KONSPEKT OGOLNY I[1].2009(2), Fizjoterapia, Propedeutyka


FIZJOTERAPIA OGÓLNA

PROPEDEUTYKA REHABILITACJI

Wprowadzenie

Teoria

Podstawy

Zasady

MIEJSCE FIZJOTERAPII W PROCESIE LECZENIA

Podstawy Rehabilitacji Medycznej

Podstawy Rehabilitacji Społecznej

Podstawy Rehabilitacji Zawodowej

Podstawowe Zagadnienia Deontologiczne oraz Medyczno - Prawne

ZESPÓŁ REHABILITACYJNY

RÓŻNICE W REHABILITACJI

MEDYCYNA

POLSKA KONCEPCJA REHABILITACJI

Wg. Prof.. Wiktora Degi

Koncepcja uznana przez WHO w 1969r.

Światowy Kongres Rehabilitacji w 1970r. wyróżnił Prof. W. Degę najwyższy międzynarodowym wyróżnieniem w dziedzinie rehabilitacji im. Alberta Laskera.

Filozofia i geneza Rehabilitacji

Filozofia REHABILITACJI

Aktywizacja ciała i umysłu

Fizjoterapia - czynnikiem fizykalnym - Ruch

Reedukacja życia w społeczeństwie - samodzielnego pokonywania barier.

DEFINICJA REHABILITACJI

„Rehabilitacja jest to wyćwiczenie lub przywrócenie jednostce możliwie najwyższej sprawności przez jednoczesne skoordynowane działania medyczne, socjalne, szkoleniowe oraz zawodowe”.

Komitet ekspertów WHO, 1969r.

DEFINICJA REHABILITACJI

Ostatnio została uzupełniona o pojęcie „poprawa jakości życia”, przez co należy rozumieć poprawę:

-- warunków domowych

-- warunków środowiskowe

-- warunków pracy zawodowej

-- warunków środków transportu

-- stosunków międzyludzkich

EWOLUCJA TREŚCI SŁOWA REHABILITACJA

CELE

wpierw: Powrót do pracy

następnie: Zapobieganie wtórnemu kalectwu

Doskonalenie

Ostatnio: Resocjalizacja

Readaptacja

Kompensacja

Wielokierunkowość ewolucji REHABILITACJI

rehabilitacja, jako III faza postępowania medycznego

wyodrębnienie aspektów rehabilitacji

- chorób układu krążenia

- chorób układu oddechowego - chorób psychicznych

DIAGNOSTYKA W FIZJOTERAPII

DIAGNOSTYKA ZACHOWAŃ RUCHOWYCH

Kiedy? - Badania wstępne

- Badania okresowe

- Badania końcowe

Co? - Elementy układu ruchu

Bierne: kości i stawy

Czynne: mięśnie powiązane z układem nerwowym

Jak? - TESTY KODOWE - SKALE

NARZĘDZIA DO OBSERWACJI STRUKTUR

NARZĘDZIA DO OBSERWACJI FUNKCJI

CECHY MOTORYCZNOŚCI - ZACHOWANIA RUCHOWE

Cechy motoryczności - zachowania ruchowe - oceny subiektywne i arbitralne

TESTY INSTRUMENTALNE METODY BADAŃ ZACHOWŃ RUCHOWYCH

POMIARY BEZWZGLEDNE W JEDNOSTKACH „SI” BADANIE - TESTY - INSTRUMENTALNE BADANIE

INSTRUMENT

Waga lekarska ze wzrostomierzem

Temperatura Przedmiot ciepły i zimny

Dynamometr zegarowy Ciężarki o różnej wadze

Przedmiot tępy

POMIARY WZGLĘDNE

SKALE NUMERYCZNE

OCENA SUBIEKTYWNA, ARBITRALNA

Test Lovetta

Analogowa skala bólu

Inne testy

JEDNOSTKI SI MIANO SYMBOLE

Długość metr m

Masa gram kg

Czas sekunda s

Prąd elektryczny

Natężenie amper A

Napięcie wolt V

Rezystancja om Ω

Pojemność farad F

Częstotliwość herc Hz

Inne Jednostki SI

JEDNOSTKI SI MIANO SYMBOLE

Ilość substancji mol mol

Siła niuton N

Ciśnienie paskal Pa

Energia dżul J

Moc wat W

Objętość litr L

Temperatura stopień Celsjusza oC

WIELKOŚĆ NAZWA SYMBOL

DŁUGOŚĆ metr m

1/100 centymetr cm

1/1 000 milimetr mm

1/1 000 000 mikrometr µm

1/1 000 000 000 nanometr nm

MASA 1 000x kilogram kg

gram g

1/1 000 miligram mg

CZAS sekunda s

1/1 000 milisekunda ms

1/1 000 000 mikrosekunda µm

PRĄD ELEKTRYCZNY

Natężenie amper A

miliamper mA

Napięcie wolt V

miliwolt mV

Rezystancja om Ω

Pojemność farad F

Częstotliwość zmian herc Hz

V przewodnictwa metr/sekunda m/s

Maksymalna Szybkość Przewodnictwa Vmax

Minimalna Szybkość przewodnictwa Vmin

DIAGNOSTYKA W FIZJOTERAPII

DIAGNOSTYKA w KINEZYTERAPII

Badanie pacjenta dla potrzeb kinezyterapii składa się z następujących elementów:

