MSG-przekroj, MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE


MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI GOSPODARCZE

MSG zajmują się relacjami ekon. Opierają się na:

Inwestycje portfelowe dokonywane są w instrumenty finansowe (akcje i obligacje, opcje, kontrakt, ropa, nafta, złoto).

Instrument pochodny to np. WIG 20, kasa idzie na ten wskaźnik, a nie na akcje tych 20 spółek, płaci się tu 10 % tego, co zapłaciłoby się na rynku.

Obligacje

Akcja

Inwestycje bezpośr. to np. budowa zakładów produkcyjnych

2 procesy w MSG: globalizacji (um.) i liberalizacji (likwid. barier przepływu)

Gosp. zamknięta - bez połączeń fin., handl. z innymi gosp. (niet takich na świecie)

PKB = dochód nar. brutto (netto + amortyz.) = Y = I + R + K + Ex - Im

Im. rośnie rosną inw.

Ex > Im -- + bilans handl., inwest sucks

Ex < Im -- - bilans handl., inwest. rulez

Mnożniki (inwest., eksp., supermnożnik)

Mnożn. inw. i eksp. różnią się tylko tym, skąd wypływa impuls.

Mnożn. eksp., impuls z zagr., nowy rynek zbytu .

Mnożn. inw., impuls z wewn., inwest. w pań.

Import i oszczędzanie im szkodzą.

Rynki:

via geogr. (azj., eur., amer., ch.)

via instytucje:

M. podział pracy ma miejsce wtedy, gdy jego uczestnicy znajdują się więcej niż w jednym kraju i wykazują trwałe zainteresowanie rozwojem produkcji pod kątem obrotu m.

On in, gdy rynki lok. za ciasne. In nowi partnerzy. In trwałość tych związków gosp.

Ma charakter str. (czyli on in, gdy różnice w str. gosp. różnych + gdy chęć dopasowania tych str. krajów współpr. + dynamika tego procesu). Umożliwia czerpanie korzyści all podmiotom w nim uczestn.

Czynniki określające m. podz. pracy:

i formy współpr. nauk. - techn.:

M. komplementarność str. gosp. - potrzebne?, było? (s. 38 - 46)

Gosp. światowa - potrzebne? (s. 46 - 50)

  1. Teorie międzynarodowego podziału pracy.

3 TEORIE PRZEDKLASYCZNE

1. Koncepcja psychozy lęku przed brakiem towarów

W staroż. Eg., Gr., Fenicji, Rzymie. Władcy dążyli do uzysk. maks. ilości dóbr, w zamian oferując jak najmniej. By via podział pracy (rabunkowy) dysponować towarami zaspokajającymi potrzeby prod. i kons.

2. Dogmat słusznej ceny

Każdy towar ma swoją słuszną cenę, której nie należy podwyższać ani obniżać. Jest to cena = kosztowi prod. To uważano za uczciwy handel. Z czasem mniej ważny koszt prod., a ważniejsze jak ceny kształtowały się na rynku. In handel m. jako dostarczanie brakujących gdzieś towarów + zysk dla kupca i to uczciwe.

To obowiąz., gdy Rzymu rozpad na małe ks., domin. Kośc. kat. i feud.. Stąd in idea, że wymiana daje korzyści obydwu jej stronom. Jedni mają to, czego potrzebują drudzy i na odwrót.

3. Doktryna merkantylizmu

Rozpad feud., in kapit. na zach. Eur. Ta doktr. wynika z 2 ww. Źródła bogactwa nar. via korzystne kształtów. się jego bilansu handl. Kraj, by się bogacić, powinien gromadzić kruszce. A to via odpowiednia polityka ekon., np.:

Z czasem taki monetaryzm przekształcił się w merkantylizm właściwy, gdzie celem zwiększanie zasobów pieniędzy zagr. (złoto, srebro)????

6 TEORII KOSZTÓW ABSOLUTNYCH

Adam Smith i jego „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” (1776 r.): vs merkantylizm.

Założenie, że jeśli 2 kraje podejmują bez przymusu wymianę handl., to oba osiągają korzyści (bo inaczej by nie podejmowały wymiany). Stąd teoria kosztów absol.:

Podstawą rozwoju specjalizacji m. i źródłem korzyści z handlu m. jest występowanie między krajami bezwzględnych różnic kosztów wytwarzania (mierzonych nakładami pracy). Wymiana towarów, którymi kraje dysponują z absolutną przewagą (dany kraj jest w prod. danego towaru bardziej efektywny). Stąd lepsze wykorzystanie podstawowego zasobu czyli pracy ludzkiej. Stąd wzrost prod. tych wymienianych towarów i all czerpią z tego korzyści.

Tę efektywność liczy się via zaangażowanie jednostki pracy ludzkiej w stos. do ilości wytwarzanego w skutek tej pracy dobra.

Ta teoria kiepska dla drogo prod. krajów, które będą po wymianie mieć wciąż ujemny bilans.

  1. Teorie kosztów względnych (komparatywnych, porównawczych)

Ujęcie klasyczne, XIX w., D. Ricardo i jego „Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania” lub R. Torrens i jego „Traktat na temat handlu zagranicznego zbożem”.

Uogólnienie i rozszerz. teorii Smitha.

Istnieje możliwość korzystnej specjalizacji m., nawet gdy entre pań. absolutne różnice kosztów prod. (tzn. jeden kraj produkuje all drożej / taniej niż drugi). Wystarczy, że będą występować względne różnice kosztów wytwarzania (mierzone nakładami pracy).

Jeśli kraj A produkuje taniej niż kraj B, to:

kraj A powinien specjalizować się w prod. tego z towarów, w którego prod. ma najw. przewagę.

kraj B powinien specjalizować się w prod. tego z towarów, w którego prod. ma najmniej niekorzystną pozycję.

Np. USA produkuje tanio pszenicę, a w UK sukno. Należy policzyć stos. prod. wewn. kraju pszenicy do sukna i tak prowadzić wymianę handlową, by bardziej się opłacało kupować ten 2gi towar za gran. niż u siebie. Tzn. wymiana tanie za tanie.

Teorię tę uzupełnił J. S. Mill. Problem stosunku wymiennego w handlu m., korzyści z uczestn. i praw rządzących podziałem korzyści.

Granice opłacalności wymiany = relacje kosztów względnych na rynkach nar.

Należy uwzględnić koszty komparatywne, tzn. wielkość wzajemnego popytu tych krajów.

Stąd prawo wzajemnego popytu: kraj o względnie wysokim popycie odnosi mniejsze korzyści z wymiany z krajem o względnie niskim popycie.

Elastyczność popytu, że wymiana zagr. zmienia relacje wymienne tych wymienianych towarów w krajach, stąd zmienia się popyt na wzajemnie importowane towary.

