Administracja publiczna

0x08 graphic

Wykład 1 - 25.02.2010

Zagadnienia organizacyjne

Maria Karcz-Kaczmarek

Egzamin w formie testowej ewentualnie 1 pytanie do opisu.

1 lub 2 zerówki, z uwagi na to że semestr trwa do 13 czerwca pewnie zerówka około 20 maja, potem 27.

Zerówka odbędzie się na wykładzie. Podstawą przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń.

Powiemy o kwestiach dotyczących zasad prawa administracyjnego, ustroju, pracownikach administracji publicznej.

Na egzaminie wymagany jest wykład, na zerówkę coś przygotować trzeba będzie same z podręczników.

Literatura:

Podręcznik, Hubert Izdebski, Michał Kulesza „Administracja publiczna” - zagadnienia ogólne, Warszawa 1998
Red. Prof. Jan Boć „Administracja publiczna” Wrocław 2003, są też nowsze wydania.
Sentyment do podręcznika prawa administracyjnego. - tylko w pewnych aspektach „Prawo administracyjne - pojęcia, instytucje, zasady, teoria w orzecznictwie pod redakcją pani prof. Małgorzaty Stahl, wyd. Warszawa Dyfin najnowsze wydania z 2009
Prawo administracyjne - prof. Jan Zimmerman warszawa 2008 wydawnictwo Wolters

Pojęcie i cechy administracji, podstawowe zasady i pojęcia prawa administracyjnego, podmioty administrujące, kwestie ustrojowe (największa część zagadnień), kwestia pracowników administracji publicznej.

Pojęcie administracji publicznej

Samo słowo administracja wywodzi się z łaciny ministrare admnistracio admnistrare słowo to możemy tłumaczyć jako wykonywać, zarządzać, zawiadywać ale także służyć i pomagać.

Generalnie możemy mówić o administracji prywatnej i publicznej. Administracja prywatna towarzyszy ludziom od samego początku, od potrzeb podstawowych jak żywność i ogień po zaawansowane organizowanie życia. Administracja publiczna wykształtowała się w starożytnym Rzymie, w którym powstawały pierwszy urzędy określane mianem oficio prowadzące wspólną i jednolitą politykę ukierunkowaną na zaspokajanie określonych potrzeb społecznych. Jak jedne z ciekawszych przykładów to oficia do spraw studenckich w starożytnym Rzymie. Wykształtowały się też wtedy przepisy o ochronie zabytków czy też środowiska. Rozwój imperium nie mógł być możliwy bez dobrze funkcjonującej administracji. Czynnikiem odróżniającym administrację prywatną od publicznej jest cel jej działania. Często powołuje się na definicję Ulpiana (III w. p.n.e.) jeżeli celem jest osiągnięcia korzyści przez jednostkę mamy do czynienia z administracją prywatną, natomiast jeśli administracja działa dla dobra wspólnego to mamy do czynienia z administracją publiczną.

Administracja jako nauka, jest nauką złożoną bo reguluje ją szereg norm. Przede wszystkim działa na podstawie prawa, ale także dużo się o niej mówi na gruncie nauk o zarządzaniu, nauk społecznych, psychologii. Administracja jest pojęciem wielopłaszczyznowym, wielowymiarowym.

Definicje admnistracji

Definicja Lorenza von Steina, był on pruskim ministrem spraw wewnętrznych, miał duży wpływ na samorząd itp. stwierdził on „to czego nie umiem nazwać to jest właśnie administracja” - wynika to z mnogości zadań i podmiotów

Definicja Fortshofa - „administrację lepiej jest opisać niż ją definiować”

W XIX wieku powstały inne definicje próbujące merytorycznie określić administrację. Są to tzw. definicje wielkiej reszty. Należą one do kategorii definicji negatywnych, ponieważ nie mówią czym administracja jest a czym nie jest. Do zwolenników należy Jelinek i Otto Mayer. Zgodnie z definicjami wielkiej reszty administracją jest ta cześć działalności państwa, która nie jest ani ustawodawstwem ani władzą sadowniczą. Stąd mówi się wielka reszta - wszystko co zostaje w państwie po wyłączaniu sadownictwa i ustawodawstwa.

Z nowszych określeń administracji to definicja profesora Bocia, administracja to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także o organy samorządu terytorialnego zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli wynikających ze współżycia w społeczeństwie.

Definicja profesor Ireny Lipowicz, według tej definicji administracja to system złożony z ludzi zorganizowany w celu systematycznej, stałej i skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego polegającej głównie na bieżącym wykonywaniu ustaw, osoby wchodzące w skład systemu wyposażone są we własno-państwowe i odpowiednie środki materialno-techniczne.

Definicje profesora Bocia i profesor Lipowicz to definicje pozytywne, w odróżnieniu d definicji wielkiej reszty.

Definicja profesora Ochendowskiego, bardzo uniwersalna. Administracja to wszelka zorganizowana działalność zmierzająca do osiągnięcia konkretnych celów.

Możemy mówić o podziale także na definicje podmiotowe i przedmiotowe.

Definicje podmiotowe kładą nacisk na osoby, zespoły bądź inne osoby podmioty funkcje administracji publicznej. Bada się nie jakie funkcji administracja podejmuje i w jaki sposób ale kto to robi. Podchodzi pod nie w pewnym stopniu definicja profesor Lipowicz.

Definicje przedmiotowe kładą nacisk na działalność wskazanych podmiotów - co jest wykonywane i w jaki sposób. Przykładem jest definicja profesora Jaworskiego, administracja to nie tylko wykonywanie ustaw ale także twórcza działalność państwa.

W chwili obecnej najczęściej tworzy się definicje przedmiotowo-podmiotowe.

Cechy administracji publicznej

Administracja działa w imieniu i na rachunek państwa, bądź innego podmiotu, któremu państwo przekazało część swojej władzy publicznej. w podręcznikach przed 1990 rokiem ponieważ samorząd terytorialny wtedy nie egzystował. Stosowanie jako synonimu określeń administracja publiczna i państwowa jest błędem, lecz w chwili obecnej. W obecnym systemie prawnym administracja publiczna obejmuje zarówno administrację państwową jak i administrację samorządową.

Administracja publiczna może korzystać z przymusu państwowego i dysponować władztwem administracyjnym, np. rozbiórka samowoli budowlanej. Zakres władztwa jest zawsze określony przepisami prawa i to oczywiście działa w naszym dobrze pojętym interesie.

Administracja publiczna działa w interesie publicznym (w interesie społecznym )dla dobra wspólnego. Administracja ma charakter polityczny i jest ściśle związana z ustrojem. W zależności od tego jaki mamy ustrój taką mamy administrację. Interes publiczny jest pojęciem niedookreślonym ogólnie można je określić jako uogólniony cel dążeń i potrzeb ogółu społeczeństwa. Interes publiczny to nie jest suma interesów indywidualnych. Co więcej interes publiczny nie zawsze musi pokrywać się z interesem indywidualnym.

Administracja działa na podstawie i w granicach prawa. Oznacza to, że wszelkie działania i czynności administracji publicznej muszą mieć swoją podstawę prawną, przy czym podstawy te mogą być różnorodnie skonstruowane. W przypadku administracji publicznej i innych podmiotów publicznych nie ma zastosowania odnosząca się do osób prywatnych paremia, że wszystko co nie jest zabronione jest dozwolone.

Administracja działa w sposób stały, stabilny i ciągły.

Działalność administracji jest ukierunkowana na przyszłość. Administracja może podejmować pewne działania z własnej inicjatywy. To nakierunkowanie na przyszłość odpowiada w pewnym stopniu cesze o działaniu dla dobra publicznego.

Administracja opiera się co do zasady na kadrach zawodowych.

Administracja ma charakter bezosobowy i monopolistyczny. Charakter bezosobowy oznacza, że działania podejmują organy administracji publicznej, a nie konkretne osoby pełniące funkcje piastunów tych urzędów, np. decyzję podejmuje wojewoda łódzki a nie Jan Kowalski pełniący tę funkcje.

Administracja nie jest nastawiona na zysk.

Administracja państwowa działa na zasadzie kierownictwa i podporządkowania zaś administracja samorządowa działa na zasadzie decentralizacji władzy.

Wykład 2 - 11.03.2010

Podziały administracji publicznej

Administracja publiczna może być dzielona na wiele różnych podziałów.

Podział I

Pierwszym z nich jest podział na administrację państwową i samorządową. Ten podział przeprowadzamy w oparciu o kryterium władzy publicznej w imieniu której administracja działa. Jeżeli administracja działa w imieniu państwa to mamy administrację państwową, jeżeli działa w imieniu samorządu to mamy administrację samorządową.

Podział II

Drugim podziałem administracji jest podział przeprowadzony przez wzgląd na kryterium siatki terytorialnej państwa. Siatka terytorialna to nic innego jak podział, wewnętrzne rozczłonkowanie terytorium państwa. W tym podziale mamy takie administracje jak:

Administracja centralna, inaczej ogólnopaństwowa, swoim zasięgiem obejmuje ona obszar całego kraju.
Administracja terenowa, będzie się jeszcze dzieliła na administrację regionalną , natomiast administracja regionalna występuje w dwóch postaciach, jako administracja rządowa wojewódzka i jako administracja samorządowa wojewódzka. Administracja lokalna obejmuje ona gminy i powiaty.

Podział III

Trzecim podziałem administracji jest według kryterium zakresu zadań powierzonych administracji. Dzielmy więc na administrację ogólną i administrację szczególną. Jeśli chodzi o administrację ogólną, to właściwość organów tej administracji określona jest za pomocą domniemania kompetencji. W administracji szczególnej kompetencje tej administracji określane są w sposób enumeratywny, czyli przez wyliczenie zadań.

