wyk, Study, Towaroznawstwo przemyslowe, Skory


Zagadnienia:

Przemysł skórzany. Stan organizacyjny, zaplecze badawcze.

Branże:

Wytwórnie wyrobów:

Mała kapitałochłonność.

Wysokie koszty pracy ludzkiej.

Struktura produkcji skór wg krajów UE:

Struktura produkcji wyrobów ze skór we krajów UE:

Przemiany gospodarcze w Polsce - kryzys przemysłu skórzanego:

Największe zagrożenia branży garbarskiej:

Największe zagrożenia branży obuwniczej:

Przemysł skórzany, zaplecze badawcze:

Znaki zastrzeżone przyznawane przez IPS Odział w Krakowie:

SKÓRY SUROWE

Skóra surowa (zielona) - skóra zdjęta ze zwierzęcia nie poddana procesom wyprawy. Może być świeża lub zakonserwowana.

Asortyment skór surowych dzieli się na:

Bazę surowcową dla uzyskania skór zwykłych są:

BUDOWA HISTOLOGICZNA SKÓRY: trzy podstawowe warstwy:

Uwagi:

Naskórek jest najcieńszy i jest usuwany w procesach wyprawy wraz z warstwą podskórną.

Skóra właściwa ma strukturę włóknistą.

Skóra właściwa = 99% kolagen + 1% elastyna

Włókna kolagenowe tworzone są przez teczki włókien o różnych wymiarach.

Skóra ma właściwości plastyczne i elastyczne.

Włókna kolagenowe tworzą spiralę 3D (helisa karotenowa)

Skóra może pochłonąć najwięcej wody i nie być przy tym mokra.

Lico skóry - tworzone przez ciekie, zwarte włókna kolagenowe, pozwala na identyfikację skóry.

Mizdra - część skóry przylegająca do tuszy.

Budowa chemiczna skóry surowej:

Struktura kolagenu:

Funkcje skóry:

Czynniki wpływające na jakość skóry:

Topografia skóry: - określa właściwości skóry na całej jej powierzchni

Skóry zwierząt małych garbowane są w całości.

Duże zależą od wieku zwierzęcia i przeznaczenia skóry.

Aso

2.METODY KONSERWACJI SKÓR SUROWYCH, ZWYKŁYCH, FUTRZARSKICH

Najczęściej stosowane metody konserwacji skór surowych zwykłych:

*SOLENIE - przeprowadza się przez posypanie skór od strony mizdry mieszanka soli kuchennej z dodatkiem sody bezwodnej do 3% i naftalenu krystalicznego ok. 1% lub z dodatkiem kw. borowego czy fluorokrzemianu sodowego do 2%. Sól kuchenna nie może zawierać zwiazków Ca, Mg więcej niż 1% w przeliczeniu na bezwodny siarczan. Należy stosować 30 do 50% soli w przeliczeniu na masę skór zielonych. Skóry konserwowane układa się w stosy na specjalnych pomostach, jedna na drugą, mizdrą do góry i dokładnie rozpostarte na całej pow. Solenie pozostawia 45 do 50% wody w skórze

*SOLANKOWANIE - przeprowadza się zanurzając skórę w 30% solance przez okres do 20H. Następnie skóry wyjmuje się i po 2 h obciekania układa się w stosy, posypując solą kuchenną w ilości o połowę mniejszą niż przy soleniu.

*SUSZENIE - stosuje się do skór małych, cienkich i niezbyt tłustych. Suszenie to podstawowy sposób konserwacji skór futerkowych. Przy tej metodzie zaw. Wody w skórze obniża się do 12-15%, co prowadzi do ubytku masy skóry o ok. 60%, zmniejszeniu grubości o ok. 50% i powierzchni o ok. 10%. Suszenie powinno być powolne i stopniowe, w miejscu przewiewnym i oceiniowym, a skóry odpowiednio rozpiete czy naciągnięte na prawidłach.

*PIKLOWANIE - polega na traktowaniu skór surowych roztw. Wodnymi soli kuchennej i kwasu mineralnego, o składzie: 15% NaCl 1.5% H2SO4 (96%) oraz 0,05 naftolu jako środka dezynfekującego. Surowiec skórzany konserwowany przez piklowanie wykazuje ograniczoną trwałość na składowanie.

*Inne metody: ZAMRAŻANIE, NAPROMIENIOWANIE PROMIENIAMI γ, IZOTOPU KOBALTU 60Co

Ze względu na oszczędność soli kuchennej i obniżenie kosztów produkcji w krajach wysoko rozwiniętych dominuje tendencja aby skóry surowe od razu po zdjęciu poddawać przerobowi w garbarniach

Zasady konserwacji i użytkowania wyrobów futrzarskich:

- unikać zmoczenia wyrobu

- w przypadku zamoknięcia - wyrób powiesić na wieszaku, przeczesać lekko miękką szczotką w kierunku pochylenia okrywy włosowej oraz suszyć w tem. Pokojowej z daleka od źródeł ciepła ( np. kaloryfer) w miejscu przewiewnym

- czyszczenie przeprowadzać tylko w fachowych punktach obsługi

- zmiętą podszewkę można prasować wyłącznie po jej odpruciu nigdy wraz z futrem; wysoka tem żelazka powoduje nagłe kurczenie się skóry i jej łamliwość oraz osłabia okrywką włosową

- w okresie letnim należy wyroby futrzarskie starannie przechowywać a ponadto przed zabez. wyrobu na okres letni należy dokąłdnie przetrzepać, lecz niezbyt silnie(!), uderzając kijem wiklinowym i dokonać koniecznych drobnych napraw. Następnie wyrób powiesić na wieszaku i po przesypaniu naftaliną lub innym środkiem owadobójczym(np. azotox) umieścić w szczelnym worku antymolowym.

- w okresie letniego przechowywania wyrobu, należy go przynajmniej raz na 2 miesiące przetrzepać, przewietrzyć i uzupełnić środki owadobójcze. Nie należy wyrobu wystawiac na bezpośrednie, silne działanie promieni słonecznych, szczególnie od strony okrywy włosowej.

- noszenie przedmiotów powodujących tarcie (np. torebek siatek) może spowodować uszkodzenie nawet najbardziej wytrzymałej okrywy włosowej w miejscu czestego stykania się jej z tym przedmiotem.

Czas użytkowania wyrobu futrzarskiego zależy przede wszystkim od oszczędnego i ostrożnego uzytkowania oraz od przestrzegania instrukcji użytkowania podanej na metce handlowej.

3. PODSTAWY KLASYFIKACJI SKÓR SUROWYCH ZWYKŁYCH

Czynniki które wpływają na jakość skór surowych i decydują o ich wartości są uwzględniane przy ich klasyfikacji jakościowej. Klasyfikacja surowych skór zwykłych polega na ustaleniu maksymalnych wymiarów wad i uszkodzeń - dopuszczalnych w poszczególnych klasach jakościowych; mają one przypisane odpowiedni liczby pkt. karnych, których suma decyduje o zaliczeniu skóry do danej klasy. Niezależnie od klasyfikacji jakościowej skóry sortuje się wg przeznaczenia tzn. oceniając surowiec przy doborze partii narokowych decyduje się o wykorzystaniu danej skóry jako skóry gotowej, decydujący wpływ ma tu struktura skóry.

4. METODY GARBOWANIA SKÓR ZWYKŁYCH

Garbowanie skór - przemianę s. surowej w s. wygarbowaną osiąga się przez odpowiednie traktowanie golizny specjalnymi środkami garbującymi.

Tworzywem konstrukcyjnym skóry wyprawionej jest naturalna włóknina kolagenowa skóry właśc.. Włóknina wiąże garbnik i przekształca skórę surową w s. wygarbowaną.

*Garbowanie mineralne: chromowe, glinowe (pseudograbowanie - tymczasowe), siarkowe, cynkowe

*Garbowanie garbnikami organicznymi: roślinne , tłuszczowe (zamszowe-irchowe)

*Do podstawowych metod garbowania należą: Garbowanie roślinne - do skór ciężkich podesz. popodeszwowych, pasowych, blankowych. Polega na przetrzymywaniu golca w wodnych roztworach garbników roślinnych zwanych brzeczką garbarską. Trzy etapy: *zagarbowanie, *garbowanie właściwe w zaporach *dogarbowanie w bębnach wolnoobrotowych. może być na zasadzie przciwprądu (w dolach trwa nawet 18 msc) lub w układzie zamkniętym nowoczesne metody garb. roślinnego umożliwiają otrzymywanie s. wygarbowanej już po 48h przy użyciu bębnów obrotowych. Mozna skrócić czas garbowania stosując ultradźwięki lub garbowanie w rozpuszczalnikach organicznych.

Garbowanie chromowe - czołowe miejsce w wyprawianiu skór miękkich na wierzchy obuwia, podszewki, rękawiczki, odzież i niektóre skóry tech.; Polega na reakcji w roztw. wodnych soli chromu (III) z kolagenem skóry. Podstawowym elementem procesu jest reakcja kationowa kompleksów CrIII ze zjonizowanymi grupami karboksylowymi reszt kw. asparaginiowego i glutaminowego stanowiących łańcuchy boczne podstawowej jednostki strukturalnej kolagenu. Garbowanie Chromowe JEDNOKĄPIELOWE (przed garb. skóry poddaje się piklowaniu) brzeczka chromowa z solami CrIII DWUKĄPIELOWE( najpierw kąpiel impregnująca, gdzie nasyca się goliznę związkami CrVI; druga kąpiel redukująca CrVI-III dla skór bardzo miękkich jak szewro rękawiczkowe

Garbowanie glinowe - rzadko bo skóry garbowane solami glinu III są mało odporne na działanie wody i trudne w barwieniu. Barwa biała skóry takiego garbowania jest odporna na światło; cechuje się dużą ciągliwością i miękkością. Polega na przetrzymywaniu golca w roztw 9-13% ałunu glinowego oraz 3-4% NaCl przez kilka dni; skory są zwykle dogarbowywane roślinnie albo chromowo. Garbowanie tłuszczowe - najbardziej znana metoda to: g. zamszowe, polegające na zastosowaniu tranów jako garbn. (gł. dorsza wysoka liczba jodowa 120-160; polega na samoutlenianiu tranu w wysokiej temp. ) w wyprawie skór sarn, jeleni, łosi, reniferów, jagniąt i owiec; cechują się: delikatnością, lekkością, znaczną porowatością struktury, miękkością i ciągliwością; przed procesem garb. usuwamy lico, golec silnie wapniony i wytrawiony

Garbowanie syntanowe - garbniki syntetyczne(syntany) to niezbędne uzupełnienie garbników roślinnych w celu wydatnego obniżenia ich zużycia. Dzieli się na: samodzielne - zastępują całkowicie garbniki roślinne (nie odgrywa większej roli) oraz pomocnicze - mające właściwości garbujące.

