1. Pojęcie postępowania administracyjnego.

Normy prawa dzielą się na: prawo materialne i normy prawa formalnego /zwane procedurą/.

Procedura-zorganizowane wykonywanie norm prawa materialnego. Norma generalna wskazuje tylko ogólną regułę postępowania, a procedura pozwala dopasować prawo do konkretnej sytuacji. Procedura funkcjonowała nawet w państwie absolutnym poprzez normy jednostronnie obowiązujące , ale bez udziału obywateli. W państwie prawnym funkcjonuje ona poprzez normy dwustronnie obowiązujące, obywatele współuczestniczą w niej, kompetencje organów określone są w ustawie, istnieje kontrola sądowa.

Mówiąc o postępowaniu administracyjnym mamy na myśli prawo procesowe, czyli procedurę administracyjną. Normy prawa procesowego służą realizacji prawa materialnego. Podmioty postępowania administracyjnego pozostają w określonych stosunkach wynikających z przepisów proceduralnych.

Pojecie postępowania administracyjnego:

A/ dotyczy nadania uprawnień i obowiązków,

B/ normuje nakładanie kar w trybie administracyjnym,

C/ reguluje przymusowe wykonanie indywidualnych aktów administracyjnych lub obowiązków wynikających np. z ustawy.

Prawo o postępowaniu administracyjnym stanowi zamknięty układ norm, regulujących akty stosowane przez organ prowadzący proces, które zdeterminowane są celem procesu /skutek procesu związany jest z prawem materialnym, dzięki któremu mógł zostać zrealizowany/.

1. normy proceduralne-sankcję stanowi nieważność lub wadliwość czynności

2. normy prawa materialnego-obwarowane sankcjami /egzekucja, kara/.

2. Kodyfikacja postępowania administracyjnego w Polsce.

Do I wojny światowej i kilka lat po niej obowiązywały ustawy zaborców, które dotyczyły niewielkich części postępowania administracyjnego. Pierwsza kodyfikacja to 1928 rok i trzy rozporządzenia:

1. o postępowaniu administracyjnym /obowiązywał do 1960 roku/,

2. o postępowaniu przymusowym w administracji /obowiązywał w części do 1947 i 1966/,

3. o postępowaniu karnoadministracyjnym /do 1952/

Rozporządzenie o postępowaniu administracyjnym nie było tak znane jak teraz kpa, po II wojnie pojawiło się wiele sprzecznych z nim aktów. Dlatego też w 1958 rusza komisja kodyfikacyjna. W 1960 ogłoszony zostaje nowy kodeks /wszedł w życie 1961/. W 1977 pojawiają się potrzeby nowelizacji , do której dochodzi w 1980 /łącznie z powołaniem NSA/. 1990 to kolejne nowelizacje: wchodzi samorząd terytorialny, rozszerzono możliwość zaskarżania do NSA. 1998 nowelizacje w związku z reformą administracji publicznej, 1995 ustawa o zakresie kompetencji NSA. Postępowanie egzekucyjne skodyfikowano w 1966 /ustawa weszła w życie 1967/, kilkakrotnie nowelizowana m.in.: 1990, 1998. W sprawach karno-administracyjnych orzekają kolegia: 1951 pierwsza ustawa, 1971 nowa kodyfikacja zmieniona ustawą z 1990.

3. Zakres obowiązywania kpa w postępowaniu jurysdykcyjnym.

Prowadzić je mogą:

1. w imieniu wojewody bądź starosty kierownicy służb; straży; inspekcji,

2. organy państwowe np. prezesi sądów, zakłady publiczne /ZUS/, inaczej mówiąc organy administracji rządowej /zespolonej i niezespolonej/ oraz samorządu terytorialnego,

3. inne podmioty pełniące funkcję organów administracji publicznej w znaczeniu funkcjonalnym, powołane z mocy prawa do rozstrzygania; załatwiania spraw indywidualnych np. szkoły wyższe.

Kompetencja organów do załatwiania indywidualnych spraw musi być przewidziana przez materialne prawo administracyjne. Poprzez „decyzję administracyjną” należy rozumieć akty prawne np. orzeczenia, pozwolenia, zezwolenia, nakazy. Celem postępowania jurysdykcyjnego jest załatwienie sprawy indywidualnie oznaczonego adresata np. przez decyzję administracyjną.

Przepisy kpa o postępowaniu jurysdykcyjnym mają zastosowanie przy:

1/ decyzjach konstytutywnych-rozstrzygnięcie sprawy indywidualnej poprzez decyzję administracyjną jako formę indywidualnego zewnętrznego aktu administracyjnego /jednostronne władcze działanie wydającego organu wobec podmiotów spoza administracji publicznej,

2/ decyzjach deklaratoryjnych-potwierdzenie przez organ administracji istnienia obowiązku lub prawa.

Decyzja administracyjna-to zewnętrzny akt władczy organu administracji publicznej, skierowany na wywołanie określonych skutków prawnych, określających sytuację prawną konkretnie oznaczonego podmiotu, w konkretnie oznaczonej sprawie.

4. Zakres stosowania przepisów kpa w sprawach wydawania zaświadczeń.

Patrz pytanie 102.

5. Zakres stosowania przepisów kpa w sprawach skarg i wniosków.

Zakres stosowania przepisów kpa o skargach i wnioskach jest znacznie szerszy niż przepisów o postępowaniu jurysdykcyjnym. Wynika to z przyczyn:

1. krąg podmiotów zobowiązanych stosować przepisy jest szerszy,

2. przepisy kpa o skargach i wnioskach mają zastosowanie w postępowaniach wyłączonych z wyjątkiem spraw wynikających z nadrzędności i podległości,

3. tryb rozpatrywania skarg i wniosków określa kpa, skarga może dotyczyć zaniedbania lub nienależytego wykonania zadań przez organy; naruszenia praworządności, a przedmiotem wniosku może być ulepszanie organizacji, wzmacnianie praworządności, ochrona własności, usprawnianie pracy, pod określeniem organ państwowy kpa rozumie organy przedsiębiorstw państwowych i innych państwowych jednostek organizacyjnych.

Ciąg dalszy pytanie 104.

6. Wyłączenia spod przepisów kpa.

Kpa nie stosuje się /nie obowiązuje/ wobec:

1. postępowań w sprawach karno-skarbowych,

2. spraw uregulowanych w ustawie z 29.08.97-Ordynacja podatkowa z pewnymi wyjątkami,

3. spraw należących do właściwości polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych /chyba, że przepisy szczególne stanowią inaczej/, ze względu na jednoinstancyjność, inne terytorium, podmiotami nie są tylko Polacy,

4. spraw wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej np. nie obowiązuje, gdy wojewoda wydaje polecenie służbowe kierownikowi podległego urzędu,

5. postępowań w sprawach wynikających z podległości służbowej: układ przełożony-pracownik,

6. spraw o wykroczenia regulowanych przez ustawę 20.05.1971,

7. niektórych spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych.

Kpa nie narusza uprawnień wynikających z immunitetu dyplomatycznego i konsularnego oraz umów i zwyczajów międzynarodowych. Rada Ministrów poprzez rozporządzenie może rozciągnąć kpa na postępowanie wyłączone z wyjątkiem podpunktów: a), d), c).

7. Charakter i znaczenie zasad ogólnych postępowania administracyjnego.

Stanowią art. 6-16, czyli rozdział 2 działu I kodeksu, są one obowiązującymi normami, a nie tylko zaleceniami. Ustalają wytyczne działania organów stosujących kpa zarówno w postępowaniu jurydykacyjnym we wszystkich stadiach przed I i II instancją oraz w postępowaniu skargowym. Zasady powinny być współstosowane i urzeczywistniane poprzez instytucje procesowe kpa. Najważniejsze instytucje kpa to konkretyzacja zasad ogólnych, przepisy ogólne o postępowaniu administracyjnym muszą być interpretowane zgodnie z nimi. Wypełniają one ewentualne luki w kpa, ich nie przestrzeganie jest naruszeniem prawa, które kontrolowane jest np. przez sąd administracyjny. Istnieje postulat, aby stosować je nawet przy normach prawa administracyjnego.

8. Zasada legalności.

Wynika z art. 6 stanowiącego, że organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa /niektórzy mówią o dwóch zasadach: legalności i praworządności/.

9. Zasada praworządności.

Jest zasadą konstytucyjną /art. 7 Konstytucji należy łączyć z art. 6 kpa/. Podstawą decyzji administracyjnych mogą być jedynie akty normatywne zaliczane do źródeł powszechnie obowiązującego prawa, czyli zgodnie z art. 87 Konstytucji jest to: konstytucja, ustawa, ratyfikowana umowa międzynarodowa, rozporządzenie, akt prawa miejscowego jako ustanowiony na podstawie ustawy i w celu jej wykonania. NSA stwierdził, że uchwała Rady Ministrów nie stanowią praw i obowiązków wobec osób fizycznych i prawnych, uchwały mają charakter wewnętrzny; organizacyjny.

10. Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli.

Wynika z art. 7. Ma na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli. Wiąże się z nią dylemat celowości i praworządności. Celowość nie może stanowić powodu naruszania prawa. Podstawą działania administracji publicznej jest przepis, a nie wzgląd na interes społeczny, nie ma wyjątków od praworządności dla celowości. Zasada uwzględniania interesu ma powiązanie z zasadą praworządności, powinna być stosowana przy wykładni norm prawnych, gdy dopuszczają to zasady ogólne, a zwłaszcza gdy decyzja organu administracji zależy od jego uznania /kategoria ocenna lub nieokreślona/.

11. Zasada prawdy obiektywnej.

Wynika z art. 7. Zobowiązuje ona organy administracji do wyjaśniania stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy. Oznacza ona odejście od reguły inicjatywy i dyspozycji dowodami przez strony. Organ może z urzędu zbierać materiały dowodowe, określać okoliczności faktyczne, dopuszcza dowody istotne dla sprawy. Organ działa na mocy ustawy lub ze względu na charakter sprawy. Realizacji tej zasady służą instytucje procesowe np. wyłączenie pracownika /organu administracji/ od załatwiania sprawy oraz przepisy o dowodach i postępowaniu dowodowym.

12. Zasada udzielania informacji prawnej stronom.

Zawarta w art. 9. Zobowiązuje organy do informowania strony o okolicznościach faktycznych i prawnych mających wpływ na ich prawa i obowiązki, powinno to przebiegać poprzez udzielanie wskazówek i wyjaśnień. Realizowana jest ona też przez pouczenia np. o prawie do odwołania. Naruszenie obowiązku pouczenia nie może przynieść stronie szkody, a ewentualna powinna być naprawiona np. poprzez dopuszczenie dowodu; umożliwienia wypowiedzenia się.

13. Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym.

Dotyczy art. 10. Realizowana jest na podstawie kpa poprzez instytucje np. zawiadomienia z urzędu lub na wniosek strony o wszczęciu postępowania, o terminie i miejscu przeprowadzenia dowodu, rozprawy administracyjnej. W ramach tej zasady strona może zwrócić się o dodatkowy czas na zapoznanie się z dokumentacją; dowodami. Postępowanie jest wadliwe w chwili, gdy strona nie mogła wziąć w nim udziału, stanowi to podstawę do zaskarżenia nawet decyzji ostatecznej. Od zasady czynnego udziału strony w postępowaniu istnieją wyjątki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia; zdrowia; znaczne szkody materialne. Odstępstwo od zasady powinno znaleźć się w aktach sprawy /adnotacjach/.

14. Zasada przekonania.

W celu uniknięciu stosowania przymusu organy administracyjne wyjaśniają stronom jakimi przesłankami się kierowały w sprawie. Zasada przekonywania realizowana jest przez instytucję kpa, której przejawem jest np. uzasadnienie decyzji. Dokument taki ma ułatwić stronom zrozumienie przesłanek faktycznych i prawnych. Uzasadnienie jest przede wszystkim dla stron. Zasada ta nie pozbawia organów możliwości stosowania przymusu, ma ona znacznie i stosowanie szersze, może funkcjonować nawet, gdy formalne uzasadnienie nie jest wymagane, podstawą do jej przestrzegania jest jakikolwiek kontakt ze stronami w toku postępowania administracyjnego.

15. Zasada szybkości i prostoty postępowania.

Dotyczy tego art. 12 kpa. Zasada ta wnioskuje, aby w celu załatwienia sprawy organy administracji podejmowały szybkie i wnikliwe działania poprzez najprostsze dostępne środki. Sprawy bez dowodów, wyjaśnień, informacji powinny być załatwiane niezwłocznie. Szybkość nie może wpłynąć na odstępstwa od norm kodeksowych i przepisów postępowania administracyjnego. Zasada ta ma powiązanie z przepisami o terminach załatwiania sprzeciwu prokuratora, skarg, wniosków, wydawania zaświadczeń.

16. Zasada ugodowego załatwiania spraw.

Po raz pierwszy wprowadzona do kpa w 1980 roku. Aktualnie dotyczy jej art.. 13 kpa. W kodeksie kwestie ugody to art. 114-122, jej zawarcie może nastąpić pod dwoma warunkami:

1)gdy w sporze administracyjnym uczestniczą strony o spornych interesach;

2)organ prowadzący postępowanie powinien nakłaniać strony do zawarcia ugody.

Zawarcie i zatwierdzenie ugody wyklucza potrzebę decyzji administracyjnej /ugoda ma takie same skutki jak decyzja/.

17. Zasada pisemności.

Wymaga, aby sprawa załatwiana była w formie pisemnej. Ustnie można, gdy przemawia za tym interes strony i nie zabrania przepis /ustalenia przybierają np. postać protokołu/. Zasada ta ma sprzyjać pewności i jasności stosunków prawnych.

18. Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego.

Wynika z art. 15 kpa, stała się zasadą ogólną w 1980 w skutek uchylenia art. 57ustawy z 1958 /wcześniej nie było dwuinstancyjności/. Od tego momentu przysługiwało odwołanie od decyzji wojewody w I instancji do ministra, gdy on był I instancją można było wnioskować o ponowne rozpatrzenie sprawy. Przepis ten stosuje się odpowiednio do kolegiów samorządowych w I instancji. Odstępstwa od tej zasady możliwe są tylko poprzez ustawę /nie zaleca się/. Zasada ta pogłębia praworządność, ma walor ustrojowo-polityczny , uznawana za środek kontroli prawidłowości rozstrzygnięć organów administracji publicznej.

