jest dzisiaj będzie gorsze niż w przyszłości. Doktryny wykazują, że dawne próby dają więcej odpowiedzi niż dzisiejsze i że są ciekawsze.

Najstarsze historie:

  1. myśl egipska (najstarszy system)

  2. myśl hebrajska

  3. starożytna Grecja

MYŚL EGIPSKA

Cywilizacja egipska kojarzona jest z wielobóstwem. Myśl egipska wyrasta z monoteizmu. Egipcjanie uważali, ze istnieje jeden Bóg, który ogarnia cały świat. Dominuje panteizm pogląd filozoficzno-religijny- przyjmujący,ze wszystko jest w Bogu ( przyroda istnieje w bóstwie)

Zasada ładu kosmicznego -meat- bogini Meatis =personifikacja

Cała myśl egipska poświęcona była zrozumieniu tej zasady (przyjęcie idei,że wszystko jest)

Cywilizacja ta była konserwatywna. Egipcjanie byli przekonani, że świat, w którym żyją jest najlepszy, najbardziej doskonały wśród możliwych.

Zasada maat - rządziła też światem ludzkim

Wyznaczała miejsce w świecie każdemu człowiekowi. To powodowało, że struktura polityczna i społeczna była statyczna. Sprawiedliwość jako wypełnienie swego losu - o tym, czy jesteś dobry czy zły decyduje wypełnianie obowiązków. Uznano, że miejsce, w którym ludzie się znajdują jest tym, które powinni wypełniać. Obdarzano się szacunkiem. Nie było także różnic w tym, co ludzie robili na codzień. Liczył się sposób wykonywania nałożonych im obowiązków.

Społeczeństwo było schierachizowane- nauka przestrzegania hierarchii społecznej.

FARAON

URZĘDNICY (najbliżsi- przekładają język faraona ludowi)
LUD

W hierarchii nie ma niewolników.Cywilizacja ta nie znała niewolnictwa. Było co prawda niewolnictwo sakralne. Niewolnik miał jednak tutaj uprawnienia. Faraon był wszechmocny, wiele może. Ma jednak też pewne obowiązki, służy ludowi. Było to związane z koncepcją, która późniejsze pokolenia próbują odkodować. Ta kwestia nosi nazwę despocji wschodniej.

W ramach despocji wschodniej - król cechuje się tym, że:

KULTURA HEBRAJSKA

Źródłem informacji o społeczeństwie żydowskim był Stary Testament. W społeczeństwie konkurowały dwie rożne koncepcje związane z tym, jak powinno społeczeństwo funkcjonować.

1.Starsza- cechy antymonarchiczne

2.Młodsza- nurt monarchiczny

STARSZA- cechy antymonarchiczne

Wszystkie społeczeństwa wokół żydów miały ustalone struktury państwowe, scentralizowane. Żydzi musieli się odnosić do wszystkiego, co wokół nich się dzieje (Kult Jahwe był podważany)

Kwestie ustrojowe.

Pod demokracją pustynną (plemienną) przewaga cech, antymonarchicznych= zakładała istnienie egalitaryzmu (równości) dotyczył on mężczyzn, którzy byli głowami rządów.

W pierwotnej społeczności żydowskiej rodzina stanowiła majątek pana domu- ojca- egalitarnym na poziomie głów rodowych

Dekalog 9, 10 przykazanie w Starym Testamencie- żona -rzecz człowieka ojca- Ten sposób funkcjonowania rodu przetrwał do 11 w.p.n.e

Cały czas pojawiały się tendencje do utworzenia monarchii. Sędziowie przestrzegali przed takim posunięciem. Jedyna rzeczą wspólną, na którą ludzie się godzili były zasady rozstrzygania sporów- tzw. Okres sędziów

Zanim powstała monarchia- istnieje system TEOKRATYCZNY

Sędziowie uznali, że królem Izraela jest bezpośrednio Bóg- Jahwe. Na górze Synaju-pakt z Bogiem- królem Izraela. Dlatego też pojawia się opór ludzi przed monarchą.

MŁODSZA- Nurt monarchiczny

Pojawiła się konieczność scentralizowania. Pojawia się monarchia (Dawid,Salomon) i od razu przybiera cechy monarchii orientalnej.

Król jako

Monarchia hebrajska nie jest typowym reprezentantem despocji wschodniej

System monarchii dał podstawy do utworzenia koncepcji dualistycznej= król nie stanowi sfery sacrum i profanum- następuje początek oddzielenia tych sfer.

STAROŻYTNA GRECJA

Homer i Hezjod - łączyły ich rozważania na temat myśli prawnej i filozofii politycznej z artyzmem, wypowiadali się w dziełach sztuki.

HOMER

Iliada- refleksja dawnej monarchii mykeńskiej

Odyseja- stan opisywania tego dzieła z VIII w.p.n.e

Przesiąknięte informacjami dotyczącymi prawa i polityki, rożne podejście w obu dziełach.

