Alfabetyczny przegląd pierwiastków

Objaśnienia

Z	-	zasadowy
A	-	amfoteryczny
K	-	kwasowy
W	-	wartościowość
l	-	ilość izotopów (w tym “trwałe” z okresem pół rozpadu ponad 1 mld lat)
E	-	elektroujemność (wg Paulinga)
Tt	-	temperatura topnienia w ^oC
Tw	-	temperatura wrzenia w ^oC
g	-	ciężar właściwy
L.a.	-	liczba atomowa
M.a.	-	masa atomowa
7/3	-	okres i grupa w okresowym  układzie pierwiastków
Pe	-	ilość elektronów w poszcze  gólnych powłokach licząc  od jądra
gr.	-	z języka greckiego
łac.	-	z łaciny

Liczba atomowa - jest zarazem liczbą porządkową pierwiastka w okresowym układzie pierwiastków i równa się liczbie protonów zawartych w jądrze atomowym pierwiastka oraz liczbie elektronów w powłokach i podpowłokach - łącznie.

Masa atomowa - ciężar atomowy - względna masa atomu pierwiastka. Liczba niemianowana określająca stosunek masy atomu danego pierwiastka do 1/12 masy atomu izotopu węgla ¹²C stanowiącej atomową jednostkę masy, w skrócie ajm.

AKTYN

 -

 Actinium

 -

 Ac

 -

 skandowiec

 -

 L.a. 89

Z Tt - 817 Tw - (3200) g - 10,07 E (1,1)	(gr. aktis - promień) Andre Louis Debierne w 1899 r. Promieniotwórczy srebrzysty metal towarzyszący rudom uranu.	W - 3 M.a. /227/ 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 18, 9, 2 l - 28

AMERYK

 -

 Americium

 -

 Am

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 95

Z Tt - 1174 Tw - 2600 g - 13,78	(łac. od Ameryki) G. Seaborg, L. Morgan, R. James, A. Ghiorso - zespół w 1944 r. Promieniotwórczy srebrzysty metal otrzymany sztucznie. W przyrodzie nie istnieje.	W - 3 4 5 6 M.a. /243/ 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 25, 8, 2 l - 14

ANTYMON

 -

 Stibium

 -

 Sb

 -

 azotowiec

 -

 L.a. 51

A Tt - 630,6 Tw - 1590 g - 6,691 E 1,9	Znany w średniowieczu. Kruchy srebrzystobiały metal posiadający odmiany alotropowe. Występuje w minerałach (antymonit, walentynit), utwardza ołów.	W - 3 5 M.a. 121,75 5/15 Pe - 2, 8, 18, 18, 5 l - 30 (2)

ARGON

 -

 Argon

 -

 Ar

 -

 helowiec

 -

 L.a. 18

Tt - -189,33 Tw - -185,86 g - 1,402	(gr. leniwy) W. Ramslay, J. Rayleigh w 1894 r. Gaz szlachetny bezbarwny i bezwonny. Stosowany do żarówek dużej mocy oraz do uzyskania atmosfery chemicznie obojętnej. Składnik atmosfery - 0,93%	W - M.a. 39,94 3/18 Pe - 2, 8, 8 l - 16 (3)

ARSEN

 -

 Arsenikum

 -

 As

 -

 azotowiec

 -

 L.a. 33

A Tt - 814 Tw - 613 g - 5,73 E 2,0	(od gr. nazwy rudy arszeniku) Poznany w XIII w. trujący półmetal, posiada kilka odmian alotropowych. Minerały - arsenopiryt, realgar. Sublimuje w temp. 633^oC.	W - 3 5 M.a. 74,92 4/15 Pe - 2, 8, 18, 5 l - 23 (1)

ASTAT

 -

 Astatinum

 -

 At

 -

 chlorowiec

 -

 L.a. 85

A Tt - /302/ Tw - g - E (2,2)	K. R. McKenzie, E. Segre, D. R. Corson w 1940 r. Promieniotwórczy niemetal, łatwo lotny, mało zbadany.	W - 1 3 5 7 M.a. /210/ 6/17 Pe - 2, 8, 18, 32, 18, 7 l - 29

AZOT

 -

 Nitrogenium

 -

 N

 -

 azotowiec

 -

 L.a. 7

K Tt - -209,86 Tw - -195,8 g - 0,808 E 3,0	(łac. nitrum + gr. genos = tworzący saletrę, gr. azoticos - nie podtrzymujący życia) R. Rutherford w 1771 r. Bezbarwny i bezwonny gaz, główny składnik powietrza - 78,09% obj. i 75,5% wagowo. Łatwo łączy się z wodorem dając amoniak.	W - 2 3 4 5 M.a. 14,006 2/15 Pe - 2, 5 l - 10 (2)

BAR

 -

 Barium

 -

 Ba

 -

 wapniowiec

 -

 L.a. 56

Z Tt - 727 Tw - 1850 g - 3,62 E 0,9	(od gr. barys - ciężki) K. Scheele w 1774 r. Miękki srebrzysty metal, musi być przechowywany w nafcie, ponieważ ulega tlenowi i wodzie.	W - 2 M.a. 137,34 6/2 Pe - 2, 8, 18, 18, 8, 2 l - 32 (7)

BERKEL

 -

 Berkelium

 -

 Bk

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 97

Z Tt - 986 Tw -2600 g - 14,8	(od miasta Berkeley w Kaliforni) G. Seaborg, A. Ghiorso, S. Thompson w 1949 r. Promieniotwórczy metal, niewystępujący w przyrodzie.	W - 3 4 M.a. /247/ 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 27, 8, 2 l - 12

BERYL

 -

 Beryllium

 -

 Be

 -

 wapniowiec

 -

 L.a. 4

A Tt - 1287 Tw - 2500 g - 1,848 E 1,5	(od nazwy minerału - berylu) L. Vanquelin w 1797 r. Metal twardy, trudnotopliwy, jasnoszary. Minerałami są m.in. kamienie szlachetne i półszlachetne: szmaragd, akwamaryn, beryl, fenakit, chryzoberyl, worobiewit, betrandyt. Największe kryształy berylu osiągają kilka tysięcy kilogramów i do 10 m długości.	W - 2 M.a. 9,01 2/2 Pe - 2, 2 l - 6 (1)

BIZMUT

 -

 Bismuthum

 -

 Bi

 -

 azotowiec

 -

 L.a. 83

A Tt - 271,3 Tw - 1564 g - 9,81 E 1,9	(od zlatynizowanej nazwy niemieckiej Wismut) poznany został w XV w. Różowobiały, kruchy metal półszlachetny. Może występować w stanie rodzimym.	W - 3 5 M.a. 208,98 6/15 Pe - 2, 8, 18, 32, 18, 5 l - 29 (1)