Kombinowane metody garbowania - uzyskuje się produkty o właściwościach, których nie można uzyskać stosując jeden, czysty sposób garbowania; wady jednej metody zmniejsza się zaletami drugiej; wpływa na skrócenie czasu wyprawy i oszczędność zużycia środków garbujących; najczęstsze połączenia: roślinne z chromowym/ glinowe z chromowym/ syntanowe z chromowym/ siarkowo - tłuszczowe

6. PODSTAWOWE PROCESY WYPRAWY SKÓR

1. Skóra surowa. 2. Moczenie i oczyszczanie skóry ( w dołach, bębnach obrotowych lub cytrokach, obecnie często stosuje się mieszalniki i pralnice). 3. Rozluźnianie obsady włosa i tkanki skórnej, otwarcie struktury włóknistej. 4. Papkowanie (smarowanie mizdry mieszaniną odwłasiającą) lub wapnienie (rozluźnianie roztworami wodnymi zasad). 5. Obróbka maszynowa lub ręczna: a) odwłosianie (usuwanie włosa i naskórka za pomocą odwłasiarki) - produkty uboczne to włos, wełna szczecina; b) mizdrowanie (usuwanie tkanki podskórnej za pomocą mizdrowarki - odmięśniarki) - prod. uboczny to oddzierki; c) dwojenie (przecinanie skóry na płaty na dwojarce) - prod. Ub. To dwoina; d) wyciskanie (brudu od strony lica). 6. Golizna wyodrębniona i oczyszczona. 7. Obróbka chemiczna: a) odwapnianie ( w bębnach i cytrokach) i wytrawianie (usunięcie substancji zasadowych, rozluźnienie i zmiękczenie enzymatyczne golizny); b) piklowanie (zakwaszenie golizny, przygotowanie do garbowania chromowego w bębnie obrotowym). 8. Golizna do garbowania. Ciąg dalszy dla garbowania chromowego: 9. Garbowanie jednokąpielowe przez dodanie brzeczki chromowej lub garbowanie dwukąpielowe redukcja chromu w tkance skórnej (w bębnach obrotowych). 10. Odleżenie po garbowaniu i utrwalenie garbnika w skórze. 11. Skóra wygarbowana. Ciąg dalszy dla garbowania roślinnego: 9. Zagarbowanie wstępne (w dołach) - farby. 10. Garbowanie właściwe - w zatopach. 11. Dogarbowanie w bębnach wolnoobrotowych. 12. Skóra wygarbowana. 13. Czynności przygotowawcze do wykończenie: a) wymywanie w bębnach obrotowych lub dołach (dla garb. Roślin. W celu usunięcia garbnika nie związanego, dla chromowego w celu zabezpieczenia dalszych operacji chemicznych wykończalniczych); b) wyżymanie (usunięcie nadmiaru wody); c) wyrównanie grubości za pomocą strugarki (ścinanie tkanki skórnej w miejscach grubszych lub dwojenie skór wygarbowanych); d) wybielanie (duże znaczenie przy wykończeniu skór garbowanych roślinnie); e) napełnianie (lepsze wykorzystanie części luźniejszych, pogrubienie warstwy licowej i uzyskanie dobrego chwytu skóry).14. Wstępne czynności wykończenie właściwego: a) barwienie (trzy sposoby: obracanie skór w kąpieli barwiącej w bębnie obrotowym, ręczne szczotkowanie lica roztworem barwiącym, natryskiwanie pistoletem natryskowym); b) natłuszczanie (otoczenie włókien skórnych osłona tłuszczu, który zmniejsza tarcie miedzy włóknami i zapobiega ich zlepianiu, dzięki czemu skóra zachowuje sprężystość, staje się bardziej miękka) w kąpieli lub przez smarowanie; c) suszenie (po garbowaniu roślinnym powoli, zapewniając wystarczającą wymianę powietrza wilgotnego, po chromowym intensywnie i krótko, na początku 35˚C, w końcowej fazie do 45˚C przy intensywnej wymianie powietrza wilgotnego). Ciąg dalszy dla skór miękkich: 14. Właściwe wykończenie skór miękkich: a) wykończenie skór farbami kryjącymi (kazeinowymi, kolodionowymi, plastykowymi); lub b) wykończenie anilinowe; lub c) lakierowanie skór lub d) laminowanie skór foliami. Ciąg dalszy dla skór podeszwowych: 14. Wyżymanie. 15. Dogarbowanie i napełnianie ( w bębnach szybkoobrotowych). 16. Odleżenie. 17. Wygładzanie (w wyżymarkach bębnowych). 18. Natłuszczanie od strony lica. 19. Suszenie 20. Walcowanie (za pomocą walca ugniatającego). 21. Sortowanie. 22. Magazynowanie skór wyprawionych

7. CHARAKTERYSTYKA ASORTYMENTU SKÓR SUROWYCH ZWYKŁYCH

Do podstawowego asortymentu surowych skór zwykłych należą skóry bydlęce, końskie, świńskie, owcze i kozie. Mogą one pochodzić z uboju prze­mysłowego (rzeźnie) oraz z uboju gospodarczego. Skóry surowe stanowią ważny artykuł w obrocie krajowym i międzynarodowym.

Zależnie od wieku, masy i płci zwierzęcia skóry surowe posiadają inne określenia, właściwości, przeznaczenie i wartość.

Do skór bydlęcych należą:

- skóra wyporka bydlęcego - skóra pochodząca z cielęcia zabitego zaraz po urodzeniu;

- skóra z cielęcia - skóra pochodząca z cielęcia z okresu żywienia cielaka wyłącznie pokarmem mlecznym, o masie skóry świeżej do 7 kg, odznaczająca się prawie równomierną grubością we wszystkich częściach, lekkim ścienie­niem boków i lekkim zgrubieniem karku, Stanowią jeden z najlepszych surowców do produkcji skór miękkich;

- skóra z żarłoka - skóra cielęcia z okresu przejścia cielaka z pokarmu mlecznego na pokarm roślinny. Odznacza się dużą luźnością i wyraźnie rozcią­gniętymi bokami. Skóry mało wartościowe dla przetwórstwa;

- skóra z bukata - skóra z młodej jałówki, byczka lub młodego wołu, Skóry wartościowe;

- skóra bydlęca lekka -'pochodzi ze zwierząt nieco starszych,

- skóra z jałówki - skóra z młodej krowy, która jeszcze się nie ocieliła,

- skóra z krowy - skóra z krowy, która już się ocieliła. Skóra ta odznacza się ścienieniem i rozciągnięciem boków; masa

- skóra z byka - skóra ze zwierzęcia płci męskiej, nie kastrowanego lub późno kastrowanego, odznaczająca się grubym i pofałdowanym karkiem i gru­bymi bokami

- skóra z wołu lub wolca - skóra z wykastrowanego zwierzęcia płci męskiej, odznaczająca się równomierną grubością we wszystkich częściach

Skóry z krów, wołów i byków o masie powyżej 27 kg należą do skór bydlę­cych ciężkich i wykorzystuje się je do produkcji skór twardych.

Skóry Z koni zależnie od wieku dzieli się na:

- skóry z wyporka - skóry ze źrebięcia martwo urodzonego lub zabitego zaraz po urodzeniu,

- skóry ze źrebięcia - skóry ze źrebięcia obojga płci

- skóry z konia - skóry z tych zwierząt obojga płci,

Skóry z młodych źrebiąt o dobrze rozwiniętej okrywie włosowej są wyko­rzystywane również w przemyśle futrzarskim, podobnie jak skóry cielęce. Skóry ze źrebaków i koni różnią się od skór bydlęcych występowaniem grzywy w części karkowej, dłuższą szyją i kończynami, a ponadto włosy na grzbiecie tych skór są skierowane w stronę ogona, nato­miast na skórach bydlęcych włosy grzbietowe tworzą tzw. wicher. Ze względu na duże zróżnicowanie we właściwościach przodów i zadów (grubość, zwartość tkanki) skóry te dzieli się na przody i zady końskie.

Skóry świńskie dostarczają wartościowego surowca przede wszystkim do produkcji skór galanteryjnych, a także skór obuwniczych. Jest to bardzo zróż­nicowany surowiec tak co do pochodzenia, jak i pod względem budowy i wła­ściwości. Grube i zwarte krupony mogą być przeznaczone do produkcji skór podeszwowych, a luźne i ciągliwe części brzuszne wykorzystuje się do produk­cji skór podszewkowych, rękawiczkowych itp. Wyróżnia się:

- skóry świń - pochodzące z warchlaków, macior i wieprzów, niezależnie od wieku zwierzęcia i masy skóry zdjętej z całej tuszy, w kształcie kruponu zwykłego czy poszerzonego; najczęściej jednak wykorzystuje się tzw. słupce skórzane pochodzące z grzbietowej części zwierzęcia;

- skóry knura - skóry z samca świni, niezależnie od masy skóry.

Skóry owcze, zależnie od jakości wełny i tkanki skórnej, mogą stanowić surowiec dla przemysłu garbarskiego lub futrzarskiego. Jako surowiec garbar­ski wykorzystuje się skóry owiec po strzyżeniu, z silnie zanieczyszczoną wełną, z dużymi goliznami oraz skóry o grubym i rzadkim włosie. Są to bowiem skóry nie nadające się na cele futrzarskie. Wszystkie inne skóry przeznacza się do uszlachetnienia w przemyśle futrzarskim, czy to od strony okrywy włosowej, czy mizdry (welury). Wielkość i jakość tych skór zależy od rasy, wieku, pochodzenia oraz wad i uszkodzeń. Skóra owcza wygarbowana jest na ogół nieścisła, bardzo porowata, mało wytrzymała na rozciąganie oraz ciągliwa.

Skóry kozie zależnie od wieku dzieli się na:

- skóry mleczaka - skóry z koźlęcia karmionego wyłącznie mlekiem, odzna­czające się prawie równomierną grubością i ścisłością na całej powierzchni;

- skóry żarłoka koziego - skóry pochodzące z koźlęcia z okresu przejścio­wego

- skóry roczniaka - skóry z koźląt w wieku ok. 1 roku, należą do najbardziej wartościo­wych ze względu na korzystne właściwości tkanki skórnej;

- skóry kozy - skóry z kóz, które co najmniej raz się kociły, odznaczające się ścienionymi, rozciągniętymi bokami

Skóry kóz krajowych nie dostarczają dobrego surowca ani dla przemysłu gar­barskiego, ani też dla futrzarstwa. Lepszy surowiec kozi pochodzi z importu, głównie z Azji (Indie, Chiny) i Ameryki Południowej.

8. PODSTAWY KLASYFIKACJI SKÓR WYPRAWIONYCH.

Podstawą klasyfikacji asortymentu skór wyprawionych (gotowych) jest ich podział na :

1. klasy - wg. ogólnego przeznaczenia użytkowego, wydziela się skóry

- obuwiowe wierzchnie, obuwiowe spodowe, , podszewkowe, odzieżowe, rękawiczkowe

- galanteryjne, rymarskie, techniczne i inne

2. grupy - wg. szczegółowego przeznaczenia użytkowego, cech strukturalnych, wykończenia i wyglądu zewnętrznego np. boksy zwykłe, skóry podeszwowe, welury

3. rodzaje - wg. pochodzenia surowca i jego rozkroju np. skóry cielęce , kozie, świńskie, bydlęce, końskie, które mogą występować jako skóry całe, połówki, boki, karki, szczupaki, dwoiny, itp.