Zmiany nie muszą być proporcjonalne, popyty mogą się nierównomiernie względem siebie zmieniać. Jeśli popyt w kraju A na importowany towar x wzrósł mocniej niż popyt na importowany towar y w kraju B, to relacja wymienna korzystniejsza dla B.

Ww. uzupełnił A. Marshall, uwzględniając wymianę > niż 2 towarów. In pojęcie „reprezentacyjnych koszyków towarów” wymienianych przez 2 kraje.

Krzywa popytu kraju A na koszyk x = krzywa podaży kraju B koszyka x. Stąd ma być równowaga w handlu m.

Marksistowska wizja: relacje wymienne m. są określane przez relacje nakładów pracy, a o wartości m. decydują warunki prod.

Stopniowo odchodzono od teorii wartości opartej na nakładach pracy.

In teoria wartości m. opartej na czynnikach rynkowych. (Mill, Marshall, J. Viner). Realne koszty zastosowania pracy i innych czynn. prod. (teoria kosztów realnych).

In też podstawy dla teorii kosztów altern. i obfitości zasobów. (Paret, Ohlin, Samuelson) - powiązać popyt (łączne preferencje konsumenta) z podażą (koszt zastosowania kapitału, pracy) dla równowagi w handlu m.

  1. Teorie kosztów realnych

Wieloczynnikowe ujęcie kosztów prod.

Założenie, że możliwości korzystnej specjalizacji m. istnieją wtedy, gdy entre krajami występują względne różnice „realnie” ujmowanych i wyrażanych w pieniądzu kosztów zastosowania pracy i innych czynn. prod. To zasada kosztów realnych. Pogłębienie teorii wartości opartej na pracy. Bo in więcej czynników w rachunku.

Subiektywne ujęcie kosztów realnych (J. Viner).

Uwzględnić prócz pracy, realne, subiektywne koszty zastosowania innych czynników prod.

Czyli koszta bezpośr. związany z prod. + koszty odsunięcia na przyszłość konsumpcji możliwej do realizacji w danym momencie.

Realne koszty pracy to „przykrość” spowodowana pracą, wyrzeczeniem się wypoczynku przez pracowników.

Realne koszty kapitału to „przykrość” właścicieli wyrzekających się konsump. dla zaoszczędz. środków na akumulację, na zwiększ. działaln. gosp., a dopiero w przyszł. zwiększ. konsump.

Liczone to via pieniądze, ale i tak mało użyteczne.

  1. Teorie kosztów alternatywnych

G. Haberler. Każdy kraj dysponuje określonym zasobem czynników prod. które może alternatywnie zastosować, na prod. pszenicy albo sukna albo obu naraz. Ta możliwość wyboru powoduje powstanie kosztów alternatywnych. Tzn. jest to mus rezygnacji z prod. jednego na rzecz drugiego. To przesuwanie zasobów, które zachodzi, gdy in w kraju korzystna specjalizacja m.

Potrzeba specjalizacji i handlu m. zachodzi, gdy jest zróżnicowanie kosztów altern. w różnych krajach.

Kraj powinien specjalizować się w prod. tych towarów, gdzie relatywnie najniższe jego koszty altern.

To się przedstawia na krzywych transformacji 2 towarów.

Koszt alt. prod. psz. = cena prod. psz. / cena prod. sukna

Jeśli koszt alt. prod. psz. w USA = 1/4, a w UK = 1/2, to oznacza to, że USA z niższym kosztem alt. prod. psz. powinna w jej prod. się specj., że USA ma przewagę komparatywną w prod. psz. (a UK w suknie)

Występowanie relat. różnic cen entre 2 krajami świadczy o istn. przewagi komparatywnej i jest przesłanką dla wzajemnie korzystnej wymiany.

Vs nierealist. założenia stałości kosztów prod., bo one relatywne są.

I dodał jeszcze o zmiennych kosztach alt. (transformacji), np. tak w roln. zmiennie (zwiększ. prod. = malejący przychód)

+ o jakiś wypukłych krzywych, czego zupełnie nie rozumiem.

  1. Teorie obfitości zasobów

E. Heckscher, B. Ohlin, P. Samuelson. To teoria proporcji w zasobach.

Podst. przesłanką rozwoju i kształtu str. handlu m. jest występowanie entre 2 krajami relatywnych różnic kosztów i cen. Ale nie z powodu odmiennych war. wytwarzania (jak u Torrensa i Ricardo). Tylko z powodu odmiennego wyposażenia w kapitał i pracę. Czyli identyczna funkcja prod., ale inne zaopatrzenie w kapitał i pracę.

3 grupy założeń:

  1. początkowe (model 2:2:2):

  1. techniczne war. prod. i wyboru konsumenta:

  1. system funkcjonow. gosp. nar. i rynku m.

Kraj powinien eksportować towary, których prod. via intens. zastosow. relat. obfitszego czynn. prod. (czyli tańszego).

Kraj powinien importować towary, których prod. via intens. zastosow. relat. mniej obfitego czynn. prod. (czyli droższego).

Kraj powinien eksportować [importować] towary kapitałochłonne, gdy ma [nie ma] kapitał albo pracochłonne, gdy ma [nie ma] siłę roboczą.

Czyli tu czynnik zasobochłonności prod. towarów obok obfitości zasobów.

Obfitość zasobów definiowana via jednostki fiz. lub via relatywne ceny (masa ohydnych wzorków).

  1. Sformalizowana teoria obfitości zasobów

A. Samuelson. Tw., że wyrównywanie się cen czynników produkcji, bo wymiana przenosi via towary zasoby 1ego kraju do 2ego. Stąd względne i absolutne wyrównywanie się entre krajami przychodów (jeśli zastosow. jednorodnych czynn. prod., tzn. jednorodny czynnik pracy w 2 krajach niesie im jednakowy przychód). I wyrównują się stawki płacy (bo koszta pracy wyrównane) i stopy procentowe (bo wyrównują się ceny kapitału).

Relatywne wyrównywanie się cen czynników prod. = zmniejszanie się względnych różnic kosztów zastosow. tych czynników (czyli determinantu różnic cen prod. i towarów).

Np. USA produkuje tanią pracochłonną pszenicę, bo mam masę pracy. Psz. i praca w UK droższa. Gdy in wymiana, to zwiększa się w USA popyt na pracę, jej cena rośnie. Spada zaś cena (dotąd wysoka) kapitału, którego w USA mało, bo USA stopują prod. sukna, które sprowadzają teraz z UK.