Podział IV

Czwarty podział z punktu widzenia przepisów prawa materialnego. Chodzi to o administracje zajmujące się wyraźnie wyodrębnionymi zagadnieniami. Przykładem może być administracja ochrony zdrowia, administracja budowlana, administracja oświatowa, administracja pomocy społecznej, administracja służb więziennych.

Podział V

Jeden z najważniejszych to podział z uwagi na możliwe środki działania. Wyodrębniamy tu administrację władczą (inaczej reglamentacyjna lub imperium) i administrację nie władczą (inaczej zwiadowcza lub gestii),

Administracja władcza realizuje zadania o charakterze reglamentacyjno-dystrybucyjnym za pomocą środków władczych zabezpieczonych możliwością użycia przymusu państwowego. W ten sposób z tych zagadnień dotyczących podziału administracji władczych możemy wskazać, że w praktyce administracja władcza stanowi podstawową funkcję administracji publicznej. Funkcja ta wyodrębniła się jako pierwsza i określona była mianem policji administracyjnej. Przez długi okres czasu używano określenia policja administracyjna dla określenia funkcji władczej, obecnie rozumiemy to w węższy sposób natomiast administracja władcza jest rozumiana szerzej. Przez policję administracyjną rozumiano ogół działań prawnych i faktycznych podejmowanych przez administrację dla odsunięcia niebezpieczeństwa grożącego takim dobrom jak spokój, bezpieczeństwo i porządek publiczny. Funkcja policji administracyjnej była więc utożsamiana z całą sferą administracji wewnętrznej. Obecnie policja administracyjna rozumiana jest jako działania związane z utrzymaniem i ochroną porządku i bezpieczeństwa, usuwaniem zagrożeń dla spokoju, bezpieczeństwa, życia i zdrowia przez organy administracji publicznej, w szczególności w tzw. stanach nadzwyczajnych. Za pomocą swoistych form działania łącznie z przymusem państwowym. Policję administracyjną realizują organy administracji publicznej jako formacje/korpusy umundurowane i uzbrojone (te typowe policje jak: policja, straż pożarna, straż gminna, straż graniczna, straż celna) bądź organy cywilne (jak np. inspekcja pracy, inspekcja sanitarna). Takie określenie w dużej mierze jest określeniem nawiązującym do definicji profesora Zbigniewa Leońskiego. Określenie policja administracyjna może być także używane dla określenia grup organów administracji publicznej, dla których głównym celem jest realizowanie funkcji policyjnych (służby inspekcji i straży). Możemy postrzegać policje od dwóch stron: policję od strony podmiotowej lub od strony jej funkcji. Policja administracyjna nie wyczerpuje nam funkcji administracji władczej.

Administracja nie władcza, inaczej świadcząca, jest to administracja polegająca przede wszystkim na organizowaniu różnego rodzaju usług publicznych. Pojęcie administracji nie władczej wykształtowane zostało w doktrynie niemieckiej i rozumiane może być jako administracja usług socjalnych, zabezpieczenie spraw bytowych za pomocą instytucji użyteczności publicznej oraz administrację wspomagającą. Stosunki prawne między administracją a podmiotami usytuowanymi na zewnątrz (administrowanymi) w przypadku administracji władczej są jednoznacznie i wyraźnie określone przez prawo. W przypadku zaś administracji nie władczej stosunki te często opierają się na normach ogólnych, zadaniowych i nie są w sposób wyraźny determinowane prawnie.

Funkcje administracji

Obecnie formuje się takie funkcje administracji jak:

Funkcje kierującą - funkcja ta polega na popieraniu rozwoju i kierowaniu całymi dziedzinami życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego, m.in. przez instrumenty zagospodarowania przestrzennego lub wspierania niektórych dziedzin gospodarki czy kultury.
Funkcja właścicielska obejmująca uprawnienia w stosunku do majątku publicznego.

Te nowe funkcje kształtują się na gruncie doktryny niemieckiej gdzie się o nich dużo pisze.

Zasady dotyczące ustroju i organizacji administracji publicznej

Pojęcie zasad prawnych

Samo pojęcie zasad prawa zostało utworzone na gruncie teorii prawa, gdzie wyodrębnia się zasady w znaczeniu opisowym i zasady w znaczeniu dyrektywalnym.

Zasada prawa w znaczeniu opisowym oznacza pewien wzorzec instytucji prawnych. Zasada w tym znaniu nie ma mocy wiążącej, bo to tylko pewien wzór do którego należy dążyć.
Zasada w znaczeniu dyrektywalnym to wiążąca norma prawna należąca do danego systemu prawnego, w jakimś sensie nadrzędna w stosunku do pozostałych norm. Zasada prawa w tym znaczeniu odgrywa szczególną rolę.

Zasady

Do zasad związany z ustrojem i funkcjonowaniem administracji publicznej zalicza się przede wszystkim:

Zasadę pomocniczości
Zasadę centralizacji i decentralizacji
Zasadę dualizmu administracji

Zasada pomocniczości

Zasada ta wykształtowana została na gruncie nauki społecznej kościoła katolickiego i z tego gruntu przeniesiona do doktryny prawa. Inaczej określana jest mianem subsydiarności (z łac. subsydium - pomoc, część badaczy uznaje, że słowo odnosi się do pomocy na polu walki jeśli zajdzie taka potrzeba, pewnego rodzaju obwód; następnie w samym Kościele mówiono o pomocy Boga, potem o pomocy ludzi). Subsydiarność na gruncie Kościoła Katolickiego to XIX-XX wiek, niekorzystne warunki gospodarcze wpłynęły na wyznaczanie dróg przez społeczną naukę kościoła. Zasada pomocniczości oznacza, że decyzje dotyczące obywateli powinny być podejmowane na najniższym szczeblu. W ten sposób by obywatele i ich zrzeszenia mogli w jak najszerszym zakresie pośrednio lub bezpośrednio uczestniczyć w sprawowaniu władzy publicznej. Pomocniczość zakłada inicjatywy oddolne, działania powinny być podejmowane przede wszystkim przez samych zainteresowanych, jego rodzinę, większe wspólnoty a w ostateczności przez państwo. Pomocniczość w znaczeniu subsydium oznacza że to nie obywatele pomagają państwu ale państwo pomaga obywatelom o ile nie są oni sami w stanie zrealizować określonego przedsięwzięcia. W encyklice Quadresimo Anno - to co jednostka, większa wspólnota może zrobić sama państwu nie należy wyrywać. Istotę subsydiarności można sprowadzić do stwierdzenia tyle wolności ile można, tyle uspołecznienia ile koniecznie potrzeba, tyle społeczeństwa ile można, tyle państwa ile koniecznie potrzeba. Zasada subsydiarności została wyrażona w preambule do konstytucji RP i umacniać ma ona uprawnienia obywateli oraz ich wspólnot. Podstawowym wyrazem subsydiarności jest funkcjonowania samorządu terytorialnego. Zasada subsydiarności ma też swój wymiar europejski.

Wykład 3 - 18. 03.2010 nieobecność

Kwestie sytemu administracji publicznej, i aparatu.

Wykład 4 - 25.03.2010

Wykłady zaczynać będziemy o 14.00

Rodzaje organów administracji publicznej

Kryterium podziału terytorialnego pańśtwa

Organy centralne jest to taki organ, którego właściwość miejscowa rozciąga się na terytorium całego kraju.
Organy terenowe jest to taki organ, którego właściwość miejscowa jest ograniczona do określonego terytorium.

Kryterium składu

Organy monokratyczne, czyli jednoosobowe.
Organy kolegialne, czyli wieloosobowe.

Przyjmuje się, że organy kolegialne są właściwe dla kwestii ogólnych, tworzenia pewnych polityk i planów. Natomiast organy jednoosobowe są najczęściej o charakterze wykonawczym, realizują politykę wyznaczoną przez organy kolegialne. Wynika to z tego, że kolegialność zapewnia większą obiektywność decyzji. Poza tym wskazuje się, że decyzje podjęte przez organy kolegialne będą bardziej właściwe, słuszne. Za wady organów kolegialnych uznaje się przewlekłość działania (trzeba go zwołać, musi być quorum, musi być zgoda na jakieś przedsięwzięcie). Kolejną negatywną cechą jest rozmywanie się odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Koszty utrzymania takiego organu także wpływają negatywnie. W przypadku organów monokratycznych na plus liczy się to, iż zapewniają sprawność i szybkość działania, są tańsze oraz łatwo ustalić odpowiedzialność za zadanie. Natomiast wadami są nieprzemyślane i pochopne decyzje, niebezpieczeństwo ulegania wpływom.

Kryterium zakresu działania organu

Organy o kompetencji ogólnej
Organy o kompetencji szczególnej

Kryterium charakteru wykonywanych zadań

Organy stanowiące
Organy opiniodawczo-doradcze
Organy kontrolne
Organy wykonawcze

Kryterium podmiotu w imieniu, którego działają

Organy administracji państwowej
Organy administracji samorządowej

Podmioty administrujące

Jest to pojęcie doktrynalne, czyli nie funkcjonuje na gruncie przepisów prawa ale w literaturze. W praktyce tym terminem możemy określić wszelkie podmioty realizujące zadania publiczne.

Podmioty administrujące są to podmioty publiczne wchodzące w skład aparatu administracyjnego oraz podmioty niepubliczne wykonujące funkcje administracji publicznej.

System administracji publicznej

Podmioty publiczne
Podmioty niepubliczne realizujące funkcje administracji publicznej

System administracji publicznej tworzą

Organy administracji publicznej
Zakłady publiczne
Przedsiębiorstwa i fundacje
Organizacje społeczne i inne podmioty wykonujące funkcje publiczne

Zakłady publiczne (administracyjne)

Pojęcie to pojawiło się w końcu XIX w. W okresie międzywojennym było opracowanie w doktrynie polskiej przez Wita Konowieckiego. Potem po wojnie do niej wróciliśmy (po zmianie ustroju) stanowiły formę decentralizacji władzy publicznej (osobowość prawna, niepodleganie hierarchicznie administracji rządowej).