BADANIE PODMIOTOWE

Badanie podmiotowe dzielimy na trzy części:

  1. WIĘKSZOŚĆ INFORMACJI O ISTOCIE CHOROBY FIZJOTERAPEUTA UZYSKUJE OD LEKARZA PROWADZĄCEGO A NIE OD PACJENTA,

  2. WYWIAD NIE MOŻE TRWAĆ DŁUŻEJ NIŻ 5 - 10 MINUT,

  3. PYTANIA PRZEZ NAS ZADAWANE MUSZĄ BYĆ TAK SFORMUŁOWANE ABYŚMY MOGLI UZYSKAĆ KONKRETNE INFORMACJE (ZAMKNIĘTE, LUB O KRÓTKIEJ WYPOWIEDZI),

  4. NIE WOLNO NARUSZAĆ PRYWATNOŚCI PACJENTA. BADANIE PRZEDMIOTOWE

BADANIE PRZEDMIOTOWE

Badanie przedmiotowe możemy podzielić na kilka składowych:

STATYCZNE BADANIA ODCINKOWE

WYRÓŻNIAMY DŁUGOŚCI:

Ze względu na dużo większy dynamizm zmian badanie wykonujemy co kilka dni czyli kilkakrotnie w ciągu procesu usprawniania

Badanie receptorów powierzchownych:

Badanie receptorów głębokich tzw. proprioreceptorów:

Badanie receptorów korowych tzw. połączonych:

DYNAMICZNE BADANIE ODCINKOWE

Przeprowadza się je najczęściej za pomocą goniometru z dokładnością do 5o lub taśmy centymetrowej z dokładnością do 0.5 cm.

Badania dokonujemy za pomocą tzw. testu Lovetta. Określamy poziom siły, z jaką badany ruch jest wykonywany, przy czym do zapisania wyników posługujemy się ogólnie przyjętymi przez wszystkich zasadami i stopniowaniem siły.

Test Lovetta - ocena siły mięśniowej

podczas badania pozycje ułożeniowe muszą być stabilne, w przypadku „4” i „5” opór przykładany jest zawsze ręką terapeuty, a ruch wykonywany w pełnym zakresie ruchomości czynnej stawu.

STATYCZNE BADANIE OGÓLNE

DYNAMICZNE BADANIE OGÓLNE

POMOCNICZE BADANIA SZCZEGÓŁOWE

Między innymi fizjoterapia korzysta z:

Diagnostyka w Kinezyterapii

Nazewnictwo ustawień kręgosłupa

Nazewnictwo ustawień kończyn dolnych:

Ustawienie miednicy

Miednica złożona z kości biodrowych, kulszowych i łonowych, zespolona jest kością krzyżową. Jej kifotyczne ustawienie (wygięcie do przodu) ustawia automatycznie miednicę w przodopochyleniu, którego kąt mierzony przy pomocy cyrkla Wilesa zależy między innymi od wieku i płci.

Pomiar przodopochylenia miednicy cyrklem wg Wilesa

Wpływ ustawienia miednicy na ustawienie kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej

Postawa prawidłowa

Plecy wklęsło-wypukłe

Plecy kołyskowe

Plecy płaskie

Plecy okrągłe

Wpływ skrócenia czynnościowego kd na ustawienie kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej

Nazewnictwo kierunków ruchu:

Płaszczyzny ruchu Osie ruchu

Postawa anatomiczna

Płaszczyzna strzałkowa Oś czołowa

Czołowa strzałkowa

Poprzeczna pionowa (dł kończyny)

Pomiar ogólnej sprawności fizycznej za pomocą testu w znaczeniu absolutnym jest niemożliwy. Aby określić ogólną sprawność fizyczną, należy dokonać szeregu prób czynnościowych i przeprowadzić różne testy określające stopień rozwoju poszczególnych cech motorycznych.

Próby czynnościowe

Pomiary w spoczynku i przy wysiłku:

Tętno normalne = 60 - 90/min.

Tętno szybkie > 90/min.