Absolutne wyrównywanie się cen czynników prod. - m. tendencja do całkowitego wyrównania się w 2 krajach ceny 1rodnego czynnika `praca' i `kapitał'. Warunki takiego procesu to:

W war. gosp. rynkowej zmiany relacji cenowych, nowe technol., nowi dostawcy powodują porcesy dostosowawcze do nowych war. w krajach.

Twierdzenie Stolpera - Samuelsona.

Istnieje ścisły związek entre zmianami cen tow. i cen czynn. prod., jednoznaczne konsekwencje dla dochodów właścicieli czynn. prod.

Wzrost relatywnej ceny tow. wzrost realnej ceny czynn. prod. intens. używ. w danej prod.

spadek realnej ceny czynn. prod. mniej intens. używ. w danej prod.

Np. jeśli w kapitałowym UK drożeje pracochłonna pszenica, to rosną pensje, rośnie dochód właścicieli pracy, kosztem ceny kapitału (stóp %), tzn. na jednostkę pracy przypada więcej kapitału (to oznacza wzrost wydajności pracy). Rosną dochody nominalne i realne.

Twierdzenie Rybczyńskiego.

Wzrost zasobów jednego czynn. prod. w warunkach stałych cen relatywnych powoduje:

Bo zwalniają kapitał, by wspomóc prod. towaru ze zwiększ. zasobem czynn. prod.

  1. Współczesne teorie rozwoju m.

  1. teorie neoczynnikowe

Nowe, obok kapitału i pracy, czynniki prod.:

Uogólnienie zas. obfit. zasobów (eksport tow. wymag. tego czynn. prod., którego dużo w kraju, import tego, którego mało i że stąd zawsze korzyści.)

  1. teorie neotechnologiczne

Teoria luki technologicznej (m. różnice w poziomie wiedzy i postępu techn.)

Teoria cyklu życia produktu (faza innowac., dojrzewania, standaryzacji)

Teoria korzyści skali produkcji i zbytu (korzyści, gdy wlkość prod. i zbytu rośnie szybciej niż nakłady czynn. prod., tzn. podwojenie czynn. da potrojenie produkcji, tu statyczne (krótkookresowe, zwiększenie serii prod. itp.) i dynamiczne korzyści skali (długookresowe, b. radyk. zmiany techniki prod. i obrotu handl.))

  1. teorie popytowo - podażowe

Tu ważne czynniki popytowe, wlkość, str. popytu. Korzyści handl., gdy lepsze zaspokoj. potrzeb konsum. jakościowe i ilościowe.

Pro rozwój handlu wewnątrzgałęziowego - jednoczesny import i eksport tych samych gałęzi i branż, to wewnątrzgałęziowy podział pracy, np. wymiana podzespołów, elementów.

Tu lepsze wykorzyst. zasobów, lepsze zaspokoj. potrzeb konsum., większe korzyści skali, zmiejszenie probl. restrukturyzacyjnych, vs protekcjonizm obcy lub wewn.

2. Miernik wpływu handlu zagranicznego na gospodarkę narodową.

Wielkość dochodu z handlu m. określana na 2 sposoby (w obu inwest. na stałym poziomie, bez zmian w aparacie prod.):

  1. formuła wolumenowa

  2. formuła wartościowa

  1. Formuła wolumenowa

Uznaje, że dochód nar. można określić via suma jednostek fiz. towarów i usług sprowadzonych do porównywalności. To uproszczenie. O wielkości dochodu decydują 2 czynniki:

Im większe zatrudnienie [wydajność] przy danej wydajności [zatrudnieniu], tym większy wolumen tow. i usł.

I to samo przy handlu m.

Wolumen eksportu. Im większe zatrudnienie [wydajność] przy danej wydajności [zatrudnieniu], tym większy wolumen tow. i usł. eksportowanych (dochód z nich).

Wolumen importu trudniej liczyć, bo trzeba określi wartość tow. importowanych i wartość towarów, które byłyby wyprod. w kraju, gdyby nie ten import. Im wolumen importowanych > od wolumenu potencjalnych, tym dochód z importu większy.

Wolumen dochodu z m. podz. pracy określany via różnica iloczynu przeciętnej wydajności pracy i zatrudn. w danym kraju w war. gosp. otwartej a iloczynem przeciętnej wydajności pracy i zatrudnienia w war. gosp. zamkn.

Wolumen dochodu z handlu m. określany via różnica iloczynu przeciętnej wydajności pracy i zatrudn. w danym kraju przy prod. tow. i usł. eksportowanych a iloczynem przeciętnej wydajności pracy i zatrudnienia zastępujących import w war. gosp. zamkn.

W gosp. zamkn. wzrost dochodu zależy wyłącznie od zwiększenia zatrudn. lub wzrostu wydajności czynn. prod. Tu dochód nar. = zatrudn. mnożone z wydajnością D = Z × W

W gosp. otw. all ww. + efekty z handlu m. (saldo) D = Z × W - H

Saldo = eksport + import. Czyli D = Z × W - I + E

  1. Formuła wartościowa

Tu zerowe saldo z handlu m. Dochód z handlu m. zależy wyłącznie od efektywnosci eksp. i imp.

Dochód tu to różnica entre sumą nakładów na prod. tow. i usł. importowanych w war. gosp. zamkn.

a sumą nakładów na prod. tow. i usł. eksportowanych w war. gosp. otw.

Dochód z m. podz. pracy > dochód z handlu m.

Np. kraj produkuje 100 samolotów po koszcie 20. Rozwój wymiany. Może prod. 200 samolotów po koszcie 15, z czego 100 na jego potrzeby, a 100 na eksport.

Tu dochód z m. podz. pracy to różnica entre kosztem prod. 200 samolotów przed wymianą i po wymianie.

Tu dochód z handlu zagr. to różnica entre kosztem prod. 100 samolotów przed wymianą i po wymianie.

Zysk z eksportu, gdy wartość zagraniczna tow. eksportowanych > wartość krajowa tych tow.

Zysk z importu, gdy wartość krajowa tow. zastępujących import > wartość zagraniczna tow. importowanych

Zysk z handlu m. w ujęciu komparatywnym (eksp. + imp.), gdy suma różnic entre wartością eksp. a imp. w cenach zagr. a wartością imp. a eksp. w cenach krajowych > 0

Czyli D = Ek - Ik + Iz - Ez

Korzyść z handlu m. gdy wolumen imp. > wolumen eksp.

Wpływ zmiany cen na doch. nar. odzwierciedlają wskaźniki terms of trade (patrz ceny m.) tam też o nich? o tych samych/??? (s. 118) a s 241

Handel zagraniczny a dochód narodowy.

Przyczyny importu:

import niezbędny (wyłączny), np. kakao i ropa naft. w Pl. (nie może zostać wyeliminowany).

