POJĘCIE PRAWA USTROJOWEGO ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

• ADMINISTRACJA PUBLICZNA

1. Ujęcie przedmiotowe - przejęta przez państwo działalność oparta na prawie, mająca na celu realizacje zadań publicznych i zaspokajanie potrzeb ogółu społecznego, grup społecznych oraz potrzeb indywidualnych, celem czego jest dobro wspólne jak i jednolitość wyznawanych powszechnie wartości. Zaspokajanie to nie ma charakteru działalności ustawodawczej (bo zajmuje się ona sprawami ogólnymi kierowanymi do ogólnie określonego kręgu adresatów) i sądowniczej (bo są to sprawy karne i cywilne, a rzadziej administracyjne), jest bliższe sferze władzy wykonawczej (jest to administrowanie).

2. Ujęcie podmiotowe - jest to ogół podmiotów, które sprawują administrację publiczną w znaczeniu przedmiotowym. Są to podmioty państwowe jak i niepaństwowe, którym państwo przekazało część funkcji z zakresu administracji. Działają w imieniu państwa.

• USTRÓJ ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Jest to system organizacyjny administracji publicznej w znaczeniu podmiotowym. Obejmuje strukturę organizacyjną poszczególnych podmiotów jak i relacje w ramach tej struktury ( w ramach jednego podmiotu) oraz relacje między podmiotami (charakter wewnętrzny). Obejmuje zakres działań administracji publicznej i obszar działania jej podmiotów.

Sfery działania administracji:

• zewnętrzna: sfera stosunków z obywatelami, organizacjami społecznymi, jednostkami państwowymi i niepaństwowymi niepodporządkowanymi organizacyjnie

• wewnętrzna: sfera stosunków z organami czy jednostkami organizacyjnie podległymi bądź pracownikami bezpośrednio służbowo podporządkowanymi danemu organowi

• PRAWO USTROJOWE ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Zespół norm prawnych, które ustanawiają i regulują ustrój administracji publicznej. Istnieją 2 poglądy na temat miejsca prawa ustrojowego w systemie prawa:

1) jest to jeden z działów prawa administracyjnego

1. jest to odrębna gałąź prawa (od prawa administracyjnego).

Za drugim przemawia fakt, iż w przeciwieństwie do prawa administracyjnego (brak więzi organizacyjnej między organami administracji publicznej a obywatelami), w prawie ustrojowym obecna jest duża organizacja.

ŹRÓDŁA PRAWA USTROJOWEGO ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

1. Konstytucja

2. Umowy międzynarodowe ratyfikowane za zgoda wyrażoną w ustawie i prawo UE

3. Ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy, pozostałe umowy ratyfikowane

4. Akty wewnętrznie obowiązujące, tworzone przez organy administracji publicznej : rozporządzenia, akty prawa miejscowego

Konstytucja - akt prawny o szczególnej nazwie, uchwalany (uchwala Sejm przy udziale Prezydenta i Senatu) i zmieniany (ustawa o zmianie konstytucji) w szczególny sposób, posiadający najwyższą moc prawną (nadrzędność Konstytucji, wszystkie inne akty prawne muszą być z nią zgodne) spośród wszystkich aktów normatywnych w Polsce. Stosowana bezpośrednio. Posiada pośredni (instytucje, które nie powstały w tym celu, ale pełnią taką funkcję) i bezpośredni (instytucje stworzone by zapewniać przestrzegania Konstytucji) system gwarancji. Ma szczególną treść: reguluje ustrój państwa, określa suwerena i sposób sprawowania władzy, status prawny jednostki, postanowienia dotyczące zmiany swoich przepisów, ustala katalog źródeł prawa powszechnie obowiązującego.

Ratyfikowane umowy międzynarodowe - umowy międzynarodowe to wspólne i zgodne oświadczenia podmiotów prawa międzynarodowego (państw, organizacji międzynarodowych, stolicy apostolskiej), które tworzą prawo. Muszą być zgodne z konstytucją. Po ratyfikacji i promulgacji w Dzienniku Ustaw stosowane są bezpośrednio. Zawierane przez Radę Ministrów. Ratyfikacja:

1. za zgoda wyrażoną w ustawie - mają pierwszeństwo przed ustawą; dotyczą:

• pokoju, sojuszy, układów politycznych lub wojskowych

• wolności, praw i obowiązków obywatelskich określonych w Konstytucji

• członkostwa Polski w organizacjach międzynarodowych

• znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym

• spraw uregulowanych w ustawie lub dla których Konstytucja wymaga ustawy

ratyfikowane bezpośrednio (np. referendum) - ustępują ustawie, ale mają pierwszeństwo przed innymi aktami prawodawczymi; dotyczą:

• przekazania organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach

Prawo UE / prawo Wspólnot Europejskich [ ŹRÓDŁA]

1) prawo pierwotne, tworzone bezpośrednio przez państwa członkowskie

• Europejska Wspólnota Węgla i Stali 1951

• Europejska Energii Atomowej „Euroatom” 1957

• Europejska Wspólnota Gospodarcza 1957

• Jednolity Akt Europejski 1986

• Traktat z Maastricht (Traktat o UE) 1992

• Traktat Amsterdamski (poprawki do poprzednich) z 1997 i Traktat z Nicei z 2000 (reforma instytucjonalna UE)

2) ogólne zasady prawa i prawo zwyczajowe

3) umowy międzynarodowe zawierane z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi; w tym traktaty akcesoryjne (umową międzynarodową zawartą między państwami członkowskimi Unii Europejskiej a państwem kandydującym, której przedmiotem jest członkostwo kraju kandydującego w Unii Europejskiej; określa warunki przystąpienia)

4)prawo wtórne, tworzone przez organy UE

1. Rozporządzenia - wydawane przez RUE, czasem KE (rozporządzenia wykonawcze) na podstawie uprawnień wynikających z traktatów. Są to generalnio-abstrakcyjne akty bezpośrednio obowiązujące na terytorium państwa członkowskiego. Charakter wiążący. Prowadzą do unifikacji prawa. Adresaci: państwa członkowskie, osoby prawne i fizyczne mające siedzibę/miejsce zamieszkania na terytorium państwa członkowskiego.

2. Dyrektywy - określają cele do zrealizowania i ich terminy dla państw członkowskich. Prowadzą do harmonizacji prawa. Aby zostały wcielone w życie musi zostać wydany akt prawa krajowego je realizujący. Charakter wiążący.

3. Decyzje - indywidualno-konkretne akty skierowane do państw członkowskich i osób prawnych mających na ich terenie siedziby. Charakter wiążący.

4. Zalecenia - brak charakteru wiążącego (soft-law). Zajmują stanowisko w określonej sprawie i sugerują podobne.

5. Opinie - brak charakteru wiążącego (soft-law). Wyrażają tylko stanowisko.

5)porozumienia między państwami członkowskimi

Ustawa - generalno-abstrakcyjny akt prawny uchwalany w Polsce przez Sejm za zgodą Senatu. Nie powinna regulować spraw uregulowanych przez Konstytucje. Mogą być nowelizowane. Są tekstem autentycznym. Akty podustawowe muszą być z nimi zgodne, a ustawy muszą być zgodne z umowami międzynarodowymi, które ratyfikowały oraz Konstytucją. Specyficzne ustawy: ustawa budżetowa, ustawa o ratyfikacji umowy międzynarodowej, ustawa o zmianie Konstytucji. Kodeks to akt normatywny wydany w formie ustawy regulujący całość lub część stosunków składających się na sferę życia publicznego.

Rozporządzenia - wydawane na podstawie upoważnienia ustawowego w celu wykonania ustawy. Upoważnienie powinno określać organ i zawierać wytyczne dotyczące treści aktu. Muszą być zgodne z Konstytucją, ustawami i umowami międzynarodowymi. Zakaz subdelegacji (nie można przekazać otrzymanych kompetencji innemu organowi). Ogłaszane w Dzienniku Ustaw. Rozporządzenia wydają: Rada Ministrów i jej Prezes, Prezydent, KRRiT, ministrowie kierujący działem administracji rządowej

Rozporządzenia z mocą ustawy - wydaje je Prezydent na wniosek Rady Ministrów w czasie stanu wojennego, gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzenie. Musi zostać zatwierdzone na najbliższym możliwym posiedzeniu Sejmu. Dotyczy zasad działania organów władzy publicznej, ich zakresu oraz sposobu wyrównywania strat majątkowych wywołanych przez stan wojenny.

Akty prawa miejscowego (terenowe źródła prawa) - wydawane przez organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej na podstawie upoważnienia ustawowego i w jego granicach (nie muszą być wydawane w celu wykonania ustawy!). Obowiązują tylko na obszarze działania organu, który sprawuje władze na nim władzę. Podział:

• O charakterze samoistnym (np. statut gminy)

Wydawane na podstawie upoważnienia ustawowego zawartego w ustawie dotyczącej ich wydawania. Szczególną odmianę stanowią akty porządkowe wydawane w sytuacjach nagłych (gdy chodzi o zagrożenie życia, mienia, środowiska naturalnego, porządku i spokoju). Ich wydawanie jest nieuregulowane w aktach prawa powszechnie obowiązującego.

• O charakterze wykonawczym (np. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego)

Wydawane na podstawie upoważnienia zawartego w szczególnych ustawach z zakresu prawa materialnego. Mają charakter wykonawczy w stosunku do tych ustaw.

ORGANY UPOWAŻNIONE DO STANOWIENIA AKTÓW PRAWA MIEJSCOWEGO

1. Gmina - > Rada Gminy (uchwały), wyjątkowo wójt (zarządzenia dotyczące przepisów porządkowych w nagłych przypadkach)

2. Powiat - > Rada Powiatu (uchwały), wyjątkowo zarząd powiatu (uchwały dotyczące przepisów porządkowych w nagłych przypadkach)

3. Województwo - > Sejmik Województwa (uchwały), wojewoda i określone organy administracji niezespolonej (rozporządzenia), przepisy porządkowe nie są stanowione!

AKTY WEWNĘTRZNIE OBOWIĄZUJĄCE

Mogą dotyczyć wyłącznie jednostek organizacyjnych podległych organowi wydającemu ten akt. Nie mogą być podstawą wydania decyzji regulującej sprawy obywatela. Wydawane na podstawie ustawy. Kategorie:

• Zarządzenia - wydawane przez organy jednoosobowe (np. premiera, ministrów, Prezydenta, rektora) na podstawie upoważnień ustawowych

• Uchwały - wydawane przez organy kolegialne (np. Radę Ministrów, Radę Gminy, Senat uczelni) na podstawie upoważnień ustawowych

• Akty kierownictwa wewnętrznego - nie są wydawane na podstawie upoważnienia ustawowego, lecz na podstawie normy zawierającej kompetencje kierownicze („norma kierownicza”), Są to: instrukcje, wytyczne, okólniki, regulaminy

• Szczególnymi aktami prawa ustrojowego są statuty (określają strukturę i zakres funkcjonowania podmiotów administracji publicznej) i regulaminy (są szczegółowe; określają tryb funkcjonowania w ramach określonej przez statuty struktury).

PUBLIKATORY PRAWA USTROJOWEGO

• Dziennik Ustaw - Konstytucja, ustawy, rozporządzenia z mocą ustawy, rozporządzenia, ratyfikowane umowy międzynarodowe

• Dziennik Urzędowy UE - prawo UE

• Dziennik Urzędowy Monitor Polski - uchwały RM, zarządzenia Prezesa RM i Prezydenta

• Dzienniki Urzędowe poszczególnych ministrów kierujących działami administracji publicznej (charakter wewnętrzny, akty są tworzone przez organ wydający dziennik)

• Dzienniki Urzędowe organów centralnych (charakter wewnętrzny, akty są tworzone przez organ wydający dziennik)

• Wojewódzkie Dzienniki Urzędowe - akty prawa miejscowego

Pozostałe akty nie muszą być publikowane, muszą dotrzeć jednak bezpośrednio do adresatów.

ZASADY OGÓLNE PRAWA USTROJOWEGO (NORMY PRAWNE O PODSTAWOWYM ZNACZENIU)

• Zasada praworządności [art. 7 Konstytucji]

Organy władzy publicznej muszą działać na podstawie i w granicach prawa. Dotyczy to już wydanej decyzji. Gwarancje praworządności:

a) materialne - całokształt warunków ekonomicznych i społecznych sprzyjających przestrzeganiu prawa np. rozwój oświaty

3. formalne - całokształt środków politycznych i prawnych ustanowionych dla zabezpieczenia przestrzegania prawa przez wszystkich adresatów np. system kontroli nad organami administracji

4. przepisy proceduralne np. odwołania, skargi

5. majątkowa odpowiedzialność państwa za szkody wyrządzone działaniem funkcjonariuszy państwowych

6. kontrola zgodności rozporządzeń z Konstytucją, ustawami i ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi

7. odpowiednia kultura, wychowanie, wykształcenie i kwalifikacje zawodowe pracowników zatrudnionych w administracji (Europejski Kodeks Dobrej Administracji)

• Zasada legalności [art. 7 Konstytucji]

Każde działanie organu administracji powinno mieć swoją podstawę prawną, czyli powinno być oparte na normie upoważniającej do podjęcia określonego działania. Dotyczy to momentu podejmowania działań.

• Zasada pomocniczości (subsydiarności) [preambuła]

Organy administracji publicznej powinny być zlokalizowane możliwie najbliżej obywatela nie tylko w sensie przestrzennym, ale też by obywatele mogli w jak najszerszym zakresie uczestniczyć w sprawowaniu administracji publicznej (pośrednio i bezpośrednio). Państwo pomaga obywatelom i powinno ingerować tylko w sfery życia obywateli, w których obywatele sami nie są zdolni do wykonania/realizacji danych działań. Nie należy powierzać jednostce znajdującej się wyżej w hierarchii tego, co jednostka znajdująca się niżej może zrobić równie wydajnie.