Iliada- Monarchia Agamemnona

Jako wyobrażenie Homera o funkcjonującym państwie, podkreśla konieczność istnienia monarchii- jednowładztwo „Niedobrze jest by wielu rządziło”

Władze monarsza ustanowił Zeus, dając mu berło- znak siły militarnej, przemocy i thermistes- reguły dobrego rządzenia. W przekonaniu Homera, władza dana jest przez Zeusa - najpotężniejszego Boga. Wiele cech monarchii wschodniej- Homer przedstawia, bowiem monarchie Agamemnona jako monarchie wschodnia-magiczna-

Król-dobry pasterz, człowiek Pan i władca

Poddani- jego owce

Struktura społeczna wg. Homera i Iliadzie- król, pomocnicy, lud

ODMIENNOŚCI OD MONARCHII WSCHODNIEJ

Arystokracja- urzędnicy (pod królem) jest ważniejsza niż urzędnicy z państw Bliskiego Wschodu

Dają rady królowi, który niekoniecznie musi z nich korzystać, ale ma obowiązek ich wysłuchać. Z czasem sami urzędnicy przybierają termin królów.

Istnienie zgromadzenia.

Na zgromadzeniu zbiera się cały lud- demos. W monarchii mykeńskiej lud nie wypowiada się na zgromadzeniu, ale tam jest. Z tego zgromadzenia narodzi się idea demokracji. Lud ma aktywna role do odegrania. Na zgromadzeniach podejmuje decyzje sędziowskie- lud podejmuje je spośród proponowanych rozstrzygnięć.

Oligarchia.

Odnotowana w Odysei na przykładzie Itaki.

Następuje rozpad scentralizowanej władzy monarszej. Resztką tego jest koncepcja rodu królewskiego, nie mają już takiego wpływu -porządek boski, ale nie maja już wpływu na zjawiska przyrodnicze.

Władza centralna przechodzi na arystokracje, która zaczyna nazywać się królami. Na czele królów - 1 wśród równych, ze względu na pochodzenie. Arystokracji mają sprawować funkcje sądowe i pobierać podatki. Cała reszta ulega destrukcji.

HEZJOD - „Prace i dni” VII w

Pisze dzieło ze względów osobistych. Opisuje wspólnotę grecka, która broni swej wspólnotowości. Pojawia się własność prywatna a nie wspólnotowa. Przejawem są problemy związane z dziedziczeniem. Spór o ojcowiznę po śmierci ojca z bratem Peresem (przegrał) Hezjod pokazuje świat, w którym nie ma władzy centralnej, istnieje tylko drobna szlachta, pożeracze -wl, sadownicza

U Hezjoda po raz pierwszy pojawia się refleksja oddzielenia prawa od sprawiedliwości. Dla Homera to była jedność. „Prawem jest to, co orzeka władca” -sędzia

Prawo to nie zawsze sprawiedliwość, związane z inna koncepcja u Hezjoda- pojawia się koncepcja prawa jako reguły o charakterze abstrakcyjnym. Pojawia się termin nomos-prawo

Pojawia się koncepcja prawa jako konkretnego orzeczenia. Nomos- panuje wszędzie, w świecie zewnętrznym i ludzkim. Pewne dane nam przez Boga rzeczy dotyczą tylko gatunku ludzkiego. Ziemia, ryby, ptaki pożerają się wzajemnie, bo nie ma pomiędzy nimi prawa. Nomosy dotyczą zwierząt, liczy się silniejszy, jest to zgodne z wola Boga.

„Prace i dni” sa sprzeciwem przeciw stosowaniu tej zasady silnym wobec ludzi, w stosunkach międzyludzkich. Nie liczy się prawo pięści. Godnymi zasadami w stosunkach międzyludzkich jest: dobre postępowania i pokój.

Te dwa elementy składają się na DICE dobry, sprawiedliwy wyrok. Istnieje Bogini Dice (Zeus i Temida) idea sprawiedliwego oceniania.

ROZNICE MIEDZY HOMEREM I HEZJODEM

W podejściu do pracy i ludzi.

Homer- szlachetność, dobroć, męstwo i odwaga- wiąże się z arystokratycznym urodzeniem. Cnota (arte) przynależy z urodzenia arystokracji. O ludziach wypowiada się, że są słabi i brzydcy. On jest reprezentantem cechy,ze nie ma nic bardziej poniżającego niż praca własnymi rękami,

Hezjod- krytyczny wobec arystokracji. Jest piewcą pracy narodu- praca rolnika- dzięki zgodnej pracy z prawami roku - można osiągnąć cnotę- własnymi rękami

WYKŁAD 2

GRECJA

Sofiści- dokonali przewrotu antropologicznego, zwrócili uwagę na człowieka.

PROTAGORAS ADBERY- I sofista

Był uczniem Demokryta (legenda) Znał on pisma Heraklita i filozofie Elatow (istnieje tylko byt)

451 - Protagoras przybywa do Aten, zapoznaje się z Peryklesem i związał się ze stronnictwem Demokryta. Mówiono na niego „Logos” (znak, szacunek, mądrość) Perykles powierzył mu opracowanie prawa dla jednej z wsi helleńskiej.

434-435- wraca do Aten, zaczyna nauczać

Sofiści- łączono ich z nowa metoda uczenia ( za pieniądze). Uczenie się na wyższym poziomie jako dzielenie się swoja mądrością. Wśród przyjaciół i uczniów był Eurypides. Protagoras napisał dzieło „O Bogach”, które odczytywano w domu Eurypidesa, stało się to przyczyna tragedii. W Atenach wprowadzono prawo nakazujące przestrzeganie kultu religijnego jako gwarancji jedności państwa. Protagoras zostaje wygnany, skazany na śmierć i opuszcza Ateny i ginie w wyprawie morskiej. Wszystkie jego dzieła spalono na wyroku. Żadna jego książka nie zachowała się w całości.