Przyczyny eksportu:

I znów klimat, technologie, zasoby, prawo, restrykc. współpr. m., asynchroniczność cykli koniunkt.

Dysponowanie względne - wewn. aparat prod. umożliwia podaż > popyt wewn.

Dysponowanie absolutne (tylko tu mają)

I znów inny popyt, koszta, czynn. prod., korzyści skali, jakość czynn., war. nat., kwalifik. kadr.

Dochód nar. = konsumpcja + produkcja + wydatki rządowe

Dochód z handlu m. brutto (z amortyzacją) - PKB (wartość all finalnych dóbr o usług wytworzonych przy użyciu istniejących czynn. prod. i sprzedanych na rynku w danym okresie. Suma wartości rynkowej all nakładów składających się na produkcję finalną.)

Dochód z handlu m. netto (bez amortyzacji) - brutto pomniejszone o wartość fiz. lub ekon. zużycia majątku trwałego

Zwiększ. dochodów nar. via handel m.:

Pojęcie inwestycji zagranicznych i oszczędności zagranicznych.

To import i eksport, patrz dalej w punkcie handel zagr. a wzrost gosp.

Dochód narodowy wytworzony a dochód narodowy podzielony.

Udział handlu zagranicznego we wzroście gospodarczym.

Transformacyjna f. handlu m. - handel m. może transformować str. wytworzonego doch. nar.

Dopasowywanie str. doch. do str. potrzeb prod. i konsump. w kraju. Często duży rozdźwięk entre potrzebami o wytworz. doch., wyprod. tow. i usł.(bo bog. nat., kapitał, praca, techn. nie wystarczające).

Tendencja do ujednolicania się w skali m. potrzeb prod. (wszechstronność) i konsum.(bardziej zróżnicow., zależnie od polityki gosp.).

Handel m. pokonuje barierę strukturalną, pozwala rozszerzyć asortyment via import.

A zapłata via eksport, który pozwala zwiększyć wolumen prod. tow. i usł. (stąd zwiększ. korzyści ze specjaliz. m. + nadwyżkowe tow. i usł. tu).

Taki zdeterminow. strukturalnie imp. i eksp. to niezbędny imp. i eksport, vs zaburz. na rynku, w prod., w inwest.

Gdyby nie handel m., to kraje musiałyby produkować wedle potrzeb, co niesie pogorszenie jakości prod., zwiększ. kosztów prod., zmniejsz. tempa postępu itp.

Redystrybucyjna f. handlu m. - handel m. może redystrybuować dochód nar.

Pozwala zmieniać proporcje podziału doch. nar. entre akumulację i konsum.

Wydatkowania doch. nar. w gosp. zamkn. = suma:

Tu inwest. muszą się równać oszczędnościom, bo

D = I + K + Wrz

D - K - Wrz = I

a skoro all dochód pomniejszony o wydatki kons. i rządowe oznacza oszczędności,

D - K - Wrz = O, to

I = O

Zatem zmniejsz. kons. i wyd. rząd. pozwala zaoszczędzić i inwestować.

Inne zależności w gosp. otw.

D = I + K + Wrz + Eksp - Imp

I = D - K - Wrz + Imp - Eksp

a skoro:

O = D - K - Wrz

to

I = O + Imp - Eksp

czyli

I + Eksp = O + Imp

W gosp. otw. eksport jest traktowany jako inwestycja zagr. a import jako oszczędności zagr.

Im większa przewaga eksp. nad importem (dodatnie saldo handl.), tym mniejsze inwest. w kraju.

Bowiem eksport zwiększa doch. nar. wzrost zatrudn., płac, wydajności pracy, a to niekorzystne war. dla inwest.

Jeśli import przeważa nad eksportem (ujemne saldo handl.), tym mniejsze oszczędn. krajowe.

Nadwyżka importu oznacza uzupełnienie akumulacji krajowej, jej zaś wpływ na dochód podzielony jest identyczny jak oszczędności (zwiększenie wolumenu tow. i usł.).

Nadwyżka eksp. przy niepełnym wykorz. mocy prod. korzystna, wzrasta doch. nar. Większy popyt na tow. kraj.

Nadwyżka imp. działa depresyjnie w syt. statycznej, gdy niet rozbudowy aparatu prod. via inwest (co zwiększyłoby popyt). Zmniejsza popyt na tow. krajowe.

Saldo handlu zagranicznego a stopa inwestycji.

Inwestycje to dynamiczny model doch. nar.

W gosp. zamkn. wzrost doch. nar. zależy od śr. efektywności i rozmiarów inwestycji

a stopa wzrostu doch. nar. zależy od śr. efektywności i stopy inwestycji. (s. 124)

W gosp. otw.

Jeśli stopa imp. > stopa eksp., to stopa inwest. > niż na to pozwalają rozmiary akumulacji wewn.

Czyli dzięki imp. więcej inwest., niż gdyby to było w gosp. zamkn.

Jeśli stopa eksp. > stopa imp., to stpa inwest. < niż na to pozwalają rozmiary akumulacji wewn.

Bo wtedy stopa akumulacji musi pokryć stopę inwest. i stopę nadwyżki eksp.

Czyli w gosp. otw. handel m. wpływa na wzrost doch. nar. 2 kanałami:

W gosp. zamkn. nie wpływa :)

Handel zagraniczny jako czynnik zwiększający możliwości akumulacji kapitału.

3. Korzyści z handlu międzynarodowego towarami i usługami.

M. handel usługami.

Od XX w. Dominują usługi komplementarne do m. handlu towarami (usługi transport., ubezp. itp.) + usługi względem m. przepływu czynn. prod. (kapitał, praca, wiedza). Podział m. handlu usługami G. Sampsona i E. Snape'a:

Inny podział W. Breussa:

Wpływ handlu zagranicznego na tempo wzrostu dochodu narodowego poprzez tzw. efekty mnożnikowe.

Gdy w gosp. rynkowej niewykorz. moce prod. (rezerwy aparatu prod. + wolne zasoby pracy), które efektem przewagi podaży nad popytem, to dzięki impulsom wzrostu gosp. można uruchomić mech. mnożnikowy, zwiększający doch. nar. w skali większej niż wynikałoby to z wielkości impulsów.

Np. wzrost inwest. która impulsem mnożn. to 1000, a przyrost. doch. o 2000.

Mnożnik inwestycyjny i mnożnik eksportowy.

Warunkiem zaistnienia efektu mnożn. jest zwiększ. popytu konsum. Np. via wzrost inwest.

Z niego popyt na dobra kapitałowe, potrzebne do realiz. inwest. (budowl., usługi, maszyny).

I wzrost zatrudnienia.