6 - 12 / min. = dobra tolerancja

14 - 18 / min. = wynik zadowalający

24 / min. = niezadowalający (pobudliwy lub chory?)

podwyższenie o 25% = wynik bardzo dobry

do 50% = wynik dobry

do 75% = wynik zadowalający

do 100% = pobudliwy lub chory?

Dorosły = 16 - 20/min.

60 - 90 s = wynik dobry

30 - 60 s = wynik dość dobry

poniżej 30 s = wynik zły

GENEZA KINEZYTERAPII

- zaopatrywanie chorych w protezy

- stosowanie protez kosmetycznych

EWOLUCJA REHABILITACJI

Do XIX w. - od domów dla więźniów i obłąkanych (przykuwanie do ścian) do lecznic i domów opieki (prace fizyczne)

1846r. - Powstanie Krakowskie, Manifest Rządu Narodowego: „… upośledzony od przyrodzenia na ciele i duszy znajdzie bez upokorzenia niechybną pomoc całego społeczeństwa.”

1900r. - Niemcy; ortopeda Albert Hoff:

„… jest to możliwe jedynie w specjalnie stworzonym domu niepełnosprawnych.”

1918r. - USA, NY; Gilman Thompson; Klinika dla ofiar Wielkiej Wojny Światowej i poszkodowanych w wypadkach przy pracy zawodowej = RESOCJALIZACJA

1942R. - USA, NY; internista Howard Rusk; MEDYCYNA REHABILITACYJNA

TRENDY INTEGRACYJNE FIZJOTERAPII I REHABILITACJI W EUROPIE

1848r. - Niemcy; „Gazeta Terapii Fizykalnej”.

1858r. - Kraków; Komisja Balneologiczna.

1884r. - Berlin; Ireneusz Zabłudowski z Białegostoku tworzy Katedrę Masażu Leczniczego i Fizjoterapii w Chirurgii

1905r. - Kraków; Polskie towarzystwo Balneologiczne

1905r. - Belgia; Zjazd Międzynarodowy Lekarzy Fizjoterapii.

1921r. - Lekarskie Towarzystwo Terapii Fizykalnej

1923r. - Archiwum Terapii Fizykalnej

1937r. - Wcielanie fizjoterapeutów do Rehabilitacji

1945r. - Lekarskie Towarzystwo Medycyny Fizykalnej i Rehabilitacji - Archiwum Medycyny Fizykalnej i Rehabilitacji

1967r. - Towarzystwo Fizjatrów Akademickich

KSTAŁCENIE FIZJOTERPEUTÓW

Przed 1960 kursy MZiOS w zakresie Fizjoterapii dla pielęgniarek. Początek lat `60 Epidemia choroby Polio. Nagłe zapotrzebowanie upowszechnienia zabiegów cieplnych, w szczególności parafinoterapii.

1965r. - Magister rehabilitacji ruchowej - Akademia Wychowania Fizycznego

- Dyplomowani Technicy Fizjoterapii - Medyczne Studium Zawodowe

(w Białymstoku od 1961r.)

Zmiany poziomu kształcenia.

AWF Poznań AWF Wrocław

AWF Warszawa AWF Katowice

AWF Kraków AWF Gdańsk

1998r. - AM w Bydgoszczy kierunek Fizjoterapia przy wydziale lekarskim.

2001r. - AM w Białymstoku kierunek Fizjoterapia.

2006r. - WSK i OZ w Białymstoku kierunek Fizjoterapia z odnową biologiczną.

Oficjalny rozwój Rehabilitacji na początku lat '60.

MZiOS wydanie specjalnej broszury dla organizatorów placówek rehabilitacji. W MZiOS osobny Departament Rehabilitacji. Rozwój Rehabilitacji w czterech kierunkach:

- w chorobach narządu ruchu,

- w kardiologii,

- w reumatologii,

- w psychiatrii.

Dynamiczny rozwoju placówek rehabilitacyjnych na bazie istniejących gabinetów fizykoterapii w placówkach lecznictwa zamkniętego i w lecznictwie otwartym. Zapotrzebowanie na kształcenie fachowych pracowników medycznych. Lekarze specjaliści rehabilitacji (IIo). Dyplomowani fizjoterapeuci.

Ocena stopnia niepełnosprawności.

Związek ze skutkami kalectwa:

Podział na 3 stopnie (kategorie) inwalidztwa jakimi orzekają komisje do spraw inwalidztwa i zatrudnienia (KIZ):

W 1980 r., Światowa Organizacja Zdrowia, podjęła uchwałę i wydała specjalny dokument, w którym podano 3 stopnie niepełnosprawności:

Ocena stopnia niepełnosprawności.

Ocena stopnia niepełnosprawności.