• Zasada decentralizacji [art. 15 Konstytucji]

Ustrój terytorialny RP zapewnia decentralizacje władzy publicznej, istotą czego jest zagwarantowanie samodzielności i niezależności w podejmowaniu zadań. Utworzenie samorządów (np. terytorialny, zawodowy)

• Zasada jawności administracji [art. 61 Konstytucji] m.in.

• prawo obywatela do uzyskania informacji o działalności organów administracji publicznej, a także o osobach pełniących ich funkcję

• prawo do dostępu do dokumentów

• prawo do wstępu na posiedzenia organów kolegialnych

• informowanie uczestników postępowań o ich prawach i obowiązkach oraz wyjaśnienie przesłanek podejmowanych rozstrzygnięć

• jawność wolnych miejsc pracy zgłoszonych do urzędu i lokali mieszkaniowych

PODMIOTY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

• Podmioty, które wykonują administracje publiczną w znaczeniu przedmiotowym na podstawie prawa. Najważniejszą kategorię stanowią organy administracji publicznej, czyli człowiek/grupa ludzi, która:

1. jest wyodrębniona ze struktury organizacyjnej państwa/samorządu terytorialnego

2. została powołana w celu realizacji norm prawa administracyjnego (do stosowania tych norm w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu)

3. działa w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji

• Podział organów administracji publicznej

1. Ze względu na rodzaj struktury organizacyjnej do której organ należy:

1. organy administracji państwowej, w tym rządowej (np. Prezes RM, Wojewoda)

2. organy administracji samorządowej (np. Rada Gminy, Starosta)

2. Ze względu na terytorialny zakres działania

1. naczelne i centralne (obejmują całe terytorium państwa) np. minister

2. terenowe (obejmują jakąś część państwa) np. wojewoda

3. Ze względu na sposób kreowania

1. z wyboru (np. wójt)

2. z powołania (np. wojewoda)

3. z nominacji (np. Naczelnik Urzędu Skarbowego)

4. Ze względu na skład osobowy

1. jednoosobowe (np. Minister Finansów)

2. kolegialne (np. Rada Ministrów)

• Prezydent nie jest organem administracji publicznej, lecz wykonuje pewne sprawy z jej zakresu przy okazji. Podobnie organy jednostek pomocniczych samorządu terytorialnego (np. sołtys).

• Kompetencja to właściwość/zdolność organu administracji publicznej do podejmowania działania określonego przez prawo w wyznaczonym przez prawo zakresie spraw. Może być uprawnieniem jak i obowiązkiem (obowiązek podjęcia postępowania w sprawie działania). Jej zakres działania określają przepisy prawa ustrojowego, generalnie te, które powołują dany organ. Do podjęcia działań potrzebna jest norma kompetencyjna, która określa w jakiej prawnej formie może działać organ z w powierzonej mu sprawie. Charakter:

1. zewnętrzny - realizacja norm prawa materialnego; określone w prawie materialnym, procesowym i ustrojowym

2. wewnętrzny - zmierzają do budowy struktur administracyjnych i kształtowania ich wewnętrznego funkcjonowania; kompetencje do tworzenia/likwidowania podmiotów administracji publicznej; określone w prawie ustrojowym

Normy kompetencyjne powinny mieć charakter norm ustawodawczych.

• Konstrukcja:

• Upoważnienie do wykonywania kompetencji - może być przez organ (lub inny podmiot) innemu organowi/podmiotowi administracji publicznej lub pracownikowi urzędu. Możliwe, jeśli zezwala na to prawo. Jest to swego rodzaju pełnomocnictwo. Organ wydający nie traci kompetencji, a organ upoważniony wykonuje decyzje na rachunek i w imieniu tego organu. Sam nie staje się organem administracji publicznej, ponieważ nie otrzymuje tej kompetencji jako własnych. Celem jest odciążenie organu administracji publicznej.

• Przeniesienie kompetencji - dochodzi do utraty kompetencji przez organ dokonywujący przeniesienia. Organ na który to przeniesienie nastąpiło zyskuje ją jako własną. Na przeniesienie kompetencji musi zezwalać wyłącznie norma ustawowa. Organy administracji rządowej mogą zlecać zadania ze swego zakresu jednostkom samorządu terytorialnego. Do przeniesienia kompetencji może dojść wprost (ustawowo) lub pośrednio (porozumienie). Delegacja to przeniesienie części kompetencji organu wyższego na niższy z zakazem subdelegacji, a dewolucja to przejęcie przez organ wyższy kompetencji organu niższego.

• Podmioty administracji publicznej (rodzaje):

• URZĘDY

• znaczenie potoczne: zespół kompetencji związanych z danym podmiotem

• sensu stricto: zorganizowany zespół osób związanych z organem administracji publicznej i przydzielony mu do pomocy w wykonywaniu jego zadań. Jest to zawsze aparat pomocniczy.

Prezes UOKiK jest organem, a UOKiK jest urzędem.

• SAMORZĄDY - wyodrębniona grupa społeczna, która ma pewną samodzielność (ale musi działać w granicach prawa) w decydowaniu o istotnych dla niej sprawach. Może działać pośrednio (poprzez demokratycznie wybrane przedstawicielstwo) lub bezpośrednio. Musi to być grupa powołana do wykonywania zadań z zakresu administracji publicznej i jej członkostwo musi powstawać z mocy prawa. Ich istnienie zależy od zasad: decentralizacji i subsydiarności. Są 2 rodzaje samorządów:

1. Terytorialny - wyodrębniony ze względu na kryterium zamieszkania na określonym terytorium. W Polsce są 3 szczeble: gminny, powiatowy, województwa. Wszystkie osoby zamieszkujące gminę/powiat/województwo tworzą jej/jego samorząd.

2. Specjalne - wyodrębniony ze względu na kryterium wykonywania określonego zawodu (np. samorząd zawodowy adwokatów, lekarzy) lub kryterium zawodowo-gospodarcze (samorząd rolniczy).

• ZAKŁADY ADMINISTRACYJNE (PUBLICZNE) - wyodrębniona jednostka organizacyjna utworzona przez organ administracji publicznej w celu bezpośredniego świadczenia usług niematerialnych i o szczególnym znaczeniu społecznym na rzecz (tylko) użytkowników zakładu.. Wyposażone zostały w tzw. zakres władztwa zakładowego, co przejawia się tym, że mają prawo wydawać akty normatywne (np. regulamin funkcjonowania szpitalu) lub polecenia do użytkowników zakładu. Cele zakładu określają granice jego władztwa. Jeśli akty normatywne/polecenia wykraczają poza relacje zakład-użytkownik (stosunek administracyjnoprawny) to stają się one decyzjami administracyjnymi i mogą zostać zaskarżone (zastosowanie ma k.p.a). Wydatki pokrywane są z budżetu państwa lub budżetu lokalnego. Nie wszystkie posiadają osobowość prawną. Przykłady: zakład opieki zdrowotnej, szkoła publiczna, przedszkole, biblioteki, muzea.

• PODMIOTY SPOŁECZNE, którym państwo zleca funkcje administracji publicznej lub, które wykonują zadania z zakresu administracji publicznej na zasadzie zlecenia czy też akceptacji tej działalności przez państwo. Są to:

1. przedsiębiorstwa (państwowe i komunalne) - samodzielne, samorządne i samofinansujące się. Tworzone na mocy decyzji organu założycielskiego. Z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego zyskują osobowość prawną (muszą być zarejestrowane). Cel: zysk, cele produkcyjne, świadczenie usług niemających zasadniczego znaczenia dla bytu człowieka. Użytkownika przedsiębiorstwa z przedsiębiorstwem łączy stosunek cywilnprawny. Obligatoryjne organy: dyrektor, rada pracownicza, ogólne zebranie pracowników (lub zebranie delegatów). Działa na podstawie swego statutu i regulaminu.

2. organizacje społeczne - organizacja niepaństwowa (nie mieści się ani w administracji państwowej ani w samorządach), która jest samodzielna organizacyjnie i oparta na dobrowolności uczestnictwa. Mogą stosować przymus organizacyjny jak i państwowy. Np. stowarzyszenia, fundacje, związki zawodowe, partie polityczne

3. spółki handlowe (z.o.o., akcyjne) - to samo co przy osobach fizycznych.

Zlecenie funkcji polega na upoważnieniu podmiotów (ich organów) do wydawania decyzji administracyjnych. Może nastąpić bezpośrednio w drodze ustawy lub ustawa będzie tylko podstawą do wydania takiego upoważnienia. Wykonywanie zadań z zakresu administracji publicznej przez podmioty społeczne odbywa się w formie nie-władczej (nie wynika to z władztwa państwowego). Zlecanie zadań łączy się z zasadą decentralizacji (gdyż są to podmioty samodzielne) i subsydiarności (by zbliżyć się do obywateli). Zlecenia są bardzo efektywne, bo przyspieszają wykonanie zadania, zwłaszcza wtedy gdy potrzebna jest współpraca z ludnością. Spełnienie zlecenia musi mieć taką samą formę, jaką miałaby dana czynność wykonywana przez organy państwowe.

• OSOBY FIZYCZNE - pojedyncze podmioty wykonujące zadania z zakresu administracji publicznej na zasadach podobnych do podmiotów społecznych. Podstawę dla realizacji tych zadań stanowi ustawa lub decyzja administracyjna wydana na podstawie upoważnienia ustawowego. Np. zgodnie z ustawą osoby fizyczne po uzyskaniu zezwolenia mogą zakładać szkoły niepaństwowe.

STRUKTURA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

• STRUKTURA RESORTOWA (pionowa) - powstaje poprzez wydzielenie podmiotów administracji publicznej według przedmiotu ich kompetencji. Powstają tzw. resorty. Resort to wyodrębniony organizacyjnie zespół podmiotów zajmujących się sprawami jednorodnymi lub pokrewnymi. Struktura resortowa występuję przede wszystkim w administracji rządowej. Można ją odzwierciedlić na podstawie działów administracji rządowej. Dział administracji rządowej to dziedzina administracji publicznej w znaczeniu przedmiotowym, czyli zespół spraw wyodrębnionych z przedmiotowego punktu widzenia (jednorodnych lub pokrewnych). Każdym działem kieruje właściwy minister, z tym że 1 minister może kierować kilkoma działami. Do działów przypisane są także organy nadzorowane przez kierujących nimi ministrów (mogą być wyższego szczebla niż pozostałe). Charakter pionowy przejawia się tym: minister -> organy wyższego stopnia -> organy niższego stopnia. Np. budownictwo: minister właściwy do spraw budownictwa -> główny inspektor nadzoru budowlanego -> wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego.

• STRUKTURA TERYTORIALNA (pozioma) - związana z podziałem terytorialnym państwa i zasadą subsydiarności. Podział terytorialny to względnie trwałe rozczłonkowanie przestrzenne państwa dokonywane albo dla pewnej grupy albo tylko dla określonych podmiotów państwowych i niepaństwowych (lecz wykonujących zadania państwa). Dotyczy on głównie podmiotów administracji publicznej i może uwzględniać następujące czynniki: geograficzne, demograficzne, komunikacyjne, kulturowe, etnograficzne, polityczne, historyczne, narodowościowe, wyznaniowe. Trzy rodzaje podziału terytorialnego:

1. zasadniczy

Podział tworzony dla terenowych organów administracji rządowej i samorządowej o kompetencjach ogólnych i wykonywujących zadania publiczne o zasadniczym znaczeniu dla państwa. Trzy stopniowy podział :

1. gmina

Jednostka podstawowa. Tworzy ją Rada Ministrów. Ma ona kompetencje do łączenia/dzielenia/likwidacji/ustalania granic (w drodze rozporządzeń RM z jej własnej inicjatywy lub na wniosek zainteresowanej Rady Gminy po uprzednich konsultacjach z jej mieszkańcami). Jeśli RM robi to z urzędu to musi zasięgnąć opinii Rady Gminy i uprzednio skonsultować się z mieszkańcami. Granice należy kształtować by były jednorodne ze względu na układ osadniczy i przestrzenny, uwzględniając więzi gospodarczo-kulturowo-społeczne, i aby można było sprawnie wykonywać zadania. RM ma kompetencje do nadawania gminom statusu miasta w drodze rozporządzenia. Miasto może być utworzone z miejscowości na terenie gminy (miejskiej, wiejskiej) z uwzględnieniem infrastruktury i układu urbanistycznego.

2. powiat

Analogiczne zasady co gmina. RM tworzy i przekształca go w drodze rozporządzeń po zasięgnięciu opinii Rady Powiatu. Powiaty dzielą się na:

• ziemskie (tworzone przez kilka sąsiadujących gmin)

• grodzkie ( tam gdzie jest 1 gmina o charakterze miejskim, której to nadano status powiatu)

Istnieją 3 kategorie miast na prawach powiatu:

• w przeddzień wejścia w życie uchwały z 31.12.1998 r liczyły >100 tyś. Mieszkańców

• przestały być siedzibą wojewody po reformie (01.01.1999)

• zyskały swój status w związku z reformą (np. Sopot)

1. województwa

Ustanowione przez ustawę z dnia 05.06.1998 roku. Tworzenie/zniesienie województwa wymaga zmiany ustawy. W odniesieniu do zmiany granic wymagane jest rozporządzenie RM (po uprzednim zasięgnięciu opinii organów stanowiących jednostki samorządu terytorialnego których ta zmiana dotyczy).

