NAWOŻENIE ROŚLIN OGRODNICZYCH

1 - PRUCHNICZNA TEORIA ODŻYWIANIA SIĘ ROŚLIN:

A. Thear. Według tej teorii (humus) i woda stanowią pokarm dla roślin, natomiast mineralne składniki odgrywają podrzędną rolę. Cała zatem żyzność gleb zależy tylko od zawartej w niej próchnicy. Gleby ciemniejsze zawierające więcej próchnicy były żyźniejsze , a wprowadzanie wraz z nawozami organicznymi materii organicznej, ulegające w glebie przekształceniu w próchnicę zwiększa żyzność gleb.

2 - MINERALNA TEORIA ODŻYWIANIA SIĘ ROŚLIN:

Liebig. Związki próchniczne nie są podstawowym źródłem pokarmu dla roślin, a węgiel roślina czerpie z CO₂ znajdującego się w powietrzu. Związki organiczne znajdujące się w popiele nie są przypadkowe, stanowią one dla roślin niezbędne pożywienie. Te popielne związki mogą być pobrane ze składników mineralnych, bądź też z produktów mineralizacji związków próchnicznych. Związki organiczne rośliny mogą całkowicie pobierać z podłoża np. mocznik, auksyny, hormony, witaminy czyli związki pomocne w regeneracji różnych części roślin.

3 - PRAWO MINIMUM I MAKSIMUM:

Prawo minimum (stare): niedostatek jednej substancji przyswajalnej w glebie ogranicza działalność innych substancji i w ich następstwie powoduje obniżkę plonu.

Prawo maksimum (nowe): nadmiar substancji przyswajalnej w glebie ogranicz skuteczność działania innych substancji, co w następstwie powoduje obniżkę plonu.

4 - PRAWO ZWROTU (STARE I NOWE):

Prawo zwrotu (stare): aby otrzymać żyzność gleby, konieczne jest jej zwrócenie wszystkich substancji pokarmowych pobranych przez rośliny. Twórcy tej teorii - Deren i Busendoff. Prawo to było stosowane gdy nie znano nawozów mineralnych.

Prawo zwrotu (nowe): aby utrzymać żyzność gleby konieczne jest zwracanie jej substancji przyswajalnych które zanikły w następstwie stosowania 4 podstawowych składników nawozowych (N, P, K, Ca).

5 - ANTAGONIZM JONÓW W CZASIE ICH POBIERANIA PRZEZ ROŚLINĘ:

Roztwór zawierający różne sole w takiej proporcji, przy której nie jest on toksyczny, nazywamy roztworem zbalansowanym, natomiast zjawisko osłabienia określonych właściwości fizjologicznych pewnych jonów przez obecność innych nazywany antagonizmem jonów. Wszystkie składniki pokarmowe dostają się do rośliny przez włośniki. Istnieją jednak jony posiadające nośniki i są to takie jony które posiadają wspólne nośniki: K i Mg. W takiej konkurencji wygrywa potas, czyli jest on antagonistą magnezu w procesie pobierania składników przez roślinę. Dzięki antagonizmowi jonów i utrzymywaniu tym samym równowagi jonowej, poszczególne pierwiastki mogą występować w różnych organizacjach, a więc w roślinach w odpowiednich dla nich proporcjach.

6 - PSEUDOANTAGONIZM JONÓW W CZSIE ICH POBIERANIA PRZEZ ROŚLINĘ:

Pseudoantagonizm czyli antagonizm pozorny. Jest to brak pewnego składnika pokarmowego w roślinie, przy jednoczesnej obecności tego składnika w glebie a jego pobieranie nie jest blokowane przez inny pierwiastek będący antagonistą tego składnika, lecz wywołane jest przez inny czynnik, np. nieodpowiednie pH, zbyt płytki system korzeniowy.

7 - CZY JEST MOŻLIWA UPRAWA ROŚLIN NA SAMYCH NAWOZACH ORGANICZNYCH LUB MINERALNYCH:

Możliwość takiej uprawy zależy od miejsca i rodzaju uprawy (uprawa polowa lub pod osłonami), od wymagań pokarmowych uprawianych roślin. W uprawie pod osłonami możliwa jest uprawa roślin na samych nawozach mineralnych ale rozpuszczonych w wodzie (uprawa hydroponiczna) przy takiej metodzie uprawy konieczne jest także dostarczenie roślinie mikroelementów. Natomiast przy uprawie polowej mimo możliwości uzyskiwania dużych plonów przy wyłącznym nawożeniu mineralnym, największe i najbardziej pewne plony osiąga się stosując nawozy organiczne i mineralne.

8 - STRATY SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH Z OBORNIKA W CZASIE PRZECHOWYWANIA:

Strata tych składników uzależniona jest od sposoby przechowywania obornika. Azot - największe straty azotu występują w formie amoniaku po amonifikacji, również w formie N₂ po denitryfikacji wolny azot utlenia się do atmosfery. Fosfor - przy prawidłowym przechowywaniu obornika nie występują w ogóle straty azotu z obornika. Poprzez wymywanie straty mogą dochodzić nawet do 20%. Potas - w oborniku potas występuje w formie kationu dlatego też może ulec wymyciu przez wodę. Straty potasu z obornika występują przez wymywanie, przy nieodpowiednim przechowywaniu obornika mogą dochodzić nawet do 50%.

9 - WYKORZYSTANIE SKŁADNIKÓW POKARMOWYCH Z OBORNIKA PRZEZ ROŚLINY:

Azot w oborniku występuje w formie białka (99% N w oborniku), musi być on rozłożony do NH₄ lub NH₃ i dopiero wtedy jest pobierany przez rośliny.

Fosfor w oborniku występuje w formie fosfolipidów, kwasów nukleinowych, aby roślina mogła pobierać fosfor muszą być one rozłożone do związków mineralnych.

Potas nie buduje połączeń organicznych.

10 - SPOSOBY PRZECHOWYWANIA OBORNIKA

- Przechowywanie obornika pod zwierzętami - przechowuje się w oborach tzw. zagłębionych. Obornik jest systematycznie ugniatany przez zwierzęta, osłabia to dostęp powietrz dzięki czemu fermentacja odbywa się w temp. 25⁰C. Metoda ta jest coraz rzadziej stosowana (niehigieniczna), jest utrudniony wywóz obornika oraz duże zużywanie ściółki. Obornik przy złej wentylacji może wydzielać dużo amoniaku i siarkowodoru

- Przechowywanie obornika na gnojowni - spód gnojowni powinien być utwardzany płyta betonową, obornik układamy w takich warstwach aby po ugnieceniu miał 25cm grubości. Formujemy pryzmę nie wyższą niż 2m wysokości. Po zakończeniu formowania wskazane jest przykrycie ziemią lub torfem, aby zapobiec przesuszeniu. Fermentacja powinna trwać

2 -3 miesiące i przebiegać przy słabym dostępie powietrza w temp. 40⁰C.

- Przechowywane obornika na polu - obornik układany jest w pryzmę na wyrównanej powierzchni. Powierzchnię tę należy przykryć grubą warstwą torfu, słomy lub innym materiałem organicznym (20cm). Zmniejsza to rozmiękanie gleby pod pryzmą i przemieszczanie się składników pokarmowych z obornika do gleby. W czasie formowania pryzmy niezbędne jest okresowe ugniatanie jej, po zakończeniu formowanie pryzmy należy ją przykryć.

- Metoda Krantza - obornik składuje się luźno, na gnojowni w wyniku czego jego temp. podnosi się do 65⁰C. Przy tej temp. giną organizmy żywe, jest to częściowe oczyszczenie z drobnoustrojów.

11 - TERMINY PRZECHOWYWANIA OBORNIKA:

Są 2 terminy przechowywania obornika: wiosna i jesień - rzadko w okresie letnim. Dokładny termin zależy od rodzaju gleb, ukształtowania terenu oraz od gatunku uprawianej rośliny. Lepsze efekty na glebach ciężkich daje nawożenie jesienne a na lekkich - wiosenne. Np. wczesna kapusta: sadzenie w kwietniu to przyoranie jesienią roku poprzedniego.

12 - PRZEMIANY MATERII AZOTOWEJ OBORNIKA PODCZAS PRZECHOWYWANIA:

Najważniejszymi przemianami związków azotowych są: hydroliza białek, amonifikacja, nitryfikacja i denitryfikacja. Wszystkie te procesy odbywają się w oborniku w różnym nasileniu, w zależności od składu tego nawozu i warunków przechowywania.

Amonifikacji ulega również mocznik. Końcowymi produktami amonifikacji jest węglan amonowy. Zobojętnia on wolne kwasy powstające w czasie fermentacji obornika, nadając mu odczyn zasadowy. Proces ten jest głównym powodem strat azotu, gdyż tworzący się amoniak łatwo się utlenia.

Nitryfikacja polega na utlenieniu amoniaku do azotanów. Zachodzi w warunkach tlenowych i proces ten występuje w oborniku źle przechowywanym. Proces ten uważa się za szkodliwy ponieważ powstałe azotany łatwo ulegają denitryfikacji.

Denitryfikacja następuje w warunkach beztlenowych, jest to utlenienie się wolnego azotu do atmosfery.

13 - GŁĘBOKOŚĆ PRZYORANIA OBORNIKA:

Głębokość przyorania obornika zależy od rodzaju gleby. Na glebie zwięzłej obornik należy przyorać na głębokość 8-12cm gdyż zbyt głębokie umieszczenie obornika w takiej glebie, która jest mało przewiewna utrudnia jego rozkład. Natomiast na glebach lekkich obornik należy przyorać na głębokość 12-18cm, gdyż zbyt płytkie przyoranie będzie powodować mineralizację w wyniku czego powstanie bardzo mało próchnicy. Obornik można również przyorać na głębokość 60cm dla celów melioracyjnych. Spełnia on rolę wkładki materii organicznej i zatrzymuje wodę opadową i sorbuje składniki pokarmowe wymywane z warstwy ornej.

14 - ZNACZENIE NAWOZÓW ORGANICZNYCH

Nawozy organiczne to różne materiały organiczne znajdujące się lub produkowane w gospodarstwie, stosowane do użyźnienia gleby, poprawienia jej struktury oraz nawożenia roślin. Do nawozów organicznych zaliczane są: gnojówka, gnojowica, obornik, pomiot ptasi, fekalia, słoma, torf, węgiel brunatny, komposty i nawozy zielone.

15 - OBLICZANIE ILOŚCI OBORNIKA W GOSPODARSTWIE:

- Sumowanie ilości wyprodukowanego obornika przez zwierzęta w gospodarstwie: 1 koń - 80kg/rok, jedna owca - 5kg/rok, 1 krowa - 120kg/rok, 1 świnia - 15kg/rok. Ilość wyprodukowanego obornika mnożymy razy ilość sztuk bydła w gospodarstwie.

- Metoda Wolfa

- Ilość obornika obliczamy z żywej wagi zwierząt

16 - PRZEMIANY MATERII BEZAZITOWEJ OBORNIKA W CZASIE PRZECHOWYWANIA:

Dwa terminy stosowania obornika: jesienny i wiosenny, decydują o przechowywaniu go przez okres około 6 miesięcy. W tym czasie podlega on różnym przemianom. Szybkość i kierunek przemian związków organicznych obornika zależą od warunków jego przechowywania, a głównie od dostępu powietrza, wilgotności, temperatury w pryzmie obornika. Podczas przechowywania obornika następują przemiany materii bezazotowej w zależności od warunków powietrznych. W warunkach tlenowych wydziela się dwutlenek węgla i woda, a w warunkach beztlenowych - węglowodany i tłuszcze - których końcowymi produktami rozkładu są CO₂ i H₂O. rozkład tych związków prowadzi do znacznego zmniejszenia masy obornika (o 25-30%). Zmniejszenie ilości organicznych związków bezazotowych daje spadek zawartości węgla w oborniku, natomiast ilość azotu nie ulega większym zmianom.

17 - SKŁAD CHEMICZNY OBORNIKIA:

Skład chemiczny obornika zależy od rodzaju ściółki, od gatunku zwierząt, sposoby ich żywienia, użytkowania. Duży wpływ ma także sposób przechowywania.

Obornik jest nawozem zawierającym dużo wody, gdyż średnio 75%, ale wahania są duże. Zawartość substancji organicznej wynosi około 20%, a związków mineralnych 5-6%.

Woda - 75%

Materia organiczna - 20%

Popiół - 6%

Azot - 0,55%

Fosfor - 0,25%

Potas - 0,7%

Wapń - 0,45%

Magnez - 0,25%

18 - WPŁYW OBORNIKA NA GLEBĘ:

Obornik oddziaływuje na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby.

W wyniku wprowadzenia dużej masy obornika do gleby powoduje on zmiany fizyczne takie jak: spulchnia i rozluźnia gleby, po rozkładzie obornika powstaje próchnica (tworzy się dobra struktura gruzełkowata), podczas rozkładu obornika wydziela się dużo ciepła.

Wpływ obornika na właściwości chemiczne - źródło składników pokarmowych, źródło dwutlenku węgla, poprawia kompleks sorpcyjny.

Wpływ obornika na właściwości biologiczne - umieszczenie wraz z obornikiem dużej ilości mikroorganizmów, po dostaniu się do gleby zazwyczaj giną, chociaż mogą być pożywieniem dla innych żyjących w glebie mikroorganizmów. Drobnoustroje potrzebują związków organicznych, które dostarczane są właśnie z obornikiem.

