ANALIZA FINANSOWA W PRZEDSIĘBIORSTWIE

Dzisiejszy przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą w niezwykle dynamicznym otoczeniu. Szybki rozwój nauki i techniki oraz narastająca konkurencja sprawiają, że niezwykle istotnym czynnikiem prowadzenia i zarządzania przedsiębiorstwem jest znajomość i bieżące monitorowanie jego kondycji majątkowo-finansowej. Kondycja majątkowo-finansowa dostarcza bowiem szeregu istotnych informacji o przeszłej i teraźniejszej sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa oraz efektywności działalności, możliwościach rozwoju oraz potencjalnych zagrożeniach. Brak właściwego rozeznania bądź brak szybkich reakcji na zachodzące w otoczeniu mikro i makro przedsiębiorstwa zmiany może doprowadzić do podjęcia nietrafnych lub spóźnionych decyzji skutkujących pogorszeniem kondycji finansów przedsiębiorstwa albo wręcz zagrożeniem kontynuacji jego działalności.

Analiza finansowa stanowi część analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa. Jest pojęciem niezwykle szerokim i obejmuje swym zakresem całokształt działalności przedsiębiorstwa. Stanowi część analizy ekonomicznej przedsiębiorstwa jednakże jest jej najbardziej rozbudowaną częścią. Zajmuje się bowiem badaniem zagadnień związanych z całokształtem działalności przedsiębiorstwa:

• Badanie wyniku finansowego i związanej z tym rentowności prowadzonej działalności (efektywności gospodarowania),

• Analiza przychodów ze sprzedaży i kosztów ich uzyskania,

• Analiza majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowania (położenie i pewność finansowa),

• Analiza wzrostu i pozycji finansowej przedsiębiorstwa.

W świetle literatury kondycję finansową określa się na podstawie czterech podstawowych kryteriów:

• kryterium rentowności,

• kryterium płynności,

• kryterium ryzyka,

• kryterium niezależności finansowej.

Analiza finansowa jest narzędziem służącym do oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Obejmuje ona poszczególne etapy badania kondycji finansowej:

• badanie zdolności do generowania zysku (analiza rentowności i analiza przyczynowa wyniku finansowego),

• badanie płynności finansowej (analiza zdolności płatniczej),

• badanie sytuacji majątkowo- finansowej (analiza bilansu),

• badanie niezależności finansowej (analiza położenia finansowego).

Trudno przecenić rolę poprawnie sporządzonej analizy finansowej. Jest ona wykorzystywana w procesie zarządzania i w procesie oceny wiarygodności podmiotu gospodarczego przez różne grupy interesów. Właściwie sporządzona i opisana spełnia następujące funkcje:

• dostarcza kierownictwu przedsiębiorstwa informacji pozwalających na właściwe kształtowanie struktury majątkowo-kapitałowej,

• wspomaga racjonalne kształtowania rozrachunków i przepływów pieniężnych,

• pozwala na bieżącą ocenę sytuacji finansowej i efektywności ekonomicznej prowadzonej działalności,

• umożliwia nadzór i kontrolę nad kosztami, przychodami i wynikiem finansowym.

DOKUMENTY ŹRÓDŁOWE DLA POTRZEB SPORZĄDZENIA ANALIZY FINANSOWEJ

1. Analiza rachunku zysków i strat (rachunek wyników)

Rachunek zysków i strat jest jednym z elementów sprawozdania finansowego w przedsiębiorstwie. Prezentuje on nic innego jak wynik efektywności prowadzonej działalności: w strukturze rachunku zysków i strat zestawia się przychody z działalności gospodarczej z kosztami ich uzyskania uzyskując wynik z tej działalności - zysk albo stratę. Poniżej zaprezentowano uproszczony model rachunku zysków i strat.

Tabela nr 1/

A	Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów
B	Koszty działalności operacyjnej
C	Zysk (strata) ze sprzedaży (A-B)
D	Pozostałe przychody operacyjne
E	Pozostałe koszty operacyjne
F	Zysk (strata) z działalności operacyjnej (C+D-E)
G	Przychody finansowe
H	Koszty finansowe
I	Zysk (strata) z działalności gospodarczej (F+G-H)
J	Wynik zdarzeń nadzwyczajnych (zyski nadzwyczajne - straty nadzwyczajne)
K	ZYSK (STRATA) BRUTTO (I +/- J)
L	Obowiązkowe obciążenia zysku (np. podatek dochodowy)
Ł	ZYSK (STRATA) NETTO (K-L)

W rachunku zysków i strat wyszczególnić można kilka poziomów prowadzonej działalności:

• Przychody ze sprzedaży oraz koszty ich uzyskania z podstawowej działalności jednostki (działalności zasadniczej) : A,B

• Przychody i koszty ich uzyskania z pozostałej działalności operacyjnej (działalności dodatkowej - np. sprzedaż części majątku Firmy nie wykorzystywanego już przy produkcji)

• Przychody i koszty ich uzyskania z tytułu działalności finansowej (zapłacone odsetki, różnice kursowe, odsetki uzyskane od lokat firmowych),

• Zyski i straty nadzwyczajne - powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia, poza działalnością operacyjną jednostki i niezwiązane z ogólnym ryzykiem jej prowadzenia.

Analiza rachunku zysków i strat może przebiegać na trzy sposoby: analiza pozioma rachunku zysków i strat, analiza pionowa rachunku zysków i strat oraz badanie relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi kategoriami wyniku finansowego.

Z analizą poziomą mamy do czynienia przede wszystkim w przypadku analizy dynamiki zmian określonych pozycji rachunku zysków i strat z poszczególnych okresach. Polega ona na ocenie zmienności strumieni reprezentujących przychody, koszty i wynik finansowy.

Jako przykład można podać analizę dynamiki wartości sprzedaży w okresie n i n+1:

sprzedaż w okresie n: 1000 zł

sprzedaż w okresie n+1: 1200 zł

analiza pozioma dynamiki zmian: sprzedaż w okresie n+1 wzrosła nominalnie o 20% w odniesieniu do okresu n (1200/1000 * 100%)

Analiza pionowa przychodów i kosztów (analiza struktury) polega na określeniu udziału poszczególnych pozycji przychodów oraz kosztów w ich wartości zbiorczej (przychody ogółem lub koszty ogółem). Analiza ta pozwala na wyszukanie tendencji pozytywnych bądź negatywnych w kształtowaniu się struktury kosztów lub przychodów na przestrzeni analizowanego okresu (np. trzech lat obrachunkowych).