KSIĘGI:

„Antropologia”, „O bycie” „O państwie”, „O pochodzeniu życia społecznego”

„Sztuka estetyczna”- podręcznik wymowy zawierał wiedzę o tym jak mówić, aby przekonać słuchaczy. Protagoras był przekonany,że każdy pogląd ma dwie przeciwstawne strony i dlatego „chciał nauczać jak słabszy pogląd uczynić mocniejszym”

Protagoras kwestionuje istnienie prawdy obiektywnej.

Dobry mówca musi mieć dwa zdania i wszystkie uzasadnić na tak i na nie.

Technika mów przeciwstawnych- wypowiedz wzorowana na wystąpieniach Protagorasa (400 r.p.n.e)

Poszukiwanie drugiej strony medalu- od każdej zasady istnieje wyjątek- zbijanie argumentów przeciwnika.

Sofiści zawsze starają się znaleźć dobra stronę złego bądź zła dobrego.

Euathlos- uczeń Protagorasa, pozwał go, ale przegrał

Sofiści pragnęli nauczać ludzi świadomości i samodzielności politycznej, aby świadomie współrządzili państwem. Prometeusz wyznał bogom mądrość, która pomogła im przystosować się do świata. Jednak ludzie maja odwieczna tendencje do robienia sobie krzywdy, dlatego nie przetrwaliby w dzikim świecie. Zlitował się nad nimi Zeus, wysłał Hermesa, który dostarczył ludziom

AIDS- poczucie wstydu

DICE -poczucie prawdy

Dzięki temu powstało i może istnieć państwo i społeczeństwo (rodzaj niepisanej umowy dorozumianej)

Dzięki temu ludzie wyzbyli się skłonności do krzywdzenia się i zawarli niepisana umowę społeczną i zawarciu państwa i społeczeństwa.

Protagoras mowi,że nie to, co kiedyś jest dobre, ale że moment, w którym żyje jest prawie ideałem. Istnienie państwa jest konieczne, dzięki temu ludzie wzajemnie się szanują. Ustrojem państwa musi być demokracja, bo wszyscy ludzie maja aidos i dice (elementy te nie są wypełnieniem cnoty).

Protagoras nauczał cnoty (arete) -jest to podejście nowatorskie, gdyż uważano (od czasów Homera), ze cnota jest wrodzoną cechą człowieka.

ARETE (cnota)

Według sofistów wszystko jest względne. Byt jest poza naszym poznaniem. Protagoras unika definicji, gdyż wszystko się zmienia w zależności od sytuacji „Człowiek jest miara wszechrzeczy” (tych, które istnieją i tych, które nie istnieją). Nie ma ogólnej prawdy, istnieją tylko prawdy subiektywne. Istnieją tylko zjawiska, one mają jakiś realny byt. Prowadzi to do chaosu. Ta badana względność istnieje, gdy nie ma państw. Z chwilą zawarcia umowy społecznej powstaje obiektywny arbiter -państwo. Człowiek musi się podporządkować i porzucić swoją naturę, gdyż ludzie żyli „dziko”. To wszystko nie jest wieczne. Reguły prawne istnieją tak długo, jak długo istnieje akceptacja społeczna. Nomos -ostatecznie zostaje przypisane państwu poprzez Protagorasa.

TRZY POKOLENIA SOFISTÓW:

1.Relatywiści

2.Zwolennicy prawa natury

3.Politycy

GORGIASZ Z LEONTUNOI (483-375 p.n.e)

Studiował u Elektów, prawdopodobnie o Zenona. W 429 roku przybył do Aten i stał się wspaniałym mówcą konkurującym z Protagorasem. Wprowadził do języka greckiego nowe figury retoryczne, pozwalające lepiej przekazać wiedzą.

Poglądy:

1 okres- powstało dzieło „O optyce”, w którym Gorgiasz przedstawia teorie, że od przedmiotów odrywają się drobne cząstki, „które wnikają do ludzkiego organizmu”, dzięki temu odbieramy bodźce zewnętrzne

2 okres- dzieło „O naturze, czyli o niebycie” 3 księgi

3.okres - od 440 r.p.n.e - okres retoryczny- dzieło „Pochwała Helleny” Gorgiasz szuka pozytywnych stron istnienia Heleny

Gorgiasz z Leontinoj (gr. Γοργίας ὁ Λεοντῖνος Gorgias ho Leontinos, ur. ok. 480, zm. ok. 385 p.n.e.[1]) - grecki filozof, retor, teoretyk wymowy, prekursor teorii sztuki, jeden z czołowych sofistów. Pochodził z Leontinoj na Sycylii. Był uczniem Empedoklesa. Dyskurs był dla niego jedynie środkiem służącym do wpływania na ludzi i ich namiętności, pozwalający osiągnąć zamierzony cel (co w późniejszych czasach nazwane zostało erystyką). Sławne paradoksy Gorgiasza, spisane w swoistym manifeście starożytnego nihilizmu, dziele O naturze albo o niebycie, brzmią następująco:

Swoje tezy argumentował w następujący sposób:

Myśl według ówczesnych poglądów sprowadzana była do myśli o bycie w taki sposób, że można było uznawać myśl i byt za to samo. Niebytu w tej koncepcji pomyśleć się nie dało. Tymczasem Gorgiasz dowodzi, że można sobie wyobrazić np. latającego człowieka, mimo że taki nie istnieje. W konsekwencji myśli zostają oddzielone od bytu i przestają być wiarygodnym źródłem poznania świata.