Można określać zakład publiczny jako zespół cech, rzeczy i praw zorganizowanych przed administrację publiczną i trwale z nią związanych, przeznaczonych do indywidualnego użytkowania przez osoby uprawnione lub zobowiązane.

Zakłady publiczne to takiej jednostki, które świadczą usługi niematerialne o szczególnym znaczeniu społecznym, np. Uniwersytet Łódzki. Przedsiębiorstwo świadczy usługi materialne nastawione na zysk, czyli przeciwnie niż zakład publiczny. Od samorządu - korporacji zakład odróżnia to że nie ma członków tylko użytkowników. Od fundacji zakład publiczny odróżnia to, że cele określa podmiot tworzący ale w oparciu o przepisy prawa (w fundacji cele i sposoby działania określa fundator).

Zakłady publiczne tworzone są przez:

Organy administracji państwowej i samorządowej
Korporacje prawa publicznego
Kościoły, związki wyznaniowe, stowarzyszenia, fundacje
Osoby prawne i fizyczne

Definicja zakładu publicznego za E. Ochendowskim - obecna definicja.

„jedność osób i rzeczy powoływana przez organy administracji publicznej bądź za ich zezwoleniem przez inne podmioty dla trwałej realizacji określonego zadania publicznego”

Cechy zakładów publicznych

Wyodrębnienie organizacyjne (organy zakładów), świadczy o nim posiadanie przez zakłady organów. Najczęściej organy zakładu mają formę organów jednoosobowych, zarządzających i organy te mają do pomocy organy kolegialne doradczy, np. dyrektor szkoły i rada pedagogiczna. Aktualnie istnieje tendencja do zwiększania wpływu użytkowników na funkcjonowanie zakładów, np. samorząd studencki.

Wyposażenie w materialne środki działania.
Celem jest świadczenie usług o ważnym społecznym znaczeniu.
Swoisty stosunek prawny łączący organ zakładu z jego użytkownikami (destynariuszami) (charakter administracyjnoprawny, ).
Są to przede wszystkim jednostki budżetowe lub zakłady budżetowe.
Niektóre zakłady posiadają osobowość prawną.
Tworzone są w drodze ustawy albo aktu administracyjnego. W drodze ustawy tworzone są uniwersytety i państwowe szkoły wyższe. Co do zasady zakłady tworzone są na mocy aktu administracyjnego - tradycyjna forma.
Ustrój określa statut zakładu (statut uchwalają organy zakładu lub nadaje podmiot tworzący zakład)
Nawiązywanie stosunku prawnego pomiędzy organami zakładu i użytkownikami następuje:

Z mocy orzeczenia sądu
Z mocy prawa, np. obowiązek szkolny
Z mocy decyzji administracyjnej, np. przyjęcie na studia
Z mocy czynności podjętej przez przyszłego użytkownika, np. czytelnika biblioteki

Władztwo zakładowe, nazwa stosunków prawnych zachodzących między organami zakładu a użytkownikami. Jest przejawem władztwa administracyjnego. Władztwo zakładowe oznacza możliwość wpływania przez organy zakładu na jego funkcjonowanie. Przejawem władztwa zakładowego są akty ogólne dotyczące funkcjonowania zakładu oraz praw i obowiązków użytkowników (status uczelni, regulamin sesji, regulamin sesji poprawkowej). Władztwo zakładowe jest podstawą do wydawania aktów indywidualnych, np. skreślenie z listy studentów. Władztwo zakładowe rozciąga się na użytkowników oraz osoby nie będące użytkownikami ale będące na terenie zakładu.
Odpowiedzialność dyscyplinarna użytkowników za nieprzestrzeganie aktów zakładowych.
Świadczenia zakładu są, co do zasady nieodpłatne. Wskazuje się, że istotą powołania zakładów były przesłanki humanitarne. Odpłatność wyklucza powszechność dostępu. Niestety z uwagi na przemiany ustrojowe i ograniczoność środków, niektóre ograniczenia są odpłatne, niektóre zasady podejmują też działalność komercyjną.
Nadzór nad zakładami należy do administracji publicznej. Zakłady nie są hierarchicznie podporządkowane co nie znaczy, że są pozbawiane nadzoru.
Prawo do korzystania ze świadczeń zakładów publicznych może być różnie określone (zakłady dobrowolne i obowiązkowe; zakłady otwarte, o ograniczonej dostępności i zamknięte). Generalnie wskazuje się, że powinien być równy dostęp, ale są dostępy wolne i obowiązkowe, np. szkoła wyższa jest nieobowiązkowa a zakład karny jest obowiązkowy dla skazanego. O ograniczonej dostępności jest np. klinika wojskowa.

Wykład 5 - 08.04.2010

Uznanie administracyjne i władztwo dyskrecjonalne

Uznanie administracyjne

Pojecie to wykształciło się w doktrynie prawniczej niemieckiej w XIX wieku w wyniku kształtowania się koncepcji państwa prawnego i związania administracji prawem. Swobodne uznanie możemy rozumieć jako możliwość względnie swobodnego określania konsekwencji prawnych określonego zachowania przez administrację. W XIX wieku uznanie administracyjne określane mianem swobodnego uznania było traktowane niechętnie, mówiono także że przez prawo mogą przeniknąć pozaprawne elementy. Państwa prawa dążyły do tego aby związać całą administrację prawem, wiązało się to ze znienawidzonym absolutyzmem. Niestety nie można zupełnie abstrahować od sytuacji swobodnego uznania. W chwili obecnej nie mówimy o swobodnym uznaniu tylko administracyjnym. Możemy wyróżnić trzy grupy teorii dotyczące uznania administracyjnego.

grupy teorii dotyczące uznania administracyjnego

Grupa teorii pozytywistycznych opartych na założeniach szkoły czystego prawa (Hans KElsen, MerKL?)

Szkoła czystego prawa, prawem jest tylko to co w sposób odpowiedni przez odpowiedni podmiot ogłoszono. Generalnie dąży się więc do wyeliminowania swobodnego uznania. Jednakże przez niemożliwość jego usunięcia duży nacisk kładzie się na ograniczenie uznania swobodnego i należy wprowadzić gwarancje formalno-prawne mające bronić administrowanych przed nadmierną swobodą. Podstawową gwarancją jest możliwość kontroli sądowej.

Grupa teorii wiążących uznania administracyjne z procesem organizowania (prof. Jaworski, Sitersonam?)

W tej grupie teorii uznanie administracyjne nie jest pojęciem z zakresu prawa, a z zakresu nauk o administrowaniu i organizowaniu.

Grupa teorii prawa naturalnego (prof. Hilarowicz)

Zgodnie z tą grupą teorii uznanie administracyjne wynika z samej istoty i natury administracji. Uznanie to jest jej nieodłącznym elementem. W tej grupie teorii wykształciły się wewnętrzne granice uznania administracyjnego. Prawo naturalne miało bowiem zabezpieczyć praworządność i niewzruszalność interesów jednostki. Podstawową granicą ma być działanie w interesie publicznym, pro publico bono - podstawowa granica wewnętrzna.

Uznanie administracyjne w ujęciu szerokim i wąskim

Obecnie możemy mówić o uznaniu administracyjnym w ujęciu szerokim i wąskim (sensu stricte i sensu largo).

Ujęcie wąskie - sensu stricto

W ujęciu wąskim uznania administracyjne występuje w sytuacji gdy norma prawna nie determinuje w sposób jednoznaczny konsekwencji prawnych lecz pozostawia w sposób wyraźny dokonanie takiego wyboru organowi administracji publicznej. normatywnym wyrazem uznania administracyjnego będą takie sformowania jak:

„może” np. jeżeli przepis stanowi że organ może cofnąć koncesję - to może cofnąć jak i nie
„organ ma prawo” np. przyznać dotację,
„ocenia”
„uznaje”

Ujęcie szeroki - sensu largo

W ujęciu szerokim sensu largo o uznaniu administracyjnym mówi się nie tylko w sytuacji możliwości wyboru konsekwencji prawnych przez administrację ale także w przypadku interpretacji przez administrację użytych przez prawodawcę pojęć nieostrych, niedookreślonych np. zdrowie publiczne, moralność publiczna, szczególnie uzasadniony interes.

Władza dyskrecjonalna

Pojęciem o szerszym zakresie znaczeniowym od uznania administracyjnego jest władza dyskrecjonalna. Pojęcie to zostało wykształtowane w nauce angielskiej i oznacza ona wszelkie sposoby przyznania przez prawo organowi administracji publicznej elastyczności i różnego rodzaju luzów decyzyjnych. Władza dyskrecjonalna wiąże się więc z możliwością dokonywani wyborów, jej przeciwieństwem jest obowiązek. Wybór będący istotą dyskrecjonalności może dotyczyć jednego lub większej ilości aspektów działania organu. Wybór może dotyczyć:

Czasu podjęcia działania, np. akcja znicz jest ustalony na Zaduszki,
Formy działania np. czy będzie to przekonywani, czy mandaty, czy też akcja p,
Adresatów do których działanie będzie skierowane,
Wstrzymania się od działania.

Władza uznaniowa i dyskrecjonalna może wiązać się z niebezpieczeństwem naruszenia interesów jednostki. Stąd też w chwili obecnej kompetencji oddane są sądownictwu administracyjnemu.

Uznania administracyjne w obecnym kształcie stanowi ewolucję poglądów pozytywistycznych. Świadczy o tym fakt, iż podstawą kompetencji uznaniowych jest prawo

Zasady wykonywani kompetencji dyskrecjonalnych

Zasady te określa Rekomendacja R(80/2) Komitetu Ministrów Rady Europy z 11 marca 1980 roku w sprawie Wykonywania dyskrecjonalnej kompetencji administracji.

