Główne ogniska zanieczyszczeń w zlewisku Morza Bałtyckiego

Na obszarze zlewiska Bałtyku (1 721 233 km²) leży 9 wysoko uprzemysłowionych i dobrze rozwiniętych rolniczo państw, które zamieszkuje ponad 80 mln ludzi. Wszystko to sprawia, że powstaje tu ogromna ilość zanieczyszczeń, które w postaci ścieków lub drogą powietrzną trafiają ostatecznie do morza. Najwięcej substancji szkodliwych wnoszą duże rzeki południowego i wschodniego Bałtyku, tj. Odra, Wisła, Dźwina, Niemen, Newa. Rejony przyujściowe tych rzek należą do "najbrudniejszych" akwenów Bałtyku.

Ładunki zanieczyszczeń wprowadzane do Bałtyku

Najpoważniejszym problemem Bałtyku są obecnie zanieczyszczenia substancjami biogenicznymi. Przykładowo w 1995 roku do wód naszego morza trafiło 760 746 ton związków azotu i 37 652 tony związków fosforu. Niestety, najwięcej tych substancji pochodzi z obszaru naszego kraju.

Równie groźne dla środowiska są zanieczyszczenia metalami ciężkimi. Obliczono, że w 1995 roku do Bałtyku dostało się co najmniej 13 330 kg rtęci, 23 610 kg kadmu, 4 032 770 kg cynku, 1 594 710 kg miedzi i 337 400 kg ołowiu.

Trudno dokładnie określić ilość wprowadzanych zanieczyszczeń ropopochodnych. Szacuje się, że do Bałtyku dostaje się rocznie od 21 do 66 tys. ton tych substancji. W przeliczeniu na jednostkę objętości wody jest to dopływ dwa razy większy niż do Morza Północnego i trzy razy większy niż do Północnego Atlantyku.

Ładunki azotu wprowadzane przez państwa nadbałtyckie - dane z 1995 roku

Ładunki fosforu wprowadzane przez państwa nadbałtyckie - dane z 1995 roku

http://www.naszbaltyk.pl/zan.php

Powstanie Morza Bałtyckiego
Na powstanie Bałtyku decydujący wpływ wywarł lądolód skandynawski. Morze zaczęło się tworzyć pod koniec zlodowacenia Wisły, kiedy wody roztopowe z ustępującego lądolodu zaczęły gromadzić się na obszarze dzisiejszej Zatoki Gdańskiej i powiększało z czasem swoją powierzchnię. Około 10.200 lat temu istniało słodkowodne jezioro lodowe zasilane także wodami spływającymi z obszarów leżących na południe. Po tym okresie nastąpiło gwałtowne ocieplenie, które spowodowało podniesienie się poziomu wody i połączenie z wodami dzisiejszego Morza Północnego. Powstało morze Yoldia. W wyniku zanikania pokrywy lodowej, spowodowanego ociepleniem się klimatu, następowało powolne podnoszenie się Skandynawii. Doprowadziło to do powstania kolejnego jeziora, które nazwano jeziorem ancylusowym. Dalsze wynoszenie Skandynawii, a równoczesne obniżenie południowych wybrzeży jeziora ancylusowego było przyczyną powstania nowego połączenia z Morzem Północnym. Utworzyło się morze litorynowe o większym zasięgu i bardziej słonych wodach niż obecny Bałtyk. Bałtyk o współczesnych rozmiarach powstał około 2.000 lat temu. W tym okresie zmniejszała się jego powierzchnia wskutek stałego podnoszenia się lądu, co miało wpływ na jeszcze bardziej ograniczony kontakt z Morzem Północnym w płytkich cieśninach duńskich.



Położenie Morza Bałtyckiego

Bałtyk jest śródkontynentalnym, szelfowym morzem Oceanu Atlantyckiego w północnej Europie. Od północy ograniczone Półwyspem Skandynawskim. Połączone z Morzem Północnym przez Cieśniny Duńskie: Wielki Bełt, Mały Bełt, Kattegat i Skagerrak oraz Sund,. Granice morza wyznacza linia poprowadzona od północnego cypla Półwyspu Jutlandzkiego (przylądek Grenen) do wyspy Tjörn (Szwecja).
Nad Morzem Bałtyckim leżą: Dania, Szwecja, Finlandia, Estonia, Litwa, Łotwa, Rosja, Polska, Niemcy, a do jego zlewiska należą ponadto: Norwegia, Czechy i Słowacja.

