GENEZA EDUKACJI OGÓLNOTECHNICZNEJ

• Początek rozwoju edukacji technicznej upatruje się w II połowie XIX wieku w krajach skandynawskich (slojd).

• Pierwszym krokiem w rozwoju edukacji ogólnotechnicznej było wprowadzenie do kształcenia tzw. „kunsztu”, czyli sztuki i rzemiosła przez KEN w 1773r., kiedy to komisja przejęła od zakonu Jezuitów kształcenie. Celem KEN było powiązanie życia ze szkołą, poprzez wprowadzenie takich treści, które pozwoliłyby na sprawne funkcjonowanie w społeczeństwie. Wprowadzono zatem do szkół: naukę rolnictwa, ogrodnictwa, budownictwa, hodowli zwierząt domowych, wypalania wapna, mechaniki i hydrostatyki. Zalecano stosowanie wycieczek połączonych z pracą (dokonywanie pomiarów). Program nauczania uzależniony był od środowiska (miasto albo wieś) i typu szkoły (miejskie, szlacheckie).

• Drugim krokiem rozwoju prac ręcznych było zaadaptowanie przez J. Siedmiograja (wyjechał on do Naos i tam widzi slojd) slojdu szwedzkiego do polskich warunków i powstanie w 1866 r. oddzielnego przedmiotu „nauki zręczności” w Szkole Wydziałowej w Sokalu (Galicja) realizującego slojd drzewny.

• W 1891r pojawił się pierwszy polski podręcznik dla nauczycieli prac ręcznych: „Nauka zręczności jako środek wychowawczy w szkole ludowej” opracowany przez T. Biłeńko, T. Hałasa, F. Pękrzyca, J. Siedmiograja. zawierał on album 100 modeli mających zastosowanie w gospodarstwie domowym wraz z kolejnością i metodyką realizacji.

• Kolejnym etapem unowocześnienia przedmiotu było udoskonalenie slojdu drzewnego przez K. Bruchalskiego i wprowadzenie wzorców prac z tektury, garncarstwa, prac introligatorskich.

• Po odzyskaniu niepodległości w wyniku starań W. Przanowskiego w roku szkolnym 1923/24 otworzono w Warszawie Państwowy Instytut Robót Ręcznych, gdzie kształcono nauczycieli robót ręcznych. Również dzięki Przanowskiemu zmieniono nazwę przedmiotu ze slojdu na roboty ręczne potem na zajęcia praktyczne. Zmieniono także jego treści i metody. Wprowadzono treści przyrodnicze, dla dziewcząt zajęcia z materiałów włókienniczych, dla chłopców z metalu i szkła, zapoznawano też z budową maszyn i skorelowano nauczanie zajęć praktycznych z innymi przedmiotami.

• Duży wpływ na kształcenie techniczne miał J.Wł. Dawid - zajęcia praktyczne nie miały przygotowywać do wykonywania pracy zawodowej, ale miały prowadzić do rozwoju umysłowego dziecka i jego postawy społecznej.

• Wpływ na kształcenie techniczne miał też G. Kerschensteiner - zadanie szkoły to wychowanie obywatela przydatnego dla państwa. W 1911 r wysunął 3 tezy: umieć, chcieć i móc. Twierdził, ze szkoła powinna przygotowywać do życia, życie musi być rewolucjonizowane, a szkoła powinna przygotowywać właśnie do rewolucji.

• Kolejny okres przemian w nauczaniu zajęć praktycznych nastąpił po II wojnie światowej. Zmieniono nazwę przedmiotu na prace ręczne, zrezygnowano z prac typu rękodzielniczego na rzecz zajęć o charakterze politechnicznym i ogólnokształcącym. Wpływ na przedmiot prace ręczne miało kształcenie politechniczne. Wywodziło się ono z postulatów K. Marksa - należy usprawnić manualnie młodzież i przygotować ją do pracy w przemyśle, aby była przygotowana na przejęcie przez klasę robotniczą dóbr od właścicieli fabryk. Rozwinęli te poglądy R. Błoński, N. Krupska, W. Lenin.

• Kolejna zmiana nazwy przedmiotu nastąpiła w 1961r zamiast pracy ręcznej wprowadzono nazwę zajęcia praktyczno - techniczne, a w 1966 wychowanie techniczne. Nazwy te podkreślały zwracanie uwagi na wprowadzanie młodzieży w zagadnienia techniki. W 1976r zmieniono nazwę na pracę - technikę. W ramach tego przedmiotu przewidziano obowiązkowe praktyki uczniowskie, zajęcia fakultatywne. Przedmiot ten miał za zadanie wychowywać przez pracę do pracy, przygotowywać do świadomego wyboru zawodu, rozwijać umiejętności praktycznego działania, kształtować kulturę pracy. Był to najlepszy okres pod względem czasu jaki przeznaczono dla realizacji tego przedmiotu.

• Od 1990 zmieniono nazwę na technikę - zrezygnowano z praktyk uczniowskich, zanikły koła zainteresowań.

• Wpływ na przemiany przedmiotu technika w okresie powojennym mieli: K.Lech, T. Nowacki, B. Kiernicki, Z. Dąbrowski, E. Franus, W. Szewczuk, W. Okoń, H. Muszyński, H. Pochanke, W. Furmanek.

CELE I TREŚCI EDUKACJI OGÓLNOTECHNICZNEJ W PRZEDSZKOLU

CELE:

1. Przygotowanie dziecka do korzystania z wszelkich udogodnień technicznych w sposób mądry i bezpieczny → nasza cywilizacja to w dużej mierze cywilizacja techniczna i zdobycze techniczne ułatwiają i wzbogacają życie, ale aby mogły spełniać swoje zadania trzeba nam wiedzieć, jak one funkcjonują i umieć z nich bezpiecznie korzystać. Niech dziecko ma świadomość nieograniczoności możliwości tkwiących w umyśle człowieka, niech będzie badaczem, odkrywcą i wreszcie: twórcą.

2. Uświadamianie dzieciom zasad dobrej roboty:

• wyznaczenie jasnego celu

• planowanie kolejnych etapów pracy

• dążenie do ukończenia zaczętej pracy

• organizacja warsztatu pracy

• przemyślany dobór materiałów, oszczędne gospodarowanie nimi

• utrzymanie porządku podczas pracy, sprzątanie po jej zakończeniu

• Zapoznanie dzieci z zagrożeniami, jakie niesie ze sobą technika → zagrożenia bezpośrednie dla człowieka, dla środowiska społecznego i przyrodniczego. Niech dziecko będzie świadomym odbiorcą, niech nie stanie się niewolnikiem techniki.

TREŚCI:

1. POZNAJE TECHNIKĘ STWORZONĄ PRZEZ CZŁOWIEKA

• POZIOM I:

• Obserwowanie posługiwania się przez dorosłych różnymi narzędziami
  i urządzeniami ułatwiającymi codzienne życie (np. pralka, odkurzacz, żelazko).

• Przestrzeganie zakazu samodzielnego obsługiwania urządzeń elektrycznych, włączania i wyłączania z sieci, dotykania gniazdek elektrycznych.

• Obserwowanie ruchu drogowego w najbliższej okolicy, nazywanie charakterystycznych i najczęściej spotykanych pojazdów. Doświadczenia własne dzieci zw. z podróżowaniem.

• POZIOM II:

• Obsługiwanie w obecności dorosłych prostych urządzeń technicznych - radio, magnetofon, pilot od TV itp. (wł. i wył. przyciskiem).

• Rozumienie siły prądu elektrycznego i zagrożeń z nim związanych. Urządzenia, maszyn i pojazdy „na prąd” - obserwacja bezpośrednia i na obrazkach.

• Rozróżnianie urządzeń ułatwiających pracę i służących do rozrywki.

• Obserwowanie pracy ludzi w najbliższym otoczeniu - podstawowe czynności, narzędzia, ubiór. Próby nazywania niektórych zawodów (np. kucharka, policjant, lekarz).

• Poznawanie pojazdów poruczających się po lądzie, na wodzie i w powietrzu - ich przystosowanie np. samochód ma koła.

• POZIOM III:

• Poznawanie działania i sposobów wykorzystywania urządzeń mechanicznych
  i elektrycznych w gospodarstwie domowym. Elektryczne a ręczne - porównanie, np. trzepaczka a odkurzacz.

• Dokładniejsze poznanie niektórych zadów (zwł. ze środowiska lokalnego).

• Poznanie przeznaczenia i możliwości środków komunikacji, transportu lądowego, wodnego, powietrznego (np. samochody ciężarowe, helikoptery, statki rybackie).

• Poznawanie przydatności pojazdów specjalnych, np. karetka.

• Poznanie funkcji podstawowych środków łączności i przekaźników informacji np. telefon, poczta, radio, TV.

• Poznanie maszyn budowlanych i rolniczych (bezpośrednio lub pośrednio) np. koparka, dźwig, pługi, młockarnie.

