Politechnika Śląska w Gliwicach

Wydział Mechaniczny Technologiczny

Kierunek Mechanika i Budowa Maszyn

Grupa dziekańska VI

Elementy polityki gospodarczej, marketingu i prawa gospodarczego

Referat na temat:

"Rynek pracy, rola ZUS, KRUS, emerytury, renty, Urząd Pracy, ubezpieczenia społeczne."

Skład sekcji:

- Chrapek Marcin

- Tomułka Mirosław

Część pierwsza

USTAWA

z dnia 14 grudnia 1982 r.

o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin

(dz.u. z dnia 18 grudnia 1982 r. Nr 40, póz. 267; zmiany: Dz.U. z 1984 r. Nr 52, póz. 268 i 270 oraz z 1986 r. Nr l, póz. l)

DZIAŁ I Przepisy ogólne

ROZDZIAŁ l

Zakres podmiotowy ustawy

Art. l. Świadczenia na warunkach i w wysokości określonych w ustawie przysługują z tytułu zatrudnienia na obszarze Państwa Polskiego:

1) pracownikowi — w razie uzyskania uprawnień emerytal­nych lub w razie powstania inwalidztwa — oraz członkom jego rodziny,

2) członkom rodziny pozostałym po pracowniku albo po oso­bie uprawnionej do emerytury lub renty przewidzianej w usta­wie.

Art. 2. Świadczenia określone w ustawie przysługują również niektórym osobom nie będącym pracownikami:

, l) adwokatom, osobom wykonującym pracę nakładczą,

uczniom szkół ponadpodstawowych, studentom szkół wyższych i uczestnikom studiów doktoranckich oraz osobom pobierającym stypendia sportowe, z uwzględnieniem zasad przewidzianych w przepisach działu III rozdziału 3 ustawy,

2) osobom, które z tytułu działalności zawodowej objęte są odrębnymi przepisami o ubezpieczeniu społecznym, jeżeli — bez uwzględnienia okresów tej działalności — spełniają warunki do świadczeń określonych w ustawie, z uwzględnieniem art. 3 ust. 3,

3) członkom rodziny osób, o których mowa w pkt l i 2, oraz członkom rodziny pozostałym po tych osobach. Art. 3. l. Odrębne przepisy określają:

1) prawo do świadczeń w razie inwalidztwa lub śmierci pra­cownika spowodowanych wypadkiem przy pracy, wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy albo chorobą zawodową,

2) prawo do świadczeń — w razie uzyskania uprawnień eme­rytalnych lub w razie powstania inwalidztwa — dla niektórych grup pracowników zatrudnionych w górnictwie i na kolei oraz dla członków ich rodzin.

2. Świadczenia na warunkach i w wysokości określonych w ustawie przysługują jednak:

1) pracownikom i członkom ich rodzin uprawnionym do renty inwalidzkiej lub renty rodzinnej na podstawie przepisów, o któ­rych mowa w ust. l pkt l, jeżeli świadczenia określone w usta­wie są dla nich korzystniejsze,

2) członkom rodziny pozostałym po osobach uprawnionych do renty inwalidzkiej na podstawie przepisów, o których mowa w ust. l pkt l, jeżeli osoby te zmarły z innych przyczyn niż wypadek przy pracy, wypadek w drodze do pracy lub z pracy albo choroba zawodowa, nawet chociażby osoby te nie miały okresu zatrudnienia wymaganego do przyznania po nich renty ro­dzinnej stosownie do przepisów niniejszej ustawy,

3) pracownikom objętym odrębnymi przepisami, o których mowa w ust. l pkt 2, oraz członkom ich rodzin, jeżeli nie spełnia­ją warunków wymaganych do uzyskania emerytury lub renty na podstawie tych odrębnych przepisów albo jeżeli świadczenia na podstawie niniejszej ustawy są dla tych osób korzystniejsze.

3. Świadczenia na warunkach i w wysokości określonych w ustawie przysługują również żołnierzom zawodowym, funkcjo­nariuszom Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej oraz człon­kom ich rodzin, jeżeli nie spełniają oni warunków do emerytury lub renty określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym tych osób albo jeżeli świadczenia określone w niniejszej ustawie są dla tych osób korzystniejsze.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:3-5 ) Teresa Gontarz “EMERYTURY I RENTY - wybór przepisów”“

Warszawa 1986

Zakres Świadczeń.

Art. 4. Przepisów ustawy nie stosuje się do obywateli państw obcych, których pobyt w Polsce nie ma charakteru stałego oraz którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyploma­tycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub międzynarodowych instytucjach, chyba że umowy między­narodowe stanowią inaczej.

Art. 5. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

1) pracownik — osobę pozostającą w stosunku pracy w myśl Kodeksu pracy,

2) zatrudnienie — wykonywanie pracy w ramach stosunku pracy, . \'

3) renta/— rentę inwalidzką i rentę rodzinną,

4) emeryt — osobę mającą ustalone prawo do emerytury,

5) rencista — osobę mającą ustalone prawo do renty,

6) najniższe wynagrodzenie — najniższe wynagrodzenie pra­cowników jednostek gospodarki uspołecznionej za pełny miesięcz­ny wymiar czasu pracy.

ROZDZIAŁ 2 Zakres świadczeń

Art. 6. Świadczenia określone w ustawie obejmują świad­czenia pieniężne i świadczenia w naturze. Art. 7. Świadczenia pieniężne obejmują:

1) emeryturę,

2) rentę inwalidzką,

3) rentę rodzinną, -

4) dodatki do emerytur i rent,

5) zasiłek pogrzebowy.

Art. 8. l. Świadczenia w naturze obejmują:'

1) świadczenia lecznicze, położnicze i rehabilitacyjne,

2) zaopatrzenie w leki, przedmioty ortopedyczne, protezy, środki opatrunkowe i pomocnicze,

3) pobyt w domu pomocy społecznej.

2. Minister Zdrowia i Opieki Społecznej, w drodze rozporzą­dzenia, określa szczegółowe zasady i tryb udzielania świadczeń, o których mowa w ust. l¹⁾.¹) P. rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 31 sierpnia 1985 r. w sprawie zasad i trybu udzielania świadczeń w na­turze emerytom, rencistom i członkom ich rodzin (Dz.U. Nr 46, póz. 232), zamieszczone w nin. zbiorze pod póz. 5.

ROZDZIAŁ 3

Okresy zatrudnienia

Art. 9. Za okresy zatrudnienia na obszarze Państwa Polskie­go uważa się okresy zatrudnienia wykonywanego na terenach wchodzących w skład Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz zatrudnienia na terenach wchodzących w skład Państwa Polskie­go przed ustaleniem jego obecnych granic.

Art. 10. l. Przy ustalaniu świadczeń określonych w ustawie uwzględnia się również okresy zatrudnienia obywateli polskich za granicą w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i innych misjach lub misjach specjalnych, a także w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach, do których zostali delegowani lub skiero­wani; dotyczy to również członków rodziny delegowanego lub skierowanego tam pracownika, którzy podjęli zatrudnienie w tych placówkach w czasie pobytu za granicą.

2. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, ustala okresy zatrudnienia obywateli polskich za granicą inne niż wymienione w ust. l, w tym również okresy zatrudnienia repatriantów, które uwzględnia się przy ustalaniu prawa do świadczeń określonych w ustawie, oraz warunki i zasady udzielania świadczeń z tytułu tego zatrudnienia ²⁾.

Art. 11. l. Okresami zatrudnienia, wymaganymi do uzyska­nia świadczeń określonych w ustawie, są — z zastrzeżeniem art. 12 — okresy pozostawania w stosunku pracy, w czasie których pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński albo opiekuńczy.

2. Za okresy równorzędne z okresami zatrudnienia uważa się okresy:

l) pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub opie­kuńczego po ustaniu zatrudnienia wykonywanego w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa obowiązującego w danym zawodzie³⁾,

^E) P. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 marca 1984 r. w spra­wie okresów zatrudnienia za granicą i zasad udzielania świadczeń eme-rytalno-rentowych z tytułu tego zatrudnienia (Dz.U. Nr 17, póz. 81), za­mieszczone w nin. zbiorze pod póz. 6.

^s) Por. art. 23 ustawy z dnia 1-7 grudnia 1974 r. o świadczeniach pie­niężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tj.; Dz.U. z 1983 r. Nr 30, póz. 143).

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:5-6 ) Teresa Gontarz “EMERYTURY I RENTY - wybór przepisów”“

Warszawa 1986

2) pobierania renty chorobowej z tytułu zatrudnienia, o któ­rym mowa w pkt l, wprowadzonej przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia' społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 1975 r. Nr 34, póz. 188), , .

3) wykonywania przed dniem l stycznia 1975 r. pracy na podstawie umowy o naukę zawodu, przyuczania do określonej pracy lub odbywania wstępnego stażu pracy,

4) niewykonywania pracy, jeżeli za okresy te zostało wypła­cone wynagrodzenie w wyniku przywrócenia do pracy bądź wy­płacono z tego tytułu odszkodowanie,

5) uczęszczania do szkół związków zawodowych i szkół par­tyjnych pod warunkiem uprzedniego zatrudnienia do czasu wstą­pienia do tych szkół, jeżeli nauka w tej szkole została ukończona przed dniem wejścia w życie ustawy, -

6) sprawowania mandatu posła do Krajowej Rady Narodo­wej i na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej,

7) pracy adwokatów w zespołach adwokackich od dnia l stycznia 1964 r.,

8) pracy członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych objętej odrębnymi przepisami o ubezpieczeniu społecznym,

9) opieki pielęgnacyjnej nad inwalidą wojennym zaliczonym do I grupy inwalidów, sprawowanej przez członka jego rodziny w wieku powyżej 16 lat, który w okresie sprawowania opieki nie osiągał dochodu przekraczającego miesięcznie połowę najniższe^ go wynagrodzenia,

10) służby wojskowej pełnionej w Wojsku Polskim w okresie po dniu l listopada 1918 r. oraz służby w Milicji Obywatelskiej, organach bezpieczeństwa publicznego i Służbie Więziennej,

11) urlopu wychowawczego, urlopu bezpłatnego udzielonego na podstawie przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących, opiekujących się małymi dziećmi, oraz in­nych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych i trwania przerw w pracy spowodowanych opieką nad dzieckiem w wieku do lat 4 — łącznie nie dłużej jednak niż 6 lat,

12) pracy nakładczej, jeżeli spełnione zostały warunki określo­ne w art. 61 pkt l, . '

13) pobierania stypendium sportowego z tytułu wyczynowe­go uprawiania sportu,

14) czasowego pozostawania bez pracy z powodu niemożności jej otrzymania lub niemożności podjęcia szkolenia zawodowego, zakres działania komisji lekarskich do spraw inwalidztwa i za­trudnienia, tryb odwoławczy oraz sposób i zakres sprawowania nadzoru nad działalnością tych komisji¹¹⁾.

3. Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej, w drodze rozporządze­nia, określa szczegółowe zasady ustalania inwalidztwa, w tym również zasady zaliczania do grup inwalidów osób nie będących pracownikami, skład komisji lekarskich, ich szczegółowe zadania, tryb postępowania, tryb kierowania na badanie przez te komisje oraz sposób powoływania i zasady wynagradzania członków ko­misji lekarskich i lekarzy działających w zakresie orzecznictwa inwalidzkiego ¹²⁾.

4. Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych w porozumieniu z Ministrem Zdrowia i Opieki Społecznej, w drodze rozporzą­dzenia, może powierzać komisjom lekarskim przeprowadzanie ba­dań dla celów innych niż rentowe^l3). /

DZIAŁ II

Warunki uzyskania oraz wysokość świadczeń

ROZDZIAŁ l

Emerytura

Art. 26. l. Emerytura przysługuje pracownikowi, który speł­nia łącznie następujące warunki:

l) osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet

") P. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 czerwca 1983 r. w spra­wie zasad działania komisji lekarskich do spraw inwalidztwa i zatrud­nienia, trybu odwoławczego oraz sprawowania nadzoru nad działalnością tych komisji (Dz.U. Nr 36, póz. 166), zamieszczone w nin. zbiorze pod póz. 8.

") P. rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 10 stycznia 1984 r. w sprawie sposobu powoływania i zasad wynagradzania członków komisji lekarskich do spraw inwalidztwa i zatrudnienia oraz lekarzy działających w zakresie orzecznictwa inwalidzkiego (Dz.U. Nr 3, póz. lii), zamieszczone w nin. zbiorze pod póz. 9.

^ls) P. rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 5 sierpnia 1983 r. w sprawie składu komisji lekarskich do spraw inwa­lidztwa i zatrudnienia, trybu postępowania, trybu kierowania na badania przez te komisje oraz szczegółowych zasad ustalania inwalidztwa (Dz.U. Nr 47, póz. 214), zamieszczone w nin. zbiorze pod póz. 10.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:7-8,14 ) Teresa Gontarz “EMERYTURY I RENTY - wybór przepisów”“

Warszawa 1986

i 65 lat dla mężczyzn w czasie zatrudnienia lub w okresie równo­rzędnym z okresem zatrudnienia albo nie później niż w ciągu 5 lat od ustania tych okresów,

2) ma okres zatrudnienia wynoszący łącznie z okresami rów­norzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn.

2. Pracownikowi, który osiągnął wiek emerytalny po upły­wie 5 lat od ustania zatrudnienia lub okresów równorzędnych z okresem zatrudnienia, emerytura przysługuje, jeżeli:

1) ma okres zatrudnienia wynoszący łącznie z okresami równo­rzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia co najmniej 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn albo

2) w chwili osiągnięcia tego wieku uprawniony był do renty inwalidzkiej lub renty rodzinnej i ma okres zatrudnienia wyno­szący łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okre­sów zatrudnienia co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla męż­czyzn.

Art. 27. l. Pracownik, który nie osiągnął wieku emerytal­nego określonego w art. 26 ust. l pkt l, może przejść na emery­turę:

1) kobieta — po osiągnięciu wieku 55 lat, jeżeli ma 30-letni okres zatrudnienia albo jeżeli ma 20-letni okres zatrudnienia i zaliczona została do I lub II grupy inwalidów,

2) mężczyzna — po osiągnięciu wieku 60 lat, jeżeli ma 25--letni okres zatrudnienia i zaliczony został do I lub II grupy in­walidów.

2. Okresy zatrudnienia, o których mowa w ust. l, liczy się łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia. ,———

3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może określać zasady wcześniejszego przechodzenia na emeryturę na warunkach innych niż ustalone w ust. l¹⁴⁾.

4. Odrębne przepisy określają zasady wcześniejszego prze­chodzenia na emeryturę:

1) inwalidów wojennych, kombatantów oraz inwalidów woj­skowych, których inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą wojskową,

2) inwalidów, których inwalidztwo powstało wskutek wy-

¹⁴) P. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 marca 1983 r. w sprawie osiągania wynagrodzenia lub innych dochodów przez osoby uprawnione do emerytury lub renty (tj.: Dz.U. z 1985 r. Nr 40, póz. 197; zm: Dz.U. z 1986 r. Nr 9, póz. 47), zamieszczone w nin. zbiorze pod póz. 14.

padku przy pracy, wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo wskutek choroby zawodowej.