19 - PRZYDATNOŚĆ GNOJOWICY W UPRAWACH OGRODNICZYCH:

Gnojowica - płynna mieszanina kału i moczy zwierząt lub kału, moczu i określonej ilości wody. Od obornika różni się brakiem ściółki. Zawartość składników pokarmowych gnojowicy zależy od rodzaju, wieku i sposobu użytkowania zwierząt oraz rozcieńczenia jej z wodą.

W uprawach ogrodniczych jest mało przydatna z powodu braku ściółki (która napowietrza glebę) i zachodzących w gnojowicy procesów beztlenowych.

Trzoda chlewna: 0,45% K, 0,6% N, 0,3% P

Trzoda bydlęca : 0,6% wody, 0,4% N, 0,3% P

Około 50% azotu w gnojowicy jest łatwo dostępna dla roślin, potas i fosfor jest tak samo dostępny jak w nawozach mineralnych.

Oprócz makroelementów gnojowica zawiera również mikroelementy: B, Mn, Mo, Cu, Zn, oraz Mg i Ca. Działanie gnojowicy zależy od rodzaju gleby i terminu stosowania.

20 - STOSOWANIE GNOJOWICY

Zaleca się stosowanie pod rośliny o długim okresie wegetacji (buraki cukrowe, pastewne, pod kukurydzę, kapustę pastewną). W uprawach ogrodniczych jest mało przydatna z powodu braku ściółki (która napowietrza glebę) i zachodzących w gnojowicy procesów beztlenowych. Ustalając dawki gnojowicy pod poszczególne rośliny należy brać pod uwagę zapotrzebowanie roślin na azot, rodzaj gleby i jej zasobność w składniki pokarmowe oraz termin stosowania gnojowicy. Gnojowica może pokryć 50-100% zapotrzebowania roślin na azot.

21 - GNOJÓWKA I JEJ STOSOWANIE:

Gnojówka - przefermentowane płynne odchody zwierzęce <mocz>, podczas przechowywania w zbiornikach następuje amonifikacja azotu do amoniaku. Przefermentowana gnojówka zawiera N w postaci węglanu amonu:

Skład gnojówki: 0,4% N ; 0,01-0,05% P; 0,8%K.

Stosowanie: Na wszystkie gleby we wszystkich uprawach, pod osłonami w rozcieńczeniu 1:6 (woda). Zawiera wszystkie związki organiczne takie jak w oborniku. Stosowana na polach, łąkach, pastwiskach. Aby jak najwięcej składników z niej wnikało do gleby należy stosować przed deszczem.

22 - STOSOWANIE FEKALII:

Fekalia to wydaliny ludzkie.

Skład chemiczny: 1,3% N; 1,1% P; 0,2% K

Przechowywać należy w warunkach pełnego natlenienia. Surowe fekalia - nie przefermentowane - nie powinny być rozlewane na polach uprawnych. musza być dodane substancje rozluźniające. Nie należy stosować w ogrodnictwie. Jest to nawóz organiczny używany w postaci kompostów torfowo fekaliowych.

23 - CHARAKTERYSTYKA POMIOTU I JEGO STOSOWANIE:

Pomiot ptasi - odchody ptactwa domowego (kury, kaczki, gęsi, gołębie)

Skład chemiczny: 1,6% N; 0,8% K; 1,5% P; 2,4% Ca; 0,7% Mg; 50% woda.

Stosowanie: na wszystkie gleby, dobry pod osłonami (róże, ogórki), w uprawach polowych pod wszystkie rośliny.

24 - OTRZYMYWANIE KOMPOSTU:

Komposty gospodarskie: Na kompost nadają się odpady kuchenne: obierki, skórki, oraz odpady z produkcji (liście, łęty ziemniaczane, chwasty). Nie należy używać chwastów wieloletnich, które mają wykształcone nasiona. Produkcja polega na przerzuceniu co pewien czas i przysypywaniu ziemią aby dostarczyć drobnoustroje, oraz przygnieść dzięki czemu utrzymywana jest odpowiednia temperatura. Przed zastosowaniem kompost trzeba przesiać. Część która zostanie na siatce umieszczamy w kompoście np. rozłogi perzu. Skład chemiczny może być różny, podobny do składu obornika. Do kompostu można dodać nawozy azotowe. Stosowanie: pod wszystkie rośliny, na wszystkie gleby, pod rozsady.

Kompost biodynamiczny: Produkcja jest taka sama jak kompostu gospodarczego. Zakłada się w pobliżu brzozy, bzu czarnego (niewskazane sąsiedztwo drzew iglastych). Oprócz materiałów odpadowych dodaje się mączkę kostną, rybną, pomiot ptasi, obornik, gnojówkę, popiół z nawozów mineralnych. Nawozów mineralnych się nie stosuje chyba że wapno dolomitowe.

Różnica między kompostem gospodarskim a biodynamicznym:

Kompost biodynamiczny nie uwzględnia stosowania nawozów mineralnych, dodawane są preparaty biodynamiczne.

25 - ZNACZENIE KOMPOSTU W OGRODNICTWIE:

Zalety kompostu: wykorzystanie odpadów, lepsze napowietrzenie gleby, szybszy przebieg procesu mineralizacji materii organicznej, poprawia żyzność gleby. W porównaniu z obornikiem, nawożenie kompostem wpłynęło w znacznym stopniu na wilgotność próbek pobranych w polu, kapilarną pojemność wodną, polową pojemność wodną, porowatość i wodę dostępną dla roślin.

26 - NAWOZY ZIELONE I ICH ZNACZENIE W UPRAWACH OGRODNICZYCH:

Stosowanie nawozów polega na przyoraniu niedojrzałych roślin lub ich części w celu użyźnienia gleby. Rośliny przeznaczone na nawóz zielony powinny w krótkim czasie dostarczyć dużych ilości materii organicznej o wysokiej zawartości składników pokarmowych dla roślin.

Sposoby produkcji nawozów zielonych:

- uprawa roślin z przeznaczeniem w całości na przyoranie

- przyoranie odrostów przy skoszeniu

- przyoranie resztek pożniwnych po uprzednim zbiorze części nadziemnych

- przewiezienie skoszonej masy na inne pole a następnie jej przyoranie

Najczęściej stosowane rośliny na nawozy zielone to rośliny z rodziny motylkowych, które mają zdolność wiązania N (łubin żółty, wyka). Poleca się mieszać także rośliny z rodziny motylkowych z innymi roślinami. Rośliny na nawóz zielony mają głęboki system korzeniowy dzięki czemu pobierają z głębszych warstw składniki, które przemieszczają się do łodygi i liści, przez co po przyoraniu składniki te znajdą się w warstwie uprawnej. Zielony nawóz nawozimy wraz z nawozami mineralnymi.

27 - WARTOŚĆ NAWOZOWA NAWOZÓW ZIELONYCH:

Rośliny uprawiane na nawozach zielonych z reguły dają wyższe plony w porównaniu z roślinami uprawianymi bez nawożenia organicznego (mniejsze niż na oborniku). Zwyżka plonów następuje po przyoraniu roślin motylkowych. Rośliny inne niż motylkowe poprawiają stan fizyczny gleb. Na glebach ciężkich rośliny przyorujemy na jesieni (płycej). Na glebach lekkich wczesną wiosną (głębiej). Nie płycej niż 16 cm.

28 - WYKORZYSTANIE TORFU, WĘGLA BRUNATNEGO I SŁOMY W OGRODNICTWIE:

Torf wysoki: powstaje w zastoiskach bezodpływowych, bardzo dobra pojemność wodna, wolny od patogenów, odczyn kwaśny pH 2,8-3,2, zawartość azotu !,7%; ogólna zawartość substancji organicznej 90%. Stosuje się jako podłoże oraz do użyźniania pola.

Torf przejściowy: zmineralizowany w 80%, pH 3 - 4,5. Stosowany jako podłoże szklarniowe oraz na pole, ale ze względu na odczyn musi być wapniowany.

Torf niski: tworzy się w miejscach gdzie woda przepływa, w dolinach rzek, powstaje z rozkładu roślinności, zawiera od 25 - 30% substancji organicznej, odczyn lekko kwaśny do obojętnego pH 5 - 7, zawartość N 2,8%. Jest w znacznym stopniu zmineralizowany. raz wysuszony nie wchłania wody. Stosowany jako komponent do innych podłoży, nie stosuje się samego. Można na nim uprawiać warzywa, ale musi być również stosowane nawożenie mineralne.

Torfów nie stosuje się jak nawóz organiczny lecz jako podłoże w uprawach szklarniowych. Po 2 latach wywozie się go ze szklarni na pole. Azot występuje w torfach (w białku) i nie może być bezpośrednio pobierany - musi ulec mineralizacji. Bardzo dobrze użyźnia glebę.

Węgiel brunatny: Stosuje się jako podłoże w uprawach szklarniowych, po 2 latach wywozi się go na pole jako komponent lub jako nawóz organiczny. Zawiera dużo węgla, duża pojemność sorpcyjna, wolny od patogenów, pH 7. Dobre warunki wodno - powietrzne.

Słoma: do uprawy całorocznej np pomidora. Ulega mineralizacji. Jest podłożem bardzo dobrym bo nie trzeba dokarmiać roślin dwutlenkiem węgla.

29 - CHARAKTERYSTYKA DOBREGO PODŁOŻA STOSOWANEGO W OGRODNICTWIE:

1 - Duża pojemność wodna

2 - Duża pojemność powietrzna

3 - Dobra i trwała struktura przez cały okres uprawy

4 - Duża zdolność zatrzymywania składników pokarmowych

5 - Dobre właściwości buforowe - zdolność przeciwstawiania się nagłym zmianom odczynu

6 - Brak patogenów i szkodników

7 - Brak substancji hamujących ukorzenianie

30 - PODZIAŁ I CHARAKTERYSTYKA NAWOZÓW MINERALNYCH:

Nawozy mineralne stanowią osobną grupę nawozów. W nawozach mineralnych wprowadzamy do gleby duże ilości składników pokarmowych które pobierane są przez rośliny a następnie częściowo wywożone z gospodarstwa wraz z plonami, częściowo powracają do gleby w nawozach organicznych, dlatego zwykle wzrostowi zużycia nawozów mineralnych towarzyszy wzrost produkcji i zużycie nawozów organicznych.

Nawozy mineralne dzielimy na grupy w zależności od podstawowego składnika pokarmowego. Rozróżniamy następujące grupy:

1 - Nawozy azotowe - występuje duża różnorodność ze względu na rozmaite formy azotu

2 - Nawozy fosforowe - zawierają przeważnie fosfor w postaci soli kwasu ortofosforowego.

3 - Nawozy potasowe - zawierają fosfor w postaci rozpuszczonych soli potasowych lub w innych produktach zawierających potas

4 - Nawozy wapniowe i magnezowe - służą głównie do odkwaszania gleb lub dostarczają magnezu.

5 - Mikronawozy - zawierają mikroelementy

6 - Nawozy wieloskładnikowe - zawierają więcej niż jeden podstawowy składnik pokarmowy (N, P, K, Mg)

31 - STOSOWANIE NAWOZÓW MINERALNYCH:

Przy stosowaniu nawozów mineralnych trzeba przestrzegać następujących zasad:

Maszyny przed wysiewem i po wysiewie nawozów należy trzymać w stanie bardzo czystym, ponieważ części metalowe bardzo szybko wchodzą w reakcje z nawozami i ulegają zniszczeniu. Nawozy mineralne przed wysiewem na polu należy dokładnie rozdrobnić a w przypadku stosowania mieszanek nawozowych przed wysiewem dobrze je wymieszać na jednorodną masę. Przy pogłównym stosowaniu nawozów nie należy wysiewać na rośliny mokre.

32 - PORÓWNANIE DZIAŁANIA NAWOZÓW MINERALNYCH I ORGANICZNYCH:

Nawozy organiczne: obornik, gnojowica, gnojówka, komposty, nawozy zielone, fekalia, pomiot ptasi, słoma. Wszystkie te nawozy zawierają substancje organiczne, z których po złożonych przemianach tworzą się substancje próchniczne. Substancje ta wywierają bardzo korzystny wpływ na właściwości fizyczne, chemiczne i biologiczne gleby, decydujące o jej urodzajności. Dlatego, nawozy organiczne polepszają warunki życia i odżywiania roślin co sprzyja wykorzystaniu pokarmów zarówno znajdujących się w glebie jak i wnoszonych w nawozach. Ponieważ nawozy organiczne zawierają substancje pochodzenia roślinnego, występują więc w nich wszystkie niezbędne do życia roślinnego makro- i mikroskładniki (są to nawozy pełne). Większość tych składników staje się dostępna dla roślin po mineralizacji nawozów organicznych w glebie. Toteż nawozy te działają wolno i długo. Rośliny mogą z nich korzystać przez cały okres wegetacji a nawet w latach następnych.

Nawozy mineralne: w przeciwieństwie do organicznych zawierają zazwyczaj pojedyncze składniki. Są to nawozy przeważnie szybko działające, zwykle zawierają składniki bezpośrednio dostępne dla roślin lub szybko w nie przechodzące. Dzięki temu mogą one szybko zaspokoić potrzeby pokarmowe roślin i uzupełnić zasobność gleb w brakujące składniki pokarmowe. Nawozy te nie zawierają substancji organicznych, zwiększają plony, przyczyniają się do zwiększenia zawartości substancji próchnicznej w glebie (resztki pożniwne).

33 - AZOT W GLEBIE I POBIERANIE JEGO PRZEZ ROŚLINY:

Ilość azotu ogólnego w naszych glebach może się wahać od 0,02 - 2%. Zasobne w azot są czarnoziemy, czarne ziemie oraz gleby torfowe gdzie ilość N może dochodzić do 0,6%.