WOJEWÓDZTWO (jest ich 16)	SIEDZIBA WOJEWODY	SIEDZIBA SEJMIKU WOJEWÓDZTWA
Pomorskie	Gdańsk	Gdańsk
Zachodnio-pomorskie	Szczecin	Szczecin
Lubuskie	Gorzów Wlkp	Zielona Góra
Wielkopolskie	Poznań	Poznań
Kujawsko-pomorskie	Bydgoszcz	Toruń
Warmińsko-mazurskie	Olsztyn	Olsztyn
Podlaskie	Białystok	Białystok
Mazowieckie	Warszawa	Warszawa
Łódzkie	Łódź	Łódź
Świętokrzyskie	Kielce	Kielce
Lubelskie	Lublin	Lublin
Podkarpackie	Rzeszów	Rzeszów
Małopolskie	Kraków	Kraków
Śląskie	Katowice	Katowice
Opolskie	Opole	Opole
Dolnośląskie	Wrocław	Wrocław

2. pomocniczy

Podział uzupełniający podział zasadniczy o charakterze pomocniczym. Brak własnych kompetencji z zakresu administracji publicznej. Tworzone są mniejsze jednostki, które wykonują zadania z zakresu zarządzania i korzystania z mienia komunalnego (dotyczy to zwłaszcza gmin). Tworzone są przez Radę Gminy po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami wg zasad określonych przez statut gminy. Są to:

• sołectwa o charakterze wiejskim

• dzielnice/osiedla o charakterze miejskim

• miasta położone na terenie gminy

• inne (np. kolonie).

3. specjalny

Tworzone dla organów o kompetencjach specjalnych (dotyczy to jakiegoś działu administracji rządowej), którym powierzenie pewnych zadań nie byłoby celowe. Dotyczą organów administracji niezespolonej (terenowej) lub samorządów zawodowych. Np. okręgi wojskowe, okręgi urzędów górniczych, okręgi morskie.




PODMIOTY ADMINISTRACJI

PUBLICZNEJ






































ADMINISTRACJA RZĄDOWA

• Organy naczelne i centralne obejmują swym zasięgiem całe terytorium kraju, a terenowe jakiś teren.

• Organy naczelne: Rada Ministrów, Premier, ministrowie, przewodniczący komitetów wchodzących w skład RM. Powoływane są przez Prezydenta i są zwierzchnie w stosunku do pozostałych organów administracji publicznej.

• Organy centralne podlegają organom naczelnym. Np. Prezes GUS

• Organy terenowe obejmują województwa i powiaty.

1. województwa

• charakter zespolony - wojewoda oraz działający pod jego zwierzchnictwem kierownicy zespolonych wojewódzkich służb inspekcji i straży np. komendant wojewódzki policji

• charakter niezespolony - podmioty/organy, które nie podlegają zwierzchnictwu wojewody np. Dyrektor Urzędu Morskiego

• powiat

- charakter zespolony - starosta (nie jest to organ administracji rządowej! Pełni tylko niektóre takie funkcje) i pozostający pod jego zwierzchnictwem kierownicy powiatowych służb inspekcji i straży.

ADMINISTRACJA POZARZĄDOWA

• organy podległe administracji rządowej, takie jak agencje rządowe (często podlegają ministrowi) i fundusze państwowe (podlegają NFZ)

• organy niepodległe administracji rządowej: Prezydent RP, organy państwowej inspekcji pracy, KRRiT, organy NBP.

INNE

• zakłady administracyjne

• podmioty fizyczne o charakterze podmiotów administracji publicznej

• podmioty społeczne

RELACJE MIĘDZY PODMIOTAMI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

1. Jak działa administracja publiczna? Czy podmioty są samodzielne czy podporządkowane?

1. ujęcie statyczne: analiza zachodzących w danym układzie relacji

2. ujęcie dynamiczne: procesy prowadzące do powstania relacji (centralizacji, decentralizacji).

Istotą CENTRALIZACJI jest hierarchiczne podporządkowanie organu niższego stopnia organom wyższego stopnia (a nie skupienie władzy). Organ niższy nie może samodzielnie określać pola swojego działania. To organ wyższy kieruje działaniem organu niższego za pomocą poleceń, instrukcji, wytycznych itp.. Przejrzysty układ kompetencji. Powinna istnieć tam, gdzie jest niezbędna (podstawą powinna być decentralizacja). Brak wpływów lokalnych. Sytuacja dobra dla organów kierujących. Występują także relacje przełożony-podwładny o charakterze:

• Służbowym - organ zwierzchni może wydawać wiążące polecenia służbowe i akty o charakterze generalnym

• Osobowym - wyraża się w prawie przysługującym organowi wyższemu: prawie dosadzania, nagradzania, karania, awansowania, degradowania, pociągnięcia do odpowiedzialności.

W DECENTRALIZACJI nie ma podporządkowania, zależności służbowej/osobowej, kierownictwa. Istotą jest samodzielność w wykonywaniu własnych zadań i kompetencji, a także niezależność od innych podmiotów. Jednakże nie mają one charakteru bezwzględnego - są ograniczone przez prawo i nadzór (prawo musi wskazać organ nadzorujący i przysługujące mu środki <- kryterium legalności). Zaletą decentralizacji jest to, że następuje zbliżenie do ludzi zainteresowanych rozstrzygnięciem. Podmioty zdecentralizowane to przede wszystkim podmioty samorządowe i inne. Rodzaje decentralizacji:

• Terytorialna - wyposażenie organów administracji zarządzającej poszczególnymi jednostkami podziału administracyjnego w taki stopień samodzielności wobec organów nadrzędnych, że zostają one uznane za zdecentralizowane. Np. samorząd terytorialny

• Rzeczowa - powierzenie samodzielnym organom lub organizacjom (zazwyczaj samorządowym) zarządzania określonymi rodzajami spraw. Np. PAN

AUTONOMIA. Pewne organy działające na autonomicznej części terytorium mające kompetencje ustawodawczą.

1. Ile jest podmiotów administracji publicznej wyposażonych w kompetencje?

1. ujęcie statyczne: układ nieregulowany przez prawo

2. ujęcie dynamiczne: proces prowadzący do powstania układu

Koncentracja i dekoncentracja to procesy, które mogą zachodzić tylko w układach scentralizowanych. Dekoncentracja nie uchyla hierarchicznego podporządkowania. Dekoncentracja przekazuje zadania, a decentralizacja zadanie i władze.

KONCENTRACJA to skupienie władzy w rękach nielicznej grupy podmiotów (znaczenie statyczne).

DEKONCENTRACJA to rozproszenie kompetencji na większą liczbę podmiotów (znaczenie statyczne). Proces dekoncentracji może doprowadzić do powstania struktury zdecentralizowanej (a więc układ zdecentralizowany ma zawsze charakter zdekoncentrowany). Rodzaje:

• Rzeczowa - rozkładanie kompetencji jednego organu na kilka organów tego samego szczebla

• Terytorialna - przenoszenie kompetencji organu wyższego stopnia na podległe mu organy terenowe

III. SPOSOBY WZAJEMNEGO ODDZIAŁYWANIA POMIĘDZY PODMIOTAMI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

• KONTROLA. Badanie działalności innego podmiotu i porównywanie tego stanu ze stanem pożądanym, co prowadzi do ustalenie ewentualnych różnic i ich przyczyn. Kontrola często kończy się sformułowaniem zaleceń do organu kontrolowanego jak usunąć rozbieżności i zapobiec im w przyszłości. Kontrolujący nie ma żądnych kompetencji władczych względem kontrolowanego (chyba, że uzyska upoważnienie). Zalecenia te mają charakter rad i nie można ich egzekwować siłą (więc nie są wiążące). W wypadkach wyjątkowych, w celu uniknięcia strat organ kontrolujący ma prawo wydawania poleceń do natychmiastowego usunięcia nieprawidłowości, tzw. zarządzeń doraźnych. Kontrola zgodnie z kryteriami:

• Rzetelności (staranność, sumienność, precyzja w działaniach, dokumentacja, przestrzeganie prawa)

• Legalności (działania/decyzje zgodne z obowiązującym prawem i aktami wewnętrznymi)

• Gospodarności (gospodarowanie budżetem w sposób oszczędny, ale zarazem efektywny)

• Celowości (używanie środków odpowiednich do osiągnięcia danego celu; cele muszą być wyznaczone przez prawo)

• Słuszności (sprawiedliwości)

• Polityczne

• NADZÓR. Obejmuje kontrolę, ale tylko tą, która jest połączona z uprawnieniami do władczego oddziaływania. Organ nadzorczy może w sposób wiążący wpływać na podmiot nadzorowany, może użyć władczych środków, a więc wymóc działalność zgodną z jego kryteriami. Prawo powinno określać środki nadzorcze i być podstawą prawną do ich zastosowania (zasada legalności). Środki nadzoru:

Podział 1:

• Merytorycznego - odnosi się do działalności np. stwierdzenie niezgodności z prawem

• Personalnego - dotyczy osób odpowiedzialnych za rozstrzygnięcia, np. zawieszenie takiej osoby

Podział 2:

• Prewencyjny - ma zapobiegać powstaniu jakichś nieprawidłowości na przyszłość, np. opiniowanie (char. niewiążący), uzgodnienie (organ nadzorowany przedstawia projekt rozstrzygnięcia, a organ nadzorczy wyraża pozytywne stanowisko), zatwierdzenie (organ nadzorujący wydaje rozstrzygnięcie i przedstawia je organowi nadzorczemu, a ten wyraża zgodę)

• Represyjny - zostało już podjęte rozstrzygnięcie i wyciąga się skutki prawne niezgodności, np. uchylenie aktu

• KIEROWNICTWO (obejmuje nadzór i kontrolę). Możliwość pełnej kontroli i stosowania wszelkich środków oddziaływania na podmiot (władczych i nie-władczych). Wiąże się z możliwością wydania poleceń służbowych w każdej sprawie. Charakterystyczne dla układu scentralizowanego.

• KOORDYNACJA (A<->koordynator i B<->koordynator). Ogół uprawnień określonego organu w stosunku do innych podmiotów (mu podporządkowanych jak i samodzielnych), które umożliwiają stosowanie środków służących zharmonizowaniu (wzajemnemu dostosowaniu) ich działalności. Koordynacja mieści się w pojęciu kierownictwa. Występuje zazwyczaj w strukturach niescentralizowanych. Sposobem koordynacji jest współdziałanie.

• WSPÓŁDZIAŁANIE. Bezpośrednia pozioma (A<->B)więź między podmiotami zdecentralizowanymi lub niezależnymi od siebie. Służy przełamywaniu podziałów resortowych, terytorialnych (współpraca między administracją rządową i lokalną), demokratyzacji procesów decyzyjnych i wzajemnej kontroli. We współdziałaniu można wyróżnić podmiot decydujący i współdziałający (działa incydentalnie, w części postępowania). Formy współdziałania:

• Przewidziane przez prawo ustrojowe - umożliwiają wspólne wykonywanie zadań z zakresu administracji publicznej

• Przewidziane przez prawo materialne - opiniowanie, wyrażanie stanowiska (oba mają charakter niewiążący), działanie w porozumieniu (musi dojść do jednomyślności poglądów i stanowisk).

PODMIOTY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ :ORGANY NACZELNE (4 kategorie):

• RADA MINISTRÓW. Posiada kompetencje generalne, tj. może zajmować się całą administracją publiczną. Jest organem kolegialny składającym się zawsze z Prezesa Rady Ministrów i ministrów. W jej skład mogą (ale nie muszą) wchodzić: wiceprezesi RM (nie ma obowiązku ich powoływania), przewodniczący komitetów określonych w ustawach. Możliwe jest łączenie funkcji (np. Prezes RM może być też i ministrem).

• POWOŁANIE [model uproszczony]

- Prezydent desygnuje premiera

- premier dobiera ministrów

- Prezydent zatwierdza skład, a Sejm udziela wotum zaufania

Prezydent na wniosek Prezesa RM może dokonywać zmian z składzie RM. Dymisja rządu następuje gdy: ukonstytuowany zostaje nowy Sejm, Prezes RM rezygnuje ze swego stanowiska, Sejm nie udzieli wotum zaufania, Sejm uchwali wotum nieufności.

• PODSTAWOWE ZADANIA:

- prowadzenie polityki wewnętrznej i zewnętrznej (zagranicznej) RP ( w zakresie w jakim nie czynią tego inne podmioty administracji publicznej)

- kierowanie administracją rządową

- kompetencje o charakterze wykonawczym (rozporządzenia zapewniające wykonywanie ustaw)

- ochrona interesów Skarbu Państwa, projekt budżetu i kierowanie jego wykonaniem

- bezpieczeństwo wewnętrzne i zewnętrzne, porządek publiczny

- ogólne kierownictwo w zakresie obronności kraju, stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji, zatwierdza i wypowiada umowy międzynarodowe

• SPOSÓB FUNKCJONOWANIA RM: Obraduje na posiedzeniach, które mają charakter niejawny, aczkolwiek RM ma obowiązek informować opinie publiczną o przedmiocie posiedzeń. Rozstrzygnięcia zapadają w drodze uzgodnienia, w ostateczności wskutek głosowania. Może także dojść do korespondencyjnego uzgodnienia stanowisk („droga obiegowa”).

• Przewodniczącym jest PREZES RADY MINISTRÓW:

- reprezentuje on RM i kieruje jej pracami (zwołuje posiedzenia, ustala porządek obrad, przewodniczy obradom).