Art. 28. Pracownik, który nie osiągnął okresu zatrudnienia określonego w art. 26 ust. l pkt 2, może przejść na emeryturę w niepełnym wymiarze na następujących warunkach:

1) kobieta, jeżeli osiągnęła wiek 60 lat w czasie zatrudnienia lub w okresie równorzędnym z okresem zatrudnienia oraz ma okres zatrudnienia wynoszący łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia co najmniej 15 lat,

2) mężczyzna, jeżeli osiągnął wiek 65 lat w okresie, o którym mowa w pkt l, oraz ma okres zatrudnienia wynoszący łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnie­nia co najmniej 20 lat.

Art. 29. l. Emerytura wynosi 100% podstawy jej wymiaru do kwoty 3000 zł oraz 55% nadwyżki ponad tę kwotę.

2. Emerytura zwiększa się o 1% podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok zatrudnienia w Polsce Ludowej ponad okres wynoszący 20 lat. Okresy zatrudnienia w Polsce Ludowej liczy się łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia.

Art. 30. l. Emerytura w niepełnym wymiarze wynosi mie­sięcznie 90% podstawy jej wymiaru do kwoty 3000 zł oraz 50% nadwyżki ponad tę kwotę.

2. Przepis art. 29 ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Art. 31. Rada Ministrów podwyższa kwoty podstawy wy­miaru, o których mowa w art. 29 ust. l oraz art. 30 ust. l, kie­rując się wzrostem najniższego wynagrodzenia.

ROZDZIAŁ 2 Renta inwalidzka

Art. 32. Renta inwalidzka przysługuje — z uwzględnieniem art. 34 — pracownikowi, który spełnił łącznie następujące wa­runki:

1) jest inwalidą,

2) ma wymagany okres zatrudnienia,

3) inwalidztwo powstało w czasie zatrudnienia lub w okre­sie równorzędnym z okresem zatrudnienia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Art. 33. l. Warunek posiadania wymaganego okresu za­trudnienia, w myśl art. 32 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy

1R

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:15-16 ) Teresa Gontarz “EMERYTURY I RENTY - wybór przepisów”“

Warszawa 1986

pracownik osiągnął okres zatrudnienia wynoszący łącznie z okre­sami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia co najmniej:

1) l rok — jeżeli inwalidztwo powstało przed ukończeniem 20 lat,

2) 2 lata — jeżeli inwalidztwo powstało w wieku powyżej 20 do 22 lat,

3) 3 lata — jeżeli inwalidztwo powstało w wieku powyżej 22 do 25 lat,

4) 4 lata — jeżeli inwalidztwo powstało w wieku powyżej 25 do 30 lat,

5) 5 lat — jeżeli inwalidztwo powstało w wieku powyżej 30 lat, z zastrzeżeniem ust. 4.

2. Okres 5 lat zatrudnienia, o którym mowa w ust. l pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgło­szeniem wniosku o rentę inwalidzką, a jeżeli zainteresowany w chwili zgłoszenia wniosku nie pozostaje w zatrudnieniu — przed dniem powstania inwalidztwa; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty inwalidzkiej lub rodzin­nej.

3. Jeżeli pracownik nie osiągnął okresu zatrudnienia, o któ­rym mowa w ust. l, warunek posiadania wymaganego okresu zatrudnienia uważa się za spełniony, gdy podjął on zatrudnienie przed osiągnięciem 18 lat albo w ciągu 6 miesięcy po ukończe­niu nauki w szkole ponadpodstawowej lub w szkole wyższej oraz pozostawał w zatrudnieniu do dnia powstania inwalidztwa bez przerwy lub z przerwami nie przekraczającymi 6 miesięcy, z uwzględnieniem art. 34. ,

4.1 Okres zatrudnienia wymagany do przyznania renty in­walidzkiej wynosi 10 lat, w tym co najmniej 5 lat w okresie ostat­niego dziesięciolecia, o którym mowa w ust. 2, jeżeli pracownik podjął zatrudnienie po raz pierwszy po ukończeniu 40 lat życia.

5. Przepis ust. 4 stosuje się odpowiednio do pracownika, który po ukończeniu 40 lat życia podjął zatrudnienie po upływie 10 lat od ustania poprzedniego zatrudnienia lub okresów równorzęd­nych z okresem zatrudnienia. Okresów zatrudnienia oraz okre­sów równorzędnych i zaliczanych do okresów zatrudnienia sprzed tej przerwy nie wlicza się.

Art. 34. l. Pracownikowi, 'który stał się inwalidą I lub II grupy przed podjęciem zatrudnienia po raz pierwszy, renta in­walidzka przysługuje po osiągnięciu okresu zatrudnienia wyno­szącego łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia:

2 — Emerytury t renty '

1) 5 lat w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę inwalidzką albo

2) 10 lat, jeżeli zatrudnienie podjął po raz pierwszy po ukoń­czeniu 40 lat.

2. Przepis ust. l stosuje się odpowiednio do pracownika, który stał się inwalidą I lub II grupy po upływie 18 miesięcy od ustania poprzedniego zatrudnienia (okresów równorzędnych z okresem zatrudnienia). Jeżeli podjęcie ponownego zatrudnienia nastąpiło po upływie 10 lat od ustania ostatniego zatrudnienia, okresów zatrudnienia oraz okresów równorzędnych i zaliczalnych do okresów zatrudnienia sprzed tej przerwy nie wlicza się.

Art. 35. l. Renta inwalidzka wynosi miesięcznie:

1) dla inwalidów zaliczonych do I i II grupy — 100% pod­stawy jej wymiaru do kwoty 3000 zł oraz 55% nadwyżki ponad tę kwotę, -

2) dla inwalidów zaliczonych do III grupy — 85% podstawy jej wymiaru do kwoty 3000 zł oraz 50% nadwyżki ponad tę kwo­tę.

2. Rentę inwalidzką zwiększa się o 1% podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok zatrudnienia w Polsce Ludowej ponad okres wynoszący 20 lat. Okresy zatrudnienia w Polsce Ludowej liczy się łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okre­sów zatrudnienia.

3. Przepis art. 31 stosuje się odpowiednio.

Art. 36. Prawo do renty inwalidzkiej, które ustało z powodu ustąpienia inwalidztwa, podlega przywróceniu, jeżeli w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do renty pracownik ponownie stał się inwalidą.

ROZDZIAŁ 3 Renta rodzinna

Art. 37. l. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym człon­kom rodziny pracownika, który w chwili śmierci pozostawał w zatrudnieniu i miał okres zatrudnienia nie krótszy niż wymagany do uzyskania renty inwalidzkiej.

2. Renta rodzinna przysługuje również po osobie nie pozosta­jącej w chwili śmierci w zatrudnieniu, jeżeli osoba ta miała usta­lone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej albo spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do renty inwalidzkiej przyjmuje się, że osoba zmar­ła była inwalidą.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:17-18 ) Teresa Gontarz “EMERYTURY I RENTY - wybór przepisów”“

Warszawa 1986

Art. 38. l. Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny spełniający warunki określone w art. 39—42:

1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przy­sposobione,

2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej,

3) małżonek (wdowa i wdowiec),

4) rodzice.2. Za rodziców w rozumieniu ustawy uważa się również oj­czyma i macochę oraz osoby przysposabiające.

Art. 39. l. Dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1) do ukończenia 16 lat życia,

2) do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3) bez względu na wiek, jeżeli stały się inwalidami I lub II grupy w okresie, o którym mowa w pkt l lub 2.

2. Jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej prze­dłuża się do zakończenia tego roku studiów.

Art. 40. Przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, ro­dzeństwo i inne dzieci mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełniają warunki określone w art. 39, a ponadto:

1) zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią pracownika (emeryta lub rencisty), chyba że śmierć była następstwem wypadku, oraz

2) nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach, a gdy rodzice żyją, jeżeli:

a) nie mogą zapewnić im utrzymania albo

b) pracownik (emeryt lub rencista) lub jego małżonek był ich opiekunem ustanowionym przez sąd.

Art. 41. l. Wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była inwa­lidką albo

2) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub ro­dzeństwa, uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie osiągnęło 16 lat, a jeżeli kształci się w szkole — 18 lat życia, lub jeżeli sprawuje pieczę nad dzieckiem zaliczonym do I lub II grupy inwalidów uprawnionych do renty rodzinnej.

2. Prawo do renty rodzinnej nabywa również wdowa, która osiągnęła wiek 50 lat lub stała się inwalidką po śmierci męża, nie później jednak niż w ciągu 5 lat od jego śmierci lub od za­przestania wychowywania osób wymienionych w ust. l pkt 2.

3. Małżonka rozwiedziona lub wdowa, która w chwili śmierci męża nie pozostawała z nim we wspólności małżeńskiej, ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków określonych w ust. l lub 2 miała w chwili śmierci męża prawo do alimentów z jego strony ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.

4. Wdowa nie spełniająca warunków do renty rodzinnej okre­ślonych w ust. l lub 2 i nie mająca niezbędnych źródeł utrzy­mania ma prawo do okresowej renty rodzinnej: 1) przez okres jednego roku od chwili śmierci męża,

2) przez okres uczestniczenia w zorganizowanym szkoleniu mającym na celu uzyskanie kwalifikacji do wykonywania pracy zarobkowej, nie dłużej jednak niż przez 2 lata od chwili śmierci męża.

5. Przepisy ust. l—3 stosuje się odpowiednio do wdowca, z tym że wiek uprawniający go do renty rodzinnej wynosi 65 lat.

Art. 42. Rodzice mają prawo do renty rodzinnej, jeżeli:

1) pracownik (emeryt lub rencista) bezpośrednio przed śmier­cią przyczyniał się do ich utrzymywania,

2) spełniają odpowiednio warunki określone dla wdowy i wdowca w art. 41 ust. l i 2 oraz co do wieku również w ust. 5.

Art. 43. W razie ustania prawa do renty rodzinnej z powodu ustąpienia inwalidztwa stosuje się odpowiednio przepis art. 36.

Art. 44. l. Renta rodzinna dla l osoby wynosi miesięcznie 85% podstawy jej wymiaru do kwoty 3000 zł oraz 50% nadwyżki ponad tę kwotę.

2. Na każdą następną osobę uprawnioną do renty rodzinnej przysługuje zwiększenie tej renty o 5% podstawy jej wymiaru.

3. Rentę rodzinną zwiększa się o 1% podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok zatrudnienia zmarłego pracownika w Polsce Ludowej ponad okres wynoszący 20 lat. Okresy zatrudnienia w Polsce Ludowej liczy się łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia.

4. Przepis art. 31 stosuje się odpowiednio.

Art. 45. l. Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przy­sługuje jedna łączna renta rodzinna.

2. Renta rodzinna podlega podziałowi między uprawnionych, jeżeli:

1) do renty uprawnione są osoby małoletnie, nad którymi opiekę sprawują różne osoby,

2) pełnoletni członek rodziny zażąda podziału renty,

3) zachodzą inne okoliczności uzasadniające podział renty.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:19-20 ) Teresa Gontarz “EMERYTURY I RENTY - wybór przepisów”“

Warszawa 1986

3. Renta rodzinna podlega podziałowi na równe części, z tym że dodatki do renty wypłaca się w całości osobom do nich upraw­nionym.

ROZDZIAŁ 4

Dodatki do emerytur i rent

Art. 46. l. Do emerytury i renty przysługują dodatki:

1) rodzinne,

2) pielęgnacyjny,

3) z tytułu odznaczeń państwowych.

2. Do renty rodzinnej przysługuje również dodatek dla sierot zupełnych.

Art. 47. l. Dodatki rodzinne przysługują na zasadach i w wy­sokości przewidzianych w odrębnych przepisach dla zasiłków rodzinnych przysługujących pracownikom.

2. Jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są sieroty zupełne, część renty przysługującą każdej z tych sierot zwiększa się o do­datek dla sierot zupełnych w wysokości 30% najniższej renty rodzinnej dla l osoby.

Art. 48. l. Dodatek pielęgnacyjny przysługuje osobie upraw­nionej do emerytury lub renty, jeżeli osoba taka zaliczona zo­stała do I grupy inwalidów albo ukończyła 75 lat życia.

2. Dodatek pielęgnacyjny wynosi miesięcznie kwotę, odpo­wiadającą 30% najniższej emerytury. ' . ^

Art. 49. I.¹" Dodatek z tytułu odznaczenia państwowego przysługuje osobie uprawnionej do emerytury lub renty, odzna­czonej orderem: Budowniczy Polski Ludowej, Odrodzenia Polski, Virtuti Militari, Krzyża Grunwaldu, Sztandaru Pracy lub Krzy­żem Walecznych albo tytułem honorowym: “Zasłużony Górnik PRL", “Zasłużony Nauczyciel PRL", “Zasłużony Hutnik PRL", “Zasłużony Kolejarz PRL", “Zasłużony Stoczniowiec PRL", “Za­służony Portowiec PRL", “Zasłużony Lekarz PRL", “Zasłużony dla Zdrowia Narodu", “Lotnik Kosmonauta PRL", “Zasłużony Pilot Wojskowy PRL", “Zasłużony dla Kultury Narodowej".

2. Dodatek z tytułu odznaczenia państwowego wynosi mie­sięcznie 20% podstawy wymiaru świadczenia, nie więcej jednak niż 3000 zł. ' •

") W brzmieniu ustalonym przez art. 5 ust. l ustawy z dnia 15 listo­pada 1984 r. o ustanowieniu tytułu honorowego “Zasłużony dla Kultury Narodowej" (Dz.U. Nr 52, póz. 270).

35 USTAWA

?" z dnia l lutego 1983 r. .o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin¹

(dz.u. ż dnia 5 lutego 1983 r. Nr 5, póz. 32)

Art. l. l. Na zasadach określonych w ustawie przysługuje rawo do:

1) górniczej emerytury i górniczej renty inwalidzkiej — pra­cownikom, którzy wykonywali pracę górniczą, zwanym dalej górnikami",

2)" górniczej renty rodzinnej — członkom rodziny pozostałym o górnikach. "'' .

2. Górnikom oraz członkom ich rodzin przysługuje — na zasadach i w wysokości określonych w przepisach o 'zaopatrze­niu emerytalnym pracowników i ich rodzin — również prawo

1) dodatków do emerytury i renty:

a) rodzinnych,

b) pielęgnacyjnego,

c) z 'tytułu odznaczeń państwowych,

d) dla sierot zupełnych,

2) zasiłku pogrzebowego,

3) świadczeń leczniczych, położniczych i rehabilitacyjnych, ¹ 4) zaopatrzenia w leki, przedmioty .ortopedyczne, protezy, srodki opatrunkowe i pomocnicze,

5) pobytu w domu pomocy 'społecznej.

3. Do górniczej emerytury i renty przysługuje również do-dodatek kombatancki oraz dodatek z tytułu 'tajnego nauczania na zasadach i w wysokości określonych w odrębnych przepisach.

Art. 2. l. Uprawnienia górników ii członków ich rodzin do swiadczeń w razie inwalidzitwa lub iśmierci spowodowanych wy­padkiem przy pracy, wypadkiem w drodze do pracy lub 'z pracy albo chorobą zawodową określają odrębne przepisy.