Korelacja definicji KIZ grup inwalidzkich (I, II i III) z definicjami WHO. Przebieg orzekania w Komisji KIZ. Konflikt interesów świadczeniodawcy (fizjoterapeuta) i świadczeniobiorcy (inwalida).

Rehabilitacja dąży do maksymalnego usprawnienia niepełnosprawnego, co jest równoznaczne z dążeniem do zminimalizowania grupy inwalidzkiej tj. mniejszej kwoty renty inwalidzkiej.

I Zasada: Przede wszystkim najważniejsze jest zdrowie pacjenta i jego jak najlepszy stan oraz jakość jego życia.

POJĘCIA

SPORT NIEPEŁNOSPRAWNYCH

SPORT NIEPEŁNOSPRAWNYCH

Urodzony we Wrocławiu lekarz neurochirurg, sir Ludwig Gutmann, zorganizował pierwsze w świecie, centrum - ośrodek dla rehabilitacji paraplegików. Byli to żołnierze, którzy doznali uszkodzeń rdzenia kręgowego w czasie działań wojennych. Wtedy śmiertelność tych pacjentów była ogromna, Nie było antybiotyków. Ale po odkryciu penicyliny, życie tym osobom przedłużano. Niemniej groziły inne związane z przeżyciem konsekwencje: odleżyny, infekcje ze strony dróg moczowych, zapalenia płuc, rożne zespoły chorobowe, też i psychiczne, wynikające z unieruchomienia i leżenia na łóżku.

Teoria Gutmanna dotycząca rehabilitacji paraplegików do dnia dzisiejszego nie utraciła swoich podstawowych założeń. Aczkolwiek wprowadzane są coraz to nowe udoskonalenia metody Gutmanna, które poprawiają jakość życia paraplegików. W Stoke Mandeville w 1961 roku odbyła się pierwsza Olimpiada Osób Niepełnosprawnych. Dzisiaj stało się to już zwyczajem nikogo nie zaskakującym.

WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA ORGANIZM:

Sport niepełnosprawnych

Sport niepełnosprawnych UCZY:

Sport niepełnosprawnych STWARZA ZAGROŻENIA poprzez:

Sport niepełnosprawnych - wg prof. Wiktora Degi - MUSI POSIADAĆ:

Sport niepełnosprawnych - ETAPY DZIAŁANIA

Sport niepełnosprawnych - KLASYFIKACJA:

Dodatkowo wykorzystuje się klasyfikację funkcjonalną w poszczególnych dyscyplinach sportowych, w celu określenia poziomu sprawności sportowca.

KINEZYTERAPIA

Związki Kultury Fizycznej i Rehabilitacji

„Nie można sobie wyobrazić współczesnej rehabilitacji ruchowej bez kultury fizycznej” [W. Dega]

Związki Kultury Fizycznej i Rehabilitacji

Formy Lecznicze Kultury Fizycznej

- zbiorowe

Wybrane zagadnienia czynności ruchowej

- wydłużenie mięśnia

- skrócenie mięśnia

- wzmożenie napięcia bez zmiany długości

- zmiana długości i napięcia mięśnia

- mięśnie agonistyczne

- mięśnie antagonistyczne

- mięśnie synergistyczne

- mięśnie ustalające

- izotoniczny

- izometryczny

- auksotoniczny

- pozycji wyjściowej do ruchu (stanie, siad, leżenie)

- rodzaju ruchu (zginanie, odwodzenie, rotacja)

- drogi ruchu (zgodnej z anatomią czynn.)

- tempa ruchu (wolne, szybkie, przerywane)

Cechy motoryczne człowieka

Główne cechy motoryczne, współzależnie sterowane przez układ nerwowy, to:

SIŁA skurczu mięśnia zależy od:

Metody treningu SIŁY:

Metody treningu SIŁY:

SZYBKOŚĆ pracy mięśnia zależy od:

Metody treningu SZYBKOŚCI:

WYTRZYMAŁOŚĆ pracy mięśnia zależy od:

Metody treningu WYTRZYMAŁOŚCI:

ZWINNOŚĆ

Cecha motoryczna bardzo złożona.

Jest to zdolność dostosowania funkcji ruchowych do zmieniających się warunków otoczenia.

ZWINNOŚĆ zależy od:

Metody treningu ZWINNOŚCI:

BADANIE CECH MOTORYCZNYCH

KINEZYTERAPIA - zasady ogólne

Higiena i bezpieczeństwo prowadzenia ćwiczeń z pacjentem (grupą pacjentów)

WYMAGANIA PODSTAWOWE:

ZABIEG KINEZYTERAPEUTYCZNY TO PROCES PEDAGOGICZNY

Kinezyterapeuta uczy wykonywania ćwiczeń leczniczych zgodnie z systematyką i metodyką ćwiczeń fizycznych.