4. odmiany - wg. metod garbowania, np. skóry garbowania roślinnego, chromowego, kombinowanego itp.

Poza tym podziałem wyodrębnia się skóry twarde i miękkie. S. twarde to skóry grube, ciężkie, najczęściej o dużej powierzchni, sprzedawane wg ich masy w kg; należą tu skóry podeszwowe, podpodeszwowe, rymarskie, techniczne, itp.

Skóry miękkie - na wierzchy obuwia, podszewkowe, odzieżowe, galanteryjne, rękawiczkowe, których ilość określa się w jednostkach powierzchni - dm2

Skóry gotowe dzieli się wg wielkości: małe, średnie duże; grubości: cienkie, średnie, grube, b. grube; na gatunki: tj. w zależności od rodzaju, liczby oraz na wielkości wad i uszkodzeń

9. właściwości topograficzne skór naturalnych gotowych

TOPOGRAFIA to miejsce skory, które jest opisywane. Istotny element przy opisie skóry. Inna grubość, budowa i właściwości ma ta sama skóra na karku, boku, części kruponowej, pachwinach. Różnice strukturalne zwłaszcza w ciężkich bydlęcych i końskich są tak znaczne ze skory te przed garbowaniem poddaje się rozkrojowi, aby poszczególne części inaczej garbować i wykańczać będą bowiem miały inne przeznaczenie. skora bydlęca: bok, krupon, kark, szczupak. krupon najcenniejszy 45% .Konska: przód zad. Skory futerkowe zdjętą płasko łeb kłąb łapki przednie bok grzbiet zad łapki tylne Zdjęta workowo- topografia bardziej szczegółowa.

W zależności od topografii skóry występują duże różnice w wytrzymałości na rozciąganie i ciągliwość skóry. Występuje symetryczny rozkład tych właściwości po obu stronach linii grzbietowej skóry. Wytrzymałość w kierunku równoległym do linii grzbietowej jest większa niż w kierunku prostopadłym o ok. 20%. Wyższej wytrzymałości odpowiada niższa ciągliwość, gdyż rozciąganie w kierunku splotów włókien daje efekt wysokiej wytrzymałości lecz niskiej ciągliwości i odwrotnie.

11. Jakie właściwości należy zbadać przy ocenie jakości warstwy wykończeniowej skory?

Na samym początku należy przeprowadzić analize organoleptyczną warstwy wykończeniowej (lica). Lico skór gotowych winno być czyste bez nalotów, ściśle związane z dermą, dobrze wygłądzone, bez pofałdowań i mechanicznych uszkodzeń, jednolicie zabarwione.

Badana właściwości:

- ODPORNOŚC NA WIELOKROTNE ZGINANIE- badanie przeprowadza się w temperaturze pokojowej oraz w temperaturze -15ºC. Stosując się fleksometr Ballyego określa się ilość zgięć. Po których na powierzchni skóry ukazują się pierwsze pęknięcia lica. Dobra jakościowo skóra winna wytrzymać ok. 500 tys zgiec.

- WYTRZYMAŁOŚĆ NA ZGINANIE SKÓR TWARDYCH - oznacza się przez zginanie próbek skóry dookoła walca licem na zewnątrz. Skórę uznaje się za niełamliwą, jeżeli przy zginaniu jej o 180º nie występują na licu pęknięcia widoczne gołym okiem

- ODPORNOŚC TERMICZNA LICA SKÓRY - działanie wysokiej temp. na lico skóry może spowodować zmianę barwy, połysku, faktury lica, odparowanie cześci skąłdników lotnych itp. Odporność termiczną określa się często odpornością na prasowanie ze względu na sposób przeprowadzenia tego oznaczenia. Przyrządem do tego oznaczenia jest SATRA typu STD 111 a celem badanie zmian powierzchni pod wpływem temperatury. Jako wynik podaje się najniższa temperaturę stopki przyrządu, pod działaniem której zaszły zmiany na powierzchni badanej skóry odpowiadające 4-temu stopniowi szarej skali do oceny barwy.

-ODPORNOŚĆ NA ŚCIERANIE (TRWAŁOŚC UŻYTKOWA)- ścieralność zalezy od: struktury skóry, części topograficznej, rodzaju garbowania, ilości garbnika, sposobu wykończenia, zawartości tłuszczu. Skóry garbowania roślinnego ulegają szybciej ścieraniu od skór garbowania chromowego. Impregnacja tłuszczami zmniejsza ścieralność o ok. 30%. Przyrząd według normy dla skór twardych SATRA typu STM 140

-ODPORNOŚĆ LICA NA TARCIE NA SUCHO I MOKRO (DLA SKÓR MIEKKICH)- badana próbka poddawana jest tarciu obrotowego filca pod odpowiednim obciążeniem an sucho i po zwilżeniu krążka wodą. Odporność lica określa się ilością obrotów lub przez porównanie zabrudzenia z szarą skalą.

-ODPORNOSC WYBARWIENIA NA TARCIE NA SUCHO I MOKRO

-ODPORNOSC WYBARWIEN NA ŚWIATŁO- oznacza się na Xenoteście

-ODPORNOSC NA ZADRAPANIA

12. CHARAKTERYSTYKA WŁAŚCIWOŚCI HIGIENICZNO-ZDROWOTNYCH SKÓRY

Nasiąkliwość, przemakalność i przepuszczalność wody

Nasiąkliwość skóry mierzy się ilością wody pochłoniętej przez 100 g skóry w określonym czasie i wyraża w procentach. Nasiąkliwość skóry, będąca funk­cją jej porowatości, jest uzależniona od struktury tkanki skórnej, rodzaju i intensywności wygarbowania, sposobu wykończenia, zawartości substancji impregnujących, natłuszczających itp.

Dla skór podeszwowych, galanteryjnych, odzieżowych i technicznych pożą­dana jest minimalna nasiąkliwość, natomiast skóry podpodeszwowe, pod­szewkowe czy potnikowe winny cechować się możliwie dużą nasiąkliwością i zwilżalnością.

Pomiar nasiąkliwości przeprowadza się metodami statycznymi i dynamicz­nymi za pomocą przyrządu Kubełki po 2 godz. i po 24 godz.

Ocena jakości i wartości użytkowej skór obuwiowych czy odzieżowych jest bardziej adekwatna w przypadku określania nasiąkliwości, przemakalności czy przepuszczalności wody w warunkach dynamicznych, do czego stosowany jest penetrometr Bally'ego.

Za pomocą penetrometru określa się: czas potrzebny do przeniknięcia wody przez badaną próbkę skóry, tj. przemakalność (w min), masę wody wchłoniętej przez próbkę w ciągu określonego czasu, tj. nasiąkliwość skóry (w %), oraz ilość wody przepuszczonej przez próbkę w ciągu określonego czasu, tj. przepuszczal­ność skóry (w g/godz.).

Przepuszczalność pary wodnej

Przepuszczalność pary wodnej jest jedną z ważniejszych właściwości higie­nicznych skór obuwiowych wierzchnich, skór odzieżowych i rękawiczkowych. Skóra naturalna ma właściwości higroskopijne, dzięki którym zdolna jest do pochłaniania i odprowadzania na zewnątrz pary wodnej.

Przepuszczalność pary wodnej zależy przede wszystkim od porowatości i roz­winięcia powierzchni wewnętrznej skóry, co jest wynikiem niektórych zabiegów przygotowujących skórę do garbowania, a także samego garbowania, natomiast zabiegi wykończalnicze w zasadzie obniżają przepuszczalność pary wodnej i powietrza.

Oznaczenie przepuszczalności pary wodnej polega na użyciu skóry jako błony oddzielającej fazę o wysokiej wilgotności od fazy o niskiej wilgotności powietrza. Kierunek przepuszczalności przebiega od fazy wilgotnej do fazy suchej. Według metody Herfelda przepuszczal­ność pary wodnej wyraża się ilością pary wodnej w mg przepuszczonej przez próbkę o powierzchni 10 cm2 w czasie 24 godz.

Sorpcja i desorpcja pary wodnej

Wchłanianie i wydzielanie pary wodnej, obok jej przepuszczalności przez skórę, należą do podstawowych właściwości higienicznych skóry naturalnej różniących ją od materiałów skóropodobnych. Elementy wyrobu stykające się bezpośrednio z ciałem człowieka powinny charakteryzować się dużą sorpcją i przepuszczalnością pary wodnej. Ciało człowieka bowiem nawet w stanie spoczynku wydziela pot, którego ilość w podwyższonej temperaturze i przy wykonywaniu ciężkiej pracy wzrasta. Przy noszeniu obuwia ze skór lakierowa­nych, silnie natłuszczonych, pokrywanych farbami kryjącymi obserwuje się przykre uczucie pieczenia stóp i wzmożone wydzielanie potu w wyniku zmniej­szenia się sorpcji i przepuszczalności pary wodnej.

Zasada oznaczania sorpcji (pochłaniania) pary wodnej polega na ustaleniu masy pary wodnej pochłoniętej przez próbkę w określonym czasie i znajdującej się w przestrzeni o wyższej prężności pary, a wyznaczenie desorpcji (wydzielania) pary wodnej polega na uste1aniu masy pary wodnej wydalonej w określonym czasie przez próbkę znajdującą się­w przestrzeni o niższej prężności pary

Przepuszczalność powietrza

Przepuszczalność powietrza przez skórę jest funkcją jej porowatości. Powinna być ona szczególnie duża w wypadku skór odzieżowych, obuwiowych i rękawiczkowych.

13. ZAMIENNIKI SKÓR MIEKKICH

Skóry sztuczne - tworzywa skóropodobne, które mają litą i spienioną warstwę polichlorku winylu, poliuretanu lub poliamidów, bądź innego tworzywa, na podłożu z tkaniny dzianiny lub włókniny. Proces technologiczny powlekania skór sprowadza się do powlekania nośników tekstylnych, metodą pośrednia lub bezpośrednią polimerami powłokotwórczymi przy użyciu powlekarek. Przez odpowiedni dobór składników mieszankpowłokotwórczej otrzymuje się powłoki o bardzo zróżnicowanych właśiwościach.

Sztuczna skóra jest wyrobem dwuwarstwowym, składa się z warstwy nośnika i powłoki tworzywa sztucznego. Skóry sztuczne sa niehigienicznymi zamiennikami skór miekkich. Dzieki wysokiej wytrzymałości nośnika tekstylnego posiadaja wymagane wartości wskażników wytrzymałościowych.