• Różne źródła energii: naturalne siły przyrody (wiatr, woda, słońce) i stworzone przez człowieka dzięki przetwarzaniu zasobów naturalnych. Przykłady wykorzystania.

• POZIOM IV:

• Poznanie wybranych zawodów zw. z wytwarzaniem znanych dzieciom produktów. Wieloetapowość pracy np. od ziarenka do bochenka. Dawne i nowoczesne narzędzia i technologie.

• Poznanie pracy w zakładach produkcyjnych wykorzystujących urządzenia elektroniczne, np. taśmy produkcyjne.

• Zawody rzadkie lub zapomniane. Zawody nowe np. kosmonauta, informatyk.

• Dawne i nowoczesne urządzenia techniczne wykorzystywane w codziennym życiu np. żelazko na duszę i elektryczne.

• Rozróżnianie środków transportu lądowego, wodnego i powietrznego. Pojazdy bezsilnikowe a silnikowe, osobowe a towarowe, do pracy a do rozrywki - rozróżnianie.

• Różnego rodzaju energia wykorzystywana w transporcie np. silniki elektryczne, spalinowe, siła własnych mięśni - poznawanie i nazywanie.

• Znaczenie dawnych i współczesnych środków łączności i nośników informacji.

Treści rozszerzające:

- odkrycia naukowe, wyprawy badawcze;

- historia niektórych wynalazków.

2. PODEJMUJE WŁASNE DZIAŁANIA KONSTRUKCYJNO-TECHNICZNE

• POZIOM I:

• Zabawy manipulacyjne i konstrukcyjne (budowanie z klocków drewnianych
  i łączenie dużych plastikowych) - nabywanie doświadczeń, eksperymentowanie.

• Zabawy pojazdami o różnym napędzie (np. sprężyna, bateria). Rola koła.

• Wykorzystanie w zabawach tematycznych zabawek imitujących urządzenia techniczne np. mikser-zabawka.

• Eksperymentowanie materiałem przyrodniczym (twardość, kruchość, ciężar, plastyczność itp.).

• POZIOM II:

• Zabawy manipulacyjne i konstrukcyjne:

• konstrukcje poziome i pionowe z klocków drewnianych z zachowaniem zasad równowagi (szersza podstawa);

• łączenie i rozłączanie plastikowych klocków;

• nazywanie swoich budowli, opowiadania o nich, wykorzystanie w dalszej zabawie.

• Eksperymenty z wodą - rozpuszczanie różnych substancji, zamarzanie, topnienie lodu i śniegu.

• Badanie właściwości piasku mokrego i suchego.

• POZIOM III:

• Zabawy konstrukcyjne:

• budowle z klocków o różnym sposobie łącznia;

• próby współdziałania w planowaniu i wznoszeniu budowli;

• wspomaganie działań przez urządzenia ułatwiające np. samochód-wywrotka do przewożenia klocków;

• próby montowanie, składania i budowania z gotowych elementów wg. wzoru.

• Badanie właściwości materiałów (naturalnych i sztucznych), próby określania ich wykorzystania np. czym wytrzeć rozlaną wodę? - watą, chusteczką, deseczką?

• Badanie właściwości magnesu. Wykorzystanie magnesu w życiu codziennym.

• Prowadzenie doświadczeń i obserwowanie, które przedmioty utrzymują się na wodzie, a które toną. Co warunkuje pływanie? Konstruowanie stateczków np. ze styropianu.

• Poznanie zjawisk optycznych: przedmioty przeźroczyste a nieprzeźroczyste, matowe a błyszczące.

• Obserwowanie i próby pomocy w naprawie zabawek i sprzętu.

• Poznanie komputera. Czas zabawy: 15-20 min. Odpowiednia odległość oczu od monitora. Zasady bezpieczeństwa przy obsługiwaniu urządzeń elektrycznych. Główne części komputera. Dotykanie klawiatury, wkładanie i wyjmowanie dyskietki i CD. Podstawowe przyciski (spacja, enter) przy prostych grach.

• POZIOM IV:

• Prace budowlano-konstrukcyjne z różnorodnych klocków, nietypowych materiałów, elementów konstrukcyjnych (odpadów). Proste narzędzia np. młotek.

• Prace zespołowe przy konstruowaniu np. makiety ulicy.

• Poznanie w zabawie działania maszyn prostych (kołowrót, równia pochyła itp.).

• Sposoby łączenia różnych materiałów.

• Zabawy z lustrem i szkłem powiększającym.

• Próby montowania prostych układów elektrycznych z użyciem baterii, np. latarka.

• Eksperymentowanie i obserwowanie różnych przedmiotów unoszących się
  w powietrzu, np. liście, „noski” klonu, chorągiewka, wiatraczek, latawiec. Konstruowanie wiatrowskazu, latawca, spadochronu.

• Doświadczenia akustyczne - echo, właściwości tuby.

• Dalsze poznawanie komputera. Czas: max. 30 min. Włączanie i wyłączanie
  (w obecności dorosłych), urządzenia peryferyjne, gry.

Treści rozszerzające:

- aparat fotograficzny;

- tworzenie małego warsztatu pracy do działań konstrukcyjno-technicznych;

- próby pisania na komputerze, drukowanie.

CELE I TREŚCI EDUKACJI OGÓLNOTECHNICZNEJ W KLASACH I - III

=> Celem nadrzędnym jest: rozwijanie kultury technicznej oraz kultury pracy oraz kształtowanie u uczniów postaw społecznie wartościowych

CELE:

1. uczeń powinien posiadać umiejętności:

• planowania i organizowania czynności;

• stosowania podstawowych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielania pierwszej pomocy;

• korzystania z prostej informacji technicznej;

• posługiwania się prostymi narzędziami i urządzeniami technicznymi;

• rozróżniania właściwości wybranych tworzyw i materiałów oraz ich obróbki;

• stosowania odpowiedniej technologii przy wykonywaniu przedmiotów użytkowych i montowaniu modeli urządzeń technicznych.

2. uczeń powinien poznać i zrozumieć:

• znaczenie działalności praktycznej w procesie poznawania świata;

• wartość pracy w życiu człowieka;

• konieczność dążenia do wytyczonego celu poprzez świadome działania;

• rolę informacji technicznej;

• znaczenie przestrzegania ładu i porządku, ekonomicznego gospodarowania czasem i materiałami, racjonalnego wykorzystywania narzędzi i urządzeń technicznych;

• działanie i funkcje narzędzi, maszyn oraz urządzeń technicznych spotykanych w życiu codziennym i najbliższym środowisku ucznia.

TREŚCI:

KLASA I:

• oszczędne gospodarowanie materiałem

• posługiwanie się narzędziami

• cięcie papieru po linii prostej

• składanie i zgniatanie papieru

• łączenie materiałów przyrodniczych z zastosowaniem połączeń rozłącznych

• sporządzanie potraw z różnych produktów spożywczych

• łączenie elementów wykonanych wg szablonu poprzez zszywanie igłą lub za pomocą zszywek

• dawne i dzisiejsze sposoby oświetlania mieszkań

KLASA II:

• planowanie czynności

• odpowiedzialność za wykonaną pracę

• zasady bezpieczeństwa na stanowisku pracy

• cięcie, składanie i formowanie kartonu

• formowanie drutu i folii aluminiowej

• przecinanie tkaniny, fastrygowanie i szycie ściegiem za igłą

• sporządzanie surówek i sałatek z owoców i warzyw sezonowych

• obsługa i stosowanie wagi domowej

• przerzynanie, struganie i wygładzanie drewna

• montowanie układów równoległych

• montowanie prostych modeli urządzeń technicznych z zestawu gotowych elementów

• dawne i dzisiejsze narzędzia oraz urządzenia do mierzenia czasu

KLASA III:

• kształtowanie pozytywnej postawy wobec pracy i jej efektów

• podział płaszczyzny na jednakowe pola z zastosowaniem przymiaru z kartonu. Zakładanie i fastrygowanie tkaniny. Przyszywanie guzików.

• wiązanie szydełkiem łańcuszka i półsłupków

• łączenie tektury z elementami drewna z zastosowaniem wybranych narzędzi i przyrządów introligatorskich

• sporządzanie soków owocowo-warzywnych

• montowanie urządzeń technicznych z napędem elektrycznym

• montowanie prostego układu elektrycznego

ZABAWY MANIPULACYJNO - KONSTRUKCYJNE DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

• ZABAWA - jest czynnością spontaniczną, motywowaną wewnętrznie, dobrowolną, niekierującą się regułami z zewnątrz, prowadzona dla przyjemności w rzeczywistości wytwarzanej przez wyobraźnię dziecka.

• Rodzaje zabaw w kolejności ich występowania - M. Przetacznik - Gierowska:

- manipulacyjne

- funkcjonalne

- tematyczne

- konstrukcyjne

- gry i zabawy zespołowe

- gry i zabawy dydaktyczne

• KONSTRUOWANIE - tworzenie konstrukcji, zestawianie w całość, budowanie.