Poniżej zaprezentowano wykorzystanie analizy struktury na przykładzie kosztów usług obcych:

Koszty usług obcych w okresie n: 14 000

Koszty ogółem w okresie n: 85 000

Koszy usług obcych w okresie n+1: 15 000

Koszty ogółem w okresie n+1: 100 000

Udział kosztów usług obcych w okresie n: 14 000/85 000 * 100% = 16,47%

Udział kosztów usług obcych w okresie n+1: 15 000/100 000 * 100% = 15,00%.

Na podanym przykładzie widzimy, że koszty usług obcych wzrosły z 14 000 do 15 000 w okresie n+1 (wzrost o 7,14%, tj. 15 000/14 000 * 100%) ale ich udział w kosztach ogółem zmniejszył się o 1,47 punktu procentowego (16,47%-15,00%= 1,47).

Może to oznaczać, że albo przedsiębiorstwo w mniejszym stopniu zaczęło korzystać z usług firm zewnętrznych albo uzyskało niższe ceny usług obcych u swoich podwykonawców.

W analizie finansowej dotyczącej rachunku zysków i strat możemy dokonać badania relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi kategoriami wyniku finansowego.

Relacja zysku z działalności operacyjnej do zysku ze sprzedaży	Zysk z działalności operacyjnej x100% Zysk ze sprzedaży	Informuje, jaka część zysków z działalności zasadniczej została wygenerowana bądź pochłonięta na pozostałej działalności operacyjnej
Relacja zysku brutto do zysku z działalności operacyjnej	Zysk brutto x 100% Zysk z działalności operacyjnej	Jaka część zysku brutto została wygenerowana bądź pochłonięta na etapie działalności finansowej przedsiębiorstwa lub w wyniku zdarzeń nadzwyczajnych
Relacja zysku brutto do zysku ze sprzedaży	Zysk brutto x 100% Zysk ze sprzedaży	Informuje, jaka część zysku brutto wygenerowana została bądź pochłonięta poza podstawową (zasadniczą działalnością) Jednostki
Relacja zysku netto do zysku ze sprzedaży	Zysk netto *100% Zysk ze sprzedaży	Informuje, jaka część zysku wygenerowana została bądź pochłonięta poza podstawową (zasadniczą działalnością) Jednostki uwzględniając obciążenia podatkowe wyniku finansowego
Efektywna stopa opodatkowania	Podatek dochodowy * 100% Zysk brutto	Informuje o efektywnej wysokości stopy podatkowej
Relacja dywidendy do zysku netto	Dywidenda * 100% Zysk netto	Informuje, ile jaki procent zysku netto został wypłacony jako dywidenda
Relacja zatrzymanej części zysku w jednostce do zysku netto	Zatrzymana część zysku netto * 100% Zysk netto	Informuje, ile jaki procent zysku netto został zatrzymany w Jednostce

Dokonując analizy rachunku zysków i strat należy pamiętać o bardzo ważnej kwestii a mianowicie o właściwej interpretacji wyników. Pomaga w tym znajomość rodzaju prowadzonej działalności przez jednostkę oraz wiedza na temat podejmowanych przez nią działań, co pozwala na właściwą ocenę relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi składnikami przychodów i kosztów. Na przykład z reguły pozytywnie oceniana jest dodatnia dynamika przychodów. Oznacza to, że jednostka z roku na rok zwiększa sprzedaż, co świadczy o rozwoju i zdobywaniu nowych klientów. Niemniej zdarzyć się może, że wzrost sprzedaży ocenić można także negatywnie. Ma to miejsce w sytuacji, kiedy wzrostowi przychodów ze sprzedaży towarzyszyć będzie spadek rentowności sprzedaży (zyskowności) i wydłużenie cyklu należności (dłuższe terminy zapłaty za sprzedane wyroby bądź usługi). Zatem można wywnioskować, że jednostka sprzedaje co prawda więcej ale na gorszych (niższych) marżach i dla kontrahentów, którzy płacą za wyrób bądź usługę w dłuższym terminie (lub opóźniają się w płatnościach). Sytuacja taka może świadczyć o pogarszającej się sytuacji finansowej i może skutkować utratą płynności finansowej przez jednostkę.

2. Analiza bilansu

Ważnym elementem sprawozdania finansowego jest bilans jednostki. Przedstawia on w sposób uporządkowany składniki majątku przedsiębiorstwa (aktywa) oraz źródła jego finansowania (pasywa). W bilansie wartość aktywów musi odpowiadać wartości pasywów.

Uporządkowany sposób prezentacji aktywów i pasywów polega na prezentacji tych składników bilansu w następujący sposób:

• Aktywa - przedstawiane są w określonym porządku, tzn. od składników o najniższej płynności do składników o najwyższej płynności (możliwości zamiany na gotówkę),

• Pasywa - przedstawiane są od w kolejności określonej jako data wymagalności (pilność zwrotu).

W dalszym etapie aktywa i pasywa dzielone są w zależności od okresu ich związania z jednostką:

• Aktywa trwałe i obrotowe - aktywa trwałe związane są z jednostką na okres dłuższy niż 12 miesięcy (budynki, maszyny, itp.) natomiast aktywa obrotowe są majątkiem pozostającym w jednostce nie dłużej niż 12 miesięcy (zużywają się w cyklu obrotowym - jeden rok obrachunkowy),

• Pasywa - kapitały własne i zobowiązania i rezerwy na zobowiązania; zobowiązania dodatkowo dzielone są na zobowiązania długoterminowe (związane z jednostką dłużej niż 12 miesięcy - np. kredyt inwestycyjny udzielony na okres 5 lat) i zobowiązania krótkoterminowe (związane z jednostką w okresie do 12 miesięcy , tzn. źródła wykorzystywane w ciągu jednego cyklu obrotowego, np. zobowiązania wobec dostawców)

W poniższej tabeli zaprezentowano uproszczony wzór bilansu przedsiębiorstwa:

AKTYWA	PASYWA
A. Aktywa trwałe I. Wartości niematerialne i prawne II. Rzeczowe aktywa trwałe III. Należności długoterminowe IV. Inwestycje długoterminowe V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe	A. Kapitał własny I. Kapitał (fundusz) podstawowy II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy III. Udziały (akcje) własne IV. Kapitał (fundusz) zapasowy V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych VIII. Zysk (strata) netto IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)
B. Aktywa obrotowe I. Zapasy II. Należności krótkoterminowe III. Inwestycje krótkoterminowe IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe	B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania I. Rezerwy na zobowiązania II. Zobowiązania długoterminowe III. Zobowiązania krótkoterminowe IV. Rozliczenia między okresowe
SUMA AKTYWÓW = SUMA PASYWÓW

Wstępna analiza bilansu, zwana czytaniem bilansu, składa się z kilku etapów:

• analiza pozioma,

• analiza pionowa,

• określenia źródeł finansowania aktywów jednostki,

• analiza struktury kapitałowo - majątkowej.