Dane liczbowe Morza Bałtyckiego

Powierzchnia: 415,266 km2
Objętość: 22 mln km3
Zasolenie: średnio 7-8 promili, uzależnione od wlewów słonych wód Morza Północnego, rośnie od wschodu ku zachodowi: od 1-2 promile w Zatoce Botnickiej, 7-8 w południowej części, 8-9 w zachodniej, do ponad 18 promili u wylotu Kattegatu
Głębokość: średnia 52-56 m, maksymalna 459 m (Głębia Landsort)
Przezroczystość: od 6-15 m w Zatoce Gdańskiej do 19 m w okolicach Bornholmu
Ukształtowanie dna: Topografia współczesnego Bałtyku jest wynikiem działań kilku działających, bądź kolejno zmieniających się, czynników jak najściślej jednak związanych z procesem zlodowacenia.

Źródła zanieczyszczeń Bałtyku
- ścieki komunalne i przemysłowe miast nadmorskich
- rzeki przynoszące zanieczyszczenia komunalne i przemysłowe
- wiercenia na dnie morza
- produkty wyrzucane przez statki

- statki ulęgające katastrofom
- porty rybackie
- rolnictwo
- turystyka


Skutki zanieczyszczeń
- pustynia beztlenowa - związki organiczne wpadające do morza powodują zjawisko użyźniania morza. Konsekwencja jest wzrost biomasy, której nadmierna ilość opada na dno powodując zachwianie warunków tlenowych. W ten sposób następuje zanik życia organizmów i powstanie terenów beztlenowych.
- zubożenie gatunków i ilości fauny i flory
- zmniejszenie możliwości połowów
- utrata walorów turystycznych i zdrowotnych

Zanieczyszczenie Bałtyku
Zlewisko Bałtyku zamieszkuje ponad 140 milionów ludzi, wytwarzających prawie 15% produkcji ogólnoświatowej. Nad brzegami leży około 60 wielkich miast. Szacunkowo, ilość zanieczyszczeń wprowadzanych przez poszczególne państwa do wód Bałtyku ocenia się na 1,2 mln ton rocznie. Jest to liczba niebezpiecznie wysoka. Ożywiona wymiana handlowa wyraża się ilością 70 tysięcy statków wpływających rocznie przez cieśniny. Do tego należy doliczyć flotę łowiącą na Bałtyku w ciągu całego roku. Nad Bałtykiem znajduje się około 1000 portów i przystani. W stoczniach położonych nad brzegami Morza Bałtyckiego w Kopenhadze, Kilonii, Rostocku, Szczecinie, Gdańsku, Sankt Petersburgu, Sztokholmie itd. Budowana jest poważna liczba nowoczesnych statków.
„Bałtyk umiera”, „Najbardziej zanieczyszczone morze świata” oto określenia, które często można usłyszeć w odniesieniu do Morza Bałtyckiego. Wielu ludzi w Polsce ma wątpliwości, czy ryby bałtyckie nadają się do spożycia. Powszechnie znany jest zły stan sanitarny niektórych plaż i kąpielisk na polskim wybrzeżu. Ostatnio coraz częściej pojawiają się informacje o toksycznych zakwitach glonów i konieczności okresowego zamykania popularnych kąpielisk.

Konsekwencje zanieczyszczenia Bałtyku

Skutki zanieczyszczenia Bałtyku można sprowadzić do 2 podstawowych aspektów, które odnoszą się do całego morza:
Nadmiernego użyźniania wód (eutrofizacja)
Zatrucia organizmów morskich (intoksykacja)

Istnieje również szereg innych problemów, np. zły stan sanitarny wielu plaż i kąpielisk morskich, skażenia spowodowane rozwojem przemysłu celulozowo-papierniczego, kwaśne deszcze i inne. Zjawiska te są powodem niekorzystnych zmian w morzu - degradacji środowiska morskiego


Eutrofizacja wód wywołana wzmożonym dopływem związków użyźniających objawia się intensywnym zakwitem planktonu w okresie wegetacyjnym, w wyniku czego następuje obniżenie przezroczystości wody. Następnie obumarły plankton opada na dno i zużywa tlen. Dalszą konsekwencją nadmiernego użyźniania wód jest ogólne obniżenie walorów rekreacyjnych morza, poważne zmiany w biocenozie, w tym również zanik wrażliwych przedstawicieli flory i fauny oraz zmiana składu organizmów żyjących w Bałtyku.

Intoksykacja organizmów morskich
Skutki obecności substancji toksycznych w morzu są jeszcze mało poznane. Jednakże sam fakt ich istnienia w środowisku morskim oraz zdolność ich dalszego gromadzenia się jest niepokojący. Ocenia się, że obecny poziom stężenia tych związków może być groźny dla początkowych stadiów rozwoju ryb i innych organizmów morskich. Dowiedziono też, że ma ujemny wpływ na wyższe ogniwa łańcucha pokarmowego - drapieżne ptaki i ssaki morskie.