19. Zasada trwałości decyzji administracyjnych.

Dotyczy jej art. 16 § 1. Celem tej zasady jest ochrona praw nabytych przez strony na mocy decyzji ostatecznych. Poprzez decyzję ostateczną rozumieć należy:

1. decyzję wydaną przez organ I instancji bez odwołania w określonym terminie;

2. decyzję wydaną przez organ odwoławczy;

3. decyzję wydaną przez ministra /jako I instancja/ bądź samorządowe kolegium odwoławcze /w sprawach należących do zadań własnych/;

4. decyzję, od której brak jest możliwości odwołania.

Zmiana; uchylenie takich decyzji może nastąpić tylko na podstawie rozdziału 12 i 13 działu II kpa.

Decyzja administracyjna , która dotyczy sprawy już rozstrzygniętej poprzez inną decyzję ostateczną, jest nieważna.

20. Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych.

Zawarta w art. 16 § 2, wprowadzona w 1980, dla jej realizacji powstał NSA /od 1990 kontroluje on legalność/. Od 1995 NSA jest właściwy dla wszystkich decyzji administracyjnych z wyjątkiem art. 19 ustawy o NSA. Działanie NSA:

1. uchyla niezgodną z prawem decyzję i odsyła do organu administracji publicznej,

2. podnosi jakość pracy organów administracji publicznej, ujednolica wykładnię prawa administracyjnego,

3. cenny w doktrynie i nauczaniu prawa administracyjnego.

21. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa.

Art. 8 kodeksu. Ma duży zakres i doniosłość polityczną. Stanowi postulat dla aparatu administracji publicznej-dotyczy kultury administrowania. Działania tego aparatu powinny być nacechowane obiektywizmem, zgodnością z prawem, wysokim poziomem etycznym. Tylko wtedy odniosą one pozytywne skutki wśród obywateli /stron/, ich znajomych, krewnych. Państwo /jego organy/, aby pogłębiać zaufanie obywateli musi być wzorem-spełniać w/w postulaty.

22. Organy prowadzące postępowanie administracyjne.

A/ Organy administracji rządowej: terenowe /organy administracji zespolonej np. wojewodowie i niezespolonej np. dyrektor urzędu celnego/ i centralne,

B/ Organy samorządu terytorialnego.

23. Organy wyższego stopnia w rozumieniu przepisów kpa.

1. samorządowe kolegia odwoławcze-w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego,

2. właściwi ministrowie-w stosunku do wojewodów,

3. organy nadrzędne lub ministrowie-w stosunku do organów administracji publicznej innych niż punkt 1 i 2,

4. w stosunku do organów organizacji społecznych-odpowiednie organy wyższego stopnia tych organizacji.

24. Organy naczelne w rozumieniu przepisów kpa.

A/ Prezes RM lub właściwi ministrowie-w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego; organów administracji rządowej,

B/ Organy o ogólnokrajowym zasięgu działania-w stosunku do organów państwowych innych niż punkt 1,

C/ W stosunku do organów organizacji społecznych-naczelne organy tych organizacji; wyjątkowo Prezes RM; właściwy minister.

25. Rodzaje właściwości organów.

Właściwość organu-zdolność prawna organu do rozpoznania i rozstrzygania spraw w postępowaniu administracyjnym.

Rodzaje właściwości organów:

1. ustawowa-wynika z ustawy, najczęściej funkcjonująca,

2. z przeniesienia-przepisy ustawy upoważniają do tego np. na podstawie porozumienia wojewoda może przenieść swoją właściwość na samorząd terytorialny,

3. z delegacji-przy wyłączeniu organu administracji publicznej od załatwiania sprawy, w takim przypadku właściwy jest organ wyższego stopnia,

4. miejscowa-patrz pytanie 26,

5. rzeczowa-ustala się według przepisów o zakresie działania organu administracji, wyznaczanych przez przepisy ustrojowe np. ustawa o samorządzie gminnym, inaczej mówiąc polega na upoważnieniu określonego organu lub pionu organów do załatwiania danej kategorii spraw,

6. instancyjna zwana funkcjonalną-odmiana rzeczowej, określa, który z organów w danym pionie jest właściwy w I i II instancji.

26. Właściwość miejscowa administracji według przepisów kpa.

Jest to zdolność organu do realizowania swojej właściwości rzeczowej na określonym obszarze np. gminy, miasta. Ustalana na podstawie kryteriów z art. 21 kpa:

1. w sprawach nieruchomości-orzeka organ właściwy jej położeniu, gdy leży ona w granicach dwóch organów, to orzeka ten, gdzie leży większa część nieruchomości,

2. w sprawach prowadzenia zakładu pracy-według miejsca, gdzie on działał, jest lub będzie,

3. w innych sprawach-według miejsca zamieszkania; pobytu w kraju lub ostatniego miejsca zamieszkania; pobytu.

Gdy te kryteria zawiodą, to właściwy jest organ z obszaru dzielnicy Śródmieście z gminy Warszawa-Centrum. W chwili naruszenia przepisów o właściwości decyzja organu administracyjnego naruszające je jest nieważna.

27. Rozstrzyganie sporów o właściwość pomiędzy organami administracji publicznej.

Mogą przybierać dwojaki charakter:

1. pozytywny-gdy dwa lub więcej organów uważa się za właściwy do załatwienia danej sprawy,

2. negatywny-gdy żaden nie uważa się za właściwy do załatwienia sprawy.

Spory o właściwość rozstrzygają między:

1. organami jednostek samorządu terytorialnego /bez punktów 2-4/-wspólny dla nich organ wyższego stopnia lub sąd administracyjny,

2. kierownikami służb, straży, inspekcji tego samego powiatu-starosta,

3. organami administracji zespolonej w województwie /bez punktu 2/-wojewoda,

4. organami jednostek samorządu terytorialnego różnych województw /sprawy z zakresu administracji rządowej/-minister do spraw administracji publicznej,

5. wojewodami oraz organami administracji zespolonej różnych województw-minister do spraw administracji publicznej,

6. wojewodami a organami administracji niezespolonej-minister do spraw administracji publicznej w porozumieniu z organem nadzorującym organ w sporze z wojewodą,

7. organami innymi niż punkt 1-6-wspólny organ wyższego stopnia bądź minister do spraw administracji publicznej,

8. organami administracji, gdzie jedna ze stron to minister-Prezes RM.

Wniosek o rozpatrzenie sporu przez sąd administracyjny złożyć mogą: strona, RPO, minister do spraw administracji publicznej, Prokurator Generalny, organ administracji publicznej bądź samorządu terytorialnego. Do czasu rozstrzygnięcia nie powinno się podejmować działań /są wyjątki/.

28. Rozstrzyganie sporów o właściwość pomiędzy organami administracji a sądami.

Dotyczą tego art. 190-195 kpa. Rozstrzyga je Kolegium Kompetencyjne przy SN, jego skład to: trzech sędziów SN delegowanych przez Pierwszego Prezesa, przedstawiciele Ministra Sprawiedliwości i ministra zainteresowanego ze względu na przedmiot sprawy. Wniosek złożyć może: organ administracji publicznej, sąd, prokurator Generalny, strona. Kierowany jest on do Pierwszego Prezesa SN, a ten informuje zainteresowane podmioty. Orzeczenie Kolegium Kompetencyjnego nie podlega zaskarżeniu i ma formę postanowienia.

29. Wyłączanie pracownika od udziału w postępowaniu administracyjnym.

Działalność Państwa /pracownika; organu/ powinna być bezstronna, w celu pogłębiania zaufania obywateli przy zachowaniu zasady prawdy obiektywnej i praworządności. Wyłączenie pracownika może nastąpić z dwóch powodów /art. 24/:

1. przyczyny wymienione w ustawie-z mocy prawa:

-w sprawie, w której jest stroną lub pozostaje z nią w stosunku prawnym,

-w sprawie małżonka, krewnych, powinowatych, przysposobionych, będących pod opieką; kuratelą,

-w sprawie, w której był biegłym; świadkiem,

-gdy brał udział w wydaniu decyzji w niższej instancji,

-gdy chodzi o jego przełożonego,

-z powodów, z których wszczęto przeciw niemu postępowanie karne; dyscyplinarne.

2. inne przyczyny wywołujące wątpliwości o bezstronności o bezstronności pracownika.

Wyłączenie może nastąpić ze względu na żądanie strony, samego pracownika. Przełożony wyłączonego pracownika wyznacza na jego miejsce innego.

30. Wyłączanie organu od załatwiania sprawy.

Wyłączeniu ulega cały organ. Następuje tylko w sprawach dotyczących interesów majątkowych osób:

1. kierownika organu lub osób z nim związanych np. małżonka, krewnego,

2. zajmujących stanowiska kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia.

Wyłączenie organu następuje z mocy prawa. Po wyłączeniu sprawę załatwia organ wyższego stopnia nad załatwiającym sprawę w normalnym toku instancji-gdy a) i b).Organ wyższego stopnia może wyznaczyć do załatwienia sprawy inny mu podległy np. gdy chodzi o ministra to Prezes RM wyznacza właściwy organ do załatwienia sprawy. Wyłączenie członka organu kolegialnego następuje z tych samych powodów co pracownika. Gdy brak jest w nim wymaganego quorum to sprawę załatwia organ wyższego stopnia lub przez niego wyznaczony np. gdy jedno samorządowe kolegium odwoławcze nie jest w stanie podjąć decyzji to minister wyznacza inne. Wszystkie wyłączenia następują poprzez postanowienia w toku postępowania, posiadają też sankcję: można wznowić postępowanie zakończone decyzją ostateczną, gdy w jej wydaniu brał udział organ; osoba, które powinny być wyłączone. Organ, który przejął sprawę po wyłączeniu innego traktowany jest jako ta sama instancja.

31. Pojęcie strony w postępowaniu administracyjnym.

Mogą nimi być osoby fizyczne i prawne, a także jednostki nie posiadające osobowości prawnej np. zakład administracyjny. Według art. 28 kpa: „stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek”. Problematyczną kwestią jest pojęcie „interesu prawnego”, istnieją różne teorie na jego interpretacje-chodzi głównie o to czy wszystkie wnioski o wszczęcie postępowania administracyjnego powinny być uwzględniane, a także o to czy dany podmiot /strona/ może się tego domagać.

32. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych w postępowaniu administracyjnym.

Oceniana według przepisów prawa cywilnego:

1. zdolność prawną bycia stroną w postępowaniu administracyjnym nabywamy w chwili urodzenia,

2. zdolność do czynności prawnych nabywamy od ukończenia 18 lat (wcześniejszego zawarcia związku małżeńskiego), istnieją wyjątki np. 16-letnie dziecko może składać oświadczenia ze skutkiem prawnym.

Osoby fizyczne bez zdolności do czynności prawnych reprezentowane są w postępowaniu przez swoich przedstawicieli (strony nie będące osobami fizycznymi podobnie) np. rodziców. Jeżeli nie mają przedstawicieli organ administracyjny zwraca się o ich wyznaczenie. W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia praw lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce strony wstępują następcy prawni (nabywcy danego prawa, dziedzice ustawowi lub testamentowi).

33. Pełnomocnik strony w postępowaniu administracyjnym.

Może nim być osoba fizyczna mająca zdolność do czynności prawnych. Strona udziela pełnomocnictwa na piśmie lub ustnie do protokołu. Pełnomocnictwo może zostać uwierzytelnione poprzez: adwokata, radcę prawnego, poświadczony urzędowo odpis lub oryginał. W sprawach mniejszej rangi organ administracji nie musi żądać pełnomocnictwa, jeżeli pełnomocnikiem jest członek rodziny.

34. Udział organizacji społecznych w postępowaniu administracyjnym.

Organizacja społeczna może wystąpić w postępowaniu jako:

1. podmiot, powołany z mocy prawa do załatwiania indywidualnych spraw,

2. strona np. gdy postępowanie dotyczy jej interesu lub obowiązku,

3. uczestnik, korzystający z praw strony w sprawie innej osoby-dla nas najważniejsza.

W takiej sprawie strona może wystąpić z żądaniem: wszczęcia postępowania lub dopuszczenia organizacji do postępowania np. ze względu na interes społeczny. Organ administracyjny wydaje postanowienie /z możliwością zażalenia do niego/ wyrażając zgodę lub odmawiając jej i informuje o tym organizację społeczną. Organizacja społeczna dopuszczona do postępowania działa na prawach strony, może np. domagać się przeprowadzenia dowodu, wnosić zażalenia, ale decyzja wydana w postępowaniu dotyczy /wiąże/ już tylko stronę, a nie współuczestniczącą organizację.

35. Udział prokuratora w postępowaniu administracyjnym.

Prokurator nie jest stroną, ale korzysta z podobnych praw: może zgłaszać żądanie przeprowadzenia dowodów, wnosić środki prawne. Organ ten strzeże praworządności w postępowaniu i rozstrzygnięciu sprawy, działa w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem. Udział prokuratora zależy od jego woli, organ administracyjny nie może zabronić mu udziału w postępowaniu administracyjnym. Organ administracyjny może zawiadomić prokuratora o potrzebie jego uczestnictwa w postępowaniu /jego udział jest dobrowolny/. Szerzej na stronie 218 w książce.

36. Udział Rzecznika Praw Obywatelskich w postępowaniu administracyjnym.

W 1988 roku weszła w życie ustawa z 19987 o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Z art. 14 wynika, że RPO może:

1. żądać wszczęcia postępowania administracyjnego,

2. zaskarżyć decyzję do sądu administracyjnego,

3. uczestniczyć w postępowaniu administracyjnym na prawach prokuratora.