Stąd wzrost prod. dóbr kapitałowych i wzrost doch. pracown. zatrudn. przy prod. dóbr kapit.

Stąd wzrost oszczędn. i konsum.

Z wydatków na konsum. wzrost popytu na tow. konsum.

Zwiększ. prod. tow. konsum. i doch. pracown. zatrudn. przy prod. dóbr kons.

Znów zwiększ. wydatki konsump. i tak dalej

choć stopniowo przyrost popytu maleje. I wtedy maleje przyrost prod., a stąd maleje doch. nar.

W końcu gaśnie działanie impulsu mnożn.

Efekt końcowy, tzn. łączny przyrost doch. nar. zależy od wielkości inwest. pierwotnej i od proporcji w jakich rozdzielą pracownicy swoje zarobki entre konsump. i oszczędn. Im konsump. większa, tym większe efekty mnożn. i większy doch. nar.

Ważne, by owa inwest. była skierowana na tow. krajowe. Mnożnik rośnie straszliwie, jeśli all konsumowane tow. i usł. będą krajowe.

Mnożnik eksportowy działa jak inwest. Impulsem pierwotnym jest eksport. Ważne, by pracownicy zatrudnieni przy prod. dóbr eksp. wydatkowali doch. na tow. krajowe. Reszta tak samo.

Mnożnik handlu m. może mieć różne wartości:

= 1 to wzrost doch. nar. równy jest wzrostowi eksp.

< 1 to doch. z eksp. i inne są oszczędzane lub wydawane na tow. imp.

> 1 to wzrost doch. nar. jest większy niż wzrost eksp.

Funkcjonowanie mechanizmu mnożnika inwestycyjnego w gospodarce zamkniętej.

Mnożnik inwestycyjny to stosunek przyrostu doch. nar. do przyrostu inwest. (s. 128)

Im mnożnik większy, tym większy przyrost doch. nar.

Tu mnożnik równoważnikiem inwestycji. Im on większy, tym mniejsze mogą być inwest. dla uzysk. założonego doch. nar. Przy tym odpada obciążenie względem konsump., bo nie trzeba tu oszczędzać, mnożnik sam się pomnaża. Czyli ważne tworzenie korzystnych war. dla mnożn. inwest.

Mnożn. inwest.(MI) to po prostu efektywność przyrostu inwest. (pI) (s. 129)

D = I + K

pD = pI + pK

MI = pD / pD - pK

w gosp. zamkn. pI = pO

więc, MI = 1 / pO / pD

wartość mnożn. inw. jest wprost proporcj. do krańcowej stopy kons. (pK / pD)

czyli im większy przyrost kons. w wyniku impulsy pierw., tym większa wartość mnożnika

wartość mnożnika inw. jest odwrotnie proporcj. do przyrostu oszczędn.

czyli im większy przyrost oszczędn. w wyniku impulsu pierw., tym mniejsza wartość mnożnika.

W gosp. otw. mnożn. inwest. jest korygowany przez mnożn. eksp., co zwiększa doch. nar. o wzrost popytu.

Mnożn. inwest. jest proporcj. do przyrostu inwest. i eksportu.

Mnożn. inwest. jest odwrotnie proporcj. do oszczędn. i do importu (absorbuje on popyt krajowy)

Z formalnego punktu widzenia (wzory!) w gosp. otw. mnożnik inwest. jest taki sam jak mnożn. eksp. W praktyce obydwa imp. występują równolegle, nakładają się na siebie.

Czyli, by zwiększyć mnożn. należy importować jak najmniej tow. i usł. kons., by popyt wykreowany przez przyrost inw. skierował się na zakup tow. i usł. krajowych

Inwestycje pobudzone - jeśli popyt na krajowe tow. i usł. jest długookresowy, to moce prod. są w pełni wykorzystane. Stąd tendecje do wzrostu inwest. (by rozbudować aparat prod.). Te inwest. to inwest. pobudzone, są finansowane z osczędności (bo kraj na to stać).

Eksport a efektywny popyt w gospodarce otwartej.

Rola importu i oszczędności w przebiegu cyklu koniunkturalnego.

Mnożnik handlu zagranicznego.

Warunki swobodnego funkcjonowania mechanizmu mnożnika eksportowego.

Inwestycje pobudzone (supermnożnik).

Inwestycje pobudzone - jeśli popyt na krajowe tow. i usł. jest długookresowy, to moce prod. są w pełni wykorzystane. Stąd tendecje do wzrostu inwest. (by rozbudować aparat prod.). Te inwest. to inwest. pobudzone, są finansowane z osczędności (bo kraj na to stać).

Inwest. pobudz. wzmacniają działanie impulsu pierw.

Tu mnożnik zmienia się w supermnożnik.

SM = 1/ pO + pImp - pIp, gdzie p to krańcowa stopa oszczędz. / imp. / inwest. pobudzonych

Wartość supermnożnika jest odwrotnie proporcj. do:

Wartość supermnożnika jest proporcj. do:

Handel zagraniczny a przenoszenie się koniunktury w skali m.

Popyt w 1 państwie zaspokajany przez tow. z zagr., stąd ichni popyt buduje koniunkt. 2im.

4. Czynniki produkcji.

Kapitał + praca + ziemia + wiedza techn.

Różnicow. czynn. prod., bo:

m. zróżnicowanie poziomów gosp. rozwoju i stawek płac = m. zróżnicowanie relat. cen czynn. prod.

Pojęcie m. przepływów czynników produkcji.

Motywy inwestycji zagr.:

Koszta przepływu czynn. prod.:

Relat. najmniej rozwinięta wymiana zasobów pracy. Mobilność mała, gł. ze wzgl. polit., integr. to poprawia.

Przyczyny i skutki m. przepływów kapitału.

M. przepływ kapitału - transfer siły nabywczej przez granice odnotowany w bilansie płatniczym [prócz odszkodowań woj.], którego celem zysk właściciela kapitału (w ujęciu długo- lub krótkoterminowym).

To nie jest to samo co przemieszczanie się kapitału za gran. wraz z przenoszącym się właścicielem. Bo powinny powstać jakieś należności i zobowiązania. Zmienia pozycję zagr. danego kraju netto.

Kapitał - środki pieniężne, których wykorzystanie za granicą rodzi stosunek należności - zobowiązania między eksporterem a importerem, bardziej mobilny niż ludność. Tak zdef. kapitał powstaje via oszczędności gosp. domowych, przedsięb. prod., budż. nar., banków.

Przyczyny (humanit. - polit. oraz ekon.):

To działalność państw, org. m., przedsięb. m., banków komerc.