Degradacja środowiska morskiego.
Największe zaburzenia równowagi ekologicznie w morzy Bałtyckim zaobserwowano na polskich obszarach morskich, głównie w Zatoce Gdańskiej i Zatoce Pomorskiej.
Zły stan sanitarny plaż i kąpielisk nadmorskich jest jednym z głównych naszych problemów i został spowodowany odpływem zanieczyszczeń komunalnych rzekami i kanałami. Brak jest urządzeń do odbioru ścieków ze statków w portach i stoczniach, zanieczyszczone są kanały portowe i stoczniowe. Stwierdzono też znaczny dopływ związków toksycznych, głównie pestycydów, metali śladowych i związków ropopochodnych z obszaru naszego kraju.
W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat stwierdzono duże zmiany w ekosystemie przybrzeżnym. W fitoplanktonie rozwinęły się toksyczne glony - sinice. Roślinność występuje do głębokości 6 metrów, podczas gdy w latach 50 wegetacja sięgała do 25 metrów w głąb morza.
Zmienił się skład gatunkowy ichtiofauny i poławianych ryb. Wiele gatunków ustępuje, natomiast inne pojawiają się liczniej. Powodem tego są zmieniające się warunki rozrodu ryb: degradacja tarlisk i ograniczenie dostępu do nich, zwiększona presja drapieżników, wyłów osobników niedojrzałych płciowo. Największy spadek połowów stwierdzono w Zatoce Puckiej, gdzie na początku lat osiemdziesiątych masowo ginęły węgorze, a następnie wystąpił znaczny spadek zasobów ryb konsumpcyjnych.
Degradacja środowiska morskiego postępuje również od dna, gdzie w osadach dennych, oraz w wodach głębinowych pogarszają się warunki tlenowe środowiska

Drogi prowadzące do poprawy stanu środowiska Bałtyku

-redukcja zanieczyszczeń w miejscach ich wytwarzania się.
budowa oczyszczalni ścieków.
ograniczenie lub zakaz stosowania materiałów nie podlegających rozkładowi mikrobiologicznemu (głównie tworzyw sztucznych)
lepsze wykorzystanie odpadów podlegających degradacji (utylizacja)
poprawianie świadomości ekologicznej w państwach nadbałtyckich
ochrona bagien i zatok przymorskich , które stanowią naturalne filtry zanieczyszczeń.
ograniczenie stosowania proszków do prania zawierających fosforany.
ograniczenie stosowania nawozów sztucznych.
ograniczenie stosowania środków owado i chwastobójczych.
zakaz stosowania chloru w procesie bielenia masy celulozowej


Niezbędna jest również edukacja ekologiczna a nawet zmiana dotychczasowych postaw i zachowań społecznych. Potrzebny jest nowy sposób myślenia o morzu i zrozumienie że można je ochronić przede wszystkim poprzez ochronę i odnowę środowiska na lądzie.

Proces odnowy środowiska morskiego jest skomplikowany i będzie przebiegał w różnym tempie w zależności od rodzaju podejmowanych działań. Wybudowanie oczyszczalni ścieków może przynieść poprawę stanu sanitarnego określonego odcinka strefy brzegowej prawie natychmiast. Ograniczenie odpływu zanieczyszczeń toksycznych przyniesie widoczne rezultaty spadku ich stężenia w organizmach po paru latach. Najtrudniej jest przewidzieć tempo odnowienia środowiska po zmniejszeniu odpływu związków użyźniających morze. Widoczne rezultaty mogą być niezauważalne nawet po paru latach,

nojasne.pl/sciaga_wypracowanie/434_MorzeBaltyckie.html

Zanieczyszczenia Bałtyku

Morze Bałtyckie jest morzem małym, zajmującym 1/1000 części wszechoceanu, o średniej głębokości 55 m. Otoczenie Bałtyku państwami o intensywnej gospodarce rolnej i wysokim stopniu uprzemysłowienia stwarza dla niego wiele zagrożeń. Nad brzegami morza znajduje się 60 dużych aglomeracji miejskich, wiele zakładów przemysłu rafineryjnego i chemicznego, ośrodków rekreacyjno-wypoczynkowych. Bałtyk jako morze śródlądowe jest zlewnią wielkich rzek, wokół których silnie rozwinęła się produkcyjna działalność człowieka, a wymiana jego wód z wodami wszechoceanu jest niewielka.