2. Skore syntetyczne - materiały jedno lub wielo warstwowe otrzymane przez impregnację żywicami poliuretanowymi podłoża włókninowego i koagulacje żywic na podłożu, a na końcu wykończenie otrzymanej mizdry mikroporowata warstwą. Podłoże może składać się z różnych włókien chemicznych. Skóry syntetyczne zwane sa inaczej poromerami lub skórami porometrycznymi,można o nich powiedzieć że oddychają. Inny podział tworzyw skóropodobnych

- te co przepuszczają powietrze, które są odpowiednikiem skór poromerycznych higienicznych, syntetycznych

- nieprzepuszczalne dla powietrza - skóry typu skaj, powlekanych , niehigienicznych

Tworzywa skóropodobne sa bardzo zróżnicowane zarówno pod względem użytych surowców, budowy jak i właściwości. Skóry dzieli się ze względu na

- przeznaczenie

- metodę wytwarzania

- rodzaj polimeru z którego składa się powłoka

- zastosowania materiału nośnika

- wykończenie

Tworzywa skóropodobne na wierzchy obuwia:

- powlekane stosowane na wierzchy obuwia wyjściowego - wytwarzane najczęściej przez powlekanie tworzyw tekstylnych warstwą tworzywa powłokotwórczego, głównie polichlorku lub poliuretanu. Lico tworzy z reguły cienka powłoka polimeru wykończalniczego, a efekt dodatkowy uzyskuje się przez wytłoczenie lub wydrukowanie wzoru.

- powlekane typu”adidas”, przeznaczone na wierzchy obuwia sportowego, montowanego głównie systemem bezpośredniego wtrysku spodów z poli(chlorku winylu). Stosunkowo gruby i luźny nośnik włókninowy, wytworzony z włókien poliestrowych i poliamidowych, powleczony jest warstwa polichlorkuwinylu. Warstwa ta może stanowić ok.25% grubości całego wyrobu

Duża grupę materiałów przeznaczonych na cholewki obuwia zimowego stanowia gotowe układy wielowarstwowe. Sa to najczęściej dwu lub trój sklejki, którychwierzch wykonany jest ze sztucznej skóry z pokryciem z PVC lub poliuretanu bądź tkaniny impregnowanej (ortalion)Stronę wewnętrzna stanowi tkanina ocieplająca, dzianina futerkowa.

Skóropodobne tworzywa koagulacyjne. Dzieki temu , że w procesie koagulacji materiał włókienniczy jest przesączony roztworem poliuretanu, materiał ma mięsisty chwyt i cechy poromeryczne. Wyeliminowane zostały złe właściwości tkanin powlekanych , jak strzępienie się nośnika oraz przebicie splotu nośnika . Przy ocenie jakości należy zwracać uwagę na takie ewentualne mankamenty jakskłonność do zmarszczeń i pofałdowań powłoki oraz adhezję powłoki do nośnika i wytrzymałość. Zespół cech przetwórczych tych materiałów jest korzystny, pozwala otrzymać modne obuwie, które jednak cechuje mała wytrzymałość.

Tworzywa skóropodobne przeznaczone na wnętrzne elementy obuwia.

Materiały podszewkowe powinny się cechować odpowiednimi właściwościami higienicznymi , głównie wysokim wskaźnikiem sorbcji pary wodnej oraz odpornością na ścieranie, na działanie potu i drobnoustrojów oraz trwałością wybarwienia.

Tworzywa skóropodobne są zwykle hydrofobowe i nie sorbuja pary wodnej, stąd tez podszewki sztuczne jak i koagulacyjne nie powinny być uzywane w obuwiu zamknietym. Wiekszość materiałów skóropodobnych na wnętrzne elementy obuwia produkowana jest metodą impregnacji i koagulacji roztworów poliuretanowych na nośnikach włókninowych, co zapewnia im korzystna strukturę. Wykończenie podszewek może być licowe jak i welurowe.

Inne sposoby wytwarzania podszewek i wyściółek to:

*Powlekanie pośrednie materiałów włókienniczych połokami z PVC lub poliuretanowymi oraz powłokami PVC z wykończeniem poliuretanowym,

*bezpośrednie nakładanie plastizoli a następnie ich żelowanie

Przepuszczalność powietrza przez skórę jest związana również z ciepłochron­nością i przepuszczalnością pary wodnej. Skóry o wysokiej przepuszczalności powietrza odznaczają się również dużą przepuszczalnością pary wodnej.

Przepuszczalność powietrza przez skórę mierzy się ilością powietrza prze­chodzącego przez jednostkę powierzchni skóry pod określonym ciśnieniem w danym czasie.

14. Wymień poprawnie właściwości fizykochemiczne skór twardych i miękkich, właściwości higieniczne obuwia.

15. Wymień jednostki miar właściwości skór wyprawionych.

1. Grubość i dopuszczalny spadek grubości (mm)

2. Wytrzymałość na rozciąganie (MPa)

3. Wytrzymałość na rozdzieranie (daN/mm)

4. Wytrzymałość na rozwarstwienie (mat. typu skaj)

5. Wydłużenie maksymalne (%)

6. Wydłużenie trwałe i sprężyste. (%)

7. Moduł sprężystości przy 5% i 20 % wydłużenia.(%)

8.Wytrzymałeś powłoki kryjącej (lica na wielokrotne zginanie w temp. Pokojowej i -150C)(liczba zgięć)

9. Odporność powłoki na niskie temperatury (0C)

10. Odporność termiczna lica.(0C)

11. Odporność lica na pękanie (skóry twarde).(

12. Adhezja powłoki wykończeniowej.(daN/10 mm)

13. Odporność lica na przepuklinie.(daN)

14. Odporność na starzenie.(

15. Odporność na ścieranie (mat. podeszwowe) (mm/1000 cykli)

16. Odporność na poślizg.(

17. Wytrzymałość ściegu.(

18. Temperatura skurczu skóry.(0C)

19. Zawartość chromu (Cr203), glinu, żelaza itp.(%)

20. Anizotropia - własności.

21. Zawartość azotu, soli amonowych i „substancji skórnej”(%)

22. Zawartość tłuszczu, (związanego i niezwiązanego).(%)

23. Zawartość popiołu.(%)

24. Wartość pH i liczba dyferencji. (brak jednostek)

25. Zawartość wody (%)

26. Zawartość substancji mineralnych

27. Zawartość składników wymywanych (%)

28. Kwasowość skóry (wartość pH)

29. Absorpcja wody w warunkach statycznych(%)

30. Przemakalność (min)

31. Przepuszczalność skóry (przepuszczalność wody)(g/godz)

32. Przepuszczalność pary wodnej(mg/10cm2)

33. Przepuszczalność powietrza[ml/(cm2*h)]

34. Ciepłochłonność:

- współczynnik przenikania ciepła (W/m2*k)

- współczynnik przewodzenia ciepła(W/m*k

16. WŁAŚCIWOŚCI EKOLOGICZNE SKÓR I WYROBÓW SKÓRZANYCH.

Proces wykończenia nadaje surowcom szkodliwości, pozostawia szkodliwe chemikalia, wysoka chemizacja procesów sprawia realne niebezpieczeństwo; procesy garbownicze są szkodliwe dla osób pracujących w garbarni, substancje mogą być wydzielane do powietrza w formie gazowej lub ciekłej; w skórze naturalnej występują: zw. Chromu VI(działanie toksyczne, mutogenne, rak płuc i oskrzeli) , aminy aromatyczne (barwienie skór), pestycydy, formaldehyd (duża toksyczność, działanie rakotwórcze, mutogenne, wł. uczulające - powoduje zapalenie skóry, wzmaga toksyczność innych zanieczyszczeń), zw, fenolowe, wolna siarka, wolne kwasy i alkalia( 3,5>pH>9 - podrażnienie skóry), PCV - monomer chlorku winylu(rakotwórczy, znajduje się w granulatach), izocyjaniany, dodatki uszlachetniające-stabilizatory, wiele materiałów toksycznych znajduje się również w mat. Skóropodobnych, substancje chemiczne mogą być wchłaniane przez skórę układ oddechowy i pokarmowy.

Do konserwacji stosuje się ok. 30-40 substancji - PCP(pentachlorofenol) - trudno biologicznie degradowany.

Znakowanie:

1979r. wprowadzono znak Błękitny Anioł; SG- znak jakości dla mat., które nie zawierają substancji szkodliwej dla zdrowia i środowiska lub ich ilość nie jest przekroczona; Ekotex (znak opracowany przez międzynarodowe zrzeszenie garbarzy) - opracował wymagania jakie musi spełniać wyrób aby otrzymać znak jakości: zapach-typowy dla wyrobu, odporność wybarwienia na podalkaliczny i kwaśny, pH; formaldehyd, glioksal, PCP - mg/kg, chlorofenole - oprócz PCP, pestycydy, zakazane barwniki ozowe, barwniki alergiczne, chromi, rozpuszczalne garbniki, ogół Al., Cr, Ti, Zr, substancje wypierane wierzch/podszewka, podszewka/podeszwa, metale ciężkie w mg/kg - antymon, arsen, ołów, kadm. Chrom, kobalt, miedź, nikiel, rtęć, cynk;

Pytania paszportu ekologicznego: zawartość odpowiednich związków( tak/nie/certyfikat), sposób barwienia - czy stosowano barwniki dla każdego koloru oddzielnie

17. WYKAŃCZANIE SKÓR

Skora wygarbowana nie nadaje się jeszcze do uzytkowania i niczym nie przypomina skory gotowej. Dopiero po wykonczeniu ukazuje ona charakterystyczny wygląd produktu gotowego i posiada wszelkie właściwości zgodne z jej przeznaczeniem.

Przy wykończeniu skor od strony licz chodzi o wyprodukowanie skór o równomiernej strukturze i licu możliwie jak najbardziej delikatnym, gładkim i ściśle związanym z derma, wykazującym równe zabarwienie i estetyczny wygląd. Chodzi również o uzyskanie powierzchni lica odpornej na działanie wody, brudu i światła i na tarcie. Przy wykończeniu skór typu welur i weluropodobnych chodzi o uzyskanie skór pełnych w dotyku, równomiernie wybarwionych na żywy kolor powierzchni matowej i czystej, nie ulęgającej łatwo zabrudzeniu, odznaczającej się jednakowo zwartym, krótkim i gęstym włóknem.

*W zakres wykończenia skór wchodzą operacje chemiczne, w których traktuje się skory środkami chemicznymi, celem uzyskania określonych efektów oraz operacje mechaniczne, obejmujące czynności natury fizycznej i obróbkę mechaniczna skory wygarbowanej.

Do podstawowych operacji chemicznych procesu wykończenia skór należy: płukanie i rozmaczanie skór wygarbowanych, zobojętnienie, natłuszczanie, napełnienie, dogarbowanie, barwieni, pokrywanie apreturami a także farbami kryjącymi.

*Do obróbki mechanicznej należą; usuniecie resztek tkanki przymiesnej, wyżymanie, wyrównania, lub pocieranie wyrównywanie grubości, szlifowanie, wygładzanie, zmiękczanie nabłyszczanie.

*Stosowanie takich czy innych metod i środków wykończalniczych uzależnione jest od rodzaju i przeznaczenia produkowanych skór, jak tez od metody garbowania

*Operacje wykończeniowe rozpoczyna się od rozmaczania skory wygarbowanej, ostatecznie jednak zakończenie procesu garbowania chromowego uzyskuje się poprzez zobojętnienie, zwane odkwaszaniem lub neutralizacja, oraz dogarbowanie.