• MANIPULOWANIE - czynność wykonywana ręcznie, głównie precyzyjna, wymagająca zręczności
  i umiejętności.

• Różnice manipulowanie/konstruowanie:

- manipulowanie - oddziaływanie na element, który może lecz nie musi być użyty do połączenia
go z następnymi (konstrukcja),

- przy manipulowaniu - nie postrzega się wytworu, sprawdza się własne czynności funkcjonale, doświadcza.

• Rozwój zabaw konstrukcyjnych:

• 3 - 4 lata - wzrokowe i dotykowe obcowanie z materiałem, zdobywanie elementarnej wiedzy i umiejętności technicznych, poznawanie funkcji przestrzennych, nabywanie umiejętności różnicowania materiału, dostrzeganie funkcji poszczególnych elementów składowych konstrukcji - lepienie
  z plasteliny, klocki, budowle z piasku. Budowle z klocków - przypadkowe, dowolne kształty.

Pęd do aktywności, zabawy destrukcyjne -> ciekawość dziecka, chęć zobaczenia „co jest w środku”, wpływ fikcji.

• 5 - 6 lat - ukierunkowanie na konkretny wytwór, działanie- forma zorganizowana, celowość i planowość działań, naśladowanie czynności dorosłych - dobór materiałów, narzędzi i przyborów, poznanie języka techniki, mniej fikcji, majsterkowanie, rozwój wyobraźni przestrzennej.

• Rola zabaw konstrukcyjnych w wychowaniu technicznym:

- umożliwiają nawiązanie kontaktu z przedmiotami z otoczenia i stopniowe ich opanowanie,

- służą wytwarzaniu własnych dzieł,

- zaspokojenie wrodzonej potrzeby działania,

- dziecko może wykazać się możliwościami,

- rozładowanie energii,

- przygotowanie do zadań w życiu dorosłym,

- zbliża do pracy,

- sprzyja poznaniu świata.

• Na formy i tematykę zabaw mają wpływ:

* stopień rozwoju motorycznego,

* płeć,

* środowisko i warunki społeczno-ekonomiczne (różnorodność zabawek)

* ilość czasu przeznaczanego na zabaw.

WALORY DYDAKTYCZNO - WYCHOWAWCZE ZAJĘĆ W ZAKRESIE MONTAŻU I DEMONTAŻU MECHANICZNEGO

Montaż i demontaż urządzeń technicznych - działalność techniczna polega między innymi na montażu i demontażu urządzeń technicznych.

Dzieci młodsze manipulują przedmiotami spontanicznie, a powstające na tej drodze konstrukcje są dziełem przypadku. Później działalność dzieci staje się celowa i przyjmuje formę prób i błędów. Należy dążyć do wyrobienia u dzieci przemyślanego nawyku montażu i demontażu.

Działanie to charakteryzuje się tym, że:

• jednostka wyszukuje zasadę

• określa cechy jakiejś części

• ustala jej funkcję

• łączy tą część z inną

Zaletą jest to, że:

- dzieci jeśli otrzymają odpowiednie części potrafią samodzielnie wykonać prace, których nie potrafiły by zrobić opierając się na własnej wiedzy o nich i własnych umiejętnościach

- montowanie konstrukcji z gotowych elementów to duże przeżycie dla dzieci - dziecko małe doznaje przeżyć gdy bawi się samą czynnością montowania, natomiast im starsze dziecko tym większe znaczenie ma powstawanie konstrukcji

- można rozwijać zainteresowania dzieci stosując metodę montażu i demontażu dostępnych urządzeń/zabawek

Konstrukcja do montowania powinna zapoznawać dzieci z jej:

• funkcją

• przeznaczeniem

• sposobem działania

• łączeniem elementów

Ważne jest by zestawy do montowania były dostosowane do rozwoju umysłowego dziecka i wraz z jego wzrostem dostarczać mu nowych zestawów o bardziej złożonej konstrukcji i funkcji. Montowanie prostych konstrukcji jest tym ciekawsze, im są dokładniejsze i pomysłowo wykonane.

Odwrotną czynnością do montowania jest łatwiejszy demontaż modeli, urządzeń. Demontaż jest to całkowite lub częściowe rozłożenie urządzenia na elementy. Występuje najczęściej z montażem.

Montaż i demontaż powinien obejmować:

• konstrukcje techniczne, które znajdują konkretne zastosowanie praktyczne:

- ogólnie dostępne: np. podstawowy sprzęt domowy

- konstrukcje i urządzenia dostępne w instytucjach kształcenia dzieci np. wiatraki ręczne, elektryczne, silniki elektryczne itp.

• konstrukcje techniczne, których części mają kształt przynajmniej zbliżony do ich naturalnego wyglądu np. zabawki, modele maszyn.

Montaż i demontaż wymaga ogólnych wiadomości z zakresu danego urządzenia. Różni się od zabaw manipulacyjno - konstrukcyjnych tym, że proces demontażu i montażu przebiega według tej samej kolejności w obrębie jednego typu przedmiotów. Montaż i demontaż należy wykonywać na podstawie dokładnej instrukcji lub przy wykorzystaniu rysunków technicznych. Ważna jest umiejętność dobierania narzędzi i posługiwania się nimi, ale decydującą rolę odgrywają zdolności techniczne i inteligencja praktyczno - techniczna (wyobraźnia przestrzenna, zdolność obserwacji, szybkość zapamiętywania wzajemnego układu części i ich kolejności oraz określania funkcji poszczególnych części.

Planując i wykonując demontaż musimy planować jego montaż. Należy uczyć, że po wyjęciu każdej części i jej obejrzeniu dopasowuje się ją do poprzedniej.

Ćwiczenia takie kształtują zainteresowania techniczne, uczą operować wiedzą techniczną, pozwalają sprawdzić własne umiejętności, wpływają na kształtowanie wyobraźni technicznej, pamięci, poprawiają umiejętność obserwacji i spostrzegania.

Mogą być różne koncepcje dydaktyczne stosowania zestawów montażowych:

• uczeń otrzymuje wyczerpującą instrukcję co do urządzenia, które ma zmontować + zdjęcie, rysunek, lub demonstracja (można pobawić się urządzeniem i go rozmontować)

• uczeń zapoznany jest z istotą urządzenia, otrzymuje niepełną instrukcję, jak wykonać model - rozwiązanie zadania w sposób twórczy.

Montaż i demontaż urządzeń technicznych - Nazar:

Nawyk montażu i demontażu - jednostka wyszukuje zasadę, określa cechy jakiejś części, ustala jej funkcję, a następnie łączy z inną częścią

Przeżycia

- małe dzieci - gdy się bawi samą czynnością montowania

- starsze dzieci - w miarę postępowania konstrukcji, w miarę zbliżania się ku końcowi jej wykonania

Montaż

• Tym ciekawszy, im dokładniej i im pomysłowej jest wykonany

• Zapoznawać dzieci z funkcją, przeznaczeniem, sposobem działania oraz łączenia elementów metodami najczęściej spotykanymi w technice

Demontaż

• Całkowite lub częściowe rozłożenie urządzenia na pojedyncze elementy

• Występuje najczęściej z montażem

Montaż i demontaż powinien obejmować:

• Konstrukcje techniczne, jak zabawki i modele maszyn, których części mają kształt przynajmniej zbliżony do ich naturalnego wyglądu

• Konstrukcje techniczne, które znajdują konkretne zastosowanie praktyczne

• Ogólnie dostępne (np. sprzęt domowy: lampka elektryczna, dzwonek domowy, żelazko, maszynka elektryczna); montaż i demontaż tych konstrukcji może wykonać każdy indywidualnie, przestrzegając elementarnych zasad bezpieczeństwa

• Dostępne w instytucjach kształcenia dzieci i młodzieży (np. szkoły, domy kultury, domy technika, domy dzieci i młodzieży) - silniki elektryczne, wiertarki ręczne i elektryczne, szlifierki, tokarki typu szkolnego

Montaż i demontaż:

• Przebiega z reguły według tej samej kolejności w obrębie tylko jednego typu przedmiotów, przy możliwie małych ich zmianach

• Należy wykonywać na podstawie dokładnej instrukcji - opisu urządzenia, lub przy wykorzystaniu specjalnych rysunków technicznych

• Umiejętność dobierania narzędzi i przyborów oraz posługiwanie się nimi przy wykonywaniu montażu i demontażu różnych konstrukcji

• Zdolności techniczne lub inteligencja praktyczno-techniczna (wyobraźnia przestrzenna, zdolność obserwacji, szybkość zapamiętywania wzajemnego układu części i ich kolejności oraz określania funkcji części)

• Stopniowanie trudności urządzeń i narzędzi

Odmiany ćwiczeń:

montowanie urządzeń, przedmiotów wg opisu technicznego z zastosowaniem prostego schematu lub rysunku technicznego

montowanie urządzenia bez rysunku technicznego, który wykorzystany był uprzednio przy jego demontażu

demontowanie i montowanie urządzenia bez rysunków technicznych i opisu

Kolejność ćwiczeń:

• Ująć przedmiot całościowo wyobraźnią, wyraźnie określić wzajemny układ części

• Dostrzeżenie części zewnętrznych

• Trzeba jednocześnie planować montaż podczas demontażu

• Po wyjęciu części i obejrzeniu jej dopasowuje się ją do poprzedniej

• Klasyfikacja, sprawdzanie i konserwacja elementów konstrukcji

Montaż i demontaż jest jedną z metod kształtowania zainteresowań technicznych.