Swoje odczucia zmysłowe takie jak kolor, zapach czy barwę możemy przekazać innemu za pomocą słów, które te odczucia symbolizują. Lecz nie mamy żadnej gwarancji, że drugi rozumie nasze sformuowania tak, jak my. Nie wiemy też czy te same bodźce powodują u niego takie same uczucia.

Wobec takich racji Gorgiasz neguje zarówno prawdę absolutną ( aletheia) jako niepoznawalną, jak i prawdę subiektywną (doksa) jako nie mającą sensu.

WYKŁAD 3 - ELEKCI

Założycielem szkoły był Parmenides (nie istnieje próżnia, nie ma niebytu).

Zenon z Elei

Był prawnikiem. Wymyślił dialektykę, argumentacje nie wprost

Argument dychotomii, ruch jest niemożliwy, jak można pokonać nieskończoną liczbę odcinków w skończonym czasie.

GORGIASZ

Był uczniem elektów. Odwoływał się do Parmenidesa, ze „byt zawsze oddaje myśl”, ale nie zgadał się z tym uważał, że możemy myśleć o rzeczach, które nieistnieją. Skupił się na problemie komunikacji, przekonywania ludzi do swoich racji.

„Pochwała Heleny”

Gorgiasz zauważa, że jest ona powszechnie potępiana, co jest wynikiem siły słowa, poezji, która przedstawia Helenę w złym świetle.

ALETHEIA (prawda ludzka) jest kompletnie niedostępna, Gorgiasz mowi,ze istnieje prawda obiektywna, modyfikuje twierdzenie Protagorasa. Wiedze pojmuje jako własne postrzeganie informacji, informacje powinny być przez nas weryfikowane dzięki rozumowi i doświadczeniu.

Wprowadza pojęcie:

Kairom (okazja)- stad jego pogląd nazywa się okazjo-kolizmem- głosił, że każda rzecz możemy oceniać tylko w pewnym kontekście. Można podawać definicje pojęć, ale nie były to definicje absolutne a tylko obowiązujące w danym miejscu i czasie.

Ludzie sa równi sobie, każdy ma zdolność, aby posiadać cnotę. Jedynym sensownym ustrojem jest demokracja. Wychodzi on z założenia, ze prawo jest systemem norm o zmiennej treści i zmiennym obszarze obowiązywania. Państwo powstaje w drodze umowy społecznej- źródłem powstania jest język i pismo.

PRODIKOS Z KEOS

Dzieła: „Pary”, „O pochodzeniu życia społecznego”

Synomika- jak oddać cudze tezy używając synonimów.

Kwestia cnoty na pierwszym planie,stanęła na rozdrożu „mitu Heraklesa”

ARTE KAKIA

Musisz pracować, zasłużyć na szczęście Bierz, co Ci życie daje,nie przejmuj się niczym

Pojawia się kategoria pracy, wokół której Prodikos zbuduje uzasadnienie demokracji.

Ludzie wyszli ze stanu dzikości, przedpaństwowości poprzez pracę i trud. Aby zagwarantować to, co się osiągnęło poprzez prace, ludzie zawiązują poprzez umowę społeczeństwo. Państwo ma chronić ludzi pracy i najważniejszej części społeczeństwa.

Religia jest produktem działalności ludzkiej. Powstała w 2 etapach:

  1. Ludzie bojąc się zjawisk przyrodniczych ubóstwiali je

  2. Ludzie zaczynają ubóstwiać innych ludzi - wynalazców

Sam nie wierzył w bogów, ale według niego religia jest spoiwem państwa i społeczeństwa.

Człowiek przestaje istnieć całkowicie wraz ze śmiercią.

Sofiści naturaliści:

Hippiasz z Elidy- uważał, że jest najmądrzejszy na świecie

WYKŁAD 4

HIPPIASZ Z ELIDY

„Synagoga” najważniejsze dzieło

Nowa metoda nauczania encyklopedyzmu (wprowadzał mnemotechniki- sztuczki ułatwiające zapamiętywanie) Rzeczywistość jest obiektywna, składa się z par przeciwieństw. Jest to tzw. Physis, punktem centralnym jego filozofii jest człowiek (tak jak u innych sofistów)

Ludzie dążą do nieśmiertelności. W sferze przyrodniczej nieśmiertelność to płodzenie potomków (jak u zwierząt). Człowiek ma jeszcze inna metodę- pozostanie w pamięci potomnych (może to uzyskać dzięki cnocie). Twórczość wyprowadza rzeczy z niebytu ku nieśmiertelności.

Praw w państwach greckich są różne, mają charakter względny.

PRAWO- wszystko to, co ogół obywateli wspólnie uchwala i podaje w formie rozporządzenia na piśmie do wiadomości, co czynić a czego unikać.

Zmienność, płynność prawa niepokoiła Hippiasza, dlatego stawia on pytanie- jak można przestrzegać praw, które sam prawodawca często zmienia? Prawo jest wiec często niesprawiedliwe, niezgodne z obiektywna rzeczywistością.

Wszyscy ludzie sa równi.

Istnieją dwa systemy normatywne:

  1. NOMOS- wszystko to, co ogół obywateli wspólnie uchwala i podaje w formie rozporządzenia na piśmie do wiadomości, co czynić a czego unikać

  2. AGRAFOI Nomoi (system praw niepisanych) powszechnie przyjęte we wszystkich społecznościach ludzkich

Poprzez agrafoi nemoi, zrównuje wszystkich ludzi, nawet barbarzyńców i Greków.