2. Świadczenia na warunkach i w wysokości określonych w ustawie przysługują jednak:

l) górnikom i członkom ich rodzin uprawnionym do renty inwalidzkiej lub renty rodzinnej na- podstawie przepisów, o kto-

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:21 ,317) Teresa Gontarz “EMERYTURY I RENTY - wybór przepisów”“

Warszawa 1986

rych mowa w ust. l, jeżeli świadczenia określone w niniejszej ustawie są dla nich korzystniejsze,

2) członkom rodziny pozostałym po górniku, uprawnionym do renty 'inwalidzkiej na podstawie przepisów, o których mowa w ust. l, jeżeli zmarł on z innych przyczyn niż wypadek przy pracy, wypadek w drodze do pracy lub z pracy albo choroba ' zawodowa, nawet chociażby górnik nie miał okresu pracy gór­niczej wymaganego do przyznania po nim renty rodzinnej w myśl przepisów niniejszej ustawy.

Art. 3. Górnikom i członkom ich rodzin, którzy nie spełniają warunków do świadczeń określonych niniejszą ustawą, przysłu­gują świadczenia na zasadach i w wysokości określonych w usta­wie z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pra­cowników i ich rodzin (Dz.U. Nr 40, póz. 267), przy czym pracę górniczą uważa się za pracę wykonywaną w szczególnych warun­kach, uprawniających do świadczeń określonych w art. 54 tej ustawy.

Art. 4. Przy ustalaniu prawa do świadczeń określonych w ustawie uwzględnia się okresy pracy górniczej (art. 5 ust. l) i pra­cy równorzędnej z pracą górniczą (art. 5 ust. 2) oraz okcesy za-liczalne do pracy górniczej (art. 7).

Art. 5. l. Za pracę górniczą uważa się zatrudnienie:

1) pod ziemią w kopalniach węgla, rud, kruszców, surowców ogniotrwałych, glin szlachetnych, kaolinów, magnezytów, gipsu, anhydrytu, soli kamiennej i potasowej, fosforytów oraz barytu,

2) pod ziemią i przy głębieniu szybów w przedsiębiorstwach budowy kopalń określonych w pkt l oraz pod ziemią w przed­siębiorstwach wykonujących dla tych kopalń roboty górnicze lub przy budowie szybów,

3) pod ziemią w przedsiębiorstwach montażowych, przedsię­biorstwach maszyn górniczych, zakładach naprawczych i innych zakładach wykonujących dla kopalń określonych w pkt l pod­ziemne roboty budowlano^montażowe, roboty przy naprawie ma­szyn i wdrażaniu nowych urządzeń; pracownikom zatrudnionym w tych przedsiębiorstwach i zakładach uznaje się za pracę gór­niczą te miesiące zatrudnienia, w których co najmniej połowę dniówek roboczych przepracowali pod ziemią,

4) na odkrywce w kopalniach siarki przy ręcznym lub zme­chanizowanym urabianiu, ładowaniu oraz przewozie nadkładu i złoża, przy pomiarach w zakresie miernictwa górniczego oraz przy bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń wydobywczych, jak też w kopalniach otworowych 'siarki oraz w przedsiębiorstwach wykonujących roboty górnicze dla kopalń siarki,

5) na stanowiskach dozoru ruchu oraz kierownictwa ruchu kopalń i przedsiębiorstw określonych w pkt l—4, ustalonych przez właściwych ministrów na podstawie przepisów prawa górniczego,

6) w charakterze członków drużyn ratowniczych kopalń okre­ślonych w pkt l i 4, mechaników sprzętu ratowniczego tych dru­żyn oraz w charakterze ratowników zawodowych w stacjach ra­townictwa górniczego,

7) na 'stanowiskach maszynistów wyciągowych na szybach oraz na stanowiskach sygnalistów na nadszybiach szybów w ko­palniach i przedsiębiorstwach określonych w pkt l i 2,

8) na stanowiskach prący pod ziemią w nieczynnych kopal­niach wymienionych w pkt l,

9) na stanowiskach nauczycieli (instruktorów) zawodu w gór­niczych polach szkoleniowych pod ziemią oraz w kopalniach siarki,

10) w urzędach górniczych, jeżeli zatrudnienie jest związane -z wykonywaniem czynności inspekcyjno-technicznych w kopal­niach i przedsiębiorstwach określonych w pkt l—4,

11) w przedsiębiorstwach miernictwa górniczego a. w przedsię­biorstwach geologicznych, jeżeli zatrudnienie jest wykonywane bezpośrednio przy pomiarach z zakresu miernictwa górniczego, geologii i hydrologia; pracownikom 'zatrudnionym w tych przed­siębiorstwach uznaje się za pracę górniczą te miesiące zatrud­nienia, w których co najmniej połowę dniówek roboczych przepra­cowali pod ziemią,

12) w charakterze lekarzy i felczerów w górniczych zespo­łach opieki zdrowotnej, w zakładach górniczej służby zdrowia przy kopalniach węgla kamiennego i rud oraz w zakładach służ­by zdrowia kopalń siarki, jeżeli pracownicy ci są zatrudnieni w tych zakładach w łącznym wymiarze co najmniej 30 godzin ty­godniowo oraz wykonują systematyczną kontrolę sanitarnohigie­niczną stanowisk pracy pod ziemią lub w kopalniach siarki — co najmniej przez 20 godzin w ciągu miesiąca, przy czyim do okre­su 20 godzin kontroli sanitarnohigienicznej stanowisk pracy pod ziemią wlicza się również czas zużyty na zjazd i wyjazd ze sta­nowisk pracy pod 'ziemią.

2. Za pracę równorzędną 'z pracą górniczą uważa się:

1) pełnienie przez pracowników funkcji I i II sekretarza lub instruktora podstawowej organizacji partyjnej w kopalniach i przedsiębiorstwach określonych w ust. l pkt l, 2 i 4, jeżeli pra­cownicy ci 'bezpośrednio przed objęciem tych funkcji wykonywali pracę górniczą, o której mowa w ust. l,

2) pełnienie przez pracowników funkcji z wyboru w organach związku zawodowego zrzeszającego pracowników kopalń i przedsiębiorstw określonych w ust. l ipkt l, 2 i 4, jeżeli pra­cownicy ci bezpośrednio przed objęciem tych funkcji wykonywali pracę górniczą, o której mowa w ust. l,

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:318-319 ) Teresa Gontarz “EMERYTURY I RENTY - wybór przepisów”“

Warszawa 1986

3) zatrudnienie na stanowiskach wymagających kwalifikacji inżyniera lub technika w zakresie górnictwa:

a) w administracji kopalń ii przedsiębiorstw określonych w 'ust. l ^:y pkt l—4, a także w zrzeszeniach oraz byłych zjednoczeniach tych kopalń i przedsiębiorstw,

b) w urzędach górniczych,

c) na stanowiskach nauczycieli w górniczych szkołach zawodo­wych i technikach, - •

d) w urzędach naczelnych' i centralnych organów administracji państwowej oraz w urzędach terenowych organów admini­stracji, będących organami założycielskimi kopalń i przedsię­biorstw określonych w ust. l pkt l—4, jak również w jed­nostkach podległych tym organom, jeżeli jednostki te działa­ją w zakresie przemysłów określonych w ust. l pkt l—4, pod warunkiem uprzedniego przepracowania w kopalniach i przed­siębiorstwach określonych w ust. l pkt l—4 co najmniej 5 lat pod ziemią lub w kopalniach siarki albo na stanowiskach dozoru lub kierownictwa ruchu,

4) zatrudnienie na stanowiskach wymagających kwalifikacji inżyniera lub technika w zakresie górnictwa pracowników prze­niesionych z prac wymienionych w ust. l oraz pkt l—3 i 5 'ni-' niejszego ustępu do urzędów naczelnych i centralnych organów administracji państwowej nie wymienionych w pkt 3 lit. d), do instytutów podporządkowanych tym orgainom, do pracy w wyż­szych szkołach górniczych i w wydawnictwach górniiczo-hutni-czych, jeżeli pracownicy ci przepracowali uprzednio w kopalniach lub przedsiębiorstwach określonych w ust. l pkt l—4 co naj­mniej 5 lat pod ziemią lub w kopalniach siarki albo na stanowi­skach dozoru lub kierownictwa ruchu,

5) zatrudnienie przy innych pracach — nie dłużej niż 5 lat — do których pracownicy wykonujący prace określone w ust. l i w niniejszym ustępie przeszli w drodze wyboru lub zalecenia jed­nostki nadrzędnej.

3. Za pracowników zatrudnionych na stanowiskach wymaga­jących kwalifikacja inżyniera lub technika w zakresie górnictwa w jednostkach organizacyjnych określonych w ust. 2 pkt 3 i 4 uważa się osoby, które:

l) posiadają tytuł inżyniera lub technika i są zatrudnione zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami w zakresie górnictwa albo

2) nie posiadają tytułu inżyniera lub technika, lecz mają praktyczne przygotowanie nabyte w czasie wykonywanej uprzed­nio co najmniej 5-letniej pracy na stanowiskach w dozorze ru­chu lub w innej pracy pod ziemią albo w kopalniach siarki oraz wykonują czynności, które wymagają kwalifikacji inżyniera lub technika i normalnie są powierzane inżynierom lub technikom.

4. Okresy pracy górniczej wymienione w ust. l pkt l—4 wy­konywanej za granicą traktuje się :na równi z okresami takiej pracy wykonywanej w kraju, jeżeli spełnione są warunki okre­ślone w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, wymagane do uwzględnienia tego okresu pracy przy ustalaniu prawa do świadczeń.

5. Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych w porozumieniu z właściwymi ministrami, w drodze rozporządzenia, określa sta­nowiska pracy w kopalniach i w przedsiębiorstwach wymienio­nych w ust. l pkt 4, na których zatrudnienie uważa się za pracę górniczą określoną w ust. l pkt 4".

Art. 6. l. Przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury, ren­ty inwalidzkiej i renty rodzinnej pracownikom zatrudnionym pod ziemią oraz w kopalniach siarki zalicza się w wymiarze półtora-krotnym następujące okresy pracy w Polsce Ludowej:

1) w przodkach bezpośrednio przy urabianiu lub ładowaniu urobku, przy montażu, likwidacji i transporcie obudów, maszyn urabiających, ładujących i transportujących w przodkach oraz przy głębieniu szybów i robotach szybowych,

2) w drużynach ratowniczych,

3) w charakterze mechaników sprzętu ratowniczego drużyn, o których mowa w pkt 2.

2. Okresy pracy wymienione w ust. l pkt 2 i 3 zalicza się w wymiarze półtorakrotnym również tym pracownikom dozoru ruchu i kierownictwa ruchu kopalń, którzy pracują pod ziemią co najmniej przez, połowę dniówek roboczych w miesiącu lub w kopalniach siarki.

3. Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych w porozumieniu z właściwymi ministrami, w drodze rozporządzenia, określa szczegółowo stanowiska pracy, na których zatrudnienie zalicza się w myśl ust. l i 2 w wymiarze półtorakrotnym".

4. Przepis ust. l stosuje się odpowiednio do okresów pracy

') P. rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia . 21 stycznia 1984 r. w sprawie określenia niektórych stanowisk pracy gór­niczej oraz stanowisk pracy zaliczanej w wymiarze półtorakrotnym przy ustalaniu prawa do górniczej emerytury lub renty (Dz.U. Nr 10, póz. 44).

21 — Emerytury l renty

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:320-321 ) Teresa Gontarz “EMERYTURY I RENTY - wybór przepisów”“

Warszawa 1986

górniczej wykonywanej w czasie służby wojskowej pełnionej przed dniem l stycznia 1960 r.

Art. 7. Do okresów pracy górniczej zalicza się okresy wy­mienione w art. 11 ust. 2 pkt l—6, 9, 10 i 14 oraz w art. 13 ust. l, 2 i 3 pkt l i 2 ustawy wymienionej w art. 3.

Art. 8. Podstawę wymiaru górniczej emerytury, renty in­walidzkiej i renty rodzinnej ustala się na zasadach określonych w ustawie wymienionej w art. 3.

. Art. 9. l. Górnicza emerytura przysługuje górnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ukończył 55 lat życia,

2) w chwili osiągnięcia wieku 55 lat wykonywał pracę gór­niczą lub równorzędną albo z tytułu tej pracy pobierał zasiłek chorobowy z ubezpieczenia 'społecznego,

3) ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej i okresami zaliczalnymi do pracy górniczej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 5 lat pracy górniczej określonej w art. 5 ust. l.

2. Wiek emerytalny wymagany od pracowników mających 25 lat pracy górniczej, równorzędnej i okresów zaliczalnych do pracy górniczej, w tym co najmniej 15 lat pracy górniczej, o któ­rej mowa w art. 5 ust. l, wynosi:

1) 54 lata — w okresie do dnia 30 czerwca 1983 r.,

2) 53 lata — w okresie od dnia l lipca 1983 r.,

3) 52 lata — w okresie od dnia l lipca 1984 r.,

4) 51 lat — w okresie od dnia l lipca 1985 r.,

5) 50 lat — w okresie od dnia l stycznia 1986 r. 3. Prawo do emerytury przysługuje również górnikom ma­jącym okresy pracy górniczej, o których mowa w ust. l pkt 3, jeżeli wiek emerytalny określony w ust. l lub 2 osiągnęli w czasie pobierania górniczej renty inwalidzkiej lub renty inwa­lidzkiej z tytułu wypadku przy pracy, wypadku w drodze do pra­cy lub z pracy ,albo choroby zawodowej powstałej w związku z pracą górniczą.

Art. 10. l. Prawo do górniczej emerytury bez względu na wiek przysługuje górnikom, którzy spełniają łącznie następujące warunki:

1) pracę górniczą pod ziemią, o której mowa w art. 5 ust. l pkt l, 2, 5—9 i 11, wykonywali stale i w pełnym wymiarze cza­su pracy przez okres wynoszący co najmniej 28 lat, z uwzględ­nieniem ust. 2,

2) w okresie wymienionym w pkt l przepracowali co naj­mniej 15 lat na stanowiskach, na których okres pracy zalicza sięUstawa o zaopatrzeniu emerytalnym górników w wymiarze półtorakrotnym na podstawie art. 6, oraz na stano­wiskach dozoru ruchu w oddziałach, w których pracownicy wy­konują te prace. '

2. Okres pracy górniczej wymagany w myśl ust. l pkt l obniża się do: , ,

l) 27 lat — od dnia l lipca 1983 r., ' 2) 26 lat — od dnia l lipca 1984 r.,

3) 25 lat — od dnia l lipca 1985 r.

3. Przy ustalaniu okresów pracy, o których mowa w ust. l i 2, i okresów pracy wymienionej w art. 6 ust. 4 nie stosuje się zasady 'zaliczania okresów pracy w wymiarze półtorakrotnym.

Art. 11. l. Górnicza emerytura wynosi miesięcznie 100% pod­stawy jej wymiaru do kwoty 3000 zł oraz 55% nadwyżki ponad tę kwotę.

2. Górniczą emeryturę zwiększa się o 1% podstawy jej wy­miaru za każdy pełny rok pracy górniczej wraz z okresami rów­norzędnymi i zaliczalnymi do pracy górniczej ponad okres wy­noszący 20 lat.