Celem podjęcia tego aktu było zabezpieczenie ochrony praw, wolności i interesów osób fizycznych, zapobieganie arbitralności i nadużywaniu władzy dyskrecjonalnej przez administrację. Zgodnie z tą rekomendacją państwa członkowskie powinny w prawie i praktyce administracyjnej stosować zasady niniejszego aktu.

Na gruncie rekomendacji kompetencja dyskrecjonalna rozumiana jest szeroko. Oznacza ona kompetencję, która przyznaje władzy administracyjnej pewien zakres oceny co do podjęcia decyzji pozwalając jej dokonać wyboru spośród wielu rozwiązań prawnie uzasadnionych.

Zasady wykonywania kompetencji dyskrecjonalnych:

Zasada powinności administracji by kierować się celem dla którego kompetencja dyskrecjonalna została przyznana. (Skąd administracja ma wiedzieć w jakim celu administracja ją uzyskała? Rekomendacja wskazuje że jeśli nie mówi się o tym bezpośrednio należy podążać za duchem całego aktu lub za dobrem publicznym)
Zasada powinności administracji by postępować obiektywnie i bezstronnie. Administracja powinna uwzględniać wszystkie elementy danej sprawy i nie odrzucać żadnego z nich w sposób nieuzasadniony.
Przestrzeganie zasady równości. Zgodnie z tą zasada administracja powinna unikać wszelkich dyskryminacji. Osoby znajdujące się w takich samych lub podobnych sytuacjach faktycznych i prawnych powinny być traktowane tak samo albo podobnie. Równość wobec prawa nie oznacza, że administracja nie może traktować podmiotów w sposób odmienny, odmienność takowa musi jednak opierać się na motywach rozsądnych i mogących być obiektywnie wytłumaczonymi. Modyfikacje działania administracji może usprawiedliwiać wzgląd na interes powszechny lub wykazania, że wcześniejsza praktyka była bezprawna lub niestosowana.
Zasada proporcjonalności. Zgodnie z tą zasadą administracja powinna utrzymywać słuszną relację między ciosami jakie administracja wymierza w prawa, wolności i interesy a celem który urzeczywistnia. Zasada proporcjonalności nakazuje zachowanie właściwej relacji miedzy interesem publicznym a partykularnym interesem jednostki. Zgodnie z tą zasadą jeżeli ingerencja administracji byłaby nieproporcjonalna do celu to administracja powinna powstrzymać się od działania.
Zasada podejmowania decyzji w rozsądnym terminie. Rozsądny termin powinien być określany w stosunku do każdej sprawy indywidualnie. Ustalenie rozsądnego terminu zależy od takich czynników jak: złożoność sprawy, liczba osób których interesów sprawa dotyczy, stopnia nagłości decyzji.
Zasada stosowania przez administrację ogólnych dyrektyw administracyjnych w sposób konsekwentny i stały biorąc jednak pod uwagę okoliczności każdego przypadku. Prze ogólną dyrektywę administracyjną rozumie się instrukcje kierowane przez władzę administracyjną do danego funkcjonariusza w celu ustalenia linii postępowania lub zapewnienia spójności działania. To dyrektywy administracyjne to ogólniki, instruujcie służbowe, wytyczne i inne środki o charakterze wewnętrznym.

Rekomendacja określa także tryb postępowania administracji przy wykonywaniu kompetencji dyskrecjonalnych. Rekomendacja wyeksponowała rolę kontroli aktów uwzględnionych z uwagi jednak na różnorodność systemów prawnych państw członkowskich zagadnienia te objęte zostały w sposób ogólny. Akty administracyjne powinny podlegać kontroli legalności przed sądem bądź innym niezawisłym organem. Tak określona kontrola nie wyklucza możliwości sprawowania kontroli przez inne podmioty, np. Rzecznik Praw Obywatelskich, w oparciu o szerzej określone kryteria.

Wykład 6 - 15.04.2010 - nieobecność

Wykład 7 - 22.04.2010

Zerówka odbędzie się: 20 maja

Ustrój administracji publicznej

Ustrój oznacza strukturę, wewnętrzną organizację i funkcjonowanie administracji publicznej.

Podział terytorialny

Podział terytorialny to względnie trwałe rozczłonkowanie terytorium państwa dokonywane za pomocą norm prawnych dla określenia terytorialnych podstaw działania jednostek organizacyjnych państwa i jednostek samorządu terytorialnego oraz innych jednostek, którym zlecono wykonywania zadań publicznych.

Rodzaje podziału terytorialnego

Mamy 3 rodzaje podziału: zasadniczy, pomocniczy i specjalny. Zgodnie z Konstytucją (Art.15), ustrój terytorialny powinien zapewniać decentralizację władzy publicznej. Formą tej decentralizacji jest samorząd terytorialny obejmujący aktualnie 3 jednostki: gminę, powiat i województwo. Zgodnie z Konstytucją zasadniczy podział terytorialny kraju powinien uwzględniać więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe, a także zapewniać jednostką terytorialnym zdolność wykonywania zdań publicznych.

Zasadniczy podział terytorialny

Zasadniczy podział terytorialny jest to podział tworzony dla potrzeb administracji ogólnej państwowej i samorządowej. Zgodnie z ustawą z 24 lipca 1998 roku o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, jednostkami zasadniczego podziału są gminy powiaty i województwa.

gminy

Gmina to podstawowa jednostka zasadniczego podziału. W Polsce jest ich powyżej 2500. Gminy tworzy, łączy i znosi Rada Ministrów w drodze rozporządzenia wydanego z urzędu lub na wniosek zainteresowanej rady gminy. W przypadku wydania rozporządzenia z urzędu musi być ono poprzedzone konsultacjami z zainteresowanymi mieszkańcami. Władzą najwyższą w gminie są mieszkańcy podejmujący swoje rozstrzygnięcia przez głosowanie (wybory lub referenda) albo przez organy gminy. Organami gmin są:

Rady gminy, rada jako organ stanowiąco-kontrolny.
Wójt, burmistrz albo prezydent jako organ wykonawczy.

Gminy powinny być możliwie jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny. Uwzględniać więzi społeczne, gospodarcze i kulturowe oraz zapewniać zdolność wykonywania zadań publicznych. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia nadaje gminom status miasta, nadaje oraz zmienia nazwy gmin oraz siedziby władz gminy. Gmina występuje w podwójnej roli: jako jednostka zasadniczego podziału terytorialnego oraz podstawowa jednostka samorządu terytorialnego. Z punktu widzenia ustrojowego podkreślić należy, że ustrój miasta stołecznego Warszawy uregulowany został w odrębnej ustawie. Miasto stołeczne Warszaw jest gminą ale z uwagi na konieczność łączenia zadań gminy z zadaniami wynikającymi ze stołecznego charakteru zdań wymusza odrębną regulację.

Powiat

Powiat tak samo jak gmina jest jednostką samorządu terytorialnego oraz jednostką zasadniczego podziału terytorialnego. Powiaty obejmują obszary graniczących ze sobą gmin albo obszar miasta na prawach powiatu. Powiaty obejmujące obszary graniczących ze sobą gmin określane są mianem ziemskim, natomiast powiaty obejmujący obszary miasta na prawach powiatu określane są mianem powiatów grodzkich (miejskich). Granice powiatów nie mogą naruszać granic gminy. Organami powiatu jako jednostki samorządu terytorialnego jest rada powiatu i zarząd powiatu. Powiaty łączy, tworzy i znosi Rada Ministrów w drodze rozporządzenia, tak jak w przypadku gminy z urzędu lub na wniosek z zainteresowanych. Podlenie jak gmina powiaty powinny tworzyć względnie jednorodne pod wzglądem osadniczym i przestrzennym jednostki.

Województwo

Zgodnie z Konstytucją jednostką najwyższego szczebla jest województwo. Od 1 stycznia 1999 roku funkcjonuje 16 województw określonych w ustawie. Województwa są tworzone w drodze ustawy. Są to:

Dolnośląskie (Wrocław)
Kujawsko-pomorskie (Bydgoszcz, Toruń)
Lubelskie (Lublin)
Lubuskie (Gorzów Wielkopolski, Zielona Góra)
Łódzkie (Łódź)
Małopolskie (Kraków)
Mazowieckie (Warszawa)
Opolskie (Opole)
Podkarpackie (Rzeszów)
Podlaskie (Białystok)
Pomorskie (Gdańsk)
Śląskie (Katowice)
Świętokrzyskie (Kielce)
Warmińsko-mazurskie (Olsztyn)
Wielkopolskie (Poznań)
Zachodniopomorskie (Szczecin)

Ustawa z roku 1998 określiła siedziby wojewodów oraz sejmików wojewódzkich. Co do zasady siedziby wojewodów i sejmików znajdują się w tych samych miejscowościach. W paru przypadkach siedziby te było rozdzielone np. w Kujawsko-pomorskim (wojewoda w Bydgoszczy natomiast sejmik w Toruniu), Lubuskie (wojewoda Gorzów Wielkopolski, sejmik - Zielona Góra). Ustawa określiła także nazwy urzędu wojewody, np. Wojewoda Łódzki z siedzibą w Łodzi. Rada Ministrów w drodze rozporządzenia dokonuje zmian granic województw jeżeli wynikają one z tworzenia, łączenia lub dzielenia powiatów. Rozporządzenia takie powinno być wydane po zasięgnięciu opinii właściwych jednostek samorządu terytorialnego, których te zmiany dotyczą. Zmiana granic województw powinna być uzasadniona dążeniem do poprawy warunków wykonywania zadań publicznych o znaczeniu wojewódzkim oraz dążeniem do zachowania regionalnych więzi społecznych, gospodarczych i kulturowych.

pomocniczy podział terytorialny

Podział pomocniczy dotyczy wyłącznie gmin. Jest tworzony dla organów o pomocniczym charakterze w stosunku do podstawowych organów administracji publicznej. Podział ten uzupełnia podział zasadniczy ponieważ w jego ramach wykonywane są zadania organów podstawowych w przypadku, gdy ich wykonywanie w ramach podziału zasadniczego jest nieracjonalne albo mało skuteczne. Podział ten obejmuje sołectwa, dzielnice, osiedla i inne jednostki pomocnicze. Jednostki pomocnicze w gminie tworzy rada gminy w drodze uchwały po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy. Zasady tworzenia jednostek pomocniczych regulują postanowienia statutów poszczególnych gmin. Jednostki pomocnicze mają swoje organy:

W sołectwie organem uchwałodawczym jest zebranie wiejskie, natomiast wykonawczym jest sołtys. Sołtys ma do pomocy radę sołecką. Sołtysa oraz członków rady sołeckiej wybiera się w wyborach bezpośrednich, prawo głosu mają stali mieszkańcy sołectwa.
Organami w dzielnicach (osiedlach) są uchwałodawcze rady wykonawcze oraz zarząd. Liczba radnych rady dzielnica (osiedla) ustalana jest a tych samych zasadach jak liczba radnych rady gminy, z tym że ich liczba nie może przekroczyć 21 osób. Na czele zarządu stoi przewodniczący, zarząd wybierany jest przez radę. Organem uchwałodawczym w dzielnicy czy osiedlu może być także ogólne zebranie mieszkańców, postanowienie takie musi jednak wynikać ze statutu osiedla.