Pochodzenie państwa:

Umowa społeczna wynikała z konieczności chronienia się ludzi przed zagrożeniem zewnętrznym. Powinna kształtować państwo o ustroju demokratycznym.

ANTYFONT ( V w.p.n.e)

W odróżnieniu od innych sofistów nigdy nie występował publicznie, ale pisali wiele przemówień innym.

Prace: „Prawda” , „O zgodzie”, „Traktat polityczny”

Nawiązuje do eleatow, w szczególności do jedności bytu i myśl Parmonidesa. To wskazywało, jego znaniem, ze rozum ludzki jest jedynym arbitrem rzeczywistości.

Prawda:

Bogowie tak naprawdę sa natura, nie potrzbuja kultu, nie obchodzi ich życie ludzkie, jednostka. Nie ma życia po śmierci. Życie powinno być maksymalnie wykorzystywane, pełne. Celem życia jest szczęście -mamy je wtedy, gdy działamy zgodnie z własna korzyścią.

Istnieją reguły rządzące kosmosem- prawa natury.

Prawo ludzkie ma charakter względny. Śledzi zmianę znaczenia słow. słuszności i sprawiedliwości. Różne ludy inaczej przyjmują te słowa.

Zastanawia się czy umowa społeczna kształtująca państwo jest zgodna z natura- opowiada się za tym, ponieważ występuje tu korzyść dla człowieka zapewniająca bezpieczeństwo, jednak ulega ona degradacji (z czasem, bo poszczególne przepisy okazują się niesprawiedliwe z prawami natury).

Wszyscy ludzie sa, rowni, bo sa tak samo wyposażeni przez naturę, zatem prawo powinno traktować ich równo.

„Jeżeli sa świadkowie- przestrzegajcie prawa pozytywnego, jeśli nie- prawa natury (korzystniejsze) „

Prawa natury powinny być poszukiwane rozumem. Po ich odkryciu powinno się kierować tymi regułami, biorąc pod uwagę zasadę korzyści. Obywatel musi darzyć do zgody społecznej, bo to przynosi największą korzyść.

Anarchia dla Greka to totalny chaos nie do objęcia przez rozum ludzki. Aby jej uniknąć musi być skuteczny system edukacyjny (przyzwyczajający dzieci do rozkazów, posłuszeństwa).

Antyfont uważa, ze dzieci nie maja w Atenach tej zdolności, dlatego ceni Spartiatow.

Pochwala dawnego ustroju- gdy system edukacyjny był skuteczny.

Sofiści -politycy

KALLIKLES (bohater literacki wymyślony przez Platona)

CHARYKLES (istniał naprawdę, związany ze stronnictwem oligarchicznym)

Teza podstawowa:

Pomiędzy prawem natury a prawem stanowionym istnieje daleko idącą rozbieżność, wynikająca z tego,ze natura promuje silnych a prawo słabszych.

Prawo stanowione, mowi,ze dobra rzeczą jest znosić krzywdę człowieka, człowiek wolny to człowiek świadom swej siły i który realizuje dzięki niej swoje potrzeby. Z silą związana jest umiejętność zdobywania majątku. Nierówność majątkowa jest wiec zgodna z natura. Prawo stanowione jest tu sprzeczne z naturalnym, gdyż stara się to niwelować. Ta diametralna rozbieżność powoduje,ze Kallikles nazywa prawo „kuglarskimi sztuczkami”

Człowiek silny i mądry może odrzucić prawo stanowione.

Państwo powstało jako umowa słabych przeciw silnym. Można było to zrobić, gdyż słabych jest znacznie więcej. Demokracja musi być odrzucona a ustrojem powinna być OLIGARCHIA.

Hedonizm:

KRITIASZ ( V w.p.n.e)

Bardzo sprawny polityk, wujek Platona, skazany na wygnanie. Powrócił do Aren po wojnach Peloponeskich, uczył się u Sokratesa.

Przyjmuje, ze istnieje rozwiewa miedzy prawem naturalnym a prawem stanowionym. Uznaje, ze to silny powinien rządzić. Silny - taki, który jest silny fizycznie charakteryzuje się zdolnością rozumu (mądrość), wynikający z silnej nauki od młodości. Człowiek silny kieruje się egoizmem, nie musi przestrzegać reguł ustalonych przez państwo, które jest tworem ludzi słabych.

Pierwotne państwo powstało na pewnym etapie rozwoju ludzkości. Ludzie krzywdzili się wzajemnie, aż pojawiła się tzw. jednostka wybitna, potrafiąca zapanować nad większością. Początkowo panowanie utrzymywano kara, zorientowano się jednak, ze to nie wystarczy gdyż ludzie potrafią popełniać zbrodnie w tajemnicy. Wtedy wymyślono bogów, którzy obserwują ludzi, to pozwoliło człowiekowi przebiegłemu (twórcy bogów) zapanować nad społeczeństwem. Religia jest pozytywnym zjawiskiem, ma zastraszyć człowieka by lepiej było nim rządzić. Jednostka wybitna nie podlega tej zasadzie, gdyż wie, co się dzieje dookoła.

WYKŁAD 5

SOKRATES

Początkowo skupił się na filozofii przyrody, później nastąpił przełom i stwierdził,ze filozofia przyrody niczego nie uczy. Zaczyna pobierać naukę u sofistów, ale stwierdza, że sofiści nie sa w stanie jednoznacznie powiedzieć, co jest celem życia, ale przejmuje od nich skupienie się na człowieku i niektóre metody dyskusyjne.