Azot w glebie występuje zarówno w formie mineralnej (amoniak - kation amonu NH4+, azot cząsteczkowy NO2 oraz NH3) jak i organicznej (białko i mocznik).

Formy N dostępne dla roślin to:

- NH4 - gleby o odczynie obojętnym

- NH3 - gleby o odczynie kwaśnym

- mocznik - bezpośredni dostęp

- azot ze związków organicznych (po ich humifikacji i mineralizacji)

- azot atmosferyczny pobrany przez mikroorganizmy (Rhizobium)

- aminokwasy w niskich stężeniach

Straty azotu:

- Wywożenie azotu wraz z plonem (40-200kg/ha/rok)

- Utlenianie do atmosfery w postaci amoniaku (NH3 30kg)

- Wymywanie w głąb profilu glebowego w formie azotowej NO3 - 25-40kg N/ha/rok

- Utlenianie się azotu w formie cząsteczkowej i tlenkowej

Przemiany azotu w glebie:

Nitryfikacja - proces mikrobiologiczny utlenienia amoniaku do azotanów

Denitryfikacja - proces redukcji utlenionej formy azotu w formie amoniaku NO₃ do wolnego azotu. Proces ten zachodzi w warunkach beztlenowych przez bakterie denitryfikacyjne.

Amonifikacja - wydzielanie do atmosfery azotu w postaci NH₄ w procesie mineralizacji substancji organicznej.

Zbiałczenie azotu mineralnego - azot mineralny przechodzi w organiczny poprzez wbudowanie go w organizm, w mikroorganizmy drobnoustroi glebowych

Pobieranie azotu przez rośliny:

Przy rozkładzie substancji organicznej N przechodzi w formę N-NH4, który jest sorbowany wymiennie i może być bezpośrednio pobrany przez rośliny. N-NO3 nie jest sorbowany wymiennie i jeżeli nie jest pobrany przez rośliny ulega wymyciu. Aby rośliny mogły go pobrać musi ulec redukcji do NH2 do czego potrzebna jest energia, którą pobierają z rozkładu węglowodanów.

34 - CHARAKTERYSTYKA I STOSOWANIE NAWOZÓW AMONOWYCH:

Amonowe NH₄⁺

A - Siarczan amonu (NH₄)₂SO₄ N - 20,5% S - 24%

Nawóz ten ma postać drobnokrystaliczną, barwy białej z odcieniem szarym, kremowym lub niebieskozielonym. Dobrze rozpuszcza się w wodzie i jest mało higroskopijny.

Do gleby wprowadza się również siarkę. Amoniak powstaje przez połączenia azotu z wodorem, jest on głównym źródłem z którego powstają nawozy mineralne. Jest to nawóz fizjologicznie kwaśny, stosowany na glebach zasadowych i obojętnych. Nawóz ten stosuje się przedsiewnie, musi być wymieszany z glebą. Pozostawiony na powierzchni prowadzi do strat azotu.

B - Woda amoniakalna NH₄OH N - 20,5%

Stosowany na wszystkie gleby i pod wszystkie rośliny. Stosowany przedsiewnie.

Gazowy amoniak rozpuszczony w wodzie, musi być wymieszany z glebą aby uniknąć strat N.

35 - CHARAKTERYSTYKA I STOSOWANIE NAWOZÓW SALETRZANYCH:

Saletrzane

A -Saletra wapniowa Ca(NO₃)₂ N - 15,5% Ca - 20,6%

Jest to nawóz stosowany w uprawach polowych i pod osłonami, o barwie białej, ma postać granulowaną, rozpuszczalny w wodzie, bardzo łatwo chłonie wodę. Stosuje się go przedsiewnie jak i pogłównie ponieważ NO₃ nie ulega utlenieniu ale może być wymywany. Może być stosowany dolistnie, np. przy suchej zgniliźnie wierzchołkowej owoców pomidora zapobiega tej chorobie. Jest to nawóz fizjologicznie zasadowy.

B - Saletra potasowa KNO₃ N - 13,5% K - 38%

Barwa kremowo-biała. nawóz stosowany pogłównie jak i dolistnie. Polecany do uprawy pod osłonami. Nawóz ten nie powoduje zasolenia podłoża, ma postać pylistą, bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie.

C - Saletra sodowa NaNO₃ N - 15,5% Na - 27%

Nawóz drobnokrystaliczny, higroskopijny, przeznaczony do pogłównego nawożenia.

Nawóz ten produkowany syntetycznie, ale ma on również swoje naturalne źródło - w Chile powstaje z guana ptasiego. Nawóz ten jest stosowany na rośliny które mają duże zapotrzebowanie na sód. Nie stosuje się na glebach ciężkich.

36 - CHARAKTERYSTYKA I STOSOWANIE NAWOZÓW SALETRZANO- AMONOWYCH I AMIDOWYCH:

Saletrzano - amonowe

A - Saletra amonowa NH₄NO₃ N - 34%

Bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie, barwa biało - kremowa, postać - granulowana, bardzo dobrze pobierany przez rośliny. W warunkach zasadowych stosowany przedsiewnie i pogłównie. Nawóz ten ma właściwości wybuchowe - w połączeniu z substancją organiczną.

B - Saletrzak NH₄NO₃ + CaCO₃ N - 28% Ca - %,7%

Barwa - beżowo-brązowa, postać - granulowana, rozpuszczalna w wodzie. Stosowany na glebach lekko kwaśnych, po zastosowaniu powinien być wymieszany z glebą.

C - Saletrzak magnezowy NH₄NO₃ + CaMg(CO₃)₂ N - 28% Mg - 4% Ca - 4%

Stosowany w uprawach sadowniczych, ma postać granulowaną o barwie beżowej. Rozpuszczalny w wodzie.

D - Saletra amonowa z Mg NH₄NO₃ + Mg(NO₃)₂ N - 34,8% Mg - 1%

Stosowany w uprawach sadowniczych. Po zastosowaniu należy wymieszać z glebą.

Amidowe NH₂

A - Mocznik CO(NH₂)₂ N - 46%

Bardzo dobrze rozpuszczalny w wodzie, ma postać granulowaną o barwie białej. Jest to nawóz higroskopijny. Stosowany jest przedsiewnie, pogłównie i dolistnie. Pod wpływem enzymów powstaje węglan amonu który ulega dysocjacji. Może być on pobierany przez liście w całości. Stosowany dolistnie jest w roztworze procentowym.

B - Roztwór saletrzano - mocznikowy NH₄NO₂ + CO(NH₂)₂ N - 32, 30, 28%

Należy posiadać odpowiednie przyrządy do przechowywania tego nawozu. Wymaga wymieszania z glebą.

37 - NAWOZY AZOTOWE O SPOWOLNIONYM DZIAŁANIU:

Ureaforum - 38%N - stosowany pod rośliny ozdobne i trawniki

IBDU - 31% N - nie nadaje się dla roślin o krótkim okresie wegetacji

AGRAMID - 30-33% N, mocznik otoczkowany siarką.

38 - METODY ROZPOZNAWANIA NAWOŻENIA ROŚLIN AZOTEM:

Wymagania pokarmowe - ilość składników mineralnych pobieranych przez roślinę w okresie wegetacji. Warzywa uprawiane pod osłonami pobierają najwięcej potasu, nieco mniej azotu i wapnia a najmniej fosforu i magnezu.

Potrzeby nawozowe - ilość składników mineralnych jaką należy dostarczyć roślinom, aby zapewnić ich optymalny wzrost i rozwój.

Określenie potrzeb nawożenia azotem:

- na podstawie ogólnego wyglądu roślin i ich plonowania

Objawy niedoboru azotu: powolny wzrost, jasnozielone liście, ogonki wyrastają na roślinie pod kątem ostrym, cienkie pędy, grona osadzone daleko od łodygi, niedorastanie owoców.

Objawy nadmiaru azotu: silne ulistnienie, grube pędy, zwinięty wierzchołek, małe kwiatostany, opóźnienie owocowania, nieprawidłowe wybarwienie owoców.

- na podstawie analizy glebowej, podłoża

- na podstawie analizy chemicznej materiału roślinnego

39 - WYBÓR NAWOZU AZOTOWEGO:

Nawozy azotowe działają bezpośrednio po zastosowaniu. Dlatego też rozsiewa się go w dawkach jednorocznych. Stosuje się je przedsiewnie jak i pogłównie. Przedsiewnie stosuje się siarczan amonu - powinien być każdorazowo przykryty glebą. Do pogłównego stosowania nadają się nawozy które nie wymagają wymieszania z glebą: saletra wapniowa i sodowa.

40 - FOSFOR W GLEBIE I POBIERANIE GO PRZEZ ROŚLINY:

Ogólna zawartość fosforu w glebie - 0,500

Fosfor występuje zarówno w postaci mineralnej jak i organicznej.

W postaci organicznej występują fosfolipidy, kwasy nukleinowe oraz fityna.

Fosfor w glebie ulega sorpcji:

1 - Biologicznej

2 - Wymiennej

3 - Chemicznej

Uwstecznienie fosforu - jest to podstawowy proces jakiemu ulega fosfor w glebie.

W środowisku kwaśnym:

- w połączeniu z Al³⁺ i Fe³⁺

- w połączeniu z półtoratlenkami glinu i żelaza

Al./Fe + H₂PO₄ Al./Fe + OH^-

^H₂^PO₄

- przez minerały ilaste

W środowisku zasadowym:

- w połączeniu z wapnem i magnezem

Ca(H₂PO₄)₂ CaHPO₄ Ca₃(PO₄)₂

Fosfor dostępny Fosforan trójwapniowy jest

dla roślin nierozpuszczalny w H₂O

Czynniki wpływające na pobieranie fosforu:

1 - Odczyn - najlepszy pH 6-7

2 - Zawartość substancji organicznej w glebie - efekt próchniczno-fosforowy:

+ CaHPO₄ Ca + Ca(H₂PO₄)₂

Zw. Trudno związek

Kw. huminowe rozpuszczalny chelat rozpuszczalny

w H₂O humina Ca w H₂O

Formy fosforu pobierane przez rośliny:

* H₃PO₄

H₃PO₄ ↔ H+ + H₂PO₄^- W tej postaci rośliny

H₂PO₄ ↔ H+ + HPO₄^2- pobierają fosfor

HPO₄^2- ↔ H+ + PO₄^3- w tej postaci rośliny nie pobierają fosforu

* HPO₄

41 - CHARAKTERYSTYKA NAWOZÓW FOSFOROWYCH:

Do produkcji nawozów fosforowych wykorzystuje się:

- apatyty - skały magmowe, bardzo twarde

- fosforyty - skały pochodzenia osadowego, miękkie

Rola nawozów fosforowych:

1- zwiększenie żyzności gleb, poprawienie właściwości buforowych i struktury ziemi przez nasycenie jej solami kwasu fosforowego

2 - poprawienie jakości plonów przez zwiększenie w nich zawartości fosforu, białka węglowodanów i tłuszczów

3 - zwiększenie obiegu ilości azotu przez nawożenie azotem roślin motylkowych

Nawozy fosforowe:

Powstają z fosforytów lub apatytów. Działają kwasem fosforowym lub siarkowym. Nawozy te zawierają fosfor rozpuszczalny w wodzie.

1 - Superfosfat pojedynczy Ca(H2PO4)2 + CaSO4 P2O5 - 18%, CaO - 28%, S - 10%

Ma postać pylistą o barwie szarej, średniorozpuszczalny w wodzie, działa kwasem siarkowym. Wszystkie superfosfaty stosowane są na glebach o odczynie obojętnym i lekko kwaśnym ponieważ fosfor ulega łatwo uwstecznieniu. Nie można stosować na glebach silnie kwaśnych i silniezasadowych. Nawóz ten stosowany jest w uprawach polowych, przedsiewnie, musi być wymieszany z glebą.

2 - Superfosfat granulowany Ca(HPO4)2 + CaSO4 P2O5 - 19%, CaO - 28%, S - 10%

Barwa szara, postać granulowana, lepiej rozpuszcza się w wodzie niż superfosfat pojedynczy. Działa kwasem fosforowym. Jest to nawóz wysokoprocentowy.

3 - Superfosfat potrójny granulowany Ca(H2PO4)2 P2O5 - 46%

Stosowany do upraw rolniczych, nie zawiera zbędnych składników pokarmowych. Jest to wysokoprocentowy nawóz mineralny stosowany pod osłonami.

Nawozy zawirające fosfor rozpuszczalne w 10% HNO3

1 - Mączka fosforytowa Ca(PO4)2 P2O5 - 29%, CaO - 50%

Stosowany na glebach wilgotnych, próchnicznych i kwaśnych pod rośliny o długim okresie wegetacji.

2 - Mączka kostna dębinowa Ca(PO4)2 P2O5 - 10%

Powstaje ze zmielonych kości zwierzęcych. Stosuje się pod rośliny o długim okresie wegetacji, dodaje się do kompostów.

Nawozy wieloskładnikowe zawirające fosfor i inne pierwiastki:

1 - Fosforan amonu

A - Polidap

B - Polimap

Jeśli jeden zawiera więcej azotu to ma mniej fosforu i odwrotnie. Nawozy te należy wymieszać z glebą. Ma on postać granulowaną szarozieloną. Jest to nawóz higroskopijny.