37. Pojęcie, rodzaje i sposób obliczania terminów.

Termin to określona data bądź pewien okres. Można je podzielić na:

1. ustawowe-wynikają z kpa; ustaw, przewidziane są dla czynności dokonywanych przez organy administracji lub strony , nie mogą być skracane ani przedłużane, warunkowo mogą być przywracane, czynności po terminie są nieskuteczne,

2. urzędowe-wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie, mogą być skracane lub przedłużane z ważnych przyczyn, czynności po terminie są ważne-wyjątkowo.

Art. 57 kpa dotyczy obliczania terminów, może to być w dniach, tygodniach, miesiącach:

1. termin w dniach-jego koniec upływa z ostatnim dniem wyznaczonej liczby, nie uwzględnia się dnia zdarzenia początkującego termin,

2. termin w tygodniach-kończy się z dniem ostatniego tygodnia, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu,

3. termin w miesiącach-kończy się z upływem dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu /gdy go nie ma, to jest ostatni dzień miesiąca/.

We wszystkich przypadkach, gdy koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny, za ostatni dzień terminu uważa się kolejny dzień powszedni. Zachowania terminu dotyczy data stempla pocztowego, złożenie pisma w ambasadzie; dyrekcji zakładu karnego; dowództwie jednostki wojskowej, itp.

38. Przywrócenie terminu.

Czynność po terminie jest nieskuteczna. Wyjątkowo można przywrócić termin /art. 58-60 kpa/, gdy jego niezachowanie nastąpiło bez winy zainteresowanego-w ciągu 7 dni od ustania przyczyny uchylenia terminu należy wnieść prośbę. Do przywrócenia terminu wymaga się:

1/ braku winy zainteresowanego,

2/ uprawdopodobnienia, że uchybienie nastąpiło bez winy zainteresowanego,

3/ wniesienia podania,

4/ dopełnienia czynności, dla której termin był określony.

Właściwy organ wydaje decyzję o przywróceniu lub odmowie /możliwe jest zażalenie na nią/, gdy chodzi o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania to postanowienie wydaje organ właściwy do rozpatrzenia odwołania, nie ma możliwości zażalenia, lecz istnieje możliwość skargi do NSA /wykonanie decyzji; postanowienia może być wstrzymane/. Skutkiem prawnym przywrócenia terminu jest traktowanie czynności jako dokonanej w terminie.

39. Terminy załatwiania spraw.

Według kpa organy powinny załatwiać sprawy niezwłocznie-gdy fakty są znane i dowody na to pozwalają. W kpa funkcjonuje instytucja tzw. „sygnalizacji” stosowana, gdy sprawa nie może być załatwiona w terminie. Organ informuje o tym strony i wyznacza inny termin /winny może być organ lub strona/, gdyby mu się nie udało rozwiązać sprawy stronom przysługuje zażalenie. Organ wyższego stopnia wyznacza kolejny termin i ustala przyczyny wcześniejszego niepowodzenia np. wszczyna postępowanie dyscyplinarne przeciwko pracownikom. Istnieje również możliwość skargi do NSA. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno trwać miesiąc, w skomplikowanych sytuacjach dwa, a przy odwołaniu także miesiąc, ale od otrzymania odwołania i akt sprawy. Brak jest sposobu oceny stopnia zawiłości sprawy, określa to organ I instancji. W/w terminy mogą być zmieniane /skracane, wydłużane/ przez organ wyższego stopnia. Do terminu nie wlicza się czasu na czynności procesowe np. niedostarczenie dokumentu, niedopełnienie obowiązku przez stronę.

40. Skutki nie załatwienia sprawy w terminie.

Skutki nie zachowania terminu kształtują się nie jednolicie, w zależności od rodzaju terminu. Niedopełnienie czynności przez stronę w terminie ustawowym powoduje, że taka czynność jest nieskuteczna. W przypadku nie dokonania czynności w terminie wyznaczonym przez organ administracyjny, o tym czy czynność jest skuteczna decyduje sam organ, który wyznaczył termin. Z ważnego powodu, np. dla rozpoznania prawdy obiektywnej, często taką czynność uznaje się za skuteczną.

41. Zakres obowiązku osobistego stawiennictwa według kpa.

Kpa przewiduje możliwość wzywania stron, świadków, pełnomocników w toku postępowania jak i w celu jego wszczęcia. Wezwanie do osobistego stawiennictwa powinno być stosowane wyjątkowo, gdy osoba np. chora, niepełnosprawna nie może się stawić, to organ musi jej przedstawić inną możliwością złożenia wyjaśnień. Do osobistego stawiennictwa zobowiązane są osoby tylko w obrębie gminy, miasta pobytu; zamieszkania lub sąsiedniej gminy, miasta /są wyjątki/. W innych sytuacjach należy zwrócić się o pomoc prawną do właściwego terenowo organu administracji, aby zgromadził i przekazał materiały, wyjaśnienia od osób, które zamieszkują zbyt daleko od organu prowadzącego postępowanie.

42. Forma i treść wezwania według kpa.

Wezwanie powinno zawierać:

1. nazwę i adres organu wzywającego,

2. imię i nazwisko wzywanego,

3. jakiej sprawy dotyczy, w jakim charakterze i celu zostaje wezwany,

4. czy konieczne są pisemne wyjaśnienia, osobiste stawiennictwo,

5. termin stawienia się /dzień, godzina, miejsce/,

6. skutki prawne niezastosowania się do wezwania,

7. podpis pracownika organu wzywającego.

Wezwanie ma najczęściej formę pisemną, aczkolwiek zdarzają się inne formy np. teleks.

43. Zwrot kosztów podróży i innych należności osobom stawiającym się na wezwanie.

Uregulowane jest to dekretem z 26.10.1950 r. i rozporządzeniem z 04.07.1990 r. Osobie, która stawiła się na wezwanie przysługuje zwrot kosztów podróży i innych należności. Strona uzyskuje koszty, gdy postępowanie zostało wszczęte z urzędu lub gdy została błędnie, bez swojej winy wezwana do stawienia się. O zwrot kosztów należy ubiegać się przed wydaniem decyzji. Osoba, która nie stawiła się na wezwanie może zostać ukarana grzywną /są wyjątki/.

44. Doręczenia według kpa.

Ważna kwestia, następuje np. poprzez pocztę, pracowników, specjalne organy-we wszystkich przypadkach istotne jest pokwitowanie /data i podpis odbiorcy/. Pisma doręcza się stronie albo jej przedstawicielowi, gdy strona to kilka osób to doręcza się wszystkim lub reprezentantowi. Strony zobowiązane są informować o zmianach adresów. W przypadkach koniecznych możliwe jest doręczenie pisma za pokwitowaniem dla członków rodziny, dozorców, sąsiadów. Gdy wszystko zawiedzie to pismo pozostawia się na poczcie, w urzędzie gminy na 7 dni i zostawia zawiadomienie dla strony, gdy termin mija, uznaje się, że doręczenie nastąpiło. Jednostkom organizacyjnym, osobom prawnym pisma doręcza się w ich siedzibach. Gdy doręczenie nie nastąpiło to pismo wraca do nadawcy-odnotowuje się to w aktach. Możliwe jest zawiadomienie przez obwieszczenie, uznawane jest za ważne po 14 dniach.

45. Protokoły i adnotacje.

Służą realizacji zasady pisemności. Art. 67 stwierdza, że protokół sporządzany jest z każdej istotnej czynności w trakcie postępowania, a zwłaszcza gdy dotyczą:

1. przyjęcia ustnego podania,

2. przesłuchania świadka; strony,

3. zatwierdzenie oględzin; ekspertyz,

4. rozprawy,

5. ustnego ogłoszenia decyzji; postanowienia.

Z czynności istotnych dla sprawy, z których nie sporządza się protokołu, wykonuje się adnotacje-podpisane przez osobę podejmującą działania.

46. Sposoby wszczęcia postępowania administracyjnego.

Postępowanie może być wszczęte:

1. na żądanie strony-sprawy dotyczą uprawnień,

2. z urzędu-sprawy dotyczą nałożenia obowiązków,

3. na wniosek prokuratora, RPO, organizacji społecznej.

Decydują przepisy prawa materialnego. Organ może wszcząć postępowanie w przypadku ważnego interesu strony /wymagana jest jej zgoda/, nawet gdy przepisy wymagają jej wniosku.

47. Data wszczęcia postępowania administracyjnego.

Przy żądaniu strony datą wszczęcia postępowania jest dzień doręczenia wniosku do organu administracji publicznej. Kpa nie precyzuje daty przy wszczęciu z urzędu, uznaje się, że liczy się to od podjęcia pierwszej czynności procesowej np. zawiadomienia stron.

48. Współuczestnictwo materialne.

Wprowadza art. 62 kpa: tyle decyzji, ile spraw się połączyło w postępowaniu, wspólne są tylko czynności procesowe, każda strona może odwoływać się w zakresie swojej decyzji /uprawnień i obowiązków/. Reasumując: postępowanie wszczynane w sprawach, w których prawa lub obowiązki stron wynikają z tego samego stanu faktycznego oraz z tej samej podstawy prawnej i w których właściwy jest ten sam organ administracji publicznej.

49. Pojęcie, forma i treść podania według kpa.

Podanie jest to żądanie wszczęcia postępowania, inne zażalenia; wyjaśnienia, nie są nimi skargi do NSA. Mogą być wnoszone na piśmie, ustanie, przez teleks, ale nie poprzez telefon. Podanie powinno zawierać: wskazanie osoby składającej /podpis/, jej adres, żądanie, podanie podpisuje przyjmujący pracownik. Gdy w podaniu brak jest adresu pozostaje ono bez rozpatrzenia.

50. Skutki prawne wniesienia podania do organu niewłaściwego w sprawie.

Organ niewłaściwy powinien przekazać podanie organowi właściwemu, zawiadamiając wnoszącego podanie-nie ma to ujemnych konsekwencji. Gdy podanie dotyczy kilku spraw właściwych różnym organom, organ w którym wniesiono podanie rozpatruje właściwą sobie sprawę i informuje stronę o potrzebie wniesienia odrębnych podań do innych organów. Gdy po wniesieniu podania do niewłaściwego organu nie da się ustalić właściwego to podlega ono zwróceniu.

51. Udostępnianie akt.

Umożliwia realizację zasady udziału strony w postępowaniu administracyjnym. Art. 73 kpa stanowi, że strona w każdej fazie sprawy ma prawo do wglądu do akt; do sporządzenia odpisów; notatek-strona może żądać uwierzytelnienia tych dokumentów. Są dwa wyjątki:

1. niemożliwe jest udostępnienie akt objętych tajemnicą państwową,

2. nie udostępniane są akta wyłączone przez organ administracyjny ze względu na ważny interes państwowy.

Na postanowienie o odmowie udostępnienia akt możliwe jest zażalenie.

52. Zasady postępowania dowodowego.

Celem postępowania dowodowego jest ustalenie stanu faktycznego zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej /art.. 77 kpa/ -chodzi o ujawnienie wszystkich okoliczności, organ nie jest w tym związany swoimi postanowieniami dotyczącymi przeprowadzenia dowodów. W postępowaniu administracyjnym funkcjonuje zasada udziału strony, wedle której strona powinna być powiadomiona na 7 dni przed przeprowadzeniem dowodu i mieć możliwość zadawania pytań. Kpa przyjął zasadę swobodnej oceny dowodów-brak reguł oceniania dowodów. Przestrzeganie w/w zasad pozwala uznać okoliczność faktyczną za uzasadnioną.

53. Pojęcie dowodu, środka i źródła dowodowego oraz rodzaje środków dowodowych.

Dowód to środek, za pomocą którego dokonuje się dowodzenia w postępowaniu, a więc stwierdza się prawdziwość twierdzeń. Jako dowód uznajemy wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Mogą nim być: dokument, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Dowody dzielimy na:

1. osobowe-zeznania świadków, opinie biegłych, składane przez nich oświadczenia,

2. rzeczowe-zaliczamy tu dowody z oględzin i dokumentów.

54. Dowód z dokumentów.

Stanowi najważniejszy i powszechnie stosowany środek. Kpa mówi o dokumentach i dokumentach urzędowych, należy jednak przyjąć ze względu na moc dowodową dokumentu podział na dokumenty:

1. urzędowe-sporządzane w przypisanej formie przez organ państwowy, stanowią dowód tego, co jest w nich urzędowo stwierdzone, korzystają z większej mocy dowodowej i domniemania prawdziwości,

2. prywatne-wszystkie inne, stanowią dowód tego, że osoba, która podpisała je, złożyła oświadczenie zawarte w nich.

55. Dowód ze świadków.

Jest dosyć częsty, polega na zeznawaniu przez świadka prawdy obiektywnej. Kpa wprowadza ograniczenia dowodu ze świadków, ze względu na osobę, które polegają na:

1. wyłączeniu z mocą ustawy,

2. prawie odmowy zeznań-posiada np. małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo,

3. prawie odmowy na poszczególne pytania-świadek może odmówić, gdyby narażało to jego samego lub kogoś bliskiego na hańbę, szkodę, odpowiedzialność karną.

Według kpa świadkami nie mogą być osoby:

1. niezdolne do rozumienia swoich spostrzeżeń,

2. obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej; służbowej np. notariusz, lekarz,

3. duchowni, gdy chodzi o tajemnicę spowiedzi.

Przed przyjęciem zeznań świadek nie składa przyrzeczenia, ale powinien zdawać sobie sprawę z możliwości odmowy zeznań; odpowiedzi na pytania oraz odpowiedzialności grożącej za składanie fałszywych zeznań.

56. Dowód z oględzin i opinii biegłego.

1. Dowód z opinii biegłego-przeprowadzany, gdy potrzebne są wiadomości specjalne do ustalenia okoliczności sprawy, dokonywane przez osobę nie zainteresowaną postępowaniem na podstawie fachowej wiedzy; doświadczenia zawodowego, wiadomości te dotyczyć mogą: nauki, sztuki, techniki, itp., biegły powinien być bezstronny.

2. Oględziny-bezpośrednie badanie jakiegoś przedmiotu przez organ w celu stwierdzenia jego stanu; właściwości, przedmiotem tym mogą być ruchomości i nieruchomości, oględziny mogą być łączone z opinią biegłego, sporządza się z nich protokół, gdy dotyczą rzeczy będącej u osoby trzeciej trzeba ją powiadomić co najmniej na 7 dni wcześniej, podobnie jak przy dowodzie ze świadków i opinii biegłych.