*Następna operacja jest natłuszczanie, nadające skórze miękkość i pulchność, wpływa ona również na właściwości mechaniczne oraz higieniczne skory. Stosowane w garbarstwie preparaty będące mieszaninami tłuszczów noszą nazwę likierów. Większość likierów do natłuszczania skór stanowi układ wieloskładnikowy, np. o składzie olej lub tłuszcz, emulgator stabilizator, układ buforujący i woda. W praktyce stosuje się rożne metody natłuszczani skór.

*Barwieni skór, wykańczanie apreturami lub farbami kryjącymi, zalicza się do podstawowych procesów wykonczalnictwa skór miękkich. W praktyce stosuje się barwienie kąpielowi lub przez naniesienie roztworu barwnika na powierzchnie skory ręcznie lub mechanicznie. Najczecsiej jednak stosuje się barwienie natryskowe.

*Po tych procesach przygotowawczych następuje obróbka mechaniczna skór poprzedzająca właściwe wykończenie. Obróbka ta obejmuje

- Obróbkę powierzchniowa skór - wyrównanie i wygładzanie

- Suszenie i klimatyzowanie Skwo, przy zastosowaniu suszarki płytowej

Po wysuszeniu skory staja się twarde i bardziej sztywne i zatrącają elestycznosc. Dlatego tez następna operacja jest międlenie, groszkowanie i rozciąganie, mające na celu nadanie skórze odpowiedniej miękkości

*Następnie wykańcza się mechanicznie mizdrz lub lico skory, zależnie od tego, która strona skory ma być użytkowana. Po tych operacjach następuje nabłyszczanie, deseniowanie, pluszowanie, polerowanie oraz walcowanie.

*Przy właściwym wykończeniu skór z licem winno się przestrzegać następujących zasad:

- Warstwa kryjąca powinna skladanc się z trzech warstw, tj. warstwy podkładowej, środkowej, mającej na celu nadanie koloru i połysku oraz warstwy zewnętrznej, decydującej o odporności powierzchni na tarcie

- Powłoka kryjąca winna być możliwie jak najcieńsza

*wykończenie plastykowe stosuje się przy produkcji boksuffff, z poprawionym licem. Polega ono na szlifowaniu licz skory i wytworzeniu stosunkowo grubej powłoki kryjącej.

* wykończenie skór anilinowe - naturalny wygląd powierzchni i widoczny na niej rysunek lica.

- Wykończenie welurów i nubukow polega na natryskiwaniu apreturami białkowymi, a następnie roztworami dającymi wodo i burdo odporna impregnacje powierzchniowa.

18. WŁAŚCIWOSCI CHEMICZNE SKÓR WYPRAWIONYCH

Skład chemiczny skory wyprawionej zmienia się w zależności od rodzaju skory, metody jej garbowania, wykończenia i innych czynników. W większości przypadków istnieje ścisły związek miedzy jakością skory a jej składem chemicznym. Analizę chemiczna skory przeprowadza się zgodnie z obowiązującymi normami na skwarach skór pozostałych po badaniu właściwości fizycznych.

1. Zawartość wody.

Zawarto wody w skórze jako materiale higroskopijnym zależy od zawartości wody w otoczeniu, rodzaju wyprawy, zawartości tłuszczu. Przeciętna zawartość wody w skórze garbowania roślinnego wynosi 14%, zaś w skórach garbowania chromowego nieco więcej. Zawartość wody w skórze wpływa na jej właściwości, powierzchnie grubość, masę właściwości.

Skory twarde SA ewidencjonowane według ich masy, po przeliczeniu na 16% zawartości wody. Istnieje wiele metod oznaczenia zawartości wody w skórze. Normy zalecają metodę suszenia rozdrobnionej próbki skory w temperaturze 100+- w ciągu 4 godz. Do uzyskania stałej masy. Inna metoda polega na destylacji azeotropowej.

2.Skladniki mineralne. Miarą zawartości substancji mineralnych jest masa uzyskanego popiołu po spaleniu substancji mineralnych. Ich zawartość zależy przede wszystkie od rodzaju garbowania. Roślinne( 0,5-2,0%), roslinno-syntanowe( 4-6%), tłuszczowe(*%), chromowe(12%).

Większa zawartość popiołu świadczy o wadliwie przeprowadzonym procesie garbowania lub sztucznym obciążeniu.

3.Zawartosc tłuszczu.

Zawartość tłuszczu w skórze wyprawionej zależy od jej przeznaczenia - - skory podszewkowe(1,5-5%), obuwiowe wierzchnie (1,5-7%) wodoodpornych (25%)

Oznaczenie zawartości tłuszczu związanego polega na rozłożeniu skory odtłuszczonej i zmydleniu tłuszczu związanego alkoholowym roztworem KOH, przeprowadzeniu mydeł w kwasy tłuszczowe za pomocą kwasu solnego, wyekstrahowaniu kwasów tłuszczowych przez wytrząsanie w eterze etylowym, usunięciu rozpuszczalnika i oznaczaniu masy pozostałych kwasów tłuszczowych.

Tłuszcz wprowadzany do tkanki skórnej ma wpływ na wiele właściwości, nadaje włóknom elastyczność, obniża właściwości sorpcyjne i przenikalność pary wodnej i powietrza, zwiększ miękkość i ciakliwosc skory. Tłuszcz zawarty w skórze może znajdować się jako tłuszcz związany i niezwiązany.

3.Skladniki wymywane

Do składników wymywanych woda należą garbniki, ni garbniki i substancje mineralne, które wypełniają pory skory oraz adsorbowane SA na powierzchni elementów strukturalnych kolagenu. Duża zawartość składników wymywanych powoduje łamliwość i pociemnienie skóry oraz obniża właściwości wytrzymałościowe. Nadmierna ich ilość świadczy o nadmiernym obciążeniu skóry obniża także % jakość gotowego produktu.

4. Substancja skórna - zawartość azotu i soli amonowych.

Substancja skórna stanowi istotę tkanki skórnej, tj.bialko skórne, i oznacza się je na podstawie zawartości azotu. Zawartość azoty w skórze surowej jest wartością stała i wynosi 5,62. Inne substancje wprowadzone do koty podczas garbowania i procesów wykończenia zawyżają wartość substancji skórnej

5.Zawartosc garb2Onika związanego.

Garbnik związany w skórach garbowania mineralnego oznaczany set jako Cr2O3 - dla skór garbowania chromowego, Al2O3 - dla skór garbowania glinowego. Oznaczenia garbnika polega na utlenieniu chromu zawartego w skórze do chromu(VI), jodometrycznym oznaczeniu jej zawartości i wyrażeniu w % jako Cr2O3.Zawartosc chromu, glinu, ma duży wpływ na dopornosc skory na działanie wysokich temperatur w suchych i wilgotnych warunkach.

6.Kwasowosc skory

Wszystkie skory wykazują ojczym słabo kwaśny. Ilość i rodzaj kwasu ma bezpośredni wpływ na trwałość skory w czasie jej przechowywania. Szczególnie niebezpieczne SA niektóre kwasy niezwiązane nieorganiczne ( kwas solny, siarkowy). Nadmierna ich ilość w skórze nie tylko wpływa niszcząco na tkankę skórna, ale powoduje korozje stykających się ze skora metali.

O kwasowości skory świadczy jej p. oraz liczba dyferencji, rozumiana jako różnica miedzy wartością p. ekstraktu wodnego rozcieńczonego 10 razy a pierwotna wartością p. tego ekstraktu. Pomiar wartości liczby dyferencji przeprowadza się wówczas, gdy wartość p. ekstraktu jest niższa niż 4 lub wyższa niż 10.

Kwasowość skory oznacza się potencjometrycznie za pomocą elektrody szklanej. Skóry przeznaczone do długotrwałego magazynowania poddaje się próbom przyspieszonego starzenia.

19. CHARAKTERYSTYKA WŁAŚCIWOŚCI MAT. PODESZWOWYCH NATURALNYCH I SZTUCZNYCH

SKÓRY NATURALNE

Skóry podeszwowe produkowane SA z ciężkiego surowca bydlęcego, z grubych zadów końskich, ze skór świńskich i z dzików metodą roślinną, syntanowo-roślinną, rzadziej chromową. Od skór tych wymagana jest odpowiednia sztywność, duża odporność na ścieranie oraz mała nasiąkliwość wodą. Skóry garbowania chromowego posiadają lepszą odporność na ścieranie i są bardziej wytrzymałe, ale pod wpływem wody zmieniają swe wymiary liniowe, powoli wysychając i są śliskie.

Wśród skór podeszwowych wyróżnia się skóry waszowe i półwaszowe.Skóry te są wyprawione z surowca bydlęcego, podobnie jak i pozostałe skóry, ale są mniej nasycone garbnikami, stąd SA bardziej elastyczne, cieńsze i bardziej podatne na zginanie. Skóry półwaszowe znajdują się pod tym względem pomiędzy skórami podeszwowymi zwykłymi a waszowymi. Skóry na podeszwy obuwia występują w handlu jako krupony, półkrupony, zady koński i szczupaki. Skóry podeszwowe zwykłe- stosowane są do produkcji obuwia kołkowego i śrubowego skóry waszowe- do produkcji obuwia pasowego i szytego, a skóry półwaszowe - do produkcji obuwia klejonego. Najlepszym materiałem na podeszwy obuwia SA krupony bydlęce garbowania roślinnego. Zady końskie SA zbyt zwarte i ciezkie a skóry świńskie ze względu na zbyt luźna i niejednolitą budowe zalicza się do skór najgorszych.

20. WŁ. MAT. SKÓROPODOBNYCH NA WIERZCHY OBUWIA ( wł fizyczne, mechaniczne)

Tworzywa skoropodb powlekane na obuwie wyjściowe: wytwarzane przez powleczenie nośników tekstylnych warstwa tw powłokotwórczego, powłokotwórczego poliuretanu/PCW, lico to cienka powłoka polimeru wykonczalnego a efekt dodatkowy uzysk się przez wytloczenie/ druk wzoru, nowoczesne materialu sa miękkie, latwo się dostos kształtu do kopyta.

Tworzywa skoropodb powlekane typu „adidas” na obuwie sportowe i podobne: montowane sys bezposred wtrysku spodow z PCW, nosnik włókninowy jest gruby, luzny, z PS/PA, powleczony warstwa spienionego i litego PCW, w celu poprawy walorow uzysk mater wyst jako laminat np. z podszewka typu frotte.

Cholewki obuwia gotowego stanowia gotowe ukł wielowarstwowe: dwu-/trójsklejki, wierzch ze skory sztuce z pokryciem z PCW,PU lub ortalionu. Wew jest tkanina ocieplajaca, dzianina futerkowa, włoknina drapana, dzianina stylonowa

Skoropodob tworz koagulacujne: w procesie koagulacji mat włókienniczy jest przesaczony rozt PU, mat ma mięsisty chwyt i cechy pirometryczne; nosnik nie strzepi się i a jego splot nie przebija, skłonny do zmarszczen i pofałdowań powloki, otrzymuje się modne obuwie.