Szczególne niebezpieczeństwo to różnego rodzaju substancje chemiczne i niesio-ne wraz z rzekami sole mineralne (głównie azotu i fosforu), których źródłem jest rolnictwo. Ich dopływ ciągle wzrasta, np. w stosunku do warunków pierwotnych dopływ soli azotowych - w ciągu zaledwie 100 lat - wzrósł o 800%, a soli fosforu - o 400 %. Poważnym, a lekceważonym źródłem soli mineralnych jest dla Bałtyku atmosfera.
Spływ związków chemicznych i niedostatecznie lub wcale nie oczyszczonych ścieków przemysłowych, gospodarczych i bytowych (np. tylko z terenów Polski w 1975 r. - 1 480 000 m3/dobę, z czego 200 000 m3 to ścieki bezpośrednio odprowadzane z zakładów i miast) jest wynikiem nie nadążającej za potrzebami budowy oczyszczalni ścieków i nieracjonalnej gospodarki nawozami mineralnymi. Wszystko to powoduje wzrost eutrofizacji morza, które jeszcze na początku XX w. było morzem mało żyznym (oligotroficznym). Wzrost eutrofizacji pogarsza stosun-ki tlenowe, powoduje zmniejszenie przezroczystości wód i zubożenie makroflory dennej, masowe zakwity glonów - głównie sinic - oraz ogranicza zasięg roślin żyjących na dnie. O ile w 1907 r. zielenice żyły w Zatoce Gdańskiej jeszcze na głębokości 15 m, o tyle obecnie porastają dno tylko do głębokości 4 m. Pionowe występowanie brunatnic i krasnorostów zmniejszyło się z 25 do 8 m! Wzrost ilości martwej materii organicznej na dnie morza doprowadza do zaniku życia w tej strefie i do pojawienia się stref zatrutych przez H2S. Stanowi to bezpośrednie zagrożenie dla dorsza (Gadus callarias), którego tarliska znajdują się na głębokości 60- 70 m, a więc w strefie występujących pustyń dennych. Na szczęście co jakiś czas wody przydenne odświeżają się na skutek wlewów wód oceanicznych.

http://studia.korba.pl/sciagi/matura/geografia/1,26519,3381,art.html#

RODZAJE I ŹRÓDŁA ZANIECZYSZCZENIA WÓD
Przez zanieczyszczenie wód rozumiemy niekorzystne zmiany właściwości fizycznych, chemicznych i bakteriologicznych wody spowodowane wprowadzaniem w nadmiarze substancji nieorganicznych (stałych, płynnych, gazowych), organicznych, radioaktywnych czy wreszcie ciepła, które ograniczają lub uniemożliwiają wykorzystywanie wody do picia i celów gospodarczych.
Największą ilości wody zużywają:
- energetyka
- hutnictwo
- górnictwo
- przemysł chemiczny i papierniczy
Zanieczyszczenia wód mogą być naturalne, pochodzące z domieszek zawartych w wodach powierzchniowych i podziemnych (np. zasolenie, zanieczyszczenie humusem, związkami żelaza), oraz sztuczne - antropogeniczne, związane z działalnością człowieka, a pochodzące głównie ze ścieków, a także z powierzchniowych i gruntowych spływów z terenów przemysłowych, rolniczych, składowisk odpadów komunalnych (wysypisk śmieci). Zanieczyszczenia sztuczne dzielimy na biologiczne i chemiczne.

Zanieczyszczenia biologiczne są spowodowane obecnością drobnoustrojów patogennych, np. bakterii, wirusów, glonów, grzybów, pierwotniaków i ich toksyn.
Zanieczyszczenia chemiczne odnoszą się do zmian składu chemicznego i odczynu (pH). Należą do nich: oleje, benzyna, smary, ropa i jej składniki, detergenty, chemiczne środki ochrony roślin (pestycydy), nawozy (głównie związki fosforu i azotu), węglowodory aromatyczne (benzo(a)piren), sole metali ciężkich, silne kwasy, zasady, fenole, krezole

ZANIECZYSZCZENIA MORZA BAŁTYCKIEGO
Stan środowiska Morza Bałtyckiego jest również alarmujący. W polskiej strefie przybrzeżnej nastąpiło zaburzenie równowagi biologicznej i chemicznej, spowodowane dopływem wraz ze ściekami przemysłowymi i komunalnymi związków biogennych, soli metali ciężkich, węglowodorów chlorowanych, ropy i ropopochodnych. Na dużą skalę występują także zanieczyszczenia termiczne i radioaktywne. W niektórych akwenach, jak Zatoka Gdańska i Zatoka Pucka, Zalew Szczeciński, Zatoka Pomorska, doszło do silnej eutrofizacji, będącej wynikiem koncentracji fosforanów, azotanów i innych substancji. Wyraziło się to w rozszerzeniu powierzchni przydennych obszarów beztlenowych skażonych siarkowodorem, powstałym w wyniku rozkładu materii organicznej przez bakterie beztlenowe. Wpłynęło to ujemnie na zoobentos i ryby żyjące przy dnie; spowodowało zniszczenie tradycyjnych tarlisk dorsza oraz znaczne zatrucie ryb, np. węgorzy, dorszy, narybku szprota. Doprowadzane do morza nie oczyszczone ścieki komunalne są przyczyną zagrożenia. Największa ilość zanieczyszczeń przedostaje się do Morza Bałtyckiego wraz z wodami Wisły i Odry. Nie bez znaczenia są też zanieczyszczenia pochodzące z żeglugi. Warto dodać, że Bałtyk należy do najbardziej skażonych mórz pod względem zawartości substancji radioaktywnych