3. Górnikom, którzy mimo spełniania warunków do górni­czej emerytury nie wystąpili o jej przyznanie, lecz nadal wyko­nują pracę górniczą pod ziemią, o której mowa w art. 5 ust. l pkt l, 2, 5—9, 11 i 12, emeryturę zwiększa się dodatkowo o 3% podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok takiej pracy wykony­wanej po nabyciu uprawnień do górniczej emerytury.

4. Górniczą emeryturę ustaloną w myśl ust. l—3 zwiększa się o 15% podstawy jej wymiaru.

5. Zamiast wzrostu przewidzianego w ust. 2 i 3 przyznaje się, jeżeli jest to korzystniejsze dla pracownika, wzrost emerytu­ry przewidziany w ustawie wymienionej w art. 3.

Art. 12. l. Górnicza renta inwalidzka przysługuje górniko­wi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) jest inwalidą, ' -

2) ma okres pracy określony w ust. 2, •

3) inwalidztwo jego powstało w czasie pracy górniczej lub równorzędnej z pracą górniczą albo w czasie pobierania z tytułu tej pracy zasiłków z ubezpieczenia społecznego z powodu choro­by lub macierzyństwa. ,

2. Okres pracy górniczej wraz z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do pracy górniczej, wymagany do renty inwalidz­kiej, wynosi co najmniej 5 lat w okresie ostatniego dziesięciole­cia przed zgłoszeniem wniosku o rentę inwalidzką, a jeżeli inwa­lidztwo powstało w wieku poniżej 30 lat — okres krótszy, uza-

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:322-323 ) Teresa Gontarz “EMERYTURY I RENTY - wybór przepisów”“

Warszawa 1986

sadniający prawo do renty inwalidzkiej w myśl przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.

Art. 13. l. Górnicza renta inwalidzka wynosi miesięcznie dla górników zaliczonych:

1) do I i II grupy inwalidów — 100% podstawy jej wymia­ru do kwoty 3000 zł oraz 55% nadwyżki ponad tę kwotę,

2) do III grupy inwalidów — 85% podstawy jej wymiaru do kwoty 3000 zł oraz 50% nadwyżki ponad tę kwotę.

2. Górniczą rentę inwalidzką zwiększa się o 1% podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok pracy górniczej wraz z okre­sami równorzędnymi i zaliczalnymi do pracy górniczej ponad okres wynoszący 20 lat. Przepis art. 11 ust. 5 stosuje się odpo­wiednio. ' ... |

3. Górniczą rentę inwalidzką ustaloną w myśl ust. l i 2 | zwiększa się o 15% podstawy jej wymiaru.

4. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określa wypad­ki, w których górnikom zaliczonym do III grupy inwalidów wy­płaca się górnicze renty inwalidzkie w wysokości przewidzianej dla górników zaliczonych do II grupy inwalidów, jeżeli nie mogą uzyskać pracy odpowiedniej do ich stanu zdrowia i posiadanych kwalifikacji²^ ' .|

Art. 14. l. Górnicza renta rodzinna przysługuje uprawnio­nym • członkom rodziny pozostałym po górniku, który do chwili śmierci wykonywał pracę górniczą i miał okres tej pracy wyma­gany do uzyskania górniczej emerytury lub górniczej renty in­walidzkiej.

2. Górnicza renta rodzinna przysługuje również po górniku, który nie pozostawał do chwili śmierci w pracy górniczej, jeżeli miał ustalone prawo do górniczej emerytury lub górniczej renty inwalidzkiej albo spełniał warunki wymagane do uzyskania jed­nego z tych świadczeń. Przy ocenie prawa do górniczej renty inwalidzkiej przyjmuje się, że osoba zmarła była inwalidą.

Art. 15. Górnicza renta rodzinna przysługuje: j

1) wdowie oraz ' |

2) dzieciom, wnukom, rodzeństwu i innym dzieciom przyję­tym na wychowanie i utrzymanie oraz wdowcom i rodzicom, je­żeli spełniają warunki do renty rodzinnej określone w przepi­sach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. “ ————————————— _ - l

²) P. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 5 lipca 1983 r. w sprawie ^a określenia przypadków, w których rencistom zaliczonym do III grupy in­walidów przysługują górnicze renty inwalidzkie w wysokości przewidzia­nej dla II grupy inwalidów (Dz.U. Nr 40, póz. 180).

Art. 16. l. Wszystkim uprawnionym członkom rodziny przy­sługuje jedna łączna górnicza renta rodzinna.

2. Górnicza renta rodzinna dla l osoby wynosi miesięcznie 85% podstawy jej wymiaru do kwoty 3000 'zł oraz 50% nadwyżki ponad tę kwotę.

3. Na każdą następną osobę uprawnioną do górniczej renty rodzinnej przysługuje zwiększenie tej renty o 5% podstawy jej wymiaru.

4. Górniczą rentę rodzinną zwiększa się o 1% podstawy jej wymiaru za każdy pełny rok pracy górniczej wraz z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do pracy górniczej zmarłego pra­cownika ponad okres wynoszący 20 lat. Przepis art. 11-ust. 5 stosuje się odpowiednio. •

5.. Górniczą rentę rodzinną ustaloną w myśl ust. l—4 zwięk­sza się o 15% podstawy jej wymiaru.

Art. 17. l. Kwota górniczej emerytury, renty inwalidzkiej i renty rodzinnej, bez uwzględnienia dodatków rodzinnych, do­datku pielęgnacyjnego oraz dodatku dla sierot zupełnych, nie może przekraczać 100% podstawy jej wymiaru.

2. Przepisu ust. l nie stosuje się do:

1) emerytur i rent wypłacanych w kwotach najniższych, określonych na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich irodzin, . .

2) zwiększenia emerytury, o którym mowa w art. 11 ust. 3. Art. 18. Podstawa wymiaru górniczej emerytury, renty in­walidzkiej i renty rodzinnej ulega corocznym podwyżkom stosow­nie do wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w go­spodarce uspołecznionej w roku poprzedzającym rok podwyżki — na zasadach i w terminach określonych w przepisach o zaopa­trzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.

Art. 19. l. Prawo do górniczej emerytury, renty inwalidzkiej i renty rodzinnej podlega — z uwzględnieniem ust. 2 i 3 — za­wieszeniu na zasadach określonych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.

2. Górnikom, 'którzy pobierają górniczą emeryturę i nadal wykonują pracę pod ziemią, o której 'mowa w art. 5 ust. l pkt l, 2, 5—9, 11 i 12, w pełnym wymiarze czasu pracy albo z wyna­grodzeniem powodującym zawieszenie lub zmniejszenie emery­tury w myśl przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowni­ków i ich rodzin — wypłaca się w czasie tej pracy 75% górniczej emerytury.

3. W razie zawarcia ponownego związku małżeńskiego przez wdowę uprawnioną do górniczej renty rodzinnej prawo do renty

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:324-325 ) Teresa Gontarz “EMERYTURY I RENTY - wybór przepisów”“

Warszawa 1986

rodzinnej dla tej wdowy ulega zawieszeniu na czas trwania mał­żeństwa, chyba że wdowa spełnia jeden z następujących wa­runków:

1) osiągnęła wiek 50 lat życia,

2) jest inwalidką,

3) wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub ro­dzeństwa, uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu.

Art. 20. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może objąć uprawnieniami wynikającymi z niniejszej ustawy również pracowników zatrudnionych pod ziemią w innych kopalniach niż wymienione w art. 5 ust. l pkt l.

Art. 21. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ;na wniosek właściwego ministra lub Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego mo­że przyznać w wypadkach szczególnie uzasadnionych górniczą emeryturę, rentę inwalidzką lub rentę rodzinną osobom, które nie spełniają wszystkich warunków wymaganych do uzyskania tych świadczeń.

Art. 22. Górnikom pobierającym w dniu wejścia w życie ustawy górnicze emerytury i renty inwalidzkie oraz wdowom po­bierającym górnicze renty wdowie na .podstawie ustawy z dnia 28 maja 1957 r. o zaopatrzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (Dz.U. z 1968 r. Nr 3, póz. 19, z 1972 r. Nr 53, póz. 341, z 1974 r. Nr 21, póz. 116, z 1977 r. Nr 11, póz. 43 oraz z 1982 r. Nr 7, póz. 60), zwanej dalej “ustawą dotychczasową", przyznaje się, z uwzględnieniem art. 23, zamiast tych świadczeń odpowied­nie górnicze emerytury i renty określone w niniejszej ustawie, z zastosowaniem zasad określonych w art. 121—125 ustawy wy­mienionej w art. 3.

Art. 23. l. Wdowom pobierającym w dniu wejścia w życie ustawy górnicze renty wdowie na podstawie ustawy dotychcza­sowej oraz innym członkom rodziny górnika pobierającym renty rodzinne na podstawie ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o po­wszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich ro­dzin (Dz.U. Nr 3, póz. 6 z późniejszymi zmianami) przyznaje się — z zastosowaniem zasad wymienionych w art. 2 — zamiast tych świadczeń jedną łączną górniczą rentę rodzinną.

2. Innym niż wdowa członkom rodziny górnika, którym za­miast poprzednio pobieranych świadczeń przyznano rentę ro­dzinną w myśl art. 121—125 ustawy wymienionej w art. 3, przy­znaje się na ich wniosek — zamiast tej renty — górniczą rentę rodzinną, jeżeli górnik w chwili śmierci spełniał warunki, o któ­rych mowa w art. 14 niniejszej ustawy.

Art. 24. l. W sprawach nie unormowanych niniejszą ustawą stosuje się odpowiednio przepisy art. 4, 5, 10, 12, 14, 16, 25, 31, 33, 34, 36, 43, 45, 67, 68 ust. 3, art. 69—80, 85—112, 115—120 i 126 ustawy wymienionej w art. 3.

. 2. Ilekroć ustawa odsyła do przepisów o zaopatrzeniu eme-^; rytalnym pracowników i ich rodzin, uzależniających prawo do świadczeń lub ich wysokość od posiadania ustalonego okresu za­trudnienia, przy ustalaniu prawa do świadczeń na podstawie ustawy lub ich wysokości uwzględnia się odpowiednio okresy pracy górniczej, pracy równorzędnej z pracą górniczą i okresy zaliczalne do pracy górniczej.

Art. 25. Do górniczych emerytur i rent przyznanych w myśl ustawy nie przysługują dotychczas wypłacane rekompensaty z ty-, tułu podwyżek cen.

Art. 26. Przepis art. 11 ust. 3 stosuje- się do okresów pracy górniczej pod ziemią wykonywanej po dniu l marca 1982 r.

Art. 27. Traci moc ustawa z dnia 28 maja 1957 r. o zaopa­trzeniu emerytalnym górników i ich rodzin (Dz.U. z 1968 r. Nr 3, póz. 19, z 1972 r. Nr 53, póz. 341, z 1974 r. Nr 21, póz. 116, z 1977 r. Nr 11, póz. 43 oraz z 1982 r. Nr 7, póz. 60).

Art. 28. Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia l stycznia 1983 r.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:326-327 ) Teresa Gontarz “EMERYTURY I RENTY - wybór przepisów”“

Warszawa 1986

Politechnika Śląska w Gliwicach

Wydział Mechaniczny Technologiczny

Kierunek Mechanika i Budowa Maszyn

Grupa dziekańska VI

Elementy polityki gospodarczej, marketingu i prawa gospodarczego

Referat na temat:

"Rynek pracy, rola ZUS, KRUS, emerytury, renty, Urząd Pracy, ubezpieczenia społeczne."

Skład sekcji:

- Chrapek Marcin

- Tomułka Mirosław

Urząd pracy

Urzędy pracy to organy rządowej administracji specjalnej podległe ministerstwu pracy i polityki socjalnej. Zostały utworzone w 1993 w celu kształtowania polityki rynku pracy, przeciwdziałania bezrobociu i łagodzenia jego skutków. Urzędy te działają na szczeblu centralnym, wojewódzkim i rejonowym. Centralny urząd pracy KUP realizuje swoje zadania poprzez wojewódzkie i rejonowe urzędy pracy, zagospodarowuje także środki Funduszu Pracy. Fundusz ten przeznaczony jest na łagodzenie skutków bezrobocia. Od 1991 fundusz pracy jest państwowym funduszem celowym tworzony jest głównie z obowiązkowych składek zakładów pracy, składek osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu z tytułu działalności pozarolniczej, dotacji budżetu państwa oraz dochodów funduszu pracy pochodzących z prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, oprocentowania depozytów i jego udziału w spółkach. Środki funduszu pracy są wydatkowane przez Urzędy Pracy na finansowanie zasiłków dla bezrobotnych, prac interwencyjnych, robót publicznych, szkolenia i przekwalifikowania bezrobotnych, rozwój poradnictwa zawodowego oraz na rozwój systemów informatycznych i badania rynku pracy. Wojewódzkie i rejonowe urzędy pracy powstały z biur pracy, będących jednostkami urzędów administracji terenowej. Urzędy pracy zajmują się pośrednictwem pracy, orientacją i poradnictwem zawodowym, gospodarowaniem środkami Funduszu Pracy, analizami i sprawozdaniami, prowadzą ewidencję bezrobotnych i rozdzielają zasiłki. Efektami działań urzędu pracy jest podjęcie pracy stałej, interwencyjnej, robót publicznych, sezonowej (krótko okresowej), otrzymanie pożyczki na rozpoczęcie działalności gospodarczej. Pośrednictwo pracy prowadzą nieodpłatnie rejonowe urzędy pracy; opiera się ono na zasadach: dostępności usług dla wszystkich osób poszukujących pracy (urząd pracy nie może odmówić usługi w tym zakresie), dobrowolności (wolne od przymusu korzystanie z usług pośrednictwa pracy dla obu stron), równości (obowiązek udzielenia pomocy wszystkim poszukującym pracy bez względu na ich narodowość, przynależność do organizacji politycznych, społecznych, płeć, wyznanie i in.), jawności (każde wolne miejsce pracy zgłoszone w urzędzie powinno być podane do wiadomości poszukujących pracy); pośrednictwo pracy mogą prowadzić także inne instytucje, organizacje i osoby, które uzyskały zezwolenie min. pracy i polityki socjalnej. W Polsce około 9% bezrobotnych to niepełnosprawni, natomiast na 60 bezrobotnych kobiet przypada średnio 40 mężczyzn. W Czerwionka Leszczyny jest 1925 zarejestrowanych bezrobotnych w tym 1084 kobiet, stopa bezrobocia wynosi około 12,4%, a w Rybniku około 14,4%.

Rynek pracy

Rynek w pojęciu ekonomicznym to ogól transakcji kupna sprzedaży danego dobra lub czynnika produkcji, zawieranych na pewnym terytorium w określonym czasie. Podobne znaczenie ma rynek pracy z tym, że na rynku pracy spotykają się podaż z popytem siły roboczej lub przedsiębiorstwa poszukujące pracowników z osobami oferującymi swoją pracę. Rynek ten podzielony jest na rozmaite segmenty, którymi zakłady pracy muszą mądrze dysponować przy pozyskiwaniu personelu. Aby dotrzeć do właściwych kandydatów, należy podobnie jak w przypadku marketingu ogólnego przeprowadzić badania rynku. Dla wielu średnich i małych przedsiębiorstw przeprowadzenie takiego przedsięwzięcia nie należy do zadań łatwych. Dlatego mogą one korzystać z informacji odpowiednich stowarzyszeń, izb, administracji rynkowej czy też innych placówek wyspecjalizowanych w tym względzie. Na pewno w ten sposób uzyskają one przynajmniej główne informacje.