57. Dowód z przesłuchania stron.

Stosowane po wyczerpaniu środków dowodowych, gdy pozostały niewyjaśnione fakty /stosuje się przepisy dotyczące świadków/. Istnieje środek przymusu w przypadku, kiedy wezwany np. strona, świadek, biegły nie chcą stawić się osobiście-jest to grzywna zasądzana w formie postanowienia. Ukarany w ciągu 7 dni od uzyskania informacji o grzywnie może wnioskować do organu o jej uchylenie /zażalenie/. Wobec opornego świadka można także stosować środki przymusu bezpośredniego, ale nie wobec strony.

58. Rozprawa administracyjna.

Dotyczy tego art. 89 kpa stwierdzający, że rozprawa powinna zaistnieć w celu: przyspieszenia; uproszczenia postępowania, ustalenia interesów stron, gdy konieczne są oględziny, przesłuchania świadków, osiągnięcie celów wychowawczych. Zarządzana z urzędu lub wniosek strony, koncentruje postępowanie w określonym czasie i miejscu, a ustalenia dokonywane są pod kierunkiem organu. Rozprawa powinna być starannie przygotowana: wyznaczony termin i miejsce, złożone wyjaśnienia, wezwani świadkowie, strony, biegli. Rozprawa może być odroczona np. gdy zaistnieją nieprawidłowości, nie stawią się strony bez ich winy. Rozprawę może prowadzi pracownik organu, gdzie prowadzone jest postępowanie. Ma ona charakter ustny, podczas niej przedstawiany jest zgromadzony materiał, ustala się stan faktyczny, może dojść do zawarcia ugody. Prowadzący powinien być obiektywny, aby rozważyć sprzeczne interesy stron, sprawuje on też tzw. policję sesyjną /utrzymuje porządek, gdy ktoś go nie przestrzega może zostać ukarany grzywną/.

59. Współdziałanie organu prowadzącego postępowanie z innym organem.

Wprowadzono w 1980 roku. Art. 106: „gdy przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ”. Organ ten posiada na to maksymalnie 14 dni od doręczenia mu żądania, gdy tego nie uczyni musi wyjaśnić dlaczego nie podjął działań-zostanie mu wyznaczony nowy termin- jeżeli nie to poniesie odpowiedzialność np. dyscyplinarną. Na zajęte stanowisko przysługuje zażalenie, organ może przed wyrażeniem opinii przeprowadzać dowody; postępowanie wyjaśniające.

60. Zawieszenie postępowania administracyjnego.

Dwa rodzaje zawieszenia:

1. Przyczyny obligatoryjne /art.97/:

1. śmierć strony lub jej przedstawiciela ustawowego,

2. utrata zdolności do czynności prawnych przez w/w podmioty,

3. gdy rozpatrzenie sprawy; wydanie decyzji zależy od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez sąd; organ (organ prowadzący wnioskuje sam lub poprzez stronę o rozstrzygnięcie kwestii wstępnych, lecz wyjątkowo może np. przy zagrożeniu życia, zdrowia, mienia wydać decyzję wcześniej, gdyby rozstrzygnięcie zagadnień wstępnych było inne niż ustalenia wstępne w toku postępowania-dochodzi do jego wznowienia).

Gdy 1-3 zachodzi to organ administracji powinien starać się usunąć przyczyny zawieszenia.

2. Przyczyny fakultatywne: gdy zwróci się o to strona wnioskująca wszczęcie, przy braku sprzeciwu innych stron i pouczeniu, że zawieszenie może trwać do 3 lat, potem uznaje się je za wycofane.

Zawieszenie lub jego odmowa w postępowaniu wymaga postanowienia z możliwością zażalenia /po jego wykorzystaniu możliwa jest skarga do NSA/. Zawieszenie wstrzymuje bieg terminów, trwa do podjęcia postępowania.

61. Umorzenie postępowania administracyjnego.

Następuje poprzez decyzję administracyjną, kończy sprawę w danej instancji. Możliwe jest w dwóch przypadkach:

1. gdy z jakiejkolwiek przyczyny postępowanie było bezprzedmiotowe, przyczyny mogą być:

-natury faktycznej np. śmierć strony,

-natury prawnej np. zmiana przepisów prawa,

2. gdy zwróciła się o to strona, na której żądanie wszczęto postępowanie, przy braku innych przeciwnych okoliczności, organ prowadzący postępowanie nie jest związany wystąpieniem, gdy odmówi to wnioskująca strona może się odwołać poprzez zażalenie.

Brak jest przepisu w kpa o ponownym wszczęciu postępowania raz umorzonego. Możliwe jest umorzenie postępowania odwoławczego, następuje to gdy strona cofa odwołanie, decyzja organu pierwszej instancji staje się ostateczną.

62. Pojęcie decyzji administracyjnej.

Załatwienie sprawy administracyjnej następuje przez wydanie decyzji, chyba że kodeks stanowi inaczej. Decyzja jest oświadczeniem woli organu administracji publicznej, wydanym w imieniu państwa, jest też kwalifikowanym aktem administracyjnym. Jako akt ma charakter jednostronny, władczo rozstrzyga sprawę. Nawet przy stwierdzeniu bezprzedmiotowości postępowania konieczna jest decyzja o umorzeniu.

63. Rodzaje decyzji.

1. ze względu na zasadę dwuinstancyjności:

1. decyzje wydane w I instancji,

2. decyzje wydane w II instancji,

2. kpa wyróżnia:

1. decyzje tworzące prawa dla stron,

2. decyzje nie tworzące takich praw,

3. ze względu na uwzględnienie żądań:

1. decyzje pozytywne-uwzględniają żądania stron w całości,

2. decyzje negatywne-nakładają obowiązki na strony, w całości lub w części nie uwzględniają żądań stron,

4. ze względu na zgodność z prawem:

1. wadliwe-niezgodne z prawem,

2. niewadliwe-zgodne z prawem,

3. nieważne-dotknięte szczególnie ciężkimi wadami.

64. Elementy decyzji.

A/ oznaczenie organu administracyjnego-wiadomo kto wydał decyzję,

B/ data wydania-ma znaczenie porządkowe,

C/ oznaczenie stron-możliwa jest ocena czy decyzję skierowano do właściwych stron,

D/ podstawa prawna-przepis prawa materialnego np. ustawa lub przepis prawa wydany z uprawnienia ustawy przez organ administracji rządowej,

E/ rozstrzygnięcie o istocie sprawy, o jej meritum,

F/ uzasadnienie faktyczne i prawne,

G/ pouczenie o środkach prawnych-czy i w jakim trybie służy od decyzji odwołanie,

H/ podpis /imię i nazwisko/ i stanowisko osoby upoważnionej do wydania decyzji,

I/ inne np. rygor natychmiastowej wykonalności.

65. Uzasadnianie faktyczne i prawne decyzji.

1. Uzasadnienie faktyczne-wskazuje fakty /np. dowody/, które uważa się za udowodnione oraz te którym takiej wiarygodności i mocy dowodowej odmówiono.

2. Uzasadnienie prawne-podaje podstawę prawną; przytoczony przepis, wskazuje związek między oceną stanu faktycznego a rozstrzygnięciem /uzasadnienie faktyczne i prawne/.

Uzasadnienia wymagają decyzje z I instancji /przy częściowym uznaniu żądań stron lub całkowitej odmowie/, decyzje oparte na uznaniu administracyjnym oraz wydane przez organy odwoławcze. Wyjątek: uzasadnienie nie występuje ze względu na ważny interes Państwa, obronność lub porządek publiczny np. decyzja o wydaleniu cudzoziemców.

66. Rygor natychmiastowej wykonalności.

Powoduje natychmiastowe wykonanie decyzji, może być nadany decyzji, od której przysługuje odwołanie, gdy jest to niezbędne:

-ze względu na ochronę zdrowia; życia,

-dla zabezpieczenia interesu Skarbu Państwa; społecznego,

-ze względu na wyjątkowo ważny interes strony.

Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji przez zamieszczenie stosownej klauzuli bądź też już po wydaniu decyzji przez postanowienie z możliwością zażalenia /nie wstrzymuje ono wykonania decyzji/.

67. Forma decyzji.

Decyzja zgodnie z zasadą pisemności doręczana jest na piśmie, może być ogłoszona ustnie-odnotowana w protokole. Organ, który wydał decyzję jest nią związany, nie może jej sam zmienić, chyba że po odwołaniu się strony. Patrz też pytanie 64.

68. Uzupełnienie decyzji.

Uzupełnienia można żądać do 14 dni od doręczenia; ogłoszenia decyzji, gdy zawiera ona błędy; uchybienia. Dotyczyć to może dwóch kwestii:

1. rozstrzygnięcia i pouczenia o środkach prawnych-błędne pouczenie nie może szkodzić stronie, dlatego też wniesione np. odwołanie będzie uznane za zgodne z przepisami prawa,

2. sprostowania /z urzędu lub na żądanie/ ze względu na błędy pisarskie; rachunkowe i inne oczywiste omyłki.

Uzupełnienie ma formę postanowienia z możliwością zażalenia.

69. Wykładnia decyzji.

Gdy treść decyzji nie jest jasna dla strony lub organu egzekucyjnego, to na ich żądanie organ, który wydał decyzję, powinien wyjaśnić-w drodze postanowienia-wątpliwości co do treści decyzji /istnieje możliwość zażalenia/.

70. Wykonalność decyzji.

Decyzja organu I instancji nie podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, a to wstrzymuje wykonalność decyzji. Istnieją wyjątki, gdy z mocy ustawy decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu np. Prawo o zgromadzeniach z 1990 r., gdzie odwołanie nie wstrzymuje wykonania decyzji.

71. Pojęcie i zakres stosowania ugody administracyjnej jako formy załatwienia sprawy.

Instytucję ugody wprowadzono do kpa w 1980 r. Wydanie ugody eliminuje potrzebę decyzji. W sprawie, w której toczy się postępowanie przed organem administracyjnym, strony mogą zawrzeć ugodę. Zawarcie ugody dopuszczalne jest przy spełnieniu warunków /łącznie/:

1. przemawia za tym charakter sprawy,

2. przyczyni się to do uproszczenia; przyśpieszenia postępowania,

3. nie sprzeciwia się temu przepis prawa.

72. Forma i elementy ugody administracyjnej.

Ugodę sporządza się w formie pisemnej, powinna zawierać:

1. oznaczenie organu,

2. datę sporządzenia,

3. oznaczenie stron i ich podpisy,

4. przedmiot i treść ugody,

5. wzmianka o jej odczytaniu i przyjęciu,

6. podpis pracownika organu administracji.

73. Tryb zawierania i zatwierdzania ugody administracyjnej.

Ugoda utrwalana jest w formie protokołu i zatwierdzana przez organ, przed którym została zawarta /wstrzymywana, gdy konieczne jest stanowisko innego organu/. Ugoda nie może być zawarta, gdy naruszono: prawo, interes stron, interes społeczny. Zawarcie ugody lub odmowa w drodze postanowienia z możliwym zażaleniem. Postanowienie takie należy wydać do 7 dni, strony otrzymują odpis. Gdy ugodę zawarto w postępowaniu odwoławczym to decyzja z I instancji traci ważność.

74. Wykonalność ugody administracyjnej.

Ugoda staje się wykonalna z dniem, kiedy postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne. Ugoda wywiera takie same skutki prawne jak decyzja, kształtuje więc prawa i obowiązki stron-podlegają one egzekucji.

75. Pojęcie, forma i elementy postanowienia.

Mogą być wydawane w toku postępowania np. w sprawie przeprowadzenia dowodów; o nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności. Adresatami mogą być strony; świadkowie; biegli. Składniki postanowienia:

1. oznaczenie organu administracji publicznej,

2. data wydania,

3. oznaczenie stron i innych osób biorących udział w postępowaniu,

4. powołanie podstawy prawnej,

5. rozstrzygnięcie,

6. pouczenie,

7. podpis /imię i nazwisko/ oraz stanowisko służbowe osoby upoważnionej do wydania postanowienia,

8. uzasadnienie faktyczne i prawne, gdy na postanowienie przysługuje zażalenie bądź wydane zostało na jego skutek.

Postanowienie powinno być dostarczone na piśmie (są wyjątki). Stosuje się do nich przepisy kodeksu dotyczące np. o uzupełnieniu, sprostowaniach, wznowieniu postępowania, nieważności. Klasyfikacja postanowień ze względu na możliwość zaskarżenia:

1. postanowienia, na które nie przysługuje samoistny środek prawny-można je zaskarżyć przez odwołanie od decyzji,

2. postanowienia, na które nie przysługuje stronom zażalenie.

76. Decyzja a postanowienie.

Decyzja administracyjna jest zewnętrznym aktem władczym organu administracji publicznej, skierowanym na wywołanie określonych skutków prawnych, dotyczących sytuacji prawnej konkretnie oznaczonego podmiotu, w konkretnie oznaczonej sprawie. Jako akt ma charakter jednostronny. W przypadku stwierdzenia bezprzedmiotowości postępowania konieczna jest decyzja o umorzeniu.

a - decyzja zakańcza postępowanie a postanowienia mogą być wydawane w toku postępowania i mogą dotyczyć spraw z nim związanych, np. przeprowadzenie dowodu, mogą być wydawane również po zakończenia postępowania, np. nadanie decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności.

b - adresatami decyzji są strony biorące udział w postępowaniu a adresatami postanowienia mogą być również inne podmioty, np. świadkowie, biegli.

77. Pojęcie i rodzaje środków prawnych w postępowaniu administracyjnym.

Środki prawne-jest to prawna możliwość zaskarżenia decyzji bądź innych aktów administracyjnych przez stronę w celu ich uchylenia, unieważnienia lub zmiany.