SPOSOBY OCHRONY WÓD PRZED ZAMECZYSZCZENIAMI
Ochrona zasobów wodnych polega przede wszystkim na rozwiązaniach technicznych, takich jak:
-stosowanie bezściekowych technologii w produkcji przemysłowej;
-napowietrzanie wód stojących;
-zamykanie obiegów wodnych w cyklach produkcyjnych i odzysk
wody ze ścieków;
-utylizacja wód kopalnianych oraz powtórne wtłaczanie tych wód do górotworu;
-zabezpieczanie hałd i wysypisk;
-oczyszczanie ścieków i unieszkodliwianie osadów ściekowych

Metody oczyszczania ścieków to:

mechaniczne - polegające na usuwaniu zanieczyszczeń nierozpuszczalnych, tj. ciał stałych i tłuszczów ulegających sedymentacji lub flotacji przy użyciu urządzeń rozdrabniających, cedzących (krat, sit, piaskowników), osadników, odtłuszczaczy;
chemiczne - polegające na wytrącaniu niektórych związków rozpuszczalnych lub ich neutralizacji za pomocą takich procesów, jak: koagulacja, sorpcja na węglu aktywnym;
biologiczne - najważniejsze w technologii oczyszczania ścieków, polegające na zmineralizowaniu zanieczyszczeń dzięki działaniu mikroorganizmów, głównie bakterii tlenowych Głównymi urządzeniami technicznymi są: złoża biologiczne, komory osadu czynnego oraz komory fermentacyjne;
z podwyższonym usuwaniem biogenów - metoda oczyszczania ścieków w oczyszczalniach o wysoko efektywnych technologiach oczyszczania (głównie biologicznych, a także chemicznych), umożliwiających zwiększoną redukcję azotu i fosforu

http://www.euro-net.pl/~adamczak/ekologia/wody.htm

Morza były od zawsze zaśmiecane i zanieczyszczane przez ludzi, jednak przez tysiące lat była to mało groźna działalność. Gdy zastąpiono wiosła i żagle silnikami spalinowymi, sytuacja stała się poważna. Ilość zanieczyszczeń znacznie wzrosła, przyczyniły się do tego wojny i liczne katastrofy. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym, zwiększyła się ilość fabryk, zakładów, które masowo zanieczyszczały i zanieczyszczają nadal wody śródlądowe jak i morskie. Ścieki przez jeziora i rzeki trafiają w końcu do morza. Do wody przedostają się bardzo szkodliwe i niebezpieczne substancje, np.: związki fluoru, arsenu, metale ciężkie - rtęć, ołów, miedź kobalt, z lądu spływają różne inne chemikalia i detergenty. Te wszystkie związki przenikają do żywych organizmów prowadząc do degradacji życia roślinnego jak i zwierzęcego

Zlewisko Bałtyku zamieszkuje ponad 140 milionów ludzi, wytwarzających prawie 15% produkcji ogólnoświatowej. Nad brzegami leży około 60 wielkich miast oraz uchodzi do niego ok. 200 rzek. Szacunkowo, ilość zanieczyszczeń wprowadzanych przez poszczególne państwa do wód Bałtyku ocenia się na 1,2 mln ton rocznie. Jest to liczba niebezpiecznie wysoka. Ożywiona wymiana handlowa wyraża się ilością 70 tysięcy statków wpływających rocznie przez cieśniny. Do tego należy doliczyć flotę łowiącą na morzu w ciągu całego roku. Nad Bałtykiem znajduje się około 1000 portów i przystani. W stoczniach położonych nad brzegami w Kopenhadze, Kilonii, Szczecinie, Gdańsku, Sztokholmie itd.

Najpoważniejszym problemem Bałtyku są obecnie zanieczyszczenia substancjami biogenicznymi. Przykładowo w 1995 r. do wód naszego morza trafiło 760746 ton związku azotu i 37652 ton związku fosforu. Niestety większość nich pochodzi z naszego kraju.

Eutrofizacja - użyźnianie wód poprzez dopływ nadmiernych ilości soli biogenicznych (głównie związków azotu i fosforu). W początkowej fazie jest to proces korzystny, powoduje, bowiem wzrost biomasy fitoplanktonu i dalszych ogniw łańcucha pokarmowego do ryb włącznie. Z czasem eutrofizacja wywołuje efekty niekorzystne, np. przyczynia się do pogarszania sytuacji tlenowej w głębiach Bałtyku.