BOR

 -

 Borum

 -

 B

 -

 glinowiec

 -

 L.a. 5

K Tt - 2100 Tw - 3700 g - 2,35 E 2,0	(od nazwy arabskiej “borak” jednego ze związków boru przywożonego do Arabii) J. Gay-Lussac, L. Thenard w 1808 r. Niemetal, w postaci krystalicznej czarnoszary i bardzo twardy. Posiada odmiany alotropowe.	W - 3 M.a. 10,81 2/13 Pe - 2, 3 l - 9 (2)

BROM

 -

 Bromum

 -

 Br

 -

 chlorowiec

 -

 L.a. 35

K Tt - -7,25 Tw - 59,5 g - 3,13 E 2,8	(od gr. bromos - smród) A. Balard w 1826 r. Czerwono-brunatna lotna ciecz, rozpuszczalna w wodzie. Składnik wody morskiej.	W - 1 3 5 7 M.a. 79,90 4/17 Pe - 2, 8, 18, 7 l - 25 (2)

CEZ

 -

 Cesium

 -

 Cs

 -

 potasowiec

 -

 L.a. 55

Z Tt - 28,5 Tw - 705 g - 1,90 E 0,7	(od łac. caesius - modry) Miękki srebrzysty metal o odcieniu niebieskim. Łatwo zapala się w powietrzu tworząc nadtlenek. Gwałtownie reaguje z wodą tworząc wodorotlenek - najmocniejszą zasadę.	W - 1 M.a. 132,90 6/1 Pe - 2, 8, 18, 18, 8, 1 l - 36 (1)

CER

 -

 Cerium

 -

 Ce

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 58

Z Tt - 804 Tw - 3470 g - 6,771 E 1,1	(od nazwy planetoidy Ceres) W. Hisinger, M. Klaproth w 1803 r. Jasnoszary srebrzysty metal w połączeniu z żelazem tworzy kamienie do zapalniczek.	W - 3 4 M.a. 140,12 6/3 Pe - 2, 8, 18, 20, 8, 2 l - 30 (4)

CHLOR

 -

 Chlorum

 -

 Cl

 -

 chlorowiec

 -

 L.a. 17

K Tt - -100,98 Tw - -34,0 g - 1,65 E 3,0	(łac. zielony) K. Scheele w 1774 r. Żółtozielony, żrący gaz. Reaguje bezpośrednio prawie z wszystkimi pierwiastkami.	W - 1 3 5 7 M.a. 35,45 3/17 Pe - 2, 8, 7 l - 13 (2)

CHROM

 -

 Chromium

 -

 Cr

 -

 chromowiec

 -

 L.a. 24

A Tt - 1910 Tw - 2700 g - 7,17 E 1,9	(gr. chroma - barwa) L. Vanquelin w 1797 r. Srebrzystobiały, półszlachetny metal z niebieskawym odcieniem i ładnym połyskiem. Kruchy i twardy.	W - 2 3 6 M.a. 51,99 4/6 Pe - 2, 8, 13, 1 l - 17 (4)

CYNA

 -

 Stannum

 -

 Sn

 -

 węglowiec

 -

 L.a. 50

A Tt - 231,89 Tw - 2610 g - 7,28 E 1,8	(łac. stannum - cyna) Znana w starożytości. Dość miękki, srebrzystobiały, półszlachetny metal. Ważny składnik brązów. W niższych temperaturach przechodzi w “cynę szarą” i rozsypuje się na proszek tzw. “trąd cynowy”.	W - 2 4 M.a. 118,69 5/14 Pe - 2, 8, 18, 18, 4 l - 32 (10)

CYNK

 -

 Zincum

 -

 Zn

 -

 cynkowiec

 -

 L.a. 30

A Tt - 419,53 Tw - 907 g - 7,133 E 1,6	(znany w Chinach jaż w VI w. w Europie dopiero w XVIII w.) Niebieskawobiały, kruchy, lśniący, półszlachetny metal.	W - 2 M.a. 65,38 4/12 Pe - 2, 8, 18, 2 l - 23 (5)

CYRKON

 -

 Zirconium

 -

 Zr

 -

 tytanowiec

 -

 L.a. 40

A Tt - 1859 Tw - 4300 g - 6,506 E 1,4	(z perskiego - złocisty) M. Klaproth w 1789 r. Metal o pięknym srebrzystym blasku. Nierozpuszczalny w kwasach, trudny do otrzymania w stanie czystym.	W - 4 M.a. 91,22 5/4 Pe - 2, 8, 18, 10, 2 l - 24 (5)

DYSPROZ

 -

 Dysprosium

 -

 Dy

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 66

Z Tt - 1409 Tw - 2600 g - 8,54 E 1,2	(gr. dysprositos - uciążliwy) P. Lecoq de Boisbaudran w 1886 r. Srebrzysty metal, stanowi domieszkę w gadolinicie.	W - 3 M.a. 162,50 6/3 Pe - 2, 8, 18, 28, 8, 2 l - 29 (7)

DUBN

 -

 Dubnium

 -

 Db

 -

 wanadowiec

 -

 L.a. 105

	Od nazwy miasta w Rosji,Dubna,gdzie dokonano odkrycia. The Joint Institute for Nuclear Research w 1970 r. Pierwiastek syntetyczny.	M.a. 262 7/5

EINSTEIN

 -

 Einsteinium

 -

 Es

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 99

Z Tt - 860 Tw - 1500 g - 8,8	(dla uczczenia Alberta Einsteina) Uniwersytet Kalifornijski w Chicago, laboratorium w Los Alamos w 1953 r. W przyrodzie nie istnieje.	W - 3 M.a. (252,08) 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 29, 8, 2 l - 14

ERB

 -

 Erbium

 -

 Er

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 68

Z Tt - 1510 Tw - 2900 g - 9,045 E - 1,2	(od miejscowości Ytterbey w Szwecji) K. Mosander w 1843 r. Srebrzysty metal, minerał gadolinit.	W - 3 M.a. 167,26 6/3 Pe - 2, 8, 18, 30, 8, 2 l - 30 (6)

EUROP

 -

 Europium

 -

 Eu

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 63

Z Tt - 826 Tw - 1439 g - 5,253 E 1,0	(od Europy) E. De Marcay w 1901 r. Kowalny srebrzysty metal o barwie żelaza. Minerał - monacyt.	W - 2 3 M.a. 151,96 6/3 Pe - 2, 8, 18, 25, 8, 2 l - 29 (2)