Klasyfikacja środków prawnych:

1. a) zwyczajne-skierowane przeciwko decyzjom i postanowieniom nieostatecznym; nieprawomocnym,

b) nadzwyczajne-wnosi się w razie zajścia szczególnych warunków; okoliczności,

2. a) samoistne-wnoszone niezależnie od innych czynności procesowych,

b) niesamoistne-nie występują samodzielnie, wnoszone przy okazji innych czynności procesowych,

3. a) formalne-wnoszone tylko przez podmioty korzystające z legitymacji skargowej w określonym trybie i terminie,

b) nieformalne-nie wymagają zachowania terminu ani trybu,

4. a) doskonałe-dają prawo żądania rozpatrzenia skargi i wydania orzeczenia,

b)niedoskonałe-ich rozpatrzenia zależy od woli organy, w kpa nie ma takich,

5. a) rozpatrywane przez organy administracyjne,

b)rozpatrywane przez sądy.

W kpa wymienione są następujące środki prawne:

• odwołanie, zażalenie,

• żądanie stwierdzenia nieważności; zmiany; uchylenia decyzji,

• skarga do NSA,

• żądanie wznowienia postępowania,

• wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze.

78. Odwołanie od decyzji.

Odwołanie jest środkiem prawnym zwyczajnym, samoistnym, doskonałym, formalnym. Powstanie prawa do wniesienia odwołania jest skutkiem doręczenia stronie decyzji wydanej przez organ I instancji. Termin na wniesienie odwołania wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji, przepisy szczególne mogą przewidywać inne terminy. Prawo wniesienia odwołania przysługuje każdej stronie, bez względu na zachowanie w postępowaniu I instancji. Odwołanie nie wymaga uzasadnienia. Organem odwoławczym II instancji jest organ wyższego stopnia. Odwołanie nie przysługuje od decyzji wydanej przez samorządowe kolegium odwoławcze oraz ministra, w takich przypadkach jest możliwy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Istnieje wyjątek, od decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wydanej w sprawie nadania bądź odebrania cudzoziemcowi statusu uchodźcy można złożyć odwołanie do Kolegium do Spraw Uchodźców.

79. Czynności organu I instancji w postępowaniu odwoławczym.

Odwołanie kieruje się do organu administracji wyższego stopnia za pośrednictwem organu I instancji. W przypadku wpłynięcia odwołania organ administracji I instancji jest zobowiązany zawiadomić wszystkie strony, które otrzymały decyzję a nie wniosły odwołania od niej, ten obowiązek jest konsekwencją zasady czynnego udziału strony w postępowaniu. Jeżeli w postępowaniu brał udział prokurator lub organizacja społeczna należy zawiadomić o wniesieniu odwołania również te podmioty. Jeżeli decyzja nie została zaopatrzona w rygor natychmiastowej wykonalności organ I instancji ma obowiązek wstrzymania jej wykonania. Organ administracji I instancji jest związany wydaną przez siebie decyzją, istnieje jednak możliwość wycofania się z zajętego stanowiska. Warunkiem jest aby odwołanie wniosły wszystkie strony, lub te które nie wniosły wyraziły zgodę na uchylenie bądź zmianę decyzji zgodnie z żądaniem zawartym w odwołaniu. Organ administracji jest zobowiązany wysłać odwołanie organowi wyższego stopnia w terminie 7 dni od dnia otrzymania odwołania, chyba że w tym czasie wyda nową decyzję, uwzględniającą w całości żądania stron.

80. Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji.

Postępowanie odwoławcze w II instancji rozpoczyna się przez sprawdzenie czy podmiot, który złożył odwołanie jest do tego uprawniony i czy zachowany został termin. Podstawowym zadaniem organu II instancji jest ponowne rozstrzygnięcie sprawy jako całości. W przypadku kiedy skarżona decyzja jest zaopatrzona w rygor natychmiastowej wykonalności organ administracji II instancji może rozważyć czy wykonania takiej decyzji nie należy wstrzymać, zwłaszcza kiedy istnieje prawdopodobieństwo uchylenia jej. Organ odwoławczy może przeprowadzić postępowanie uzupełniające jeżeli uzna , że posiadany materiał jest niewystarczający do poznania prawdy obiektywnej. Czynności uzupełniające może przeprowadzić sam lub zlecić organowi I instancji.

81. Cofnięcie odwołania.

Strona może cofnąć odwołanie od decyzji przed wydaniem decyzji przez organ II instancji. Organ II instancji nie może uwzględnić cofnięcia odwołania od decyzji, która narusza prawo lub interes społeczny.

82. Zakaz reformationis in peius w postępowaniu administracyjnym.

Instytucja zakazu reformationis in peius opiera się na zasadzie, że organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść odwołującego się, chyba, że skarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny.

83. Orzeczenia organu odwoławczego.

Organ II instancji może wydać decyzję, w której: utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję, albo uchyla zaskarżoną decyzję w całości lub w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy, albo umarza postępowanie odwoławcze.

84. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy może złożyć strona w przypadku kiedy decyzję wydał minister lub samorządowe kolegium odwoławcze. Jest to odpowiednik odwołania w przypadku wydania decyzji przez inny organ administracyjny. Wyjątkiem jest decyzja wydana przez ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie nadania lub odebrania statusu uchodźcy. W takim przypadku przysługuje odwołanie do Kolegium do Spraw Uchodźców.

85. Zażalenie na postanowienie.

Zwyczajny, samoistny i formalny środek prawny, przysługuje tylko na niektóre postanowienia np. na postanowienia enumeratywne zawarte w kodeksie. Zażalenie przysługuje na postanowienie organu I instancji jak i II, podmiot uprawniony do wniesienia to strona, czasem świadek, biegły, ale tylko gdy dotyczy to ich praw bądź obowiązków. Termin wniesienia zażalenia to 7 dni od ogłoszenia ustnego lub doręczenia postanowienia. Zażalenie nie wstrzymuje wykonania postanowienia, może to uczynić wedle uznania organu, który je wydał lub organu wyższej instancji. Do postanowień bez możliwości zażalenia przysługuje odwołanie.

86. Odwołanie a zażalenie.

Zażalenie jest zwyczajnym, samoistnym oraz formalnym środkiem prawnym, który przysługuje na niektóre postanowienia. Zażalenie przysługuje na postanowienie kiedy kodeks tak stanowi. Odwołanie można złożyć w celu zaskarżenia każdej decyzji nie ostatecznej. Podmiotem uprawnionym na złożenie zażalenia może być strona jak również podmiot działający na prawach strony oraz w pewnych okolicznościach świadek, biegły czy osoba zobowiązana do wydania rzeczy w celu oględzin. Podmiotem uprawnionym do złożenia odwołania może być tylko strona. Termin na wniesienie zażalenia wynosi 7 dni a odwołania 14 dni. Wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania decyzji, odwołanie wstrzymuje.

87. Przyczyny wznowienia postępowania.

Postępowanie może być wznowione z następujących przyczyn:

1. kiedy decyzja została wydana w oparciu o fałszywe dowody

2. decyzja została wydana w wyniku przestępstwa

3. strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu

4. wyszły na jaw nowe okoliczności faktyczne lub dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi w, który wydał decyzję

5. jeżeli pracownik lub organ, który wydał decyzję podlegał wyłączeniu od załatwienia sprawy.

6. kiedy decyzja została wydana bez wymaganego przez prawo stanowiska innego organu.

7. kiedy rozstrzygniecie przez sąd lub wydanie decyzji przez inny organ istotne dla rozstrzygnięcia sprawy jest inne jak przyjął organ, który rozstrzygał sprawę.

8. Kiedy orzeczenie sądu lub decyzja innego organu, na podstawie której wydano decyzję została uchylona lub zmieniona.

9. Kiedy orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego zdecydowano, że przepis na podstawie którego wydano decyzję jest niezgodny z Konstytucją, Ustawą, Umową Międzynarodową ratyfikowaną.

88. Organy właściwe w sprawach wznowienia postępowania.

89. Wszczęcie i przebieg wznowionego postępowania.

90. Orzeczenia we wznowionym postępowaniu.

91. Roszczenia odszkodowawcze w związku z naruszeniem art. 145 § 1.

W związku z naruszeniem art. 145, par 1 stronie służy roszczenie na podstawie prawa cywilnego. Właściwym jest odpowiedni sąd powszechny.

92. Przyczyny nieważności decyzji.

Przyczynami stwierdzenia nieważności decyzji są:

1. Decyzja została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości

2. Decyzja została wydana bez podstawy prawnej bądź z rażącym naruszeniem prawa.

3. Decyzja dotyczy sprawy rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną

4. Decyzja nie została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie

5. Decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter stały

6. Decyzja, która w razie jej wykonania wywołała by czyn zagrożony karą

7. Decyzja zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa

93. Wszczęcie postępowania w sprawie nieważności decyzji.

Wszczęcie postępowania w sprawie nieważności decyzji następuje z urzędu, na wniosek strony oraz sprzeciwu prokuratora. Z powodu 4 przyczyn tzn.: kiedy decyzja została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości, została skierowana do niewłaściwego adresata, była rozstrzygnięta inną decyzją ostateczną, zawiera wadę, powodującą jej nieważność z mocy prawa, stwierdzenie nieważności jest ograniczone w czasie. Nie można unieważnić takiej decyzji od której wydania upłynęło10 lat lub spowodowała ona nieodwracalne skutki prawne.

94. Orzeczenia wydawane w sprawienie ważności decyzji.

Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia, a w przypadku decyzji wydanych przez Ministra i Samorządowe Kolegium Odwoławcze, ten organ. Orzeczenie jest wydawane w formie decyzji pozytywnej, bądź odmownej.

95. Roszczenia odszkodowawcze w związku z nieważnością decyzji.

W przypadku kiedy strona poniosła szkodę na skutek wydania nieważnej decyzji przysługuje jej roszczenie do organu, który wydał decyzję, jeżeli winny jest nie organ a strona biorąca udział w postępowaniu, do tej strony. O odszkodowaniu od organu administracji orzeka organ, który wydał decyzję o unieważnieniu. Jeżeli strona nie jest zadowolona może się odwołać w terminie 30 dni do sądu powszechnego. W przypadku odszkodowania od strony właściwym jest sąd powszechny. Termin na wniesienie pozwu wynosi 3 lata od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja unieważniająca

96. Zmiana lub uchylenie decyzji tworzącej prawa dla stron.

97. Zmiana lub uchylenie decyzji nie tworzącej praw dla stron.

98. Nadzwyczajny tryb uchylania lub zmiany decyzji ostatecznej (art. 161 kpa).

Powodują to względy ogólnospołeczne zaistniałe w nadzwyczajnych okolicznościach, dokonywać tego mogą tylko niektóre organy administracji publicznej. Uchylenie lub zmiana decyzji następuje za odszkodowaniem i określane jest jako wywłaszczenie prawa np. minister; wojewoda może uchylić; zmienić decyzję ze względu na gospodarkę narodową, interes Państwa. Organ orzeka o odszkodowaniu za straty , na zgłoszenie roszczenia są 3 lata od uprawomocnienia, gdyby strona była nie zadowolona z odszkodowania w ciągu 30 dni może wystąpić z powództwem do sądu powszechnego /art. 161/. Wywłaszczenie prawa może nastąpić także na podstawie przepisów szczególnych np. ustawa o prawie budowlanym, wodnym /art.163/.

99. Uchylenie lub zmiana decyzji na podstawie przepisów szczególnych.

Patrz pytanie wyżej.

100. Uchylenie decyzji z powodu niewykonania zlecenia.

Decyzja zawierać może zlecenie /dla strony/ dopełnienia pewnych czynności, od nich uzależniona jest ważność aktu administracyjnego, gdy strona nie dopełniła zlecenia, decyzja traci ważność. Gdy stwierdzi się bezprzedmiotowość /pytanie 100/ lub niedopełnienie zlecenia /pytanie 101/ to decyzja wygasa w oparciu o odrębną decyzję administracyjną z możliwością odwołania.

101. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji.

Organ administracyjny, który wydał decyzję w I instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, gdy stała się ona bezprzedmiotowa; wymaga tego:

1. przepis prawa, interes społeczny; strony,

2. wydana została z wymogiem dopełnienia warunku /zdarzenie przyszłe i niepewne/, a strona go nie dopełniła.

102. Postępowanie w sprawach wydawania zaświadczeń.

103. Pojęcie skargi i wniosku według kpa.

104. Wnoszenie, rozpatrywanie i załatwianie skarg i wniosków.

105. Stosunek postępowania skargowego do postępowania jurysdykcyjnego.

106. Zakres stosowania egzekucji administracyjnej.

Postępowanie egzekucyjne stosuje się w celu wykonania świadczeń o charakterze pieniężnym (podatki opłaty wynikające z ustawy Ordynacja Podatkowa) oraz niepieniężnym. Można je stosować po terminie w którym zobowiązany miał wykonać świadczenie (kiedy są wymagalne). Dotyczy obowiązków o charakterze publicznoprawnym. Obowiązki o charakterze cywilnoprawnym podlegają egzekucji prowadzonej przez sąd. Egzekwowanie niektórych należności o charakterze cywilnoprawnym na rzecz Skarbu Państwa Rada Ministrów może przekazać w drodze rozporządzenia organom administracyjnym. Podstawą prowadzenia postępowania egzekucyjnego może być akt administracyjny oraz generalny.

107. Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego.

Niektóre są charakterystyczne tylko dla postępowania egzekucyjnego, są też takie które występują w całym systemie prawa w państwie np. zasada praworządności. Katalog zasad według prof. Z. Leońskiego:

1. Zasada celowości-wynika pośrednio z licznych postanowień, egzekucja nie powinna być dolegliwością, a jedynie umożliwiać wykonanie obowiązków administracyjnych,

2. Zasada stosowania najmniej uciążliwego środka-art. 7 § 2 ustawy, jest to kategoria ocenna dla organu egzekucyjnego, ustawa nie precyzuje, które środki są mniej lud bardziej uciążliwe, najważniejsze to, aby spowodowały wykonanie obowiązku,

3. Zasada niezbędności-art. 7 § 3, zakaz stosowania środków egzekucyjnych, gdy obowiązek został wykonany lub stał się bezprzedmiotowy, egzekucja nie powinna być prowadzona /np. umorzona/,

4. Zasada stosowania środków przewidzianych tylko w ustawie-art. 7 § 1, wolno stosować tylko środki wymienione w art. 67 i 116,

5. Zasada poszanowania minimum egzystencji-art. 8-11, kierowanie się humanitaryzmem, wyłączenie z egzekucji przedmiotów stanowiących: wartość gospodarczą; użytkową /np. proteza/ bądź szczególnego rodzaju /np. odznaczenie/. Egzekucji nie podlegają: stypendia, zapomogi, świadczenia socjalne, obrączki małżonków, zapasy opału na 6 miesięcy, zwierzęta nawozy, narzędzia, itd.