- kieruje merytoryczną działalnością RM i ponosi za nią odpowiedzialność polityczną

- koordynuje i kontroluje pracę członków RM

- zapewnia wykonywanie polityki RM i określa tego sposoby

- kształtuje skład RM

Przewodniczący RM to organ samodzielny, podobnie członkowie RM są osobnymi organami. Członkowie RM mają realizować politykę rządu i ponoszą solidarną odpowiedzialność za działanie całej RM.

• SEKRETARZ RM przygotowuje posiedzenia rządu i obsługuje je. Przyjmuje on projekty dokumentów rządowych od wnioskodawców i przekazuje je członkom RM, opracowuje protokół. Powoływany przez Prezesa RM.

• ORGANY WEWNĘTRZNE RM mają charakter pomocniczy, także w stosunku do prezesa. Tworzone przez Prezesa RM z jego własnej inicjatywy lub na wniosek członka RM. W ich skład nie muszą wchodzić członkowie RM. Są to podmioty, które nie mają własnych kompetencji, lecz służą radą. Nie są organami administracji publicznej. Można podzielić je na:

a) obligatoryjne (muszą funkcjonować w RM)

1. Rada Legislacyjna. Organ opiniodawczo-doradczy w sprawach stanowienia prawa. Dokonuje ocen rządowych projektów ustaw.

2. Rządowe Centrum Legislacji. Zapewnia koordynacje działalności legislacyjnej organów administracji rządowej, szczególnie Prezesa RM i RM. Zapewnia też prawną obsługę RM poprzez opracowywanie rządowych projektów aktów prawnych.

b) fakultatywne (tworzone przez Prezesa RM lub RM)

1. Organy pomocnicze RM/Prezesa RM.

- stały komitet zajmujący się inicjowaniem, ustalaniem, uzgadnianiem rozstrzygnięć bądź stanowisk np. Komitet Ekonomiczny RM

- komitety doraźne (dla określonych kategorii spraw)

- rady i zespoły opiniodawcze/doradcze w sprawach należących do zakresu działania RM i jej Prezesa (np. Rada ds. Zrównoważonego Rozwoju)

2. Komisje kodyfikacyjne - opracowywanie kodeksów danych gałęzi prawa

3. Komisje wspólne - ich celem jest wypracowanie wspólnego stanowiska w sprawach ważnych dla polityki rządu i interesów samorządu terytorialnego, tworzą je reprezentanci rządu i przedstawiciele określonych instytucji/środowiska, którzy są zainteresowani dany rozstrzygnięciem

• PEŁNOMOCNICY RZĄDU. Ustanawiani są przez RM w drodze rozporządzenia do określonych spraw, których powierzenie ministrom nie byłoby celowe. Może nim być zwłaszcza sekretarz stanu, podsekretarz stanu, wojewoda. Nie mają własnych kompetencji i nie są organami administracji publicznej. Rząd powołuje stanowisko, a Prezes RM konkretną osobę na nie. Np. pełnomocnik ds. rządowego programu budowy dróg krajowych i autostrad.

• PREZES RM (jako samodzielny organ). Jest organem o charakterze generalnym, który pełni funkcje łącznika całej administracji rządowej.

• GŁÓWNE ZADANIA:

- wydawanie rozporządzeń i zarządzeń [funkcje prawodawcze]

- jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej

- dokonuje obsady personalnej szeregu organów administracji publicznej (np. wojewody) [funkcje personalne]

- kompetencje nadzorcze względem niektórych organów centralnych, a także samorządu terytorialnego. [funkcje nadzorcze]

-powołuje i odwołuje Szefa Kancelarii Prezesa RM, sekretarzy i podsekretarzy stanu

• Jego zastępcą jest WICEPREZES RM. Jest stałym pomocnikiem Prezesa RM. Nie jest organem administracji publicznej i nie posiada własnych kompetencji. Wykonuje tylko powierzone mu zadania w imieniu premiera. W razie tymczasowej nieobecności lub przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezesa RM jest jego zastępcą.

• Prezes posiada aparat pomocniczy - KANCELARIA PREZESA RM. Jej zakres zadań i organizacje określa statut nadany przez Prezesa RM w drodze rozporządzenia. Obsługuje ona także RM, wiceprezesa RM, Radę Legislacyjną i inne podmioty o charakterze fakultatywnym. Pełni funkcje urzędu RM i jej Prezesa. Kieruje nią Szef powołany przez Prezesa RM. Z upoważnienia Prezesa RM realizuje szereg zadań:

- o charakterze kontrolnym

- o charakterze koordynacyjnym

- wskazanych przez RM

- działania prognostyczno-analitycze (ocena skutków społeczno-gospodarczych projektowanych regulacji)

- realizacja polityki kadrowej administracji rządowej

- wydaje Dziennik Ustaw RP i Dziennik Urzędowy RP „Monitor Polski”

- obsługa informacyjna oraz prasowa

• MINISTROWIE

Obecnie nie mamy stałego katalogu ministrów. Prezes RM każdorazowo decyduje ilu ich będzie, jaka będzie ich nazwa i zakres działania. Dzięki temu można ich dopasowywać do działań politycznych. Prezes RM wydaje odrębne rozporządzenie co do każdego ministra. Jeśli jest to minister resortowy, to oprócz powyższych musi/szą zostać wskazany/e dział/y którym/i będzie zarządzać, kto będzie go obsługiwał, jakie organy będą mu podległe i jakie będzie nadzorował.

• RESORTOWI. Kierują określonymi działami administracji rządowej. Zakres działania określony w rozporządzeniach Prezesa RM. Ministra resortowego określa się także mianem ministra właściwego do spraw danego działu. Minister wykonuje swoje zadania przy pomocy ministerstwa oraz sekretarzy i podsekretarzy stanu. Wiceministrowie (nie są organami administracji publicznej, podobnie jak sekretarz i podsekretarz stanu) wykonują polecania ministra i mu pomagają. Sekretarz stanu ma pierwszeństwo przy zastępowaniu ministra (jest wyższy rangą niż podsekretarz). Osoby na stanowiska sekretarza i podsekretarza stanu wybiera Prezes RM na wniosek właściwego ministra, który tez ustala ich zakres czynności (zawiadamiając o tym Prezesa RM). Są to stanowiska ściśle polityczne (odwołani zostają oni wraz ze zmianą RM, podobnie wojewodowie). Premier nie kształtuje działów administracji publicznej, lecz dokonuje powierzenia ministrom kierownictwa działami ustalonymi w drodze ustawowej. Istnieje 30 działów administracji publicznej, które mogą być swobodnie łączone. Wyjątki:

1) Urzędem Ministra Obrony Narodowej może kierować tylko Minister Obrony Narodowej [przepis końcowe o działach administracji publicznej].

2) Są 3 działy, które muszą (musi te 3, może też i inne)być kierowane tylko przez jednego ministra: budżet, finanse publiczne, instytucje finansowe . W praktyce jest nim Minister Finansów. [cześć ogólna]

Funkcje ministrów resortowych:

- kieruje, nadzoruje, tworzy/likwiduje. obsadza i kontroluje działalność podporządkowanych mu jednostek

- obowiązek inicjowania i opracowania polityki RM w stosunku do działu, którym kieruje (powinien na posiedzeniu RM przedkładać projekty aktów normatywnych)

-może wydawać wytyczne i polecania wiążące kierowników podlegających mu jednostek w celu dostosowania do polityki RM (są one ograniczone: mogą dotyczyć tylko rozstrzygnięć co do istoty sprawy, która ma być załatwiona w drodze decyzji administracyjnej)

- współdziała z członkami RM

- występuje do Prezesa RM o powołanie zespołów międzyresortowych do wykonywania zadań wykraczających poza jego zakres

- po zawiadomieniu Prezesa RM powołuje rady i zespoły jako organy pomocnicze w sprawach należących do zakresu jego działania

• BEZ TEKI („z powierzenia”). Wykonują zadania powierzone im przez premiera. Działają na jego zlecenia i z jego upoważnienia. Premier obdarza ich częścią swych zadań i kompetencji, powierza ich realizacje. Ustanawiani przez premiera w drodze tzw. rozporządzenia atrybucyjnego (jest spersonifikowane; zmiana osobowa powoduje to, że trzeba wydać nowe rozporządzenie). Wskazane jest w nim także ministerstwo lub inny urząd administracji publicznej, który ma ich obsługiwać. Minister bez teki nie kieruje żadnym działem i nie jest organem administracji publicznej. Ich powołanie zależy od `widzimisie' Prezesa RM. Np. Minister Koordynator ds. Służb Specjalnych

• MINISTERSTWO. Tworzone (w drodze rozporządzenia) i znoszone przez RM. Jego szczegółową strukturę określa statut nadawany przez Prezesa RM. W każdym tworzy się gabinet polityczny ministra. Są 4 podstawowe komórki organizacyjne( ustawa o RM):

• Departamenty - sprawy merytoryczne ministerstwa

• Biura - obsługa administracyjno-organizacyjne ministerstwa

• Sekretariaty - obsługa ministra, komitetów, rad i zespołów

• Wydziały - jednostki organizacyjne tworzone w departamentach i biurach

Nadzór nad powyższymi sprawuje dyrektor generalny ministerstwa.

Ciała doradczo-opiniodawcze (np.):

1. Państwowa Rada Ochrony Przyrody i Środowiska (minister właściwy ds. ochrony środowiska)

2. Krajowa Rada Transplantacyjna (przy ministrze właściwym ds. zdrowia)

• PRZEWODNICZĄCY KOMITETÓW WCHODZĄCYCH W SKŁAD RM

Komitety to ciała kolegialne. Ich przewodniczący poza funkcją podmiotu kierującego ich działalnością są również samodzielnymi jednoosobowymi organami administracji publicznej. Jego uprawnienia są analogiczne do uprawnień ministrów.

• Komitet Integracji Europejskiej zajmuje się prognozowaniem i koordynowaniem polityki integracyjnej Polski ze strukturami UE poprzez działania dostosowujące system polski do standardów europejskich. Prognozuje i koordynuje ciałami całej administracji państwowej w zakresie pomocy zagranicznej (głównie finansowej). Skład:

1. przewodniczący (jedyny z tej kategorii)

2. ministrowie kierujący działami ściśle związanymi z integracją europejską

3. sekretarz

4. urząd KIE

• Przy RM działa także Kolegium ds. Służb Specjalnych. Jest to organ opiniodawczo-doradczy w sprawach programowania, nadzorowania i koordynowania działalności Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i podobnych. Skład: Prezes RM (jako przewodniczący), sekretarz, Minister Obrony Narodowej i właściwi ministrowie ds. wewnętrznych, zagranicznych, finansów publicznych oraz Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego. W posiedzeniach mogą uczestniczyć m.in. Szef ABW i AW.

PODMIOTY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ: ORGANY CENTRALNE (tzw. urzędy centralne)

Obejmują całe terytorium kraju, ale podlegają organom naczelnym. Ich szefowie/kierownicy nie wchodzą w skład RM. Są tworzone w drodze ustawowej (nie konstytucyjnej) i wyjątkowo na podstawie rozporządzeń. Poszczególne osoby są do nich powoływane przez Premiera (a organy naczelne przez Prezydenta). Duże podobieństwo do organów naczelnych, ale nie mogą wydawać rozporządzeń. Wszystkie mają kompetencje specjalne - wyodrębniony zakres, którym się zajmują. Podlegają nadzorowi określonego ministra (resortowego) lub Prezesa RM. Są to zazwyczaj organy jednoosobowe. Gdyby był to organ kolegialny nosiłby nazwę komisji (np. Komisja Nadzoru Finansowego)

• Kompetencje:

a) kompetencje specjalne + podobne do organów naczelnych

b) nie mogą wydawać rozporządzeń

c) realizują kierunki kierunki/linie rozwoju polityki wyznaczaną przez organy naczelne

• Dzielą się na:

• Nadzorowane przez poszczególnych ministrów (np.:):

• Prezes Urzędu Patentowego RP

• Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad

• Główny Komendant Policji/Państwowej Straży Miejskiej

• Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego

• Nadzorowane przez Premiera:

1. Prezes Głównego Urzędu Skarbowego

2. Prezes Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego (i Wywiadu)

3. Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta

Organy te posiadają swoje organy pomocnicze. Przykłady: Prezes GUSu ma cały urząd jako aparat pomocniczy, a Komendant Główny Policji Komendę Główną.

Organy centralne są zwierzchnie w stosunku do terenowych, np.: Komendant Główny w stosunku do Komendanta Wojewódzkiego. Wyjątkowo może nie być odpowiednika terenowego (np. Prezes Urzędu Patentowego)

Istnieją takie organy, które mimo zakresu swych kompetencji i zakresu działania, nie są organami centralnymi, lecz centralnymi organami administracji. Podlegają one Sejmowi. Np. Główny Inspektor Danych Osobowych

Agencje (nie są organami administracji centralnej) tworzone są na mocy ustaw, które określają ich zakres działania i strukturę organizacyjną. Ich organem zarządzającym i wykonawczym jest prezes agencji powoływany/odwoływany przez Prezesa RM. Są 3 grupy:

1. ich szefowie mają pozycję prawną centralnych organów administracji rządowej (np. Szef ABW)

2. podmioty o charakterze spółek prawa handlowego wykonujące zadania o charakterze publicznym jako funkcje zlecone administracji

3. (najliczniejsze) państwowe jednostki organizacyjne posiadające osobowość prawną (np. Agencja Rynku Rolnego)

Istotnymi składnikami sytemu kontroli w Polsce są: inspekcje (np. Państwowa Inspekcja Sanitarna), dozory i nadzory (np. Urząd Dozoru Technicznego). Są to instytucje, podmioty zbiorcze będące organami inspekcji. Główni inspektorzy działający przy pomocy Inspektoratów zajmują pozycje centralnych organów administracji rządowej. Moją własne zadania i kompetencje. Podporządkowani są określonym ministrom i funkcjonują w strukturach działów administracji (wyjątek: Państwowa Inspekcja Pracy powiązana z Sejmem). Funkcje nadzorczo-regulatywne i kontrole w wydzielonych dziedzinach spraw.