Obecne niedobory dobrych fachowców i kadry kierowniczej mają uzasadnienia demograficzne. Braki kadrowe pozostają w silnych związkach z tendencjami gospodarczymi i kształcenia, a na pewno powiększą się w przyszłości. Do przyczyn tych niedoborów należy:

• Starzenie się społeczeństwa

• Jednostronność w wyborze kierunków kształcenia i zawodu

• Wysokie tempo zmian procesów technologicznych

Liczba ofert zatrudnienia dla kandydatów z uniwersyteckim wykształceniem, składanych przez zakłady pracy, będzie rosła. Natomiast według badań Instytutu Gospodarki Niemieckiej (IW) nie należy oczekiwać niedostatku młodej kadry z akademickim wykształceniem. Wręcz przeciwnie pojawi się jej nadwyżka. Zasadniczy wpływ na rosnącą liczbę kandydatów do zatrudnienia mają procesy demograficzne. Na uwagę zasługują:

• Ogólna liczba ludności zmieni się minimalnie

• Wzrastać będzie liczba kobiet ubiegających się o zatrudnienie, (ale tylko przy postępującym wzroście gospodarczym)

• Postępować będzie automatyzacja procesów pracy

• Spadnie popyt na wykwalifikowaną siłę roboczą

• Intensywnie będzie rosła cena pracy wykwalifikowanej

Dość precyzyjne prognozy długookresowe dotyczące ilościowego popytu i podaży siły roboczej zależą od rozpoznania tempa i zakresu zmian struktury gospodarczej, a także innowacji w nadchodzących latach. Stopień prawdopodobieństwa trafności prognoz ilościowego zapotrzebowania na stanowiska pracy, jak i ubiegania się o nie, określa wiedza o tempie i wymiarze zmian strukturalnych oraz wdrażania innowacji w latach następnych. Niekorzystne dla snucia prognoz dotyczących ilościowej oceny rozwoju rynku pracy są zjawiska mobilności społecznej, rozumianej jako dopływy i odpływy personelu. Nikt nie potrafi określić, jak będzie reagował rynek pracy na oferty zatrudnienia. Obserwacje w krajach Unii Europejskiej wskazują, że w dalszym ciągu będą wędrówki siły roboczej. Kraje z liczną siłą roboczą, tj. takie jak Włochy, Grecja, Hiszpania same wchłaniać będą te zasoby w związku z rosnącym tam uprzemysłowieniem. Istnieją jednak oprócz tego bariery związane z kulturą, mentalnością i ryzykiem. Trudno jest także oszacować, jakie konsekwencje dla zachowań i zdarzeń politycznych będzie mieć spuścizna konfliktów zbrojnych w przeszłości i otwarcie się krajów Europy Wschodniej. Jakość rynku pracy wyznaczają z jednej strony struktury kwalifikacji ludzi ubiegających się o zatrudnienie., a z drugiej zaś wymagania oferowanych miejsc pracy. Prowadzi to do osiągania wyższego poziomu wykształcenia, a co za tym idzie zwiększenia przepaści między niewykwalifikowanymi i wysoko wykwalifikowanymi kandydatami do pracy.

Najnowsze wyniki badań Instytutu Rynku Pracy i Studiów Zawodowych wskazują na rozwój następujących wymagań dotyczących stanowisk pracy, do 2010 r.:

	Czynności wymagające wysokich	Czynności wymagające średnich	Proste czynności
1985	28%	45%	27%
	V		A
2010	40%	43%	17%

Dane te pokazują, że wzrośnie zapotrzebowanie na pracę wysoko wykwalifikowaną, na Średnio wykwalifikowaną pozostanie prawie takie same, zaś spadnie na pracę związaną z wykonywaniem prostych czynności. W takiej sytuacji szkolnictwo może nie nadążać z szybko rosnącym zapotrzebowaniem na wyspecjalizowanych pracowników. Dlatego zakłady muszą same wypełnić tę lukę za pomocą różnych form szkolenia i doskonalenia. Przerasta to często możliwości średnich i małych zakładów pracy. W niektórych jednak przypadkach stanowić będzie nowe szansę dla podniesienia konkurencyjności i obrania nowej orientacji. Jedna z oznak obecnego rozwoju gospodarczego wyraża się w tym, że przedsiębiorstwa biorąc za podstawę kwalifikacje pracowników i ich wydajność, określają swoje szansę rynkowe. Jeśli chodzi o średnie i małe zakłady operujące w sektorze usług, to tu rysuje się dla nich wiele odpowiednich możliwości. W tym sektorze właśnie spotyka się najczęściej w praktyce przejawy rosnącego zapotrzebowania na wykwalifikowanych pracowników. Ma to wpływ na kształtowanie się polityki firmy, która zasadza się na dobrych pracownikach i rosnących możliwościach w sferze wydajności, a tym samym i jej wynikach ekonomicznych. Dawniej było odwrotnie: sprawy wydajności pracy w zakładzie stanowiły element stały lub zmieniały się w bardzo małym stopniu, a przede wszystkim dużo wolniej. Zakłady dziś przeważnie koncentrują się wyłącznie na zadaniach pozyskiwania dobrego personelu i obsadzaniu stanowisk, Dziś jeszcze zbyt wiele zakładów ulega przestarzałemu myśleniu, skoncentrowanemu wyłącznie na zadaniach, którym podporządkowane jest poszukiwanie pracowników itp. Zakłady takie powinny z tego zrezygnować, ponieważ w bliskiej przyszłości wzrosną szansę wzajemnych relacji między kwalifikacjami pracowników a stawianymi zadaniami.

Wybiegając w przyszłość należy przygotować się do tego, że na rynku pracy dojdzie do:

• Niewielkiego przyrostu ofert pracy dla kadry kierowniczej

• Przyrostu ofert pracy dla wykwalifikowanych pracowników

Niezależnie od różnic w prognozach, jedno jest wspólne zaznaczający się niedobór wykwalifikowanej siły roboczej. Niedobór ten daje o sobie dość wyraźnie znać od kilku lat i może spowodować następujące skutki w gospodarce prywatnej:

• Gospodarka prywatna, a zwłaszcza średnie i małe przedsiębiorstwa trafia na zwiększoną konkurencję na rynku pracy ze strony administracji i przedsiębiorstw publicznych

• W gospodarce prywatnej, między poszczególnymi przedsiębiorstwami, toczyć się będzie walka konkurencyjna o wykwalifikowaną pod względem zawodowym i ogólnym silę roboczą-już dziś zaznacza się ona w obszarze rzemiosła świadczącego m.in. usługi.

Następstwa dla zakładów:

• Poszczególne przedsiębiorstwa tej samej branży będą ze sobą konkurować o

wykwalifikowaną siłę roboczą

• Przedsiębiorstwa muszą coraz bardziej koncentrować swoją uwagę na wewnętrznych rynkach pracy

• Koszty osobowe ponoszone na fachowców i kadrę kierowniczą będą wzrastać

• Przedsiębiorstwa będą musiały więcej inwestować w szkolenie i doskonalenie wewnątrzzakładowe.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Zakład ubezpieczeń społecznych (ZUS), centralny organ administracji państwowej w Polsce, podlegający Ministerstwu Pracy i Polityki Socjalnej. ZUS wykonuje zadania z zakresu ubezpieczeń; społecznych; ZUS stwierdza i ustala obowiązek ubezpieczenia społecznego, ustala uprawnienia do świadczeń i zasady ich wypłacania, pobiera składki na ubezpieczenie społeczne, prowadzi rozliczenia z zakładami pracy i innymi jednostkami z tytułu wypłacanych przez nie świadczeń podlegających finansowaniu przez ZUS. Zakład kontroluje wykonanie przez zakłady pracy oraz terenowe organy administracji państw. obowiązków w zakresie ubezpieczenia społecznych. ZUS inicjuje i może finansowo wspierać działalność zmierzającą do zapobiegania zachorowaniom, inwalidztwu, wypadkom oraz działalność rehabilitacyjną, zwłaszcza w zakresie edukacji zdrowotnej, wspomagania ośrodka rehabilitacji zawodowej, ośrodka szkolenia inwalidów i tworzenia dla nich miejsc pracy oraz rozwijania produkcji protez i innego sprzętu rehabilitacyjnego, ZUS jest dla inwalidów dysponentem Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ubezpieczenia społeczne

Ubezpieczenie społeczne jest jednym ze środków realizacji zabezpieczenia społecznego przed ujemnymi następstwami utraty lub ograniczenia możliwości zarobkowania, utraty żywiciela lub zwiększenia obciążeń rodzinnych (choroba, macierzyństwo, inwalidztwo, starość, śmierć, brak pracy). Pojęcie zabezpieczenia społecznego powstało przed pól wiekiem i rozpowszechniło się po drugiej wojnie światowej. Zalążkiem ubezpieczeń społecznych byty cechowe, a później pracownicze instytucje i akcje wzajemnej pomocy. W Polsce pierwsze instytucje pomocy oparte na wzajemności istniały w górnictwie i hutnictwie już w XVI w. Powstanie ubezpieczeń społecznych zbliżonych do ubezpieczeń współczesnych wiązało się z industrializacją (uprzemysłowieniem). W 1980-93 wielokrotnie nowelizowano system emerytalno -rentowy, a od 1992 trwają prace nad kompleksową reformą całego systemu świadczeń społecznych, przeciążonego finansowo i zagrożonego niewypłacalnością z powodu zbyt małych wpływów (stały wzrost liczby osób uprawnionych do świadczeń, zaległości w opłacaniu składek przez zakłady pracy). Ubezpieczenia społeczne w Polsce obejmuje z mocy prawa wszystkie osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: pracownikami (z wyłączeniem prokuratorów); osobami wykonującymi odpłatnie pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, bezrobotnymi pobierającymi zasiłek, duchownymi, żołnierzami niezawodowymi i zawodowymi, osobami odbywającymi zastępcze formy służby wojskowej, funkcjonariuszami Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, osobami na urlopach macierzyńskich lub wychowawczych oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego. Stosunek ubezpieczeń społecznych powstaje automatycznie z chwilą nawiązania prawnego zatrudnienia. Zgodnie z ustawą nowy system emerytalny składa się z 3 filarów: I filar to emerytura podstawowa, wypłacana przez zreformowany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), finansowana z bieżących składek pracujących i pracodawców (36%), ściśle powiązana ze stażem pracy i zarobkami ubezpieczonego. Filar II to emerytura z otwartych prywatnych funduszy emerytalnych, finansowanych z obowiązkowych składek pracujących (ok. 1/3 składki emerytalnej osoby zainteresowanej), inwestowanych i pomnażanych przez Powszechne Towarzystwa Emerytalne. Filar Ul to emerytura z dobrowolnych oszczędności lokowanych w towarzystwach ubezpieczeniowych.

Nowy system objął automatycznie wszystkie osoby urodzone po 31 XII 1969 r. Osoby urodzone po 31 XII 1948 r. a przed l 11969 r. będą mogły wybrać, czy chcą, aby całość ich składki emerytalnej była przekazywana do ZUS, czy też, aby składka ta była dzielona pomiędzy I i II filar (ok. 2/3 do I filaru i ok. 1/3 do II filaru). Osoby starsze, urodzone przed l I 1949 y. pozostaną w starym systemie i będą otrzymywały emerytury ze zreformowanego ZUS.

Od l I 1999 r. składkę emerytalną płacą mniej więcej po połowie pracodawca i pracownik. Płace zostały ubruttowione, tzn. płaca każdego pracownika zwiększyła się o część płaconej przez niego składki. Składka ta jest rejestrowana w ZUS na indywidualnym koncie, ściśle powiązana ze stażem i zarobkami każdego ubezpieczonego, a jej suma corocznie waloryzowana.

I filar jest oparty na umowie międzypokoleniowej — świadczenia obecnych emerytów są wypłacane ze składek pracujących, a gdy ci przejdą na emeryturę, ich świadczenia będą finansowane ze składek ich dzieci. Wysokość emerytury z tego filaru będzie zależeć wyłącznie od sumy składek zgromadzonych w ciągu całego zawodowego życia i wieku, W ubezpieczeniu społecznym zachodzi, więc związek z pracą. Może dotyczyć pracy świadczonej przez pracownika jak też w innej formie, a także pracy wykonywanej samodzielnie na własny rachunek, a więc zawsze pozostaje związane z aktywnością zawodową. Świadczenia ubezpieczenia społecznego mają charakter roszczeniowy, a więc możliwe jest ich dochodzenie na drodze prawnej. Świadczenia zabezpieczają przed skutkami zdarzeń losowych oraz innych z nimi zrównanych. Są one realizowane przez powołane do tego instytucje. Ciężar tych świadczeń jest rozłożony na szeroką zbiorowość osób objętych tym ubezpieczeniem. Rozłożenie to może występować w formie bezpośredniej lub pośredniej w całości lub częściowo. Przybiera formę składki i z reguły bardziej lub mniej wyodrębnionych funduszy. Ubezpieczenie społeczne jest, wiec konkretnym systemem w znaczeniu ekonomicznym i prawnym.

Obowiązujący w Polsce system ubezpieczeń społecznych obejmuje ubezpieczenia: na wypadek choroby i inwalidztwa, macierzyństwa, starości oraz śmierci, a także ubezpieczenie rodzinne i wypadkowe. Pierwszym i zasadniczym celem ubezpieczenia społecznego jest, zatem ochrona przed niekorzystnymi skutkami wymienionych zdarzeń. Jest to funkcja ochrony ubezpieczeniowej, dla realizacji, której został powołany ten system. Przez świadczenia następuje przemieszczanie środków między grupą zawodowo aktywnych i biernych, między pokoleniem w wieku produkcyjnym a poprodukcyjnym, mężczyznami a kobietami, osobami samotnymi a rodzinami, ubezpieczonymi o wysokich i niskich dochodach. Świadczeniom ubezpieczenia społecznego przypisuje się w polityce ludnościowej funkcję kształtowania rozwoju i mchu ludności, a więc wpływania na strukturę, demograficzna. Obciążenie kosztami może sprzyjać lub utrudniać inwestowanie przez kapitał zagraniczny. Obciążenie składką może ograniczać pracochłonną działalność gospodarczą i wpływać na zastosowanie postępu technicznego. Współcześnie ubezpieczenie społeczne pełni w coraz większym stopniu również funkcje zatrudnienia, wpływa na kształtowanie, jego struktury i podaży, jest wykorzystywane jako instrument polityki zatrudnienia. Zwrócono również uwagę na ubezpieczenie społeczne jako narzędzie regulowania rynku pracy.