Wł fizyczne:

1) włókniny nośnikowe igłowane: masa pow - 1065 g/m2 (krajowe), 1064 (importowane); grub - 2,31 mm , 2,72 ; masa właść - 0,455 g/cm2 , 0,392; siła zryw - wzdłuż 19,8 daN/cm, 17,8, w poprzek 21,7, 24,4; wydłużenie zryw - wzdłuż 87%, 61, w poprzek 68, 67;

2) sztuczne skóry perforowane: masa pow - 370 g/m2 (krajowe), 404 (importowane); grub - 2,2 mm , 2,22 ; masa właść - 0,17 g/cm2 , 0,182; siła zryw - wzdłuż 13,8 daN/cm, 11,5, w poprzek 20,6, 16; wydłużenie zryw - wzdłuż 81%, 73, w poprzek 61, 51;

wł chemiczne:

1) włókniny nośnikowe igłowane: sorpcja - 5,6% , 2,5; desorpcja - 4,4%, 2,31;

2) sztuczne skóry perforowane: sorpcja - 2,8% , 1,2; desorpcja - 2,3%, 1,1; przesiąkliwość kropli wody - 26 min, 30; przepuszczalność powietrza - 8,3dm3/m2s, 12,3.

21. PROCEDURA ODBIORU JAKOŚCIOWEGO PARTII SKÓR NATURALNYCH

Podczas odbioru jakościowego skór do badań kontrolnych pobiera się z każdej partii, sposobem losowym, na ślepo, określoną w normie liczbę skór. Tak pobrane skóry winny zostać poddane odpowiednim badaniom. Badania te obejmują sprawdzenie:

-asortymentu - porównanie skór w dostawie z danymi zamówienia i dokumentu dostawy,

-cechowania - wg obowiązującej normy,

-zgodności z wymogami fizycznymi i chemicznymi - przez porównanie danych z atestu z wymaganiami obowiązującej normy na dany asortyment skór,

-koloru - przez porównanie z wzorcem katalogowym lub z zatwierdzonym przez dostawcę i odbiorcę wzorem,

-dopuszczalnych wielkości powierzchniowych - wg obowiązującej normy przedmiotowej,

-grubości i spadku grubości - wg obowiązującej normy i cechy grubości podanej na skórze,

-prawidłowości zakwalifikowania skór do danego gatunku - wg obowiązującej normy lub danego asortymentu skór.

Skore uwaza się za dobra, jeśli wszyst wynyki badan sa zgodne z wymogami i uzgodnieniami miedzy odbiorca a dostawca. Skora jest niedobra jeśli jedna właśc. jest niezgodna. Całą partia jest zgodna z norma jeśli:

- liczba skor wadliwie zakwalifikowanych do danego gatunkunie przekracza liczby kwalifikującej m1 dla skor miękkich/tward

- wartość wskaźników uzytkowych uzysk w badaniach dla każdej badanej skory sa zgodne z normami

22. WŁAŚCIWOŚCI OBUWIA POWSZECHNEGO UŻYTKU BADANE LABORATORYJNIE

Podstawowe wymagania stawiane obuwiu powszechnego użytku: wygoda, trwałość, higieniczność, estetyczny wygląd zewn. zgodny z modą. Właściwości gotowego obuwia są wynikiem: konstrukcji kopyta, materiałów i ich układów i technologii. Kształt obuwia powinien być zgodny z kształtem prawidłowo zbudowanej stopy; oprócz podstawowej funkcji ochronnej powinno umożliwiać stopie naturalny rozwój i funkcjonowanie Obuwie powinno mieć wyrównaną temp, odpowiednią wilgotność, wygodę, miękkość stąpania, elastyczność.

metody laboratoryjne: *wytrzymałość połączenia podeszwy z cholewka - oznaczana w zależności od systemu montażu i materiału; oznaczenie przeprowadza się stosując odpowiednie uchwyty do dynamometru(przyrząd SATRA) *wytrz. przymocowania obcasa do spodu *wyt. względna szwów cholewki na ścinanie - określa jakość łączenia poszczególnych elementów cholewki *elastyczność obuwia (dynamometr) *przemakalność (tzw. Wodoszczelność obuwia) *współczynnik zachowania kształtu czubka i pięty *ciepłochronność *odporność na poślizg *masa obuwia i inne wł. zależne od przeznaczenia i typu

23. OPISZ CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KOMFORT UŻYTKOWANIA OBUWIA.

użytkowane obuwie powinno chronić stopy przed działaniem czynników zewnt. powinno regulować dopływ i odpływ ciepła, umożliwiać odprowadzenie nadmiaru wilgoci , zmieniać swoją objętość wraz ze zmianami wymiarów stóp w czasie użytkowania , zabezpieczać przed poślizgiem , nie obciążać zbytnio, nie spowodować schorzeń;

grupy funkcji: *ochronne - ochrona stopy przed urazami mechanicznymi; przed zmianami temperatury, przed wodą, promieniowaniem słonecznym i szkodliwym działaniem elektrostatycznym; * higieny i komfortu - dobre samopoczucie i zdrowy stan stóp, zapewnia naturalny rozwój i funkcjonowanie, utrzymywanie odpowiedniego mikroklimatu, odprowadzenie pary, wewnętrznego ciepła, ochrona antybakteryjna, zapewnienie naturalnej pozycji stopy, poprawna anatomiczna konstrukcja i kształt; *socjalne i estetyczne - zgodność z modą co do formy, lini, zachowanie pierwotnego wyglądu jak najdłużej, zaspokaja potrzeby człowieka; humano ekologia- sprzyjanie człowiekowi; komfort użytkowania - zaspokajać fizjologiczne potrzeby stopy (komfort mikroklimatyczny - klimat wewnątrz obuwia: temp. 28-34 C, wilgotność względna 60-65%, stałość ; komfort reologiczny - siła nacisku a deformacja)

*właściwości ciepłochronne obuwia - wierzch i spód znajdują się w różnych środowiskach; zapewnienie stopie jak najbliższej temp. Ciała; zależy od użytych materiałów; wydzielanie potu:2,5-3 g/h; w temp. 34 C do 15g/h

24. PODZIAŁ ASORTYMENTU PRODUKOWANEGO OBUWIA GOTOWEGO.

Asortyment obuwia dzieli się z różnego punktu widzenia, a wg obowiązującego podziały w SWW i SWA dzieli się na:

- podbranże, zależnie od rodzaju materiału cholewki i podeszwy,

- klasy, wg ogólnego przeznaczenia

- grupy, zależnie od kroju i sposobu wykonania cholewki,

- systemu montażu, tj. od sposobu połączenia wierzchu ze spodem obuwia

Zależnie od rodzaju materiału na cholewki i podpodeszwy obuwie dzieli się na :

- obuwia z cholewką skórzaną na podstawie skórzanej

- obuwia z cholewką skórzaną na podpodeszwie nieskórzanej

- obuwia z cholewką tekstylną na podeszwie skórzanej

- obuwia z cholewką tekstylną na podeszwie nieskórzanej

- obuwia z cholewką tworzyw sztucznych i syntetycznych na podeszwie skórzanej

- obuwia z cholewką tworzyw sztucznych i syntetycznych na podeszwie nieskórzanej

Zależnie od ogólnego przeznaczenia obuwie dzieli się na klasy:

- obuwie powszechnego użytku, które może być: wyjściowe, robocze i domowe

- obuwie ochronne

- obuwie sportowe

- obuwie turystyczne

- obuwie pozostałe

Zależnie od wieku i płci użytkownika obuwie dzieli się na grupy:

lp

grupy

Wiek

Numer od - do

1

niemowlęca i poniemowlęca

Do 2 lat

11 - 14,5

2

wczes nodziecięca

3 - 4

15 - 17

3

przedszkolna

5 - 6

17 - 19,5

4

Szkolna

7 - 10

20 - 22

5

Dziewczęca

11 - 15

22 - 25

6

Chłopięca

11 - 15

22,5 - 26

7

Młodzieżowo-dziewczęca

16-18

22 - 26

8

Damska

Powyżej 18

21,5 - 27

9

Młodzieżowo-chłopięca i męska

Powyżej 15

23,5 - 31

Zależnie od kroju i wykonania cholewki obuwie dzieli się na typy:

Czółenka, pantofle, sandały, półbuty, półtrzewiki, trzewiki, buty, botki i pozostałe.

Zelżenie od systemu montażu obuwie dzieli się:

Klejone, przeszywane, pasowe, sandałowe, gdynkowe, astra, wywrotkowe, opankowe, wulkanizowane, wtryskowe i inne.

Zależnie od sezonu użytkowania obuwie dzieli się na:

Całoroczne, letnie, jesienno-zimowe i wiosenno-letnie.

Oprócz obuwia powszechnego użytku produkowane jest obuwie ochronne, sportowe, turystyczne i inne, które odróżnia się - ze względu na swoje specyficzne przeznaczenie:

Konstrukcją, doborem materiałów i technologią.

25. SYSTEMY NUMERACJI TĘGOŚCI I DŁUGOŚCI OBUWIA

Przemysł obuwniczy produkuje obuwie zróżnicowane pod względem długości i tęgości. Podstawową miarą długości w numeracji metrycznej jest 1 cm, który jest równy 1 numerowi obuwia. Nr długości obuwia to liczba wyrażona w cm odpowiadająca dł. Stopy, na którą obuwie jest przeznaczone.

Inne numeracje długości obuwia: *numeracja angielska(calowa) - podstawą jest cal(1cal= 2,54 cm; 1 numer obuwia = 1/3 cala); stosuje się numerację od 1 do 13 dla obuwia dziecięcego oraz od 1 do 13 dla dorosłych - są 2 grupy obuwia o tej samej numeracji , ale o innym przeznaczeniu i wielkości *numeracja francuska (sztychowa) - podstawą jest 1 sztych = 2/3 cm = jeden nr obuwia; obuwie różnicuje się na każdej długości pod względem jego tęgości tzn. obwodów wewnętrznych w przedstopiu i podbiciu; kształt stopy ludzkiej zróżnicowany jest pod względem tęgości; tęgość obuwia oznaczana jest dużymi literami alfabetu różniących się obwodem o 6mm a półnumery tęgości o 3mmtj. F1/2, G1/2itp.; rozróżnia się 5 tęgości podstawowych i 4 połówkowe

26. SYSTEMY MONTAŻU OBUWIA: klejony, przeszywany, pasowy, opankowy, ASTRA, sandałowy, gdynkowy, wywrotkowy, kołkowany, wtryskowy, WEM(wulkanizowane, prasowane), WUKA(wulkanizowane, konfekcjonowane)

27. ZNAKOWANIE OBUWIA POWSZECHNEGO UŻYTKU

Obuwie musi byc przed oddaniem do obrotu oznakowane, tak jak opakowanie jednostkowe i transportowe. Bezpośrednio na obuwiu (miejsce okresla norma), opakowaniu, etykiecie powinny być umieszczone trwale, czytelnie i estetycznie cechy uzytkowo - handlowe:

- nazwa producenta/znak towarowy lub nazwa handlowa modelu

- nazwa typu lub gr obuwia wg KTM i nr normy

- dł w sys krajowym metrycznym

- miesiąc i rok produkcji

- cena detaliczna

- nazwa koloru wierzchu

- znak kontroli jakości i znaku gatunku oraz znak jakości

- obwod cholewy kozakow

- oznaczenie wg KTM

Na opak jednostk i zbiorczo-transport powinny być podobne dane oraz liczba zapakowanych par. Oznakowanie obuwia wg normy powinno być na wew czesci obuwia lub tasiemce/etykiecie etykiecie takniny, przymocowane do każdej półpary, z możliwością usuniecia bez uszkadzania obuwia. Znaki powinny być wykonane farba, przez steplowanie, wytlaczanie, drukowanie. Powinny być trwale, estetyczne, czytelne, nie brudzące, nieuszkadzajace obuwia i przedmiotow stykających. Normy zalecaja dolaczenie ulotki informacyjnej z info nt uzytkowania, materialu na wierzch i spod oraz dot konserwacji. Od 1996 r zgodnie z wymogami UE, obuwie do sklepu musi mieć oznaczony sklad surowcowy zgodny ze stanem faktycznym, za pomoca piktogramu lub slownie. Info powinno się znajdowac min na jednej polparze każdej pary. Mogą być na obuwiu lub etykiecie. Zgodnie z przepisami UE oznakowanie musi dot 80% pow cholewki, 80% pow spodow, podszewki i wyściółki. Jeśli jeden składnik nie stanowi 80% wymienionych el, należy uwzględnić 2 glow składniki i uwidocznic je na metce lub obuwiu.