WYCHOWANIE KOMUNIKACYJNE W PRZEDSZKOLU I W KL. I - III

Założenia wychowania komunikacyjnego dzieci w wieku przedszkolnym

Dziecko od najmłodszych lat jest uczestnikiem ruchu drogowego. Zasad elementarnych w tym zakresie uczy się w rodzinie, między innymi podróżując wraz z nią różnymi środkami komunikacji. Zdobywa wtedy różne doświadczenia, które są wynikiem poznawania różnych sposobów podróżowania, zasad panujących na drogach, różnic wynikających z mieszkania na wsi i w mieście (które też różnicują sposoby zachowania się na drodze).

Zaczynając realizację edukacji komunikacyjnej należy odwoływać się do wcześniej zdobytego przez dziecko doświadczenia i przekazywać i pogłębiać te informacje, które mogło ono wykorzystać w praktycznym działaniu już wcześniej.

Cel edukacji komunikacyjnej:

• Kształtowanie umiejętności bezpiecznego zachowania się dziecka na drodze

• poznanie i przestrzeganie podstawowych zasad bezpiecznego poruszania się po drogach dla pieszych,

• poznawanie skutków niewłaściwych zachowań i kształtowanie umiejętności ich przewidywania, radzenia sobie w sytuacjach niebezpiecznych na drodze.

Komunikacja to także „podróżowanie”, dlatego też dziecko poznaje różne środki lokomocji: lądowej, wodnej i powietrznej, uczy się je rozpoznawać, nazywać, określać charakterystyczne cechy, jednocześnie powinno poznawać zasady bezpiecznego i kulturalnego zachowania w tych środkach komunikacji publicznej.

Zgodnie z ustawą o ruchu drogowym dziecko już od 7 roku życia jest pełnoprawnym uczestnikiem ruchu drogowego. Dlatego też trzeba je przygotować do uczestnictwa w ruchu drogowym.

Obszary i poziomy wychowania komunikacyjnego:

1. POZNAJĘ POJAZDY LĄDOWE, WODNE I POWIETRZNE

Poziom I

1. Poznawanie pojazdów poruszających się w najbliższym otoczeniu, dostępnych bezpośredniej obserwacji.

2. Zabawy pojazdami o różnorodnym napędzie (sprężyna, koło zamachowe, bateria elektryczna) oraz bez napędu. Ostrożne poruszanie się podczas pchania, lub ciągnięcia pojazdu.

3. Rozpoznawanie odgłosów wydawanych przez różne pojazdy (klakson, pisk, opona, warkot silnika).

4. Eksperymentowanie:

• jazda na rowerze z dodatkowymi kółkami, manewrowanie kierownicą, zatrzymywanie się
  w dowolnym miejscu;

• jeżdżenie samochodzikami poruszanymi siłą mięśni, zachowanie bezpiecznej odległości od dzieci i sprzętu.

Poziom II

1. Obserwowanie i rozpoznawanie wybranych pojazdów lądowych, wodnych i powietrznych.

2. Rozpoznawanie i nazywanie dźwięków wydawanych przez te pojazdy (dzwonek w tramwaju, sygnał karetki).

3. Eksperymentowanie:

• jazda sankami, zjazdy z powierzchni pochyłej - doświadczanie trudności w zatrzymywaniu się, uświadomienie sobie niebezpieczeństwa zderzenia z innymi sankami;

• próby jazdy na rowerze - utrzymywanie równowagi, hamowanie i zatrzymywanie się, przyjmowanie prawidłowej postawy.

Poziom III

1. Poznawanie zawodu kierowcy (samochód jako podstawowe narzędzie pracy i związane z tym konsekwencje).

2. Poznawanie środków transportu lądowego i powietrznego - porównywanie prędkości
   i sposobów poruszania, przystosowania do przewozu osób lub towarów, wykorzystanie).

3. Poznawanie przydatności pojazdów specjalnych (karetka, radiowóz, wóz strażacki, pomoc drogowa).

4. Poznawanie pozytywnych i negatywnych skutków rozwoju motoryzacji.

5. Poznawanie dawnych pojazdów (lektyka, kareta, dyliżans, konny tramwaj).

6. Eksperymentowanie:

• zjazdy sankami z powierzchni pochyłej - pojedynczo i dwójkami, hamowanie
  i zatrzymywanie się, próby zmiany kierunku jazdy, dostrzeganie zależności między prędkością jazdy, a możliwością zatrzymania się, zachowanie bezpieczeństwa;

• jazda na rowerze - opanowanie techniki wsiadania i zsiadania z roweru, umiejętność utrzymywania równowagi.

Poziom IV

1. Rozróżnianie środków transportu lądowego, różnicowanie pojazdów bezsilnikowych
   i silnikowych (typy pojazdów o tym samym przeznaczeniu - samochody osobowe autobusy miejskie, autokary dalekobieżne, motocykle, samochody ciężarowe, pojazdy szynowe, tramwaje i pojazdy gąsienicowe).

2. Rozróżnianie środków transportu wodnego, różnicowanie pojazdów bezsilnikowych
   i silnikowych, różnorodne klasyfikowanie: statki pasażerskie, towarowe, okręty wojenne, służące do rozrywki, rekreacji i sportu, okręty podwodne, batyskafy, barki rzeczne.

3. Rozróżnianie środków transportu powietrznego, rozróżnianie pojazdów bezsilnikowych (szybowiec, latawiec balon) i silnikowych (śmigłowce, odrzutowce), rozumienie znaczenia transportu lotniczego.

4. Rozumienie roli wiatru dla pojazdów bezsilnikowych poruszanych jego siłą, dostrzeganie zależności między siłą wiatru a prędkością pojazdu.

5. Poznawanie znaczenia silnika dla poruszania się pojazdów.

6. Rozumienie przyczyn i skutków negatywnego wpływu rozwoju motoryzacji na bezpieczeństwo człowieka i stan środowiska naturalnego.

7. Rozpoznawanie i nazywanie różnych rodzajów dróg (asfaltowa, brukowa, polna, autostrada).

8. Eksperymentowanie:

• dostrzeganie związku pomiędzy jazdą sankami a samochodem - trudności
  z zatrzymywaniem, hamowaniem, omijaniem przeszkód, rozumienie przyczyn i skutków wypadków;

• jazda na rowerze - jazda na różnorodnym podłożu, uświadomienie związku pomiędzy jazdą na rowerze a samochodem, konieczności jazdy w miejscach do tego przystosowanych;

• jazda na wrotkach, deskorolkach, łyżworolkach.

Treści rozszerzające:

1. Poznawanie wybranych historii rozwoju środków transportu lądowego, wodnego i powietrznego.

2. Wdrażanie do konserwacji roweru (czyszczenie kół z trawy, oczyszczanie z błota…).

2. UCZĘ SIĘ ZASAD RUCHU DROGOWEGO

Poziom I

1. Przestrzeganie zakazu poruszania się po drogach bez opieki dorosłych.

2. Poznawanie bezpiecznych miejsc do zabawy (ogród przedszkolny, podwórko).

3. Wyodrębnianie dźwięków występujących na drodze (klakson, warkot, dzwonek tramwaju, sygnały samochodów uprzywilejowanych, sygnały sygnalizatorów).

4. Poznawanie sygnalizatora świetlnego (znaczenie barw).

5. Rozróżnianie uczestników ruchu drogowego (piesi, kierowcy, pasażerowie).

6. Poznawanie miejsc przeznaczonych dla pieszych (chodnik, wysepka, przejście dla pieszych, pobocze drogi).

Poziom II

1. Poznawanie podstawowych zasad poruszania się i zachowania pieszego na drodze - w mieście i poza miastem.

2. Rozpoznawanie i nazywanie dźwięków występujących na drodze (pisk opon).

3. Rozpoznawanie i nazywanie trzech barw sygnalizatora, rozumienie ich znaczenia.

4. Poznawanie znaczenia wybranych informacyjnych znaków drogowych (przejście dla pieszych, przystanek autobusowy, przystanek tramwajowy…).

Poziom III

1. Poznawanie zasad ruchu drogowego dla pieszych i ich przestrzeganie - w mieście i poza miastem.

2. Dostrzeganie różnic w zasadach poruszania się pieszych po drogach w mieście i na wsi.

3. Przestrzeganie zakazu zabaw w pobliżu tras komunikacyjnych (przejazdów, ulic).

4. Dostrzeganie sytuacji zagrażających zdrowiu i bezpieczeństwu dzieci na drodze, przewidywanie skutków zachowań związanych z ruchem drogowym przedstawionych na obrazkach i historyjkach obrazkowych, ocenianie zachowania ludzi.