W razie śmierci pracownika w czasie zatrudnienia pozostałym po pracowniku członkom rodziny przysługuje:

• Odprawa pośmiertna

• Zasiłek pogrzebowy

• Renta rodzinna

Odprawa pośmiertna jako świadczenie pieniężne przysługuje:

• Małżonkowi

• Innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej

W razie śmierci pracownika, który zmarł, w czasie trwania zatrudnienia (stosunku pracy) lub w czasie korzystania z urlopu bezpłatnego albo w czasie pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, wyrównawczego lub też w czasie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, członkom rodziny pracownika przysługuje oprócz odprawy pośmiertnej zasiłek pogrzebowy. Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu. Zasiłek pogrzebowy z tytułu śmierci pracownika wypłaca uspołeczniony zakład pracy zarówno wówczas, gdy śmierć pracownika nastąpiła w czasie trwania zatrudnienia, jak i po ustaniu zatrudnienia, ale w czasie pobierania przez pracownika zasiłku z ubezpieczenia społecznego. Natomiast w razie śmierci pracownika zakładu pracy nieuspołecznionego zasiłki pogrzebowe wypłacają oddziały ZUS-u. Zaznaczyć należy, że zasiłek pogrzebowy wypłaca się na wniosek członka rodziny pracownika, zgłoszony w formie pisemnej na odpowiednim formularzu ZUS-u, który zakład pracy powinien udostępnić zainteresowanemu. Nie zgłoszenie wniosku o wypłatę zasiłku pogrzebowego powoduje przedawnienie roszczenia o jego wypłatę po upływie 6 miesięcy od dnia, w którym powstała okoliczność uprawniająca do tego zasiłku.

Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny pracownika, który w chwili śmierci pozostawał w zatrudnieniu i miał przepracowany okres zatrudnienia nie krótszy niż wymagany do uzyskania renty inwalidzkiej. Warunek posiadania wymaganego okresu zatrudnienia uważa się za spełniony, gdy pracownik osiągnął okres zatrudnienia wynoszący łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia.

Górnicza renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny pozostałym po górniku, który w chwili śmierci wykonywał pracę górniczą i uzyskał okres tej pracy wymagany do otrzymania górniczej emerytury lub górniczej renty inwalidzkiej. Górnicza renta rodzinna przysługuje również po górniku, który nie pozostawał do chwili śmierci w pracy górniczej, jeśli miał ustalone prawo do górniczej emerytury lub górniczej renty inwalidzkiej albo spełniał warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń. Oceniając prawo do górniczej renty inwalidzkiej, przyjmuje się, że osoba zmarła była inwalidą. Górniczą rentę rodzinną zwiększa się o 1% podstawy jej wymiaru za każdy rok pracy górniczej wraz z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do pracy górniczej zmarłego pracownika ponad okres wynoszący 20 lat. Podstawa wymiaru górniczej renty rodzinnej podlega waloryzacji, a więc corocznym podwyżkom stosownie do wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej w roku poprzedzającym rok podwyżki. ZUS dokonuje tej waloryzacji z urzędu. Na wniosek właściwego ministra lub Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego Prezes ZUS-u może przyznać w wypadkach szczególnie uzasadnionych rentę rodzinną osobom, które nie spełniają wszystkich warunków wymaganych do uzyskania tego świadczenia.

Encyklopedia PWN , rok 2000,Wydawnictwo Naukowe PWN , wersja elektroniczna

Materiały informacyjne z urzędu pracy w Rybniku

Encyklopedia PWN , rok 2000 , Wydawnictwo Naukowe PWN ,wersja elektroniczna

„Marketing kadrowy” , Konrad Schwan , wydawnictwo C-H-Beck , Warszawa 1997 str. 43

„Marketing kadrowy” , Konrad Schwan , wydawnictwo C-H-Beck , Warszawa 1997 str. 45

„Marketing kadrowy” , Konrad Schwan , wydawnictwo C-H-Beck , Warszawa 1997 str. 46

„Marketing kadrowy” , Konrad Schwan , wydawnictwo C-H-Beck , Warszawa 1997 str. 48

Encyklopedia PWN , rok 2000 , Wydawnictwo Naukowe PWN ,wersja elektroniczna

„Zatrudnienie, a ubezpieczenie społeczne” Wojciech Muszalski , Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992 , str. 7

Encyklopedia PWN , rok 2000 , Wydawnictwo naukowe PWN , wersja elektroniczna

Encyklopedia PWN , rok 2000 , Wydawnictwo naukowe PWN , wersja elektroniczna

„Zatrudnienie, a ubezpieczenie społeczne” Wojciech Muszalski , Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992 , str. 8

„Świadczenia dla rodziny po zmarłym pracowniku” , Jacek Osterwa , Wydawnictwo Prawnicze 1984 , str. 8

„Świadczenia dla rodziny po zmarłym pracowniku” , Jacek Osterwa , Wydawnictwo Prawnicze 1984 , str.10

„Świadczenia dla rodziny po zmarłym pracowniku” , Jacek Osterwa , Wydawnictwo Prawnicze 1984 , str. 14

KASA ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO

1. WSTĘP .

Ubezpieczenia społeczne rolników 25 lat . Pierwsza ustawa w tym zakresie , weszła w życie od 1 lipca 1977 r.

Dopiero jednak w oparciu o przepisy obecnie obowiązującej ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. (Dz. U. Nr 71/93 , poz. 342 , z późniejszymi zmianami ) , została utworzona odrębna instytucja , do realizacji pełnego zakresu zadań związanych z podleganiem ubezpieczeniu , poborem składek oraz przyznawaniu i wypłatą świadczeń - Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Rolniczego .

Do końca1990 r. Zadania te wykonywały urzędy gmin i jednostki organizacyjne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych .

Zasady ubezpieczenia oraz zakresu i warunki przyznawania świadczeń , określone ustawą z grudnia 1990 r. Były parokrotnie modyfikowane , tak aby w sposób jak najpełniejszy uwzględniały specyfikę tego działu gospodarki narodowej oraz liczne postulaty zgłaszane przez rolników i zrzeszające ich organizacje społeczno-zawodowe .

Ustawą z dnia 12 września 1996 r. (Dz. U. Nr 124, poz. 585 i Nr 155, poz. 771) wprowadziło kilka istotnych zmian dotyczących podlegania ubezpieczeniu społecznemu i opłacania składek .

Realizując ubezpieczenia KRUS prowadzi samodzielną gospodarkę finansową .

Wypłaty świadczeń , przysługującym osobą uprawnionym w zależności od ich rodzaju , dokonuje ze środków funduszu składkowego , bądź funduszu emerytalno-rentowego .

Zakres świadczeń gwarantowanych z ubezpieczenia społecznego rolników jest zbliżony do zakresu świadczeń przysługujących pracownikom .

Świadczenia te są wypłacane w ramach ubezpieczenia wypadkowego , chorobowego i macierzyńskiego oraz ubezpieczenia emerytalno-rentowego .

Należą do nich w szczególności :

1. Z ubezpieczenia wypadkowego , chorobowego i macierzyńskiego :

• Jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci w skutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej;

• Zasiłek chorobowy ;

• Zasiłek z tytułu urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dziecka ;

• Zasiłek macierzyński .

2. Z ubezpieczenia emerytalno-rentowego :

• Emerytura rolnicza lub renta inwalidzka rolnicza ;

• Renta rodzinna ;

• Dodatki do emerytur i rent ;

• Zasiłek pogrzebowy .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:5-6 ) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

Ponadto osobom podlegającym ubezpieczeniu wypadkowemu , chorobowemu i macierzyńskiemu oraz osobą uprawnionym do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników , a także członkom ich rodzin przysługują :

• Świadczenie lecznicze i położnicze ;

• Zaopatrzenie w leki , przedmioty ortopedyczne , protezy , środki opatrunkowe i pomocnicze ;

• Pobyt w domu opieki społecznej ;

• Świadczenia związane z rehabilitacją lub przekwalifikowaniem w związku z niezdolnością do pracy w gospodarstwie rolnym .

2. OGÓLNE ZASADY OBEJMOWANIA UBEZPIECZEŃ .

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje dwie formy objęcia ubezpieczeń . W zależności od warunków spełnianych przez osobę zainteresowaną , objęcie to obowiązuje w trybie obowiązkowym ( z mocy ustawy ) lub dobrowolnym ( na wniosek ) .

Ubezpieczeniem społecznym rolników obejmowani są , mający obywatelstwo polskie, rolnicy oraz pracujący z nimi małżonkowie i domownicy , spełniające określone wymogi ustawowe .

Wymóg posiadania obywatelstwa polskiego jest obligatoryjny , bez spełnienia , którego objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników , mimo istnienia pozostałych warunków , nie jest możliwe .Wymogu jednak tego nie spełniają osoby przebywające w Polsce na podstawie karty stałego pobytu , bowiem nadal zachowują obywatelstwo swojego kraju .

Wprawdzie w przypadku rolnika ustawa nie określa wieku jaki musi osiągnąć osoba będąca posiadaczem gospodarstwa rolnego , aby prowadzić na nim działalność rolniczą mogła być objęta ubezpieczeniem społecznym , należy jednak przyjąć , że może to nastąpić z chwilą uzyskania pełnoletności , tj. ukończenia 18 lat .

Zgodnie z postanowieniem Kodeksu cywilnego , dopiero osoba pełnoletnia może składać ważne świadczenia woli ,zawierać umowy , rozporządzać majątkiem i zaciągać zobowiązania.

W stosunku do wszystkich osób , tj. zarówno rolników ,jego małżonka i domowników, ustawa o ubezpieczeniu rolniczym nie określa górnej granicy wieku , po osiągnięciu którego nie istnieje obowiązek ubezpieczenia . Oznacza to , że obowiązek ubezpieczenia dotyczy także osób , które mimo osiągnięcia wieku emerytalnego , poprzez złożenie stosownego wniosku , nie ubiegają się o przyznanie świadczenia emerytalno-rentowego , nadal prowadzą działalność rolniczą lub pracują w gospodarstwie rolnym . Ustawa nie przewiduje również , w stosunku do tych osób , żadnych ulg w opłacaniu składek .

Rolnikiem w rozumieniu omówionej ustawy jest osoba fizyczna prowadząca na własny rachunek działalność rolniczą , jako posiadacz gospodarstwa rolnego położonego w granicach Rzeczypospolitej Polskiej .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:6-8 ) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

Do uznania rolnika nie wystarcza sam fakt bycia posiadaczem samoistnym ( np. właścicielem , współwłaścicielem ) albo zależnym ( np. dzierżawcą , współdzierżawcą ) gospodarstwa .

Warunkiem jest osobiste prowadzenie , w oparciu o posiadane gospodarstwo , działalności rolniczej na własny rachunek .

Ubezpieczeniem społecznym rolników są bowiem obejmowane tylko osoby czynne zawodowo , tj. wykonujące pracę w gospodarstwie rolnym lub przy prowadzeniu działu specjalnego produkcji rolnej .

Działalnością na własny rachunek jest również działalność kilku osób na wspólny rachunek . Sytuacja taka ma miejsce w przypadku gospodarstw będących współwłasnością kilku osób (np. spadkobierców) , gdy nie dokonano jej zniesienia , w postępowaniu sądowym, m.in. poprzez fizyczny podział oraz gospodarstw funkcjonujących w ramach spółek , zwłaszcza cywilnych , gdy kilka osób wspólnie prowadzi produkcję rolniczą i dzieli się produktami lub dochodami z ich sprzedaży .

Przepisy ustawy traktujące o prawach i obowiązkach rolnika odnoszą się w całej rozległości do obojga małżonków , będących współposiadaczami gospodarstwa rolnego i prowadzących działalność rolniczą na własny rachunek , co oznacza , że oboje są rolnikami w rozumieniu niniejszej ustawy .

Do małżonka rolnika nie będącego współposiadaczem gospodarstwa rolnego mają zastosowane te przepisy odnoszące się do rolnika , które regulują podleganiu ubezpieczeniu i świadczeniu z ubezpieczenia . Oznacza to , że małżonek rolnika spełniający określone warunki ustawowe podlega ubezpieczeniu obowiązkowo . Nie podlega mu natomiast wówczas , gdy przedstawi stosowne dokumenty , potwierdzające niewykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym ani w gospodarstwie domowym związanym z gospodarstwem rolnym .

Jako domownik może podlegać zarówno członek rodziny rolnika , jak i osoba obca , jednak związana z nim takimi więzami osobistymi , które wyjaśniają przyczynę wykonywania pracy na rachunek rolnika bez wynagrodzenia z tego tytułu .

Przy obejmowaniu ubezpieczeniem społecznym rolników domniemywa się , że :

1. Właściciel gruntów zaliczonych do użytku rolnego lub dzierżawca takich gruntów , o ile dzierżawa została zarejestrowana w ewidencji gruntów i budynków , prowadzi na tych gruntach działalność rolniczą ;

2. Podatnik podatku rolnego lub podatku od dochodu z działów specjalnych prowadzi działalność rolniczą w rozmiarze wynikającym z zakresu opodatkowania ;

3. Każda z osób będących współwłaścicielem lub współdzierżawcą gospodarstwa rolnego uczestniczy w prowadzeniu działalności rolniczej ;

4. Małżonek rolnika pracuje w gospodarstwie rolnym albo w gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z tym gospodarstwem ;

5. Osoba będąca domownikiem rolnika stale pracującego w gospodarstwie rolnym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy - jeżeli okoliczność tą potwierdzają zgodnymi oświadczeniami rolnik i ta osoba .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona:8-10 ) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

Podjęcie rozstrzygnięcia o ustaniu ubezpieczenia musi więc poprzedzać obalenie powyższych domniemań , przez osobę zainteresowaną , poprzez przedstawienie faktów i potwierdzających je dowodów , niezbicie potwierdzających istnienie zdarzenia lub zdarzeń uzasadniających dokonanie wyłączenia z ubezpieczenia .

Oceny dowodów , czy są wiarygodne i czy potwierdzają istnienie okoliczności wykluczających podleganie ubezpieczeniu , dokonuje placówka terenowa KRUS , właściwa ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego .

Różnorodność stanów faktycznych powoduje , iż podstawę do obalenia domniemania mogą stanowić bardzo różne dowody , stąd i trudność wymienienia ich wszystkich .

Przykładem najbardziej typowych mogą być :

• Dokument wystawiony przez urząd gminy , potwierdzenie udzielający zwolnienia z opłacania podatku rolnego (maksymalnie na 3 lata) , w związku z wyłączeniem gruntów z użytkowania ;

• Zawarta na piśmie i zarejestrowana w ewidencji gruntów i budynków umowa dzierżawy ;

• Wskazane osoby będącej faktycznie użytkownikiem gospodarstwa , np. w związku z wyjazdem właściciela na stałe do innej miejscowości .

Również jednostka organizacyjna KRUS może podjąć z urzędu postępowanie wyjaśniające , jeżeli ma uzasadniane wątpliwości , czy stan faktyczny sprawy odpowiada domniemaniu .

Rolnik może prowadzić działalność produkcyjną w kilku dziedzinach produkcji roślinnej lub zwierzęcej , może też koncentrować się na jednej z nich . Do uznania określonej działalności gospodarczej za działalność rolniczą niezbędne jest jednak , aby w swej istocie obejmowała ona biologiczne procesy z życiem roślin i zwierząt , takie jak : uprawa , chów , hodowla , pielęgnacja .

Nie jest konieczne , aby każda działalność uznana za rolniczą angażowała udział gruntów rolnych . Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników , nie precyzuje bowiem minimalnych rozmiarów działalności gospodarczej , której objęcie uzasadnia objęcie ubezpieczeniem . Obszar użytków rolnych w hektarach przeliczeniowych istotny jest natomiast wówczas , gdy w gospodarstwie nie prowadzi się działów specjalnych .