Skutki dla kraju zasilanego:

Jeśli część kapitału dewizowego zamieniona na wal. krajową, to stąd wzrost cen:

wzrost cen jeśli wolne moce prod., to zwiększ. prod., rozwój przedsięb.

przedsięb. eksp. kierują tow. na rynek wewn. negat. dla bilansu handl.

wzrost importu, jeśli ceny kraj. tow. wyższe

LUB jeśli nawet niet wzrostu cen, to

wzrost dochodów podmiotów kraj. zwiększ. popyt na tow. imp. negat. dla bil. handl.

Jeśli kapitał przeznaczany na rezerwy dewizowe (a nie na import), to:

Jeśli kapitał przeznaczany na zakup pap. wart., to obniżenie ich dochodowości.

Część kapitału nie przeznaczona na zakup imp. tow. i usł. oddziałuje na kursy wal., bo za te pieniądze popyt na wal. krajową, a stąd:

[Kurs waluty kraj. wzrasta też, gdy się podniesie st. %, bo wtedy napływ krótkotem. wkładów inw. zagr., ale ogr. z kolei wolumen kred. bankowych, zmniejsza obieg pieniądza, stąd spadek popytu na imp. tow., wzrost podaży tow. eksp.]

Kapitał z zagr. wzrost oszczędn. kraju zwiększ. stopy inw. ponad poziom wewn. akumulacji zwiększ. stopy przyrostu doch. nar. [ale to niet pełen automatyzm. bo część na konsum. itp. „marnowanie”]

Skutki dla kraju eksportującego kapitał:

Długookresowe skutki:

Wg B. Ohlina, m. ruch kapitału powoduje globalny wzrost gosp., dochodu (bo kapitał jest eksp., gdyż w innym kraju przyniesie więcej prod., niż dałby w kraju eksp.)

Wg Hobsona powoduje uzależn. 1ych gosp. od 2ich, wyzysk.

Rozwój tylko dochodowych dla zagr. inw. gałęzi, a nie tych długookresowo korzystnych dla kraju imp. kapitał.

Wzrost prod., kons., inw., zatrudn., płac.

Łagodzenie wahań koniunkt.

Upowsz. postępu techn.

Transfery na war.:

Stąd 4 typy transf.:

Formy przepływu kapitału:

via okres wwozu / wywozu:

via źródło i odbiorca kapitału (podmioty):

via forma ulokowania:

Przedsięb. m. - org. prowadząca działalność gosp. w skali m. w zw. z czym posiada odpowiednią str. org., która umożliwia taką dział. m. i której f. koordynowane jest w ramach przyjętej strategii działania. To niet po prostu przedsięb. eksportujące.


Klasyfikacja obrotów kapitałowych:

Wymieniane w skali m. wkłady gotówkowe oraz papiery wart. (np. oblig.), ale nie akcje.

Obligacja - pap. wart. będący dowodem wierzytelności, zobowiązuje on wystawcę do zapłaty posiadaczowi obligacji w chwili ich wykupu wymienionej na nich kwoty oraz do bieżącego regulowania ustalonego z góry dochodu (odsetki, premie).

[Akcja - pap. wart. świadczący o udziale ich właściciela w kapitale sp. akc. i dające mu prawo do otrzymywania dywidend (część zysku spółki), podział zysku spółki przez walne zgromadzenie. Każdy akcjonariusz uczestniczy w zyskach proporcj. do wart. posiadanych akcji.]

Kredyt kupiecki - przyznawane sobie wzajemnie przez przedsięb., często od eksporterów dla odbiorców ich tow. i usł., tzn. przyznanie kredytu jest warunkiem zakupu określonego tow. eksportowanego. one droższe od bankowych.

Występuje w obrocie m. w postaci inwestycji bezpośr. i inwest. portfelowych.

Inwest. bezpośr.

To ulokowanie kapitału długoterm. w przedsięb. zagr. w celu uruchomienia od podstaw lub zakupu w części lub całości celem uzyskania wpływu na jego działalność i czerpania z tego zysków.

Jeśli przedsięb. zacznie przynosić zyski, to ta wartość dodatkowa jest przekazywana do kraju inwestora (to jego zysk)

To 80% all przepływu kapitału.

To podejmowanie od podstaw, samodzielnej działalności gosp. za granicą LUB przejmowanie kierownictwa już istn. przedsięb. To długoterminowa lokata kapitału poza gran. kraju inwestora, zapewnia mu trwały udział w zyskach / stratach oraz efektywny i znaczący wpływ na działalność kontrolowanego przedsięb. One angażują kapitał w działalność gosp.

Jeśli zakup części, to kw. czy eksporter kapitału (inwestor) chce mieć kontrolę nad tym przedsięb., np. via 51% udziałów (wart. akcji) albo przynajmniej ze 25 % przy rozdrobnieniu właścicieli.

Tak najczęściej inwestują wlkie korporacje m.

Wady i zalety:

To zasilenie obcej gosp., ale pr. własności ma ten zagr. inwestor

Zakupione przedsięb. może stać się filią przedsięb. macierzystego, wykorzystywać jego licencje, ale też jest podporządkowane, dostaje zalecenia odgórne

One kierowane do zyskownych gałęzi gosp., ale nie do dynamizujących obcą gosp.

Zwiększają zatrudnienie, płace, umiejętności kadr

Grożą obcej gosp. utratą racjon., suwer.

W krótkim czasie zwiększenie doch., zasobów dewizowych

W długim czasie obciążenie dla bilansu płatn., bo dywidendy

Inwestycje portfelowe (pośrednie)

Zakup akcji zagr. spółek akcyjnych, ale nie pakietu kontrolnego.

Tu zwiększone ryzyko, bo to przedsięb. prowadzi samodz. działalność, może utracić włożony w nie kapitał inw.

Np. zakup akcji lub obligacji emitowanych przez przedsięb.

Tu stały, umiarkowany dochód, np. w formie dywidend.

Motywem tu rentowna lokata kapitału.

2 formy zakupu akcji zagr. przedsięb.: wysokie stopy zysku przy danym ryzyku LUB dana stopa zysku przy wysokim ryzyku. Portfel inwest. miesza te opcje, by się asekurować.

Tak najczęściej inwestują posiadacze drobniejszego kapitału.

M. przepływy kapitału pożyczkowego:

To metoda przepływu kapitału stosowana między bankami.

W formie pieniężnej. Bez zobowiązań wzgl. wykorz., zakupu określ. tow. itp.

Pożyczkobiorca ma wolny wybór co do przeznaczenia tego kapitału.

(2gą podst. są kredyty wiązane, subwencjonowane, wspomagane przez pań., na war., z ogr. wykorzyst. kapit.)

Często służą one finansowaniu innych transakcji m. (spłata dawnych zobowiązań, zakup obcej waluty, zasilenie rezerw dewizowych itp.)