FERM

 -

 Fermium

 -

 Fm

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 100

Z Tt - Tw - g -	(od nazwiska Enrico Fermi) Uniwersytet Kalifornijski i Laboratorium Los Alamos w 1953 r. W przyrodzie nie istnieje.	W - 3 M.a. /257/ 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 30, 8, 2 l - 18

FLUOR

 -

 Fluorum

 -

 F

 -

 chlorowiec

 -

 L.a. 9

Tt - -218,6 Tw - -188,14 g - 1,108 E 4,0	(od łac. fluere - płynąć, upłynniać) F. Moissan w 1886 r. Trujący gaz o barwie jasnosłomkowej i ostrej woni. Najbardziej elektroujemny i aktywny chemicznie.	W - 1 M.a. 18,99 2/17 Pe - 2, 7 l - 9 (1)

FOSFOR

 -

 Phosphorus

 -

 P

 -

 azotowiec

 -

 L.a. 15

K Tt - 44,15 Tw - 280,5 g - 1,823 E 2,1	(gr. phos-phoros - światło niosący) H. Brant w 1669 r. Niemetal chemicznie bardzo aktywny, posiada cztery odmiany alotropowe.	W - 3 5 M.a. 30,97 3/15 Pe - 2, 8, 5 l - 17 (1)

FRANS

 -

 Francium

 -

 Fr

 -

 potasowiec

 -

 L.a.8 7

Z Tt - Tw - g - E (0,7)	(na cześć Francji) M. Perey w 1939 r. Nie istnieje w przyrodzie.	W - 1 M.a. /223/ 7/1 Pe - 2, 8, 18, 32, 18, 8, 1 l - 31

GADOLIN

 -

 Gadolinium

 -

 Gd

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 64

Z Tt - 1312 Tw - 3000 g - 7,89 E 1,1	(na cześć fińskiego chemika J Gadolina) J. Marignac w 1880 r.	W - 3 M.a. 157,25 6/3 Pe - 2, 8, 18, 25, 9, 2 l - 28 (7)

GAL

 -

 Gallium

 -

 Ga

 -

 glinowiec

 -

 L.a. 31

A Tt - 29,76 Tw - 2300 g - 5,90 E 1,6	(na cześć Galii dawnej nazwy Francji) P. Lecoq de Boisebaudran w 1875 r. Jasnoszary metal, używany do termometrów do 1000^oC.	W - 3 M.a. 69,72 4/13 Pe - 2, 8, 18, 3 l - 23 (2)

GERMAN

 -

 Germanium

 -

 Ge

 -

 węglowiec

 -

 L.a. 32

A Tt - 938 Tw - 2850 g - 5,323 E 1,8	(na cześć Germanii) C. Winkler w 1886 r. Kruche szarobiałe kryształy. Półmetal i półprzewodnik.	W - 2 4 M.a. 72,59 4/14 Pe - 2, 8, 18, 4 l - 24 (5)

GLIN

 -

 Aluminium

 -

 Al

 -

 glinowiec

 -

 L.a. 13

A Tt - 660,32 Tw - 2520 g - 2,70 E - 1,5	(łac. alumen - ałun) H. Oersted w 1825 r. Metal srebrzysty, ciągliwy, najbardziej rozpowszechniony w przyrodzie - 7,5%. Ałun znany był już w starożytności jako tlenek glinu i używano go do utrwalania przy barwieniu tkanin. Bardzo kowalny, można go walcować na folię grubości 3 mikrometrów.	W - 3 M.a. 26,98 3/13 Pe - 2, 8, 3 l - 13 (1)

HAFN

 -

 Hafnium

 -

 Hf

 -

 tytanowiec

 -

 L.a. 72

A Tt - 2233 Tw - 4700 g - 13,29 E 1,3	(dawna stolica Danii - Hafnia) D. Coster i G. Hevesy w 1922 r. Srebrzysty metal o silnym połysku, mało stosowany w technice.	W - 4 M.a. 178,49 6/4 Pe - 2, 8, 18, 32, 10, 2 l - 32 (6)

HASN

 -

 Hassium

 -

 Hs

 -

metal przejściowy

 -

 L.a. 108

	(Od łac. 'Hassias' oznacza Hess - jeden z landów niemieckich) Peter Armbruster, Gottfried Munzenber i współpracownicy w 1984 r. Pierwiastek syntetyczny.	M.a. 265 7/8

HEL

 -

 Helium

 -

 He

 -

 helowiec

 -

 L.a. 2

Tt - Tw - -268,93 g - 0,126	(gr. helios - Słońce) P. Janssen i J. Lockyer 1868/1869 r. Gaz szlachetny, produkt rozpadu uranu i toru. 0,00046% objętości atmosfery. Główny składnik gwiazd. Służy do oddychania pod wodą.	W M.a. 4,002 1/18 Pe - 2 l - 4(2)

HOLM

 -

 Holmium

 -

 Ho

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 67

Z Tt - 1465 Tw - 2600 g - 8,79 E 1,2	(od nazwy stolicy Sztokholm) P. Cleve w 1879 r. Srebrzystobiały metal.	W - 3 M.a. 164,93 6/3 Pe - 2, 8, 18, 29, 8, 2 l - 30 (1)

IND

 -

 Indium

 -

 In

 -

 glinowiec

 -

 L.a. 49

A Tt - 156,60 Tw - 2080 g - 7,30 E 1,7	(od barwnika “Indygo”) F. Reich i H. Richter w 1863 r.	W - 1 3 M.a. 114,82 5/13 Pe - 2, 8, 18, 18, 3 l - 33 (2)

IRYD

 -

 Irydium

 -

 Ir

 -

 platynowiec

 -

 L.a. 77

Z Tt - 2443 Tw - 4550 G - 22,61 E 2,2	(od imienia greckiej bogini tęczy - Irys) S. Tennant w 1804 r. Szlachetny bardzo twardy metal. Z jego stopu z platyną wykonano wzorzec metra i kilograma.	W - 3 4 M.a. 192,22 6/9 Pe - 2, 8, 18, 32, 15, 2 l - 32 (2)

ITERB

 -

 Ytterbium

 -

 Yb

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 70

Z Tt - 824 Tw - 1430 g - 6,972 E 1,1	(od nazwy miejscowości Ytterby w Szwecji) J. Marignac w 1878 r.	W - 2 3 M.a. 173,04 6/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 8, 2 l - 29 (7)