6. Zasada zagrożenia-art. 15, posiada sankcję umorzenia, gdy brak było upomnienia zobowiązanego. Egzekucja może być wszczęta tylko po pisemnym upomnieniu /wezwaniu wykonania obowiązku/ w ciągu 7 dni od jego doręczenia. Są pewne wyjątki określane przez RM,

7. Zasada obowiązku prowadzenia egzekucji-art. 6, wierzyciel ma obowiązek wszczęcia /złożenia wniosku/ egzekucji w przypadku, gdy zobowiązany uchyla się od swoich czynności,

8. Zasada niezależności stosowania środków egzekucyjnych od środków represyjnych-dopuszcza zastosowanie środka egzekucyjnego łącznie z wymierzeniem kary w postępowaniu karnym; dyscyplinarnym lub w sprawach o wykroczenia /jest to wynik odmienności celów/,

9. Zasada prowadzenia egzekucji w porze najdogodniejszej dla zobowiązanego-odnosi się do czynności technicznych i działań egzekutora, egzekucji nie można prowadzić w dni wolne od pracy oraz w dni robocze w godzinach 21 do 7 rano /są wyjątki/,

10. Zasada gospodarnego prowadzenia egzekucji-organ egzekucyjny ponosi odpowiedzialność za stan rzeczy zajętej; użytkowanej przy wykonaniu zastępczym.

108. Organy egzekucyjne i egzekutor.

109. Organy wykonujące nadzór nad egzekucją administracyjną.

Nadzór nad egzekucją sprawują organy wyższego stopnia w stosunku do organu, który prowadzi egzekucję. W szczególnych przypadkach do wstrzymania czynności egzekucyjnych należności pieniężnych od rolników uprawniony jest wójt lub burmistrz. O wstrzymaniu czynności zawiadamia on niezwłocznie organ egzekucyjne, który decyduje o dalszych czynnościach. Jednorazowo i na okres nie dłuższy jak 30 dni, wstrzymania czynności egzekucyjnych może dokonać wojewoda. O takim wstrzymaniu zawiadamia on niezwłocznie ministra finansów, podając przyczyny wstrzymania. Kontrolę nad przestrzeganiem w toku postępowania przepisów ustawy, egzekucji świadczeń o charakterze pieniężnym sprawuje minister finansów publicznych. W przypadku świadczeń niepieniężnych właściwy rzeczowo minister, centralny organ administracji rządowej, inne organy administracji publicznej, oraz organy sprawujące nadzór nad jednostkami samorządu terytorialnego.

110. Wierzyciel w postępowaniu egzekucyjnym.

Wierzycielem jest ten kto żąda wykonania obowiązków podlegających egzekucji. Rola wierzyciela w postępowaniu administracyjnym jest inna jak w postępowaniu sądowym, ze względu na brak możliwości rozporządzania procesem. Wierzyciel ma obowiązek podjęcia czynności zmierzających do podjęcia środków egzekucyjnych. Wierzyciel może być organem egzekucyjnym lub nim nie jest. W drugim przypadku wierzyciel zobowiązany jest do wystawienia tytułu wykonawczego, wysłania upomnienia zobowiązanemu, zwrócenie się do organu egzekucyjnego z wnioskiem o wszczęcie postępowania, zawieszenie lub umorzenie, wypowiadanie się w sprawie zgłoszonych zarzutów oraz wnoszenie zażaleń na czynności organu egzekucyjnego. W pierwszym przypadku niektóre czynności stają się bezprzedmiotowe.

111. Zobowiązany w postępowaniu egzekucyjnym.

Zobowiązanym jest podmiot, wobec którego stosowana jest egzekucja. Może nim być osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjne nie posiadająca osobowości prawnej. Zobowiązany jest odpowiedzialny za wykonanie obowiązku ale nie zawsze jest osobą wykonującą obowiązek. Zobowiązany działa sam bądź przez przedstawiciela ustawowego lub statutowego. Środki egzekucyjne mogą być stosowane wobec zobowiązanego ale również w wyjątkowych przypadkach również wobec innych osób np. przebywających w pomieszczeniu podlegającemu opróżnieniu.

112. Organy asystujące i udzielające pomocy w postępowaniu egzekucyjnym.

Organ egzekucyjny lub egzekutor mogą zwrócić się o pomoc do Policji, Straży Granicznej, jeżeli natrafią na opór lub się go spodziewają w trakcie egzekucji. Gdy opór stawia żołnierz to właściwy jest organ wojskowy. Obowiązki organów pomocniczych i asystujących określają właściwi ministrowie, w/w organy nie mogą odmówić pomocy egzekutorowi.

113. Osoby trzecie, świadkowie, dozorca i wykonawca jako podmioty postępowania egzekucyjnego.

1. Biegły-osoba powoływana przez organ egzekucyjny do oznaczenia wartości zajętych ruchomości,

2. Dozorca-osoba (fizyczna lub prawna) opiekująca się ruchomościami pochodzącymi z egzekucji,

3. Wykonawca-osoba fizyczna lub prawna, dokonująca na zlecenie organu egzekucyjnego czynności niewykonane przez zobowiązanego (egzekucja o charakterze niepieniężnym),

4. Osoba trzecia-podmiot zgłaszający roszczenie do prawa /rzeczy/, z którego prowadzi się egzekucję administracyjną,

5. Świadek-w postępowaniu egzekucyjnym występuje wyjątkowo, może nim być tylko osoba pełnoletnia, obecny dla zabezpieczenia interesu zobowiązanego; dla zachowania obiektywizmu i zgodności postępowania z prawem /np. gdy egzekucja odbywa się nocą/.

113. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego.

Postępowanie wszczyna się na wniosek wierzyciela i wystawiony przez niego tytuł wykonawczy. Jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym postępowanie wszczyna się z urzędu. Tytuł wykonawczy zawiera: oznaczenie wierzyciela, oznaczenie zobowiązanego, podanie treści podlegającego obowiązku, podstawy prawnej obowiązku oraz stwierdzenie, że obowiązek jest wymagalny, wskazanie podstawy prawnej postępowania, podpis, stanowisko służbowe, pieczęć organu egzekucyjnego, datę wystawienia, pouczenie zobowiązanego o skutkach nie zawiadomienia organu egzekucyjnego o skutkach zmiany miejsca pobytu. W przypadku obowiązków o charakterze niepieniężnym oznaczenie środka egzekucyjnego. Organ egzekucyjny zobowiązany jest do zbadania czy dopuszczalna jest egzekucja. Organ ten bada czy zobowiązany nie korzysta z przywilejów, czy istnieje podstawa prowadzenia egzekucji, czy zobowiązanemu doręczono upomnienie, czy wierzyciel wskazał środek egzekucyjny, czy tytuł wykonawczy jest zgodny z wymogami. W przypadku kiedy organ egzekucyjny stwierdzi, że egzekucja jest niedopuszczalna zwraca tytuł wykonawczy wierzycielowi informują c go, że nie przystępuje do egzekucji. Wierzycielowi w takiej sytuacji przysługuje zażalenie.

114. Przebieg postępowania egzekucyjnego.

115. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego.

Zawieszenie polega na wstrzymaniu czynności egzekucyjnych na skutek powstania przeszkód w prowadzeniu postępowania. Przeszkody te zawarte są w art. 56 ustawy:

1. śmierć zobowiązanego, utrata zdolności do czynności prawnych, brak jego przedstawiciela ustawowego,

2. gdy wstrzymano; odroczono; rozłożono w czasie wykonanie obowiązku,

3. na żądanie wierzyciela lub w innych przewidzianych prawem przypadkach.

Zawieszenie postępowania lub odmowa następuje przez postanowienie z możliwością zażalenia do niego. Po ustaniu przyczyn zawieszenia postępowanie jest wznawiane np. po śmierci zobowiązanego w momencie, gdy uzyska informację o spadkobiercach. Po zawieszeniu dokonane czynności egzekucyjne pozostają w mocy /chyba, że organ wyda inną decyzję/.

116. Umorzenie postępowania egzekucyjnego.

Art. 59 wymienia przyczyny np.:

1. wykonanie obowiązku przed wszczęciem postępowania,

2. brak obowiązku; jego umorzenie; nieistnienie,

3. obowiązek niezgodny z treścią decyzji administracyjnej; orzeczeniem sądu; przepisem prawa,

4. błąd co do osoby zobowiązanego lub zakaz egzekucji ze względu na osobę zobowiązanego,

5. niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym,

6. śmierć zobowiązanego,

7. żądanie wierzyciela,

8. brak upomnienia zobowiązanego.

Umorzenie postępowania następuje poprzez postanowienie z możliwym zażaleniem do niego, powoduje ono uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych też poprzez postanowienie z zażaleniem jako odwołaniem.

117. Zbieg egzekucji.

Zbieg egzekucji ma miejsce wtedy kiedy są prowadzone dwa różne postępowania w stosunku do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego należącego do zobowiązanego. W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej organ egzekucyjny zobowiązany jest przekazać akta postępowania sądowi rejonowemu, w którego okręgu wszczęto postępowanie. Sąd rozstrzyga o tym kto będzie prowadził postępowanie w zależności od rodzaju należnych świadczeń. Określa też które z dokonanych czynności pozostają w mocy. W przypadku zbiegu egzekucji prowadzonych przez dwa organy egzekucyjne albo organ i wierzyciela upoważnionego rozporządzeniem RM do prowadzenia w egzekucji, postępowanie Łączne prowadzi organ egzekucyjny.

118. Pojęcie i rodzaje środków prawnych w postępowaniu egzekucyjnym.

119. Zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego.

Zarzut jest to środek prawny, który przysługuje zobowiązanemu. Podstawy zarzutów są wyszczególnione w ustawie, są to:

Umorzenie, wykonanie, wygaśnięcie, przedawnienie lub nieistnienie zobowiązania.

Odroczenie, rozłożenie na raty.

Określenie rodzaju świadczenia niezgodne z obowiązkiem wynikającym z treści decyzji administracyjnej.

Błąd co do osoby zobowiązanego.

Zastosowanie przez organ egzekucyjny zbyt uciążliwego środka.

Niemożliwość wykonania świadczenia o charakterze niepieniężnym.

Niedopuszczalność egzekucji, brak doręczenia upomnienia.

Organ egzekucyjny lub egzekutor doręczając zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego zobowiązany jest pouczyć go o możliwości zgłaszania zarzutów. Termin na wniesienie zarzutów wynosi 7 dni, organem właściwym do rozpatrzenia jest organ egzekucyjny. Termin na rozpatrzenie wynosi 7 dni. Zobowiązany jako podstawę zarzutów może użyć jedną z wymienionych bądź więcej. Wniesienie zarzutów nie wstrzymuje egzekucji, organ w uzasadnionych przypadkach może ją wstrzymać. W przypadku kiedy z wnioskiem o dokonanie egzekucji zwrócił się wierzyciel organ jest zobowiązany przesłuchać go w sprawie przed wydaniem postanowienia (nie ma takiego obowiązku kiedy podstawą zarzutu jest niewykonalność świadczenia bądź zastosowanie zbyt uciążliwego środka). Organ może wydać postanowienie o umorzeniu, zawieszeniu, zastosowaniu mniej uciążliwego środka bądź postanowienie negatywne. Na postanowienie w sprawie zarzutów przysługuje zażalenie zobowiązanemu i wierzycielowi. Zażalenie rozpatruje organ wyższego stopnia, w terminie 7 dni od otrzymania go od organu egzekucyjnego, który na przekazanie ma termin 3 dni.

120. Wniosek o wyłączenie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji.

Złożenie takiego żądan9ia przysługuje osobie trzeciej w ciągu 14 dni od uzyskania informacji o czynnościach egzekucyjnych. Organ na ustosunkowanie się do niego ma także 14 dni, czynności egzekucyjne powinny zostać zawieszone do czasu postanowienia. Przy odmowie wyłączenia prawa do rzeczy lub prawa majątkowego przysługuje zażalenie lub w trybie postępowania cywilnego tzw. powództwo przeciw egzekucyjne osoby trzeciej. Do czasu rozpatrzenia środków odwoławczych w/w prawa nie mogą ulec zbyciu. Po zakończeniu postępowania egzekucyjnego żądanie wyłączenia nie przysługuje, o prawo do rzeczy; majątkowe można się ubiegać jedynie w trybie postępowania cywilnego.

121. Zażalenie w postępowaniu egzekucyjnym.

Instytucja podobna do tej z kpa. Art. 17 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym mówi, że na postanowienie wydane w jego trakcie lub go dotyczące przysługuje zażalenie. Istnieje około dwudziestu rodzajów postanowień, na które zażalenie przysługuje. Uprawnieni di wniesienia zażalenia to np. wierzyciel, zobowiązany, osoba trzecia, organ rentowy, kierownik zakładu pracy. Termin wniesienia zażalenia to 7 dni od doręczenia lub ogłoszenia postanowienia /są wyjątki/, zażalenie nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego, ale organ egzekucyjny może podjąć taką decyzję w uzasadnionych przypadkach. Zażalenie przekazuje się organowi wyższemu stopniem niż organ egzekucyjny, ale za jego pośrednictwem, może on utrzymać decyzję w mocy, uchylić, rozstrzygnąć co do istoty sprawy lub przekazać do powtórnego rozpatrzenia.