Sołtys oraz przewodniczący zarządu dzielnicy (osiedla) może uczestniczyć w pracach rady gminy, ale bez prawa udziału w głosowaniu. Podmiotom tym może przysługiwać dieta oraz zwrot kosztów podróży (zależy to od gminy, mogą być ale nie muszą).

Podział ten ma charakter fakultatywny, utworzenie jednostek ma charakter dobrowolny i zależy od rady gminy, wyjątkiem jest obowiązek powołania dzielnic w mieście stołecznym Warszawie.

Wykład 8 - 29.04.2010

Podział specjalny

Podział specjalny tworzony jest dla potrzeb organów administracji publicznej niezespolonej, dla potrzeb innych podmiotów wykonujących funkcję administracji publicznej np. podział dla potrzeb samorządów zawodowych, podział kraju dla potrzeb organów władzy sądowniczej i prokuratury. Nie ma jednej wspólnej regulacji dotyczącej podziałów specjalnych, nie ma także wspólnych zasad dotyczących funkcjonowania tego rodzaju podziału.

Podziały te mogą być jednoszczeblowe, dwuszczeblowe i trójszczeblowe.

Przykładem jednoszczeblowego jest podział na oddziały dla straży granicznej
Przykładem dwuszczeblowych są sądy wojskowe: garnizonowe i okręgowe; niektóre samorządy zawodowe jak chociażby medyczne, lekarskie, prawnicze - są izby okręgowe i naczelne krajowe.
Przykładem trójszczeblowych są sady powszechne, prokuratura.

Tworzenie podziałów specjalnych powinno wynikać z uzasadnionych potrzeb społecznych, przy czym powinno się dążyć do synchronizacji podziałów specjalnych z podziałem zasadniczym.

Samorząd terytorialny

Samorząd jest formą decentralizacji terytorialnej wyrażającej się w przyznaniu określonego stopnia samodzielności na rzecz jednostki zdecentralizowanej.

Pojęcie samorządu - samorząd tworzy wyodrębniona grupa społeczna, członkowsko w której powstaje z mocy prawa. Grupa ta powołana jest do wykonywania zadań publicznych na zasadzie decentralizacji władzy, pozostając jedynie pod nadzorem państwa. Grupa ta posiada własną strukturę organizacyjną.

Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje samorządu: terytorialny i specjalny:

Samorząd terytorialny to samorząd powszechny, bowiem jego członkami są wszystkie osoby zamieszkujące dane terytorium.
Samorząd specjalny to samorząd zbudowany w oparciu o inne niż terytorialne więzi. Do samorządów specjalnych zaliczamy takie samorządy jak zawodowy (więzią jest wykonywani tego samego zawodu), gospodarczy (osoby łączą się przez przedmiot działalności gospodarczej), narodowościowy bądź też wyznaniowy.

Samorząd w klasycznym ujęciu tworzą osoby fizyczne, choć są takie przykłady gdzie osoby fizyczny go nie tworzą, np. towarzystwo ubezpieczeniowo. Z uwagi na to że członkowsko powstaje z mocy prawa ma ono charter przymusowy.

Teorie samorządowe

Mamy trzy grupy teorii: naturalistyczna, państwowa i polityczna.

Teoria naturalistyczna - teoria ta zakłada, że gmina (jako istota samorządu) jest formą pierwotną w stosunku do państwa i to państwo czerpie swoje kompetencje od gminy a nie odwrotnie. Państwo powinno dążyć do zabezpieczenia jak najsilniejszej pozycji samorządu i tworzyć warunki do jego rozwoju.

Teoria państwowa - ta grupa teorii uważa, że samorząd czerpie swoje istnienie, kompetencje z woli państwa. To państwo decyduje o formach organizacyjnych samorządu i o zakresie przyznanej samodzielności. Nie może być tak, że w państwie są dwie przeciwstawne podmioty rywalizujące między sobą. Państwo ewentualnie obdarzy samorząd określoną częścią władzy publicznej.

Teoria polityczna - teoria ta jest charakterystyczna dla ustrojów anglosaskich. Samorząd jest przejawem społeczeństwa obywatelskiego na poziomie podstawowym. Samorząd nie jest instytucją prawną tylko polityczną (nie ujęciem prawnym jak w poprzednich teoriach). W tym ujęciu samorząd bowiem nie stanowi formy decentralizacji tylko niecentralizacji. Gwarancją samodzielności samorządu w tym ujęciu jest honorowe, nieodpłatne sprawowanie funkcji publicznych.

Ustrój samorządu gminnego

Samorząd gminy został reaktywowany w Polsce na podstawie ustawy z 8 marca 1990r. gmina to podstawowa jednostka samorządu terytorialnego. Przez gminę rozumiemy wspólnotę samorządową oraz odpowiednie terytorium. Wspólnotę samorządową tworzą mieszkańcy gminy mocy prawa (element osobowy gminy). Terytorium określa z kolei Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.

Cechy gminy:

Gmina wykonuje zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność (na tym polega sens decentralizacji).
Gmina posiada osobowość prawną - osobowość ta dotyczy zarówno sfery publiczno-prawnej jak i obrotu prywatno-prawnego (gmina może nabywać zbywać, pozywać i być pozywaną).
Gmina wykonuje swoje zadania samodzielnie i samodzielność ta podlega ochronie sądowej.
Gminie przysługuje tzw. autonomia statutowa, oznacza ona możliwość ustroju gminy w jej statucie. Statut gminy jest uchwałą rady gminy. W przypadku gmin powyżej 300000 mieszkańców projekt statutu podlega uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów. Spory na tym tle rozstrzyga Rada Ministrów.

Zadania i zakres działania gminy

Zakres

Konstytucja jak i ustawa ustanawia domniemanie kompetencji na rzecz gminy. Zgodnie z nim do zakresu działania gminy należą wszelkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym nie zastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów.

Zadania

Wyróżniamy dwie kategorie zadań gminy: własne i zlecone.

Zadania własne

Zadania własne to inaczej zadania użyteczności publicznej, polegają one na zaspokajaniu zbiorowych potrzeb wspólnoty w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Generalnie zadania te dotyczą takich kategorii jak:

infrastruktura społeczna (np. ochrona zdrowia, pomoc społeczna, gminne budownictwo mieszkaniowe, edukacja, utrzymywanie cmentarzy)
Infrastruktura techniczna (np. utrzymywanie dróg, transport zbiorowy, targowiska, hale, zieleń gminna)
Zadania w zakresie ładu przestrzennego i gospodarki nieruchomościami
Inne

Niektóre zadań własnych mają charakter własnych obowiązkowych - inaczej obligatoryjnych. Charakter taki zadaniom nadają odrębne ustawy.

Zadania zlecone

Zadania zlecone z zakresu administracji rządowej nakładać na gminy mogą ustawy lub zawierane przez nią porozumienia z organami administracji rządowej. Ustawy mogą nakładać również na gminy zadania z zakresu przygotowywania i przeprowadzania wyborów powszechnych.

Władze gminy

Mieszkańcy są władzą najwyższą. Mieszkańcy podejmują rozstrzygnięcia przy okazji wyborów i referendów (przez głosowanie) - jest to sposób okazjonalny. Drugim sposobem jest wykonywanie zadań publicznych za pośrednictwem organów gminy - sprawowanie władzy przez mieszkańców w sposób ciągły.

Organy gminy

Organami są rada gminy i wójt, burmistrz, prezydent.

Rada gminy

Rada gminy jest to organ stanowiąco-kontrolny złożony z radnych w liczbie od 15 do 45 osób w zależności od liczebności gminy. Kadencja rady trwa 4 lata licząc od dnia wyboru. Pracami rady kieruje przewodniczący i od 1 do 3 wiceprzewodniczących (przewodniczący rady nie jest odrębnym od rady organem). Rada pracuje na posiedzeniach, które to mają charakter jawny. Posiedzenia rady mogą mieć charakter zwyczajny i nadzwyczajny:

Posiedzenia zwyczajne zwoływane są w miarę potrzeby, nie rzadziej jednak niż raz na kwartał.
Sesja nadzwyczajna zwołana być może na wniosek wójta lub ¼ ustawowego składu rady gminy. Sesja musi być zwołana przez przewodniczącego w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku.