Moment przełomowy:

Odkrycie istoty człowieka „człowiek to jego dusza”

Psyche-dusza

Do czasów Sokratesa psyche nie była związana z indywidualizmem człowieka, było to cos niezależnego. Sokrates mówiąc o psyche miał na myśli owe nasze „ja”, jest to cos, co wyróżnia ludzi z całego świata, nasza świadomość. Dzięki temu odkryciu, może nastąpić przewartościowanie celu człowieka.

Dobre jest to, co wspiera nasza dusze, złe, co się jej przeciwstawia. Cnota będzie wiedza i poznanie, przeciwieństwem cnoty jest niewiedza i ignorancja.

Ktoś, kto posiada wiedze, nie jest w stanie czynić źle, błędy sa wyrazem niewiedzy.

Poznanie siebie - metoda ironiczna (elementy)

1.ELENKTYCZNY

2.MAIEUTYCZNY

Elenktyczny- Sokrates prowokował ludzi do dyskusji, następnie przez użycie synonimów sprowadzał swojego rozmówcę na manowce, iż sam zaczyna wątpić w to, co mówi

Maieutyczny- Rozmówca jest gotów przyjąć wiedze i to tak by myślał,ze sam do tego doszedł

Sokrates nie angażował się w życie polityczne- twierdził,ze jego filozofia jest apolityczna- aczkolwiek chce doprowadzić do powstania nowego człowieka, odpowiedzialnego za losy miasta. Nowy człowiek charakteryzuje się tzw. AUTARKIĄ - samowystarczalnością

Na autarkię składały się 2 elementy:

  1. panowanie intelektu nad odruchami zewnetrzynymi (panowanie nad sobą) -nad bólem cierpieniem- jest to idea obywatela

  2. wolność.

Metodą walki politycznej jest rewolucja bez użycia siły. Polega na przemienianiu człowieka „starego typu”

Trzeba dawać przykład własnym życiem.

Myśli Sokratesa dały początek wielu nurtom np. Sokratycy mniejsi (opracowują aspekty myśli Sokratesa), Cynicy, Antystenes (założyciel szkoły)

NICOLO MACHIAVELLI -przełom XV, XVI wieku

Dzieła: „Książe”, „Rozważania nad 10 pierwszymi księgami Tytusa Liwiusza”

Przejął założenie, że prawidłowa metoda badawcza powinna polegać na badaniu faktów, a nie idei.

Badania powinny być skierowane na to, co jest, a nie na to, co być powinno. Wychodząc od faktów nie można stosować metody dedukcyjnej, ale można użyć metody indukcyjnej (mamy wydarzenia i stwierdzamy między nimi związki, wyciągamy wnioski). Istnieje pełen ład rządzący światem i kosmosem, a więc istnieją ogólne prawa. Wśród tych praw odkrył on, prawo mówiące o równej ilości zła i dobra w świecie. Ruch istniejący w świecie jest wynikiem przepływu i koncentracji dobra i zła na świecie. Wpływa to na zachowanie ludzi.

Na zachowanie maja również wpływ:

Dysproporcje miedzy virtu a fortuną wpływają na zachowania ludzi i narodów.

Był taki czas, że istniały narody wielkie, gdy virtu było w nich dużo, Włochy mają mało virtu, wszelki ruch odbywa się po kole.

Rozwój pokoleń- dużo optymizmu- jeśli ktoś jest na dnie, to niedługo wzniesie się na wyżyny (taka miał nadzieję odnośnie Włoch).

Nie jesteśmy podporządkowani fortunie, możemy się jej przeciwstawić (przynajmniej częściowo)

  1. 1.Projekt taktyczny

  2. 2.Projekt strategiczny ( stworzenie silnego narodowego państwa Włoskiego) Ideałem jest republika o ustroju mieszanym (demokracja-monarchia-arystokracja)

Projekt STRATEGICZNY- tezy

Powstanie silnej republiki- projekt TAKTYCZNY „Książe”

Pojawia się projekt dyktatury księcia pełnego Virtu,

ANTROPOLOGIA- Człowiek z natury jest zły, oznacza to, że w momencie wyboru miedzy dobrem i złem wybierze zło.

WYKŁAD 6

Z definicji utopii:

1.Opis cech, które sformułował Chad Walsh zakłada, że

2.Definicja utopii według Ireny

Utopijne doktryny składały się z 2 elementów:

TOMASZ MORUS

Dzieła: „Utopia” 1516 rok

TOMASZ CAMPANELLA XVI / XVII wiek

„Miasto słońca”

soloniusz- człowiek oddany, każdy obywatel

Podstawa ideowa tej koncepcji jest wspólnota.

  1. Wspólnota materialna (brak własności prywatnej) wszystko jest własnością wszystkich

  2. Wspólnota moralna - moralność to podstawowa sprawa społeczeństwa, - jeżeli jakikolwiek obywatel popełni wykroczeniem jest to traktowane jako błąd całego społeczeństwa. Sam sprawca chce być ukarany, gdyż ma świadomość popełnienia błędu, jeśli nie ma tej świadomości społeczeństwo będzie z nim rozmawiać, aż zrozumie i sam nałoży na siebie karę

  3. Wspólnota w zakresie dóbr niematerialnych - cała wspólnota jest posiadaczem nowych wynalazków i odkryć. Cała wspólnota podejmuje decyzje czy kogoś ewentualnie wyróżnić.