Zatrucia zwierząt morskich- Wysokie stężenia substancji toksycznych w wodzie morskiej mogą powodować bezpośrednie zatrucie organizmów, a w rezultacie choroby, zaburzenia procesów rozrodczych a nawet śmierć. Substancje, takie jak: pestycydy, ropa naftowa, niektóre metale ciężkie (rtęć, kadm) oraz ich związki, mogą kumulować się w organizmach morskich. Ich stężenia na kolejnych poziomach łańcucha troficznego mogą wzrastać, osiągając wartości niebezpieczne dla zdrowia i życia konsumentów wyższych rzędów, w tym także człowieka. Wprowadzane do Bałtyku zanieczyszczenia nie tylko niszczą naturalne warunki bytowania zwierząt morskich, ale mają też negatywny wpływ na życie człowieka. Skażenia bakteriologiczne, zakwity glonów, zanieczyszczenia olejowe czy wyrzucane do morza śmieci pogarszają stan wód, plaż i kąpielisk nadmorskich, uniemożliwiając nam korzystanie z uroków morza.

Substancje organiczne związki organiczne, zwane również węglowodorami są to względnie duże molekuły złożone głównie z węgla i wodoru. Mogą one także zawierać między innymi atomy siarki i chloru. Niektórymi związkami organicznymi znalezionymi w środowisku Morza Bałtyckiego i zidentyfikowanymi jako potencjalnie szkodliwe są:

• chlorofenole

• sześciohlorocykloheksany

Substancje nieorganiczne. Większość zanieczyszczeń nieorganicznych są to związki lub pochodne azotu, fosforu, siarki i węgla.

Zanieczyszczenia te pochodzą przede wszystkim z przemysłu, miast, rolnictwa i ruchu drogowego. Znaczna część zanieczyszczeń nieorganicznych dociera do Bałtyku przy odprowadzaniu ścieków. Np. obciążenie rzek oblicza się na 86% azotu i 73% fosforu. Spływ związków chemicznych i niedostatecznie lub wcale nie oczyszczonych ścieków przemysłowych, gospodarczych i bytowych. Niektóre z zanieczyszczeń z przemysłu ucieka również do atmosfery przez kominy (tlenki siarki). Obciążenie zanieczyszczeniami rolniczymi (azot itp.) dociera do morza głównie przez odprowadzanie wód powierzchniowych do rzek. Wpływ ruchu drogowego na zanieczyszczenie Bałtyku polega na emisjach powietrznych tlenków azotu, dwutlenku siarki, tlenku i dwutlenku węgla, które następnie wraz z wodami opadowymi dostają się do morza.

Przyczyny zanieczyszczenia Bałtyku olejami

• wycieki olejów ze statków

• wypływy toksycznych olejów z miast

http://www.ekopartner.com.pl/eee/pliki/baltyk.doc

Trawa morska (obecnie nie występuje na Polskim wybrzeżu).

http://www.gim13.gdynia.ids.pl/eko1/morze.htm

Bałtyk - morze chore
czy martwe?
 

"Bałtyk umiera", "najbardziej zanieczyszczone morze świata" - oto określenia, które często można usłyszeć w odniesieniu do Morza Bałtyckiego. Wielu ludzi w Polsce ma wątpliwości, czy ryby bałtyckie nadają się do spożycia. Obserwuje się coraz częściej zły stan sanitarny plaż i kąpielisk. Ostatnio coraz częściej pojawiają się informacje o toksycznych zakwitach glonów i konieczności okresowego zamykania popularnych kąpielisk.

Bałtyk jest otwartym morzem śródlądowym, "wciśniętym" w północno-wschodnią Europę. Łączy się z Oceanem Atlantyckim poprzez cieśniny. Rozciąga się południkowo w prawie prostej linii o długości ok. 1300 km, przyjmując za punkty skrajne Gdańsk i Haparendę (szwedzką stację meteorologiczną). Rozciągłość równoleżnikowa jest prawie o połowę krótsza i wynosi ok. 700 km, od Półwyspu Jutlandzkiego do wschodniego brzegu Bałtyku Południowego w okolicach Kłajpedy.