Gospodarstwem rolnym , w rozumieniu ustawy , mogą być budynki (pomieszczenia) , urządzenia i inwentarz , służące prowadzeniu produkcji , mimo braku użytków rolnych , np. przy produkcji pieczarek , czy uprawie kiełków roślinnych .

Działalność rolnicza jest rodzajem wolnego zawodu . Specyfika tej działalności powoduje , że w większości gospodarstw jest ona wykonywana bez przerwy , bez względu na porę roku rodzaj dnia (powszedni , świąteczny).

Ma to miejsce w szczególności w przypadku posiadania zwierząt gospodarskich , czy też prowadzenia upraw specjalistycznych w szklarniach , tunelach , budynkach gospodarczych , piwnicach np. kwiatów , nowalijek , pieczarek , cykorii .

Z objęcia ubezpieczeniem wynikają tak prawa , jak i obowiązki , zarówno dla ubezpieczonego (rolnika , jego małżonka i jego domowników) , jak i dla jednostek organizacyjnych KRUS .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona: 10-11) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

3. OBEJMOWANIE UBEZPIECZENIEM W TRYBIE OBOWIĄZKOWYM I WYŁĄCZANIE Z TEGO UBEZPIECZENIA .

1. ZASADY OGÓLNE .

Obowiązkowo podlega się równocześnie obydwu rodzajom ubezpieczenia , tj. ubezpieczeniu wypadkowemu , chorobowemu i macierzyńskiemu oraz ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu .

Istotą ubezpieczenia obowiązkowego jest jego istnienie nie zależnie od woli osób zainteresowanych (rolnika , jego małżonka i domowników) oraz tego czy dopełniono obowiązku bieżącego zgłoszenia do ubezpieczenia . Ubezpieczenie obowiązkowe powstaje od dnia spełnienia wszystkich warunków określonych ustawą , natomiast ustaje z końcem kwartału , w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganie temu ubezpieczeniu .

Obowiązek ubezpieczenia może powstać każdego dnia kwartału , jednakże jego ustanie , bez względu na przyczynę (np. przekazanie gospodarstwa następcy , sprzedaż , oddanie w dzierżawę , zaprzestanie działalności rolniczej lub pracy w gospodarstwie rolnym z powody długotrwałego lub stałego pobytu za granicą a nawet zgonu osoby zainteresowanej ) następuje zawsze z końcem kwartału .

Objęcie ubezpieczeniem może nastąpić również za okres miniony , jeżeli istnieje pewność co do faktycznego spełnienia warunków ustawowych , a w szczególności osobistego prowadzenia działalności rolnej lub pracy w gospodarstwie rolnym .

W przypadku rolnika i jego małżonka będącego współwłaścicielem gospodarstwa rolnego , objęcie ubezpieczeniem następuje za cały okres wypełniania wymogów ubezpieczenia obowiązkowego .

Gdy zaś chodzi o domownika , nie może on osiągać wstecz dalej niż data , do której istnieje prawo dochodzenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne , tj. do 5 lat .

2. WARUNKI SZCZEGÓŁOWE .

Ubezpieczenia społeczne rolników obowiązkowo podlegają :

1. Rolnik , gdy prowadzi na własny rachunek działalność rolniczą , jako posiadacz (samoistny lub zależny) , położonego w granicach Rzeczypospolitej Polskiej , gospodarstwa rolnego o obszarze użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny produkcji rolnej , w rozumieniu przepisów podatkowych ;

2. Małżonek rolnika stale pracujący w gospodarstwie rolnika , przy prowadzeniu działu specjalnego lub w gospodarstwie domowym bezpośrednio związanym z gospodarstwem rolnym ;

3. Domownik , tj. osoba bliska rolnikowi , która :

1. Ukończyła 16 lat;

2. Pozostaje z rolnikiem we wspólnym gospodarstwie domowym lub zamieszkuje na terenie gospodarstwa rolnego albo w bliskim sąsiedztwie ;

3. Stale pracuje w tym gospodarstwie domowym i nie jest związana z rolnikiem stosunkiem pracy .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona: 12-13) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

Jeżeli osoby te nie podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu i nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty z ubezpieczenia społecznego rolników albo jakiegokolwiek ubezpieczenia społecznego .

Przez osobę podlegającą innemu ubezpieczeniu społecznemu rozumie się pracowników , którzy są zatrudnieni w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa wymiaru obowiązującego w danym zawodzie oraz wszystkie osoby objęte ubezpieczeniem lub zaopatrzeniem emerytalnym z innego tytułu , np. zatrudnienie na podstawie umowy o pracę , umowy agencyjnej lub umowy zlecenia .

Z powyższych wyjaśnień wynika , że ubezpieczeniu społecznemu rolników nie podlega między innymi osoba objęta ubezpieczeniem w ZUS z tytułu wykonywania na podstawie umowy o pracę . Z ubezpieczenia tego zwalnia jednak wyłącznie zatrudnienie wykonywane w ramach stosunku pracy w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa wymiaru obowiązkowego w danym zakładzie , mimo iż obowiązek ubezpieczenia pracowniczego istnieje niezależnie od tego wymiaru .

Istnieje obowiązek ubezpieczenia społecznego pracowników jest ściśle uzależniony od istnienia pracy , bądź pobierania zasiłku dla bezrobotnych .Obowiązek ten obejmuje więc tylko czas trwania umowy o pracę i wypłaty zasiłku dla bezrobotnych , w tym pobieranych w tym czasie świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa . Nie istnieje zaś wówczas , gdy świadczenia te są nadal wypłacane po rozwiązaniu umowy o pracę . Wraz z ustaniem stosunku pracy ustaje bowiem również obowiązek ubezpieczenia pracowniczego , a dalsza wypłata świadczeń jest jedynie konsekwencją podlegania w ubezpieczeniu w okresie wcześniejszym .

Ubezpieczeniu społecznemu rolników nie podlegają również osoby spełniające warunki obowiązkowego ubezpieczenia w ZUS z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia . Ubezpieczenie to jest obowiązkowe dla osoby wykonującej odpłatnie pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia zawartej na okres co najmniej 15 dni . Obejmuje ono jednak również osoby wykonujące na rzecz jednego zleceniodawcy pracę na podstawie umów krótszych niż 15 dni , w przypadku gdy łączny okres ich trwania wynosi co najmniej 15 dni , a przerwa pomiędzy ostatnim dniem poprzedniej umowy i pierwszym dniem następnej umowy jest krótszy niż 60 dni . Obowiązek ubezpieczenia powstaje zaś od pierwszego dnia tej umowy , z której wynika , że łączny okres wykonywania umów wyniesie co najmniej 15 dni .Zliczaniu natomiast nie podlegają okresy wykonywania umów krótszych niż 15 dni , jeżeli przerwa miedzy umowami przekracza 60 dni lub gdy poszczególne umowy zawierane są z różnymi zleceniodawcami .

Powyższe zasady obejmowania ubezpieczenia osób wykonujących umowy agencyjne lub zlecenia dotyczą wszystkich osób wykonujących pracę na podstawie takich umów , zarówno w sektorze publicznym , jak i prywatnym .

Zarówno osoby zatrudniane na podstawie umów o pracę , jak i umów agencyjnych czy zlecenia nie mogą wybrać ubezpieczenia , któremu chcą podlegać . Wyjątek od tej zasady stanowią osoby prowadzące działalność rolniczą lub pracujące w gospodarstwie rolnym i prowadzące jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracuje przy prowadzeniu takiej działalności . Od 1 stycznia 1997 r. Mogą one dokonywać wyboru między ubezpieczeniem w KRUS i w ZUS .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona: 13-15) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

1. Rolnik , małżonek i domownik podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników , nieprzerwanie co najmniej 1 rok i podejmujący , po 1 stycznia 1997 r. , pozarolniczą działalność gospodarczą nie będąc pracownikiem nadal może :

• pozostać w tym ubezpieczeniu , bądź

• wybrać system ubezpieczenia społecznego osób prowadzących działalność gospodarczą ,

składając w KRUS lub ZUS oświadczenie w tej sprawie .

2. Rolnicy , ich małżonki i domownicy , którzy w dniu 1 stycznia 1997 r. Podlegali ubezpieczeniu społecznemu w ZUS z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej i jednocześnie spełniali , w tym dniu warunki do podlegania obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników - mogą złożyć w KRUS lub ZUS oświadczenie o chęci podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników . Osób tych nie obowiązuje wcześniejszy 1-roczny okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników .

Objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników następuje od daty wskazanej we wniosku , nie wcześniej niż data założenia tego wniosku . W przypadku osób , które zaświadczenie o chęci podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników , od 1 stycznia 1997 r. , założyły do dnia 31 marca 1997 r.

Należy zwrócić uwagę , że nadal nie wszystkie osoby prowadzące gospodarstwa rolne lub pracujące w takich gospodarstwach i prowadzące równocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą lub współpracuje przy prowadzeniu takiej działalności , mają prawo do dokonania wyboru ubezpieczenia społecznego rolników .

Brak takiej możliwości odnosi się do :

• Osób , które w dniu 1 stycznia 1997 r. Nie prowadziły działalności rolniczej , ani nie pracowały , jako małżonkowie i domownicy ;

• Osób ,które pozarolniczą działalność gospodarczą rozpoczynają lub wznawiają w sytuacji, gdy okres podlegania , przez nie , obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników jest krótszy niż 12 kolejnych miesięcy .

Obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu rolników nie podlegają również osoby mające ustalone prawo do emerytury lub renty . Ponieważ ustalanie prawa do emerytury lub renty następuje decyzją organu rentowego , wyłączenie z ubezpieczenia z powodu przyznania takiego świadczenia następuje od dnia wydania wspomnianej decyzji .

Od generalnej zasady stanowiącej , że ubezpieczenie ustaje z końcem kwartału , w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganiu temu ubezpieczeniu obowiązują następujące wyjątki :

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona: 15-17) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

• Jeżeli jednocześnie z ustaniem okoliczności uzasadniających podleganie ubezpieczeniu w trybie obowiązkowym , następują okoliczności uzasadniające objęcie ubezpieczeniem na wniosek (tj. w sytuacji gdy rolnik mimo iż przestał spełniać warunki ubezpieczenia obowiązkowego , np. z powodu podjęcia zatrudnienia poza gospodarstwem rolnym , nadal prowadzi działalność rolniczą i przed wydaniem decyzji potwierdzającej ustawie ubezpieczenia obowiązkowego złożył wniosek o objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym) , ubezpieczenie obowiązkowe ustaje z końcem kwartału , w którym ubezpieczonemu doręczono decyzję stwierdzającą ustanie tego ubezpieczenia ;

• W przypadku osoby , która złożyła wniosek o rentę lub emeryturę , obowiązek ubezpieczenia ustaje z końcem kwartału , w którym została decyzja o przyznaniu świadczenia , a jeżeli decyzja została wydana przed nabyciem prawa do świadczenia , z końcem kwartału , w którym ubezpieczony nabył to prawo .

4. OBEJMOWANIE UBEZPIECZENIEM NA WNIOSEK I WYŁĄCZANIE Z TEGO UBEZPIECZENIA .

1. ZASADY OGÓLNE .

Ubezpieczenie na wniosek jest dobrowolną umową dwustronną zawartą między osobą zainteresowaną , a KRUS .

Zakres tego ubezpieczenia może określić sama osoba zainteresowana , bądź wynika bezpośrednio z zapisów ustawy o ubezpieczeniach społecznych rolników .

Ustawa przewiduje możliwość wystąpienia z wnioskiem o objęcie ubezpieczenia dobrowolnego w każdym czasie . Ubezpieczenie na wniosek powstaje w zasadzie z chwilą złożenia wniosku , o ile osoba zainteresowana spełnia pozostałe warunki określone w ustawie. Wnioskodawca może również wskazać we wniosku późniejszy termin powstania ubezpieczenia . Nie ma możliwości uznania , że ubezpieczenie dobrowolne istniało w okresie przed złożeniem wniosku .Wniosek o objęcie ubezpieczeniem może złożyć bądź sama osoba zainteresowana (ta , która chce podlegać ubezpieczeniu) , bądź rolnik , na którego ta osoba pracuje . Z wniosku o objęcie rolnika występuje on sam , jednakże w przypadku , gdy działalność rolnicza prowadzona jest przez kilku rolników na własny rachunek - każda z nich może wystąpić z wnioskiem o objęcie ubezpieczeniem każdego z rolników wspólnie pracujących . Z wnioskiem o objęcie ubezpieczeniem osoby , która pracuje w gospodarstwie swego małżonka (nie będąc współposiadaczem gospodarstwa rolnego) ,może wystąpić zarówno ta osoba , jak i jej współmałżonek będący rolnikiem . Z wnioskiem o objęcie ubezpieczeniem domownika może wystąpić zarówno sam domownik , jak i rolnik na którego domownik ten pracuje . Jeżeli działalność rolnicza prowadzona jest na rachunek kilku posiadaczy gospodarstwa rolnego , każdy z nich może samodzielnie wystąpić z wnioskiem o objęcie ubezpieczeniem domownika .

Złożenie wniosku o objęcie ubezpieczeniem dobrowolnym jest ze strony osoby zainteresowanej deklaracją zawarcia umowy dwustronnej . Równoznaczne zawarcie takiej umowy jest natomiast wydanie , przez KRUS , decyzji o podleganiu temu ubezpieczeniu . Strony zawierające umowę przyjmują na siebie wzajemne zobowiązania . Ze strony rolnika to przede wszystkim zobowiązanie się do zapłacenia należnych składek , a ze strony KRUS gwarantowanie świadczeń na warunkach określonych w ustawie .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona: 17-19) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

Osoba podlegająca ubezpieczeniu na wniosek , w każdym czasie może złożyć oświadczenie o odstąpieniu od ubezpieczenia . Odstąpienie to może nastąpić wyłącznie z inicjatywy samej osoby zainteresowanej . Oznacza to , że rolnik bez zgody domownika nie może nie może wyłączyć go z ubezpieczenia , nawet wówczas , gdy domownik ten został objęty ubezpieczeniem na wniosek tego rolnika .

Nie jest to natomiast oświadczenie o odstąpieniu od ubezpieczenia zgłoszenie faktu ustania któregokolwiek z ustawowych warunków ubezpieczenia na wniosek np. gdy ubezpieczony domownik przestał pracować w gospodarstwie rolnym . Zgłoszenia tego faktu może dokonać także rolnik , nawet bez wiedzy i zgody osoby zainteresowanej .

Ustanie ubezpieczenia na wniosek następuje zarówno w związku z pisemnym oświadczeniem , jak i w wyniku nieopłacania należnych z tytułu tego ubezpieczenia składek , przez zobowiązanego rolnika .