Radni ponoszą odpowiedzialność polityczną jako gremium, oznacza to że poszczególny radny nie może być odwołany przed upływem kadencji. Do zadań rady gminy należą wszelkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, czyli ponownie mamy domniemanie kompetencji chyba że ustawy stanowią inaczej. Wśród zadań rady gminy wyróżniamy kategorię tzw. wyłącznej właściwości. Wyłączna właściwość oznacza, że rada w tym zakresie nie może przekazać swoich kompetencji na inny organ np. wójta. Do wyłącznej właściwości rady gminy należy np. uchwalenie budżetu, uchwalenie statutu gminy, ustalenie wynagrodzenie dla wójta, nadawanie honorowego obywatelstwa gminy, podejmowanie uchwał w sprawie podatków i opłat lokalnych.

Wójt

Wójt jest organem wykonawczym gminy, kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz. Wójt wykonuje uchwały rady gminy i inne zadania określone przez prawo np. zatrudnia i zwalnia kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, wykonuje budżet i gospodaruje mieniem komunalnym (gminnym). Wójt wykonuje swoje zadania przy pomocy urzędu gminy. Urząd gminy to aparat pomocniczy wójta, który jest jego zwierzchnikiem służbowym. Wójt ma też cały szereg zadań i kompetencji na gruncie innych ustaw. Wójt wykonuje swoje obowiązki przy pomocy zastępców. Zastępców powołuje wójt w drodze zarządzenia, liczba zastępców waha się od 1 do 4 w zależności od liczby mieszkańców. Wójt to organ wykonawczy w gminie wiejskiej, burmistrz to organ wykonawczy, gdy siedziba władz znajduje się w mieście. Prezydent jest to organ wykonawczy, gdy liczba mieszkańców wynosi powyżej 100 000 lub w gminie, w której przed wejściem w życie ustawy o samorządzie terytorialnym funkcjonował prezydent jak organ wykonawczo-zarządzający.

Zarówno rada jak i wójt są wybierani w wyborach bezpośrednich, powszechnych, równych i tajnych, przy czym radny musi być członkiem wspólnoty samorządowej, czyli musi być mieszkańcem gminy i mieć ukończone 18 lat. Warunkiem objęcia mandatu jest złożenie ślubowania. Wójt nie musi być mieszkańcem danej gminy. Kandydatem na wójta może być obywatel Polski, który najpóźniej w dniu wyborów ukończył 25 rok życia i nie musi na stałe zamieszkiwać gminy.

Wykład 9 - 06.05.2010

Przygotować: Kodeks dobrej administracji - najlepiej samemu zgromadzić akt lub z podręcznika „Prawo Administracyjne” pod red. Prof. Stahl z 2009 roku.

Egzamin - Forma łączona, test zamknięty i pytania otwarte.

Wracając jeszcze do rady gminy mogą być tam komisje:

Obligatoryjne - muszą być powoływane w każdej gminie, zależą od ustawodawcy w chwili obecnej taką komisją jest komisja obrachunkowa.
Fakultatywne - mogą być to komisję dla spraw określonej kategorii, czy też określonego typu albo tzw. komisje tworzone ad hoc dla konkretnych spraw.

Wójt może zostać odwołany w drodze referendum. Nie chodzi o kwestie nadzoru, teraz mówimy bardziej o wpływie mieszkańców na urząd. Referenda mogą być organizowane z dwóch przyczyn:

Nieudzielenie wójtowi absolutorium. Uchwałę o przeprowadzenie referendum podejmuje rada gminy, bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady. Przed podjęciem tej uchwały rada gminy zapoznaje się z opinią regionalnej izby obrachunkowej oraz z wyjaśnieniami wójta. Dopiero po tym podejmuje uchwałę o przeprowadzeniu referendum. Rada nigdy nie ma kompetencji takiej żeby odwołać wójta, to mogą mieszkańcy.
Inne przyczyny niż nieudzielenie absolutorium, np. zła ocena działalności wójta. Uchwałę o przeprowadzeniu referendum z innych przyczyn można podjąć jedynie na wniosek ¼ ustawowego składu rady. Wniosek ten musi być także zaopiniowane ale przez komisję rewizyjną. Uchwałą ta jest podejmowana tym razem większością 3/5 ustawowego składu rad w głosowaniu imiennym. Należy także wysłuchać wójta.

Akty prawa miejscowego

Akty prawa miejscowego mają charakter powszechnie obowiązujący, z tym tylko że obowiązuje na obszarze działania organu, które je ustanowiło. Akty prawa miejscowego ustanawia rada gminy w formie uchwały. Uchwały podejmowane są przez głosowanie. Głosowanie ma charakter jawny. Akty prawa miejscowego dzieli się na 3 kategorie:

Akty zawierające statuty - statuty wydawane są na podstawie upoważnienia generalnego zawartego w ustawie samorządowej. Tym upoważnieniem generalnym jest m.in. „o ustroju gminy stanowi statut”. Statut określa wewnętrzny ustrój i funkcjonowanie organów gminy, czyli jak się wybierają, jakie są komisje itp. organizację urzędów i instytucji gminnych, zasady korzystania z gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Akty zwierające przepisy porządkowe - akty te wydawane są również na podstawie generalnego upoważnienia ustawowego. Przepisy porządkowe mają wypełniać obiektywne luki prawne, co oznacza że wydawane są w zakresie nieuregulowanym w ustawach lub innych aktach powszechnie obowiązujących. Przepisy porządkowe mogą być wydawane jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Rzadko wydawane, np. przepis porządkowy o odśnieżaniu dachu - potem wpisano to do ustawy, więc możliwość przepisów porządkowych jest wyczerpana. Przepisy porządkowe wydaje rada ale w przypadkach niecierpiących zwłoki przepisy te wydaje wójt w drodze zarządzenia. Przepisy wójta podlegają następnie zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady. Tracą one moc w przypadku: ich niezatwierdzenia lub nieprzedstawienia ich radzie.
Akty zwierające przepisy wykonawcze - akty te wydawane są na podstawie upoważnienia szczegółowego zawartego w ustawach odrębnych. Przykładem jest uchwała w sprawie środków na nieczystości, czy też zagospodarowanie przestrzenne.

Przepisy prawa miejscowego wchodzą w życie co do zasady w terminie 14 dni od daty ich ogłoszenia. Akty te ogłaszane są w wojewódzkim dzienniku urzędowym wydawanym przez wojewodę. Wyjątkiem są przepisy porządkowego, które wchodzą w życie w po upływie 3 dni od dnia ich ogłoszenia. W ciągu 7 dni od podjęcia wójt musi przekazać wojewodzie akt prawny jeśli wszystko jest w porządku to następuje publikacja. Przepisy porządkowe ogłaszane są w drodze obwieszczeń, nie czekamy na dziennik wojewódzki bo to jest zdecydowanie krótsze. Przez obwieszczenie w sposób zwyczajowo przyjęty, a także w środkach masowego przekazu. Nie uchybia to jednak obowiązkowi późniejszego ich opublikowania w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

Formy współdziałania

Ustawodawca wyróżnia 3 formy współdziałania: związek międzygminny, porozumienie i stowarzyszenia.

Stowarzyszenia - gminy mogą stowarzyszać się w celu wspierania idei samorządu terytorialnego oraz obrony wspólnych interesów. Gminy mogą się stowarzyszać także z powiatami i województwami. Generalnie do stowarzyszeń stosuje się ustawę o stowarzyszeniach z jednym wyjątkiem takim, że do założenia stowarzyszenia wymaganych jest co najmniej 3 założycieli (normalnie musi być 15 ale to za duża liczba przypadku gmin).

Porozumienie - porozumienie w praktyce stanowi umowę publiczno-prawną. Przez porozumienie gminy powierzają jednej z nich wykonywanie określonych zadań publicznych. Gmina, która przejmuje wykonywania zadań (np. zakup autobusu szkolnego), przejmuje prawa i obowiązki pozostałych gmin w tym zakresie przy czym pozostałe gminy mają obowiązek udziału w kosztach powierzonego zadania.

Związek międzygminny - związki stanowią odrębną od gmin osobę prawną. Związek wykonuje zadania publiczne we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. Związek zawierany jest w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych. Procedura tworzenia jest dość skomplikowana, więc po w skrócie utworzenia związku wymaga przyjęcia jego statutu przez rady wszystkich zainteresowanych gmin. Związek podlega rejestracji w rejestrze związków prowadzonych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Osobowość prawną związek nabędzie po zarejestrowaniu z dniem ogłoszenia statutu. Z uwagi na to że związek jest osobą prawną to działa poprzez swoje organy. Organem stanowiącym, kontrolnym jest zgromadzenie, co ciekawe w skład zgromadzenie wchodzą wójtowie gmin uczestniczących w związku. Co do zasady gminie przysługuje jeden głos, chyba że statut stanowi inaczej. Zgromadzenie podejmuje rozstrzygnięcia w drodze uchwały ale uchwały są podejmowane bezwzględną większością głosów. Sprzeciw (nie ma czegoś takiego w radzie tylko w związku) można wnieść w stosunku do uchwały zgromadzenia w ciągu 7 dni od jej podjęcia. Sprzeciw mogą wnieść wyłącznie członkowie zgromadzania. Wniesienie sprzeciwu wstrzymuje wykonanie uchwały i wymaga ponownego rozpatrzenia danej sprawy. Sprzeciw w stosunku do uchwały można wnieść tylko jeden raz. Organem wykonawczym zgromadzenia jest zarząd. Zarząd jest powoływany i odwoływany przez zgromadzenie spośród jego członków. Jeżeli statut związku tak stanowi to do zarządu można powołać osobę spoza zgromadzenia, nie może być ich więcej niż 1/3.

Nadzór nad gminą

Nadzór ma charakter prawny co oznacza, że wszelkie jego aspekty są uregulowane przez prawo (organ nadzoru, kryterium, środki nadzoru, przesłanki). Przepisy o nadzorze wyznaczają granicę samodzielności gminy. Organami nadzoru nad samorządem terytorialnym są: wojewoda, prezes Rady Ministrów, RIO (Regionalna Izba Obrachunkowe). RIO sprawuje nadzór wyłącznie w sprawach finansowych, wojewoda i premier to nadzór ogólny. Kryterium nadzoru to jest kryterium legalności (zgodność z prawem), jest to kryterium minimalne. Nadzór możemy podzielić na nadzór sprawowany w stosunku do działalność uchwałodawczej i nadzór nad organami.