Wspólnota wspólnot ma być państwo, na jego czele stoi metafizyk (istota najwyższa) pomaga mu 3 ministrów.

  1. Moc

  2. Mądrość

  3. Miłość

To wszystko razem stanowi władzę w Mieście Słońca.

O ludzkim zachowaniu w dużej mierze decyduje układ gwiazd.

Minister miłości decyduje, kto, gdzie, z kim ma się związać.

Redukcje paragwajskie są przykładem realizacji doktryn utopijnych. Jezuici na terenie dzisiejszego Paragwaju zakładali misje na wzór miasta Słońca. Ludzie żyli tam dobrowolnie, funkcjonowały przez 160 lat. Zniknęły wraz z Jezuitami. Kibuce Izraelskie sa przykładem kolejnym realizacji tych koncepcji.


W więzieniu w roku 1602 napisał „Civitas Solis” („Państwo Słońca”) - utopijny obraz przeszłego społeczeństwa. Po uwolnieniu z więzienia udaje się do Francji.
W „Państwie Słońca” Campanella wzoruje się na „Utopii” Morusa. Podobnie jak Morus, Campanella zakłada w idealnym społeczeństwie umiejscowionym dla odmiany w nieznanej wówczas Australii wspólną własność nie tylko środków produkcji, lecz i dóbr konsumpcyjnych. Praca fizyczna jest obowiązkiem wszystkich obywateli. Trwa tylko 3 lub 4 godziny dziennie, co wystarcza dla zapewnienia obfitości dóbr. Campanella zresztą w przeciwieństwie do Morusa nie zajmuje się bliżej problemami produkcji i pracy.
W „Państwie Słońca” nie ma małżeństw indywidualnych, specjalny urząd nadzoruje kojarzenie się par w celu zapewnienia potomstwa. Istnieje nadzorowana przez państwo prostytucja. Dzieci od 7 roku życia są wychowywane przez państwo.
Państwo jest rządzone teokratycznie. W Państwie Słońca rządy znajdują się w rękach wybranych kapłanów.
Pierwszy kapłan nosi miano Słońca: jest to główna osoba w sprawach świeckich i duchowych, rozstrzyga wszelkie spory w ostatecznej instancji. Jego pomocnicy nazywają się Con, Sin i Mor, co oznacza Potęga, Mądrość, Miłość. Potęga rządzi sprawami wojny, Mądrość - sztuką, budownictwem, nauką, szkolnictwem, Miłość - zajmuje się zagadnieniami zwiększenia liczby ludzi, małżeństwami, ulepszaniem ras ludzkich i zwierząt. Do Miłości należy medycyna i rolnictwo, żywienie ludzkie, życie seksualne. Kapłan naczelny rozstrzyga wszelkie sprawy w porozumieniu z tymi trzema mężami. Wszystko jest własnością wspólną. Wspólność majątków i żon zabezpiecza powstaniem egoizmu i dążenia do gromadzenia bogactw kosztem innym. Każdy jest tu skłonny poświęcić wszystko dla ogółu. Wszyscy otrzymują wszystko, co im potrzeba od społeczeństwa, nikt nie otrzymuje więcej, niż mu potrzeba. Istnieją wspólne jadalnie, ludzie chodzą jednakowo ubrani. Wszyscy są równi, co do bogactwa, gdyż wszystko należy do wszystkich i nikt nic nie posiada na własność. Obywatele uczą się wszystkich sztuk i kunsztów; pracują wszyscy, nawet ślepi i kalecy ( kalecy pełnią służbę wartowniczą, ślepcy sortują pierze). Słabsi korzystają z pełni praw zdrowotnych. Praca i służba wojskowa są uważane za służbę społeczną, nikt nie broni się przed zadana pracą. Każdą pracę uważa się za czcigodną w ten sposób rozstrzyga Campanella zagadnienie bodźców pracy.
W krajach Europy - mówi Campanella - istnieje wielkie marnotractwo pracy: w Neapolu na 70 tys. ludności pracuje, i to za ciężko, tylko 10-15 tys. Natomiast w Państwie Słońca obowiązek pracy jest powszechny, dlatego na każdego przypada nie więcej niż 4 godziny pracy dziennie. Pozostały czas ludność spędza na przyjemnych zajęciach, czytaniu, dysputach, spacerach itp.
Każdy człowiek zna wiele specjalności. Najcięższe prace są najbardziej poważne, np. zawód kowala i budowniczego. Każdy zresztą zajmuje się przede wszystkim tą pracą, do której czuje powołanie. Praca jest tak zorganizowana, że nie tylko nie szkodzi zdrowiu, ale wzmacnia je. Kobiety wykonują prace łatwiejsze.
Wymiana ma wyłącznie charakter wymiany z kupcami zagranicznymi. Na potrzeby tej wymiany biją solaryjczycy monetę ze złota i srebra. Miejsce targowe jest usytuowane poza miastem. Tam również sprzedaje się jeńców - niewolników, jeżeli nie są potrzebni do robót ziemnych i innych prac ciężkich. W mieście nie korzysta się z pracy niewolników, gdyż psułoby to obyczaje.
Rolnictwo otoczone jest szczególna opieką, metody uprawy ziemi stoją na wysokim poziomie. Znana jest tajemnica zwiększania siły płodnej nasion, ich odporności i wydajności. Również hodowla jest nader rozwinięta.
Zasady odżywiania są zgodne ze wskazaniami higieny. Ludzie osiągają wiek 100, a nawet 200 lat. W Państwie Słońca wysoko rozwinięta jest nauka. Campanella mówi np., że nie ludzie mają służyć rzeczom, ale rzeczy ludziom. Toteż w Państwie Słońca znaczną rolę odgrywają wynalazki techniczne, np. w żegludze, w rolnictwie, w sztuce wojennej. Istnieją tam statki i galery, które pływają po morzu bez pomocy wioseł i wiatru, za pomocą „wielkiego wachlarza”, wznoszącego się nad tylną częścią okrętu lub kół obracających się w wodzie. Co więcej ludzie opanowali tam już sztukę latania. Campanella jest pełen podziwu dla swego rewolucyjnego wieku, pełnego wszelkich przeobrażeń. „W naszych czasach zachodzi w ciągu stu lat więcej wydarzeń historycznych niż w całym świecie w ciągu poprzednich czterech tysięcy lat (...) W tym stuleciu wydano więcej książek niż przedtem w ciągu pięciu tysięcy lat”.
Campanella uważa wynalazek druku, broni palnej i magnesu, za czynniki, które maja doprowadzić do zjednoczenia w jedno państwo mieszkańców całego świata.
Odwieczne było marzenie uciśnionej ludzkości o „złotym: wieku, wieku, kiedy wszyscy byli równi sobie i żyli w szczęściu, odwieczne było przekonanie, że źródłem grzechu i przestępstw, źródłem zła jest nędza i niedostatek. Kiedy Campanella mówi o utworzeniu państwa zgodnego z „przyrodzonym rozumem”, z „prawami przyrody”, o państwu gdzie nie ma bogatych i biednych, wierzy, ze wraz ze zniknięciem prywatnej własności będą usunięte wszystkie grzech i przestępstwa, które rodzi sprzeczność między bogactwem a nędzą. Zniknie próżność, kłamstwo, bród, rozbój, pycha, próżniactwo rozpusta, zazdrość, spory rodzinne, znikną grzech wynikające z nadmiernej miłości do rodziny, do własności, ze skąpstwa, lichwy, nienawiści do bliźniego, zawiści do bogatszych, są one następstwem określonych przyczyn gospodarczych i w sprawiedliwym społeczeństwie opartym na społecznej własności środków produkcji zniknął w sposób naturalny.