W szczególności na wniosek może być objęty :

• Ubezpieczeniem wypadkowym , chorobowym i macierzyńskim :

1. Rolnik prowadzący działalność rolniczą na gruntach o obszarze użytków rolnych do 1 ha przeliczeniowego , pracujący w gospodarstwie małżonek i domownicy , osoby te przystępując do ubezpieczenia są nim obejmowane w pełnym zakresie , tzn. jednocześnie ubezpieczeniem wypadkowym , chorobowym i macierzyńskim oraz ubezpieczeniem emerytalno-rentowym ;

2. Rolnik prowadzący działalność rolniczą na gruntach o obszarze powyżej 1 ha przeliczeniowego oraz jego małżonek i domownicy , podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu albo mający ustalone prawo do emerytury lub renty . Osoba objęta ubezpieczeniem z innego tytułu , przystępując do rolniczego ubezpieczenia wypadkowego , chorobowego i macierzyńskiego , sama określa jego zakres (pełny lub ograniczony) . Emeryt lub rencista , od 1 stycznia 1997 r. ubezpieczeniu temu może podlegać wyłącznie w ograniczonym zakresie , (tzn. ma prawo jedynie do jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu , spowodowanego wypadkiem przy pracy w gospodarstwie rolnym lub chorobą zawodową albo śmiercią spowodowaną tym wypadkiem lub tą chorobą) .

• Ubezpieczeniem emerytalno-rentowym :

1. Rolnik , jego małżonek i domownik , podlegają na wniosek ubezpieczeniu wypadkowemu , chorobowemu i macierzyńskiemu ;

2. Osoba , która podlega ubezpieczeniu , jako rolnik lub małżonek rolnika i zaprzestała prowadzenia działalności rolniczej nie nabywając prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia , pod warunkiem jednak , że okres podlegania przez nią ubezpieczenia emerytalno-rentowemu , ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin lub innemu ubezpieczeniu społecznemu wynosił co najmniej 50 kwartałów , jeżeli nie podlegają innemu ubezpieczeniu lub nie moją ustalonego prawa do emerytury lub renty .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona: 19-21) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

Osoba , która aktualnie jest rolnikiem na gospodarstwie rolnym powyżej 1 ha przeliczeniowego , jego małżonkiem lub domownikiem może podlegać ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na wniosek tylko pod warunkiem , że podlega jednocześnie ubezpieczeniu wypadkowemu , chorobowemu i macierzyńskiemu . Nie może natomiast podlegać wyłącznie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu .

Zastrzeżenie to nie dotyczy jednak byłego rolnika i małżonka (pkt.2) . Może on podlegać wyłącznie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na wniosek i to w okresie , kiedy nie jest już rolnikiem . Jest to jedyny w ustawie wyjątek od zasady , że ubezpieczeniem może być objęta tylko osoba , która aktualnie jest rolnikiem , jego małżonkiem lub domownikiem . W tym wypadku wystarczającym jest , że osoba ubiegająca się o objęcie ubezpieczeniem była rolnikiem w przeszłości i posiada okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego co najmniej 50 kwartałów .

Warunkiem objęcia na wniosek tylko ubezpieczeniem emerytalno-rentowym jest jednak niewykonywanie , prze byłego rolnika , pracy w gospodarstwie rolnym w charakterze domownika u następcy , który przejął gospodarstwo . Rolnik , który przekazał gospodarstwo rolne lecz nadal w nim pracuje , podlega obowiązkowo ubezpieczeniu jako domownik .

Przepisy ustawy wykluczają możliwość objęcia ubezpieczeniem emerytalno-rentowym nie tylko obowiązkowo , ale i na wniosek osób , które podlegają innemu ubezpieczeniu społecznemu lub mają ustalone prawo do emerytury lub renty , odmiennie niż ma to w przypadku ubezpieczenia wypadkowego , chorobowego i macierzyńskiego .

Ubezpieczenie na wniosek ustaje w szczególności :

1. W przypadku osób , na których ubezpieczenie regularnie opłacane są składki kwartalne :

• Z końcem kwartału wskazanego w oświadczeniu ubezpieczonego ;

• Z końcem kwartału , w którym ubezpieczony złożył oświadczenie , jeżeli w oświadczeniu brak wskazania daty ustania ubezpieczenia .

2. W przypadku osób , na których ubezpieczenie nie są opłacane w terminie należne składki - z końcem kwartału , za które składki zostały opłacone .

Nie opłacenie składki w terminie jest traktowane jak odstąpienie od ubezpieczenia na wniosek , chyba że przed upływem terminu płatności składki rolnik złożył podanie o jego odroczenie albo udowodni , że nieopłacenie składki w ustawowym terminie było wynikiem zaistnienia trudnych do przewidzenia i niezawinionych przez płatnika okoliczności .

W przypadku wyłączenia z ubezpieczenia na wniosek wskutek nieuzasadnionego nieopłacenia składek za dany kwartał i ponownego złożenia , w tym samym kwartale , wniosku o podleganie ubezpieczeniu , objęcie tym ubezpieczeniem następuje nie wcześniej niż od pierwszego dnia następnego kwartału .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona: 21-22) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

5. WYJAŚNIENIA DOTYCZĄCE TRYBU ZGŁASZANIA DO UBEZPIECZENIA I WYDAWANIA DECYZJI .

Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników , rolnik zobowiązany jest , nie czekać na wezwanie , zgłaszać KRUS osoby podlegające ubezpieczeniu z tytułu pracy jego gospodarstwie oraz informować o okolicznościach mających wpływ na podleganie ubezpieczeniu i o zmianach tych okoliczności .

Każdorazowo czynności te rolnik zobowiązany jest wykonać w ciągu 14 dni od zaistnienia jakichkolwiek okoliczności mające znaczenie dla podlegania ubezpieczeniu .

Tak więc każdy rolnik stając się właścicielem (posiadaczem) , dzierżawcą lub użytkownikiem gospodarstwa rolnego i rozpoczynając na nim działalność rolnicza , obowiązany jest dokonać zgłoszenia do ubezpieczenia w placówce terenowej KRUS , właściwej ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego , wypełniając w tym celu formularz „ Zgłoszenia do ubezpieczenia ” .

Informacje zamieszczone w „ Zgłoszeniu do ubezpieczenia ” dotyczące wielkości gospodarstwa rolnego , dotyczącego rozpoczęcia działalności rolniczej , osób pracujących w gospodarstwie , ewentualnie podlegania innemu ubezpieczeniu społecznemu stanowią podstawę do rejestracji rolnika , jako płatnika składek oraz do wydania decyzji w zakresie podlegania ubezpieczeniu społecznemu samego rolnika jako współmałżonka oraz domowników , wykonujących prace w gospodarstwie rolnym , a w przypadku żony rolnika również w jego gospodarstwie domowym . Z tego też powodu „Zgłoszenie ... ” obowiązani są składać wszyscy rolnicy , bez względu na to czy sami spełniają warunki do objęcia ich ubezpieczeniem w trybie obowiązkowym , ewentualnie czy wyrażają chęć do przystąpienia do ubezpieczenia na wniosek , wykazując w nim członków rodziny pracujących w gospodarstwie i z tego tytułu podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników .Sama czynność zgłoszenia do ubezpieczenia jest jednak czynnością wtórną wobec istnienia ubezpieczenia . Oznacza to , ze nie zależnie od czasu , w którym zgłoszenie to zostanie dokonane , objęcie ubezpieczeniem obejmuje za cały okres , w którym spełnione były warunki ustawowe .

Do objęcia ubezpieczenia na wniosek niezbędne jest wyraźne wyrażenie woli , a w szczególności zakresu ubezpieczenia i czasu jego trwania .Z tego powodu „Zgłoszenie do ubezpieczenia ” powinny być dołączone „Wnioski o objecie ubezpieczenia społecznego rolników" , podpisane zarówno przez osobę bezpośrednio zainteresowana , jak i zatrudniającego ja rolnika .. Składając swój podpis na „Wniosku o objecie ubezpieczeniem ...” osób ,za które rolnik będzie opłacał składki , tj. współmałżonka nie będącego współposiadaczem gospodarstwa rolnego lub domownika , rolnik potwierdza fakt wykonywania przez nich pracy w gospodarstwie rolnym , a w przypadku żony również w gospodarstwie domowym .

Każdy fakt objęcia ubezpieczeniem , jak i ustania ubezpieczenia jest potwierdzony decyzja Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego lub decyzja wydana z jego upoważnienia .

Jeżeli rolnik nie dopełnił obowiązku terminowego zgłoszenia się do ubezpieczenia , bądź uchyla się od przedłużenia dowodów świadczących o nieistnieniu obowiązku ubezpieczenia , decyzja o podleganiu ubezpieczeniu wydawana jest z urzędu .

Prawomocna decyzja ustalająca podleganie ubezpieczeniu stanowi ponadto podstawę żądania zapłaty składek , chociaż w samej decyzji wysokość tych składek nie jest określona , a jedynie sposób jej obliczania .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona: 23-24) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

6. WYJAŚNIENIA DOTYCZĄCE SKŁADEK .

Z faktu objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników, niezależnie od formy tego objęcia (obowiązkowa , dobrowolna ) wynika obowiązek płacenia składek . Obowiązek ten spoczywa na posiadaczu gospodarstwa rolnego , na którego rachunku jest prowadzona działalność rolnicza . Jeżeli działalność rolnicza jest prowadzona przez kilku rolników obowiązek opłacania składek za wszystkie ubezpieczenia w danym gospodarstwie rolnym ciąży na nich solidarnie . Składki te opłaca jednak jeden z nich , wskazany przez pozostałych lub wybrany przez placówkę terenowa KRUS .

Ponieważ składki na ubezpieczenie społeczne rolników maja charakter należności kwartalnych , które nie podlegają podziałowi , obowiązek ich opłacania istnieje za pełne kwartały kalendarzowe , mimo iż objęcie ubezpieczeniem , zgodnie z zasadami omówionymi może nastąpić każdego dnia kwartału .

Przepisy ustawy o ubezpieczeniach społecznym rolników nie przewidują żadnych możliwości zwolnienia z opłacania składek , czy choćby zmniejszenia ich wysokości , stosowanie do okresu podlegania ubezpieczeniu w danym kwartale . Składki te musza być zatem opłacane w pełnej wysokości również za kwartały , w których podleganie ubezpieczenia dotyczy tylko ich części oraz w okresie pobierania świadczeń z ubezpieczenia społecznego rolników , takich jak zasiłki chorobowe czy macierzyńskie . W praktyce w wielu przypadkach występuje więc konieczność równoczesnego opłacania składek z dwóch tytułów , tj. zarówno do ZUS , jak i kwartalnej składki na ubezpieczenie rolnicze . Sytuacja taka występuje w każdym przypadku objęcia ubezpieczeniem społecznym rolników , z innym dniem niż pierwszy dzień kwartału , następującym w związku z zaprzestaniem działalności gospodarczej , ustaniem zatrudnienia na podstawie umowy o prace lub umowy agencyjnej .

Termin płatności przypada ostatniego dnia pierwszego dnia miesiąca danego kwartału , tj. 31 stycznia za I kwartał , 30 kwietnia za II kwartał , 31 lipca za III kwartał , 31 października za IV kwartał .

Konsekwencja niedotrzymana tych terminów bądź regulowania składek w niepełnej wysokości jest :

• Konieczność opłacania dodatkowo odsetek za zwlokę - w przypadku ubezpieczenia z mocy ustawy ,

• Wyłączenie z ubezpieczenia - w przypadku osób objętych nim na wniosek .

Obowiązkiem każdego płatnika jest samodzielne śledzenie zmian w wysokości składek i opłacanie ich każdorazowo w wysokości aktualnie obowiązującej .

Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników nie nakłada bowiem na KRUS obowiązku indywidualnego informowania rolników o każdorazowej zmianie wysokości składek .Druki przekazów pocztowych z wypisana kwota łącznej należności kwartalnej , cokwartalne przesyłane , przez placówki terenowe KRUS , maja jedynie ułatwić działania rolników w tym zakresie .

Nieznajomość aktualnej wysokości składki nie zwalnia rolnika z obowiązku terminowego płacenia składek w takiej wysokości . Rolnikom niedopełniającym powyższych obowiązków wymierzone są odsetki za zwlokę , na zasadach i wysokościach określonych w przepisach o zobowiązaniu podatkowym . Konsekwencje niedopełnienia obowiązków , w zakresie opłacania składek , przez niektórych płatników składek , ponoszą również pozostali rolnicy , bowiem powstające w ten sposób zadłużenie wpływają na wzrost wymiaru składek w następnych kwartałach .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona: 25-27) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

Wpłaty składek można dokonywać w kasie placówki terenowej KRUS , za pośrednictwem poczty lub banku , na rachunek właściwej placówki terenowej KRUS Płatnicy składek , którzy z nieregularnego wpływu dochodów , nie są w stanie regulować swoich zobowiązań z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników , mogą dokonywać częściowych przedpłat na przyszła należność kwartalna , jednakże w taki sposób , aby łączna kwota dokonanych wpłat pokryła pełna jej wysokość w obowiązującym terminie .

Ustawo o ubezpieczeniach społecznych rolników dopuszcza również możliwość dokonywania potrąceń ze świadczeń przysługujących rolnikowi , na poczet składek do opłacania których jest on zobowiązany.

Wysokość składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe wynosi 30% emerytury podstawowej obowiązującej w ostatnim miesiącu poprzedniego kwartału .

Składkę na ubezpieczenie wypadkowe , chorobowe i macierzyńskie ustala Rada Rolników w taki sposób , aby zapewnić płynność wypłat świadczeń z tego ubezpieczenia . Prezes ?Kasy ogłasza jej wysokość w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” , co najmniej 14 dni przed pierwszym dniem danego kwartału .

W przypadku objęcia ubezpieczeniem wypadkowym , chorobowym i macierzyńskim na wniosek w ograniczonym zakresie , składka wynosi 1/3 pełnej kwoty tej składki .

Za ubezpieczonego , z którym rolnik zawarł umowę o przejęciu gospodarstwa , jako następca , składkę emerytalno-rentową obniża się o 25% wymiaru pełnej składki . Obniżka ta dotyczy jednak tylko tych domowników , którzy po zawarciu umowy z rolnikiem nadal pracują w jego gospodarstwie. Nie mogą z niej natomiast korzystać ci następcy , którzy przejęli już gospodarstwo . W wyniku tego sami stali się bowiem rolnikami , zobowiązanymi do samodzielnego opłacania składek .

Osobą podlegającym ubezpieczeniu społecznemu rolników (rolnikom , ich małżonkom i domownikom) , które zostały zwolnione z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy i nie są uprawnione do zasiłków dla bezrobotnych , na warunkach określonych ustawą z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, na wniosek rolnika zobowiązanego do zapłacenia składki , przysługuje pokrycie składek na to ubezpieczenie w okresie pierwszych czterech kwartałów po rozwiązaniu stosunku pracy .

Dodatek:

Składka kwartalna obecnie wynosi : 213,30 zł . W tej składce jest wliczone ubezpieczenie zdrowotne , które stanowi 7,75% miesięcznego dochodu . Składka miesięczna w ZUS-ie jest prawie 3 razy większa i wynosi około 610 zł .

Na dzień dzisiejszy minimalna renta wynosi około 530 zł .

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

(Strona: 27-28) INFORMATOR KRUS Z RYBNIKA

„INFORMATOR O UBEZPIECZENIU SPOŁECZNYM ROLNIKÓW

• zasady i tryb ubezpieczenia „

Warszawa 1997

45

---