Nadzór nad działalnością uchwałodawczą to tutaj tą formą nadzoru jest stwierdzenie nieważności. Nieważność może być stwierdzona przez wojewodę z powodu sprzeczności uchwały lub zarządzenie z prawem. Sprzeczność to kwalifikowana niezgodność, absolutnie cały akt lub jego część narusza prawo i nie może wejść w życie. Wojewoda może stwierdzić nieważność w terminie 30 dni od doręczenia mu aktu. Po upływie tego terminu wojewoda może jedynie zaskarżyć akt do Sądu Administracyjnego. Wtedy sąd decyduje o nieważności.
Nadzór nad organami, pierwszy środek to rozwiązanie rady gminy, drugi to odwołanie wójta i trzeci środek to zawieszenie organów gminy i ustanowienie zarządu komisarycznego.

Rozwiązanie rady gminy - rozwiać radę gminy może sejm na wniosek Prezesa Rady Ministrów. (Organem nadzoru nie jest sejm tylko premier bo rozwiązuje na jego wniosek). Przesłanką jest powtarzające się naruszanie konstytucji lub ustaw. Rada ponosi odpowiedzialność jako ciało kolegialne (nie odwołuje się poszczególnych radnych tylko od razu całość). W przypadku rozwiązania rady gminy jej funkcje pełni osoba wyznaczona przez premiera, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
Odwołanie wójta, burmistrza lub prezydenta. Przesłanką jest powtarzające się naruszania konstytucji lub ustaw. Najpierw wojewoda wzywa wójta do zaprzestania naruszeń, jeżeli wezwanie jest bezskuteczne to premier na wniosek wojewody odwołuje wójta. W przypadku odwołania, jego funkcje przejmuje osoba wyznaczona przez premiera, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Odwołanie wójta, bądź też rozwiązanie rady gminy nie przekłada się automatycznie na funkcjonowanie pozostałych organów gminy (w powiecie i województwie jest to powiązane bo tam organy są zależne od siebie)
Zawieszenie organów gminy i ustanowienie zarządu komisarycznego. Środek ten jest stosowany w razie nierokującego nadziei na szybką poprawę i przedłużającego się braku skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych. Środek ten realizowany jest na przez premiera na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Ustanowienie zarządu komisarycznego może nastąpić po uprzednim przedstawieniu zarzutów organów gminy i wezwaniu ich do przedłużenia programu poprawy. Zarząd komisaryczny ustanawiany jest na okres do dwóch lat, nie dłużej jednak niż do czasu następnych wyborów. Podstawową rolę w zarządzie komisarycznym odgrywa Komisarz rządowy, którego powołuje premier na wniosek wojewody. Komisarz rządowy przejmuje wykonywania zadań i kompetencji organów gminy.

Wykład - 13.05.2010

Powiat

Cechy powiatu są takie same jak w przypadku gminy, element usługowy, wspólnota samorządowa powstająca z mocy prawa plus odpowiednie terytorium, możliwość osoby prawnej i sądowej obrony itd.

Samorząd powiatowy wykonuje zadania publiczne o charakterze ponadpodstawowym. Generalnie zadania te są zbieżne z zadaniami gminnymi. Natomiast charakterystyczne zadania (oprócz tych typowych zadań) to przeciwdziałanie bezrobociu i aktywizacja rynku pracy (stąd Powiatowy Urząd Pracy). Kolejnym charakterystycznym zdaniem dla powiatu będzie też ochrona praw konsumentów (Powiatowi rzecznicy praw konsumentów). Pomoc osobom niepełnosprawnym. Geodezja, kartografia i katastrof?(Catami?).

Zadania powiatu możemy dzielić na własne i zlecone tak samo jak w przypadku gmin.

Władze powiatu. Najwyższa władzą jest wspólnota samorządowa, która sprawuje władze na dwa sposoby: za pomocą ustanowionych organów, bądź też poprzez wybory i referenda. Organy powiatu to Rada i Zarząd.

Rada powiatu ma charakter kolegialny w liczbie od 15 do 29 osób wybieranych wyborach w bezpośrednich. Pracą przewodniczy przewodniczący i od 1 do 2 vice przewodniczących. Podobnie jak w przypadku rady gminy działalność rady jest na sesjach jawnych, głosowanie jest jawne; sesje są zwyczajne lub nadzwyczajne. Tworzone są komisje o charakterze fakultatywnym (trwałe dla spraw określonego typu lub ad hoc dla danej sprawy) i obowiązkowym (komisja rewizyjna). Radni mogą pobierać dietę za pracę nie więcej niż w dwóch komisjach, choć może uczestniczyć w 5 komisjach. W przypadku powiatu pojawia się także zastrzeżenie, że radny nie może głosować jeśli głosownie dotyczy jego interesu prawnego. Zarząd jest wybierany przez Radę w liczbie od 3 do 5 osób, w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów, bądź odwołanie lub podania się do dymisji zarządu. Zarząd to organ wykonawczy, pracami zarządu kieruje starosta, na którego wniosek wybierani są pozostali członkowie zarządu. Starosta kieruje także bieżącymi sprawami powiatu i reprezentuje go na zewnątrz. W praktyce starosta w dużej mierze ma cechy administracji publicznej, kompetencja podkreślająca komisje starosty to fakt, że w sprawach nie cierpiących zwłoki związanych z zagrożeniem życia, zdrowia, mienia w znacznych rozmiarach i interesu publicznego starosta może podjąć niezbędne czynności należące do kompetencje całego zarządu. Czynności te wymagają następnie zatwierdzenia przez cały zarząd. Kompetencja ta nie dotyczy wydawania przepisów porządkowych przez zarząd. Starosta wykonuje swoje kompetencje przy pomocy starostwa powiatowego, którego jest zwierzchnikiem służbowym. Starosta jest także zwierzchnikiem powiatowych służb, inspekcji, straży.

Komisja bezpieczeństwa i porządku jest charakterystyczna dla powiatu; komisja ta ma współdziałać ze starostą w sprawach zakresu jego zwierzchności nad administracją zespoloną, służbami, inspekcjami i strażami zespolonymi. Komisja ta ma monitorować stan bezpieczeństwa i porządku, monitorować zagrożenia. W skład tej komisji wchodzi starosta jako przewodniczący, dwóch radnych, trzy osoby powoływane przez starostę spośród osób o dużej wiedzy o problemach porządku i bezpieczeństwa oraz dwóch przedstawicieli delegowanych przez komendanta powiatowego policji; w pracach komisji uczestniczy także właściwy prokurator wskazany przez prokuratora okręgowego.

Zarząd może być odwołany przez radę. Rada może także odwołać starostę, co jest równoznaczne z odwołaniem całego zarządu. Odwołanie poszczególnych członków (za wyjątkiem starosty) jest możliwe i nie wpływa na funkcjonowanie całego zarządu. W zależności z jaką mamy sytuacją to w 3 miesiące należy powołać nowy zarząd.

Powiatowa administracja zespolona

Administrację tę stanowi starostwo powiatowe, Powiatowy Urząd Pracy, Komendy i Inspektoraty powiatowych służb inspekcji i straży. Zwierzchnikiem tej administracji jest starosta.

Akty prawa miEjscowego

Jest szereg podobieństw do gminy. 3 kategorie: statuty, przepisy wykonawcze i przepisy porządkowe. Statuty tak samo jak gminy, wykonawcze tak samo. Przepisy porządkowe się różnią. Przepisy porządkowe wydawane są na podstawie upoważnienie generalnego i muszą nastąpić dwie sytuacje włącznie: aktualna luka prawna i sytuacje niecierpiąca zwłoki. Przepisy porządkowe na poziomie powiatu wydawane są jeżeli jest to niezbędne dla ochrony życia, zdrowia, mienia obywateli, ochrony środowiska naturalnego, dla zapewnienia bezpieczeństwa i porządku społecznego (nowe przesłanki to ochrona mienia, bezpieczeństwa i porządku). W sytuacjach niecierpiących zwłoki przepisy te mogą być wydawane przez cały zarząd. Muszą być ukazane na najbliższym posiedzeniu rady powiatu i zatwierdzone. Podejmowane są w formie uchwały. Sytuacje dające możliwość wprowadzenia aktów prawa miejscowego muszą mieć miejsce na terenie więcej niż jednej gminy (gdy przekracza terytorium gminy akty wydaje powiat)

Nadzór

Kryterium takiej jak w gminie: legalności, organy także takie same prezes rady ministrów, wojewoda i okręgowa izba obrachunkowa. Nadzór nad działalnością uchwałodawczą i nadzór nad organami.

Nadzór nad działalnością uchwałodawczą, podstawowym środkiem jest uznanie nieważności przez wojewodę w terminie 30 dni od dnia doręczenia aktu - tak samo jak w gminie.

Nadzór nad organami też bardzo podobnie. Rozwiązanie rady, zarządu , zawieszenie zarządu i wprowadzenie zarządu komisarycznego. Jeśli chodzi o rozwiązanie rady przesłanki są takie jak w gminie. Rozwiązać zarząd może prezes rady ministrów na wniosek wojewody tak jak na poziomie gminy po wcześniejszym naruszeniu. Rozwiązanie Rady Powiatu skutkuje automatycznie rozwiązaniem zarządu. Wynika ta z pośredniego charakteru wyborów. Zarząd komisaryczny tak jak w gminie.

Miasto na prawach powiatu

Mimo tego, że regulacja miast na prawach powiatu znajduje się w ustawie powiatowej, to jednostki te stanowią gminy, które wykonują oprócz zadań gminnych dodatkowo zadania powiatu. Organami miasta na prawach powiatu są Rada Miasta i Prezydent Miasta. Zazwyczaj są to miasta największe, bądź też takie miasta które przestały być siedzibą wojewody po wprowadzeniu ustawy.