5. Poznawanie znaczenia wybranych informacyjnych znaków drogowych (szpital, stacja paliwowa, toaleta publiczna, telefon, schody ruchome).

6. Poznawanie zasad bezpiecznego zachowania się na przystankach (oczekiwanie z dala od jezdni)
   i środkach komunikacji publicznej (bezpieczne wsiadanie i wysiadanie, stanie z dala od drzwi, trzymanie się poręczy).

Poziom IV

1. Kształtowanie umiejętności świadomego przestrzegania zasad ruchu drogowego dla pieszych.

2. Poznawanie znaczenia wybranych informacyjnych znaków drogowych (parking, policja, taxi)
   i ostrzegawczych (przejazd kolejowy).

3. Poznawanie drogi lub dróg do najbliższej szkoły, uświadomienie niebezpieczeństw, poznawanie sposobów ich unikania lub pokonywania.

4. Rozumienie potrzeby noszenia różnych elementów odblaskowych w czasie poruszania się po drogach poza miastem, w czasie od późnej jesieni do wczesnej wiosny, o zmierzchu i w czasie niekorzystnych warunków atmosferycznych.

5. Poznawanie niektórych wybranych możliwości radzenia sobie w sytuacjach zagrożenia na drodze.

6. Wzbudzanie zaufania do policjanta, jako osoby, która może pomóc dziecku w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa jego i innych.

7. Poznawanie pracy i roli policjanta w ruchu drogowym, rozpoznawanie niektórych sygnałów nadawanych przez policjanta kierującego ruchem, rozumienie ich znaczenia, prawidłowe reagowanie.

8. Przestrzeganie zasad bezpiecznego i kulturalnego zachowania się w środkach komunikacji publicznej (ustępowanie miejsca osobom starszym, zachowanie czystości, mówienie umiarkowanym głosem…).

9. Poznawanie zasad bezpiecznego podróżowania jako pasażer samochodu osobowego.

Treści rozszerzające:

1. Rozumienie konieczności przestrzegania przepisów ruchu drogowego zarówno przez pieszych, jak
   i kierujących pojazdami.

2. Kształtowanie czynnej postawy wobec zagrażającego na drodze niebezpieczeństwa własnego
   i innych.

Cele i treści wychowania komunikacyjnego w młodszym wieku szkolnym

CELE PROGRAMU:

Głównym celem wychowania komunikacyjnego jest poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego i to zaczyna się już w przedszkolu.

W klasach początkowych następuje kontynuacja edukacji w tym zakresie oraz przysposabia się dzieci do bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym w charakterze:

- pieszego

- pasażera

- kierującego pojazdem

Przygotowanie dzieci klas początkowych do uczestnictwa w ruchu drogowym - CEL:

- uświadomienie zagrożeń istniejących na drodze

- potrzeba troski o bezpieczeństwo własne oraz innych uczestników ruchu drogowego

- uświadomienie potrzeby bezkonfliktowego funkcjonowania w ruchu

Należy dążyć do:

• Wyposażenia ucznia w wiadomości niezbędne do zrozumienia zasad świadomego, bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym oraz zrozumienia istniejących zagrożeń i ich przyczyn

• Wyrobienia koniecznych umiejętności i nawyków potrzebnych do samodzielnego i odpowiedzialnego korzystania z dróg

• Kształtowanie postawy szacunku dla uczestników ruchu drogowego oraz osób działających na rzecz porządku publicznego, poszanowania środowiska naturalnego oraz urządzeń i miejsc użyteczności publicznej, szczególnie związanych z transportem

• Rozwoju wyobraźni, myślenia przyczynowo- skutkowego

• Kształtowania spostrzegawczości oraz orientacji przestrzennej i czasowej

Te działania służą temu aby uczeń:

• Akceptował normy społeczne i stosował się do nich, uczestnicząc w ruchu drogowym jako pieszy, pasażer i kierujący pojazdem

• Dostrzegał związki przyczynowo - skutkowe pomiędzy niewłaściwym zachowaniem w ruchu drogowym a powstaniem niebezpiecznych sytuacji

• Wystrzegał się zachowań zagrażających bezpieczeństwu własnemu i innych osób

• Akceptował i podejmował przedsięwzięcia zmierzające do poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego

TREŚCI PROGRAMOWE

KLASA I:

1. Droga dziecka z domu do szkoły i z powrotem, odległości. Wybór bezpiecznej drogi. Poznanie zagrożeń.

2. Uczestnicy ruchu drogowego: pieszy, osoba przewożona pojazdem, kierujący pojazdem.

3. Elementy drogi : jezdnia, chodnik, pobocze.

4. Rodzaje dróg.

5. Ogólne zasady poruszania się pieszych i pojazdów: -zasada ruchu uporządkowanego na drodze , - zasada ostrożności pieszych przed wejściem na jezdnię

6. Poruszanie się pieszych: * w terenie zabudowanym- w mieście : przestrzeganie zasady ruchu prawostronnego na chodniku i na przejściach dla pieszych, korzystanie z przejść dla pieszych bez sygnalizacji świetlnej, z sygnalizacją świetlną, podczas kierowania ruchem przez osobę do tego uprawnioną, z wysepką dla pieszych, korzystanie z przejść nadziemnych(kładek) i podziemnych * w terenie nie zabudowanym- poza miastem: poruszanie się wzdłuż drogi, przechodzenie przez jezdnię

7. Poruszanie się po drogach po zmierzchu, podczas niekorzystnych warunków atmosferycznych i zmniejszonej przejrzystości powietrza, wywołanej kurzem , pyłem itp.

8. Elementy odblaskowe i ich znaczenie dla bezpieczeństwa

9. Zachowanie się na przystankach komunikacji publicznej oraz w środkach komunikacji zbiorowej lub indywidualnej

10. Miejsca niebezpieczne: skrzyżowania, drogi o dużym nasileniu ruchu, pojazdy kolejowe, tramwajowe, wykopy, roboty drogowe, bramy, zakręty, wzniesienia

11. Bezpieczeństwo zabaw w różnych porach roku, najczęstsze przyczyny wypadków

12. Łatwość zatrzymania się pieszego idącego wolno oraz biegnącego

13. Droga zatrzymania pojazdu jadącego szybko, wolno, gdy nawierzchnia jest sucha i gdy jest mokra

14. Charakterystyczna zabudowa, drogi i środki transportu w miejscowości ucznia

15. Praca policjanta. Zachowanie bezpieczeństwa i porządku publicznego w mieście i na wsi

16. Pomoc osobom niepełnosprawnym na terenie szkoły

17. Wybrane symbole i znaki mające charakter powszechnej informacji

18. Znaki drogowe przeznaczone dla pieszych, znajdujące się w pobliżu szkoły i miejsca zamieszkania

KLASA II:

1. Utrwalenia umiejętności bezpiecznego poruszania się pieszych- indywidualnie w mieście i poza miastem oraz znajomości znaków drogowych dotyczących ruchu pieszych

2. Poruszanie się w mieście i poza miastem podczas nasilonego ruchu pieszego i kołowego oraz utrudnionych warunków drogowych

3. Zasady przechodzenia przez drogę z dwoma jezdniami rozdzielonymi pasem zieleni lub torowiskiem oraz na skrzyżowaniach bez wyznaczonych przejść dla pieszych

4. Zasady poruszania się zorganizowanych grup pieszych w wieku do 10 lat na terenie zabudowanym i poza terenem zabudowanym

5. Pojazdy jednośladowe i wielośladowe. Pojazdy uprzywilejowane w ruchu. Akcesoria zwiększające bezpieczeństwo jazdy samochodem.

6. Wybrane znaki drogowe pionowe ( ostrzegawcze, zakazu, nakazu, informacyjne )

7. Sygnalizowanie przez kierujących pojazdami zamiaru wykonania manewru

8. Niewłaściwe zachowania pieszych jako przyczyny wypadków drogowych

9. Obserwacja pogody - jej wpływ na warunki drogowe i zachowanie się ludzi

10. Poznanie numerów alarmowych ( 997, 998, 999 ) i sposoby korzystania z nich

KLASA III:

1. Utrwalanie umiejętności bezpiecznego poruszania się pieszych po drogach

2. Poznanie wybranych znaków drogowych. Rodzaje znaków: ostrzegawcze, zakazu, nakazu, informacyjne

3. Rodzaje transportu

4. Zachowania się pasażerów na dworcach i przystankach : bezpieczne i kulturalne oraz niebezpieczne

5. Zachowanie się pasażerów w środkach komunikacji miejskiej

6. Bezpieczne miejsce do odpoczynku w czasie podróży różnymi środkami lokomocji

7. Wymogi dotyczące poruszania się rowerem po drogach publicznych

8. Obowiązkowe wyposażenie roweru ( oświetlenie, skutecznie działające hamulce, sygnał dźwiękowy )

Obowiązujące zasady przewożenia dzieci

METODY I FORMY REALIZACJI WYCHOWANIA KOMUNIKACYJNEGO.