ITR

 -

 Yttrium

 -

 Y

 -

 skandowiec

 -

 L.a. 39

Z Tt - 1530 Tw - 3300 g - 4,45 E 1,3	(od miejscowości Ytterby w Szwecji) J. Gadolin w 1794 r. Metaliczny, czarnoszary proszek.	W - 3 M.a. 88,90 5/3 Pe - 2, 8, 18, 9, 2 l - 24 (1)

JOD

 -

 Iodum

 -

 I

 -

 chlorowiec

 -

 L.a. 53

K Tt - 113,6 Tw - 185,2 g - 4,94 E 2,5	(gr. iocides - fiołkowy) B. Courtois w 1811 r. Szaroczarne kryształy o metalicznym połysku.	W - 1 3 5 7 M.a. 126,90 5/17 Pe - 2, 8, 18, 18, 7 l - 32 (1)

KADM

 -

 Cadmium

 -

 Cd

 -

 cynkowiec

 -

 L.a. 48

Z Tt - 320,9 Tw - 765 g - 8,65 E 1,7	(od łac. nazwy cynkowej rudy - cadmia) F. Stromeyer w 1817 r. Szary metal.	W - 2 M.a. 112,40 5/12 Pe - 2, 8, 18, 18, 2 l - 32 (8)

KALIFORN

 -

 Californium

 -

 Cf

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 98

Z Tt - 900 Tw - 1470 g - 9,3	(od Kalifornii - stan w USA) S. Thompson, A. Ghiorso, K. Street w 1950 r. W przyrodzie nie istnieje.	W - 3 4 M.a. /251/ 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 28, 8, 2 l - 18

KIUR

 -

 Curium

 -

 Cm

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 96

Z Tt - 1350 Tw - 3100 g - 13,51	(od nazwiska małżonków Curie) G. Seaborg, R. James, A Ghiorso w 1944 r. W przyrodzie nie istnieje.	W - 3 4 M.a. /247/ 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 25, 9, 2 l - 15

KOBALT

 -

 Cobaltum

 -

 Co

 -

 żelazowiec

 -

 L.a. 27

Z Tt - 1495 Tw - 3100 g - 8,9 E 2,0	(od nazwy złego ducha - Kobolta) G. Brandt w 1735 r. Metal podobny do żelaza, zabarwia szkło.	W - 2 3 M.a. 58,93 4/9 Pe - 2, 8, 15, 2 l - 15 (1)

KRYPTON

 -

 Krypton

 -

 Kr

 -

 helowiec

 -

 L.a. 36

Tt - -157,2 Tw - -153,4 g - 2,16	(gr. kryptos - ukryty) W. Ramsay i M. Travers w 1898 r. Gaz sztachetny, 0,0001% obj. powietrza.	W - 2 M.a. 83,80 4/18 Pe - 2, 8, 18, 8 l - 25 (6)

KRZEM

 -

 Silicium

 -

 Si

 -

 węglowiec

 -

 L.a. 14

K Tt - 1417 Tw - 3280 g - 2,33 E 1,8	(łac. silex - krzemień) Stalowoszare, bardzo twarde ale kruche kryształy. Półprzewodnik. Jeden z najbardziej rozpowszechnionych w przyrodzie - ok. 25,5%.	W - 4 M.a. 28,08 3/14 Pe - 2, 8, 4 l - 14 (3)

KSENON

 -

 Xenon

 -

 Xe

 -

 helowiec

 -

 L.a. 54

K Tt - -111,9 Tw - -108,1 g - 3,0	(gr. xenon - obcy) W. Ramsay i M. Travers w 1898 r. Gaz szlachetny, 0,000008% objętości powietrza.	W - 2 4 6 8 M.a. 131,30 5/18 Pe - 2, 8, 18, 18, 8 l - 36 (9)

LANTAN

 -

 Lanthanum

 -

 La

 -

 skandowiec

 -

 L.a. 57

Z Tt - 920 Tw - 3420 g - 6,17 E 1,1	(gr. lantanein - ukrywać się) K. Mosander w 1839 r. Srebrzystobiały metal, lśniący, ciągliwy. Rzadko spotykany, ulega działaniu wody.	W - 3 M.a. 138,90 6/3 Pe - 2, 8, 18, 18, 9, 2 l - 30 (2)

LIT

 -

 Lithium

 -

 Li

 -

 potasowiec

 -

 L.a. 3

Z Tt - 180,5 Tw - 1340 g - 0,532 E 1,0	(gr. lithos - kamień) J. Arfuedson w 1817 r. Srebrzysty, najlżejszy metal, ulegający działaniu wody.	W - 1 M.a. 6,94 2/1 Pe - 2, 1 l - 5 (2)

LORENS

 -

 Lawrencium

 -

 Lw

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 103

Z Tt - Tw - g -	(dla uczczenia laureata nagrody Nobla E. C. Lawrence'a). Odkryty ok. 1965 r. W przyrodzie nie istnieje.	W - 3 M.a. /256/ 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 32, 9, 2 l - 9

LUTET

 -

 Lutetium

 -

 Lu

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 71

Z Tt - 1656 Tw - 3300 g - 9,84 E 1,2	(od łac. nazwy Paryża - Lutetia) G. Urbain i K. Auer von Welsbach w 1907 r. Dawniej nazywany Kasjopem.	W - 3 M.a. 174,97 6/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 9, 2 l - 34 (2)

MAGNEZ

 -

 Magnesium

 -

 Mg

 -

 wapniowiec

 -

 L.a. 12

Z Tt - 650 Tw - 1105 g - 1,74 E 1,2	H. Davy w 1808 r. Srebrzystobiały, lśniący, kowalny metal. Ulega działaniu wody. W wyższej temperaturze spala się oślepiającym płomieniem. Najbardziej niezwykły minerał to glinokrzemian magnezu, zwany “skórą górniczą” z wyglądu jak papier, daje się składać, zwijać i podrzeć jak papier. Magnez jest podstawowym składnikiem chlorofilu.	W - 2 M.a. 24,30 3/2 Pe - 2, 8, 2 l - 15 (3)

MANGAN

 -

 Manganum

 -

 Mn

 -

 manganowiec

 -

 L.a. 25

Z Tt - 1244 Tw - 2060 g - 7,47 E 1,7	K. W. Scheele w 1774 r. Po żelazie najbardziej rozpowszechniony metal ciężki. Chemicznie bardzo aktywny, posiada aż pięć odmian alotropowych.	W M.a. 54,938 4/7 Pe - 2, 8, 13, 2 l - 17 (1)