TESTY SPRAWNOŚCIOWE DLA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH - skale numeryczne

OKREŚLENIA ĆWICZEŃ

  1. Ćwiczenia: indywidualne

  2. zespołowe

  3. ogólnie usprawniające

  4. w wodzie

  5. poranne

  6. Oddechowe: ogólne

  7. specjalne

  8. wytrzymałościowe

  9. siłowe

  10. zwinnościowe / gibkościowe

  11. szybkościowe

  12. koordynacyjne

  13. uspokajające

  14. rozluźniające / relaksacyjne

  15. z przyborami

  16. na przyrządach

  17. równoważne

  18. symetryczne

  19. asymetryczne

  20. statyczne

  21. dynamiczne

  22. izometryczne

  23. izotoniczne

  24. antygrawitacyjne

  25. bierne / test Lovetta = 0o

  26. czynne w odciążeniu / = 1o - 2o

  27. czynne wolne / = 3o

  28. czynne z oporem / = 4o - 5o

  29. redresyjne / autoredresyjne

  30. kontralateralne

  31. ipsilateralne

  32. prowadzone - wspomagane

  33. korekcyjne

  34. manipulacyjne

  35. lokomocyjne (chód, wózek)

  36. Ćwiczenia wg koncepcji NDT - Bobath

  37. PNF - Kabat-Kaizer

  38. Mc Kenzie

  39. Vojty

  40. Peto

  41. Brunkow

  42. Ciriax

Wpływ akinezji i hipokinezji

na poszczególne układy organizmu człowieka.

Akinezja - bezruch

Leki neuroleptyczne (neuroleptyki)

Hipokinezja

sercowo-naczyniowego, trawiennego, autonomicznego, psychonerwowego, a także negatywnie wpływa na rozwój zdolności motorycznych i postawę ciała.

Zarówno brak jak i niewystarczająca ilość wysiłku fizycznego doprowadzają do zaburzeń poszczególnych układów organizmu człowieka.

W obrębie układu krążenia obserwujemy:

Wpływ bezruchu na mięśnie szkieletowe:

Wpływ bezruchu na układ kostno-stawowy:

(co jest wynikiem braku oddziaływań sił nacisku zarówno na samą kość - związane jest to z budową kości, a dokładniej ułożeniem beleczek kostnych zgodnie z liniami nacisków oraz naprężeń, a także na chrząstkę stawową szklistą, która zanika bezpowrotnie,

Wpływ bezruchu na układ odpornościowy:

Wpływ bezruchu na układ pokarmowy:

Wpływ bezruchu na układ oddechowy:

Wpływ bezruchu na układ nerwowy:

Wpływ bezruchu na metabolizm i skład płynów ustrojowych:

CIEKAWOSTKI !!!

Trening fizyczny: obniża tętno,

obniża ciśnienie tętnicze krwi,

cofa wiek biologiczny;

Podstawowe problemy medyczne związane z hipokinezją

Podstawowe problemy medyczne związane z hipokinezją

Powikłania ze strony układu oddechowego

Są to zaburzenia w prawidłowości funkcjonowania układu oddechowego objawiające się:

Terapia oddechowa

(„gotowanie wody”),

Powikłania ze strony układu krążenia

Terapia krążeniowa

w sytuacji akinezy,

Powikłania ze strony układu moczowo - płciowego

Terapia

Powikłania ze strony układu mięśniowego i aparatu kostno - stawowego

Terapia

Prawidłowo prowadzona terapia skraca czas pobytu pacjenta w szpitalu i obniża koszta leczenia.

PROFILAKTYKA PRZECIWODLEŻYNOWA

Polega na:

technik masażu, oklepywania i nacierania spirytusem i lodem okolic ciała narażonych na ucisk:

KOMPENSACJA ADAPTACJA I REGNERACJA

KOMPENSACJA

Zdolność całkowitego lub częściowego wyrównania skutków działania czynników szkodliwych. W stosunku do ciała ludzkiego jest to zjawisko wrodzone, występujące samorzutnie na drodze odruchów dzięki środkom zapasowym, którymi dysponuje organizm.

Zembaty 1983r.

KOMPENSACJA

Zdolność zastępowania drogą odtwarzania utraconych funkcji poprzez pracę odpowiedzialnego za nią , a tylko częściowo uszkodzonego elementu, lub całkowite przejęcie jej przez inną, zdrową składową tego narządu.

A. Zembaty 2003r.

KOMPENSACJA

Złożony proces dokonujący się w ustroju, zmierzający do wyrównania jego braków, zastąpienia czynności uszkodzonych narządów i przystosowania się do środowiska w warunkach morfologicznych i czynnościowych schorzeń lub urazów.