FORMY PRACY NAUCZYCIELA I UCZNIA:

Forma - organizacyjna strona nauczania, która dotyczy sposobu pracy nauczycieli i uczniów.

Podstawowe formy edukacji uczniów do bezpiecznego i kulturalnego uczestnictwa w ruchu drogowym to: zbawy, gry, wycieczki, spacery, spotkania, lekcje.

ZABAWY i GRY:

Zabawa - obok nauki i pracy, jest formą aktywności człowieka, typową dla wieku dziecięcego, podejmowaną przez dziecko dla przyjemności i zaspakajania potrzeby ruchu i działania.

Gra - jest odmianą zabawy, polega na ścisłym respektowaniu ustalonych przepisów. Kształtuje świadomość poszanowania przyjętych norm, umiejętność współzawodnictwa i współdziałania.

Podstawowe zasady organizowania zabaw:

• Zasada właściwości - aktywność ruchowa musi być odpowiednia do stanu zdrowia, wieku i stopnia wydolności organizmu dziecka oraz warunków zewnętrznych, w których jest organizowana zabawa.

• Zasada wysiłku - nakazuje, aby wysiłek dziecka niezbędny w zabawie był stopniowo dozowany, pod względem jakości i ilości.

• Zasada konieczności systematycznej stymulacji ruchowej - na rozwój fizyczny dziecka ma wpływ przede wszystkim systematyczna aktywność ruchowa.

• Zasada indywidualnej wydolności fizycznej - wydolność fizyczna u każdego dziecka jest inna.

W fazie przygotowawczej do zabawy, prowadzący powinien: przygotować właściwy teren (sprawdzenie pod względem bezpieczeństwa) oraz odpowiednie przyrządy i środki dydaktyczne. Należy wyznaczyć orientacyjne miejsce postoju i zatrzymania się, podzielić grupę na drużyny i omówić reguły (niekiedy cel zabawy).

Do prowadzenia zabaw ruchowych przygotowujących dzieci do uczestnictwa w ruchu drogowym potrzebne są następujące formy ustawienia:

• zbiórka

• rozsypanka ze sprawdzeniem, czy każde dziecko ma swoje miejsce

• ustawienie w kolejce (rzędzie)

• ustawienie w "płotek", podobnie jak w szereg z tym, że dzieci trzymają się za ręce

• ustawienie w parach.

W trakcie zabawy prowadzący powinien wszystkie polecenia podawać krótko i zrozumiale oraz kształtować szybkie ale właściwe reakcje na umówione znaki i sygnały, wzrokowe (chorągiewki, ruch rąk), dźwiękowe (słowo, gwizdek), a także zwrócić uwagę na kształtowanie orientacji przy użyciu słów: na lewo, na prawo, prosto, skos, obok, daleko, blisko, szybko, powoli itp.

1. Zabawy ruchowe przygotowujące do roli pieszego

Szczególną uwagę należy zwrócić na kształtowanie sprawności zmysłów dzieci, zwłaszcza wzroku i słuchu.

Celem tych zabaw jest systematyczne wdrażanie dzieci do:

• poprawnego reagowania na światła sygnalizatora;

• umiejętnego i bezpiecznego przechodzenia jezdni na skrzyżowaniu ulic z sygnalizatorem świetlnym, bez sygnalizatora, z kierującym ruchem policjantem.

2. Zabawy ruchowe przygotowujące dzieci do roli pasażerów

Zabawy te mają przede wszystkim:

• ukształtować postawę bezpiecznego i kulturalnego zachowania się dzieci przy wsiadaniu i wysiadaniu;

• przyzwyczaić do kulturalnego zachowania się na przystanku, w tramwaju, autobusie, taksówce, samochodzie;

• utrwalić nawyki ustępowania starszym i inwalidom;

• uwrażliwić na zmiany otoczenia podczas jazdy i wysiadania na odpowiednich przystankach.

3. Zabawy ruchowe i ćwiczenia przygotowujące do jazdy rowerem

Można je łączyć z elementami współzawodnictwa. Mają one znaczenie kształcące, wychowawcze i praktyczne.

Mają na celu:

• doskonalenie jazdy na rowerze;

• kształcenie umiejętności wolnego tempa jazdy;

• kształtowanie nawyków bezpiecznego i kulturalnego poruszania sie po drogach;

• kształtowanie współodpowiedzialności za sytuację w ruchu drogowym;

• odpowiedzialne i świadome współuczestnictwo w ruchu drogowym.

SPACER i WYCIECZKA

Wycieczka - jest swoistą formą organizacyjną, której zadaniem jest osiągnięcie określonych celów dydaktycznych, np. zapoznanie uczniów z wybranymi obiektami, zjawiskami i procesami w naturalnych warunkach ruchu drogowego.

Spacer - jest formą organizacyjną, którego głównymi celami jest wypoczynek i rekreacja na świeżym powietrzu.

Zadania wycieczek i spacerów:

• Zapoznanie uczniów z wybranymi obiektami (urządzeniami, znakami i sygnałami drogowymi) i zjawiskami ruchu drogowego, zwłaszcza na drogach, którymi uczniowie przychodzą do szkoły.

• Zaspokajania, pobudzania i ukierunkowania ich zainteresowań, związanych z infrastrukturą, komunikacji i uczestnictwem w ruchu drogowym.

• Kształtowania odpowiedniej postawy oraz przestrzegania zasad bezpiecznego i kulturalnego uczestnictwa w ruchu drogowym ze szczególnym zwróceniem uwagi na współdziałanie z innymi jego uczestnikami.

• Rozwijania i kształtowania społecznie i psychicznie uzasadnionych umiejętności: samodzielności w ruchu drogowym i świadczeniu określonych usług na rzecz innych jego uczestników.

Aby wycieczka spełniła wymienione zadania należy ją właściwie przygotować i zrealizować zgodnie z zasadami dydaktyczno-wychowawczymi oraz omówić po jej zakończeniu.

Przygotowanie wycieczki - czynności nauczyciela:

• ustalenie celu

• poznanie trasy i miejsca

• zdobycie wiadomości dotyczących obiektów i zjawisk, jakie mogą wystąpić na trasie wycieczki

• określenie ubioru i ekwipunku indywidualnego i zbiorowego uczestników wycieczki (apteczka, środki dydaktyczne

• zapewnienie pomocy rodziców pełniących obowiązki opiekunów

Należy przygotować także uczniów, poprzez rozbudzenie ich zainteresowań i ciekawości określonymi treściami: zorganizowanie odpowiedniej zabawy, gry, pogadanki, odczytanie tekstu literackiego, pokazu obrazów, filmu, związanych z planowaną trasą.

W trakcie wycieczki (lub spaceru) nauczyciel powinien prowadzić zajęcia z ustalonym planem, dostosowując go do określonych sytuacji na ulicy bądź drodze o małym ruchu.

Ważne znaczenie ma również końcowe ogniwo wycieczki (i spaceru), które powinno obejmować dwa podstawowe etapy:

• etap bezpośredni - zebranie środków dydaktycznych i ustawienie ich w stałe miejsca na sali, np. w kąciku ruchu drogowego.

• etap końcowy - utrwalający poczynione spostrzeżenia w formie rozmowy, pogadanki, wykonania prac plastycznych lub technicznych.

Przykłady zadań do rozwiązania na wycieczkach lub spacerach:

1. Obserwacja i ocena zachowania się pieszych.

2. Obserwacja drogi przez okno tramwaju (autobusu).

3. Sprawozdawca (reporter) ruchu drogowego.

4. Rozpoznawanie i nazywanie znaków drogowych.

5. Obserwacja miejsca przejścia dla pieszych na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną.

6. Rozpoznawanie pojazdów po ich dźwiękach.

7. Poznajemy drogę naszego spaceru.

8. Wykonanie szkicu drogi.

9. Ocena odległości “na oko”.

Bezpieczeństwo dzieci w czasie wycieczek i spacerów.

• Bezpieczeństwo na wycieczkach pieszych

Po drogach publicznych dzieci powinny chodzić parami, chodnikiem a na drodze bez chodnika po poboczu. Dzieci młodsze do 10 lat nie mogą być prowadzone w kolumnach po jezdni. Dzieci muszą mieć zapewnioną opiekę 2-3 osób dorosłych oprócz organizatora wycieczki. Organizator powinien urządzać przerwy na wypoczynek oraz posiłek dla dzieci.

• Bezpieczeństwo na wycieczkach autokarowych.