MIEDŹ

 -

 Cuprum

 -

 Cu

 -

 miedziowiec

 -

 L.a. 29

Z Tt - 1084,6 Tw - 2570 g - 8,95 E 1,9	(od Cypru gdzie były wielkie złoża miedzi) Znana w czasach starożytnych. Czerwony metal, półszlachetny. Rozpuszcza się w kwasie azotowym, b. dobry przewodnik elektryczności, ważny składnik stopów. Występuje w stanie rodzimym, w powietrzu pokrywa się patyną.	W - 1 2 M.a. 63,54 4/11 Pe - 2, 8, 18, 1 l - 19 (2)

MENDELEW

 -

 Mendelevium

 -

 Md

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 101

Z Tw - Tw - g -	(dla uczczenia Dymitra Mendelejewa) G. Seaborg, A. Ghiorso, B. Harwey i S. Thompson w 1955 r. W przyrodzie nie występuje.	W - 2 3 M.a. /258/ 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 31, 8, 2 l - 13

MEITNER

 -

 Meitnerium

 -

 Mt

 -

metal przejściowy

 -

 L.a. 109

	(od nazwiska austryjackiego fizyka: Lise Meitner) Peter Armbruster, Gottfried Münzenber i współpracownicy. w 1982 r. Pierwiastek syntetyczny.	M.a. 268 7/9

MOLIBDEN

 -

 Molybdaenum

 -

 Mo

 -

 chromowiec

 -

 L.a. 42

Tt - 2620 Tw - 4700 g - 10,25 E 2,0	(gr. molybdos - ołów) K. Scheele w 1778 r. Srebrzysty metal, odporny na działanie kwasów i zasad, pasywuje.	W 3 4 5 6 M.a. 95,94 5/6 Pe - 2, 8, 18, 13, 1 l - 23 (7)

NEODYM

 -

 Neodymium

 -

 Nd

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 60

Z Tt - 1020 Tw - 3030 g - 7,00 E 1,2	(od gr. didymoi - bliźnięta) K. Auer von Welsbach w 1885 r. Wchodził w skład tzw. dydymu, który został rozdzielony na neodym i prazeodym. Rozkłada wodę i utlenia się.	W - 3 M.a. 144,24 6/3 Pe - 2, 8, 18, 22, 8, 2 l - 29 (7)

NEON

 -

 Neon

 -

 Ne

 -

 helowiec

 -

 L.a. 10

Tt - -248,58 Tw - -246,05 g - 1,20	(gr. neos - nowy) W. Ramsay i M. Travers w 1898 r. Gaz szlachetny stosowany w żarówkach. 0,00161% objętości powietrza.	W M.a. 20,18 2/18 Pe - 2, 8 l - 11 (3)

NEPTUN

 -

 Neptunium

 -

 Np

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 93

A Tt - 640 Tw - 5200 g - 20,45	(od planety Neptun) E. Mc. Millan i P. Abelson w 1940 r. W przyrodzie nie istnieje.	W - 3 4 5 6 7 M.a. /237/ 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 23, 8, 2 l - 17

NIKIEL

 -

 Niccolum

 -

 Ni

 -

 żelazowiec

 -

 L.a. 28

Z Tt - 1454 Tw - 2920 g - 8,91 E 2,0	(niem. nicken - drażnić) A. Cronstedt w 1751 r. Półszlachetny metal, pasywuje.	W - 2 3 M.a. 58,70 4/10 Pe - 2, 8, 16, 2 l - 17 (5)

NIOB

 -

 Niobium

 -

 Nb

 -

 wanadowiec

 -

 L.a. 41

A Tt - 2470 Tw - 4800 g - 8,58 E 1,6	(od imienia Niobe, córki Tantala) Ch. Hatchett w 1801 r. Jasnoszary metal, odporny na działanie kwasów, dawniej nazywany kolumbem.	W - 3 4 5 M.a. 92,90 5/5 Pe - 2, 8, 18, 12, 1 l - 23 (1)

NOBEL

 -

 Nobelium

 -

 No

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 102

Z Tt - Tw - g -	(dla uczczenia Alfreda Nobla) G. Seaborg, A. Ghiorso, T. Sikkeland i J. Walton w 1958 r. W przyrodzie nie istnieje.	W - 2 3 M.a. (259,1) 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 32, 8, 2 l - 10

OŁÓW

 -

 Plumbum

 -

 Pb

 -

 węglowiec

 -

 L.a. 82

A Tt - 327,5 Tw - 1756 g - 11,34 E 1,8	(łac. ołów) Znany w starożytności, najmiększy po indzie z metali ciężkich. Nierozpuszczalny w kwasie solnym i siarkowym. Odkłada się w organizmie żywym - choroba ołowica.	W - 2 4 M.a. 207,20 6/14 Pe - 2, 8, 18, 32, 18, 4 l - 34 (4)

OSM

 -

 Osmium

 -

 Os

 -

 platynowiec

 -

 L.a. 76

Z Tt - 3045 Tw - 5030 g - 22,57 E 2,2	(gr. osme - woń) S. Tennant w 1804 r. Szary, najcięższy, metal szlachetny.	W - 3 4 6 8 M.a. 190,2 6/8 Pe - 2, 8, 18, 32, 14, 2 l - 35 (7)

PALLAD

 -

 Palladium

 -

 Pd

 -

 platynowiec

 -

 L.a. 46

Z Tt - 1552 Tw - 2940 g - 11,99 E 2,2	(wzorowane na odkrytej w tym czasie małej planetoidzie Pallad) W. Wollaston w 1804 r. Metal szlachetny. Pochłania gazy.	W - 2 4 M.a. 106,4 5/10 Pe - 2, 8, 18, 18, 0 l - 26 (6)

PLATYNA

 -

 Platinum

 -

 Pt

 -

 platynowiec

 -

 L.a. 78

Z Tt - 1770 Tw - 4170 g - 21,41 E 2,2	(hiszp. platina - liche srebro) W. Watson w 1750 r. Jasnosrebrzysty metal sztachetny. Twardy, ciągliwy i kowalny. W przyrodzie występuje tylko w stanie rodzimym. Rozpuszcza się w wodzie królewskiej.	W - 2 4 M.a. 195,09 6/10 Pe - 2, 8, 18, 32, 17, 1 l - 34 (6)

PLUTON

 -

 Plutonium

 -

 Pu

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 94

Z Tt - 640 Tw - 3300 g - 19,86	(od planety Pluton) E. Mc Millan, J. Kennedy i A. Wahl w 1940 r. W przyrodzie nie istnieje.	W - 3 4 5 6 M.a. (244) 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 24, 8, 2 l - 16