PODMIOTY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ: ORGANY TERENOWE





• WOJEWODA

Posiada kompetencje ogólne dotyczące całej administracji publicznej. Może wydawać polecenia służbowe, tzw. polecenia celu Organ przewidziany przez Konstytucje, lecz szczegółowe kwestie dotyczące jego działania zawiera ustawa. Jest przedstawicielem RM w województwie. RM może ustanowić go pełnomocnikiem rządu. Jest powoływany i odwoływany przez Premiera na wniosek Ministra ds. Administracji Publicznej.

• Kompetencje (sprawy z zakresu administracji rządowej na szczeblu terenowym nie zastrzeżone na rzecz innych organów):

1. przedstawicielstwo RM w województwie

Odpowiada za wykonywanie polityki rządu na obszarze województwa. W tym zakresie pełni funkcje:

- kontrolne (kontroluje wykonywanie zadań przez organy zespolonej administracji rządowej, a także poprzez nie wykonuje polecenia Premiera i RM; kontroluje także podmioty nie należące do administracji zespolonej, ale wykonujące jej zadania np. samorząd terytorialny)

- koordynacyjne (dostosowanie do miejscowych warunków polityki rządu; wynika z tego kontrola i koordynacja zadań wynikających z tego dostosowania)

- reprezentacyjne (oficjalne spotkania itp.)

- kierownicze (w zagrożeniu istotnych dóbr społecznych zapewnia współdziałanie wszystkich jednostek administracji rządowej i samorządowej, kierując ich działalnością; może wydawać polecenia, które wiążą wszystkie organy administracji rządowej, a w przypadku zagrożenia, także administracji samorządowej; nie mogą one wskazywać rozstrzygnięcia co do istoty sprawy w decyzji administracyjnej)

2. zwierzchnictwo nad administracją zespoloną

Kieruje i koordynuje ją. Zapewnia warunki do jej skutecznego działania oraz ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania.

3. organ nadzorczy względem jednostek samorządu terytorialnego

Nadzór w oparciu o kryterium zgodności z prawem. Środku nadzoru określają odpowiednie ustawy.

4. organ wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym

W stosunku do organów administracji rządowej działających na szczeblu powiatowym (odwołania od decyzji), niekiedy w stosunku do organów samorządu terytorialnego (wyłącznie przypadki zadań zleconych z zakresu administracji rządowej.

5. reprezentowanie Skarbu Państwa

W stosunkach cywilno-prawnych o zasięgu wojewódzkim oraz o zasięgu lokalnym, gdzie jedną ze stron jest Skarb Państwa. Reprezentacja ta dotyczy głównie mienia powierzonego województwu w celu wykonywania jego zadań.

6. funkcja prawodawcza

• Organy nadzoru w stosunku do wojewody (nad jego działalnością):

1. Prezes RM (nadzór oparty na kryterium zgodności z polityką rządu)

Może on uchylać akty prawa miejscowego stanowione przez wojewodę (nie tylko gdy dojdzie do naruszenia kryterium politycznego, ale i gdy dokument będzie niezgodny z pozostałymi kryteriami nadzoru nad wojewodą). Jest on organem kierowniczym w stosunku do wojewody. Może wydawać mu zarządzenia i polecenia, a także kontrolować ich wykonywanie.

2. Minister właściwy ds. administracji publicznej (nadzór w oparciu o legalność, rzetelność i gospodarność)

• Aparat pomocniczy wojewody

1. zastępcy - I i II wojewoda. Powoływani i odwoływani przez premiera na wniosek wojewody. Zmieniają się wraz ze zmianą RM.

2. Urząd Wojewódzki - przy jego pomocy wojewoda wykonuje zadania. Na czele stoi Dyrektor Generalny. Dzieli się na wydziały, na czele z dyrektorami. Jego strukturę określa statut nadawany przez wojewodę, ale zatwierdzany przez Prezesa RM (określa on nazwy poszczególnych wydziałów w danym UW, zakres spraw, którymi ma się zajmować). Szczegółową organizację i tryb pracy określa Regulamin UW ustalany przez wojewodę. Wojewoda może na piśmie upoważnić pracowników UW do załatwiania spraw w jego imieniu i na jego odpowiedzialność.

3. Delegatury UW - tworzone przez wojewodę. Ich głównym celem jest usprawnienie działania zespolonej administracji wojewódzkiej. Delegatura jest aparatem pomocniczym działający poza siedzibą wojewody (na ogół inne miasto - byłe miasta wojewódzkie).

4. Przy wojewodzie działają też ciała doradcze - głównie Kolegium Doradcze UW (skład: wicewojewoda, Dyrektor Generalny UW, Komendant Wojewódzki Policji, Komendant Wojewódzki Straży Pożarnej

• Wojewódzka rządowa administracja zespolona

Administrację zespoloną tworzy wojewoda oraz działający pod jego zwierzchnictwem kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży. Kierownicy ci posiadają własne kompetencje i zadania, jak i wykonują je w imieniu wojewody. Nie muszą być omieć charakteru organu (gdy mają własne kompetencje przewidziane przez ustawę są organem , gdy nie - nie). Służby, inspekcje i straże to jednostki organizacyjne, które zostały wyodrębnione ze względu na kryterium przedmiotowe - zespół pewnych konkretnych spraw (np. policja, państwowa straż pożarna, inspekcja handlowa, inspekcja nadzoru budowlanego, inspekcja ochrony środowiska, kuratorium oświaty. W skład administracji zespolonej wchodzą: Wojewódzki Konserwator Zabytków/Przyrody, wojewoda (najistotniejszy), Wojewódzki Komendant Policji, Wojewódzki Komendant Straży Pożarnej, inspektorzy (gdy mogą wydawać decyzje administracyjne są organem, gdy nie - nie) itd. Istotą zespolenia jest zwierzchnictwo wojewody, jako organu o kompetencji ogólnej nad jednostkami o kompetencji szczegółowej. Wyżej wymienieni działają pod jego zwierzchnictwem i mają z nim wspólny aparat pomocniczy. Zespolenie następuje od względem tych samych zasad i kryteriów. Wojewoda jako zwierzchnik kieruje i koordynuje administracje zespoloną, zapewnia warunki do skutecznego jej działa i ponosi odpowiedzialność za rezultaty tych działań. Zwierzchnictwo/zespolenie to ma zatem :

1. charakter merytoryczny. Nie jest to typowe kierownictwo, bo wojewoda nie jest zwierzchnikiem służbowym, jego polecenia nie mogą dotyczyć wszystkich sprawi nie mogą wskazać ich trybu, a jedynie cel jaki ma zostać osiągnięty

2. charakter osobowy. Wojewoda powołuje i odwołuje kierowników służb, inspekcji i straży. Wyjątki w odniesieniu do Policji i Państwowej Straży Pożarnej (minister właściwy do spraw wewnętrznych powołuje komendantów). Pracownicy wymienionych służb podlegają zwierzchnictwu wojewody i swoim organom zwierzchnim (tzw. podwójne podporządkowanie)

3. charakter organizacyjny. Istniał wspólny urząd pomocniczy - Urząd Wojewódzki (choć niektórzy inspektorzy, kierownicy itp. mają własne aparaty pomocnicze np. komendy). Jeśli kierownicy mają odrębne aparaty pomocnicze, to istota administracji zespolonej podtrzymywana jest przez Statut UW. Określa on również nazwy jednostek pomocniczych (komend, inspektoratów, kuratoriów) oraz nazwy kierowników i zakres działania jednostek. Podobny aspekt zespolenia obecny jest w Regulaminie UW, którego częścią są regulaminy komend, inspektoratów itd. Ich regulaminy są zatwierdzone przez wojewodę. Istota zespolenia realizowana jest także przez możliwość tworzenia delegatur . Najsilniejsze więzi między wojewodą a kierownikami zespolonych służb, inspekcji i straży występują na poziomie zespolenia kompetencyjnego (kierownicy ci z zasady wykonują kompetencje i zadania w imieniu wojewody.

• Porównanie zespolonej administracji wojewódzkiej z administracją powiatową

Powiatową administrację zespoloną tworzą w przeciwieństwie do wojewódzkiej administracji zespolonej nie tylko podmioty administracji rządowej, ale też samorządowej. Organami administracji rządowej w powiatowej administracji zespolonej są kierownicy powiatowych służb inspekcji i straży (jest ich mnie niż na szczeblu wojewódzkim): kierownicy policji i straży państwowej oraz inspekcja nadzoru budowniczego. Podlegają oni zwierzchnictwu starosty. Jest on organem administracji samorządowej (samorząd powiatowy), ale jako zwierzchnik służb, inspekcji i straży powiatowych pełni funkcje administracji rządowej Kompetencje starosty:

1. odwoływanie i powoływanie kierowników służb, inspekcji i straży w uzgodnieniu z wojewodą (wyjątek: komendanta powiatowej policji i państwowej straży powołuje komendant wojewódzki)

2. zatwierdza programy działania służb, inspekcji i straży

3. uzgadnia wspólne działania tych jednostek na terenie powiatu

4. w szczególnych sytuacjach sprawuje funkcje kierownicze

5. może zlecić przeprowadzenie kontroli

Starosta w przeciwieństwie do wojewody nie kieruje kierownikami służb, inspekcji i straży (tylko wyjątkowo). Ciałem pomocniczym starosty jest Komisja Bezpieczeństwa i Porządku. Jej zakres działania dotyczy porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli. W powiecie nie ma zespolenia organizacyjnego, tj. każdy kierownik ma właściwy aparat pomocniczy (komendy, inspektoraty). Starosta może jednak składać wnioski o utworzenie/przekształcenie/likwidacje takich jednostek organizacyjnych. W powiecie nie występuje zespolenie kompetencyjne - każdy kierownik działa zawsze w swoim imieniu. Duży jest udział wojewody w zwierzchnictwie należącym do starosty, bo to wojewoda tworzy powiatowe komendy i inspektoraty. Wojewoda uczestniczy też w procedurze powoływania/odwoływania kierowników ( w uzgodnieniu ze starostą).

• WOJEWÓDZKA ADMINISTRACJA NIEZESPOLONA

Niezespolona, czyli taka, że nie ma zwierzchnictwa wojewody, nie ma podwójnego podporządkowania - jest pojedyncze podporządkowanie - ministrowi lub centralnym organom administracji rządowej. Wojewoda nie jest ich zwierzchnikiem, ale pewien wpływ na nich:

• ma kompetencje by polityka w województwa była wykonywana jednolicie (np. kompetencja do wydawania wiążących poleceń organom administracji niezespolonej

• kompetencje kontrolne i koordynacyjne

• organy administracji niezespolonej muszą uzgadniać z wojewodą projekty aktów prawa miejscowego

• może żądać od organów administracji niezespolonej bieżących wyjaśnień dotyczących ich działań, muszą one też składać coroczne sprawozdania ze swojej działalności

• wojewoda albo składa wniosek albo wyraża zgodę na powołanie konkretnej osoby na organ administracji niezespolonej (ale samo powoływanie należy do właściwego ministra lub organu centralnego - organu zwierzchniego)

• może wszcząć postępowanie dyscyplinarne wobec każdego pracownika rządowej administracji niezespolonej, który dopuścił się naruszenia prawa.

• prawo wglądu w tok każdej sprawy prowadzonej na obszarze województwa

Wyłącznie ustawa może stworzyć organ administracji niezespolonej i tylko gdy jest to uzasadnione ogólnopaństwowym charakterem zadań lub gdy zakres tych działań przekracza obszar jednego województwa. Przyczyny tworzenia organów administracji niezespolonej :

1. obawa przed nadmiernym rozrostem administracji pod wodzą wojewody

2. potrzeba silnej centralizacji

3. oparcia o podział inny niż terytorialny

4. potrzeba zapewnienia samodzielności organu.

Może to być administracja jednoszczeblowa (np. dyrektor urzędu morskiego) lub wieloszczeblowa (naczelnik US-> dyrektor US). Są to ponadto organy prokuratury, organy ZUSu.

W ramach administracji rządowej terenowej mogą też działać delegatury właściwych ministrów tworzone w drodze ustawowej. Organy administracji niezespolonej stanowią akty prawa miejscowego, w tym rozporządzenia porządkowe (ich projekty muszą być uzgadniane z wojewodą).

Przykłady organów administracji niezespolonej: organ administracji wojskowej (np. dowódcy kręgów wojskowych), administracja skarbowa (Dyrektorzy Urzędów Skarbowych), górnicza, celna, morska, straży granicznej, Państwowy Inspektor Sanitarny.

PODMIOTY ADMINISTRACJI POZARZĄDOWEJ (w ramach administracji państwowej)

1. podporządkowane administracji rządowej

2. niezależne od administracji rządowej

PODMIOTY PODPORZĄDKOWANE ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

1. agencje rządowe

• Państwowe jednostki organizacyjne usytuowane na szczeblu centralnym administracji państwowej, które są tworzone w drodze ustawowej do realizacji zadań z zakresu administracji publicznej leżących w zakresie zainteresowań rządu. Podporządkowane są poszczególnym ministrom bądź są przez nich nadzorowane. Nie są organami. Agencje rządowe powoływane są głownie do wykonywania zadań o charakterze finansowym bądź gospodarczym. Mogą także działać w sferze wojskowości i rolnictwa. Dysponują majątkiem państwowym.