Zasady swoiste dla wycieczek autokarowych:

• liczba uczestników wycieczki z co najmniej trzema opiekunami, nie może przekraczać liczby miejsc siedzących,

• uczestnicy powinni zająć miejsca według przygotowanego planu przez organizatora,

• opiekunowie powinni zająć miejsca przy drzwiach,

• dzieci sprawiające trudności wychowawcze i mało zdyscyplinowane- obok opiekunów,

• dzieci źle znoszące podróż autobusem- obok opiekunów, blisko drzwi,

• organizator wycieczki powinien mieć przy sobie podręczną apteczkę, wyposażoną dodatkowo w środki do przemywania oczu oraz środki hamujące nudności i zawroty głowy,

• sprzęt osobisty uczestników wycieczki powinien być umieszczony w bagażniku i półkach,

• przerwy dla zapewnienia wypoczynku i załatwienia potrzeb fizjologicznych należy organizować często ale tylko na terenie specjalnych parkingów,

• po każdej przerwie organizator powinien sprawdzić obecność uczniów,

• opiekunowie wycieczki i kierujący pojazdem nie powinni palić papierosów,

• opiekunowie powinni udzielać dzieciom informacji o trasie przejazdu, utrzymywać radosny nastrój.

SPOTKANIA

Spotkania edukacyjne na temat bezpiecznego i kulturalnego uczestnictwa dzieci w ruchu drogowym np. z funkcjonariuszami policji, kierowcami, wykładowcami i instruktorami kursowego kształcenia kierowców.

Należy do takiego spotkania zaproszoną osobę dobrze przygotować, poprzez dokładne omówienie z nią celu i przebiegu spotkania.

Spotkanie obejmuje:

• przywitanie gościa

• przypomnienie podstawowych wiadomości i umiejętności

• zaprezentowanie zabaw i gier oraz wytworów własnych prac stanowiących tematyczną wstawkę.

INSCENIZACJA

Inscenizacja - to bezpośrednia forma pracy nauczyciela z uczniami, aktywny udział w zajęciach, przeżywanie i poznawanie treści wzorów zachowania się w bezpiecznym i kulturalnym uczestnictwie w ruchu drogowym. Zapewnia zaangażowanie wszystkich uczniów, niektórzy z nich odgrywają rolę (aktorzy), inni przygotowują rekwizyty, jeszcze inni dekorują scenę.

Podstawowe fazy przygotowania:

• zapoznanie uczniów z treścią utworu lub utworów literackich,

• wykonanie lub zgromadzenie rekwizytów,

• analiza treści utworu i wyodrębnienie w nim scen,

• ocena zachowania się występujących w utworze postaci, celem doboru osób do poszczególnych ról,

• propozycje odgrywania poszczególnych ról przez zorganizowanie burzy mózgów czyli sesji projektów uczniów,

• przygotowanie elementów dekoracji sceny i kostiumów dla poszczególnych postaci,

• wyznaczenie uczniom poszczególnych ról,

• ćwiczenia w uczeniu i odgrywaniu ról,

• montaż sceny i jej udekorowanie,

• realizacja inscenizacji.

Formy obudowy inscenizacji:

• teatr cieni,

• projekcja filmu na dużym ekranie kinowym lub ścianie sceny,

• projekcja projektogramów, stanowiących tło i ilustrację treści utworu literackiego.

KONKURS

Ze względu na czas przygotowania wyróżniamy konkursy:

• jednoetapowe bez przygotowania lub z przygotowaniem,

• kilkuetapowe.

Organizacja konkursu kilkuetapowego obejmuje następujące fazy:

• zapowiedź tematu i przebiegu konkursu,

• przygotowanie się uczniów do uczestnictwa w pierwszym etapie,- przeprowadzenie eliminacji pierwszego etapu, wręczenie nagród zwycięzcom i zakwalifikowanie ich do drugiego etapu,

• ogłoszenie zadań i regulaminu drugiego etapu konkursu,

• przygotowanie się zwycięzców pierwszego etapu do drugiego,

• przeprowadzenie eliminacji drugiego etapu.

Konkursy z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego ze względu na formę mogą dotyczyć:

• wiadomości z zakresu przepisów o ruchu drogowym, znaków i sygnałów drogowych,

• znajomości zasad bezpiecznego i kulturalnego uczestnictwa w ruchu drogowym pieszego lub pasażera,

• wykonanie znaków drogowych lub sygnalizatora świetlnego,

• zrobienie makiety osiedla z uwzględnieniem sieci dróg,

• rozwiązywanie zadań tekstowych, dotyczących znaków i sygnałów drogowych, a zwłaszcza zachowania się uczestników ruchu drogowego na skrzyżowaniach dróg.

FORMY ORGANIZACYJNE

Obok form nauczania i uczenia się w edukacji komunikacyjno - drogowej wyróżniamy formy organizacyjne:

1. Klub Widzialnych w Ruchu Drogowym - Członkiem klubu może być każdy uczeń, który przyczynił się do poprawy bezpiecznego i kulturalnego uczestnictwa w ruchu drogowym.

2. Uczniowska Służba Ruchu Drogowego, która może skupiać uczniów od klasy III wzwyż.

METODY EDUKACJI KOMUNIKACYJNO - DROGOWEJ UCZNIÓW KL. I - III:

Metoda - wg. Okonia, to systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela i uczniów, umożliwiający osiągnięcie założonego celu.

Do metod stosowanych w edukacji komunikacyjno - drogowej zaliczamy m.in.:

-metodę osobistego przykładu nauczyciela i innych dorosłych,

-metodę społecznego porozumienia

-metodę obserwacji i pokazu,

-metodę instruktażu - jest niezbędna do opanowania określonych umiejętności zachowania: jako pieszego, jako rowerzysty, jako pasażera.

-metodę inscenizacji - odgrywanie ról: pieszego, kierującego, pasażera, policjanta itp.

-metodę pracy z tekstem,

-metodę udostępnienia dzieciom piosenek.

KSZTAŁTOWANIE UMIEJĘTNOŚCI ARTYSTYCZNO - TECHNICZNYCH DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I WCZESNOSZKOLNYM W PROCESIE EDUKACJI REGIONALNEJ

Edukacja regionalna - cele nauczania:

• Poznanie własnego dziedzictwa kulturowego.

• Wyposażenie ucznia w zasób wiedzy o własnym regionie w powiązaniu z szerszą rzeczywistością narodową, państwową, międzynarodową.

• Rozwijanie poczucia odpowiedzialności, miłości do Ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego przy jednoczesnym otwarciu na wartości kultury europejskiej.

• Kształtowanie poczucia własnej tożsamości oraz postaw otwartych, tolerancyjnych, nastawionych na pluralizm różnych kultur i ich rozumienie.

• Rozwój osobowości ucznia wrażliwego na otaczającą go kulturową rzeczywistość i współtworzącą ją.

• Rozwój poczucia przynależności do danej grupy rodzinnej, społeczności lokalnej i grupy etnicznej, narodu, państwa, społeczności europejskiej i światowej.

• Poznanie technik wytwarzania i konstruowania form - tworów kultury duchowej i materialnej.

• Umiejętność korzystania z urządzeń medialnych.

Treści nauczania - edukacja wczesnoszkolna:

Zagadnienia	Tematyka
I. Moja wieś/miasto w Małopolsce. Przeszłość historyczna i legendarna.	Moja rodzinna miejscowość - położenie. Nasza wieś/miasto na tle grupy regionalnej Małopolski (zabytki). Rozwój określonych form tradycyjnej gospodarki (rolnictwo dawniej i dziś). Specyfika stroju ludowego, budownictwa, folkloru. Dzieje mojej wsi/miasta w legendzie i historii. Moja rodzina i jej miejsce w historii i kulturze. Dlaczego powinienem być dumny z mojej małej ojczyzny i co mogę dla jej piękna uczynić? Czar przyrody i krajobrazu, architektura, zwyczaje i obrzędy, ludzie, ochrona środowiska.
II. Nasza miejscowość w Polsce i Europie.	Związki rodzinne i wiejskie/miejskie z kulturą, historią, gospodarką regionu, Polską i Europą. Poznajemy nasz region. Wycieczka rodzinna w poszukiwaniu dawnej kultury materialnej i duchowej. Nasze europejskie tradycje kulturowe. Wspólne korzenie, specyfika regionu.
III. Codzienne życie rodziny.	Budowle dawniej i dziś i ich wyposażenie. Narzędzia, naczynia, strawa. Stroje ludowe. Religijność i obrzędy religijne. Zajęcia ludności. Uprawa roli, hodowla, rzemiosło, handel.
IV. Tradycje, zwyczaje, obrzędy rodzinne i ogólnonarodowe.	Święta religijne, zwyczaje w domu moich przodków, rodziców (Boże Narodzenie, Wielkanoc). Tradycje związane z pracą na roli i porami roku (Marzanna, Sobótka, Dożynki). Tradycje, zwyczaje obchodzenia rocznic narodowych i lokalnych (3 maja, 11 listopada). Wierzenia, wróżby, czary, przepowiednie, przesądy, leczenie. Pieśni, przyśpiewki, przysłowia, anegdoty, opowieści, bajki - ich rola w życiu codziennym rodziny, najbliższego otoczenia. Tańce i melodie w pamięci dziadków i sąsiadów. Język rodzinny. Zwroty, wyrażanie się.
V. Sylwetki ludzi, którzy rozsławili naszą miejscowość w Polsce i na świecie.	Twórczy ludowi. Rzemieślnicy. Społecznicy. Walczący o wolność i niepodległość.