POLON

 -

 Polonium

 -

 Po

 -

 tlenowiec

 -

 L.a. 84

A Tt - 250 Tw - 962 g - 9,14 E (2,0)	(od łac. nazwy Polski - Polonia) M. Skłodowska - Curie w 1898 r. Odkryty jako pierwszy pierwiastek promieniotwórczy, metal szlachetny o szarej barwie.	W - 2 4 6 M.a. (208,99) 6/16 Pe - 2, 8, 18, 32, 18, 6 l - 27

POTAS

 -

 Kalium

 -

 K

 -

 potasowiec

 -

 L.a. 19

Z Tt - 63,7 Tw - 765 g - 0,862 E 0,9	(arab. al kalia - popiół) H. Davy w 1807 r. Srebrzysto-biały miękki metal lżejszy od wody, której ulega działaniu i zapala się. Należy przechowywać go w nafcie.	W - 1 M.a. 39,09 4/1 Pe - 2, 8, 8, 1 l - 20 (3)

PRAZEODYM

 -

 Praseodymium

 -

 Pr

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 59

Z Tt - 935 Tw - 3020 g - 6,48 E 1,1	(gr. prasius + didymoi = zielony i bliźniaki) K. Auer von Welsbach w 1885 r. Metal o barwie podobnej do żelaza.	W - 3 M.a. 140,90 6/3 Pe - 2, 8, 18, 21, 8, 2 l - 29 (1)

PROMET

 -

 Promethium

 -

 Pm

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 61

Z Tt - 1042 Tw - 2400 g - 7,26 E 1,2	(nawiązuje do mitycznego Prometeusza) J. Marinsky, C. Coryell i L. Glendenin 1946 r. W przyrodzie nie istnieje.	W - 3 M.a. (145) 6/3 Pe - 2, 8, 18, 23, 8, 2 l - 27

PROTAKTYN

 -

 Protactinium

 -

 Pa

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 91

Z Tt - 1552 Tw - 4200 g - 15,4 E 1,5	(gr. protos actinos - pierwszy promień) J. Cranston, O. Hahn i L. Meitner w 1918 r. Szarobiały, lśniący metal.	W - 4 5 M.a. (231) 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 20, 9, 2 l - 22

RAD

 -

 Radium

 -

 Ra

 -

 wapniowiec

 -

 L.a. 88

Z Tt - 700 Tw - 1700 g - 5,50 E (0,9)	(łac. radius - promień) M. Skłodowska - Curie i P. Curie w 1898 r. Promieniotwórczy, dość miękki, srebrzysty metal ulegający działaniu wody.	W - 2 M.a. /226/ 7/2 Pe - 2, 8, 18, 32, 18, 8, 2 l - 27

RADON

 -

 Radon

 -

 Rn

 -

 helowiec

 -

 L.a. 86

Tt - (-71) Tw - (-61,8) g - 4,4	(od Radu) F. Dorn w 1901 r. Promieniotwórczy, ciężki gaz szlachetny.	W - 2 M.a. (222) 6/18 Pe - 2, 8, 18, 32, 18, 8 l - 30

REN

 -

 Rhenium

 -

 Re

 -

 manganowiec

 -

 L.a. 75

K Tt - 3180 Tw - 5700 g - 21,02 E 1,9	(od nazwy rzeki Renu) W. Noddack, I. Tacke-Noddack i O. Berg w 1925 r. Jasnoszary, półszlachetny, niezwykle twardy metal.	W - 3 4 6 7 M.a. 186,20 6/7 Pe - 2, 8, 18, 32, 13, 2 l - 31 (2)

ROD

 -

 Rhodium

 -

 Rh

 -

 platynowiec

 -

 L.a. 45

Z Tt - 1960 Tw - 3760 g - 12,40 E 2,2	(gr. rhodon - róża) W. Wollaston w 1804 r. Szlachetny, jasnosrebrzysty metal, odporny na działanie kwasów, nawet na działanie wody królewskiej.	W - 3 4 M.a. 102,90 5/9 Pe - 2, 8, 18, 16, 1 l - 23 (1)

RTĘĆ

 -

 Hydrargyrum

 -

 Hg

 -

 cynkowiec

 -

 L.a. 80

Z Tt - -38,83 Tw - 356,59 g - 13,534 E 1,9	(gr. hydor + argyros = srebrna woda) Znana w starożytności bo występuje w stanie rodzimym. Sztachetny metal, jako ciecz posiada trujące opary. Rozpuszcza się w niektórych kwasach.	W - 1 2 M.a. 200,59 6/12 Pe - 2, 8, 18, 32, 18, 2 l - 34 (7)

RUBID

 -

 Rubidium

 -

 Rb

 -

 potasowiec

 -

 L.a. 37

Z Tt - 39,3 Tw - 688 g - 1,532 E 0,8	(łac. rubidus - ciemnoczerwony) R. Bunsen i G. Kirchhoff w 1861 r. Miękki, srebrzystobiały metal. W suchym powietrzu zapala się.	W - 1 M.a. 85,46 5/1 Pe - 2, 8, 18, 8, 1 l - 28 (2)

RUTEN

 -

 Ruthenium

 -

 Ru

 -

 platynowiec

 -

 L.a. 44

Z Tt - 2282 Tw - 4050 g - 12,41 E 2,2	(od łac. nazwy Rosji - Ruthenia) K. Claus w 1844 r. Szlachetny, lśniący, kruchy, twardy metal.	W - 2 3 4 6 M.a. 101,07 5/8 Pe - 2, 8, 18, 15, 1 l - 24 (7)

RUTHERFORD

 -

 Ruthefordium

 -

 Rf

 -

 tytanowiec

 -

 L.a. 104

	(od nazwiska nowozelandzkiego fizyka) Ernesta R. Rutherforda Ghiorso, Nurmia, Harris, K.A.Y. Eskola i P.L. Eskola w 1969 r. Pierwistek syntetyczny.	M.a. 261 5/4

SAMAR

 -

 Samarium

 -

 Sm

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 62

Z Tt - 1072 Tw - 1800 g - 7,536 E 1,2	(w związku z nazwiskiem Samarskiego) P. Lecoq de Boisbaudran w 1879 r. Lśniący metal o barwie żelazosrebrnej.	W - 2 3 M.a. 150,4 6/3 Pe - 2, 8, 18, 24, 8, 2 l - 30 (7)

SEABORG

 -

 Seaborg

 -

 Sg

 -

 chromowiec

 -

 L.a. 106

	(Od nazwiska Glenna Seaborga - pracownika instytutu w Dubnej ) Pracownicy the Joint Institute for Nuclear Research i Lawrence Berkeley and Livermore Laboratories w 1974 r. Pierwiastek syntetyczny .	M.a. 263 7/6