2 - Polifoska - fosforan amonu + chlorek potasu

Nawóz ten zawiera fosfor oraz azot i potas - 3 składniki główne

Polifoska 6 N - 6%` P2O5 - 20% K2O - 30%

Do upraw sadowniczych

Polifoska 8 N - 8% P2O5 - 24% K2O - 24%

Stosowany do upraw w torfie.

3 - Polimag 305

Stosowany do upraw rolniczych. Stanowi dodatkowe źródło magnezu.

4 - Fosforan monopotasowy KH2PO4 P2O3 - 48% K2O - 34%

Nawóz ten ma postać lotnokrystaliczną o barwie białej. Jest bardzo dobrze przyswajalny przez rośliny. Stosowany do upraw pod osłonami.

Objawy niedoboru fosforu:

- fioletowe liście od spodu temp <100C

- liście drobne i matowe

- redukcja gron

- słabe kwitnienie i zawiązywanie

- cienka i szybko drewniejąca łodyga

- słaby wzrost korzenia

42 - STOSOWANIE NAWOZÓW FOSFOROWYCH:

Tak jak wyżej ↑

43 - WYBÓR NAWOZÓW FOSFOROWYCH:

Przy wyborze nawozu należy zwrócić uwagę na:

- odczyn gleby (pH 4,6 - 7), gleby lekkie 4,6, średnie 5, ciężkie 6,9

- dobrą strukturę (prawidłowy dopływ tlenu, zasobność w przyswajalne składniki pokarmowe)

- wybór optymalnie działającego nawozu fosforowego, przy czym uważa się że superfosfaty działają lepiej na słabo kwaśnych i naturalnych glebach. Superfosfat potrójny granulowany przeznaczony jest pod rośliny wrażliwe na niedobór boru.

- wysokość dawki ustala się na podstawie wymagań pokarmowych, zaplanowanych wysokości plonów i zasobność gleby obliczonej wg analizy stacji chemiczno-rolniczej.

Na gleby kwaśne lepiej stosować nawozy o łatwo dostępnych fosforanach, natomiast na gleby obojętne odpowiednie są: rozpuszczalne w wodzie.

44 - POTAS W GLEBIE I POBIERANE GO PRZEZ ROŚLINY:

Zawartość potasu w glebie: 0,2-4%, w torfach 0,02%

Potas występuje tylko w formie mineralnej. W formie kationu K+ jest pobierany przez rośliny

Sorpcjie:

- Wymienna

- Biologiczna

Formy potasu występujące w glebie:

1 - Trudnodostępne

- glinokrzemiany i krzemiany (90%) - niedostępny dla roślin

- potas zawarty w siarce wtórnych minerałów ilastych - retrogradacja - fiksacja

2 - Łatwodostępne

- potas w roztworze glebowym - jest wymywany w głąb profilu glebowego

- potas wymienny w kompleksie sorpcyjnym (KS)

Luksusowe pobieranie potasu - pobieranie potasu w większej ilości niż potrzebują tego rośliny do prawidłowego wzrostu i rozwoju.

Objawy niedoboru potasu:

- starsze liście cytrynowo - zielone

- nierównomierne wybarwienie owoców

- zielona piętka

- załamywanie gron u podstawy

45 - CHARAKTERYSTYKA NAWOZÓW POTASOWYCH:

Nawozy chlorkowe:

1 - Sól potasowa - 56-58% K2O, drobnokrystaliczna, biała, szara lub różowa barwa. Nawóz przedsiewny stosowany na jesieni, należy wymieszać z glebą.

2 - Kamex - 40% K2O, 4-5% MgO, barwa biała, szara, czerwono różowa. Są sypkie lub granulowane, dobrze rozpuszczalne w wodzie, nie higroskopijny. Polecany do upraw sadowniczych.

3 - Kainit magnezowy - 3-8%MgO, 14%S, minerały poddane obróbce, nawóz nie powinien być stosowany na gleby ciężkie bo powoduje zasklepienie gleby = niedotlenienie gleby

Nawozy potasowo - siarczanowe:

1 - Siarczan potasu - 48-52%K2O, nawóz krystaliczny, biały, szary proszek. Dobrze rozpuszczalny w wodzie nie higroskopijny. Nadaje się do upraw szklarniowych, nie powoduje zasolenia.

2 - Kalimagnezja - 20%K2O, 8-12%MgO, nawóz słabo higroskopijny, biały, kremowy, błyszczące kryształki. Nawóz przedsiewny, należy wymieszać z glebą. Stosować jesienią z nawozami fosforowymi

Inne nawozy potasowe:

1 - Saletra potasowa - 45%KNO3, 15,5%N, polecany pod osłonami przedsiewnie i pogłównie.

46 - STOSOWANIE NAWOZÓW POTASOWYCH:

Sole potasowe to typowe nawozy przedsiewne, zawarty w nich potas jest sorbowany wymiennie. Na glebach o dobrych właściwościach sorpcyjnych stosujemy je jesienią i mieszamy z glebą. Na glebach lekkich stosujemy wiosną.

Kainit ze względu na dużą ilość sodu nie można stosować na gleby ciężkie ponieważ sód wypiera część wapnia pogarszając warunki fizyczne gleb. Kainit jest dobrym nawozem pod trwałe użytki zielone. Nawóz ten powinno stosować się głównie na gleby lekkie - przedsiewnie.

Siarczan potasu przeznaczony jest przede wszystkim do produkcji ogrodniczej, szczególnie nadaje się pod rośliny wrażliwe na chlor.

Kalimagnezja nadaje się pod rośliny wrażliwe na chlor, stosowany przedsiewnie.

47 - WYBÓR NAWOZU POTASOWEGO:

Do upraw szklarniowych nadaje się saletra potasowa, siarczan potasu i sól potasowa. Przy wyborze nawozy potasowego należy brać pod uwagę:

- rodzaj gleby: na glebach ciężkich i torfowych, zlewnych i ubogich w wapń, powinno się stosować nawozy wysokoprocentowe

- czas nawożenia: stosując wysiew nawozów potasowych tuż przed siewem nasion, najlepiej jest nawozić nawozem wysokoprocentowym, unika się wtedy wysokich stężeń soli w roztworze glebowym, które mogą uszkadzać młode kiełki roślin.

- rodzaj rośliny: wrażliwe na chlor rośliny uprawne (tytoń, chmiel, winorośl, drzewa owocowe i większość warzyw) należy nawozić wysokoprocentowymi nawozami siarczanowymi lub solami potasowymi.

48 - ODDZAŁYWANIE CHLORU NA GLEBĘ I ROŚLINY:

Chlor - jest mikroelementem, jeżeli mówimy o zapotrzebowaniu rośliny na ten składnik. Funkcje jakie spełnia, to: udział w procesie fotosyntezy (aktywne przenoszenie elektronów, bierze udział w transporcie asymilatów i syntezie białka). Chlor jest sorbowany na drodze biologicznej. Łatwo przemieszcza się do głębszych warstw gleby. Do gleby dostaje się wraz z nawozami potasowymi pochodzenia chlorkowego. Chlor nie jest szkodliwy dla roślin. Dostając się do rośliny nie utrudnia jej procesów fizjologicznych. Dawka większa od 200mgCl/litr podłoża jest szkodliwa. Chlor jako anion w glebie nie jest sorbowany, ulega wymyciu poza zasięg korzeni.

W stosunku do chloru rośliny dzielimy na:

- chlorofobne: ziemniaki, tytoń, pomidory

- chlorolubne: rzodkiew, szpinak, seler.

Nadmiar chloru powoduje w roślinie chlorozę, czyli hamuje produkcję zielonego barwnika.

49 - MAGNEZ W GLEBIE I POBIERANIE GO PRZEZ ROŚLINY:

Występowanie Mg w lebie:

- minerały: wermikulit, montmorylonit

- magnez w organizmach żywych np. w chlorofilu

- magnez w resztkach organicznych

- magnez w próchnicy glebowej

- magnez wymienny

- magnez w roztworze glebowym

Do gleby Mg dostarczany jest przez nawozy organiczne, minerały, opady.

Straty Mg: wraz z roślinami np. buraki 50kg/ha, cebula 25kg/ha

Wymywanie: im gleby kwaśniejsze tym wymywanie większe. Najwięcej Mg jest na glebach murszowych a najmniej na bielicowych. Magnez dostarczany jest roślinom w formie nawozów. Po dostaniu się do gleby jest sorbowany i może ulec wymyciu, szczególnie na glebach lekkich. Pobieranie Mg przez rośliny zależy od odczynu gleby i obecności jonów H, NH, Mn, Co.

50 - CHARAKTERYSTYKA NAWOZÓW MAGNEZOWYCH:

51 - STOSOWANIE NAWOZÓW MAGNEZOWYCH:

Na gleby bardzo kwaśnie i kwaśne polecany jest dolomit. Na gleby słabo kwaśnie, obojętne lub zasadowe polecana jest kalimagnezja i siarczan magnezu. Stosowanie nawozów magnezowych powinno być łączone z zabiegami agrotechnicznymi oraz z nawożeniem azotem i potasem.

52 - WYBÓR NAWOZU MAGNEZOWEGO:

Przy wyborze nawozu Mg, należy zwracać uwagę na:

- zawartość magnezu w plonach (tytoniu, kukurydzy, roślin motylkowych, roślin oleistych, buraków cukrowych. Należy się spodziewać że będą one wskazywały na brak tego pierwiastka w glebie.

53 - WYKORZYSTANIE N, P, K, Mg Z NAWOZÓW MINERALNYCH PRZEZ ROŚLINY:

Azotowe - 60%

Fosforowe - 25%

Potasowe - 70%

Magnezowe - 70%

Wapniowe - 30%

54 - WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWE GLEBY:

Buforowość - zdolność gleby do przeciwstawiania się nagłym zmianom odczynu.

O buforowości gleby decydują:

- minerały ilaste (zawartość węglanów)

- kompleks sorpcyjny

- wysycenie kompleksu sorpcyjnego jonami

- ilość i jakość koloidów glebowych

- zawartość związków fosforowych i próchnicy

Największe zdolności buforowe mają gleby ciężkie, gliniaste lub torfowe, najmniejsze zaś gleby piaszczyste. Im więcej gleba zawiera zasorbowanych kationów metali, tym większy jest opór na zmiany pH. gleby zawierające CaCO3, niezależnie od pojemności sorpcyjnej, charakteryzują się bardzo dobrymi właściwościami buforowymi.

55 - WPŁYW ODCZYNU GLEBY NA WZROST ROŚLIN I STRUKTURĘ GLEBY:

Na glebach kwaśnych rośliny rosną gorzej, ponieważ następują zmiany w pobieraniu niektórych składników pokarmowych. Na glebach tych objawia się nadmiar jonów Al., Fe, Mn co powoduje zakłócenia w metabolizmie. Likwidowanie tego nadmiaru jest możliwe tylko przez wapniowanie gleby.

Najlepszym wpływem dla tworzenia gruzełków są koloidy w postaci żelu a w warunkach naturalnych znajdują się one w postaci zolu. Czynnikami powodującymi przejście zolu w żel są jony Ca, Mg i temperatura. Koloidy w glebie mają ładunek ujemny, niska temperatura powoduje odwodnienie koloidów.

56 - CHARAKTERYSTYKA NAWOZÓW WAPNIOWYCH, WĘGLANOWYCH I WĘGLANOWO-MGNEZOWYCH:

57 - CHARAKTERYSTYKA NAWOZÓW WAPNIOWYCH, WAPNIOWYCH TLENKOWYCH I TLENKOWO-MAGNEZOWYCH:

58 - WPŁYW RÓŻNYCH CZYNNIKÓW NA ODCZYN GLEBY:

Odczyn środowiska glebowego jest podstawowym czynnikiem wpływającym na przebieg wielu reakcji chemicznych i biochemicznych. W zależności od stosunku stężenia zdysocjonowanych jonów wodorowych (H) do stężenia jonów wodorotlenkowych (OH)w danym środowisku glebowym, rozróżniamy 3 rodzaje odczynów:

- Kwaśny - stężenie H > OH

- Obojętny - stężenie H = OH

- Zasadowy - stężenie H < OH

Odczyn roztworów glebowych ulega zmianom zależnie od:

- zawartości w glebie węglanów (głównie wapnia)

- stopnia wymycia zasad

- stopnia wilgotności

- pobierania przez rośliny kationów o charakterze zasadowym

- rodzaju nawożenia

Celem wapniowania jest doprowadzenie gleby do optymalnego odczynu dla uprawy roślin. Na zakwaszenie gleb wpływa ilość opadów, plony, substancje zakwaszające np. nawozy fizjologicznie kwaśne, azotowe i potasowe zakwaszają ją .

Kwasowość ogólna dzieli się na:

- kwasowość czynna: ilość jonów H+ występujących w roztworze glebowym

- kwasowość potencjalna

- kwasowość wymienna wyrażona w pH (KCl)

- kwasowość hydrolityczna

59 - WYBÓR NAWOZU WAPNIOWEGO:

Nawozy wapniowe tlenkowe CaO przy zetknięciu z glebą działają burzliwie, tzn. bardzo szybko ulegają hydrolizie. Stosowane są na glebach ciężkich o małej zawartości substancji organicznej.

Nawozy wapniowe węglanowe CaCO3 przy zetknięciu z glebą działają łagodnie, hydroliza następuje powoli. Stosowane są na gleby lekkie oraz na gleby organiczne.

Nawozy wapniowe wodorowęglanowe są formą pośrednią, stosowane na glebach średnich lub ciężkich.