• Stanowią grupę organów o niejednorodnej formie prawnej działalności. Zazwyczaj agencje rządowe posiadają osobowość prawną. Przykłady:

1. agencje posiadające osobowość prawną: Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa i Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

2. agencje nie posiadające osobowości prawnej: Rządowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych

• Zajmują się przeprowadzaniem procesów:

* innowacyjnych

* modernizujących

* prywatyzujących

* reprywatyzujących

* społecznych

• Organy agencji rządowych;

* organ kierowniczy - Prezes, obsadzany przez Prezesa Rady Ministrów

* odziały terenowe

• Polski system prawny nadużywa pojęcia agencji - często występują agencje, które nie są podmiotami administracji pozarządowej a ich organy kierownicze zazwyczaj są centralnymi organami administracji rządowej, zaś termin agencja odnosi się w tym przypadku do aparatu pomocniczego tych organów, np., Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Państwowa Agencja Atomistyki (osobę kierownika nazywa się zazwyczaj „Szefem”)

2. Fundusze państwowe posiadające osobowość prawną

• Są to:

1. Narodowy Fundusz Zdrowia (składki na ubezpieczenia zdrowotne, nadzorowany przez ministra właściwego ds. zdrowia, kieruje nią prezes powoływany przez Prezesa RM)

2. Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (inaczej FRON, nadzór ministra ds. zabezpieczenia społecznego)

3. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (nadzór ministra ds. środowiska)

3. Fundacje prawa publicznego

• Fundacja to osoba prawna, ustanawiana w drodze oświadczenia woli fundatora w celu realizacji, w oparciu o posiadany majątek, określonych przez założyciele celów społecznych bądź gospodarczo użytecznych.

• Fundacja Prawa Publicznego- jest to fundacja, w której rolę fundatora pełni państwo. Ustanawiana w drodze ustawy i nadzorowana przez odpowiedni organ naczelny

• Typy:

1. Fundacja Zakład Narodowy im. Ossolińskich - powoływana do utrzymania Biblioteki Narodowej Ossolineum i pomnażania jej zbiorów, a także zbiorów polskiej kultury. Organem nadzorczym jest minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.

2. Fundacja Centrum Badań Opinii Społecznej (CBOS) - prowadzenie badań opinii społecznej (na użytek publiczny). Organ nadzorujący: Prezes RM.

4. Państwowe zakłady administracyjne

Przykłady: Państwowe Szkoły Wyższe (nadzór ministra właściwego ds. szkolnictwa wyższego), zakłady karne (podlegają ministrowi sprawiedliwości), niektóre państwowe zakłady opieki zdrowotnej (w tym szpital MSWiA)

5. Inne państwowe jednostki organizacyjne i osoby prawne

Głównie państwowe jednostki badawczo-rozwojowe prowadzące działania o znaczeniu publicznym (np. Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, nadzór ministra właściwego ds. gospodarki wodnej)

PODMIOTY NIEZALEŻNE OD ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

1. Prezydent

• Organ państwa. Nie jest organem administracji publicznej, ponieważ nie powołano go do realizacji zadań administracji publicznej. Jest podmiotem administracji publicznej.

• Kompetencje administracyjne prezydenta:

* wydawanie rozporządzeń oraz w szczególnych sytuacjach (np. stanie wojennym) rozporządzeń z mocą ustawy

* wydawanie zarządzeń, jako aktów wewnętrznie obowiązujących

* rozporządzenie wprowadzające w stan wyjątkowy/wojenny

• Kompetencje kreujące:

* powołuje organy i osoby na określone stanowiska

* powołuje Radę Ministrów i członków tej rady

* powołuje część członków Rady Polityki Pieniężnej

* powołuje członków zarządu NBP

* powołuje część członków KRRiTV

* mianuje szefa sztabu generalnego wojska polskiego

* mianuje dowódców rodzajów sil zbrojnych i okręgów wojskowych

• Prezydent jako zwierzchnik sił zbrojnych (kompetencje):

* w czasie pokoju wykonuje swe kompetencje za pośrednictwem MON

* ma kompetencje do zarządzania mobilizacji i użycia sił zbrojnych w celu obrony państwa (tylko w razie zewnętrznej agresji na państwo i tylko na wniosek premiera)

• Kompetencje związane z wydawaniem decyzji administracyjnych:

* nadaje obywatelstwo

* wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa

* nadaje ordery i odznaczenia

* nadaje stopień generała

* nadaje tytuł profesora

2. KRRiTV

• Jest organem państwa oraz organem administracji publicznej. Powoływana do stania na straży wolności słowa, prawa do informacji i interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Może wydawać rozporządzenia i nadawać koncesje na rozpowszechnianie i rozprowadzanie programów radiowych telewizyjnych. Ustala wysokość opłat abonamentowych za korzystanie z telewizji i radia publicznego. Posiada urząd w postaci biura KRRiTV. Ma obowiązek co roku przedstawiać sprawozdanie ze swej działalności organom, które powołują członków - w razie nie przyjęcia sprawozdania następuje wygaśnięcie mandatów członków rady.

• KRRiTV składa się z 5członków powoływanych :

* 2 członków przez sejm

* 1 członek przez senat

* 2 członków przez prezydenta

Członkowie KRRiTV wybierają spośród swojego składu przewodniczącego, który może występować jako samodzielny jednoosobowy organ.

3. Organy NBP

• NBP powoływany jest do ustalenia i realizowania polityki pieniężnej na zasadzie wyłączności.

• Organy NBP

* Prezes NBP - powoływany jest przez sejm na wniosek prezydenta (pełni funkcje reprezentacyjne)

* Rada Polityki Pieniężnej - ustala założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości sejmowi wraz z projektem ustawy budżetowej, składa sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej, ustala wysokość stóp procentowych

* zarząd NBP - organem wykonawczym NBP, realizuje uchwały RPP, kieruje pracą banku. W skład zarządu wchodzą: prezes NBP jako przewodniczący oraz członkowie powoływani przez prezydenta na wniosek prezesa NBP ( w liczbie od 6 - 8 )

• Skład:

* prezes NBP jako przewodniczący

* 9 członków powoływanych w równej liczbie przez sejm, senat i prezydenta

4. Organy Państwowej Inspekcji Pracy

• Mają charakter podmiotów administracji publicznej. PIN powoływana jest do nadzorowania i kontrolowania przestrzegania prawa pracy a w szczególności w zakresie przepisów BHP. Podlega sejmowi. Nad PIN sprawuje Rada Ochrony Pracy, której członków powołuje Marszałek sejmu.

• Organami Pin są:

* Główny Inspektor Pracy - GIPa powołuje Marszałek Sejmu, a jego urzędem jest główny inspektorat pracy; jest organem wyższego stopnia wobec powoływanych przez GIP Okręgowych Inspektorów Pracy

* okręgowi inspektorzy pracy - urzędem Okręgowych Inspektorów Pracy SA główne inspektoraty pracy

5. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych

• Powoływany przez sejm za zgodą senatu. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych w zakresie wykonywanych przez siebie zadań podlega tylko ustawie:

* kontroluje zgodność przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych

* wydaje decyzje administracyjne i rozpatruje skargi w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych

* prowadzi rejestr zbiorów danych

* opiniuje akty prawne dotyczące ochrony danych osobowych

* inicjuje i podejmuje przedsięwzięcia w zakresie doskonalenia ochrony danych osobowych

* uczestniczy w pracach międzynarodowych organizacji i instytucji zajmujących się problematyką ochrony danych osobowych

• Organem pomocniczym GIODO jest Biuro GIODO




ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA









SAMORZĄD TERYTORIALNY

• Wyodrębnienie grupy społecznej następują na skutek zamieszkiwania określonego terytorium. Są 3 jednostki samorządu terytorialnego : 2 jednostki samorządu lokalnego (gmina, powiat) + 1 wspólnota regionalna (województwo) . Podstawową jednostką tego samorządu jest gmina i tylko ona jest przewidziana w konstytucji.

• Jednostki samorządu terytorialnego są niezależne - nie ma wśród nich podporządkowania hierarchicznego.

• Z uwagi na zasadę pomocniczości Konstytucja stanowi, że samorząd terytorialny jest właściwy do wykonywania zadań publicznych. Konstytucja stanowi też, że wszystkie zadania przeznaczone dla samorządu terytorialnego wykonuje gmina ( to najbliższa obywatelowi jednostka).

• Samorząd terytorialny jest samodzielny :

• jest organizacyjnie samodzielny

• ustrój wewnętrzny tych jednostek mogą ustalać ich organy stanowiące

• każda jednostka samorząd terytorialny ma swój statut (ma charakter prawa miejscowego)

• posiada zadania własne i te zadania mogą być wykonywane tylko przez tę jednostki samorządu terytorialnego

• jednostki samorządu terytorialnego posiadają osobowość prawną, dzięki temu ta jedn. ma prawo własności

• samodzielność finansowa - posiadają własne dochody

• niezależność od innych organów (zwłaszcza adm. rządowej i innych jedn. wobec siebie

• kwestia nadzoru- jednostki samorządu terytorialnego mogą być nadzorowane tylko na podstawie legalności, zgodnie z prawem

• jednostka samorządu terytorialnego może na drodze sądowej domagać się ochrony swojej samodzielności

• Zadania jednostek samorządu terytorialnego:

1. Własne

Zadania publiczne, które służą zaspokajaniu potrzeb wspólnoty mieszkaniowej. Odpowiedzialność za wykonanie zadań własnych ponosi jednostka samorządu terytorialnego. Odwołania od decyzji składanych w ramach zadań własnych składa się do samej jednostki samorządu terytorialnego.

2. zlecone

Zadania z zakresu administracji rządowej lub innej jednostki samorządu terytorialnego. To zlecenie może nastąpić w drodze ustawy lub aktu (porozumienia) przewidzianego w ustawie. Np. zadania gminy dotyczące wydawania dowodów osobistych. Odpowiedzialność za wykonanie zadań zleconych ponosi administracja rządowa lub inna jednostka samorządu terytorialnego. Odwołania w przypadku zadań zleconych składa się do organu adm. rządowej (najczęściej wojewody).

• Problematyka władzy w samorządzie terytorialnym

Władzą jednostki samorządu terytorialnego jest podmiot uprawniony do rozstrzygania w sprawach tych jednostek. Dwa rodzaje władz :

• wspólnota samorządowa - podejmuje rozstrzygnięcia w drodze bezpośredniej (wyborów, konsultacji społ., referendum) lub w drodze pośredniej (przez organy jednostek samorządu terytorialnego)

• organy:

1. stanowiące

2. wykonawcze

Nie jest to typowa władza wykonawcza, aczkolwiek organy te mają charakter wykonawczy. Podejmują one uchwały , wydają akty prawa miejscowego i akty prawa wewnętrznego. Są wybierane w wyborach powszechnych. Mogą być odwołane przez tę wspólnotę w drodze referendum. Kadencje organów samorządu terytorialnego - 4 lata.

JEDNOSTKI SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO:

• GMINA (samorząd gminny)

• Zadania własne :

• infrastruktura techniczna - mosty, budynki; zaopatrzenie mieszkańców w podstawowe nośniki energii (gaz, energia elektr., kanalizacja, woda, składowanie odpadów komunalnych) ; sprawy lokalnego transportu; sprawy gminnego budownictwa mieszkalnego; sprawy cmentarzy gminnych; sprawy targowisk.

• infrastruktura społeczna - ochrona zdrowia, pomoc społeczna, edukacja publiczna, kultura ( w tym fizyczna)

• sprawy ładu przestrzennego i ekologicznego - gosp. nieruchomościami; planowanie przestrzenne; sprawy zieleni miejskiej; sprawy porządku publicznego i bezpieczeństwa

• porządek publiczny

• bezpieczeństwo obywateli

Niektóre zadania mają charakter obligatoryjny (większość) na mocy odrębnych ustaw.

• Organy gminy:

1. stanowiący - rada gminy (org. kontrolny); ew. rada miejska, gdy siedziba tego organu jest w mieście

2. wykonawczy - wójt albo burmistrz (gdy siedziba org. jest w mieście) albo prezydent miasta (miasto większe niż 100 tys. ludzi)

Działalność organów gminy jest jawna (ograniczenia jawności mogą mieć char. tylko ustawowy) - znaczy to, że ludzie mają prawo np. do dostępu do dokumentów, protokołów, posiedzeń rady

• Rada Gminy - składa się z radnych, których liczba jest względnie proporcjonalna do liczby mieszkańców. Ma kompetencje stanowiące i kontrolne (dot. działalności wójta: rada go kontroluje jak i jednostki pomocnicze; gminne jedn. organizacyjne są powołane w celu realizacji zadań np. szkoła podst.). Domniemanie kompetencyjne: do zadań należą wszystkie sprawy z zakresu zadań gminy o ile nie ma zastrzeżenia na rzecz innych organów.

Kompetencje wyłączne Rady Gminy:

• organizacyjne (prawo uchwalania statutu)

• o char. finansowo-majątkowym (uchwalanie budżetu gminy, rozpatrywanie sprawozdania z wykonania tego budżetu; rada gminy ma wyłączne kompetencje do podejmowania uchwał dot. podatków)

• kompetencje osobowe - rada określa kierunki działania wójta

• komp. planistyczne - stadium uwarunkowań i miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego

• komp. dot. współdziałania z innymi jedn. sam. teryt.