SELEN

 -

 Selenium

 -

 Se

 -

 tlenowiec

 -

 L.a. 34

K Tt - 219 Tw - 685 g - 4,81 E 2,4	(gr. Selene - Księżyc) J. Berzelius w 1818 r. Niemetal, trzy odmiany alotropowe.	W - 2 4 6 M.a. 78,96 4/16 Pe - 2, 8, 18, 6 l - 24 (6)

SIARKA

 -

 Sulfur

 -

 S

 -

 tlenowiec

 -

 L.a. 16

K Tt - 119,6 Tw - 444,6 g - 2,07 E 2,5	(łac. siarka) Znana w starożytności, niemetal. Występuje w różnych postaciach alotropowych w stanie rodzimym.	W - 2 4 6 M.a. 32,06 3/16 Pe - 2, 8, 6 l - 16 (4)

SKAND

 -

 Skandium

 -

 Sc

 -

 skandowiec

 -

 L.a. 21

Z Tt - 1545 Tw - 2750 g - 2,989 E 1,3	(nazwa od Skandynawii) L. Nilson w 1879 r. Lekki metal, należy do pierwiastków przejściowych.	W - 3 M.a. 44,95 4/3 Pe - 2, 8, 9, 2 l - 13 (1)

SÓD

 -

 Natrium

 -

 Na

 -

 potasowiec

 -

 L.a. 11

Z Tt - 97,9 Tw - 881 g - 0,971 E 0,9	(średniowieczne natron - soda) H. Davy w 1807 r. Srebrzystobiały, miękki metal, ulegający działaniu tlenu i wody. Przechowuje się w nafcie lub gazie obojętnym.	W - 1 M.a. 22,99 3/1 Pe - 2, 8, 1 l - 17 (1)

SREBRO

 -

 Argentum

 -

 Ag

 -

 miedziowiec

 -

 L.a. 47

Z Tt - 961,8 Tw - 2155 g - 10,49 E 1,9	(łac. srebro) Znane w starożytności. Biały błyszczący, szlachetny metal. Ciągliwy i kowalny.	W - 1 M.a. 107,86 5/11 Pe - 2, 8, 18, 18, 1 l - 31 (2)

STRONT

 -

 Strontium

 -

 Sr

 -

 wapniowiec

 -

 L.a. 38

Z Tt -769 Tw - 1381 g - 2,63 E 1,0	(w Szkocji miejscowość - Stronthian) A. Crawford w 1790 r. Srebrzystobiały metal ulegający działaniu wody i powietrza.	W - 2 M.a. 87,62 5/2 Pe - 2, 8, 18, 8, 2 l - 26 (4)

TAL

 -

 Thalium

 -

 Tl

 -

 glinowiec

 -

 L.a. 81

Z Tt - 303 Tw - 1460 g - 11,86 E 1,8	(gr. thallos - zieleń) W. Crookes i C. Lamy w 1862 r. Miękki, szary, ciężki metal trujący.	W - 1 3 M.a. 204,37 6/13 Pe - 2, 8, 18, 32, 18, 3 l - 28 (2)

TANTAL

 -

 Tantalum

 -

 Ta

 -

 wanadowiec

 -

 L.a. 73

A Tt - 3022 Tw - 5530 g - 16,654 E 1,5	(od imienia mitologicznego króla Tantala) A. Eckeberg w 1802 r. Szaroplatynowy, trudnotopliwy metal, nierozpuszczalny w wodzie, kwasach i wodzie królewskiej.	W - 3 4 5 M.a. 180,94 6/5 Pe - 2, 8, 18, 32, 11, 2 l - 29 (2)

TECHNET

 -

 Technetium

 -

 Tc

 -

 manganowiec

 -

 L.a. 43

K Tt - 2200 Tw - 4600 g - 11,48 E 1,9	(gr. technetos - sztuczny) C. Perrier i E. Segre w 1937 r. Pierwszy przez człowieka wytworzony sztucznie pierwiastek. W przyrodzie nie istnieje.	W - 4 7 M.a. (97,907) 5/7 Pe - 2, 8, 18, 13, 2 l - 25

TELLUR

 -

 Tellurium

 -

 Te

 -

 tlenowiec

 -

 L.a. 52

K Tt - 450 Tw - 988 g - 6,25 E 2,1	(łac. tellus - ziemia) F. Müller von Reichenstein w 1782 r. Półmetal, miękki i kruchy, o szarym metalicznym połysku.	W - 2 4 6 M.a. 127,60 5/16 Pe - 2, 8, 18, 18, 6 l - 33 (8)

TERB

 -

 Terbium

 -

 Tb

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 65

Z Tt - 1356 Tw - 2800 g - 8,25 E 1,2	(od miasta szweckiego - Ytterby) K. Mosander w 1843 r. Brunatnożółty metal.	W - 3 M.a. 158,92 6/3 Pe - 2, 8, 18, 27, 8, 2 l - 26 (1)

TLEN

 -

 Oxygenium

 -

 O

 -

 tlenowiec

 -

 L.a. 8

Tt - -218,78 Tw - -182,96 g - 1,141 E 3,5	(gr. oxys + genos = rodzący kwasy) Gaz, wiąże się prawie ze wszystkimi pierwiastkami w odpowiednich warunkach fizykochemicznych. Kiedyś w Polsce nazywany Kwasorodem. 20,95% objętości powietrza. W przyrodzie 49,5%.	W - 2 M.a. 15.99 2/16 Pe - 2, 6 l - 10 (3)

TOR

 -

 Thorium

 -

 Th

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 90

Z Tt - 1750 Tw - 4600 g - 11,78 E 1,3	(mitologiczne bóstwo Thor) J. Berzelius w 1828 r. Szaroczarny, lśniący metal, podobny do platyny.	W - 4 M.a. 232,03 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 18, 10, 2 l - 26 (1)

TUL

 -

 Thulium

 -

 Tm

 -

 lantanowiec

 -

 L.a. 69

Z Tt - 1545 Tw - 1730 g - 9,32 E 1,2	(od Thule - stara nazwa północnej Skandynawii) P. Cleve w 1879 r. Srebrzystobiały metal.	W - 3 M.a. 168,93 6/3 Pe - 2, 8, 18, 31, 8, 2 l - 32 (1)

TYTAN

 -

 Tytanium

 -

 Ti

 -

 tytanowiec

 -

 L.a. 22

A Tt - 1669 Tw - 3330 g - 4,50 E 1,5	(od mitologicznej postaci - Tytana) W. Gregor w 1789 r. Składnik stopu ferro-tytanowego. Rozpowszechniona biel tytanowa.	W - 3 4 M.a. 47,90 4/4 Pe - 2, 8, 10, 2 l - 13 (5)