Analiza pozioma bilansu polega na ocenie zmienności w czasie poszczególnych składników majątku. Pozwala na określenie kierunków zmian w rozwoju przedsiębiorstwa oraz stopień wzrostu kapitałów finansujących ten rozwój.

Wzrost lub spadek wartości poszczególnych składników aktywów i pasywów prowadzi do zmian w ich strukturze. Badaniem struktury bilansu zajmuje się analiza pionowa. Polega ona na określaniu procentowego udziału poszczególnych pozycji bilansu w sumie bilansowej lub określonej pozycji aktywów lub pasywów (np. udział zapasów w majątku obrotowym jednostki). Ogólną postać analizy pionowej możemy zapisać przy użyciu poniższego wzoru:

Ws = x / X *100 %, gdzie:

x - wartość określonej pozycji wchodzącej w skład aktywów lub pasywów,

X - wielkość zbiorcza (suma bilansowa lub określona pozycja aktywów lub pasywów).

Analiza pionowa pozwala na określenie tendencji pozytywnych jak i negatywnych w kształtowaniu się struktury majątku przedsiębiorstwa (aktywów) jak i źródeł jego finansowania (pasywów).

Po stronie aktywów analizie pionowej może zostać poddany zarówno udział majątku trwałego i obrotowego w ogólnej sumie bilansowej jak również udział rzeczowych składników majątku trwałego w aktywach trwałych oraz udział poszczególnych grup aktywów bieżących (np. należności lub zapasów) w aktywach obrotowych.

Analiza pionowa aktywów pozwala na wyciągniecie wielu cennych informacji. Dla przykładu wysoki udział majątku trwałego dotyczyć będzie głównie firm produkcyjnych z uwagi na konieczność posiadania przez przedsiębiorstwo zaplecza produkcyjnego w postaci maszyn i urządzeń oraz hal produkcyjnych. Z kolei w przypadku firm handlowych udział majątku trwałego w przypadku firm handlowych będzie niższy na korzyść majątku obrotowego - głównie zapasów towarów handlowych i należności.

Analiza udziału zapasów w majątku obrotowych także pozwala na dojście do istotnych wniosków: wzrost udziału zapasów w majątku obrotowym przy jednoczesnym spadku sprzedaży może stanowić o pojawiających się problemach jednostki ze sprzedażą wyrobów bądź towarów handlowych.

Analiza pionowa pasywów pozwala zaś na kształtowanie wniosków dotyczących struktury finansowania majątku - przede wszystkim udziału kapitału własnego w strukturze finansowania majątku oraz udziału kapitałów obcych wchodzących w skład pasywów jednostki.

Analiza pionowa bilansu umożliwia określenie stopnia ryzyka finansowego jednostki, tzn. na ile jednostka zaangażowała własne kapitały w prowadzoną działalność. Należy pamiętać, iż każdy kapitał ma swoją cenę. Również kapitał własny. Przyjmuje się, że cena kapitału własnego jest relatywnie wyższa od ceny kapitału obcego z uwagi na trudności w jego pozyskaniu. W przypadku kapitału obcego jego ceną jest koszt odsetek od kredytu udzielonego przez bank. Niemniej jednak należy pamiętać, że wysoki udział kapitałów własnych daje jednostce poczucie dużej niezależności i bezpieczeństwa z punktu widzenia utrzymania długoterminowej płynności i niezależności finansowej.

Określenie źródeł finansowania aktywów jednostki jest kolejnym etapem wstępnej analizy bilansu. Etap ten polega na określeniu i interpretacji poniższych wartości:

• kapitału własnego - rozumianego jako zainwestowane w działalność fundusze własne jednostki,

• kapitału stałego - rozumianego jako sumę kapitału własnego i kapitału obcego długoterminowego (zobowiązania długoterminowe - np. kredyt inwestycyjny); kapitał stały określany jest mianem kapitału związanego z firmą na okres dłuższy niż 12 miesięcy; poziom kapitału stałego ma diametralne znaczenie z punktu widzenia wiarygodności finansowej jednostki,

• kapitału zainwestowanego - rozumianego jako sumę kapitału stałego i kapitału obcego oprocentowanego (np. krótkoterminowe kredyty bankowe na finansowanie bieżącej działalności),

• kapitału obrotowego netto (skr. KON) - określanego także mianem kapitału pracującego.

Kapitał obrotowy netto (KON) wyznaczyć można dwoma sposobami:

• KON = kapitał stały - majątek trwały

• KON = majątek obrotowy (aktywa bieżące) - zobowiązania krótkoterminowego.

Wynik operacji może być trojaki: KON ma wartość dodatnią lub ujemną lub KON równa się zero.

Z punktu widzenia wiarygodności kredytowej podmiotu i utrzymania długoterminowej płynności finansowej z najlepszą sytuacją mamy do czynienia w przypadku, kiedy KON ma wartość dodatnią. Oznacza to bowiem, że cały majątek trwały (a więc majątek o niskiej płynności - możliwości spieniężenia) i część aktywów bieżących (a więc aktywów pozostających w jednostce do 12 miesięcy i zużywające się w jednym cyklu obrotowym) finansowana jest kapitałem o długim okresie wymagalności (związanym z przedsiębiorstwem na dłuższy okres).

Odwrotnością jest sytuacja, w której KON ma wartość ujemną.