122. Skarga na czynności egzekucyjne.

Krąg uprawnionych na złożenia skargi na czynności dokonane w trakcie postępowania egzekucyjnego jest szerszy jak przy innych środkach prawnych. Skarga jest odformalizowanym środkiem. Może ją złożyć każdy kto na wskutek postępowania poniósł uszczerbek. Skarga nie wstrzymuje egzekucji, lecz organ w uzasadnionych przypadkach może ją wstrzymać. Ustawa nie zawiera terminu na wniesienie skargi. Zasadne jest twierdzenie, że skargi można wnosić w trakcie postępowania. Organ po rozpatrzeniu skargi wydaje postanowienie, na które przysługuje zażalenie.

123. Skarga na przewlekłość postępowania.

Skargę na przewlekłość postępowania może złożyć wierzyciel.

124. Środki prawne z kpa stosowane w postępowaniu egzekucyjnym.

Możliwość stosowania kpa w postępowaniu egzekucyjnym dopuszcza art. 18 ustawy o egzekucji, dotyczy to np. przywrócenia terminu, przepisów o skargach i wnioskach /żądania zmiany lub uchylenia postanowienia, rozstrzygającego wniosek lub skargę zgłoszonego przez wierzyciela, zobowiązanego, osobę trzecią/, posiłkowo stosowany także przy wyłączeniu pracownika; organu itp.

125. Powództwo opozycyjne.

Występuje w chwili, gdy egzekwowane są obowiązki o charakterze cywilnoprawnym. Będzie to powództwo o ustalenie, że należność nie istnieje lub istnieje w innej wysokości np. rozstrzygnięcie w drodze procesu cywilnego o egzekucji należności na rzecz Skarbu Państwa. Gdy zobowiązany wniesie je, to wierzyciel powinien zawiadomić organ egzekucyjny i wstrzymać postępowanie aż do orzeczenia. Jeżeli powództwo zostanie uwzględnione, to tytuł egzekucyjny i wszczęte postępowanie tracą ważność.

126. Powództwo ekscydencyjne.

Jest to powództwo przysługujące osobie trzeciej roszczącej sobie prawa do rzeczy bądź prawa, na którym dokonywana jest egzekucja. Osoba trzecia ma prawo po wydaniu przez organ egzekucyjny postanowienia negatywnego w sprawie jej wniosku o wyłączenie rzeczy z pod egzekucji skorzystać z powództwa lub złożyć zażalenie. W przypadku decyzji negatywnej po złożeniu zażalenia również ma prawo złożenia pozwu do sądu powszechnego. Wniesienie powództwa należy złożyć w terminie 14 dni od daty doręczenia postanowienia. Do czasu zakończenia postępowania sądowego nie można sprzedać rzeczy na której prowadzona jest egzekucja. W przypadku rzeczy szybko psujących się rzecz można sprzedać a uzyskane pieniądze do czasu rozstrzygnięcia pozostają w depozycie organu egzekucyjnego.

127. Skarga do NSA na postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym.

Możliwość taką wprowadziła ustawa z 1990 r., która pozwoliła zaskarżyć do NSA postanowienie o rozstrzygnięciu zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego w administracji oraz o umorzeniu lub odmowie umorzenia tych postępowań. W 1995 r. wchodzi nowa ustawa o NSA pozwalająca zaskarżyć postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie /możliwe dopiero po jego rozpatrzeniu i wyczerpaniu wszystkich odwołań/.

128. Egzekucja z pieniędzy.

Najprostszy środek egzekucyjny. Gdy zobowiązany na wezwanie płaci należność pieniężną, poborca wystawia pokwitowanie mające taki sam skutek jak pokwitowanie wierzyciela. Organ egzekucyjny ponosi odpowiedzialność wobec wierzyciela za pokwitowaną należność.

129. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę.

Jest to środek egzekucyjny należności o charakterze pieniężnym. Polega na tym, że organ egzekucyjny doręcza zawiadomienie o zajęciu części wynagrodzenia, mogącej podlegać egzekucji, zakładowi pracy zobowiązanego. Zakład pracy zobowiązany jest przekazywać kwotę należną wierzycielowi i zawiadamiać o tym organ egzekucyjny. Zobowiązany dostaje zawiadomienie o prowadzonej egzekucji z jego wynagrodzenia, z pouczeniem, że nie może w żaden sposób pobrać z zakładu pracy więcej jak wskazaną, wolną od egzekucji kwotę. W przypadku bezpodstawnego uchylania się zakładu pracy od płacenia należnych kwot, organ może zastosować postępowanie egzekucyjne wobec zakładu pracy. Osoba, pracownik zakładu pracy, odpowiedzialna za informowanie organu egzekucyjnego o ewentualnej zmianie miejsca pracy zobowiązanego, może zostać ukarana grzywną do wysokości trzykrotnej najniższej krajowej z możliwością zastosowania egzekucji tej kwoty.

130. Egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz z ubezpieczenia społecznego.

Organ egzekucyjny zwraca się do organu rentowego o zajęcie części świadczeń podlegających egzekucji i przekazanie ich wierzycielowi lub organowi egzekucyjnemu, zawiadamiając o każdej płatności. Zobowiązany jest informowany, że nie może rozporządzać świadczeniami poza częścią wolną w żaden inny sposób. Zajęcie świadczeń następuje nawet przy zmianie organu rentowego-nie wypełnienie obowiązku zagrożone jest podobnie jak przy zajęciu wynagrodzenia za pracę.

131. Egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych.

Dotyczy obowiązków pieniężnych. Organ egzekucyjny zawiadamia bank, w którym zobowiązany posiada rachunek o zajęciu wierzytelności pieniężnej. Jednocześnie wzywa bank aby nie dokonywał wypłat z rachunku do wysokości zajętej wierzytelności lecz bezzwłocznie wpłacił zajętą kwotę organowi egzekucyjnemu lub bezpośrednio wierzycielowi. Zawiadamia również zobowiązanego o zajęciu rachunku. Odpis wezwania skierowanego do banku doręcza się zobowiązanemu oraz wierzycielowi. Zajęcie wierzytelności jest dokonane z chwilą dostarczenia zawiadomienia do banku i dotyczy również kwoty, których nie było w chwili doręczenia a wpłynęły na rachunek później. Zajęcie wierzytelności związanych z posiadaniem przez zobowiązanego dokumentu odbywa się przez odbiór tego dokumentu, na tą okoliczność sporządza się protokół, organ ma prawo dokonać wszelkich wpisów, formularzy oraz pokwitowań, wypowiedzenia, od których zależy wypłata zajętej wierzytelności.

132. Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych i praw majątkowych.

Polega to na wezwaniu dłużnika zajętej wierzytelności lub prawa, aby wypłacił należne świadczenie z kosztami egzekucyjnymi łącznie organowi egzekucyjnemu. Zobowiązany nie może rozporządzać zabezpieczeniem ani środkami pieniężnymi. Zajęcie wierzytelności lub prawa następuje przez doręczenie wezwania. Zobowiązany zostaje wezwany do złożenia w ciągu siedmiu dni oświadczenia:

1. czy uzna wierzytelność,

2. czy przekaże z zajętego prawa kwoty na pokrycie należności,

3. czy i gdzie toczyła się rozprawa o zajęte prawo; wierzytelność.

Gdy ktoś nie wyda oświadczenia, może zostać ukarany grzywną /trzykrotne najniższe wynagrodzenie/ poprzez postanowienie z możliwością zażalenia. Przykład: poczta zajmuje przekaz pocztowy i przekazuje środki organowi egzekucyjnemu.

133. Egzekucja z ruchomości.

Egzekucja z ruchomości polega na zajęciu rzeczy ruchomej a następnie jej sprzedaży. Zajęcia dokonuje poborca skarbowy. Zajęciu podlegają rzeczy zobowiązanego znajdujące się w jego władaniu oraz we władaniu osób trzecich. W razie zajęcia pojazdów podlegających rejestracji poborca skarbowy dokonuje odpowiedniej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym oraz zawiadamia organ prowadzący rejestrację. Zajęta rzecz może pozostać pod dozorem zobowiązanego lub jego dorosłego domownika. Poborca może również odebrać rzecz i oddać pod dozór innej osoby lub organu egzekucyjnego. Jeżeli rzecz stanowi wartość zabytkową, poborca oddaje ją pod dozór muzeum państwowego, biblioteki lub archiwum. Oszacowania rzeczy dokonuje poborca skarbowy, wybrany przez organ egzekucyjny biegły, bądź instytucja zajmująca się badaniem cen. Na oszacowanie przez poborcę służy zobowiązanemu zażalenie. W takim przypadku urząd ma obowiązek powołania biegłego. Sprzedaż rzeczy nie może nastąpić wcześniej jak 7 dnia od zajęcia, chyba że rzecz ulega szybkiemu zepsuciu, jest nią inwentarz żywy a zobowiązany odmówił przyjęcia jej pod dozór, organ egzekucyjny przyjął przelew od rolnika za przyszłe dostawy a on z własnej winy nie dotrzymał terminu dostaw. Zajęta rzecz może być sprzedana w drodze licytacji publicznej, jednostce prowadzącej działalność handlową za cenę oszacowania lub za pośrednictwem przedsiębiorstwa prowadzącego działalność komisową. Przedmioty posiadające wartość historyczną organ egzekucyjny po konsultacji z wojewódzkim konserwatorem zabytków proponuje do nabycia, po cenie oszacowania, państwowemu muzeum, bibliotece lub archiwum, może się również zwrócić do przedsiębiorstwa zajmującego się obrotem tymi przedmiotami.

134. Egzekucja należności pieniężnych wobec jednostek budżetowych.

Jest to szczególny rodzaj egzekucji należności pieniężnych. Gdy zobowiązanym jest jednostka państwowa, wierzyciel składa do niej tytuł wykonawczy, jeżeli w ciągu 7 dni od daty złożenia należność nie zostanie uiszczona konieczne jest zwrócenie się do jednostki nadrzędnej, ona zarządza pokrycie należności ze środków zobowiązanego. Taki tryb nie dotyczy składek na ubezpieczenie społeczne i podatków.

135. Grzywna w celu przymuszenia.

Grzywnę w celu przymuszenia nakłada się gdy: obowiązek polega na znoszeniu lub zaniechaniu czegoś, wykonaniu czynności, w szczególności takiej, której w zamian nie może wykonać inna osoba. Może być nakładana na osoby fizyczne jednostki prawne oraz jednostki nie mające osobowości prawnej, może być również nałożona na przedstawiciela ustawowego lob statutowego. Może być nakładana kilkakrotnie w tej samej lub większej wysokości. Wyjątkiem są grzywny stosowane w odniesieniu do prawa budowlanego gdzie jednorazowa grzywna nałożona osobie fizycznej nie może przekroczyć 5000 a łączna kwota nałożonych grzywien nie może przekroczyć 10000. W odniesieniu do osób prawnych kwoty te wynoszą odpowiednio 25000 i 100000 PLN. Szczególnym uregulowaniem jest grzywna za nie dokonanie rozbiórki. Jest nią iloczyn powierzchni przeznaczonej do rozbiórki i 1/5 wartości 1m2 ustalona przez właściwego ministra w celu naliczania premii gwarancyjnej. Grzywnę nakłada organ egzekucyjny, który doręcza zobowiązanemu postanowienie o grzywnie oraz tytuł wykonawczy. Postanowienie zawiera informację o możliwości zastosowania dalszych grzywien oraz o możliwości wykonania zastępczego. W razie wykonania obowiązku, nałożone a nie uiszczone grzywny ulegają umorzeniu. Ustawa dopuszcza zwrot uiszczonych grzywien jeżeli zobowiązany wykonał obowiązek i zwrócił się z odpowiednim wnioskiem.

136. Wykonanie zastępcze.

Ten środek stosuje się kiedy istnieje możliwość wykonania obowiązku przez inną osobę jak zobowiązany ale na jego koszt. Taka osoba nazywa się wykonawcą. Wykonawcę wybiera organ egzekucyjny, ale odpowiada on również za rzetelne wykonanie prac, wykorzystanie materiałów czy środków transportu przed zobowiązanym. Zobowiązanemu służy prawo wglądu do prowadzonych prac oraz do zgłaszania wniosków do organu egzekucyjnego. Zobowiązany może zgłosić wniosek o zaniechanie dalszego wykonania zastępczego i sam zakończyć wykonanie obowiązku. Warunkiem pozytywnego rozpatrzenia wniosku jest zgoda wykonawcy i brak wątpliwości co do wypełnienia przez zobowiązanego świadczenia. Koszty wykonania zastępczego obciążają zobowiązanego i podlegają egzekucji administracyjnej.

137. Odebranie rzeczy ruchomej.

Polega na odebraniu rzeczy oznaczonej /co do gatunku i rodzaju/, środek stosowany przy odmowie zobowiązanego. Ten środek egzekucyjny stosuje się też w celu zniszczenia rzeczy ruchomej np. ze względu na zagrożenie sanitarne. Rzecz może być odebrana nawet osobie trzeciej, a także na czas określony. Wykonuje to egzekutor wręczając postanowienie, umożliwiające zastosowanie środka egzekucyjnego w razie oporu zobowiązanego /przysługuje mu zażalenie/. Rzecz oddaje się wierzycielowi lub wyznaczonej przez niego osobie, ewentualnie oddaje się na skład.

138. Odebranie nieruchomości, opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń.

Prowadzi się go w celu opróżnienia pomieszczeń w celu ich wydania wierzycielowi. Środek ten prowadzi się w stosunku do zobowiązanego oraz os znajdujących się w pomieszczeniu. Egzekutor dostarcza zobowiązanemu tytuł wykonawczy oraz postanowienie z pouczeniem, że w razie niewykonania obowiązku zostanie zastosowany środek egzekucyjny. Egzekutor usuwa nieruchomości znajdujące się w pomieszczeniu i wzywa znajdujące się tam osoby do opuszczenia pomieszczenia pod groźbą użycia przymusu bezpośredniego. W przypadku oporu egzekutor wzywa odpowiedni organ w celu zastosowania przymusu bezpośredniego. Jeżeli pomieszczenie jest zamknięte egzekutor w obecności dwóch świadków i w razie potrzeby z pomocą policji otwiera pomieszczenie. Ruchomości usunięte z pomieszczenia egzekutor oddaje zobowiązanemu, dorosłemu członkowi jego rodziny lub przekazuje na skład na koszt i niebezpieczeństwo zobowiązanego.