Z. Nadolski 1986r.

ADAPTACJA - PRZYSTOSOWANIE

ADAPTACJA

REGENERACJA

Odtwarzanie się utraconych lub uszkodzonych części ciała, narządów czy tkanek. Zdolność do regeneracji występuje u człowieka w ograniczonym stopniu i dotyczy głównie tkanek

(gojenie się ran, zrosty kostne po złamaniu, odrastanie uszkodzonego nerwu, regeneracja wątroby).

A. Zembaty 1986r.

REGENERACJA

Odtwarzanie uszkodzonych lub utraconych części ciała, narządów, tkanek albo komórek organizmów żywych. U człowieka te możliwości są znacznie ograniczone w stosunku do roślin czy zwierząt (odrastające po obcięciu konary drzew, odrastanie utraconego ogona u jaszczurki - odmieńca jaskiniowego).

A. Zembaty 2003r.

KOMPENSACJA STEROWANA

Działania mające na celu osiągnięcie w największym, możliwym do osiągnięcia w danej sytuacji stopniu poprawy funkcjonalności człowieka przy wykorzystaniu wszelkich metod terapeutycznych oraz środków medycznych takich jak leczenie zachowawcze, leczenie operacyjne i zaopatrzenie ortopedyczne.

Im większy ubytek morfologiczny części narządu ruchu tym większy musi być kompensacyjny przerzut funkcji na jego pozostałe, zdrowe składowe.

Transfer kompensacyjny to przede wszystkim poprawa wskaźników zdolności kondycyjnych takich jak siła i wytrzymałość zespołów mięśniowych. Bardzo istotna jest również koordynacja ruchu, czyli technika ruchu.

Kompleksowe, wielotorowe oddziaływanie ukierunkowane na poprawę cech motorycznych osoby niepełnosprawnej w zakresie siły i wytrzymałości oraz koordynacji ruchu pozwala na wytworzenie rezerw kompensacyjnych, co stanowi cel działań kinezyterapeutycznych u chroników.

PRAWA ANOCHINA

  1. Każdy żywy organizm posiada odpowiednie mechanizmy fizjologiczne pozwalające na zastąpienie funkcji różnych narządów, których prawidłowe działanie ustało lub zostało zaburzone w skutek choroby, urazu lub innego destrukcyjnego czynnika.

  2. Uruchomienie rezerw czynnościowych (kompensacyjnych) może nastąpić samoczynnie tylko w sytuacji zaburzenia czynności podstawowych dla niej mechanizmów fizjologicznych i odpowiedzialnych za nią.

  3. Podczas zadziałania czynnika destrukcyjnego procesy kompensacji zostają uruchomione samoczynnie, bez udziału woli i niezależnie od tego, który narząd został uszkodzony.

  4. Powrót, reedukacja utraconych funkcji nie jest procesem trwałym. Wymaga kontynuacji treningu leczniczego, przy stale zmieniających się, odpowiednio dobieranych bodźcach aferentnych, co musi być „potwierdzane” przez analizator kinestetyczny w całym procesie usprawniania.

ANALIZATOR KINESTETYCZNY POJĘCIE CZYNNOŚCIOWE

Zespół komórek i dróg nerwowych wyspecjalizowanych w odbiorze, przetwarzaniu i syntetyzowaniu bodźców. Inaczej jest nazywany przekaźnikiem tzw. czucia głębokiego (proprioceptywnego).

ANALIZATOR KINESTETYCZNY składa się z :

1. Receptorów narządu ruchu:

2. Dróg dośrodkowych (aferentnych) nerwów obwodowych doprowadzających bodźce do Ośrodkowego Układu Nerwowego, do zwojów rdzeniowych, w których umieszczone są pierwsze neurony czuciowe.

3. Dróg dośrodkowych rdzenia kręgowego i mózgu.

4. Pól recepcyjnych (czuciowych) kory mózgowej, gdzie zachodzi ostateczna analiza i synteza bodźców nowych, złożonych.

KOMPENSACJA STEROWANA

W oparciu o Prawa Anochina można stwierdzić, że aby osiągnąć pozytywny efekt w czasie postępowania fizjoterapeutycznego (w celu osiągnięcia rezerw kompensacyjnych) wymagana jest duża różnorodność środków do realizacji tych samych celów terapeutycznych

CZYNNIKI WYWIERAJACE WPŁYW NA PRZEBIEG KOMPENSACJI

  1. Lokalizacja uszkodzenia

  2. Rozmiar uszkodzenia

  3. Szybkość powstawania defektu

  4. Ogólny stan chorego

  5. Psychiczna motywacja pacjenta

  6. Wiek chorego

  7. Właściwe sterowanie procesami kompensacji

LOKALIZACJA USZKODZENIA

Im precyzyjniej zorganizowana jest funkcja uszkodzonego narządu poprzez jego powiązanie z układem nerwowym, tym trudniejszy i dłuższy w czasie musi być proces kompensacji utraconych sprawności.