Jednym z najlepszych nawozów wapniowych jest nawóz wapniowo-węglanowy (wapno defekcyjne). Oprócz wapnia zawiera również domieszkę makroelementów. Jedyną wadą tego nawozu jest to, że ze względu na małą zawartość wapnia trzeba stosować go w dużych ilościach, co powoduje wprowadzenie do gleby dużych ilości części balastowych.

Dobrym nawozem zawierającym wapń jest także saletra wapniowa. Nawóz ten służy do nawożenia dolistnego.

60 - OBLICZANIE DAWKI NAWOZU WAPNIOWEGO:

Dawkę nawozów wapniowych ustala się na podstawie kwasowości hydrolitycznej na glebach polowych, a dla podłoży organicznych na podstawie krzywej neutralizacji.

61 - TERMIN WAPNIOWANIE

Nawozy wapniowe stosuje się latem zaraz po zbiorze lub późną jesienią przed orką przedzimową. Wszystkie gleby mineralne wapniujemy w oparciu o kwasowość hydrolityczną. Celem wapniowania jest usunięcie kwasowości wymiennej.

Gleby lekkie - mała buforowość, mały kompleks sorpcyjny, wapniujemy do pH 5,5-6,5

Gleby ciężkie - duża buforowość, duży kompleks sorpcyjny, wapniujemy do pH 6,5-7,5

Nawozy wapniowe stosuje się zwykle raz na 4 lata.

62 - STOSOWANIE NAWOZÓW WAPNIOWYCH

63 - WYBÓR, DZIAŁANIE I STOSOWANIE NAWOZÓW WAPNIOWO-MAGNEZOWYCH

64 - TECHNIKA STOSOWANIA NAWOZÓW MINERALNYCH:

Nawozy mineralne stosowane są zarówno przedsiewnie jak i pogłównie. Nawozy wapniowe rozsiewa się po zbiorze przedplonu (na ściernisko) i natychmiast przykrywa się za pomocą podorywki, a następnie orki. Chodzi o dokładne wymieszanie ich z glebą, tak aby cała warstwa orna została równomiernie odkwaszona. Nawozy potasowe stosuje się z reguły przedsiewnie, ponieważ potas w naszych glebach jest sorbowany wymiennie i tylko w niewielkim stopniu ulega wypłukaniu. Woda amoniakalna i amoniak ciekły stosuje się pogłównie.

65 - NAWOZY WIELOSKŁADNIKOWE - CHARAKTERYSTYKA I PODZIAŁ:

Do nawozów wieloskładnikowych zaliczamy nawozy zawierające w swoim składzie większą niż jeden z podstawowych składników pokarmowych, mogą one również zawierać mikroelementy.

Wysoka procentowość zawartości składników pokarmowych zwiększa ekonomikę transportu. Zaletą jest jednakowy skład chemiczny granulek. Nawozy te zmniejszają ryzyko jednostronnego nawożenia roślin. Ich skład chemiczny dostosowany jest do wymagań poszczególnych grup roślin. Ich wadą jest brak balastu, oprócz polifoski nie zawierają chlorków. Dzielimy na stałe (sypkie) i płynne. <mieszane i kompleksowe>

66 - NAWOZY WIELOSKŁADNIKOWE SYPKIE:

a) zawierające mikroskładniki o pełnym składzie:

*MIS-3 mieszanka inspektowo- szklarniowa, zawierająca pełny skład makro i mikroelementów. Do przygotowania podłoży organicznych na bazie torfu wysokiego. W jego skład wchodzi siarczan magnezu i siarczan potasu oraz saletra amonowa używana w inspekcie od marca do kwietnia pod warzywa, uprawy szklarniowe, rośliny ozdobne.

*MIS-4 zawierająca mniej azotu. Stosowana jesienią i zimą, do upraw warzyw pod szkłem i niektórych ozdobnych.

*FRICTUS 1 nie zawiera mikroelementów w skład wchodzi: mocznik, superfosfat potrójny, siarczan potasu, i mielony magnezyt. Używany pod krzewy jagodowe, młode drzewa owocowe, w ogrodach i działkach.

*FRUCTUS 2 zawiera makro jak i mikroelementy (poza Fe) do uprawy roślin sadowniczych, warzyw gruntowych w uprawie szklarniowej warzyw.

*VITAFLOR dają roztwory rzeczywiste bardzo dobrze rozpuszczają się w wodzie, nawożenie z polewaniem.

*FLORA z myślą o roślinach ozdobnych. Najwyższa koncentracja K (23%) decyduje o wielkości i wybarwieniu kwiatów.

*AZOFOSKA zawiera mikroelementy. Niezbyt dobrze rozpuszcza się w wodzie bo zawiera prażony magnezyt. Pod warzywa sady, przedsiewnie i w czasie wegetacji.

b) nawozy wieloskładnikowe sypkie o niepełnym składzie makroelementów:

FOSFRAN AMONU zawarty w nim P jest w 90% rozpuszczalny w wodzie, stosowany przedsiewnie z wyjątkiem gleb kwaśnych.

SALETRA POTASOWA rozpuszczalna w wodzie, do upraw pod osłonowych i szklarniowych.

MIKROFLOR 1 do uprawy w polu (lato) pod wszystkie rośliny

MIKROFLOR 2 do upraw bez glebowych.

67 - NAWOZY WIELOSKŁADNIKOWE PŁYNNE O NIEWIELKIM SKŁADZIE MIKRO I MAKROELEMENTÓW:

FLOROPEST nie zawiera S, ma naturalne substancje wzrostowe. Działanie grzybo- i owadobójcze. Do nawożenia kwiatów i roślin ozdobnych.

SANTAFLOR nie ma S, nawożenie kwiatów i warzyw. Do dokarmiania i upraw hydroponicznych.

AGROVITAL nie ma Ca i S. Uniwersalny do dolistnego i doglebowego stosowania, w uprawi polowej i ogrodowej, przez cały okres wegetacji.

68 - NAWOZY WIELOSKŁADNIKOWE KOMPLEKSOWE:

Uzyskiwane w wyniku odpowiednich procesów chemicznych. Pomiędzy składnikami zachodzą reakcje chemiczne.

FOSFORAN AMONU 46% P2O5 18% N granulowanego. Łatwo rozpuszczalny w wodzie, powinien być stosowany z nawozami siarkowymi. Przedsiewny trzeba przykryć glebą. Na wszystkie gleby z wyjątkiem bardzo kwaśnych. i silnie zasadowych.

POLIFOSKA 8% N, 24% P2O5, 24% K2O, Nawóz przedsiewny, należy przykryć glebą. Na wszystkie gleby z wyjątkiem zasadowych.

SALETRA POTASOWA 13,5% N, 46% K2O. Rozpuszczalny w wodzie, stosowany pod osłonami

SUPERBYT do upraw polowych

69 - NAWOZY WIELOSKŁDNIKOWE PŁYNNE DO UPRAW BEZ GLEBOWYCH:

HYDROVIT 300 uprawy bez glebowe, pH 3 używany w pożywkach hydroponicznych. Zawiera komplet mikro i makroelementów.

AGROVIT 300 do upraw bez glebowych opryski w szklarniach, Idealnie rozpuszczalny w wodzie. Komplet mikro i makroelementów

NOVOKONT uprawy bez glebowe

FLOROGAMAS do systematycznego stosowania

70 - NAWOZY WIELOSKŁADNIKOWE PŁYNNE DO UPRAW BEZ GLEBOWYCH

VITAFLOR 2 nie ma Mg (saletra potasowa+ fosforan amonu) Nie ma mikroelementów. Polecany od lutego do października., w uprawach warzyw, wymaga dodatkowo nawożenia- wzbogacenia magnezem.

SUPERBY czerwona do roślin warzywnych i kwiatów tam gdzie jest woda miękka, (brak Ca i Mg w H2O)

zielona do nawożenia ogórka, pomidora, pod osłonami i na podłożach sztucznych.

Brązowa do nawożenia roślin doniczkowych i warzyw tam gdzie jest woda twarda

FERTISIL HYDRO idealnie rozpuszcza się w wodzie, idealny do stosowania na podłożach sztucznych z nawadnianiem nie powoduje zapychania.

71 - NAWOZY WIELOSKŁADNIKOWE PŁYNNE O DZIAŁANIU ŻYWIENIOWO OCHRONNYM:

Maja zawyżone stężenia mikroelementów. Stężenie jest toksyczne dla patogenów. Zawyżone stężenia Ca ma działanie grzybobójcze. Zawierają bor i cynk.

FLOROVIT zawiera związki organiczne, wszystkie mikro i makro składniki. Działanie obronne na powierzchni liścia tworzy błonkę ograniczająca transpirację i wtarganie wirusów.

Zaleca się dolistnie lub doglebowo.

FLOROPEST wyciąg z tytoniu

FLOROGENA działanie ochronne, zawyżona koncentracja mikroelementów toksycznych dla patogenów (Cu, Zn, B)

HUMOLIST wpływa korzystnie na zdrowotność liści roślin

72 - NAWOZY WIELOSKŁADNIKOWE O SPOWOLNIONYM DZIAŁANIU:

Plantaoote: w obrębie tego nawozu wolno działające 3,4,6,8 miesięcy. Są one granulowane, otoczone żywiczą otoczką, w zależności od temperatury uwalniają się związki pokarmowe. Optymalna temp. podłoża 21^C przy niższej rozkładają się wolniej.

Osmoote: zawieraja wszystkie mikro i makroskładniki o rocznym stopniu uwalniania. Dawki ok. 2-6 g/ dm^3 podłoża. Przy iglakach uprawianych w cylindrach 2g przez cały okres wegetacji.

Multioote.

73 - MIKROELEMENTY W GLEBIE I ICH POBIERANIE PRZEZ ROŚLINY:

Mangan: w glebie występuje w formie tlenków i wodorotlenków trudno rozpuszczalnych, a mała jego części jako związki Mn 2+ , które są dostępne dla roślin. Mn2+ jest sorbowany wymiennie i tylko jego nieznaczna część występuje w roztworze glebowym. O dostępności manganu dla roślin w dużym stopniu decyduje odczyn gleby. Ze wzrostem wartości pH wzmaga się intensywność procesów mikrobiologicznego utleniania, natomiast przy zmniejszaniu się wartości pH rośnie intensywność redukcji manganu. Objawem niedoboru manganu jest tzw. cętkowana chloroza występująca między żyłkami na liściach młodych. Przy silnym niedoborze powstają nekrotyczne plamy.

Miedź: pobierana jest przez rośliny w postaci jonów Cu 2+ i Cu+. Występuje w glebie w formie mineralnej i organicznej, jako jony zaabsorbowane wymiennie w kompleksie sorpcyjnym oraz w bardzo nieznacznej ilości w roztworze glebowym. Zawartość miedzi w glebach piaszczystych jest niekiedy bardzo niska wynosi kilka mg/ kg, a w glebach gliniastych może dochodzić do 100mg Cu na kg gleby. Objawem niedoboru Cu u roślin jest chloroza pojawiająca się na brzegach liści, wierzchołki mają barwę żółtawo-szarą , więdną i zasychają . Niedobory miedzi występują najczęściej w glebach torfowych świeżo wziętych pod uprawę tzw. nowinach. Dlatego chorobę wywołaną niedoborem miedzi nazwano „chorobą nowin”.

Cynk: wchodzi w skład wielu enzymów. W roślinach duża część cynku występuje w formie rozpuszczalnej w soku komórkowym i to nawet w warunkach niedoboru. Należy on do składników trudno przemieszczających się w roślinie, szczególnie z liści starszych, natomiast w liściach młodych jest bardziej ruchliwy. Cynk jest pobierany w postaci kationu Zn2+, Ogólna zawartość cynku w glebach wynosi 10-300mg/kg Cynk wchodzi w skład wielu minerałów i w tej formie jest trudno dostępny dla roślin. Dostępność cynku zależy od odczynu gleby. Gleby kwaśne odznaczają się wysoką zawartością cynku dostępnego dla roślin. Objawem niedoboru cynku jest cętkowana chloroza liści występująca na pędach wierzchołkowych a także drobnienie liści, W naszych warunkach glebowo klimatycznych objawem niedoboru cynku występują bardzo rzadko.

Bor ogólna zawartość boru w glebach waha się od 20-200mg/ kg Przeważająca część boru występuje w formie boroglinokrzemianów, głównie turmalinu, trudno dostępnych dla roślin. W glebach mineralnych wraz ze wzrostem cząstek pyłowych i spławianych rośnie zawartość boru dostępnego dla roślin. Objawem niedoboru boru jest zamieranie wierzchołków wzrostu. Choroba ta u buraków nazywa się zgorzelą liści sercowych.

Molibden rośliny pobierają w postaci jonu MoO4 Molibden znajdujący się w glebach wchodzi w skład różnych minerałów pierwotnych i wtórnych oraz związków organicznych. Ogólna zawartość Mo w glebie wynosi 0,3-5,0mg/kg Objawem niedoboru u pomidorów jest cętkowana chloroza występująca między żyłkami liści, głównie górnych. U kalafiorów następuje zmniejszenie blaszki liściowej.

74 - MIKRONAWOZY:

Mikronawozy zawierają dużą ilość mikroelementów, które są potrzebne do rozwoju nie tylko roślinom ale także organizmom zwierzęcym. Są one stosowane przy glebach szczególnie silnie eksploatowanych jako środki polepszające ich strukturę. Nawozy te zawierają duże ilości mikroelementów, które są potrzebne do rozwoju nie tylko roślinom ale także organizmom zwierzęcym. Mikronawozy stosuje się łącznie z roztworem mocznika i pestycydami. Intensywny rozwój rolnictwa mógłby spowodować niedostatek mikroelementów w glebie czemu zapobiegają mikronawozy.