URAN

 -

 Uranium

 -

 U

 -

 aktynowiec

 -

 L.a. 92

A Tt - 1135 Tw - 3930 g - 19,05 E 1,7	(od planety Uran) M. Klaproth w 1789 r. Ciężki metal o jasnej barwie srebra.	W - 3 4 5 6 M.a. 238,02 7/3 Pe - 2, 8, 18, 32, 21, 9, 2 l - 22 (1)

UNUNBIUM

 -

 Ununbium

 -

 Uub

 -

 cynkowiec

 -

 L.a. 112

	(Nazwa systematyczna IUPAC) S. Hofmann, V. Ninov, F. P. Hessberger, P. Armbruster, H. Folger, G. Münzenberg i inni w 1996 r. Pierwiastek syntetyczny.	M.a. 227 7/12

UNUNHEXIUM

 -

 Ununhexium

 -

 Uuh

 -

 tlenowiec

 -

 L.a. 116

	(Nazwa systematyczna IUPAC) V. Ninov, K.E. Gregorich, W. Loveland, A. Ghiorso, D.C. Hoffman, D.M. Lee, H. Nitsche, W.J. Swiatecki, U.W. Kirbach, C.A. Laue, J.L. Adams, J.B. Patin, D.A. Shaughnessy, D.A. Strellis i P.A. Wilk. w 1999 r. Pierwiastek syntetyczny.	M.a. 289 7/16

UNUNNILIUM

 -

 Ununnilium

 -

 Uun

 -

 żelazowiec

 -

 L.a. 110

	(Nazwa systematyczna IUPAC) S. Hofmann, V. Ninov, F. P. Hessberger, P. Armbruster, H. Folger, G. Münzenberg i inni w 1994 r. Pierwiastek syntetyczny.	M.a. 269 7/10

UNUNOCTIUM

 -

 Ununoctium

 -

 Uuo

 -

 helowiec

 -

 L.a. 118

	(Nazwa systematyczna IUPAC) V. Ninov, K.E. Gregorich, W. Loveland, A. Ghiorso, D.C. Hoffman, D.M. Lee, H. Nitsche, W.J. Swiatecki, U.W. Kirbach, C.A. Laue, J.L. Adams, J.B. Patin, D.A. Shaughnessy, D.A. Strellis i P.A. Wilk. w 1999 r. Pierwiastek syntetyczny.	M.a. 293 7/18

UNUNQUADIUM

 -

 Ununquadium

 -

 Uuq

 -

 węglowiec

 -

 L.a. 114

	(Nazwa systematyczna IUPAC) Pracownicy Instytutu Nuklearnego w Dubnej w 1998 r. Pierwiastek syntetyczny.	M.a. 285 7/14

UNUNUNIUM

 -

 Unununium

 -

 Uuu

 -

 miedziowiec

 -

 L.a. 111

	(Nazwa systematyczna IUPAC) S. Hofmann, V. Ninov, F. P. Hessberger, P. Armbruster, H. Folger, G. Münzenberg i inni w 1994 r. Pierwiastek syntetyczny.	M.a. 272 7/11

WANAD

 -

 Vanadium

 -

 V

 -

 wanadowiec

 -

 L.a. 23

A Tt - 1950 Tw - 3400 g - 6,11 E 1,7	(skandynawska postać mitologiczna Vanadis) N. Sefström w 1830 r. Twardy metal z niebieskoszarym połyskiem, ulega działaniu tlenu.	W - 2 3 4 5 M.a. 50,94 4/5 Pe - 2, 8, 11, 2 l - 13 (2)

WAPŃ

 -

 Calcium

 -

 Ca

 -

 wapniowiec

 -

 L.a. 20

Z Tt - 842 Tw - 1490 g - 1,55 E 1,0	(łac. calx - wapno) H. Davy w 1808 r. Miękki metal, barwy srebrzystej. Ulega działaniu wody.	W - 2 M.a. 40,08 4/2 Pe - 2, 8, 8, 2 l - 20 (6)

WĘGIEL

 -

 Carboneum

 -

 C

 -

 węglowiec

 -

 L.a. 6

K Tt - 3850 Tw - 3600 g - 2,27 E 2,5	(łac. carbo - węgiel) Znany w starożytności niemetal. Podstawowy składnik organizmów żywych.	W - 2 4 M.a. 12,01 2/14 Pe - 2, 4 l - 12 (2)

WODÓR

 -

 Hydrogenium

 -

 H

 -

 

 -

 L.a. 1

A Tt - -259,32 Tw - -252,88 g - 0,071 E 2,1	(gr. hydor + genos = tworzący wodę) H. Cavendish w 1766 r. Lekki gaz bez barwy, smaku, woni. Tworzy cząsteczki dwuatomowe H2 zwane ortowodorem lub parawodorem. Najbardziej rozpowszechniony pierwiastek we wszechświecie ok. 93% objętości materii kosmicznej. Posiada trzy odmiany alotropowe.	W - 1 M.a. 1,0079 okres 1 Pe - 1 l - 3 (2)

WOLFRAM

 -

 Wolfram

 -

 W

 -

 chromowiec

 -

 L.a. 74

K Tt - 3420 Tw - 5700 g - 19,3 E 2,0	(od nazwy minerału - wolfram) K. Scheele w 1781 r. W krajach anglosaskich nazywany tungstenem. Półszlachetny, szary, twardy metal. Pasywuje.	W - 4 5 6 M.a. 183,85 6/6 Pe - 2, 8, 18, 32, 12, 2 l - 30 (5)

ZŁOTO

 -

 Aurum

 -

 Au

 -

 miedziowiec

 -

 L.a. 79

A Tt - 1064,2 Tw - 2800 g - 19,28 E 2,4	(łac. złoto) Znane w starożytności. Najbardziej ciągliwy metal szlachetny. Nierozpuszczalny w kwasach, rozpuszcza się tylko w wodzie królewskiej i w rtęci.	W - 1 3 M.a. 196,96 6/11 Pe - 2, 8, 18, 32, 18, 1 l - 34 (1)

ŻELAZO

 -

 Ferrum

 -

 Fe

 -

 żelazowiec

 -

 L.a. 26

Z Tt - 1538 Tw - 2800 g - 7,874 E 1,9	(łac. żelazo) Znane w storożytności, najbardziej popularny i przydatny człowiekowi metal. Tworzy prawie w 45% glob ziemski.	W - 2 3 M.a. 55,84 4/8 Pe - 2, 8, 14, 2 l - 16 (4)

---