Wynika to z faktu iż podstawowa jednostka strukturalna O.U.N. - komórka nerwowa - nie posiada możliwości regeneracyjnych. Raz zniszczona traci na stałe swoje funkcje.

ROZMIAR USZKODZENIA

Większe morfologiczne zniszczenie jakiegoś narządu rokuje gorzej, szczególnie wtedy, gdy zniszczone zostają jego powiązania z O.U.N., który steruje jego funkcją. Osłabia to sygnalizację o defekcie co ujemnie odbija się na możliwościach kompensacyjnych.

SZYBKOŚĆ POWSTAWANIA DEFEKTU

Długotrwały proces patologiczny zostawia na ogół odpowiedni zapas czasu na wytworzenie mechanizmów kompensacyjnych, ale również mogą mu towarzyszyć niekorzystne, wtórne zmiany chorobowe (np. powstałe w skutek bezruchu), które niweczą pozytywne działanie czynnika czasu. Powolne narastanie zmian chorobowych pozwala przystosować się do postępujących zmian.

OGÓLNY STAN CHOREGO

Jest to istotny czynnik w mobilizacji rezerw czynnościowych organizmu niezbędnych w uruchamianiu procesów kompensacji.

Łatwiej uzyskać żądane cele w sytuacji, kiedy ma się do czynienia z pacjentem w młodym wieku, w pełni sprawnym przed zachorowaniem.

Im lepszy stan chorego, tym więcej rezerw czynnościowych może być wykorzystanych w procesie kompensacji.

PSYCHICZNA MOTYWACJA PACJENTA

Pacjenci pozytywnie nastawieni do terapii, nawet z ciężkimi defektami, znacznie lepiej rokują od tych, którzy pozostają bierni na działania terapeutyczne, ale z lżejszymi uszkodzeniami.

W wielu przypadkach bariera psychologiczna jest kluczem powrotu do zdrowia.

Dlatego bardzo ważna jest wiedza z zakresu psychologii i pedagogiki.

WIEK CHOREGO

Młody organizm w okresie wzrostu ma większe możliwości w zakresie kompensacji wynikające z faktu nie do końca ukształtowanych cech fizycznych i psychicznych. Łatwiej się im przestawić na nowe „kompensacyjne” tory, łatwiej o szeroko rozumianą akceptację.

Starszy organizm, w związku z większą dojrzałością psychiki ma większe możliwości w zakresie świadomego kontrolowania przebiegu procesu kompensacji.

Mając na myśli kryterium wieku nie należy zapominać o rozróżnianiu pojęcia wieku biologicznego i kalendarzowego. W sensie możliwości psychofizycznych dość często nie pokrywają się one z odpowiednimi normami, a znacznie więcej można osiągnąć u „rześkiego staruszka” niż u „starego” czterdziestolatka

WŁAŚCIWE STEROWANIE PROCESAMI KOMPENSACJI

Zależy od odpowiednio dobieranych i często zmienianych rodzajów ćwiczeń, w zależności od potrzeb pacjenta i posiadanych przez terapeutę umiejętności w zakresie warsztatu pracy

KOMPENSACJA W OBRĘBIE NARZĄDU RUCHU Najczęściej dotyczy:

  1. Zaburzeń dynamicznych

  2. Zaburzeń statycznych

  3. Zaburzeń mieszanych

  4. Ubytków anatomicznych

  5. Zaburzeń czucia i równowagi

KOMPENSACJA ZABURZEŃ DYNAMICZNYCH

Ma miejsce w sytuacji, gdy jeden z mięśni przestaje prawidłowo działać, a inne mięśnie z tego samego zespołu mięśni - agonistów - zastąpią jego działanie, np. m. piszczelowy przedni, a m. długi prostownik palucha i m. prostownik palców. Jest to tzw. kompensacja substytucji siły.

Ma miejsce w sytuacji uszkodzenia całej grupy mięśniowej i braku sił działających podobnie poprzez zastąpienie czynności niemożliwej do wykonania innym ruchem, bądź innymi użytecznymi ruchami, np. w przypadku porażenia m.m. zginających grzbietowo stopę kompensacja polega na zwiększeniu kata zgięcia w stawach kolanowym i biodrowym podczas wykroku porażonej kończyny. Jest to tzw. kompensacja substytucji funkcji.