75 - STOSOWANIE MIKRONAWOZÓW:

Wraz ze zwiększonymi plonami, uzyskiwanymi w skutek intensywnego nawożenia mineralnego, wywozi się co roku z plonami dość znaczne ilości mikroelementów, co prowadzi do zmniejszenia ich zawartości w glebach.

NAWOZY MANGANOWE na glebach słabo kwaśnych stosuje się siarczan manganowy, w dawkach 5-10kg Mn / ha. Można stosować sole manganu dwuwartościowego rozpuszczalne w wodzie np.; chlorek manganowy. Do nawożenia mogą też służyć odpady przemysłowe np.; szlam manganowy zawierający 9-15%Mn.

NAWOZY MIEDZIOWE siarczan miedziowy, chlorek miedziowy. Na gleby mineralne o niskiej zawartości miedzi 5-10kg/ ha. Na gleby torfowe znacznie więcej 15-25kg/ha. Stosuje się w okresie jesieni doglebowo, można też dolistnie. I wówczas stosuje się 0,1-0,5% roztwór siarczanu miedziowego.

NAWOZY CYNKOWE stosuje się uwodniony siarczan cynkowy, zawierający 22%n; chlorek cynkowy zawierający 47%Zn oraz odpady przemysłowe, osady poflotacyjne rud cynkowych.

NAWOZY BOROWE rośliny o dużym zapotrzebowaniu na bor: burak, kalafior, słonecznik, lucerna, jabłoń, najczęściej stosowanymi nawozami są :kwas ortoborowy, zwany bornym, oraz boraks. Jako nawóz stosowany może być również siarczan boro-magnezowy, który jest produktem ubocznym powstającym przy produkcji kwasu borowego. Kwas borowy i boraks stosujemy przed siewem gdyż mogą być wypłukiwane, jeśli występują objawy niedostatku boru, to nawozy borowe trzeba zastosować pogłównie.

NAWOZY MOLIBDENOWE duże wymagania mają kapusta, buraki, szpinak, kalafior. Do nawożenia stosuje się najczęściej molibdenian amonowy 49%Mo,siedmiomolibdenian amonowy 54% Mo, oraz molibdenian sodowy 46%Mo. Do gleby o niskiej zawartości Mo zaleca się wysiewanie nasion uprzednio moczonych w 0,5% roztworze nawozów molibdenowych.

76 - NAWOZY CHYLATOWE:

Chylaty- mikroelementy w postaci chylatów. Chylat- połączenie metali co najmniej w 2 miejscach ze związkami organicznymi. Chelator otacza metal umożliwiając łączenie się z nim wielokrotne. Powstaje struktura wielopierścieniowa, która wzmacnia i stabilizuje całą drobinę. Chelat to nie połączenie jonowe. Roślina chętnie pobiera związki mineralne z całym chelatorem, lepiej to wykorzystuje i efekty są lepsze. Roślina pobiera chylaty nawet przez liście, mimo że jest to duża cząsteczka. Minusem jest ich cena, Chelatorem może być próchnica( kwasy huminowe) syntetycznym jest EDTA, kwas cytrynowy.

77 - CHARAKTERYSTYKA GLEB STOSOWANYCH W UPRAWACH POD OSŁONAMI:

Podłoża te dzielimy na naturalne i syntetyczne. Do naturalnych należą takie podłoża jak: piasek gruboziarnisty, żwir, mika lawa wulkaniczna, grysy niektórych skał. Do podłoży syntetycznych zaliczamy: włókna, pianki, granulaty. Podłoża te stanowią środowisko, w którym rozrasta się system korzeniowy roślin, natomiast składniki pokarmowe czerpią rośliny prawie wyłącznie z roztworu, który jest okresowo do tych podłoży wtłaczany lub jest na dnie zagonów, stołów czy basenów, na których rośliny rosną. Podłoża organiczne, są to podłoża, które zachowują w znacznym stopniu zalety podłoży mineralnych co do kontrolowanego żywienia roślin, a jednocześnie zachowują zalety substancji organicznej, tj. mała gęstość, korzystne właściwości fizyczne i dużą pojemność sorpcyjną.

Podłoża proste organiczne:

Torf wysoki- ziemia torfowa, charakteryzuje się duża pojemnością wodną i powietrza. Tworzy się w zamkniętych zbiornikach wodnych. Wolny od patogenów, pH 2,8-3,5 nawozimy MIS3 i MIS4

Torf przejściowy- mieszanina torfu wysokiego niskiego, pH 3,5-5

Torf niski- tworzy się w miejscach gdzie woda przepływa, bardzo łatwo się przesusza, zawiera mikroelementy.

Węgiel brunatny- pH 6,8; zawiera składniki pokarmowe, może być stosowany do ziem ogrodniczych (wpływa na właściwości sorpcyjne)

Kora i komposty korowe- używa się z drzew iglastych, wpływa na poprawienie właściwości fizycznych.

Trociny- dodane do gleby ciężkiej poprawiają jej właściwości fizyczne, nie nadają się trociny dębowe.

Słoma- ma niekorzystny stosunek C:N, pocięta może być dodana do gleby -poprawia właściwości fizyczne. Może służyć do ogrzewania podłoża ( najlepiej jest stosować słomę żytnią, na której nie stosowano herbicydów.

Podłoża proste sztuczne:

Perlit- prażenie skał magmowych, steryny, duża pojemność wodna i powietrza , mała pojemność sorpcyjna.

Pumeks- dobre właściwości sorpcyjne i powietrzne

Wermikulit- prażenie minerałów, duża pojemność wodna i sorpcyjna, pH 7

Styropian- do rozluźnienia podłoża

Wełna mineralna- powstaje przez prażenie minerałów i mieszanek skał w temp. 1800^C.

Z tych substancji tworzy się warstwę, zwija się, prasuje w kostki czy belki. Jest sterylna, uprawiając na wełnie mineralnej przyspieszamy zbiór owoców.

Podłoża złożone i ziemie znormalizowane:

Ziemie złożone możemy podzielić:

*Tradycyjne ziemie ogrodnicze: ziemia wrzosowa- pH 3,5-4,5; ziemia polowa (ogrodowa) pH6,0-7,0; ziemia gnojowa- pH 6,5-7,2; ziemia darniowa- pH 6,5-7,5; ziemia kompostowa- pH 6,0-8,0

*Ziemia inspektowa- pH 5,5-6,5

* ziemie ogrodnicze znormalizowane- powstałe przez zmieszanie ziem tradycyjnych ogrodniczych z różnymi kompostami do upraw roślin ozdobnych.

a) ziemia znormalizowana S0 -1część gliny +1 część torfu wysokiego + jedna część piasku gruboziarnistego- stosowana w uprawie niektórych roślin.

b) ziemia znormalizowana S -1część torfu wysokiego+ 1 część gliny- stosowany w uprawie gerbera, goździka, frezji.

c) ziemia znormalizowana S1- 1część gliny+ 2 części torfu wysokiego- w uprawie hortensji, anturium.

d) ziemia znormalizowana S2- 2części gliny+ 1 część torfu wysokiego- w uprawie lilaków.

78 - ZASOLENIE GLEB SZKLARNIOWYCH:

Zasolenie podłoży, to stężenie wszystkich soli (kationów, anionów i części balastowych) w roztworze glebowym. Zjawisko to jest niekorzystne dla roztworu dlatego należy do niego nie dopuścić, bądź eliminować go w miarę potrzeb. Nadmierne stężenie w roztworze glebowym może powodować zaburzenia w procesach fotosyntezy i aktywacji enzymów. Zasolenie ma także wpływ na właściwości fizyczne i chemiczne (właściwości wodno- powietrzne) nadmiar może spowodować peptyzację koloidów glebowych i pogorszenie struktury gleby- szczególnie na glebach ciężkich i zwięzłych. Objawem zasolenia jest występująca u roślin chloroza- zanik chlorofilu. Gdy dostarczane są składniki pokarmowe lub jeden w zbyt dużych dawkach. Przy dużym stężeniu występuje plazmoliza- odciągnięcie wody z komórek do roztworu glebowego, komórka obumiera po dłuższym czasie. Im większa wartość zasolenia, tym większa zawartość składników pokarmowych w glebie. Zasolenie wyraża się w g NaCl/ 1ltr podłoża, lub g KCl/ litr podłoża.

Roślina najlepiej rośnie gdy wartość zasolenia jest niska, ale należy ciągle regulować ilość składników pokarmowych

Do upraw szklarniowych:

1. nawozy azotowe, nadające się: saletra potasowa, saletra wapniowa, nie nadaje się mocznik

2. fosforowe nadające się: superfosfat potrójny, nie nadające się: superfosfat pojedynczy, pylisty i granulowany.

3. Nawozy potasowe, nadające się saletra potasowa, siarczan potasu, sól potasowa (wszystkie wysokoprocentowe)

Idealne są nawozy, których kation i anion pobierane są prze rośliny.

Obniżanie szkodliwego wpływu zasolenia:

*przemywanie gleby wodą destylowaną w dawce 100-150dm^3 na 1m^2podloża, przy czym musimy najpierw sprawdzić na małej powierzchni odporności roślin na małej powierzchni odporności roślin na zasolenie.

*stosowanie zabiegów, powodujących przechodzenie jonów w formie mniej toksyczne. Do takich zabiegów zaliczamy: wapniowanie ale nie stosujemy go przy wysokim odczynie (gleby bardzo alkaiczne).

*przekopujemy wierzchnią warstwę gleby 20cm. I mieszamy z substancjami bogatymi z materią organiczną, a ubogimi w składniki pokarmowe.

*sadzimy rośliny mało wrażliwe na zasolenie, np. burak ćwikłowy, warzywa kapustne.

*utrzymujemy glebę w odpowiedniej wilgotności.

*stosujemy do nawożenia nawozy wysokoprocentowe o małej zawartości balastu, o wysokiej zawartości składników pokarmowych.

79 - PRZYGOTOWANIE GLEBY PRZED ZAŁOŻENIEM SADU:

Zabiegi powinny stworzyć optymalne warunki wzrostu korzeniom. Powinno się możliwie głęboko spulchnić glebę ciężkimi pługami na maksymalną głębokość. Dane polne na 2 lata, przed założeniem sadu zwapnować i wapno wymieszać 2-3 tygodnie przed sadzeniem dajemy pełną dawkę obornika 50-100t na 1ha + wysoka dawka nawozów fosforanowych (nigdy z wapnowaniem) 250-300kg P2O5. Przykrywamy 30 cm. Fosfor silnie sorbowany nie przemieszcza się, znajduje się na tej głębokości, na której był umieszczony. Dawka ta wystarczy na 10 lat, i po 12 latach zrobić analizę na fosfor. Orkę wykonujemy na 4-6 tygodni przed jesiennym sadzeniem drzewek lub przed zimą gdy zamierzamy sadzić wiosną. Jesienią najlepiej.

80 - NAWOŻENIE SADÓW MŁODYCH (1-3 LATA):

Nawożenie w kg na 1 ha.:

N- 10-20mg/m^2

K2O- 50-80mg/m^2

MgO5- 6-12g/m^2

P2O5

Obornik- 15-30t/ha

Nawozy azotowe i magnezowe rozsiewa się wokół drzewek, średnica nawożonej powierzchni powinna być 1,5 razy większa od średnicy korony. Nawożenie potasem młodych drzewek rozpoczyna się od trzeciego roku, potasem nawozi się całą powierzchnię. W młodym sadzie w 1 i 2 roku obornik można stosować jako ściółkę wokół drzew. Nawożenie fosforem dopiero wtedy gdy analiza gleby wykaże niedobór tego składnika. Fosforowe i potasowe jesienią, azotowe po okresie kwitnienia lub zrzucania zawiązków (wiosna)

81 - NAWOŻENIE SADÓW OWOCUJĄCYCH (POWYŻEJ 4 LAT):

N 50-80kg/ha ; K2O 60-100kg/ha ; MgO 60-120kg/ha

Nawożenie magnezem stosować na podstawie analiz. W starszych sadach nawozy rozsiewa się rozrzutnikiem. Dawki dajemy po zrobieniu analizy gleby z pasu herbicydowego, pasu murawy i próbki liści. Fosforowe i potasowe- jesienią. Azotowe- wczesną wiosną. Zaleca się jesienne nawożenie sadów mocznikiem około 40% rocznego zapotrzebowania na nawozy azotowe. Azotowe na 6-8 tygodni przed kwitnieniem a w sadach z czarnym ugorem na 4 tyg. przed kwitnieniem. Przy silniejszych cięciach należy wzmocnić nawożenie azotem nie później niż w drugiej połowie czerwca. Nawożenie dolistne azotem 0,5% mocznika, 1 raz po kwitnieniu, 2-3 co dwa tygodnie w połowie wegetacji.

82 - NAWOŻENIE ROŚLIN JAGODOWYCH:

Plantacje jagodowe:

Porzeczki i agrest: N 80-100kg/ha; K2O 100-150kg/ha; MgO 60-120kg/ha;

Maliny: N 50-80kg/ha; K2O 80-120kg/ha; MgO 60-120kg/ha

Truskawki 1 rok: N 40-80kg/ha

Truskawki lata następne N 30-50kg/ha

Nawożenie potasem młodych drzew i krzewów rozpoczyna się od trzeciego roku. Potasem nawozi się całą powierzchnię plantacji jagodników stosuje się od pierwszego toku po posadzeniu, nawożenie azotem i magnezem na całej powierzchni pola. Od roku trzeciego nawożenie potasem. Wapnowanie przeprowadza się wczesną wiosną, jesienią. Gdzie możliwe jest gdzie należy wymieszać nawóz broną talerzową . Nawożenie fosforem gdy analiza wskażę jego niedobór.