Treści nauczania - edukacja przedszkolna:

Poznajemy obyczaje i obrzędy ludowe:

• Dożynki.

• Zbiór kapusty.

• Andrzejki.

• Barbórka.

• Przygotowanie do choinki.

• Dzień Babci.

• Nowy rok.

• Zbliżenie dzieciom regionu podhalańskiego.

• Żegnamy zimę a witamy wiosnę.

• Zwyczaje ludowe na wsi łowickiej.

• Święto Morza - Kaszuby.

Przykłady prac wytwórczych:

• Marzanna - słoma, skrawki materiałów, bibuła, wstążki, wełna.

• Palma wielkanocna - gałązki wierzbowe, suszone kwiaty, kłosy zbóż, wstążki, kwiaty z bibuły.

• Pisanki - malowanie wydmuszek, technika batikowa (wzorek rysujemy ciepłym woskiem, potem barwimy), wydrapywanie wzorku w zabarwionych kraszankach, oklejanie jajka włóczką

• Kartka z życzeniami - wycinanka.

• Gliniane, emausowe zabawki.

• Strój ludowy :

- Ozdabianie za pomocą wstążek, bibuły, papieru kolorowego krakowskiego gorsetu (wzór wycięty
z czarnego kartonu).

- Tworzenie wieńców ślubnych- konstrukcja z drutu, kwiaty z bibuły, wstążki.

- Próba haftu.

- Korale z makaronu.

• Szopka - kartony, papier kolorowy, bibuła, sreberka + masa solna na figurki.

• Ozdobienie podłaźniczki - bibuła, wstążki, pomalowane orzechy.

• Ozdoby choinkowe:

- Łańcuch - kolorowy papier, słoma (mieszczuchy mogą użyć patyczków do uszu) (z papieru wycinamy kwadraty i składamy w harmonijkę, patyczki do uszu pozbawiamy waty i tniemy na nieduże części, nawlekamy na nitkę
3 harmonijki i jeden patyczek).

- Girlandy z papieru kolorowego (koło z papieru, nacinamy wg wzoru).

- Gwiazdki wykonane techniką orgiami.

- Ozdoby z masy solnej.

• Tkanie - ramka z drewna, gwoździe, wełna.

• Makiety zabytków - kartony, pudełka, kolorowy papier, sreberka.

• Witraże - czarny karton, bibuła.

Umiejętności technologiczne:

• Wycinanie i wydzieranie z papieru, ugniatanie, darcie, nawarstwianie, składanie, rozcinanie, nacinanie.

• Łączenie klejem różnych materiałów.

• Wycinanie z papieru w formie płaskiej i przestrzennej,

• Składanie kartki papieru na połowę, wycinanie kwadratów, kół.

• Wycinanie ze ścinków tekstylnych o różnej fakturze.

Lepienie z gliny, dzielenie jej na części, zlepianie, spłaszczanie, toczenie, drążenie otworów.

KSZTAŁTOWANIE POJĘĆ TECHNICZNYCH DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I WCZESNOSZKOLNYM

1. POJĘCIE:

- myślowe odzwierciedlenie i całościowe ujęcie w formie słownej zewnętrznych cech ogólnych, wspólnych danej klasie przedmiotów lub zjawisk.

2. POJĘCIE TECHNICZNE:

- myślowe odzwierciedlenie i całościowe ujęcie w formie słownej charakterystycznych cech ogólnych odnoszących się do określonego środka materialnego lub czynności związanych z konkretnym etapem produkcji dokonywanej przez człowieka w celu przekształcenia naturalnego środowiska w procesie pracy dla zaspokojenia swoich potrzeb. (i wszystko jasne…;/)

3. KATEGORIE POJĘĆ TECHNICZNYCH:

- elektryczność (telewizor, kontakt, żelazko, pralka, lapa, żarówka, odkurzacz, generalnie wszystkie urządzenia działające za pomocą prądu)

- komunikacja ( lądowa - samochód, autobus, taksówka szyny, powietrzna, morska - kuter, statek)

- rolnictwo ( narzędzia, maszyny, środki chemiczne)

- przemysł ( kopalnia, huta)

- ludzie i ich zawody

- materiały i narzędzia ( młotek, piła, siekiera, termometr, waga) - nie pytajcie mnie po co ja to Wam wymieniam…

- inne (winda, kaloryfer!! Śmieszy mnie to słowo, Was też? Powiedzcie sobie głośno;)) , broń)

4. CO WPŁYWA NA KSZTAŁTOWANIE POJĘĆ TECHNICZNYCH UCZNIÓW:

- wiek

- płeć

- poziom wykształcenia rodziców + warunki kulturowe rodziców

- wcześniej poczynione spostrzeżenia i doświadczenia

• Najbardziej znane pojęcia: środki lokomocji, przedmioty codziennego użytku.

• Proces kształtowania pojęć związany ściśle z rozwojem mowy.

5. ETAPY W KSZTAŁTOWANIU POJĘĆ (W. OKOŃ):

- kojarzenie nazw z odpowiadającymi im przedmiotami ( 3 r.ż.)

- kształtowanie elementarnych pojęć na podstawie znajomości zewnętrznych cech przedmiotów

- kształtowanie pojęć naukowych (5-6 lat)

6. SPOSOBY ROZWIJANIA POJĘĆ (LIPINA w dodatku STANISŁAWA):

1. Poznanie sensoryczno-motoryczne i manipulacyjne:

- badanie otoczenia (wszystkie zmysły), obserwacja, badanie, poznawanie cech i właściwości przedmiotów + kojarzenie nazwy z przedmiotem,

- zabawa różnymi przedmiotami (kasztany, guziki) - segregacja wg rodzajów, wyodrębnienie cech

wspólnych.

2. Zadawanie pytań przy zdobywaniu orientacji w rzeczywistości:

- ciekawość intelektualna - wiek przedszkolny - wiek pytań,

- rozwój myślenia i kształtowanie pojęć.

- organizowanie warunków wyzwalających pytania.

3. Tworzenie i przyswajanie pojęć w toku organizowanych przez sytuacji i zajęć:

- zajęcia ruchowe, ćwiczenia gimnastyczne, zabawy rytmiczne,

- zajęcia z dominacją twórczości plastycznej i technicznej, zajęcia konstrukcyjne,

- zajęcia z dominacją działalności umysłowej- wzbogacanie wiadomości - pojęcia.

4. Wzbogacanie zakresu i treści pojęć przez działanie spontaniczne (aktywność ruchowa, artystyczno-techniczna, zabawy, naśladowanie czynności z życia codziennego):

- wiek przedszkolny - potrzeba ruchu, dziłania, naśladowanie, odtwarzanie,

- twórcze przekształcanie rzeczywistości,

- dziecko poznaje skutki swych działań poprzez stosowanie metody prób ( jak mawiała prof. Waloszek a nie prób i błędów),

- nazywa czynności, rzeczy,

- określa właściwości przedmiotów i ich budowę.

7. ETAPY ROZWOJU POJĘĆ wg. L.S. Wygotskiego:

1. Tworzenie nieukształtowanego i nieuporządkowanego zbioru przedmiotów- dziecko nie uwzględnia istotnych związków między przedmiotami, nadaje im jedynie nazwę. Używa tego samego słowa w odniesieniu do tych samych obiektów, np. mówi kot na psa ? to wynik uogólnienia.

2. Kształtowanie kompleksów określanych jako pseudopojęcia - dziecko włącza do grupy na początek na podstawie jednej cechy, potem kolejnych. Podstawą kompleksu są związki faktyczne odkryte w bezpośrednim doświadczeniu.

3. Tworzenie pojęć potencjalnych - dziecko poszczególne przedmioty wiąże w różne grupy, np. gruszki, jabłka to owoce, ale kasztany, żołędzie - nie. Znajduje się tu to, co najbliższe dziecku.

8. KSZTAŁTOWANIE POJĘĆ TECHNICZNYCH:

1. Wprowadzenie nazwy przedmiotu.

2. Ukazanie przedmiotu i udostępnienie dz. w celu skojarzenia ze słowem.

3. Działanie na przedmiotach - odkrywanie ukrytych właściwości i kształtowanie wyobrażeń i pojęć.

4. Kierowanie uwagi dz. na zewnętrzne właściwości przedmiotów.

5. Odwoływanie się do doświadczeń dz. - zagadki podkreślające charakterystyczne cechy przedmiotu. Porównywanie i porządkowanie wymienionych cech.

6. Spacery, wycieczki - spostrzeganie ukierunkowane.

Kształtowanie pojęć technicznych - poznanie właściwości danego urządzenia dla bezpiecznego jego wykorzystania, wygląd zewnętrzny, funkcje, działanie, sposób obchodzenia się.

19

---