• nadawanie i zmiana nazw ulic

Tryb pracy:

Nie ma permanentnego trybu pracy, lecz są sesje zwoływane przez przewodniczącego rady gminy (nie rzadziej niż raz na kwartał). Głównym obowiązkiem radnego gminy jest kierowanie dobrem wspólnoty samorządowej. Radny powinien mieć stałą więź z mieszkańcami gminy, lecz nie jest on związany instrukcjami wyborców.

Wójt /burmistrz /prezydent jest wybierany w wyborach powszechnych. Możliwe jest odwołanie przed terminem w drodze referendum.

• Funkcje wójta(burmistrz/prezydent miasta):

• wykonuje budżet gminy

• przygotowuje projektu uchwał

• kieruje bieżącymi sprawami gminy i reprezentuje ją na zewnątrz

• gospodaruje mieniem komunalnym w zakresie nie przekraczającym zwykłego zarządu

• zatrudnia i zwalnia ............ gminnych jedn.org. i jest ich zwierzchnikiem służbowym

• w sprawach nie cierpiących zwłoki może wydawać przepisy porządkowe

• wydaje decyzje administracyjne

Informacje ogólne:

*Wójt jest kontrolowany przez radę gminy i podlega jej w zakresie zadań własnych.

*Wójt ma zastępcę(ów) i określa ich liczbę oraz ich powołuje.

*Aparatem pomocniczym wójta jest urząd gminy. Organizację urzędu gminy określa wójt nadając regulamin organizacyjny. Wójt jest kierownikiem urzędu gminy.

*Jednostki pomocnicze - sołectwo, dzielnica, itp. Rada Gminy ustala strukturę jedn. pomocniczej poprzez nadanie statutu. Ustalenie statutu powinno być poprzedzone konsultacjami społecznymi.

*W sołectwie org. uchwałodawczy to zebranie miejskie(ogół mieszkańców) - jest to forma demokracji bezpośredniej. Organem wykonawczym w sołectwie jest sołtys.

*W gminach miejskich organem uchwałodawczym, są rady, np. rada dzielnicy, osiedla. Org. wykonawczy to zarząd (osiedla, dzielnicy)

* Organy jednostek pomocniczych gospodarują, administrują mieniem komunalnym, nie mogą jednak podejmować działań prawnych.

• POWIAT (samorząd powiatowy)

• W sferze zadań własnych samorząd ma zadania o charakterze ponadgminnym, czyli takie które nie naruszają zakresu działania gmin. Zadania dodatkowe są z zakresu infrastruktury społecznej i przeciwdziałaniu bezrobociu ( obowiązek istnienia w każdym powiecie powiatowego urzędu pracy), dotyczące ładu przestrzennego i ekologicznego (sprawy rolnictwa i leśnictwa). Wśród zadań własnych powiatu są sprawy obronnościowe.

• Miasto na prawach powiatu jest i gminą i powiatem. W miastach na prawach powiatu są organy typowe dla gminy: Rada Miasta + Prezydent Miasta.

• Organy samorządu powiatowego:

1. Rada powiatu

* organ uchwałodawczy i kontrolny

* podobna do rady gminy

* brak domniemania kompetencyjnego na rzecz rady powiatu

* org. wykonawcze są wybierane przez Rade Powiatu

* nie uchwala planu zagospodarowania przestrzennego (nie robi się tego na poziomie powiatu), ale uchwala inne plany, np. przeciwdziałanie bezrobociu

* nie ma kompetencji do nadawania nazw ulic

* może starostę odwołać

2. Zarząd

* organ wykonawczy

* jest organem kolegialnym

* zarząd i starosta są wybierani przez Rade Powiatu

* zarząd składa się z 3-5 osób, (decyduje o tym Rada Powiatu w statucie), przewodniczącym zarządu jest starosta + vice starosta + pozostali członkowie (1-3)

*vice-starosta i pozostali członkowie są powoływani i odwoływani na wniosek starosty, odwołanie starosty jest równoznaczne z odwołaniem całego zarządu,

* zarząd ma analogiczne kompetencje do wójta gminy oprócz tych zarezerwowanych dla starosty - kierowanie bieżącymi sprawami powiatu, reprezentowanie powiatu na zewnątrz, zwierzchnictwo służbowe nad kierownikami powiatowych jednostek organizacyjnych, ma też kompetencje do wydawania decyzji administracyjnych, jest też zwierzchnikiem powołanych służb, inspekcji i straży

3. Starosta

* organ wykonawczy (ustawa o samorządzie nie mówi o nim)

* starosta ma uprawnienie do działania w imieniu zarządu (gdy zarząd nie może się zebrać) o sprawach nie cierpiących zwłoki i jak jest naruszany interes publiczny, jednakże starosta nie może wydawać przepisów porządkowych.

Starosta i zarząd mają swój urząd: Starostwo Powiatowe. Organizację tego starostwa określa regulamin organizacyjny, który uchwala rada powiatu. Starosta organizuje pracę starostwa i jest jego kierownikiem. Organem uprawnionym do wydawania decyzji administracyjnych jest starosta. Starosta może uprawnić vicestaroste i innych członków zarządu do wydawania takich decyzji.

• WOJEWÓDZTWO (samorząd województwa)

• Zadania własne samorządu województwa są zbieżne do zadań samorządu powiatowego, ale dotyczą województwa. Głównym celem samorządu wojewódzkiego jest tworzenie warunków rozwoju regionalnego. Tworzy się strategię rozwoju województwa, cele: podnoszenie konkurencyjności w województwie, podnoszenie innowacyjności gospodarczej, kształtowanie i utrzymywanie ładu przestrzennego, zachowanie wartości środowiska kulturalnego i naturalnego, (pielęgnowanie polskości :-/ ) Samorząd województwa prowadzi politykę rozwoju regionalnego.

• Organy samorządu wojewódzkiego:

1. Sejmik województwa - uchwałodawczy

* jest podobny do Rady Powiatu. Są radni.

* Kompetencje sejmiku wojewódzkiego - podobne do rady powiatu, ale nie stanowi o kierunkach działania organu wykonawczego/zarządu, nie ma też programu przeciwdziałania bezrobociu, ale jest kompetencja do planu zagospodarowania przestrzennego, uchwalanie strategii rozwoju województwa.

2. Zarząd województwa - wykonawczy

*jest podobny do zarządu powiatu. Zasadniczą różnicą jest skład: 5 członków - Marszałek Województwa (przewodniczący), jeden lub dwóch vicemarszałków (decyduje statut), pozostali członkowie.

*Domniemanie kompetencyjne w województwie jest na rzecz zarządu - organu wykonawczego, zarząd nie ma kompetencji do tworzenia przepisów porządkowych

3. Marszałek województwa - wykonawczy

* analogicznie do starosty powiatu

• Urzędem zarządu województwa i marszałka województwa jest urząd marszałkowski. Regulamin urzędu marszałkowskiego jest uchwalany przez sam zarząd. Kompetencje do wydawania decyzji administracyjnych ma sam Marszałek Województwa. Może on upoważnić do wydawania w jego imieniu decyzji administracyjnych inne podmioty.

SAMORZĄDOWE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE

Są to jednostki powoływane do wykonywania zadań jednostek samorządu terytorialnego, np: dom pomocy społecznej, powiatowy urząd pracy, zakład opieki zdrowotnej, szkoły, instytucje kultury ( teatr, filharmonia, muzeum, dom kultury itp.), straż miejska (gminna), gminna (powiatowa) zawodowa straż pożarna. Samorządowe jednostki organizacyjne mogą mieć osobowość prawną, ale nie jest to konieczne. Niektóre jednostki muszą być obligatoryjnie tworzone, np powiatowy urząd pracy. Organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego podejmują decyzje o utworzeniu/likwidacji samorządowych jednostek organizacyjnych i wyposażają je w budżet. Kierowników tych jednostek powołuje i odwołuje organ wykonawczy danej jednostki samorządu terytorialnego.

1. Formy współdziałania jednostek samorządu terytorialnego

a) związki jednostek samorządu terytorialnego

Mogą być powoływane tylko związki gminne lub powiatowe. Związki międzygminne to inaczej związki komunalne. Związki te są osobami prawnymi. Są powoływane przez organy stanowiące. Są powoływane w celu wykonywania części zadań publicznych, które dotąd były realizowane osobno przez każdą jednostkę. Gdy połączy się środki finansowe należące do kilku gmin, powiatów, to łatwiej, efektywniej jest realizować zadania. Każdy związek ma swój statut. Dwa organy związku:

- stanowiący i kontrolny - Zgromadzenie Związku

Tworzą je reprezentanci zrzeszonych jednostek

- wykonawczy - Zarząd Związku

Jest wybierany przez Zgromadzenie spośród jego członków

b) porozumienia jednostek samorządu terytorialnego

Porozumienia mogą być zawierane pomiędzy gminami, powiatami, województwami. Województwo może zawierać porozumienie nie tylko z innymi województwami, ale też z gminami, powiatami. Porozumienie nie ma osobowości prawnej. Polega na tym, że jedna jednostka samorządu terytorialnego powierza swoje zadania (i uczestniczy w jego finansowaniu) innej jednostce.

c) stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego

To szczególny typ stowarzyszeń (ustawa: - prawo o stowarzyszeniach)

Stowarzyszenia są formą zorganizowaną, posiadającą osobowość prawną. Do utworzenia stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego potrzebne są decyzje co najmniej 3 takich jednostek (tego samego lub różnych szczebli) Stowarzyszenia są tworzone w celach nie-zarobkowych, np. w celu ochrony wspólnych interesów.

d) zrzeszenia międzynarodowe

Sytuacja przewidziana w Konstytucji. Ustawa o zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń lokalnych i regionalnych. Jest istotna na poziomie województwa. Jednostki samorządu terytorialnego nie mogą przekazywać międzynarodowym zrzeszeniom zadań publicznych.

2. Nadzór na jednostkami samorządu terytorialnego

Ogólne ramy nadzoru zawarte są w Konstytucji.

Organami nadzorczymi są:

a) wojewoda

b) Prezes RM

c) Regionalne Izby Obrachunkowe - RIO sprawują nadzór wyłącznie w zakresie spraw finansowych. Są to organy adm. państwowej, pozarządowej. Same nadzorowane są przez organ adm. rządowej (konkretnie przez Ministra właściwego ds. Administracji Publicznej). Są to organy powołane specjalnie do nadzoru finansowego.

Wszystkie te organy (a,b,c) mogą ingerować w działalność samorządu terytorialnego, ale tylko, gdy ustawa to przewiduje. Jedynym dopuszczalnym kryterium nadzoru jest zgodność z prawem.

Środki nadzoru:

a) stwierdzenie nieważności uchwały lub zarządzenia -> dot. wojewody i RIO.

Tę nieważność można stwierdzić w przypadku sprzeczności z prawem. Gdy doszło do nieistotnego naruszenia prawa, to wydaje się je z zaznaczeniem naruszenia prawa.

b) wystąpienie Prezesa RM do Sejmu z wnioskiem o rozwiązanie organu stanowiącego w przypadku powtarzającego się naruszenia Konstytucji.

c) odwołanie organu wykonawczego (dokonuje Prezes RM) w razie powtarzającego się naruszenia Konstytucji lub ustaw

d) zawieszenie organów jednostek samorządu terytorialnego i na to miejsce ustanowienie Zarządu Komisarycznego (dokonuje Prezes RM). Tylko gdy brak skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych nie ustaje i nie ma nadziei na zmianę tej sytuacji.

3. Samorządowe Kolegia Odwoławcze

Są to organy wyższego stopnia, w indywidualnych sprawach z zakresu adm. publicznej, dot. jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych. Samorządowe kolegia odwoławcze to organy adm. publicznej. Są to organy quasi-sądowe, przypominające sądy. Prezes RM powołuje członków sam. kolegiów odwoławczych. Kolegia te orzekają w składach 3 osobowych, a członkowie podlegają wyłącznie przepisom powszechnie obowiązującym.

SAMORZĄDY SPECJALNE

a) samorząd zawodowy

• Możliwość ich tworzenia jest przewidziana w Konstytucji. Samorządy zawodowe mogą być tworzone wyłącznie w drodze ustawy. Są to samorządy reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego (a nie zawody wolne) i sprawujące pieczę nad właściwym wykonywaniem tych zwodów dla ochrony interesu publicznego. Przynależność do tego samorządu jest obligatoryjna. Samorządy zawodowe są podmiotami adm. publicznej

• Można wyróżnić pewne grupy sam. zawodowych.

◊ sam. zawodów prawniczych i

(np. sam. notariuszy, sam. adwokatów, sam. kanoników)

◊ sam. zawodów medycznych i pokrewnych

(np. sam. lekarski, sam. pielęgniarek i położnych, sam. aptekarski, sam. psychologów)

◊ sam. zawodów technicznych

(np. sam. architektów, sam. inżynierów budownictwa i urbanistów)

◊ sam. zawodów ekonomicznych i pokrewnych

(np. sam. biegłych rewidentów)

• Zadania samorządów zawodowych:

- reprezentowanie osób wykonujących określony zawód

- sprawowanie pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu

- decydowanie o nabyciu prawa do wykonywania zawodu (przez dokonanie wpisu do listy osób uprawnionych do wykonywania danego zawodu - w formie decyzji administracyjnej)

- ustalanie zasad etyki zawodowej i do egzekwowania tych zasad (szczególnie przez pociągnięcie do odpowiedzialności dyscyplinarnej - niekiedy jest ona nazywana odpowiedzialnością zawodową; jest odpowiedzialnością o charakterze administracyjnym; jest niezależna od odpowiedzialności karnej. Kary dyscyplinarne to: upomnienie, nagana, zawieszenie lub pozbawienie prawa do wykonywania zawodu)

- prowadzenie szkoleń, kursów dokształcających

- współdziałanie z organami państwa, organami adm. publicznej

- opiniowanie aktów prawnych dot. danego zawodu

- inicjatywa w zakresie tworzenia pr. zawodu

- ochrona interesów członków samorządu

- negocjowanie warunków pracy i płacy.