Oznacza to, że zobowiązania krótkoterminowe (a więc kapitały obce związane z jednostką na krótki okres) finansują w całości nie tylko aktywa bieżące ale również część majątku trwałego (czyli majątku o niskiej płynności związanego z przedsiębiorstwem w dłuższym okresie). Sytuacja ta jest niekorzystna i niebezpieczna dla przedsiębiorstwa i może zagrażać utratą płynności finansowej.

Na poniższych schematach zaprezentowano opisane powyżej zależności:

Aktywa trwałe	Kapitał stały
Aktywa obrotowe
		Zobowiązania bieżące

Aktywa trwałe	Kapitał stały
Aktywa obrotowe	Zobowiązania bieżące

KON=0
KON równy „0” KON -wartość dodatnia

Aktywa trwałe	Kapitał stały
		Zobowiązania bieżące
Aktywa obrotowe

KON - wartość ujemna

Analiza pionowa umożliwia przejście do badania struktury majątkowo-kapitałowej. Pozwala ona na analizowaniu powiązań i zależności występujących pomiędzy podstawowymi grupami aktywów i pasywów. Dokonanie tej analizy daje obraz jednostki pod kątem bezpieczeństwa finansowego.

Zgodnie z zasadą, że długoterminowe aktywa jednostki (aktywa trwałe) powinny być finansowane źródłami długoterminowymi (kapitał własny i kapitał obcy długoterminowy) a aktywa bieżące zobowiązaniami bieżącymi (krótkoterminowymi) podczas badania struktury majątkowo - kapitałowej możemy wyznaczyć kilka reguł:

• złota reguła bilansowa - trwałe składniki majątku (aktywa trwałe) finansowane są kapitałem własnym; oznacza to, że długoterminowe składniki aktywów jednostki pokrywane są kapitałami własnymi.

• srebrna reguła bilansowa - trwałe składniki majątku pokrywane są kapitałem stałym (kapitał własny + kapitał obcy długoterminowy); reguła ta jest zachowana, jeżeli wskaźnik pokrycia majątku trwałego kapitałem stałym jest na poziomie 1 (majątek trwały = kapitał stały) lub jest większy od jedności (majątek trwały ≤ kapitał stały. W tym drugim przypadku kapitał obrotowy netto jest większy od zera czyli część kapitału stałego finansuje bieżącą działalność jednostki. Jest to sytuacja korzystna z punktu widzenia swobody i niezależności finansowej przedsiębiorstwa.

`Należy dodać, że zachowanie srebrnej zasady bilansowej jest możliwe przy spełnieniu dodatkowo dwóch założeń:

• 2/3 aktywów stałych powinno być finansowe kapitałem własnym,

• kapitał stały powinien finansować 1/3 aktywów bieżących.

Niemniej należy zwrócić uwagę, że prawidłowość ta nie odnosi się do wszystkich rodzajów działalności. Podczas analizy należy wziąć pod uwagę specyfikę działalności jednostki oraz odnieść wartości wskaźników do wskaźników branżowych dotyczących poszczególnych grup podmiotów operujących w danych branżach.

• złota reguła finansowania - opisana jest przez tzw. wskaźnik struktury kapitału; określa poziom zadłużenia przedsiębiorstwa; w myśl tej zasady przedsiębiorstwo nie powinno się zadłużać w stopniu większym aniżeli 50%; oznacza to, że udział kapitału własnego w pasywach ogółem jednostki powinien być na poziomie min. 50% (lub kapitał własny powinien finansować min. 50% aktywów jednostki).

Wskaźnik struktury kapitału: W_sk = kapitał własny / aktywa ogółem * 100%

Należy jednak znowu podkreślić, że wartość wskaźnika struktury kapitału będzie różna w zależności od charakteru prowadzonej działalności. Będzie on wyższy w firmach produkcyjnych i niższy w firmach handlowych. Błędem jest analiza i interpretacja wskaźników w oderwaniu od przedmiotu działalności jednostki i wskaźników branżowych.

3. Analiza rachunku przepływów pieniężnych

O ile rachunek zysków i strat obrazuje sytuację finansową jednostki pokazując poziom realizowanej sprzedaży, poziom kosztów i zysków jednostki a bilans sytuację majątkowo-kapitałową (majątek przedsiębiorstwa oraz źródła jego finansowania) o tyle rachunek przepływów pieniężnych obrazuje realny strumień gotówki w przedsiębiorstwie.

Warto dodać, że wykazywanie przez przedsiębiorstwo zysku w rachunku zysków i strat nie oznacza jednoznacznie, że przedsiębiorstwo jest w dobrej kondycji finansowej.

Może się okazać, że jednostka prowadzi sprzedaż i osiąga zadowalające wyniki w postaci zysku (realizuje wysokie marże) ale nie posiada środków pieniężnych na zapłatę swoich zobowiązań (zapłata za zakupione towary, środki do produkcji, rachunki za energię, wynagrodzenia). Najprostszym przykładem takiej sytuacji jest przypadek, kiedy firma wyprodukuje wyrób, sprzeda go do kontrahenta (wystawi fakturę sprzedażową) i nie otrzyma w terminie lub w ogóle zapłaty (np. w przypadku upadłości kontrahenta). W rachunku zysków i strat odzwierciedlona jest wartość sprzedaży, poziom kosztów i zysk. Natomiast nie pojawił się przepływ gotówki za zrealizowaną sprzedaż.

Rachunek przepływów pieniężnych obrazuje przepływ środków pieniężnych na różnych poziomach aktywności jednostki:

Lp.	Wyszczególnienie
A	Przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej
B	Przepływy netto z działalności inwestycyjnej
C	Przepływy netto z działalności finansowej
D	Przepływy pieniężne netto razem (A+B+C)
E	Środki pieniężne na początek okresu
F	Środki pieniężne na koniec okresu (E+D)

Analiza rachunku przepływów pieniężnych pozwala na ocenę strumieni pieniężnych na trzech etapach aktywności jednostki:

• działalności operacyjnej - czyli zasadniczej działalności jednostki; strumień pieniężny wyrażony jest jako zysk netto skorygowany o następujące pozycje:

a/ (+)amortyzacja - amortyzacja powiększa strumień pieniężny ponieważ stanowi koszt jednostki ale nie stanowi wydatku (nie wiąże się z koniecznością zapłaty),

b/ (+/-) zmiana stanu zapasów - wzrost zapasów pomniejsza strumień (-), spadek zapasów powiększa (+); zmniejszenie stanu zapasów oznacza ich sprzedaż a wiec pojawia się strumień pieniężny dodatni (korekta +), wzrost stanu zapasów oznacza produkcję na magazyn a więc konieczność poniesienia kosztów (energia, materiały do produkcji, wynagrodzenia) - strumień jest ujemny (-),

c/ zmiana stanu rezerw - zawiązanie rezerw (-), rozwiązanie rezerw (+),

d/ zmiana stanu należności - wzrost należności (-), spadek należności (+); spadek poziomu należności oznacza, że kontrahent zapłacił za zrealizowaną sprzedaż a więc w jednostce pojawił się strumień pieniądza,

e/ zmiana stanu zobowiązań krótkoterminowych - wzrost zobowiązań (+), spadek zobowiązań (-); zasad jest odwrotna do zmiany stanu należności: wzrost zobowiązań oznacza zwiększenie kredytu kupieckiego w jednostce - odroczony termin płatności za zakupione środki do produkcji; spadek poziomu zobowiązań oznacza zapłatę za środki do produkcji a więc wypływ środków pieniężnych

• działalności inwestycyjnej - obrazuje przepływy strumieni pieniężnych z działalności inwestycyjnej:

a/ rozpoczęcie inwestycji - zakup maszyny - ujemny przepływ środków pieniężnych (konieczność zapłaty za maszynę do dostawcy),

b/ otrzymanie dywidendy z tytułu posiadania udziałów w innym podmiocie - dodatni przepływ środków pieniężnych,

• działalności finansowej - obrazuje przepływy pieniężne z działalności finansowej jednostki:

a/ zaciągnięcie kredytu bankowego na inwestycję - strumień pieniężny dodatni (przypływ środków),

b/ spłata kredytu bankowego (kapitału) - ujemny strumień przepływów.

Korygując przepływy z działalności operacyjnej i zestawiając je z przepływami z działalności inwestycyjnej i finansowej otrzymujemy realny obraz przepływów i stanu środków pieniężnych w jednostce.

Sytuację, którą można ocenić jako modelową to sytuacja, w której jednostka osiąga dodatnie przepływy na trzech poziomach, tzn. działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej. Sytuacja taka jest bardzo rzadko spotykana w praktyce gospodarczej.

Najczęściej spotyka się przypadki, w których występuje dodatni przepływ na działalności operacyjnej i ujemne przepływy na działalności inwestycyjnej i finansowej lub dodatni przepływ z działalności operacyjnej i finansowej a ujemny z działalności inwestycyjnej. W pierwszym przypadku wygenerowana gotówka na działalności zasadniczej została przeznaczona na nowe inwestycje i spłatę zobowiązań. Przypadek drugi wskazuje na silny rozwój przedsiębiorstwa, który przeprowadza inwestycje z gotówki operacyjnej i źródeł zewnętrznych.

Generalnie symptomem mogącym świadczyć o pogarszającej się kondycji finansowej lub pojawiających się problemach w jednostce jest ujemny przepływ na działalności zasadniczej - operacyjnej. Działalność operacyjna jest głównym źródłem dopływu środków pieniężnych. Ich ujemna wartość świadczy o braku zdolności jednostki do generowania dodatnich przepływów z działalności podstawowej a więc problemy ze sprzedażą, rentownością sprzedaży, wysokimi kosztami produkcji, problemami z inkasem (ściąganiem) należności od kontrahentów bądź złe gospodarowanie zapasami przedsiębiorstwa.

III. WSKAŹNIKOWA OCENA KONDYCJI FINANSOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA

Rozwinięciem wstępnej analizy sprawozdań finansowych jest analiza wskaźnikowa. Analizy wskaźnikowej dokonuje się w oparciu o dane pochodzące ze sprawozdań finansowych. Polega ona na wyliczeniu wskaźników i ich porównywanie w czasie.

Najczęściej wykorzystywanymi wskaźnikami do oceny kondycji finansowej są wskaźniki zakwalifikowane do 4 poniższych grup:

• wskaźniki płynności finansowej,

• wskaźniki zadłużenia,

• wskaźniki sprawności działania,

• wskaźniki rentowności,

Każda z tych grup zawiera od kilku do kilkunastu wskaźników. Warto nadmienić, że o jakości przeprowadzonej analizy wskaźnikowej nie świadczy ilość obliczonych wskaźników ale ich trafny dobór i interpretacja. W opracowaniu zostaną wymienione główne wskaźniki najczęściej wykorzystywane przy dokonywaniu analizy wskaźnikowej.

1. badanie płynności finansowej jednostki

Badanie płynności finansowej jednostki to nic innego jak analiza zdolności przedsiębiorstwa do terminowego i pełnego regulowania swoich zobowiązań bieżących (krótkoterminowych). Poniżej zaprezentowano kilka wskaźników najczęściej wykorzystywanych w badaniu płynności finansowej:

a)

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej	=	aktywa bieżące
				zobowiązania bieżące

b)

Wskaźnik szybkiej płynności finansowej	=	aktywa bieżące - zapasy - rozliczenia między okresowe czynne
				zobowiązania bieżące

c)

Wskaźnik środków pieniężnych	=	Inwestycje krótkoterminowe
				Zobowiązania bieżące

d)

Wskaźnik natychmiastowej płynności finansowej	=	Środki pieniężne i inne aktywa pieniężne
				Zobowiązania bieżące

Najbardziej znanymi i powszechnie używanymi wskaźnikami jest wskaźnik bieżącej (a) i szybkiej (b) płynności finansowej. O ile wskaźnik płynności bieżącej (a) pokazuje stan pokrycia bieżących zobowiązań jednostki bieżącymi aktywami o tyle we wskaźniku płynności szybkiej (b) dokonano korekty aktywów bieżących - aktywa bieżące „wyczyszczono” z aktywów o gorszej płynności (możliwości spieniężenia) - zapasów i rozliczeń międzyokresowych czynnych.

W literaturze fachowej podaje się, że wartość wskaźnika płynności bieżącej powinna oscylować od 1,2 do 2,0 natomiast płynności szybkiej od 1,0-2,0. W tym przypadku nie ma zgodności wśród analityków co do wielkości standardowych. Należy jednak pamiętać, że interpretując wskaźniki płynności dla danej jednostki należy odnosić wartości wyliczeń do wielkości wskaźników branżowych (podawanych przez Główny Urząd Statystyczny).