W zlewisku Bałtyku (o pow. 1721233 km2) żyje obecnie ok. 80 milionów ludzi, w tym 16 mln w pobliżu jego brzegów. Jest to terytorium dziewięciu wysoko uprzemysłowionych państw, których dążenie do rozwoju gospodarczego spowodowało zanieczyszczenie morza. Na wybrzeżach Bałtyku powstało 60 aglomeracji miejskich, zaś we wszystkich państwach nadbałtyckich mieszka ok. 150 milionów ludzi, którzy wytwarzają 15 proc. produkcji przemysłowej świata.
Największe ilości odprowadzanych zanieczyszczeń pochodzą z terytorium Polski (w stosunku do Danii, Szwecji, Finlandii i Niemiec). Jako kraj gęsto zaludniony (ok. 50 proc. mieszkańców obszaru zlewiska Bałtyku stanowią Polacy) i posiadający dużo ziemi uprawnej (ok. 50 proc. w zlewisku Bałtyku) mamy świadomość groźnych skutków zanieczyszczenia środowiska bałtyckiego.
Państwa skandynawskie odprowadzają znaczne ilości ścieków pochodzących z przemysłu celulozowo-papierniczego, natomiast państwa byłego bloku socjalistycznego odprowadzają duże ilości ścieków komunalnych. Cały Bałtyk odbiera nadmierne ilości związków azotu i fosforu pochodzących głównie z chemizacji rolnictwa, a także związki toksyczne oraz substancje pochodzące z przemysłu, spalania ropy naftowej i węgla kamiennego oraz wywozu śmieci.
Najważniejszym problemem środowiskowym naszego morza jest eutrofizacja, czyli nadmierne użyźnienie spowodowane dopływem zbyt dużej ilości substancji odżywczych. Obecnie, wiosną i latem, jako zjawisko wtórne pojawiły się duże warstwy fitoplanktonu. Ponieważ wody zatok: Gdańskiej i Pomorskiej są bezpośrednimi odbiorcami rzek Wisły i Odry, zaczynają one "kwitnąć" z początkiem wiosny. Z zakwitem wód wiąże się zmniejszenie ich przezroczystości, a tym samym wypłycanie roślinności (z 20 m do 8 m głębokości). 1/6 powierzchni Bałtyku pokryta jest plamami niebiesko-zielonych glonów. W Zatoce Puckiej zmalała populacja cennych gatunków ryb, a długo żyjące gatunki roślin ustąpiły krócej żyjącym. Proces eutrofizacji prowadzi również do redukcji tlenu w wodzie. Coraz częściej dostrzega się toksyczną szkodliwość fitoplanktonu, wywołującą podrażnienia skóry czy uczulenie u kąpiących się ludzi. Drastyczny ubytek tlenu spowodowany rozkładem związków organicznych zagraża tarliskom dorszy. W niektórych miejscach Bałtyku rozkład związków organicznych jest tak duży, że powstają procesy beztlenowe prowadzące do powstania siarkowodoru. Obecnie natlenienie Bałtyku wynosi tylko 0,1 ml/l (kilkadziesiąt lat temu wynosiło 1 ml/l).
Innym źródłem skażenia Bałtyku są substancje toksyczne, głównie metale ciężkie oraz syntetyczne związki organiczne, które przedostają się do wód morskich wraz ze ściekami przemysłowymi i komunalnymi oraz są przenoszone przez atmosferę. W 2000 i 2001 r. ilość wprowadzonych metali ciężkich do morza wyniosła odpowiednio: 680,7 t/rok i 789,5 t/rok. Z nurtem rzek transportowane są związki chemiczne stosowane w rolnictwie, m.in. pestycydy i nawozy mineralne. Substancje toksyczne nie rozkładając się odkładają się we wszystkich elementach środowiska morskiego. Metale ciężkie kumulują się w organizmach żywych (głównie rybach), skąd dalej przenoszone są do organizmu człowieka. Wszystkie zwierzęta żywiące się wyłącznie rybami, są "przechowalnią" substancji toksycznych (foka, orzeł bielik). Stąd obserwuje się od dawna zmniejszenie populacji tych gatunków zwierząt. Toksyczne związki (DDP i PCB) powodują zmiany patologiczne oraz bezpłodność u fok. W północnej części Zatoki Botnickiej poziom kadmu w wątrobie śledzi wzrasta co roku o 5-8 proc.
Chemizacja rolnictwa doprowadza do coraz większej degradacji morza. Co roku do wód Bałtyku dostaje się coraz więcej azotu ogólnego: w 2000 i 2001 r.: 187,9 tys. t/rok i 191,3 tys. t/rok (np. w 1995 r. 204,7 tys. t/rok), fosforu ogólnego: 12,1 tys. t/rok i 12,7 tys. t/rok (w 1995 r.13,2 tys. t/rok). Można zauważyć, że poziom tych zanieczyszczeń nie zmniejszył się znacznie. Związki te wypłukiwane są z ziem ornych, składowisk obornika, gnojowic (emisja amoniaku), a także z niedostatecznego oczyszczania ścieków na terenach wiejskich.
Alarmującym staje się fakt zamykania kąpielisk i plaż na niektórych odcinkach wybrzeża. W latach osiemdziesiątych zamknięto ponad 40 proc. kąpielisk, obecnie ilość ta zmniejszyła się z 40 proc. do 20 proc. Nie oczyszczone ścieki miejskie, niewłaściwie funkcjonujące hodowle ryb, gospodarstwa rolnicze oraz wytwarzane odpady przetwórstwa spożywczego stanowią źródła zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Zagrożeniem dla człowieka są bakterie chorobotwórcze przewodu pokarmowego, wywołujące dur brzuszny - pałeczki salmonelli, jak również pałeczki czerwonki, laseczki zgorzeli gazowej oraz inne wywołujące infekcje dróg oddechowych, układu moczowego i nerek.
Wody Bałtyku wykazują podwyższony poziom zanieczyszczeń substancjami ropopochodnymi. Ze wszystkich źródeł do morza dostaje się do 66 tys. t substancji ropopochodnych w ciągu roku (dwa razy mniej niż do Morza Północnego i trzy razy mniej niż do północnego Atlantyku). Z czego wynikają takie wielkości zanieczyszczeń? Wycieki ze statków i platform wiertniczych, wypływy oleju z miast i przybrzeżnego przemysłu, przenoszenie przez atmosferę lotnych węglowodorów ze spalania gazów odlotowych, z silników pojazdów, katastrofy statków, powodują na dużą skalę zanieczyszczenia całej linii brzegowej, a co za tym idzie zagrożenie dla wielu gatunków ptaków morskich i ekosystemów.
Na dnie morskim coraz częściej zauważa się zatopione gazy bojowe po I i II wojnie światowej (strefa Zatoki Duńskiej). Uwolniony gaz w kontakcie z wodą rozkłada się stanowiąc poważne zagrożenie dla ludzi i innych organizmów żywych. Innym poważnym zagrożeniem są elektrownie jądrowe, składowiska odpadów radioaktywnych (Estonia), porty okrętów podwodnych o napędzie atomowym (Paldiski - ok. 60 km na zach. od Tallina).
Jaka będzie przyszłość Morza Bałtyckiego? Pomimo starań państw położonych nad Bałtykiem, stan czystości morza w niewielkim stopniu uległ poprawie. Warunkiem poprawy tego stanu musi być ograniczenie emisji zanieczyszczeń w zlewisku Bałtyku przynajmniej o 50 proc. Wiąże się to ze zmianami technologii w przemyśle, z ograniczeniem stosowania środków ochrony roślin i nawozów, wprowadzeniem recyklingu zanieczyszczeń, budowy oczyszczalni (tak jak to miało miejsce w rejonie Zatoki Puckiej). Stopniowa rekultywacja zanieczyszczonych i zdegradowanych stref brzegowych, a także wykorzystanie odpadów i surowców wtórnych oraz ograniczenie odpływu zanieczyszczeń toksycznych, po kilku latach będą przynosić oczekiwane efekty.