Udzielane na krótki, średni, długi termin.

Ich źródłem rynki wewn. lub m. (np. eurobanki udzielające pożyczek w walutach innych, niż waluta kraju siedziby banku, stąd silny rynek eurodolarowy, euromarkowy, b. szybki transfer, zas. co do czasu, sumy i kanału przekazu, one od l. 60ych, tu zwłaszcza banki komerc.)

To również metoda przepływu kapitału stosowana między inst. rządowymi.

Via umowy.

[Obok są kredyty towarowe, uwar. zakupem tow. i usł.]

Nisko oprocentow., długoterminowe.

Brak motywu rentowności, motywacja polit. (motywem udzielenia kred. ustępstwa polit. kredytobiorcy).

Zacieśnianie więzi gosp., wspieranie cudzego eksp.

Obsługa kredytu przez banki centr. i specj. pań. inst. fin.

One na finansowanie deficytu bilansu płatniczego, powiększanie rezerw pieniężnych.

To również metoda przepływu kapitału stosowana między bankami centr.

Tu różne motywy, obok osiągania bezpośr. korzyści ekon.

To krótkoterm. lokatu na rach. nostro, zakup krótkoterm. obligacji pań., weksli skarbowych, skryptów dłużnych.

To również metoda przepływu kapitału stosowana przez org. m. (o zasięgu światowym: MFW, BŚ, Bank Rozrach. M. i lokalnym)

MFW - kredyty dla krajów czł. z Rachunku Zasobów Ogólnych na fin. przejściowego deficytu bilansu płatn. wynikającego z trans. bieżących. Spłata w 3 - 5 l. Nisko o%.

Bank Światowy to oficj. M. Bank Odbudowy i Rozwoju - pożyczki dla krajów czł. na 5 - 10 l., z kilkuletnią karencją, na odb. i rozw., na transf. syst. gosp., ale na konkretne przedsięwzięcia, rynkowe o%.

Przy BŚ afiliowane M. Stow. Rozwoju - pożyczki dla krajów słabo rozw., na restr. gosp. i społ., 35 - 40 l. spłaty, 10 lat karencji, nie o%, tylko koszt prowizji admin.

Przy BŚ afiliowana M. Korporacja Fin. - pożyczki dla pryw. przedsięb. bez gwar. rząd., nabywa akcje tych przedsięb., na 7 - 12 l., z 3 l. karencją, rynkowe o%.

<patrz kapitał prod.>

M. przepływy siły roboczej (zasobów pracy).

M. migracja ludności to jej przenoszenie się przez granice nar. na dłuższe okresy (wg ONZ, na ponad 1 rok).

Emigracja (opuszczenie) i imigracja (napływ).

Migracje zarobkowe (mały ruch przygraniczny, sezonowa, czasowe wyjazdy na nieokreśl. z góry czas, wyjazdy na stałe), bo zróżnicow. stawek płac.

Migracje polityczne.

Przyczyny:

Teoret. m. migracja zasobów pracy może być korzystna dla all krajów. Wzrasta bowiem w jej następstwie łączna wartość prod.

W kraju z nadmiarem siły rob. odpływ wzrost płac + zwiększenie wydajności pracy (produktywności)

W kraju z niedoborem siły rob. napływ spadek płac + obniżenie wydajności pracy + relat. wzrost ceny innych czynn. prod. (zwiększ. dochodów właśc. innych czynn. prod.)

Odpływ siły rob. z kraju, w którym relatywna cena pracy niższa (stawka płacy / stopa %) niż w kraju - celu migracji.

Obecnie zjawisko brain drain - drenaż mózgów. Wykwalif. pracown. out. Kraj docelowy oszczędza na ich wychow. i eduk., ma gotowych pracown. Kraj opuszczany traci zainw. w pracown. pieniądze.

M. transfer wiedzy technicznej.
Nowość w m. stos. ekon. To specyficzny czynn. prod., zmieniający jakościowo środowisko mater. i społ. To9 czynnik mało obfity, trudno dostępny, drogi, o wysokiej użyteczności.

Samodzielnym czynnikiem prod. jedynie część wiedzy, techn., org., ekon. (licencje, patenty, know - how)

Ona z badań nauk. i z dośw. prod., i z prac rozwojowych.

Wiedza szczegółowa, wzgl. konkr. tow., procesów prod. - ona do bezpośr. zastosowania via adaptacja do określ. war. LUB do przetworzenia i uzupełnienia. Wynalazki, proj. inwest.

Wiedza ogólna, np. o właściwościach chem. metali, o pochodz. węgla, przemianach energii. Zawsze wymaga przetworzenia i uzupełnienia.

M. transfer wiedzy techn., gdy określona wiedza jest dostępna w 1 kraju, a potem staje się znana w innym, ale nie dzięki niezależnym badaniom. Służy ona następnie różnym celom prod. (nowe tow., metody).

Podstawowe kanały przepływu m. (uniwersalne): operacje licencyjne, sprzedaż patentów, consulting, lit. fachowa, kopiowanie cudzych tow., wywiad gosp., kształcenie za gran., szkolenia, konferencje, targi, kooperacja przem. (np. w bad.), inwest. bezpośr., współpr. techn. w przedsięb. transnar., handel, migracja ludności.

Mogą przenosić obydwa rodz. wiedzy, odpłatnie lub bezpłatnie.

Nośnikami wiedzy ludzie, dok., lit., towary, elementy.

Tu kw.: inwestować samodz. (bezpośr.) czy sprzedać licencję.

5. Ceny międzynarodowe.

Cena to wyrażona w pieniądzu wartość określonego towaru, usługi, waluty zagr., czynn. prod.

All ceny określane via czynn. podaży i popytu (przewaga jednego nad drugim), dynamiczne zmiany, tu cena równowagi, gdy popyt = podaż. Tym samym cena to norma oceniająca dostępność danego dobra.

Kurs walutowy = cena na rynku, wartość waluty

Cena pieniądza = stopa %

Cena pracy = stawka płacy

Cena wiedzy = cena za kanał nabywania (patent, licencja)

F. ceny:

na doch. przedsięb.

rynku na dane dobro

Niet all rzeczy mają cenę (dzieła sztuki, śmieci).

Cenę m. mają tylko te tow. i usł., które znajdują się w obrocie m.

Cena m. to cena kształtowana przez m. popyt i podaż.

Istnieją ceny absolutne i względne. Dzięki ceno względnym istnieje potrzeba wymiany m.