Wskaźnik środków pieniężnych obrazuje (c) jaka część zobowiązań bieżących jest pokrywana aktywami o największym stopniu płynności, tj. krótkoterminowe aktywa finansowe (np. akcje) i środki pieniężne. W końcu wskaźnik natychmiastowej płynności (d) prezentuje jaka część zobowiązań bieżących może zostać od razu spłacona środkami pieniężnymi będącymi w dyspozycji jednostki.

2. Analiza zadłużenia przedsiębiorstwa - wskaźniki zadłużenia.

Celem analizy zadłużenia jednostki jest ustalenie poziomu kapitałów obcych zaangażowanych w finansowanie jego działalności oraz ustalenie możliwości zwrotu pożyczonych kapitałów wraz z odsetkami. Wskaźniki służące do analizy zadłużenia jednostki możemy podzielić na dwie grupy:

• wskaźniki prezentujące poziom zadłużenia,

• wskaźniki prezentujące zdolność jednostki do obsługi długu.

2.1 wskaźniki poziomu zadłużenia

Zadaniem tej grupy wskaźników jest zobrazowanie różnorodnych źródeł finansowania aktywów oraz ich struktury. Poniżej pokazano najważniejsze wskaźniki służące do oceny poziomu zadłużenia przedsiębiorstwa:

a)

Wskaźnik ogólnego zadłużenia	=	Kapitały obce
				Aktywa ogółem

b)

Wskaźnik udziału kapitałów własnych w finansowaniu majątku	=	Kapitały własne
				Aktywa ogółem

c)

Wskaźnik zadłużenia kapitału własnego	=	Kapitały obce
				Kapitały własne

d)

Wskaźnik udziału zobowiązań długoterminowych w zobowiązaniach ogółem	=	Kapitały obce długoterminowe
				Kapitały obce

e)

Wskaźnik zadłużenia długoterminowego	=	Kapitały obce długoterminowe
				Kapitały własne

f)

Wskaźnik poziomu zadłużenia rzeczowych aktywów trwałych	=	Rzeczowe aktywa trwałe
				Kapitały obce długoterminowe

Dwa pierwsze wskaźniki - wskaźnik ogólnego zadłużenia (a) i wskaźnik udziału kapitałów własnych w finansowaniu majątku (b) obrazują poziom zadłużenia przedsiębiorstwa oraz udział kapitałów własnych w finansowaniu działalności jednostki. Wskaźnik ogólnego zadłużenia ukazuje, w jaki sposób aktywa jednostki finansowane są kapitałami obcymi. Wg standardów zachodnich przyjmuje się, że wskaźnik ogólnego zadłużenia powinien oscylować w przedziale 0,57 - 0,67. Zbyt wysoki poziom tego wskaźnika świadczy o znacznym poziomie zadłużenia jednostki i dużym ryzyku finansowym. Warto dodać, że wzrost poziomu zadłużenia przedsiębiorstwa (wzrost kapitałów obcych w strukturze finansowania) powoduje wzrost kosztów obsługi tego zadłużenia oraz w istotny sposób obniża niezależność finansową jednostki i jej autonomię. Dzieje się tak dlatego ponieważ bardzo często pożyczkodawcy mają wpływ na kształtowanie się polityki rozwoju przedsiębiorstwa (np. bank udzielając kredytu zawiera w umowach kredytowych klauzule dotyczące określonych zachowań jednostki i utrzymania określonej wartości wskaźników finansowych). Wzrost poziomu zadłużenia (wzrost kapitałów obcych w sumie bilansowej) znajduje swoje uzasadnienie wówczas, kiedy stopa zwrotu z aktywów jednostki jest wyższa od przeciętnego oprocentowania kredytów i pożyczek. Stosowanie tej zasady w praktyce pozwala na osiągnięcie optymalnego poziomu zadłużenia i utrzymania zdolności jednostki do pokrycia kosztów jego obsługi.

Wskaźnik udziału kapitałów własnych (b) jest uzupełnieniem wskaźnika ogólnego zadłużenia. Określa on stopień samofinansowania działalności przez przedsiębiorstwo. Wysoki poziom tego wskaźnika świadczy o wysokim zaangażowaniu środków własnych i dużej suwerenności wobec otoczenia, stabilności oraz wypłacalności wobec wierzycieli.

Zgodnie ze złotą regułą finansowania kapitał własny powinien finansować około 50% jej aktywów. Jednakże praktyka gospodarcza pokazuje, że o wiele łatwiej pozyskać kapitał obcy aniżeli kapitał własny stąd mówi się, że pożądana wielkość wskaźnika udziału kapitałów własnych powinien zawierać się w przedziale 0,33-0,43.

Niemniej należy pamiętać, że dokonując analizy należy mieć na uwadze sytuację danego przedsiębiorstwa jak również ogólne tendencje w danej branży. Z reguły wskaźnik ogólnego zadłużenia jest wyższy a wskaźnik udziału kapitałów własnych niższy w przedsiębiorstwach handlowych w porównaniu do przedsiębiorstw produkcyjnych.

Kolejnym wskaźnikiem jest wskaźnik zadłużenia kapitału własnego (c) - pokazuje on stopień zaangażowania kapitału własnego w stosunku do kapitału obcego. Inaczej pokazuje on stopień porycia kapitału obcego źródłami własnymi.

Kolejny wskaźnik - udziału zobowiązań długoterminowych w zobowiązaniach ogółem (d) pokazuje nam strukturę wewnętrzną kapitałów obcych - jaką część kapitałów obcych stanowią kapitały obce długoterminowe. Dla jednostki sytuacja jest korzystniejsza jeżeli zobowiązania długoterminowe przewyższają zobowiązania krótkoterminowe. Sytuacja taka ma korzystny wpływ na pozytywne postrzeganie jednostki z punktu widzenia trwałości struktur finansowania.

Wskaźnik zadłużenia długoterminowego (e) z kolei prezentuje strukturę kapitałów stałych. Optymalny poziom tego wskaźnika przyjmuje się na poziomie od 0,5 do 1,0 (poziom 1.0 oznacza, że firma zaangażowała tyle samo kapitałów własnych, co zobowiązań długoterminowych). Także w tym przypadku należy pamiętać, że wskaźnik ten należy rozpatrywać w odniesieniu do charakteru prowadzonej działalności i wskaźników charakterystycznych dla branży (wskaźników branżowych).