http://www.przyrodapolska.pl/pazdziernik03/baltyk.htm

SKUTKI ZANIECZYSZCZEŃ

Wymieranie fauny i flory

Je?li sytuacja w morzu nie poprawi się, będzie ono za 50 lat martwym.

NOWE ZAGROŻENIE DLA FOK MORZA BAŁTYCKIEGO

Szwedzcy naukowcy w raporcie z 12 marca 2003 r. poinformowali, że populacji szarych fok zagraża nowe niebezpieczeństwo. Ssaki te, które można spotkać na wybrzeżach Bałtyku od Niemiec po Lithuanię, cierpią z powodu wewnętrznych dolegliwości, które spowodowane są zanieczyszczeniem, poinformował Per Bjurholm, rzecznik Szwedzkiej Agencji Ochrony Środowiska.

Anna Roos, naukowiec z Szwedzkiego Muzeum Historii Naturalnej powiedziała, że prace nad ustaleniem substancji, która powoduje schorzenie trwają. Populacja fok jest i tak niewielka, a liczba zachorowań jest zdecydowanym zagrożeniem dla ich przetrwania.

W 1900 roku dzikich fok pływających w Morzu Bałtyckim było około 100,000; dziś zostało ich nie więcej niż 10,000. W latach siedemdziesiątych populacja nagle spadła do 4,000 z powodu skażenia PCB (polychlorinated biphenyl).

http://images.google.pl/imgres?imgurl=http://ekologiawod.webpark.pl/rece.gif&imgrefurl=http://ekologiawod.webpark.pl/&h=104&w=104&sz=22&hl=pl&start=9&tbnid=3GS85K3kYYyvyM:&tbnh=84&tbnw=84&prev=/images%3Fq%3DZANIECZYSZCZENIA%2BBA%25C5%2581TYKU%26svnum%3D10%26hl%3Dpl%26lr%3Dlang_pl%26sa%3DN

---