Ceny transferowe zależne od pod. w danym kraju. Dla danej filii korporacji to b. istotne. One pod kontrolą władz pań. Pań. dążą do obniżania skali pod., by ściągnąć inw. To dla nich korzystne, gdy są bogate. Wtedy dla korporacji transfer pieniędzy nieopłacalny, wtedy korzystniejsze zapłac. pod. Stąd wzrost doch. pań. Ale biedne pań. potrzebują tych pieniędzy a entre obniżeniem pod. a przyrostem doch. jest luka czasowa (2 - 3 l.), to grozi deficytem.

Ceny m. zależne od czasu. W krótkim terminie ceny tow. zindywiz. będą mniej stabilne. W długim terminie będą b. stabilne. Ceny na tow. masowe zawsze niestab.

Relacje cen, popytu i podaży.

Miernikiem tej relacji elastyczność cenowa popytu i elastyczność cenowa podaży (punktowe / łukowe).

Elast. - współczynnik wskazujący na reakcję popytu / podaży na zmianę ceny (gdy ta zmiana mała / duża).

Wzory (s. 227 - 228)

Cena spada - popyt wzrasta, podaż spada.

Cena rośnie - popyt spada, podaż rośnie,

Kształtowanie się cen surowców, środków żywności i artykułów przemysłowych na rynku światowym.
Towary masowe (standaryzowane) - ich walory użytkowe są identyczne, 1znacznie klasyfikowane, bez wzgl. na msce prod. Są zastępowalne. Można łatwo znaleźć ich konkurencyjnego dostawcę o niższych cenach. to surowce i żywność.

Towary zindywidualizowane - ich walory określane via indywid. potrzeby konsum., danego rynku. Pozorne (reklama), trudne do klasyfik. różnice entre nimi. Krótkie serie prod. Duże uzależn. od 1ego dostawcy. To tow. przem., wino, tytoń, wiele usług itp.

Ceny tow. masowych w krótkim okresie są mnie stab. od tow. zindywid., bo odmienne kształtowanie się ich cenowych elastyczności popytu i podaży. Tzn. cena tow. masowych niezal. od msca prod. taka sama, odbiorcy wszystko jedno, skąd pochodzą, płaci tę samą cenę na all świecie za ten towar. Dostawca straciłby nabywców, gdyby podniósł cenę. ALE różnią się cenowo tow. masowe, bo koszt transp. i ubezp. zależnie od odległości od rynku zbytu.

Elastyczność popytu i podaży ma duży wpływ na kształtow. się cen.

Kształtow. cen towarów:

Przyczyny niestabilności cen surowców i artykułów rolnych w krótkim

okresie.

Krótki okres to taki, w którym w gosp. nie zachodzą poważniejsze zmiany str., techn., inst. Tylko zmiany o charakterze koniunkt.

Tow. masowe - cenowa elast. popytu > cenowa elastyczność podaży i obie niskie.

Art. spożywcze

Niska cenowa elast. podaży w krótkim okresie, bo:

Niska cenowa elast. popytu w krótkim okresie, bo:

+ strategiczne znaczenie + nawyki co do str. prod. i kons.

Surowce nat.

Niska cenowa elast. podaży w krótkim okresie, bo:

Niska cenowa elast. popytu w krótkim okresie, bo:

+ strateg. znaczenie + polit. ekon. rządu

Tu działa reguła rozbieżnej pajęczyny, gdy krzywe pop. i pod. są pod kątem 45st. To destabiliz. cen - popyt i podaż rozjeżdżają się. Podaż rośnie, spada cena, na to rośnie popyt, więc zmniejsza się ilość, cena znów rośnie, skoro ona rośnie, to i podaż rośnie, na co znów cena spada. All odsuwa się od optimum. To częste zjaw. na rynku tow. masowych, spoż., bo tu lobby nie działają.

Tu działa polityka rządu vs stabilizacja cen, bo gdy spada popyt powinni ogr. podaż, a oni wynagradzają to prod. tow. masowych subsydiami itp. i nie zmniejszają podaży (sami płacą za nadwyżkę tow. na rynku).

Tu działa wpływ niskiej elast. tow. masowych na kształtow. się cen i stąd wahania, gdy:

Przyczyny względnej stabilności cen wyrobów przemysłowych.

To tow. zindywid. Niet ich 1litej m. ceny. szeroki asortyment, różnice techn., estet., pozorne (rekl.). Wzajemna substytucyjność niska.

W krótkim okresie ich ceny stabilne. Ich cenowa elast. pop. i pod. wysoka.

Wysoka cenowa elast. podaży, bo:

Wysoka cenowa elast. popytu, bo:

+ polityka cenowa inwestorów + polityka zagr. rządów

Długookresowe tendencje kształtowania się cen na rynku m.

Zjawisko rozwierania się tzw. nożyc cen.

Pojęcie i rodzaje terms of trade.

Zmiany str., techn. długookresowe zmiany cen i doch.

To bada się via cenowa elast. pod. i pod. + wskaźniki terms of trade:

Cenowe toft to współczynnik wskazujący na względne zmiany cen w eksporcie kraju do względnych zmian cen towarów importowanych przez ten kraj w ciągu 1 roku.

Czyli zmiany cen tow. eksp. / tow. imp. w czasie (początek a koniec roku)

Określa czy kraj wyniósł korzyści z wymiany. Ważne, by ceny tow. eksp. rosły szybciej od tow. imp. To daje zwiększoną siłę nabywczą tego kraju (więcej szmalu).

Najchętniej stosowane, najłatwiejsze do obliczenia.

Ilościowe toft to współczynnik zmiany ilości towarów, jakie musi wyeksp. kraj, by móc importować daną ilość tow. w czasie. Tu probl. z liczeniem, bo w czasie zmienia się też wydajność (postęp techn.), str. wymiany i bilans płatn. krajów.

1czynnikowe toft to cenowe toft pomnożone przez wskaźnik zmian poziomu wydajności pracy w sektorze eksp. w danym kraju w czasie. Czyli tu skorygowany ten brak uwzgl. wydajności w ilościowym toft.

2czynnikowe toft to cenowe toft pomnożone przez iloraz ww. wskaźnika wydajności / wskaźnik zmian wydajności pracy w prod. zastępującej import w kraju importującym. Czyli dochodzi zmiana wydajności pracy za granicą (a nie tylko w danym kraju). To uwzględnia w sumie wymienne czynniki produkcji zawarte w tow. eksp. przez ten kraj do czynników prod. zawartych w tow. imp. przez ten kraj

  1. Kursy walutowe.

Kurs walutowy to cena pieniądza 1 kraju wyrażona w pieniądzu innego kraju. Kształtuje się on jako popyt i podaż na zagr. środki płatnicze.

Podaż dewiz na rynku kraj. - eksporterzy

Popyt na dewizy na rynku kraj. - importerzy i all którzy muszą dokonać płatności zagr.

Rodzaje kursów walut.