• Struktura organizacyjna sam. zawodowych:

a) jednostka na szczeblu krajowym - izba krajowa

b) jednostki na szczeblu okręgowym - izby okręgowe

Wyjątki, np. w przypadku sam. doradców podatkowych jest tylko izba krajowa

• W izbach (krajowych i okręgowych) wyróżniamy:

• zjazdy (zgromadzenie) - tworzony przez wszystkich członków izby lub delegatów; określają podstawowe zasady działania samorządu.

• rada - prowadzi bieżące sprawy samorządu

• komisja rewizyjna - kontrola działalności finansowej w izbie

• sądy dyscyplinarne - np. sąd lekarski

• rzecznik odpowiedzialności dyscyplinarnej - oskarżyciel w postępowaniu dyscyplinarnym

Izby posiadają osobowość prawną

• Nadzór nad sam. zawodowym sprawuje właściwy dla danego zawodu minister. Nadzór ten łączy się ze słabymi środkami ingerencji; jest oparty na kryterium legalności.

b) samorząd rolniczy

• To samorząd mający pewne cechy samorządu zawodowego i gospodarczego. Uregulowany jest ustawą o izbach rolniczych. Przynależność do tego samorządu ma charakter obligacyjny i powstaje ex lege. Ten samorząd tworzą nie tylko osoby fizyczne podejmujące działalność rolniczą, ale także osoby prawne. Celem samorządu jest rozwinięcie problemów rolnictwa i reprezentowania zrzeszonych podmiotów. Realizuje on swoje zadania w sposób nie-władczy, ale izby mają wykonywać zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, samorządowej i w tym zakresie mogą stosować środki władcze. Izby rolnicze działają na obszarze województwa, posiadają one także osobowość prawną.

• Organy:

-> walne zgromadzenie

-> komisja rewizyjna

-> zarząd

-> rady powiatowe izby, które działają na obszarze powiatu - opiniowanie

Izby tworzą na szczeblu centralnym Krajową Radę Izb Rolniczych, która posiada osobowość prawną. Nadzór nad działalnością KR sprawuje minister właściwy do spraw rolnictwa. Nad poszczególnymi izbami nadzór sprawuje wojewoda.

c) samorząd studencki

Działa na podst. Ustawy o szkolnictwie wyższym oraz regulaminu, który określa organ uchwałodawczy samorządu zgodnie ze statutem uczelni. Jest on wyłącznym reprezentantem ogółu studentów, prowadzi działalność w zakresie praw studenckich socjalno-bytowych i kulturowych. Ma on pewne uprawnienia władcze. Organy samorządu studenckiego decydują w sprawach rozdziałów środków finansowych uczelni przeznaczonych na cele studenckie. Organem nadzorczym jest rektor. Może on uchylić uchwalę organu samorządu, która jest niezgodna z przepisami prawa, statutem uczelni, czy regulaminem samorządu. Przedstawiciele samorządu tworzą parlament studentów RP. Może on wyrażać opinie, przedstawiać wnioski w sprawach dotyczących studentów oraz opiniować akty prawne dotyczące studentów.




INNE





zakłady administracyjne

podmioty fizyczne o charakterze podmiotów administracji publicznej


podmioty społeczne

ZAKŁADY ADMINISTRACYJNE

• Może być to podmiot administracji państwowej, pozarządowej i zależnej od administracji państwowej (np. Szpitale, MSWiA, szkoła utworzona przed jednostkę Samorządu terytorialnego). To jedn. organizacyjna, która powołana jest do świadczenia usług o charakterze niematerialnym na rzecz swoich użytkowników.

• Usługi niematerialne:

• w sferze oświaty

• w zakresie nauki

• wychowanie

• w zakresie kultury (biblioteki i muzea publiczne)

• w zakresie reedukacji

• ochrona zdrowia

• z zakresu opieki społecznej

• Dotyczą one zawsze spraw społecznych uznanych przez państwo za ważne do realizacji przez państwo.

• Świadczenia udzielane przez zakłady administracyjne powinny być nieodpłatne.

• Zakłady administracyjne są tworzone przez organy administracji publicznej w oparciu o odpowiednie podstawy prawne. Każda publiczna uczelnia jest tworzona przez ustawę. Ze świadczeń zakładu mogą korzystać tylko użytkownicy. Użytkownikiem można stać się poprzez albo spełnienie określonych warunków, albo poprzez spełnienie określonych warunków, albo przymusowo. Osoby stają się użytkownikami w momencie powstania stosunku administracyjno-prawnego między nią a zakładem.

Powstaje on:

-> na podstawie decyzji administracyjnej

-> na podstawie wyroku sądowego

-> z mocy prawa

->przez samą czynność faktyczną

• Stosunek władztwa zakładowego

Polega na tym, że organy zakładu mogą w sposób jednostronny określać sytuację prawną i faktyczną użytkownika zakładu. Użytkownik ma obowiązek poddać się tym dyspozycjom. Następuje to przez akty wydawane przez organy o charakterze generalnym, ale również indywidualnym. Organy mogą egzekwować wydawane przez siebie dyspozycje. Użytkownicy podlegają np. odpowiedzialności dyscyplinarnej - sankcja usunięcia z grona użytkowników poprzez zastosowanie środków przymusu państwowego (gdy korzystanie z zakładu jest obowiązkowe). Wyjątkowo władztwo może rozciągać się na podmioty trzecie, np. odwiedziny chorego w szpitalu.

• Zakłady nie posiadają osobowości prawnej.

• W zakładach jest zazwyczaj jednoosobowy organ kierowniczy.

• Nadzór sprawują organy administracji publicznej, najczęściej polega to na nadawaniu lub zatwierdzaniu statutu, powoływaniu organów zakładu, uchylanie aktów wydanych przez organy zakładu.

• Zakłady administracyjne są finansowane z budżetu państwa lub jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego.

PODMIOTY SPOŁECZNE

1. Przedsiębiorstwa

a) przedsiębiorstwa państwowe - to samorządne, samodzielne i samofinansujące się podmioty gospodarcze posiadające osobowość prawną, np. Poczta Polska SA, PLL Lot

b) przedsiębiorstwa komunalne - tworzone przed jednostki samorządu terytorialnego, są one nastawione na zysk i samofinansujące się, posiadają osobowość prawną, np. Przedsiębiorstwa komunalne zaopatrujące użytkowników domów w wodę, zakłady miejskie.

2. Spółki prawa publicznego (wykonują zadania z zakresu administracji publicznej). Są to spółki handlowe (z o.o, akcyjne), które wykonują zadania zlecone z zakresu administracji publicznej. Ich udziałowcem / akcjonariuszem jest skarb państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, np. PKP, PKN Orlen, KGHM Polska Miedź. TP S.A, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie S.A, spółki zarządzające portami morskimi.

3. Organizacje społeczne - wykonują zadania z zakresu administracji publicznej

a) organizacje pożytku publicznego

Mogą mieć postać fundacji lub stowarzyszenia

• Stowarzyszenie - zrzeszenie mające charakter dobrowolny, trwały, samorządny i o charakterze nie-zarobkowym.

-> trwały - stowarzyszenia są powoływane do realizacji jakichś długotrwałych celów, trwałość to niezależność istnienia takiego podmiotu od imiennego składu członków.

-> cel nie-zarobkowy - oznacza, że stowarzyszenie nie może być powołane do prowadzenia działalności, która miałaby przynosić zysk członkom stowarzyszenia.

Stowarzyszenia posiadają osobowość prawną. Nie wszystkie stowarzyszenia mogą być podmiotem administracji publicznej, mogą być nimi np. OSP albo kluby sportowe. Istnieją organizacje podobne do stowarzyszeń, np. PCK, Polski Związek Łowiecki.

• Fundacja - osoba prawna powołana przez fundatora (jest we wcześniejszych notatkach). Opiera swoją działalność na majątku. Cele:

• ochrona zdrowia

• pomoc społeczna

• rozwój gospodarczy

• ochrona środowiska

• oświata i wychowanie

• kultura

b) Organizacje pożytku publicznego - nie jest to odrębna kategoria organizacji społecznych, organizacja pp. staje się taką przez spełnienie określonych wymogów (prowadzenie określonej działalności).

[Ustawa 2003r. O działalności pożytku publicznego i wolontariacie]

Działalność pożytku publicznego - to działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe społecznie użyteczne, dotyczące określonych zadań publicznych. Organizacja pp. To pewien status, którego otrzymanie jest uzależnione od spełnienia określonych wymogów. O status mogą ubiegać się organizacje pozarządowe - posiadające osobowość prawną i niezupełne osoby prawne.

Muszą działać na podst. odrębnych ustaw i nie mogą być jednostką sektora finansów publicznych. Nie może to być podmiot działający w celu osiągnięcia zysku. Wyłączone są : partie polityczne, związki zawodowe, samorządy zawodowe.

Organizacje muszą:

• prowadzić działalność pożytku publicznego na rzecz całego społeczeństwa lub wyodrębnionej grupy społecznej, ale to wyodrębnienie może nastąpić tylko ze względu na trudną sytuację materialną lub rzeczową tej gr. społ.

• działalność pożytku publicznego musi być wyłączną działalnością tej organizacji, tzw. zasada wyłączności

• zasada altruizmu - wszelki zysk uzyskany przez organizację musi być w całości przeznaczony działalności pożytku publicznego, w szczególności jest niedopuszczalne dzielenie zysku pomiędzy członków organizacji. Członkowie nie mogą korzystać z majątku organizacji.

• posiadanie wewnętrznego organu kontrolnego nadzorującego, musi on być niezależny od organu zarządzającego, zwłaszcza kontrola finansowania.

Jeżeli spełnione są te wymogi, to potrzebny jest jeszcze wpis do KRS, który ma charakter konstytutywny, każdy może przeznaczyć 1% podatku na organizacje pożytku publicznego. Nadzór nad działalnością org. publicznej sprawuje właściwy minister. Wszystkie org. pp. wykonują zadania z zakresu administracji publicznej. Organy administracji publicznej współdziałają z org. pp., w szczególności zlecają tym organizacjom zadania z zakresu administracji publicznej. Zlecanie zadań może przybrać formę powierzania zadania albo wspierania określonego zadania wykonywanego przez organizację. Jeżeli organ powierza wykonywanie zadania, to je finansuje, a jak wspiera, to dofinansowuje. Zlecenie jest zawierane w trybie ofertowym z przetargiem, a później zawierana jest umowa cywilna. Prywatyzacja zadań publicznych to jedna z ważniejszych tendencji administracji publicznej. Prywatyzacja polega na przesuwaniu aktywności administracyjnej od organów administracji publicznej do podmiotów prywatnych. Polega ona też na odchodzeniu od władczych form działania do form regulowanych poprzez prawo prywatne. To także odchodzenie od bezpośredniego do pośredniego wykonywania zadań przez państwo. Podmioty prywatne należy rozumieć szeroko (nie tylko podmioty prawne, ale także osoby fizyczne).

NOWE ADMINISTROWANIE

Partnerstwo publiczno-prywatne (ustawa o partnerstwie publ.-pryw. z roku 2005).

Partnerstwo to oznacza współpracę podmiotu publicznego (organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego) i partnera prywatnego (przedsiębiorca, organizacja pozarządowa, Kościół) oparta na umowie cywilnej, w której partner prywatny zobowiązuje się wobec podmiotu publicznego do wykonania określonego przedsięwzięcia za wynagrodzeniem, które polega na wypłaceniu sumy pieniężnej albo na zezwoleniu uzyskania innej korzyści. Partner prywatny ponosi w całości albo w części nakłady na realizację przedsięwzięcia. To partnerstwo może być wykorzystane, gdy przynosi ono korzyść dla interesu publicznego i to w przeważającej ilości (np. będzie to oszczędniejsze dla budżetu). Wybór partnera prywatnego odbywa się na podstawie Ustawy o zamówieniach publicznych.

OPRACOWANIE `USTROJU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ' pod redakcja PHERE® ;-)

SPECJALNE PODZIEKOWANIA ZA NOTATKI Z WYKŁADÓW DLA LUCYNY (202), Shy (203) MEXUSA i KŁOSA

EKIPA PRZEPISUJACA (z 204): Gosia, Judysia, Phere, Adam z Zelisławek, Kłos, Mexus, Piotek. WYKŁAD R. GIĘTKOWSKIEGO Z ROKU AKADEMICKIEGO 2006/2007 UZUPEŁNIONY (TROSZKĘ) O KSIAŻKI `PRAWO ADMINISTRACYJNE' E&E URA I `PRAWO ADMINISTRACYJNE' POD REDAKCJĄ M. WIERZBOWSKIEGO=> wyjaśnione niektóre pojęcia + dopisane to co wytłuszczone || POWODZENIA! :-)

27

INNE

ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA

ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA

ADMIN. RZĄDOWA

ADMIN. POZARZĄDOWA

Samorząd terytorialny

(3-stopniowy)

Samorządy specjalne

Podległa administracji rządowej

Niezależna od administracji rządowej

1) organy naczelne

2) organy centralne

3) organy terenowe

1. wojewódzkie

-zespolone

-niezespolone

b) powiatowe zespolone

WOJEWÓDZKIE ORGANY

ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

Organy administracji zespolonej: wojewoda i działający pod jego zwierzchnictwem kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkiej

Organy administracji niezespolonej

Samorząd terytorialny (3 - stopniowy)

Samorząd specjalny

---