Współdziałanie powiatów

Sprawa uregulowane tak jak w przypadku gminy: stowarzyszeni, związki i porozumienia powiatowe. W przypadku samorządu powiatowego inaczej jak w przypadku samorządu gminnego, ustawodawca nie określa celów dla jakich mają powstawać stowarzyszenia.

Województwo

Województwo ma w chwili obecnej w Polsce charakter dualistyczny rządowo-samorządowy. Województwo nie stanowi wobec powiatu i gminy organów nadzoru i kontroli, ani też organu wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym. Władze samorządu województwa podobnie jak w przypadku samorządu gminnego ustanowione jest domniemanie kompetencji. Domniemanie polega na tym, iż do samorządu wojewódzkiego należą zadania publiczne o charakterze wojewódzkim nie zastrzeżone na rzecz organów administracji rządowej. Tak samo jak w przypadku pozostałych jednostek o ustroju jednostki stanowi statut. Jednakże statut województwa nie jest swobodną kompetencją sejmiku. Statut województwa jest uchwalany przez sejmik po uzgodnieniu z Prezesem rady Ministrów. Samorządy województwa mogą zwierać ze sobą bądź z innymi jednostkami porozumienia i stowarzyszenia. Samorząd województwa nie ma kompetencji do zwierania jakiekolwiek współpracy w związku. Dla funkcjonowania samorządu wojewódzkiego jest strategia rozwoju województwa. Strategia uchwalona jest przez sejmik i przekładana do wiadomości ministrowi właściwemu o spraw rozwoju regionalnego. W strategii określa się zasady pielęgnowania polskości, kształtowania świadomości narodowej, obywatelskiej i lokalnej. Kolejne cele to zasady aktywizacji rynku pracy, podnoszenie poziomu konkurencyjność i innowacyjności.

Organy województwa

Zarząd ma w składzie 5 osób, charakterystyczne dla sejmiku jest brak górnej granicy (ma generalnie 30 osób i po 3 na każde 500 tys. mieszańców. Organizacja wewnętrzna sejmiku jest tożsama dla rady gminy i rady powiatu. Przewodnim zarządu jest Marszałek Województwa; marszałek jak i vice marszałkowie mogą być powoływani spoza sejmiku tylko tak jest w województwie). Na rzecz zarządu ustanowiono domniemania kompetencji (tylko tak jest w województwie). Do zarządu należą wszelkie sprawy województwa samorządowego nie zastrzeżone na rzecz sejmików i wojewódzkich jednostek organizacyjnych. Województwa prowadzą współprace zagraniczną na podstawie uchwalonych przez sejmiki województw priorytetów współpracy zagranicznej. Priorytety uchwalone są za zgodą Prezesa Rady Ministrów i musza mieć większość w sejmiku.

Nadzór

Nadzór patrz gminy.

Akty

Samorząd wojewódzki nie posiada kompetencji do uchwalania przepisów porządkowych. Przepisy te w województwie wydaje bowiem wojewoda, czyli organ administracji rządowej.

Charakterystyczne dla administracji publicznej jest kontrola społeczna. Nie ma kontroli obywatela to nie ma prawa administracyjnego. W tym aspekcie mamy instytucję tzw. skargi powszechnej - dotyczy gminy, powiatu jak i województwa. Skarga ta oznacza możliwość odwołania się do sądu administracyjnego w przypadku gdy dany akt samorządowy narusza interes prawny lub uprawnienie danej osoby. Mówi się, że jest to skarga powszechna bowiem uprawnienie to przysługuje każdej osobie niezadowolonej z aktu - nie trzeba być mieszkańcem ani nawet obywatelem. Niezbędnym wymogiem formalnym jest wcześniejsze wezwanie odpowiedniej rady bądź sejmiku do usunięcia naruszenia prawa. Jeżeli wezwanie to jest bezskuteczne skarga może być wniesiona do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Za tydzień zerówka, obowiązują zasady: subsydiarności proporcjonalności, decentralizacji, centralizacji. Zakłady publiczne, publiczne prawa podmiotowe, władztwo, sankcja, uznanie, władza dyskrecjonalna, aparat administracyjny, system, podziały terytorialne, samorząd. Forma mieszana, czasem może być luka i coś do wpisania.

Rada Ministrów

Rada Ministrów jest organem władzy wykonawczej usytuowanym na szczeblu centralnym. Jest to organ administracji państwowej w skład którego wchodzą: Prezes i Ministrowe - skład obligatoryjny, natomiast mogą wchodzi skład fakultatywny: vice prezesi oraz przewodniczących określonych ustawowo komitetów. Rada Ministrów działa kolegialnie, jej pracami kieruje Prezes Rady Ministrów, który poza pełnieniem funkcji przewodniczącego Rady Ministrów jest także samodzielnym organem administracji publicznej. Samodzielnymi kompetencjami prezesa są: kierowanie pracami Rady Ministrów, wydawanie rozporządzeń, sprawowanie nadzoru nad samorządem terytorialnym, pełnienie funkcji zwierzchnika osób zatrudnionych w administracji rządowej, rozstrzyga spory kompetencyjne między ministrami bądź między ministrami a wojewodami, tzw. kompetencje arbitrażowe. Jako przewodniczący Prezes Rady Ministrów zwołuje, ustala porządek i przewodniczy posiedzeniom Rady Ministrów, organizuje pracę Rady Ministrów.

Ministrowie tworzą niejednolita kategorię ponieważ mogą występować jako ministrów działowi i tzw. ministrowi bez teki. Ministrowie działowi to także odrębne organy administracji publicznej, natomiast Ci bez teki wykonują wyłącznie zadania zlecone przez prezesa Rady Ministrów. Ministrowie bez teki nie są odrębnymi organami. Wszyscy ministrowie (działowi i bez teki) posiadają status członków rady ministrów.

Rada Ministrów obraduje na posiedzeniach, które maja charter niejawny. Rozstrzygnięcia Rady Ministrów podejmowane są drodze uzgodnień, tzw. konsensusu. Jeśli to jest nie możliwe to w drodze głosowania. W przypadku równości głosów rozstrzyga głos przewodniczącego. Opinia publiczna informowana jest o posiedzeniach i podjętych na nich rozstrzygnięciach, nie ujawnia się natomiast przebiegu obrad ani stanowisk poszczególnych ministrów. Drugim trybem pracy jest tzw. droga obiegowa, czyli korespondencyjne uzgadnianie stanowisk. Pierwszym jest oczywiście posiedzenie. Droga obiegowa polega na podjęcie rozstrzygnięcia poprzez podpisanie danego dokumentu rządowego przez wszystkich ministrów, którzy nie wnoszą żadnych uwag, bądź też na wyrażeniu zgody przez wszystkich ministrów na podjęcie rozstrzygnięcia określonej treści. Drogą obiegową także zarządza Prezes Rady Ministrów. Jeżeli droga obiegowa okaże się bezskuteczna (np. ktoś ma uwagi) to sprawa trafia na posiedzenie. Szczegółowy tryb pracy Rady Ministrów określa jej regulamin przyjęty przez Radę w drodze uchwały.

Ministrowie jako członkowie Rady Ministrów mają obowiązki polegające na: ustalaniu polityki państwa w zakresie swojego działania, inicjowanie i opracowywanie polityki, przedkładanie inicjatyw rządowych, projektów i założeń do ustaw. Członek Rady Ministrów ponosi odpowiedzialność za realizację polityki rządu. Członek rady ministrów dla skutecznego wykonywania swoich zadań współpracuje z innymi ministrami, współdziała z samorządem terytorialnym, organizacjami społecznymi, powołuje rady i zespoły, bądź też wnioskuje do premiera o powołanie zespołów międzyresortowych.

Zakres działania ministra działowego określa Prezes Rady Ministrów w rozporządzeniu, wskazując dział lub działy przekazane ministrowi i właściwą część budżetu, której jest dysponentem. Działy to pewien zakres spraw względnie jednorodnych i wyodrębnionych, jest ich 32 - są opisane w ustawie, ustawodawca określił co do konkretnego działu należy, można działy łączyć, a niektóre nawet trzeba. Jeśli chodzi o ministrów bez teki, nie mają działów, np. minister członek rady ministrów do spraw przeprowadzenia referendum akcesyjnego. Działowi zawsze być muszą bo są w składzie obligatoryjnym, działy muszą być obsadzone.

Mamy jeszcze instytucje Pełnomocnika Rady Ministrów np. Pełnomocnik ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn, Pełnomocnik ds. Budowy Dróg i Autostrad. Pełnomocnik to osoba powołana do wykonywania określonych spraw z zakresu administracji rządowej jeżeli ich przekazanie członkom Rady Ministrów jest niecelowe (ustawodawca kiedyś mówił „sprawy mniejszej wagi”). Pełnomocnikiem rządu może być Sekretarz Stanu lub Podsekretarz, bądź wojewoda.

Organizacje wewnętrzna Rady Ministrów

Mamy 3 kategorie organów:

Organy tworzone w drodze rozporządzenia Rady ministrów: komisje kodyfikacyjne, komisje wspólne złożone z przedstawicieli rządu i zainteresowanych środowisk (np. komisja wspólna rządu i samorządu terytorialnego; komisja wspólna do spraw rybołówstwa).
Organy tworzone zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów: komitet stały, komitety do rozpatrywania określonych spraw lub określonej sprawy, rady i zespoły opiniodawczo-doradcze.
Organy utworzone na drodze ustawowej: Rada Legislacyjna, Rządowe Centrum Legislacji zapewniające koordynacje działań legislacyjnych,

Obsługę Rady Ministrów i poszczególnych ministrów zapewnia kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

0x01 graphic

Administracja publiczna

Strona 4