28. ZASADY I PODSTAWY KLASYFIKACJI OBUWIA POWSZECHNEGO UZYTKU.

I. rodzaj materialu cholewki i popodeszwy: cholewki i podeszwy(skora/skora; sk/inne; tekst/sk; tekst/inne; tw.szt/sk; tw.szt/inne)

II. ogolne przezn. dzieli się na klasy: powszechn. uzytku (wyjsc., robocze, domowe), ochronne, sportowe, turyst., pozostale

III. krój i wykon cholewki; typy - czółenka, pantofle, sandaly, półbuty, półtrzew, trzewik, buty, botki, pozostałe

IV. system montażu-klejone, przeszywane, pasowe, sanadalowe, gdynkowe, astra, wywrotkowe, opaskowe, wulkanizowane, wtryskowe.

V. sezon użytków - całoroczne, wios-letnie, letnie, jesien-zimowe

VI. wiek i plec użytkownika, grupy - niemowlęce i poniemowl, wczesnodzieciec, przedszkol, szkoln, dziewcz, chlopieca, młodzież-dziewcz, damska, młodzież-chlop, meska

Ob. Ochronne - np. buty rybackie i do polowow, gumowe, olejoodpor, wysokie, poniżej kolan, kwaso-/lugoodp, gumowe wysokie, górnicze zwykle/wzmocnione, garbarskie skórzane, wodoodpor, wodoszczelne, trzewiki hutnicze, półbuty/sandaly na podeszwie drewn z cholew skorz.

Ob. Sportowe - narciarskie biegowe zjazdowe, myśliwskie gumowe, do jazdy konnej, pantofle lekkoatletycz z kolcami/bez, trzewiki bokserskie, zapaśnicze.

Ob. Turystyczne - dost konstrukcja i material do jego przeznaczenia

29. OPISZ PROCEDURĘ ODBIORU JAKOŚCIOWEGO PARTII OBUWIA

Przy odbiorze jakościowym, z partii przedstawionej do odbioru należy pobrać sposobem losowym na ślepo określoną w normie liczbę par obuwia. Ilośc ta jest zależna od liczności partii.

Liczność partii w dostawie

Liczność próbki (pary)

Dopuszczalna w próbce liczba par obuwia wadliwego (liczba kwalifikująca)

do 150

20

2

151 - 280

32

3

281 - 500

50

5

5001 - 1200

80

7

1201 - 3200

125

10

3201 - 10000

200

14

Obuwie jest zgodne z norma, jeżeli odpowiada wymogom techniczno-użytkowym i nie zawiera błedów. Stwierdzeniem, że obuwie odpowiada wymogom technicznym, jest umieszczenie numeru normy na opakowaniu jednostkowym i zbiorczym.

Aby prawidłowo ocenić jakość kontrolowanego obuwia, należy wykonać szereg czynności, wykonując je w określonej kolejności. Sposób oceny organoleptycznej i kolejne fazy obrazuje rysunek ( niestety nie mam skanera to nie załącze rysunku ale on chyba nie jest potrzebny może pamiętacie to było na ćwiczeniach wyświetlane 13 czynności sprawdzania butów np. porównywanie długości , wielkości obcasów…)

Dokonując takiej oceny należy:

Sprawdzić czy na każdej półparze umieszczone SA wymagane oznaczenia określające producenta, artykuł, wielkość, tęgość cene itp.

Każda półparę objąć dłonią w ten sposób, aby kciuki znajdowały się nad noskiem a pozostałe palce pod podeszwą. Naciskając kciukiem nosek od góry i z boków zbadać sztywność sprężystość i prawidłowość wklejenia podnosków. Podnoski nie powinny deformować się pod naciskiem i powinny być jednakowe w obu półparach. Nastepnie zbadać jakość użytej skóry na przyszwy, które powinnybyć jednakowe w każdej połparze a skóra nie może być luźna i mieć tzw pływającego lica. Obserwujac przednią cześć cześc obu półpar obuwia oceniamy jego symetrię, prawidłowość i dobór elementów, szerokośc brzegów, grubość podeszwy, jakość wykończenia, symetryczność przyszycia nosków, przyszew, performacji, ozdobnego szycia itp. Brzegi podeszew wykończone ozdobnie powinny mieć wyraźnie wyciśnięte karby, tzw sztuper. Rzędy szycia cholewek powinny być bez supłów przypuszczeń powtórzeń i mieć równomierną długość oraz prawidłowy uciąg.

Przykładając stronami przyśrodkowymi do siebie obuwie, półpary piętami w strone badającego sprawdzić należy stan środkowej i tylnej czesci obuwia, prawidłowość połączeń użytych materiałów i wykończenia obłozyn pasków tylnych i zakładek jak również wysokość obcasa tylników i obłozyn . Piętowa cześć obuwia powinna być tak zaciągnięta i oklepana aby nie było na niej żadnych zmarszczek i łat, pięta nie powinna zwisać nad obcasem. Tylne paski powinny stanowić symetryczny środek pięty a ich szerokość w obu półparach musi być jednakowa. Należy zwrócić uwagę na obcas jego skaldniki szczelność ich dolegania malowanie czy wypalanie lub obciągnięcia.

Trzymając obydwie półpary w śródstopiu należy odwrócić powierzchnię podeszew do góry i sprawdzić jakość wykończenia podeszew i obcasów. Całe powierzchnie podeszwy i obcasa powinny być jednakowego koloru, równe i gładkie. Ścięgi, przyszycia i dublowania powinny być jednakowo oddalone od krawędzi cholewki na całym obwodzie.

Każdą półparę wziaść osobno w obie ręce i naciskać zakładki z obu stron sprawdzając ich sztywność i prawidłowe umocowanie, a następnie stan i wykończenie środkowej i wewnętrznej cześci. Należy sprawdzić stan i wykończenie środkowej i wew. cześci. Należy sprawdzić stan podszewki i podpodeszwy oraz wyściółki. Sprawdzić, czy nie ma wystających gwoździ, czy podszewka nie tworzy fałdów, czy nie mzgrubien i sladów kleju, czy podkrążki i dziurki do sznurowania są symetrycznie rozmieszczone itd. Pow. Podpodeszwy winna być równa i gładka. Przy obuwiu klejonym należy sprawdzić jakość przymocowania podeszew i obcasów w całym obwodzie.

Sposób przeprowadzania oględzin dostosowuje się każdorazowo do typu i charakteru danego obuwia.

30. Charakterystyka asortymentu skór miękkich

Skóry miękkie to skóry na wierzchy obuwia, skóry podszewkowe, odzieżowe, galanteryjne, rękawiczkowe itp. , których ilość określa się w jednostkach powierzchni (dm2).

Do podstawowego asortymentu skór obuwiowych wierzchnich należą:

Boksy cielęce -wyprawiane ze skór cieląt 4-6 tygodniowych metodą chromową. Należą do najcenniejszych skór obuwiowych i galanteryjnych, mają zwarte i delikatne liczko, odznaczają się dużą miękkością i elastycznością, są w dotyku pełne i mięsiste.

Boksy bydlęce (bukaty) - wyprawiane z lekkiego surowca bydlęcego metodą chromową. Najlepsze boksy pochodzą z jałówek i młodych krów. Stanowią podstawowy asortyment skór obuwiowych wierzchnich.

Boksy wodoodporne (waterproofty) - wyprawiane metodą chromową ze skór bydlęcych i świńskich. Są to skóry mocno natłuszczone. Wykorzystywane są do produkcji obuwia sportowego, turystycznego i specjalnego.

Szewro (giemza) - pochodzi ze skór kozich i zaliczane jest do najbardziej szlachetnych i luksusowych skór miękkich. Są garbowane chromowo, mają ładne naturalne liczko. Szewro kozie stosowane jest do produkcji obuwia luksusowego damskiego i męskiego oraz luksusowej galanterii. Szewro końskie produkowane jest z przodów końskich metodą chromową, z wytłoczeniem rysunku lica skóry koziej. Są grubsze i większe od skór szewra koziego i nie są zaliczane do surowca najwyższej jakości.

Nako - skóra z przodów końskich po lekkim zeszlifowaniu liczka, wykończone farbami nitrocelulozowymi. Powierzchnia jest odporna na działanie wody, łatwo rozpuszcza się pod wpływem rozpuszczalników organicznych. Używane są do produkcji obuwia letniego, gdynek i obuwia dziecięcego.

Szewrety - imitacja szewra koziego. Produkowane ze skór owczych i psich garbowanie chromowego.

Skóry anilinowe - produkowane ze skór dobrej jakości, cienkich, o czystym i nie uszkodzonym liczku. Zaliczane są do skór luksusowych. Rysunek lica jest widoczny, skóra jest bardzo miękka i niezbyt gruba, równomiernie wybarwiona, lico powinna być ścisłe i delikatne oraz odporne na działanie światła i żółknięcie.

Skóry florentique - wyprawia się je jak skóry z poprawianych licem tylko że na końcową warstwę połyskową nakłada się warstwę lakierową zwaną kontrastową. Jednobarwne - gdy powłoka kontrastowa i podkład są w tym samym kolorze. Dwubarwne - gdy powłoka jest w innym kolorze niż podłoże.

Skóry antyczne - warstwa połyskowa nie jest równomiernie rozłożona na całej powierzchni skóry i daje efekt przyciemnienia i rozjaśnienia w kształcie mozaiki.

Skóry nappa - produkowane ze skór bydlęcych garbowanych chromowo. Mają dużą miękkość, zachowują wymaganą dla cholewki ścisłość i ograniczoną ciągliwość.