Ostatnim z tej grupy wskaźników jest wskaźnik poziomu zadłużenia rzeczowych aktywów trwałych (f). Informuje on o stopniu zabezpieczenia zobowiązań długoterminowych przez aktywa trwałe. Oscylowanie wartości tego wskaźnika w granicach jedności może świadczyć o istotnym zagrożeniu finansowym, które w konsekwencji może doprowadzić do upadłości jednostki.

2.2 wskaźniki zdolności do obsługi długu.

Jest to druga istotna grupa wskaźników obrazująca zdolność jednostki do obsługi zaciągniętych zobowiązań (koszt odsetek) oraz do ich zwrotu.

a)

Wskaźnik pokrycia obsługi długu	=	Zysk brutto + odsetki
				Raty kapitałowe + odsetki

b)

Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych	=	Zysk brutto + odsetki
				Odsetki

c)

Wskaźnik pokrycia obsługi długu z nadwyżki finansowej	=	Zysk netto + amortyzacja
				Raty kapitałowe + odsetki

Pierwszy ze wskaźników (a) - wskaźnik pokrycia obsługi długu informuje, ile razy zysk brutto wraz z odsetkami pokrywa roczne raty kapitałowe powiększone o odsetki. Określa on zatem stopień zabezpieczenia obsługi zobowiązań długoterminowych. Przyjmuje się, że powinien on być wyższy od jedności aczkolwiek w świetle przepisów Banku Światowego jego poziom powinien oscylować w granicach 1,3 - 2,5. Wartość wskaźnika na poziome 2 oznacza, że nawet dwukrotny spadek zysku brutto nie spowoduje utraty zdolności jednostki do obsługi zadłużenia i jego zwrotu.

Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych (b) informuje z kolei o zdolności jednostki do spłaty odsetek. Jego poziomem zainteresowani są przede wszystkim pożyczkodawcy. Im wyższą wartość przyjmuje wskaźnik tym korzystniej oceniana jest kondycja jednostki z punktu widzenia oceny kredytobiorcy.

Tymczasem wskaźnik pokrycia obsługi długu z nadwyżki finansowej (c) uznaje się za najbardziej przydatny wskaźnik do badania zdolności kredytowej podmiotów. Informuje on, ile razy nadwyżka finansowa (jako zysk netto i amortyzacja) pokrywa spłatę rat kapitałowych i odsetek. Jego wartość optymalną przyjmuje się na poziomie 2,5.

3. Analiza sprawności działania.

Analiza sprawności działania pokazuje umiejętność gospodarowania przez jednostkę posiadanymi zasobami. Wskaźniki sprawności działania możemy podzielić na trzy grupy:

• wskaźnik cyklu obrotowego (w dniach),

• wskaźnik rotacji (w razach),

3.1 wskaźniki cyklu obrotowego

a)

Wskaźnik cyklu zapasów	=	średni stan zapasów	x 365
					Przychody ze sprzedaży

b)

Wskaźnik cyklu należności	=	średni stan należności	x 365
					Przychody ze sprzedaży

c)

Wskaźnik cyklu regulowania zobowiązań	=	średni stan zobowiązań krótkoterminowych	x 365
					Przychody ze sprzedaży

Są to podstawowe wskaźniki obrazujące sprawność gospodarowania posiadanymi zasobami. Wskaźnik cyklu zapasów (a) obrazuje, co ile dni jednostka odnawia swoje zapasy dla zrealizowania określonej sprzedaży. Wskaźnik rotacji należności (b) pokazuje, w jakim terminie jednostka dokonuje inkasa należności za zrealizowaną sprzedaż. W końcu wskaźnik cyklu zapłaty zobowiązań informuje co ile dni średnio regulowane są zobowiązania (odroczone płatności ) w jednostce.

Z pozytywną oceną mamy do czynienia wówczas, kiedy w określonym czasie analizy:

• wskaźnik rotacji zapasów i należności ulega skróceniu,

• wskaźnik rotacji zobowiązań wydłuża się.

Sytuacja ta odzwierciedla prawidłowe zarządzanie zasobami jednostki: firma poprawia zarządzanie produkcją i zapasami, lepiej egzekwuje zapłatę za swoje wyroby (towary) od kontrahentów i jednocześnie posiada lepsze warunki kredytu kupieckiego (dłuższe terminy płatności) dla zamawianych środków do produkcji.

3.2 wskaźniki rotacji

Wskaźniki rotacji informują, o ile razy przychód ze sprzedaży netto (towarów, materiałów, produktów) jest wyższy od średniego stanu określonych zasobów bądź kapitałów. Ukazują, jaką sprzedaż średnio generuje 1 złotówka określonego kapitału lub ulokowana w aktywach. Zatem im wyższe wskaźniki rotacji tym większa efektywność wykorzystania majątku bądź kapitałów w jednostce.

a)

Wskaźnik rotacji aktywów ogółem	=	Przychody netto ze sprzedaży
				Średni stan aktywów ogółem

b)

Wskaźnik rotacji aktywów stałych	=	Przychody netto ze sprzedaży
				Średni stan aktywów stałych

c)

Wskaźnik rotacji aktywów bieżących	=	Przychody netto ze sprzedaży
				Średni stan aktywów bieżących

d)

Wskaźnik rotacji zapasów	=	Przychody netto ze sprzedaży
				Średni stan zapasów

e)

Wskaźnik rotacji należności	=	Przychody netto ze sprzedaży
				Średni stan należności

f)

Wskaźnik rotacji kapitałów własnych	=	Przychody netto ze sprzedaży
				Średni stan kapitałów własnych

g)

Wskaźnik rotacji kapitałów stałych	=	Przychody netto ze sprzedaży
				Średni stan kapitałów stałych

h)

Wskaźnik rotacji zobowiązań ogółem	=	Przychody netto ze sprzedaży
				Średni stan kapitałów obcych

Podczas analizy powyższych wskaźników można zwrócić uwagę na pewne zależności:

-wskaźnik rotacji aktywów ogółem jest wyższy w gałęziach pracochłonnych i niższy w kapitałochłonnych (z uwagi na konieczność posiadania wyższego stanu majątku w postaci maszyn i urządzeń),

-wskaźnik rotacji aktywów trwałych (stałych) będzie wyższy w przedsiębiorstwie z majątkiem starym (zamortyzowanym),

-im wyższe wskaźniki rotacji aktywów bieżących (w tym zapasów i należności) tym lepsze i sprawniejsze operowanie tą grupą aktywów przez przedsiębiorstwo.