83 - NAWORZENIE WARZYW W UPRAWIE POLOWEJ:

*analiz gleby oraz materiału siewnego; *sprawdzenie stanu zasolenia; *wapnowanie co 3-4 lata (40-60t/ha); *P i K dajemy jednorazowo przedsiewnie (dawka duża dla K to 200-400mg/dm^3; mała 100-150mg/dm^3; dla P mała 75-120mg/dm^3; duża 100-150mg/dm^3); *nawożenie N 1/3 przedsiewnie; 2/3 pogłówni, nie należy stosować jednorazowej daki więcej niż 50kg/ha; *nawozy w formie posypowej, doglebowej, dolistnie (tylko do chwili kwitnienia)

84 - NAWORZENIE WARZYW W UPRAWACH POD OSŁONAMI:

Przed przystąpieniem do nawożenia konieczna jest analiza gleby czy podłoża wykonana metodą uniwersalną. Wapnowanie powinno być wykonane przy zastosowaniu krzywej neutralizacji. Nawożenie organiczne i przygotowanie podłoża wykonuje się przed pobraniem próbek do analiz. W uprawie konwencjonalnej pod osłonami (pomidor, papryka, ogórek)uprawiane są w cylindrach lub w gruncie lub na wełnie mineralnej. Stosujemy nawożenie w formie rozpuszczonych nawozów lub posypowo. Kończymy nawożenie 3 tyg. przed likwidacją uprawy. Przeprowadzamy co miesiąc analizę gleby. Rośliny uprawiane pod osłonami nawozami tylko wysokoprocentowymi. Nawożenie azotowe jest uzależnione od pory roku, ponieważ światło determinuje wysokość dawek nawozowych. Standardową zawartość N zwiększamy wraz z wiekiem rośliny np. siewki 100mg N/dm^3; pikówka 200mg N/dm^3; rozsada 200-300mg N/dm^3; Odmiany silnie rosnące 250-300mg/dm^3

Fosfor całość dawki dodajemy prze wysadzeniem rozsady. Największe zapotrzebowanie na P mają rośliny młode (pomidor 120-150mg/dm^3)

Potas nawożenie uwarunkowane rodzajem podłoża i wiekiem roślin. Młode rośliny-dawki niższe, natomiast od ukazania 3-4 gron zwiększamy. Niedobór K załamywanie gron. K 300-600mg/dm^3

Magnez (np. pomidory holenderskie 150-250mg/dm^3. Stosujemy górne dawki co 7-10 dni.

Wapń 1500-2500-3000mg/dm^3. Niedobór czarne plamy na gronie.

Uprawianie pod osłonami warzyw o krótkim czasie wegetacji, a także rozsady, nie wymagają nawożenia pogłównego, o ile nawożenie przed wegetacyjne zostało wykonane prawidłowo. Nawożenie pogłówne warzyw liściowych N jest niedopuszczalne ze względu na możliwość kumulacji azotanów w liściach.

1)nawożenie przedwegetacyjne: uzupełnianie zawartości składników do zakresów optymalnych.

2)nawożenie pogłówne- nawożenie uwzględniające potrzeby nawozowe poszczególnych warzyw.

85 - NAWOŻENIE ROŚLIN OZDOBNYCH W UPRAWACH POLOWYCH:

Nawozy fosforowe i potasowe stosuje się zazwyczaj jesienią. Nawozy azotowe najlepiej jest zastosować kilkakrotnie 1/3 dawki N wprowadza się do gleby przed siewem lub sadzeniem roślin, resztę pogłównie. Terminy nawożenia pogłównego powinny przypadać w pierwszej połowie okresu wegetacji do momentu kwitnienia.

86 - NAWOŻENIE ROŚLIN OZDOBNYCH W UPRAWACH POD OSŁONAMI:

W produkcji szklarniowej nawożenie opiera się na analizie chemicznej podłoża oraz materiału roślinnego. Nawożenie obejmuje ustalenie przed wegetacyjnej dawki nawozów oraz wielkości nawożenia pogłównego. Jeżeli istnieje możliwość dokładnego wymieszania nawozów z podłożem, to wartość dawki przed wegetacyjnej ustala się na podstawie niedosytu składnika, (różnica między dolnym poziomem granicznym, a aktualną zawartością jego w podłożu). Najwyższe jednorazowe dawki nawozów mineralnych i stężenia pożywek przy pogłównym zasilaniu roślin150g/m^2. Cechą nawożenia roślin ozdobnych w szklarni, szczególnie te które pozostają na tym samym miejscu (2,3 i więcej lat) jest konieczność zmian intensywności nawożenia pogłównego w zależności od wieku roślin i pory roku. W momencie rozpoczynania uprawy poziom składników w podłożu powinien znajdować się w pobliżu dolnych liczb granicznych, natomiast gdy rośliny są w pełni wzrostu w pobliżu górnych liczb granicznych. Azot- intensywne nawożenie powoduje silny wzrost wegetatywny, nierównomierne i opóźnione kwitnienie, obniżenie trwałości po ścięciu. Wiosną i latem poziom N powinien osiągnąć wartość górną, jesienią zimą wartość dolną. Intensywne nawożenie N zalecane jest w matecznikach (np.; gerbery) Fosfor-odgrywa istotną role w tworzeniu kwiatostanów. Wysoki poziom P prowadzi do zachwiania równowagi między: Fe, Cu, Zn, Mn, widoczna chloroza, niedobór mikroskładników: Cu, Fe. Potas- duża rola w czasie suszy, a także w okresach słabego usłonecznienia, gdyż reguluje gospodarkę wodną. Listopad i grudzień to miesiące o najkrótszych dniach i o najniższej intensywności światła. Rośliny ozdobne pozostające w szklarni bardzo słabo rosną i pobierają mało składników mineralnych. Celowe jest wtedy zaprzestanie dokarmianie. Przy nawożeniu mikroskładnikami (Ca, Fe) ważne jest zachowanie proporcji pomiędzy nimi. Stosunek Fe: Mn powinien być w zakresie 2-4 Fe na 1 cząstkę Mn. Żelazo i Mangan to pierwiastki antagonistyczne pod względem siebie. Do nawożenia roślin ozdobnych można polecić pojedyncze mikronawozy oraz mieszankę MIS.

87 - SPECYFIKACJIA STOSOWANIA NAWOZÓW W SZKLARNIACH:

Można stosować saletrę wapniową, potasową, amonową, superfosfat potrójny. Nie nadaje się mocznik, superfosfat pojedynczy. Duża koncentracja azotu amonowego żłe wpływa na przyjmowanie się roślin, dlatego mocznik nie jest polecany.

88 - NAJWAŻNIEJSZE JEDNORAZOWE DAWKI NAWOZÓW MINERALNYCH W UPRAWACH SZKLARNIOWYCH:

Wrażliwość roślin Dawka nawozu

na stężenie soli w g/m^2

1. duża 50

2. średnia 100

3. mała 150

I. grupa- siewki roślin warzywnych i ozdobnych, sadzonki roślin ozdobnych .

II. grupa- rozsada warzyw, sałata, rzodkiewka, pietruszka, marchew, młode rośliny.

III. grupa- ogórki, pomidory, kalafior, kalarepa, papryka. Azot- optymalna zawartość należy od: podłoża, fazy rozwojowej rośliny, odmiany, terminu uprawy; zawartość 200-250mg N-NO3/dm^3 (może być do 400)w liściach, poniżej 0,3% niedobór.

Potas- 300-400mg K/dm^3 w liściach 3-6%, mniej niż 2% niedobór.

Wapń - 1500-2000mg Ca/dm^3 w liściach 2-7% poniżej 1% niedobór.

Fosfor- 150-250mg P/dm^3 w liściach 0,5-0,7% mniej niż 0,2% niedobór.

89 - NAWOŻENIE PRZEDSIEWNE I NAWOŻENIE POGŁÓWNE:

Nawozy mineralne stosowane są zarówno przedsiewnie jak i pogłównie. Nawozy wapniowe rozsiewa się po zbiorze przedplonu (na ściernisko) i natychmiast przykrywa je z pomocą podorywki, a następnie orki. Chodzi o dokładnie ich wymieszanie z glebą, tak aby cała warstwa orna została równomiernie odkwaszona. Nawozy potasowe stosuje się przedsiewnie, gdyż potas jest sorbowany wymiennie, tylko w niewielkim stopniu ulega wypłukaniu. Wypłukiwany jest natomiast chlor, co jest zjawiskiem korzystnym, wiele bowiem roślin nie znosi nadmiaru tego składnika. Przedsiewnie stosowane są nawozy fosforowe, gdyż przemieszczają się bardzo wolno w profilu glebowym, a muszą być wymieszane z grubszą warstwą gleby i tak aby mogły być wykorzystane przez korzenie roślin. Wodę amoniakalną i amoniak ciekły stosuje się z zasady przedsiewnie, gdyż nawozy te muszą być przykryte grubą warstwą gleby. Pogłównie stosuje się nawozy azotowe zawierające azot w formie azotanowej (saletra wapniowa, sodowa)ponieważ azot ten nie jest sorbowany wymiennie i może łatwo ulec wypłukaniu. Saletry te nie wymagają przykrycia. Pogłównie można także stosować saletrę amonową, ale ze względu na obecność amonowej formy azotu musi być ona przykryta cienką warstwą gleby. Również nawozy fosforowe łatwo rozpuszczalne w wodzie mogą być stosowane pogłównie, jeśli zachodzi potrzeba uzupełnienia fosforu i potasu, szczególnie pod rośliny o długim okresie wegetacji.

90 - WPŁYW NAWOŻENIA NA JAKOŚĆ PLONÓW:

Celem nawożenia jest dostarczenie roślinom pokarmów niezbędnych do zwiększenia ilości i polepszenia jakości plonów oraz oddziaływanie na te właściwości gleby, które polepszają warunki odżywiania się i plonowania roślin. Rośliny mogą wydać wysokie plony wtedy gdy ich potrzeby i wymagania pokarmowe zostaną zaspokojone. Znajomość wymagań pokarmowych oraz tempa pobierania poszczególnych składników w czasie wegetacji są niezbędne do prawidłowego nawożenia roślin. Potrzeby nawozowe roślin wpływające na jakość plonu zależą od: wymagań pokarmowych roślin, zdolności wykorzystywania pokarmów, zasobności gleb, warunków klimatycznych, pH, stosunków wodnych w glebie, doboru odmian, zdrowotności roślin. Jednostronne nawożenie nie daje efektów, a często przynosi szkody. Np.; przy nadmiarze nawozów azotowych w stosunku do fosforu i potasu uzyskuje się niskie plony, np.; u zbóż powoduje wymarzanie, wyleganie. Rośliny pobierają azot w formie NH4NO3. Zawartość 1% azotanów jest bardzo szkodliwa. Najwięcej azotanów i azotynów zawierają rośliny liściowe np.; sałata, szpinak. Molibden wpływa na redukcję azotanów. Potas jest antagonistą dla molibdenu. Większy wpływ na zawartość azotanów ma stosowanie K2SO4 niż KCl w uprawach pod osłonami. Dolistnie możemy dokarmiać CuCl2 przy braku miedzi. Rośliny nawożone nawozami organicznymi - powodują lepsze składniki pokarmowe z gleby.

Przedsiewnie: Nawozy potasowe oraz fosforowe, wodę amoniakalną, amoniak ciekły, ale należy przykryć warstwą gleby.

Pogłównie: azotowe, azotanowe, saletra wapniowa, sodowa.

91 - POBIERANIE PRÓB GLEB I LIŚCI DO ANALIZ CHEMICZNYCH:

Próbki liści do analizy zbiera się ze środkowej części korony i tegorocznych przyrostów drzew owocowych w okresie od połowy lipca- sierpnia. Zbiera się po 100 liści z 10 losowo wybranych drzew, oddzielnie dla każdej odmiany. Jedna próbka liści może reprezentować 100-200 drzew tej samej odmiany, jeśli ich wzrost i wygląd są zbliżone. Jeśli drzewa różnią się znacznie, to jedna próbka reprezentuje odpowiednio mniejsza liczbę drzew. Z jagodników zbieramy jedną próbkę zbiorczą o powierzchni ok. 0,5 ha- jeśli plantacja jest jednolita, a z mniejszej powierzchni jeśli wygląd roślin lub konfiguracja terenu są różne. Jeśli nie ma specjalnych wskazań to analizę gleby i liści w sadach wykonujemy raz na 4 lata. Zebrane liście wkłada się do papierowej torebki. Liście powinny być dostarczone do okręgowej stacji chemicznej w czasie 1-2 dni. Przed wysłaniem do analiz, przechowuj się je w zacienionym przewiewnym miejscu w otwartych torebkach. Określa się zawartość mikro i makroelementów.

Próbki gleby pobiera się w tym samym czasie co próbki liści. Zebraną ziemie miesza się, odważa próbkę 250-500g i wsypuje do pudełka. Liczba próbek zależy o wielkości sadu. W glebie oznacza się zwykle zawartość: P, K, Mg, pH. Próbki gleby pobierane są z całej powierzchni sadu lub tylko ze środka międzyrzędzi również z pasów ugoru herbicydowego utrzymywanego wzdłuż rzędów drzew.