Skóry marszczone - produkowane ze skór bydlęcych i świńskich. W wyniku specjalnie prowadzanego sposobu garbowania uzyskuje się trwałe ściągnięcie lica oraz wyraźnie zmarszczenie jego powierzchni. Lico tych skór może być z połyskiem lub matowe.

Skóry lakierowane - produkuje się ze skór kozich, cielęcych, bydlęcych, końskich i świńskich. Kozie - najlepsze. Charakteryzują się ładnym zewnętrznych wyglądem, lustrzanym połyskiem, są cienkie i miękkie. Powłoka lakieru powinna być cienka, równo położona i gładka, nie może pękać przy zginaniu, musi mieć ciągliwość i elastyczność zbliżoną do skóry.

Welury (zamsze chromowe) - wyprawiane z surowca bydlęcego, końskiego, koziego i świńskiego metodą chromową. Wykańczane są od strony mizdry.

Nubuki - wykańczane są od strony lica, które są lekko zeszlifowane. Barwione są tylko na jasne kolory.

Juchty- wykańczane od strony lica

Feldry - wykańczane od strony mizdry. Do produkcji obuwia wojskowego, roboczego i turystycznego.

Skóry podszewkowe - produkowane z różnego rodzaju surowca i różnymi metodami. Wykańcza się je z licem w kolorze naturalnym. Powinny cechować się dużą nasiąkliwością, przepuszczalnością powietrza i pary wodnej i odpornością na pot i tarcie. Wykorzystywane są na podszewki wtedy gdy rodzaj surowca, jego wada i struktura tkanki skórnej nie pozwalają na przeznaczenie skór do innych celów.

Skóry odzieżowe - wykańczane w różnych kolorach os strony lica i mizdry. Powinny cechować się dużą miękkością, elastycznością, być pełne w dotyku, o zwartym liczku, mieć dużą wytrzymałość szwu, przepuszczalność powietrza, dużą odporność na działanie wody, potu, światła. Służą do produkcji płaszczy damskich i męskich, kurtek. Kombinezonów, kamizelek, pilotek, czapek. Powinny być bardziej miękkie, ciągliwe, odporne na benzynę i smary, niskie temperatury a ich powłoka powinna być odporna na starzenie.

Skóry rękawiczkowe - produkowane ze skór kóz, jagniąt, cieląt, saren, jeleni, reniferów, świń. Powinna cechować się dużą ciągliwością, jędrnością, odpornością na działanie potu, wody i światła i na pranie. W dotyku powinny być jedwabiste i miękkie, mieć jednolite, trwałe wybarwienie.

Skóry rękawiczkowe zwykłe - skóry nappa, barwione i wykończone od strony lica. Mogą być barwione jednostronnie, odmiennie os trony lica i mizdry.

Skóry zamszowe (irchowe) - ze skór saren, jeleni, reniferów i innych. Wykańczane są w kolorze naturalnym, żółtokremowym. Przypominają wyglądem zewnętrznym welurowe skóry.

Skóry glace - z młodych kóz, owiec i jagniąt. Skóry są miękkie ale mniej ciągliwe.

Skóry galanteryjne - podstawowym surowcem są skóry świńskie, cielęce, owcze, kozie, gadów i płazów. Największą wartość mają skóry z licem naturalnym odpowiednio wykończonym. Skóry z wyraźnie uszkodzonym licem są wytłaczane w różne wzory imitujące skóry jaszczurek, wężów, krokodyli itp. Skóry grubsze na produkcję galanterii ciężkiej: walizy, nesesery, teczki. Skóry cieńsze do produkcji galanterii lekkiej: portfele, portmonetki, paski. Charakteryzują się umiarkowaną miękkością i pulchnością, młą ciągliwością, odpornością wybarwienia na tarcie na sucho i mokro oraz na działanie wody i promieni słonecznych.

31. Charakterystyka asortymentu skór twardych

Skóry twarde to skóry grube, ciężkie, najczęściej o dużej powierzchni, które sprzedawane są według ich masy (w kg). Należą tu skóry podeszwowe, podpodeszwowe, rymarskie, techniczne itp.

Skóry podeszwowe - produkowane z ciężkiego surowca bydlęcego z grubych zadów końskich, ze skór świńskich i z dzików. Powinny charakteryzować się odpowiednią sztywnością, dużą odpornością na ścieranie i mała nasiąkliwością.

Skóry waszowe - wyprawiane z surowca bydlęcego ale mniejsze nasycenie garbnikami powoduje, że są bardziej elastyczne, cieńsze i bardziej podatne na zginanie.

Skóry półwaszowe - pomiędzy skórami podeszwowymi zwykłymi a waszowymi. Stosowane do produkcji obuwia klejonego.

Skóry podeszwowe zwykłe - do produkcji obuwia pasowego i szytego.

Skóry podpodeszwowe - wykorzystywane skóry bydlęce, świńskie, końskie.

Skóry rymarskie - podstawowym surowcem są ciężkie skóry bydła rogatego i skóry świńskie i końskie o zwartej tkance skórnej. Powinny cechować się dużą wytrzymałością na rozciąganie, małym wydłużeniem i nasiąkliwością, odpornością na pot i niskie temperatury, nie powinny wykazywać zmian swoich cech po wielokrotnym rozmoczeniu i wysuszeniu. Przeznaczona są do produkcji uprzęży, siodeł, ładowic, pasów, futerałów, artykułów podróżnych i sportowych.

Skóry blankowe - produkowane ze skór jałówek i młodych krów, świńskich. Wykańcza się je w kolorze naturalnym lub barwi na kolor czarny. Powinny być elastyczne, miękkie i umiarkowanie sztywne, lekko natłuszczone.

Skóry blankowo-juchtowe - właściwości pośrednie między blankami a juchtami. Bardziej elastyczne i miękkie niż blanowe.

Skóry becakowe - produkowane z surowca bydlęcego ciężkiego. Przy wykańczaniu silnie natłuszczane. Przeznaczane na napierstniki - powinny cechować się duża wytrzymałością na rozciąganie oraz mała ciągliwością.

Skóry uprzężowe i trokowe - wyprawiane z ciężkich skór bydlęcych i świńskich, silnie natłuszczane. O naturalnej barwie, odcieniu kremowym, bardzo wytrzymałe, elastyczne i pełne w dotyku.

Skóry surowcowe i pergaminowe - wykańczane bez właściwego garbowania. Twarde i sztywne, o szklistym przekroju, nie przeświecający. Wykorzystywane w przemyśle tkackim i do produkcji kół zębatych. Po kilkakrotnym natarciu wodnym roztworem gliceryny stają się przezroczyste, miękkie i elastyczne. Używane do produkcji siodeł, troków, oprawy książek, do celów ortopedycznych.

Skóry techniczne - skóry miękkie, produkowane z różnego surowca różnymi metodami zależnie od przeznaczenia i żądanych właściwości. Najwięcej wykorzystuje przemysł włókienniczy: natoczki, uszczelki, bicze tkackie.

Skóry inne - skóry o specjalnym przeznaczeniu, szczególnie skóry ortopedyczne, meblowe, introligatorskie, gazomierzowe, potnikowe, na piłki sportowe.

32. Opisz kolejne procesy technologiczne w produkcji obuwia.

Proces produkcji obuwia składa się z stepujących etapów:

1. Rozkrój materiałów (surowca) na elementy odpowiadające poszczególnym częściom składowym wierzchu, podszewki i spodu obuwia - dokonuje się tego za pomocą wycinaków i wycinarek hydraulicznych, ostatnio zaś za pomocą komputerowego systemu rozkrawania sprężonym strumieniem wody, co pozwala optymalnie wykorzystać materiał, eliminuje wykrojniki oraz zwiększa wydajność.

2. Opracowanie tych wyciętych elementów (ścienianie brzegów, wyrównywanie grubości, formowanie elementów), tj. przygotowanie ich w sposób nadający się do łączenia.

3. Łączenie poszczególnych części składowych cholewki - wykrojone i opracowane części składowe obuwia są przekazywane do szwalni, następnie do warsztatu montażowego.

W szwalni łączy się ze sobą przygotowane elementy cholewki. W warsztacie montażowym pierwsza czynnością jest przyczepienie podpodeszwy do kopyta, które jest podstawowym narzędziem przy produkcji każdego obuwia. Uformowaną zakładkę, posmarowana klejem, wkłada się pomiędzy wierzch a podszewkę i obciąga na specjalnej maszynie. Podobnie postępuje się z podnoskiem. Tak przygotowana cholewkę zakłada się na kopyto, przyczepiając ją do niego teksem lub z pomocą kleju szybkowiążącego.

4. Zaciąganie cholewki na kopyto (tzw. ćwiekowanie) - przyczepianą do kopyta podpodeszwę i wierzch łączy się wstępnie ze sobą na maszynie zwanej przedćwiekarką, po czym następuję właściwe ćwiekowanie, tj. zaciąganie cholewki na maszynach zwanych ćwiekarkami. Celem ćwiekowania jest nadanie cholewce przestrzennego kształtu, jaki posiada kopyto.

5. Właściwe łączenie wierzchu ze spodem obuwia, tzw. montaż obuwia - istnieje wiele sposobów trwałego połączenia cholewki ze spodem obuwia - do podstawowych systemów montażu należą systemy: klejony, przeszywany, pasowy, sandałowy, gdynkowy, wywrotkowy, kołatkowy, wtryskowy i inne.

6. Wykończenie obuwia (frezowanie, ścieranie, woskowanie, polerowanie itp.)

7. Ocena jakości wg obowiązujących norm, znakowanie, i pakowanie gotowego obuwia.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Klasyfikacja, Study, Towaroznawstwo przemyslowe, Skory
pytania skry pani Z, Study, Towaroznawstwo przemyslowe, Skory
Pytania i odpowiedzi do testu wielokrotnego wyboru, Study, Towaroznawstwo przemyslowe, Skory
sciaga-włokna (2), Study, Towaroznawstwo przemyslowe
Wyk�ad Geografia Przemyslu i transportu
ERGONOMIA I HIGIENA PRZEMYSŁOWA WYK T5
ERGONOMIA I HIGIENA PRZEMYSŁOWA WYK T10
ERGONOMIA I HIGIENA PRZEMYSŁOWA WYK T2
Tabelka wzór użytkowy, przemysłowy i znak towarowy
Towary - Test, test wersja A, Test zaliczeniowy z Towaroznawstwo surowców i produktów przemysłu spoż
ERGONOMIA I HIGIENA PRZEMYSŁOWA WYK T11
ERGONOMIA I HIGIENA PRZEMYSŁOWA WYK T6
ERGONOMIA I HIGIENA PRZEMYSŁOWA WYK T12
TOWAROZNAWSTWO WYK 5 16
ERGONOMIA I HIGIENA PRZEMYSŁOWA WYK T9
ERGONOMIA I HIGIENA PRZEMYSŁOWA WYK T3
Towary - Test, test wersja B, Test zaliczeniowy z Towaroznawstwo surowców i produktów przemysłu spoż
ERGONOMIA I HIGIENA PRZEMYSŁOWA WYK T1

więcej podobnych podstron