139. Przymus bezpośredni.

Polega na doprowadzeniu do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji drogą zagrożenia zastosowania lub zastosowania bezpośrednio skutecznych środków z zastosowaniem siły fizycznej włącznie. Środek ten można stosować tylko w ostateczności. Przymus stosuje egzekutor, który doręcz zobowiązanemu tytuł wykonawczy oraz postanowienie z informacją o możliwości zastosowania przymusy bezpośredniego. W szczególnych przypadkach można zastosować przymus bezpośredni po ostrzeżeniu ustnym przez egzekutora.

140. Przymus natychmiastowy.

W uzasadnionych przypadkach, kiedy grozi niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego, ciężka szkoda dla gospodarki państwa, wymaga tego szczególny interes społeczny organy Policji, Straży Granicznej, UOP, straży pożarnej, Celne mogą stosować uproszczone postępowanie egzekucyjne. Nie wymaga ono przedstawiania tytułu wykonawczego, decyzji o wszczęciu postępowania, upomnienia, wystarczy polecenie ustne. W tym postępowaniu można stosować odebranie rzeczy ruchomej, wykonanie zastępcze oraz przymus bezpośredni.

141. Postępowanie zabezpieczające.

Postępowanie zabezpieczające jest postępowaniem pomocniczym w postępowaniu egzekucyjnym ale również w przypadku kiedy przepis szczególny zezwala można je stosować przed określeniem wysokości świadczenia zobowiązanego. Można je stosować przed terminem obowiązku wykonania świadczenia. Wniosek o wszczęcie postępowania zabezpieczającego składa wierzyciel. Wymogi co do treści są takie jak w przypadku tytułu wykonawczego rozszerzone o uzasadnienie niebezpieczeństwa niewykonania świadczenia przez zobowiązanego. Postanowienie doręcza się wierzycielowi przed rozpoczęciem postępowania a zobowiązanemu w chwili wykonania. Organ egzekucyjny może zażądać od wierzyciela zabezpieczenia na wypadek poniesienia szkody na skutek postępowania przez zobowiązanego.

142. Organizacja NSA.

NSA rozpoczął działanie na podstawie ustawy z 31.01.1980 r., od tego momentu powstało kilka ośrodków zamiejscowych sądu m. in.: Gdańsk, Katowice, Poznań. W 01.10.1995 r. weszła w życie nowa ustawa o NSA anulująca poprzednią, reguluje ona pozycję ustrojową, organizację, możliwości zaskarżania do tej instytucji. NSA sprawuje „wymiar sprawiedliwości przez sądową kontrolę wykonywania administracji publicznej”, działa w Warszawie i siedmiu ośrodkach poza nią, na podstawie regulaminu i rozporządzenia Prezydenta RP. NSA dzieli się na izby:

1. Finansową-do jej właściwości należą sprawy ceł, zobowiązań podatkowych, świadczeń pieniężnych,

2. Ogólnoadministracyjną-pozostałe sprawy m. in.: budownictwo, gospodarka wodna, prywatyzacja, ochrona środowiska, samorząd terytorialny, itp.

NSA dzieli się na wydziały orzecznicze. W Warszawie działa Biuro Prezydialne i Biuro Orzecznictwa /prowadzi kartotekę, gromadzi orzeczenia/, które dzielą się na wydziały. W skład NSA wchodzą: prezes, wiceprezesi, prezesi izb, prezesi ośrodków zamiejscowych, sędziowie. Sędziów powołuje Prezydent RP na wniosek KRS, po spełnieniu warunków:

1. obywatel polski z pełnią praw cywilnych i obywatelskich,

2. magister prawa o nieskazitelnym charakterze w wieku co najmniej 35 lat,

3. przez 10 lat był np. prokuratorem, adwokatem, sędzią /nie dotyczy to prof. i dr hab./,

4. posiada dużą wiedzę z zakresu prawa administracyjnego.

Sędziowie są niezawiśli, podlegają tylko Konstytucji i ustawom. Prezesa /na sześć lat/ i wiceprezesów NSA powołuje Prezydent RP. Prezes kieruje pracami i reprezentuje NSA na zewnątrz, powołuje prezesów izb, dyrektorów biur, przewodniczących wydziałów. W NSA działają następujące organy kolegialne:

1. Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu-kompetencje opiniodawcze i decydujące,

2. Kolegium Sądu-opiniuje i doradza.

Nadzór judykacyjny nad NSA sprawuje SN. O działalności Prezes NSA informuje Prezydenta RP i KRS, natomiast o prowadzonych sprawach i problemach w funkcjonowaniu organów administracji publicznej Prezesa RM. Do 16.10.2002 ma zostać spełniony konstytucyjny wymóg dwuinstancyjności postępowania przed NSA.

143. Właściwość NSA.

Właściwość rzeczową i miejscową określa rozporządzenie Prezydenta RP z 24.11.1998 r.

1. Właściwość miejscowa-obejmuje po dwa województwa w przypadku ośrodków w Gdańsku, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, a jedno województwo w przypadku ośrodków Białystok, Katowice, Lublin, Łódź, Rzeszów, Szczecin. NSA w Warszawie jest właściwy dla województw: mazowieckiego i warmińsko-mazurskiego,

2. Właściwość rzeczowa-ośrodki zamiejscowe NSA właściwe są w sprawach: skarg na decyzje administracyjne, postanowienia, akty organów administracji publicznej; samorządu terytorialnego; administracji rządowej, w sprawach o bezczynność organów /nie podejmowanie odpowiednich decyzji/.

144. Kryterium zakres kontroli NSA.

145. Podmioty uprawnione do wniesienia skargi do NSA.

Uprawniony do wniesienia skargi do NSA jest każdy, kto ma w tym interes prawny, a ponadto: prokurator, RPO, organizacja społeczna. Skargę można wnieść dopiero po wyczerpaniu środków odwoławczych /nie obejmuje to prokuratora i RPO/. Prócz w/w podmiotów skargę złożyć mogą osoby wymienione w innych ustawach np. o samorządzie terytorialnym, prawo prasowe. W NSA przeciwnikiem skarżącego jest organ, którego działanie lub bezczynność to przedmiot skargi. Uczestnikiem postępowania może /nie musi/ być prokurator, jeżeli wniósł skargę lub zgłosił swój udział. Osoby prawne i fizyczne mogą być reprezentowane /zgodnie z kpc/ przez przedstawicieli np. pełnomocników. Nie można wnieść skargi do NSA, gdy przed organem administracji publicznej toczy się jeszcze postępowanie.

146. Wymogi formalne skargi do NSA.

Skarga powinna zawierać:

-oznaczenie skarżącego, miejsce zamieszkania,

-wskazanie zaskarżonej decyzji; postanowienia ;itp.,

-oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy,

-określenie naruszenia prawa bądź interesu prawnego,

-podpis osoby wnoszącej skargę.

Gdy skarga ma braki, NSA wyznacza termin do ich skorygowania, jeżeli to nie nastąpi skarga zostanie odrzucona.

147. Tryb wnoszenia skargi do NSA.

Skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia w sprawie, gdy przed wniesieniem skargi należało zwrócić się do właściwego organu z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa, skarga może być wniesiona po upływie 30 dni od dnia doręczenia wezwania. Tylko RPO i prokurator mogą wnieść skargę w terminie 6 miesięcy od doręczenia stronie rozstrzygnięcia sprawy, termin ten może ulec wydłużeniu, gdy chodzi o działalność organów państwowych, Sąd z ważnych powodów ma prawo przywrócić na wniosek strony termin do wniesienia skargi.

148. Skutki wniesienia skargi do NSA.

Organ przeciwko, któremu została wniesiona skarga powinien odpowiedzieć i przesłać akta sprawy w ciągu 30 dni. Według art. 38: „organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może uwzględnić skargę w całości do dnia wyznaczenia przez Sąd terminu rozprawy” (może to uczynić organ właściwy do uchylenia decyzji na podstawie kpa)-jest tu kilka nieścisłości. Wniesienie sprawy do sądu nie wstrzymuje wykonania aktu lub zawieszenia czynności, sąd może wydać takie postanowienie na wniosek strony lub z mocy prawa, gdy wykonanie spowodowałoby nieodwracalne skutki; szkody. Wstrzymanie następuje także, gdy brak jest wymaganej od organu odpowiedzi i akt sprawy, orzeczenie wydawane jest na podstawie stanu faktycznego, co godzi w zasadę prawdy obiektywnej.

149. Postępowanie wstępne przed NSA.

Po otrzymaniu skargi dokonywane są czynności wstępne:

1. zarządza się skompletowanie akt; dowodów,

2. wyznacza skład sędziowski,

3. zarządza się doręczenie stronie przeciwnej odpisów skargi, w celu umożliwienia udzielenia odpowiedzi,

4. wyznacza termin rozprawy; posiedzenia,

5. zarządza zawiadomienie innych osób, których udział jest konieczny,

6. wezwanie skarżącego do uiszczenia wpisu, chyba że to uczynił lub jest z tego zwolniony np. RPO /może to być wpis stosunkowy lub stały/,

7. gdy skarga jest niekompletna, to wzywa się do jej uzupełnienia.

Gdy sąd wydał postanowienie o wstrzymaniu wykonania zaskarżonej decyzji informuje o tym strony. Sąd orzeka na podstawie dokumentów, gdy są one niewystarczające, może przeprowadzić postępowanie dowodowe.

150. Postępowanie rozpoznawcze przed NSA.

Skarga rozpoznawana jest na rozprawie lub posiedzeniu niejawnym. Na posiedzeniu niejawnym sąd odrzuca skargę gdy: została wniesiona po terminie, nie została uzupełniona, brak jest uiszczonego wpisu, skarżący nie wyczerpał przysługujących mu możliwości odwołań, skarga nie jest właściwa NSA, toczy się postępowanie przed innym organem, została wniesiona przez nieuprawnioną osobę. Wyjątkowo na posiedzeniu niejawnym można rozpatrzyć istotę sprawy. Informacja o terminie i miejscu rozprawy powinna być udzielona na siedem dni przed nią. Do sposobu prowadzenia rozprawy stosuje się przepisy kpc. Sąd orzeka w trzyosobowym składzie sędziowskim, w razie wątpliwych kwestii prawnych skład ten może zwrócić się do Prezesa o przekazanie sprawy dla siedmioosobowego składu lub połączonych izb, może także zażądać wyjaśnienia przez te podmioty tych niejasności w drodze uchwały. Pytania prawne samorządowych kolegiów odwoławczych rozpatrywane są przez składy pięcioosobowe.

151. Zawieszenie i umorzenie postępowania przed NSA.

Zawieszenie następuje poprzez postanowienie z przyczyn określonych w art. 97 i 98 kpa. Umorzenie następuje, gdy skarżący cofnie skargę, sąd wyraża na to zgodę, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy byłoby bezprzedmiotowe lub orzeczenie sądu zbędne. Skarżący może otrzymać zwrot wpisu. Inną przyczyną umorzenia jest śmierć skarżącego. Następuje ono także, gdy ustawodawca wyłączy określoną kategorię spraw spod kontroli NSA. Sąd umarza postępowanie na posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie.

152. Zasady orzekania przez NSA.

153. Rodzaje orzeczeń NSA.

Rozstrzyga to art. 53 ustawy. Orzeczenie może być:

1. wyrokiem-jest to rozstrzygnięcie, w którym stwierdza się czy dany akt lub czynność jest zgodne z prawem czy też nie,

2. postanowieniem-wydaje się w razie odrzucenia skargi, umorzenia postępowania, w celu rozstrzygnięcia kwestii procesowych np. przywrócenia terminu. Postanowienia zapadłe przed NSA nie podlegają zażaleniu. Postanowienia dzieli się na:

1. kończące postępowanie w sprawie-zamykają drogę do wyroku np. umorzenie postępowania,

2. nie kończące postępowania w sprawie-są to pozostałe, sąd może je zmieniać i uchylać.

Orzeczenia wydawane są po zamknięciu rozprawy, posiedzenia /możliwe jest odroczenie do 2 tygodni/, uzasadnienie sporządza się w ciągu 30 dni i doręcza wraz z orzeczeniem. Orzeczenie wydane może być przez sędziów uczestniczących w posiedzeniu /podpisują się pod nim/, przyjmowane jest większością głosów. Orzeczenie powinno zawierać rozstrzygnięcie w sprawie kosztów. Orzeczenie jest prawomocne, gdy nie wniesiono sprzeciwu w ustawowym terminie 14 dni. Sprzeciw może spowodować utrzymanie w mocy w całości lub części wyroku, może także zostać odrzucony, a postępowanie umorzone.

154. Skutki prawne orzeczeń NSA.

155. Zaskarżanie orzeczeń NSA.

Orzeczenia NSA (art. 39 ust. 1 i art.47 ust. 3 ustawy) są prawomocne, mogą być wzruszone wskutek nadzwyczajnych środków prawnych:

1. rewizji nadzwyczajnej (art. 57 ust. 2 ustawy o NSA):

Wnieść ją może: Minister Sprawiedliwości, Prezes NSA, RPO, Minister Pracy i Polityki Socjalnej. Wnosi się ją do SN, gdy naruszone zostało prawo lub interes RP. Termin wynosi 6 miesięcy od prawomocnego orzeczenia. SN stosuje przepisy o postępowaniu kasacyjnym.

2. wznowienia postępowania (art. 58 ustawy o NSA):

Postępowanie może być wznowione na wniosek uczestnika lub z urzędu, rozpatrywany jest on przez inny skład sędziowski NSA na podstawie kpc.

3. uchylenie orzeczenia (art. 59 ustawy o NSA łącznie z art. 146 kpa):

Gdy orzeczenie wydano w wyniku przestępstwa lub na podstawie fałszywych dowodów, ale nie później niż 10 lat od doręczenia orzeczenia, z innych przyczyn 5 lat.

---