92 - WYMAGANIA POKARMOWE I POTRZEBY NAWOZOWE ROŚLIN OGRODNICZYCH:

Potrzeby pokarmowe- ilość składników mineralnych, które rośliny muszą pobrać, aby wydać optymalny plon względem jakości i ilości. Zapotrzebowanie roślin na składniki pokarmowe uwarunkowane jest dziedzicznie, zmieniają się zależnie od warunków uprawy. Wymagania pokarmowe zależą od wielkości plonu uzyskiwanego z jednostki powierzchni, procentowej zawartości składników w roślinie. Wyrażamy je w kg danego składnika pobieranego przez roślinę na ha. Dane dotyczące wymagań pokarmowych roślin są niezbędne przy opracowywaniu systemu ich nawożenia. Wymagania pokarmowe warzyw mogą się zmieniać zależnie od rodzaju gleby, jej zasobności w składniki mineralne, nawożenia , nawadniania, przebiegu pogody. Drzewa owocowe mają wymagania trudniejsze do określenia , ponieważ wymaga to cięcia drzew; oznaczana wielkość masy liści, gałęzi, pnia, i korzeni oraz oznaczenia w nich zawartości składników mineralnych. Dla ustalenia potrzeb nawozowych roślin, czyli ilości składników pokarmowych, które musimy dostarczyć w nawozach, aby w danych warunkach uzyskać oczekiwany plon roślin, ważnym składnikiem są wymagania pokarmowe. Uwzględnia się również właściwości poszczególnych gatunków roślin. Rośliny o silnie rozwiniętych i głęboko sięgających korzeniach mogą pobierać więcej pokarmu. Potrzeby pokarmowe zależą od warunków klimatycznych, stosunków wodnych, odchwaszczania pól, pH. Trzeba tak dobierać nawozy, aby zwiększały zasobność gleb we wszystkie pokarmy potrzebne roślinom (N, P, K, Ca)

93 - METODY OZNACZANIA POTRZEB NAWOŻENIA ROŚLIN:

1. Metody wegetacyjne

1. metody polowe: opiera się na reakcji roślin uprawnych w warunkach polowych na zmianę czynników wzrostu. Rośliny rosną w tych samych warunkach glebowych i klimatycznych, w jakich będą w przyszłości uprawiane. Długotrwała (cały okres wegetacji, kosztowna, trudność w doborze terenu pod doświadczenie). Nawożenie poletek różnymi składnikami mineralnymi w formie nawozów. Różne dawki i zbadanie wielkości plonów w porównaniu do poletek kontrolnych nie nawożonych. Stosujemy 4-6powtórzeń tej samej kombinacji, w celu wyeliminowania zmienności glebowej. Wielkość poletek 1-100m^2 oddzielamy je pasami ochronnymi 1m^2, aby nie przenosić nawozów z jednego poletka na sąsiednie.

2. metody wazonowe: prowadzone w specjalnej hali wegetacyjnej. Umożliwia zbadanie wpływu różnych czynników na wzrost roślin. Rośliny uprawiane w wazonach typu Mitschelicha z dzwonkowym dnem i nakładaną od dołu podstawką, lub typu Wagnera- wykonane z blachy ocynkowanej. Do gleby dodajemy składniki mineralne wg. Schematów podanych przy opisie metody polowej, aby zbadać ich wpływ na wysokość plonu, 4-6 powtórzeń.

3. metody wazonowo- laboratoryjne:

2. Metody mikrobiologiczne.

3. Metody chemiczne: 1) analiza gleby; 2) analiza roślin

94 - MIESZANIE NAWOZÓW MINERALNYCH W WARUNKACH GOSPODARSTWA:

Mieszanie kilku nawozów pojedynczych ułatwia pracę przy ich rozsiewie. Miesza się w celu zmniejszenia pylistości jednego z komponentów. Nie wszystkie jednak nawozy można ze sobą mieszać, gdyż może powodować to straty określonego składnika.

1. Nie należy mieszać nawozów azotowych zawierających w swoim składzie NH4 z nawozami o charakterze zasadowym.

2. nie należy mieszać nawozów zawierających fosfor w związkach rozpuszczalnych w wodzie (fosforan amonu, superfosfat) z nawozami zawierającymi wapń w związkach rozpuszczalnych w wodzie (saletra wapniowa, mączki fosforytowe)

3. Nie można mieszać superfosfatów zawierających pewną część fosforu w formie H3PO4 z nawozami zawierającymi azot w postaci NO3.

4. Nie można mieszać nawozów higroskopijnych z innymi nawozami i pozostawiać je nie rozsiane przez dłuższy czas, gdyż powoduje to ich zbrylenie lub wytworzenie mazistej masy.

95 - PRZEDWEGETACYJNE USTALANIE DAWEK NAWOZÓW MINERALNYCH:

Ustalenie dawek nawozów mineralnych opiera się na analizie podłoża i roślin. U roślin szklarniowych oznaczamy metodą uniwersalną 0,03 % kw. Octowym do oznaczeń azotu, potasu, fosforu.

Warianty: 1. jeżeli zawartość aktualna jest równa wartości standardowej to nie nawozimy.

2. zawartość aktualna jest wyższa od standardowej należy zmniejszyć przez przemywanie gleby, bądź przez dodanie materiału ubogiego w składniki pokarmowe (torf wysoki, miał węglowy, słoma, trociny). Należy wszystko przemieszać, przekopać, i ponownie dokonać analizę podłoża.

3. zawartość aktualna niższa od standardowej- należy nawozić (standardowa 250mg K/dm^3; aktualna 100mg K/dm^3; niedosyt 150mg K/ 5 m^2= 30g/ m^2

96 - STOPNIE ODŻYWIANIA SIĘ ROŚLIN:

1. Odżywianie niedostateczne-wzrasta plon, zawartość % składnika pokarmowego jest na tym samym poziomie.

2. Krytyczne-rośnie plon i zawartość % składnika pokarmowego.

3. Luksusowe- plon na jednakowym poziomie, a % zawartość składnika rośnie.

4. Toksyczne- nadmierne, szkodliwe, następuje załamanie plonu, ponieważ stosowane są za wysokie dawki.

97 - NAWOŻENIE POZAKORZENIOWE:

Nawożenie dolistne. Składniki mineralne dostarczane roślinie w wyniku opryskiwania roztworami nawozów mineralnych, mogą być pobierane nie tylko przez liście ale również prze skórkę pędów i owoców lub przez łuski okrywające pąki.

Zasady nawożenia pozakorzeniowego: stosowanie składników pokarmowych może być uzasadnione w następujących przypadkach:

1. przy ograniczeniu aktywności korzeni (powodowane-długotrwałą suszą; ogranicza aktywność korzeni, szczególnie w warstwie orno- próchniczej w skutek tego zmniejsza się pobieranie azotu, w takim przypadku zalecane jest dokarmianie dolistne roztworem mocznika), (aktywność korzeni może być ograniczona przez niedostateczne napowietrzenie gleby, na glebach zlewnych, po obfitych pa

2. gdy składnik pokarmowy dostarczany do gleby ulega uwstecznieniu 9 na glebach o wysokim pH wiele składników pokarmowych przechodzi w formy nie przyswajalne dla roślin, dotyczy to prawie wszystkich mikroelementów, z wyjątkiem molibdenu, w takich warunkach należy dokarmiać dolistnie.

3. Przy występowaniu objawów niedoboru danego składnika ( charakterystyczne objawy niedoboru występują na liściach, owocach, świadczą o deficycie ich w roślinie, najczęściej niedobory dotyczą N, B, Mg, Fe, Br.) Roślina pobiera wszystkie składniki pokarmowe przede wszystkim przez włośniki korzeniowe. Komórki włośnikowe są łatwo przepuszczalne dla składników pokarmowych,. Komórki skórki liścia, kwiatów, owoców pokryte są kutikulą (warstwą substancji woskowej) co ogranicza znacznie przepuszczalność. Dokarmianie dolistne jest uzasadnione i powinno być stosowane. Aby zwiększyć powierzchnię styku roztworu z blaszką liściową należy stosować zwilżenie. Powoduje to, że roztwór na blaszce liściowej nie jest w postaci kropli lecz rozlewa się na niej. Powoduje to zwiększenie powierzchni styku i szybsze przenikanie roztworu do wnętrza. Dla K, Na, NO3 przenikanie jest łatwiejsze, natomiast dla Ca, Mg trudniejsze. Połączenia chylatowe łatwo przenikają do wnętrza, ponieważ pierwiastki w chelacie nie posiadają ładunku i roślina nie musi mieć jonów do wymiany. Oprócz tego czynnikiem chelatującym mogą być związki organiczne, np.; aminokwasy, które nie są trujące dla człowieka a łatwo przenikają do wnętrza rośliny.

98 - OCENA ZASOBNOŚĆI GLEB METODAMI CHEMICZNYMI:

1. Metoda Egnera- Richma.

Polega na ekstrahowaniu związków fosforu i potasu z gleby za pomocą roztworu mleczanu wapniowego z kwasem solnym. Roztwór ten, jest zbuforowany w stosunku do jonów H+ i Ca. Z powodu dużej ilości w roztworze mleczanu wapnia rozpuszczają tylko nieznaczne ilości związków próchniczych, a więc zabarwienie jest prawie bezbarwne co umożliwia kolorymetryczne oznaczenie fosforu. Mleczan wapnia ma zdolności przeprowadzania do roztworu takich ilości fosforu i potasu jakie mogą pobrać z gleby rośliny uprawne.

2. Metoda orientacyjna.

Oznaczenie azotu azotanowego, fosforu, potasu i chlorków w wyciągu 0,03% kwasu octowego. Skuteczność i celowość nawożenia można ocenić na podstawie ogólnego wyglądu roślin i ich plonowania. Analiza gleby określa rozpuszczalne, dostępne dla korzeni drzew formy makro i mikroskładniki, analiza liści, czy drzewa pobrały te składniki z gleby i w jakich ilościach. Ocena na podstawie wyglądu roślin i ich plonowania, informuje sadownika zbyt późno o niedoborze składnika, nie może on stosować nawożenia profilaktycznego. Stosując tę metodę niedobór danego składnika można usunąć dopiero po wystąpieniu objawów, co trwa zwykle dłużej i z reguły wywołuje zmniejszenie plonu. Korzystanie z nowoczesnych metod diagnostyki potrzeb nawożenia opartej na analizie chemicznej, uzupełniając je wskazówkami, jakie wynikają z wyglądu drzew, ich siły wzrostu, długości przyrostów, wielkości blaszki liściowej, intensywności zabarwienia i barwy liści.

3. Metoda uniwersalna.

Oznaczenie azotu amonowego, azotu azotanowego, P, K, Ca, Na, Mg, chlorków w wyciągu 0,03kwasu octowego.

99 - SPORZĄDZANIE ROZTWORÓW DO DOKARMIANIA ROŚLIN:

Stosowane stężenie nie może w wodzie przekroczyć 0,3-0,6%; rośliny młode 0,1-0,2 (oprysk) starsze do0,6% dokarmianie z nawożeniem 0,15-0,06%

1%= 1g w 100ml wody

1% rozpuszczany 10g nawozu w 1000ml wody (dm^3)

1% rozpuszczany 1 kg w 100dm^3 wody

0,1~ 1g w 1 dm^3 wody

Sporządza się w częściach wagowych rozpuszczalnych soli

1,5% Ca(NO3)2

1%~ 10 g

1,5~15g Ca(NO3)2- rozpuścić w 1dm^3 wody

W 100g Ca(NO3)2-15%N

15g Ca(NO3)2-x

X=2,25gN

101 - PRZYGOTOWANIE SUBSTRATÓW TORFOWYCH:

Substraty torfowe- podłoża jednorodne z torfu wysokiego. Do uprawy warzyw produkowane są substraty: * STM-3; *STM-4. Surowcem dla STM-3 jest torf wysoki o niskim stopniu rozkładu. Dodanie kredy (pH wynosi 6,0-6,5) i MIS-3 substrat STM-3 zawiera w 1 dm^3 2g soli nawozowych. Substrat ten stosowny do produkcji rozsad roślin warzywnych, pod folią, a także jako podłoże do pełnej uprawy roślin o krótkim okresie wegetacji i małych wymaganiach. Substrat torfowy może być również przygotowany w gospodarstwie.

102 - NAWOZY:

*O działaniu żywieniowo- ochronnym: Florovit, Florogama, Ekolist, Floropest, Florosol.

*Stosowane w uprawach bezglebowych: Nowokont, Agrovit 300, Hydrovit 300, Florogama S

*Do dokarmiania pozakorzeniowo:

sypkie: saletra wapniowa, mocznik, siarczan magnezu, chlorek wapnia

płynne: Florovit, Agrovital, Busz 1, Indol 1, Fe, P.

*o spowolnionym działaniu: Plantacote, Osmocote Plus, Multicote,

*nawozy kompleksowe stosowane w uprawach bezglebowych: saletra K, saletra Ca, Superba brązowa, czerwona, zielona.

*nawozy mieszane sypkie: * o pełnym składzie makroelementów: MIS-3; MIS-4; Fructus1; Fruktu 2; Flora; Azofoska. * o pełnym składzie mikroelementów: MIS-3; MIS-4; Flora; Azofoska.

*nawozy mieszane płynne: *o pełnym składzie makro i mikroelementów: Florowit, Florogama S, Nowokont, Hydrovit, Mikrovit, Pinivit.

*o niepełnym składzie makro i mikroelementów: Floropest, Mixt1, Agrovital U, Agrovital F, Indol, Agrovit, Mikrovit, Hortosol, Busz 1.

30

1

---