-im wyższe wskaźniki rotacji kapitałów tym lepsze ich wykorzystanie i efektywność oraz zdolność do obsługi długu.

4. Analiza rentowności działalności przedsiębiorstwa.

Przez analizę rentowności rozumiemy badanie efektywności prowadzonej działalności przez pryzmat osiąganych przez jednostkę zysków. Wskaźniki rentowności możemy podzielić na 3 grupy:

• wskaźniki rentowności sprzedaży,

• wskaźniki rentowności aktywów,

• wskaźniki rentowności kapitałów własnych.

4.1 analiza rentowności sprzedaży

ROS - return of sale, informuje o stopniu opłacalności sprzedaży. Przy czym nie ma określonego poziomu minimalnego wskaźnika. Stąd im wyższa wartość wskaźników rentowności sprzedaży tym większa jej efektywność. Poniżej przedstawiono trzy rodzaje wskaźników rentowności sprzedaży:

a)

Wskaźnik stopy marży brutto	=	Zysk brutto ze sprzedaży	x 100 %
					Przychody ze sprzedaży

b)

Wskaźnik rentowności sprzedaży	=	Zysk ze sprzedaży	x 100 %
					Przychody ze sprzedaży

c)

Wskaźnik rentowności netto	=	Zysk netto	x 100 %
					Przychody ze sprzedaży + pozostałe przychody operacyjne + przychody finansowe + zyski nadzwyczajne

Wskaźnik stopy marży brutto (a) informuje, jaki jest poziom opłacalności sprzedaży na poziomie pokrycia kosztów wytworzenia (kosztów bezpośrednio związanych z produkcją).

Wskaźnik rentowności sprzedaży (b) ukazuje rentowność sprzedaży po uwzględnieniu kosztów wytworzenia, kosztów sprzedaży i kosztów ogólnego zarządu.

Najbardziej ogólnym wskaźnikiem jest wskaźnik zyskowności (rentowności netto) pokazujący rentowność całej działalności jednostki, łącznie z działalnością pozostałą operacyjną, działalnością finansową i zyskami nadzwyczajnymi.

Generalnie do oceny jednostki przez kontrahentów i instytucje finansowe stosuje się wskaźnik rentowności sprzedaży i wskaźnik rentowności netto: po pierwsze w celu pokazania, że działalność zasadnicza jednostki jest rentowna a po drugie w celu pokazania zdolności do generowania nadwyżki finansowej w całokształcie działalności.

4.2 analiza rentowności aktywów

Wskaźniki rentowności aktywów ukazują zdolność aktywów do generowania zysku. Innymi słowy ukazują wielkość zysku przypadającą na jednostkę źródeł finansowania zaangażowanych w składniki majątku przedsiębiorstwa. Im wyższa wartość tych wskaźników tym korzystniejsza sytuacja jednostki.

a)

Wskaźnik rentowności aktywów	=	Zysk netto	x 100 %
					Średni stan aktywów ogółem

b)

Wskaźnik rentowności aktywów stałych	=	Zysk netto	x 100 %
					Średni stan aktywów stałych

c)

Wskaźnik rentowności aktywów bieżących	=	Zysk netto	x 100 %
					Średni stan aktywów bieżących

Wskaźniki te ukazują zdolność aktywów jednostki do generowania zysku. Najważniejszy z nich - wskaźnik rentowności aktywów ogółem wykorzystywany jest jako miernik oceny efektywności zarządzania przedsiębiorstwem natomiast dwa pozostałe (b, c) wykorzystywane są do oceny zdolności obsługi zadłużenia.

4.3 analiza rentowności kapitałów własnych

Najczęściej stosowanym wskaźnikiem jest w tym przypadku wskaźnik rentowności kapitału własnego:

Wskaźnik rentowności kapitału własnego	=	Zysk netto	x 100 %
					Średni stan kapitałów własnych

Wartość tego wskaźnika ukazuje stopę zysku, jaką przynosi inwestycja w akcje bądź udziały danej jednostki. Inaczej ujmując pokazuje, ile inwestor lub udziałowiec zarobi inwestując jedną złotówkę w kapitały własne przedsiębiorstwa.

Daje on zatem istotną informację nie tylko dla kontrahentów i instytucji finansowych ale również dla udziałowców lub akcjonariuszy, którzy z punktu widzenia upływu czasu chcą ocenić efektywność swojej inwestycji kapitałowej.

Podobnie jak w przypadku innych wskaźników rentowności nie ma podanej wartości minimalnej wskaźnika. Im jego wartość wyższa, tym lepsza efektywność i sprawność działania przedsiębiorstwa w zakresie wykorzystywanych źródeł finansowania w postaci kapitałów własnych.

Zastosowanie wskaźników do badania kondycji majątkowo-finansowej przedsiębiorstwa daje jasny i czytelny obraz sytuacji danego przedsiębiorstwa pod warunkiem odpowiedniego dobrania wskaźników oraz ich rzetelnej interpretacji. Jak wspomniano wcześniej nie zawsze ujemny trend powinien być traktowany negatywnie bez właściwego rozeznania określonej sytuacji (przykład spadku przychodów ze sprzedaży z uwagi na wycofywanie się jednostki z nierentownych kontraktów).

Analizę wskaźników należy przeprowadzać wielopłaszczyznowo, tzn. należ starać się wiązać zachowanie w czasie jednego wskaźnika z drugim, np. spadek przychodów ze sprzedaży w powiązaniu ze wzrostem rentowności sprzedaży i rentowności kapitałów własnych. Dokonanie prawidłowej interpretacji wskaźników możliwe będzie tylko i wyłącznie dzięki znajomości charakteru działalności analizowanego przedsiębiorstwa i zachodzących w nim zmian.

Źródła:

• „Analiza finansowa przedsiębiorstwa” Wiktor Gabrusewicz, Oficyna Wydawnicza Sami Sobie, Poznań 1997

• „Analiza i ocena kondycji finansowej na przykładzie wybranych spółek” Sylwia Nowicka, Janina Stankiewicz, Wydawnictwo Dom Organizatora, Toruń 2009

KON dodatni

KON ujemny

---