KOMPENSACJA ZABURZEŃ STATYCZNYCH

Wynika z odruchu ortostatycznego zapewniającego pionowe ustawienie ciała przez przesuniecie środka ciężkości ciała ponad czworobok podparcia.

Wyróżniamy:

  1. Kompensację przykurczów i zesztywnień

  2. Kompensację wygięć

  3. Kompensację skróceń

1. Kompensacja przykurczów i zesztywnień

Występuje w obrębie kończyn.

Polega na zwiększeniu zakresu ruchomości w stawach sąsiednich do stawu dysfunkcyjnego.

2. Kompensacja wygięć

Występuje w obrębie kręgosłupa.

Polega na wytworzeniu, a następnie utrzymaniu przeciwwygięć w sąsiednich segmentach, o ile charakteryzują się one odpowiednią do tego ruchomością. Początkowe czynnościowe przeciwwygięcia wyrównawcze mogą się utrwalić i mogą być przyczyna szeregu dolegliwości bólowych i zmian zniekształcających, co może stać się kolejnym problemem terapeutycznym, tzw. wtórne skrzywienie.

3. Kompensacja skróceń

Występuje w obrębie kończyn. Charakteryzuje się typowymi sposobami odruchowego wyrównywania czynnościowych i rzeczywistych różnic długości kończyn dolnych oraz typowym wyrównaniem w przypadku skrócenia jednej z kończyn górnych.

Kompensacja skróceń zachodzi przez:

  1. Wydłużenie kończyny krótszej przez tzw. końskie ustawienie stopy (na głowach kości śródstopia)

  2. Dostosowanie ustawienia miednicy do długości krótszej kończyny przez obniżenie miednicy po jej stronie, tzw. skośne ustawienie miednicy

  3. Czynnościowe skrócenie kończyny dłuższej przez ugięcie w stawach kolanowym i biodrowym, lub przeprost w stawie kolanowym o ile jest to możliwe

  4. Zwiększenie ruchomości w obrębie kręgosłupa i barku po stronie krótszej kończyny górnej

KOMPENSACJA ZABURZEŃ STATYCZNO - DYNAMICZNYCH

Stanowi ona największy problem terapeutyczny. Zachodzi konieczność odrzucenia niekorzystnych form kompensacji i poprawy sprawności chorego za pomocą odpowiedniego sprzętu - zaopatrzenia ortopedycznego, bądź przez zabieg operacyjny (osteo-, tendo-, mioplastyka).

Zaopatrzenie ortopedyczne oraz przedmioty i urządzenia ułatwiające wykonywanie czynności codziennych i pracę zawodową stanowią formę kompensacji zewnętrznej.

PODSUMOWANIE

Kompensacja:

28



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Konspekt nr 5, Studia, Fizjoterapia, Studia - fizjoterapia, Kształcenie Ruchowe, piłka ręczna
Treści sprawdzian lato 2009, Fizjoterapia, Metodyka nauczania ruchu
Konspekt zajęć geriatria, Fizjoterapia, Aktywność ruchowa adaptacyjna, Aktywność Ruchowa Adaptacyjna
konspekt grz i yabawz, Fizjoterapia, zabawa w rehabilitacji
Konspekt nr 6, Studia, Fizjoterapia, Studia - fizjoterapia, Kształcenie Ruchowe, piłka ręczna
Konspekt nr 4, Studia, Fizjoterapia, Studia - fizjoterapia, Kształcenie Ruchowe, piłka ręczna
konspekt nr 1, Studia, Fizjoterapia, Studia - fizjoterapia, Kształcenie Ruchowe, piłka ręczna
egzamin 2008-2009, fizjotest, 1
Konspekt nr 3, Studia, Fizjoterapia, Studia - fizjoterapia, Kształcenie Ruchowe, piłka ręczna
konspekt + ywzrodnienie stawu, FIZJOTERAPIA- zaoczne 2007-2010, metodyka ruchu
Konspekt - Gin i Poł, Fizjoterapia, Ginekologia i położnictwo
6 dp 213 konspekt cukrzyca 2009 Nieznany
W 2 13.03.2009 Fizjoterapia w schorzeniach naczyniowych Centralnego Układu Nerwowego, studia, Neur
konspekt ćw pływanie, fizjoterapia
Konspekt zajęć, Studia, Fizjoterapia, Studia - fizjoterapia, Kształcenie Ruchowe, basen
Zasady wykonywania ćwiczeń leczniczych konspekt word, Studia, Fizjoterapia, Studia - fizjoterapia, F
egz kinezjo 2009, Fizjoterapia, Kinezjologia
konspekt stopy koślawe, Fizjoterapia, kinezyterapia

więcej podobnych podstron