WYKŁAD 7

ARYSTOTELES IV w. p.n.e

“Polityka”, Etyka Nikomachejska

Rozróżnił 3 grupy nauk:

  1. Praktyczne (zdobywanie wiedzy dla niej samej)

  2. Teoretyczne (zdobywanie wiedzy dla poprawiania moralności człowieka)

  3. Wytwórcze (zdobywanie wiedzy dla wytwarzania przedmiotów)

PRAKTYCZNE:

Dzielimy na:

Etykę - celem istnienia człowieka jest szczęście (eudajmonia). Człowiek utożsamia się z dusza. To, co jest dla niej dobre- przyjemność, szczęście.

Dusza składa się z 3 części:

dwie grupy cnót:

Wyizolowana jednostka nie istnieje (tylko zwierzę lub bóg może żyć bez kontaktu z innymi)

Człowiek istniejący w grupie to człowiek żyjący w państwie -nie istnieje jeszcze kategoria społeczeństwa.

ZOON POLITIOA -zwierzę polityczne

Podstawowa grupa jest rodzina. Rodziny łączą się i tworzą wieś. Jest ona w stanie zapewnić przetrwanie, ale nie potrafi zapewnić szczęścia, dlatego wsie tworzą państwo (polis).

Rodzinne więzi sa wtórne wobec państwa, które jest tworem natury. Rodzina i wieś nie mogą funkcjonować poza państwem.

Na rodzinę składają się relacje:

  1. Mąż- żona (maż jest mądry, żona nie, mąż panuje żona jest posłuszna)

  2. Ojciec - dzieci (ojciec jest madry,dzieci nie, ojciec panuje, dzieci sa posłuszne)

  3. Pan - niewolnicy (niewolnictwo jest czymś zasadnym i powinno być, niewolnicy to istoty przeznaczone do tego z natury, Tak jak naturalna jest relacja mąż -żona, są ludzie, którzy wymagają, aby ktoś nad nimi panował. Niewolnikami często zostawali ranni Grecy (np.w wyniku wojen). Arystoteles mówi, ze Grecy nie powinni być niewolnikami, a barbarzyńcy, ponieważ są oni mniej mądrzy.

  4. Technika zdobywania i powiększania majątku zdobywa się dobra poprzez

Ustrój polityczny- uporządkowanie władz publicznych publicznych ogolnościm a w szczegolnosi- władzy spośród tych najważniejszych (o ustroju decyduje to, kto sprawuje władzę)

Ustroje:

  1. Ze względu na ilość osób sprawujących władzę (dobre)

  2. Ze względu na działanie władz - czy dla siebie czy dla innych (złe)

We współczesnej Grecji I i II jest ciężki do realizacji, gdyż nie ma takich jednostek, takiej elity, która byłaby w stanie tak rządzić.

W politei w władze sprawuje stan średni. Obywatele są podstawą funkcjonowania państwa. Aby być obywatelem trzeba mieć możliwość czynnego udziału w rządzeniu państwem.

Idealne państwo Arystotelesa:

Celem państwa jest zapewnienie cnoty (dóbr duchowych)

Struktura: