SOCJOLOGIA POLITYKI

Jest to analiza dziedzin wspomagających demokrację.

Konflikt oraz sposoby przekształcania konfliktów w konsensus (porozumienie), czyli pokojowa gra o władzę.

Wraz z rewolucją przemysłową pojawiło się współczesne społeczeństwo.

W jaki sposób społeczeństwo może stawić czoła pomiędzy grupami i zachować wspólność społeczną. Społeczeństwo - Państwo a Jednostka - Obywatel.

Prekursorzy socjologii:

1. K. Marks i Alexis de Tocgvaille ,

2. R. Michelis - Weber

Marks i Tocgvailiie - cechą ludzkości jest konflikt. Marks uważał, że socjologia powinna zajmować się tylko konfliktami.

Weber i Michelis uważali, że najważniejsza jest biurokracja, jest cechą wszelkiej organizacji, wpływa na konsensus i konflikt.

Jaka jest relacja między biurokracją a demokracja. Obaj wykazali, że organizacje socjalistyczne były oligarchiczne. Wg Pasonsa dla Michelisa biurokracja odbierana jest jak walka klas. Weber uważa, że biurokracja coś dała społeczeństwu. Norma prawna to szczyt racjonalności. Trzeba mieć nadzór nad egzekwowaniem prawa. Powiedział, że biurokracja zaszkodzi ludzkości. Obawiali się super państwa. Socjalizm Weber nazwał dyktaturą biurokratów.

II Rzeczpospolita

1. ośrodek poznański (Uniwersytet) „Przegląd socjologiczny”,

2. ośrodek warszawski L.Krynicki , S.Czernowski.

W. Grabski - ekonomista, twórca systemu walutowego, zajmował się problemem alienacji władzy.

Po II wojnie światowej

Krótko trwał okres miedzywojenny. Odrodziło się wiele ośrodków. W jednym z nich działała Maria Ossowska.

Powstało PZPR, zaczęto wszystko kwestionować, pojawiła się nowa nauka podstawy Leninizmu i Marksizmu.

6. PRZEDSTAW KONSENSUS W DEFINIOWANIU POJĘCIA WŁADZY

Wolność - jest jedną z wielu kategorii politycznych, naukowych. Jest wartością społeczną. Ludzie za wolność umierali, poświęcali się w imię wolności, jest bardzo ważną wartością w życiu osobistym.

Wolność to konkurencja władzy, która ogranicza wolność. W sensie teoretycznym władza oznacza wolność, a wolność oznacza władzę, która jest bardzo trudną kategorią.

Władza - sprowadzić można do wywierania wpływu na innych.

Weber - władzę będzie miał ten, kto będzie mógł zrealizować swoją wolę pomimo oporu.

Mils - za posiadających władzę uznaje się tych, którzy realizują swoją wolę, gdy inni się opierają.

Blau - zdolność osób lub grup do narzucania swojej woli pomimo oporu.

7. SPOSOBY NIERELACYJNEGO DEFINIOWANIA POJĘCIA WŁADZY

2.władza nie jest działaniem, władzy nie da się sprowadzić do działania.

Działania obiektywizują się, realizują władzę, ale nie są ja samą. Władza jest

utajoną siłą.

3.dotyczy relacji - władza jest związkiem pomiędzy dwoma podmiotami. Jeden

ma władzę nad drugim.

Władza jest zdolnością pokonywania oporu jakiejś osoby lub grupy przez inną osobowość lub grupę. Osobowością władzy jest założony związek przyczynowo - skutkowy, czyli jest ona czynnikiem sprawczym zamierzonych celów. Miarą władzy jest ilość i stopień osiągniętych celów - Rusel - żeby osiągnąć cele trzeba mieć władzę nad rzeczami materialnymi.

Władza systemowa wymaga struktury, hierarchii.

Brazos - wladza jest to zgeneralizowana zdolność mobilizacji zasobów dla osiągnięcia celów systemu.

8. KONCEPCJE WOLNOŚCI

1. wolność zależna od warunków, czyli wolność samorealizująca,

2. wolność osiągania, czyli samodoskonalenia,

3. wolność naturalna.

Ad. 1

Samorealizująca - zależna jest od środowiska fizycznego. Pośrednie oddziaływanie na procesy psychiczne (wzmacniająco lub hamująco).

Czynniki warunkujące wolność:

• posiadanie alternatywnych możliwości działania,

• przymus - siła zewnętrzna,

• otwartość środowiska.

Ad. 2

Samodoskonalenia - wolność ta znajduje się wewnątrz człowieka, osiągany poprzez pewne stany umysłowe, wolność moralna, dostateczna, doskonała zależy od realizacji zdolności własnych pragnień.

Ad. 3

Naturalna - przysługuje wszystkim ludziom, jest zdolnością samo determinacji człowieka, kształtowanie własnych pragnień, jest stanowieniem Kim chciałabym zostać?

Wolność polityczna przysługuje człowiekowi w zależności od posiadania statusu obywatela. Jest wolnością jednostki wobec państwa.

Wolność kolektywna to wolność zbiorowości, gdy zbuduje się idealną formę stowarzyszenia. Negatywnie - uwolnienie od wysiłku fizycznego.

Prawo naturalne:

Wpisać coś

9. ZWIĄZEK MIĘDZY WOLNOŚCIĄ A WŁADZĄ

Wolność wyjaśniamy poprzez władzę. Mają jednakowy status, ani jedno, ani drugie nie da się sprowadzić do działań.

Władza odgrywa podwójną rolę (dot. Ad.1) limituje wolność, występuje w postaci przymusu, zagrożenia przymusem. Cały zespół czynników politycznych wyklucza lub ogranicza wolność. Niekorzystna dla wolności. Im mniej władzy, tym więcej wolności.

Wolność funkcjonuje jako inna nazwa władzy i odwrotnie. Wolność polityczna istnieje dzięki instytucjom politycznym. Wolność kolektywna jest bliska władzy systemowej. Obie są rezultatem zbiorowego wysiłku. Służą do osiągnięcia swoich celów. Nie jest dana społeczeństwie. Istotnie jest osiągnięciem pewnego stanu społeczeństwa. Wspólnym składnikiem znaczeniowym jest zdolność jako wolność lub władzę jako zdolność do osiągania . Jest tym elementem władzy, który ............................................................................................................................

10. CO JEST PRZEDMIOTEM WYJAŚNIANIA TEORII PÓL WOLNOŚCI

Społeczeństwa są zewnętrzne i wewnętrzne i różnią się od siebie. Możliwość realizacji świadomych działań, ludzie się różnią, bo maja różne cele i różne środki realizacji. Dla jednych ten poziom jest za mały, a dla drugich za duży.

Zapotrzebowanie na wolność ma tez powstanie nauk humanistycznych. Nauki społeczne z natury są autokratyczne, autototalitarne. Im ludzie są wykształceni, tym bardziej są demokratyczni.

From - posiadanie uniemożliwia pełne istnienie.

Marks - tłumaczył wszystko prawami obiektywnymi.

Pierwsza grupa - Hegel - jednostki miały niewielki wpływ lub wcale.

Druga grupa teorii - Jednostka wpływa na struktury i rozwój społeczeństwa - Pasons.

Wolność wyraża się w możliwościach. Występują uwarunkowania zewnętrzne i wewnętrzne - pole aktywności.

Pole wolności człowieka - na to składa się obszar wolności, to zbiór celów i możliwości warunków realizacji.

11.12. POLE WOLNOŚCI WEWNĘTRZNEJ I ZEWNĘTRZNEJ

Pola wolności dzielimy na:

• pole wolności zewnętrznej,

• pole wolności wewnętrznej, a to dzieli się na:

a). absolutne pole wolności wewnętrznej,

b). potencjalne pole wolności wewnętrznej.

Ad. a

zbiór wszystkich możliwych zachowań i celów znane człowiekowi pomniejszone o te zachowania, które nie jesteśmy w stanie zrealizować ze względu na obiektywne uwarunkowanie, które ma charakter przyrodniczy i fizyczny.

Ad. b

zbiór wszystkich zachowań i celów pomniejszone o te zachowania, które nie chcemy zrealizować ze względu na nasze wartości i normy etyczne.

System wartości akceptowanych wynika ze światopoglądu człowieka

PWC - pole wolności człowieka

PWW PWZ

pole wolności wewnętrznej pole wolności zewnętrznej

APWW PPWW SPWZ MPWZ

absolutne potencjalne społeczne materialne

Pole wolności zewnętrznej dzielimy na:

a). społeczne pole wolności zewnętrznej,

b). materialne pole wolności zewnętrznej.

Ad. a

społeczne - są to zachowania i cele ograniczone przez prawo, czyli nie możemy zachować się tak jak zabrania prawo, wyznaczają pole zachowań,

Ad. b

materialne - pole możliwości, które wynika z posiadanych środków do realizacji, np.: mam pieniądze to wyjeżdżam za granicę.

13. TYPY RELACJI MIĘDZY POLAMI WOLNOŚCI

Między tymi polami zachodzą trzy typy relacji:

1.WPW = ZPW

2.WPW < ZPW

3.WPW > ZPW

1. społeczeństwo znajduje się w równowadze, gdy WPW = ZPW, taki stan nazywamy stanem równowagi społecznej, jednostka jest wolna ma środki na swoje cele,

2. WPW < ZPW , są zagubieni, sfrustrowani wolnością, nie chcą z niej korzystać, jednostka odczuwa dyskomfort, posiada zagubioną wolność,

3. WPW > ZPW , są sfrustrowani , dlatego, że ich prawo, religia nie pozwala zrealizować swoich celów, jednostka jest zniewolona.

14. ŚRODKI MANIPULACJI POTENCJALNYM POLEM WOLNOŚCI WEWNĘTRZNEJ.

Frustracje możemy usunąć poprzez doprowadzenie do równowagi, a równowagę żeby osiągnąć to:

• możemy manipulować WPW, np.: manipulować świadomością, wpływ na umysł, wartości lub uprzedmiotować jednostkę, dostępem do wiedzy, zmianę środowiska, postęp techniczny, naukowy.

15. ŚRODKI MANIPULACJI POLEM WOLNOŚCI ZEWNETRZNEJ

• manipulowaniem ZPW, np.: zmieniamy prawo obywatelskie, manipulujemy systemem politycznym, zmieniamy normy etyczne, obyczajowe, warunki materialne, zmieniamy strukturę, status w społeczeństwie, nie respektowanie norm zwyczajowych i obyczajowych z różnych powodów, zmiana tempa wzrostu gospodarczego.

16. STATYSTYCZNA TEORIA PÓL WOLNOŚCI

Zmieniają się grupy społeczne, dostęp do środków manipulacji nie jest jednakowy dla grup społecznych, dostęp ma tylko władza. Elity władzy korzystają z tego, aby mieć lepsze pole manipulowania, które powinno prowadzić do równowagi. Władza ma kompetencje stanowienia prawa. Teoria ta wyjaśnia, dlaczego żądania są nie duże dla osób mniejszego pola wolności wewnętrznej. Relacjami można manipulować.

Porównując dwa kraje nie można wnioskować, porównywać, gdzie jest większa równowaga. W społeczeństwach, w których istnieje wolny dostęp do wiedzy, informacji kładzie się nacisk na podmiotowość. Przeważająca liczba osobników charakteryzuje się dużym rozmiarem pola wolności wewnętrznej. Żeby doprowadzić do maksymalnej równowagi należałoby zróżnicować prawo dla różnych grup społecznych.

17. DYNAMICZNA TEORIA PÓL WOLNOŚCI

Teoria ta zakłada, że stanem pożądanym jest pożądanie równowagi. Nie zawsze da się osiągnąć taki stan, a jeżeli się go osiągnie, to trwa on krótko. Czynnikiem dynamicznym jest wiedza, która się rozwija. Stąd nabór zdobycia dóbr naturalnych, zdobycie większej sfery wolności. Kierunek rozwoju społecznego następuje poprzez feudalizm do demokracji. Przy wzrastającym polu wolności wewnętrznej, rozwoju techniki wolność może realizować się w inny sposób. Przyszłość należy do demokracji na wpół pośredni, rozszerzania elit, delegacji, władzy. Maleje sfera produkcji. Tworzą się wtedy elity.

Na rozmiar wpływają tez elementy różnic pomiędzy grupami społecznymi. Będą bogatsi i biedniejsi. Odnoszą niejednakową odpowiedzialność prawną, respektowania norm obyczajowych, zwyczajowych. Są grupy, które nie znają prawa. Wpływ jest uzależniony od osób żyjących w grupach lokalnych. Charakteryzują się dużą siłą. Na szczycie znajdują się osoby, które mają wiedzę humanistyczną i swój światopogląd. Na dole znajdują się osoby, które mają małą wiedzę i światopogląd fatalistyczny.

Im bardziej społeczeństwo jest zróżnicowane, to następuje konflikt. Im bardziej społeczeństwo jest zrównoważone, to jest stabilne. Rewolucje występują, gdy społeczeństwo jest podatne WPW >ZPW.

Sytuacje konfliktowe stwarzają następujące proporcje: społeczeństwo loguje się na dole szczebla ze względu na rozmiar ZPW, a w górnych szczeblach, gdy rozmiar jest większy WPW. Taka sytuacja grozi wybuchem. Reformy, które manipulują, doprowadzają do rozszerzenia ZPW, a nawet do równowagi, nie zmieniają stanu rzeczy, pernamentnie są spóźnione.

Teoria pól jest jedną z wielu. Różnią się pewnym zestawem. U podstaw tej teorii pól jest to, że siłą zmian w społeczeństwie są konkretni ludzie, którzy charakteryzują się dążeniami wolności, które są motywem zachowania. Pomoc może wywołać odwrotny skutek wg tej teorii. Nie jest w stanie niczego rozwiązać. Im większa przemoc, przymus to doprowadza do absurdu. Osoby wykształcone są krytyczne wobec życia społecznego.

18. TYPY ŁADU SPOŁECZNEGO WG S. OSSOWSKIEGO.

Społeczeństwo jest przywiązane do mniejszego porządku społecznego, podatne na zmiany i odwrotnie. Wpływ na ład ma charakter grup społecznych. Normy decydują o porządku społecznym. Człowiek stara się tak zachowywać, aby był akceptowany przez nich. Wg Ossowskiego działania zbiorowe i ład może być kształtowane przez trzy zasady:

• wspólny ośrodek decyzji - organizacja typu wojskowego,

• przez interferencje decyzji osób lub grup czy kilka różnych ośrodków,

• przez uwewnętrznione wzory postepowania wchodzące w skład kultury jakiejś zbiorowości, np.: grupa Indian, sygnały mysliwych.

W praktyce nie są one najczęściej do końca realizowane. Rozkaz nawet nie jest wykonywany precyzyjnie, wychodzi na jaw osobowość realizującego, rozkazującego.

Cztery typy ładu społecznego w dwóch kryteriach:

1. związane z interferencją decyzji,

2. związane z koordynacją działań,

I II

Czy działania zbiorowe są Czy działania zbiorowe są

kształtowane przez centralny kształtowane przez interferencj

ośrodek decyzji? decyzji?

tak tak nie

nie

1.tak - tak = system porozumień,

2.tak - nie = porządek monocentryczny,

3.nie - tak = porządek policentryczny,

4.nie - nie = ład przedstawień zbiorowych,

1. System porozumień - jeden wspólny ośrodek koordynuje działania, ale na ich rezultat wpływa interferencja decyzji ( decyzja w grupach ), interferencja prowadzi do skoordynowania działań, istnieje wiele ośrodków decyzyjnych, z którymi należy się konsultować, porozumiewać.

2. Porządek monocentryczny - życie społeczne jest regulowane przez ośrodek decyzji, Aby przewidzieć wspólne działania należy znać cele, zasoby, jakie środki chce przeznaczyć na cele, aby przewidzieć co z tego wyniknie.

3. Porządek policentryczny - życie społeczne wyznaczone przez interferencje decyzji jest wypadkową nieskoordynowanych działań (decyzji poszczególnych podmiotów). Można przewidzieć działania znając motywacje osób działających oraz relacje między tymi osobami.

4. Ład przedstawień zbiorowych - życie społeczne kształtują wzory postępowania wchodzące w skład kultury zbiorowości, są przyswajane i przekształcane w dyspozycje działań zachowań tych grup. Można przewidzieć jeżeli znamy wzory kultury, znany jest stopień przyswojenia sobie tych wzorów.

19. TYPY SYSTEMÓW MONOCENTRYCZNYCH.

1. prosty,

2. z interferencją decyzji i grupą ośrodków zbiorowych,

3. z interferencją decyzji bez grup ośrodków zbiorowych,

ad. 1.

przypomina zdyscyplinowaną armię. Ład społeczny, w którym nie występuje interferencja decyzji i nie ma ośrodków zbiorowych,

ad. 2.

pośredniczą grupy ośrodków, miał połączyć wodę z ogniem, zalety centralnego planowania ( pośrednicy) z wolnością rynkową ( stowarzyszenia ),

ad. 3.

nie pośredniczą ze zbiorowością grup zbiorowych, władza konsultuje się, zasięg tylko decyzji, o wyrażenie opinii jednostki występują odrębnie. Na decyzje centralnego ośrodka mają wpływ zachowania izolowanych jednostek.

20. TYPY SYSTEMÓW POLICENTRYCZNYCH.

Dzielimy na:

• system policentryczny zatomizowany przypomina wolny rynek, występują indywidualni konsumenci.

• System policentryczny zorganizowany, występują grupowe ośrodki, czyli organizacje, stowarzyszenia, przedsiębiorcy rywalizują o te decyzje.

Na ład społeczny wpływają:

Decyzje:

- ośrodka centralnego,

• indywidulane,

• zbiorowości,

• organizacje pośredniczące,

• wzory kulturowe.

Analizujemy odrębne podsystemy, które mają niecodzienny charakter:

a). w policentrycznym systemie może istnieć system monocentryczny, np.: armia, partia,

b). system dwupartyjny istnieje też w systemie policentrycznym, czyli dwa ośrodki są do rozwiązania konfliktu, do porozumiewania się,

c). System wielopartyjny w systemie policentrycznym , nie wszyscy mogą znaleźć miejsce w dwóch ośrodkach, jest bardziej podzielone społeczeństwo.

Na poszczególnych etapach podejmowania decyzji używa się różnych rozwiązań, typów, są różne sytuacje.

21. FUNKCJE KONTROLNE RÓL SPOŁECZNYCH.

WPŁYW RÓL SPOŁECZNYCH NA ŁAD SPOŁECZNY.

Role społeczne maja dużą moc objaśniającą. Są ważnym źródłem o społeczeństwie, kontrolą o życiu społeczeństwa. Koncentruje się na zagadnieniu struktury, grupy, analizuje społeczne osobowości człowieka. Społeczeństwo to pewna konfiguracja ról społecznych. Jak zachowują się ludzie pod wpływem i jak reagują inni. Bada osobowości człowieka. W danych warunkach przyjmujemy taką postawę, a w innych jeszcze inną. Role nie są takie same. Są tworzone i modyfikowane w procesach z interakcjami pod wpływem innych. Ludzie liczą się z korzyściami, które mogą uzyskać przy wymianie z innymi. Jednostka jest wciąż konfrontowana z innymi jednostkami, ich rolami. Aktorzy wzajemnie modyfikują swoje role. Jest to okres spontaniczny. Pełniąc dana rolę kierujemy się wskazówkami roli odczytaną ze wskazówek innych jednostek lub grup. Zachowania ludzi są kształtowane przez ich pełniące role. W zależności od roli zachowujemy się inaczej. Słabością teorii pól jest to, że zakłada, że znamy świadomy wybór ról, ale tego nie znamy. Nie mówi też o procesach negacji, wymuszana. Stwierdza, że role społeczne pełnią funkcje kontroli, przyczyniają się do porządku społecznego, narzucają jednostkom zachowania. Realizowane są na dwa sposoby:

a). przyjęte role modyfikują ich zachowania w sposób ich myślenia poprzez przekazywanie norm kulturowych i wartości,

b). przyjęcie pewnej roli modyfikuje postrzeganie tej osoby przez innych, co ma wpływ na zachowanie tej osoby, autopercepcje osoby.

Zmianę postaw można otrzymać poprzez manipulację rolami, aby otrzymać ład społeczny. Ustna persfazja nie jest skuteczna. Narzucanie osobom roli jest skuteczne i odnosi podjęte pożądania. Zmieniamy pogląd występując w nowej roli. W społeczeństwach tradycyjnych role są jednakowo określone. W społeczeństwach kluczowych role są różnorodnie określone, np.: dziennikarz, ale bierze się rolę dominującą (złodziej-kleptoman arystokrata).

22.23. PRZYSTOSOWANIE SIĘ DO ROLI SPOŁECZNYCH.

TYPY STOSUNKU JEDNOSTKI DO RÓL SPOŁECZNYCH.

MANIPULACJA, NEGACJA I KREACJA ROLI SPOŁECZNEJ.

Wyodrębniamy:

a). przystosowanie się do roli,

b). manipulacje roli,

c). negacja roli,

d). kreacja roli,

ad. a. przystosowanie się do roli:

polega na tym, że człowiek buduje swój obraz na podstawie sygnałów wydawanych przez innych. Ludzie nie reagują na cechy człowieka, lecz na role. Reakcja innych ludzi wzmacnia identyfikację z daną rolą, co powoduje włączenie danej roli do obrazu swojej osobowości. Utwierdzają, że to rola charakteryzuje jej postawę społeczną. Negatywna reakcja ludzi może spowodować próbę odrzucenia danej roli, albo do zmiany środowiska, które reaguje pozytywnie na tę rolę. Społeczny obraz może być pozytywny lub negatywny.

Poziomy przystosowania się do roli:

• identyfikacja z rolą - polega na wczuwaniu się w tę rolę i przyjęciu jej dobrowolnie lub pod przymusem jako drogowskazu życiowego.

• wdrukowanie roli - dostrzeżenie roli przez otoczenie, następuje na dwóch zasadach:

a). pozytywnego naznaczenia,

b).negatywnego naznaczenia,

Trudno jest pozbyć się roli, która była wdrukowana dwiacyjnie w czyjeś życie, w czyjąś osobowość, np.: więzień. Nie wszystkie zachowania sa wdrukowane, np.: osoba o wysokim statusie społecznym drinkuje, a nie jest alkoholikiem. Może zaistnieć wsteczne wdrukowanie, mechanizm retrospektywny, polega na interpretacji zachowań byłych w biografii osoby.

• wrastanie w rolę - polega na tym, że każda rola społeczna obrasta w kontakty społeczne, symbole, rutynowe zachowania, zwyczaje, np.: dyrektor.

Tworzą naturalny świat danej jednostki, po odejściu ze stanowiska można wpaść w dewiacje psychiczne, ciężko jest odzwyczaić się od tej roli.

Wyróżniamy pewne techniki nautralizacji roli:

1). negacja neutralności - zrzucanie winy na kogoś lub coś, np.: trudne dzieciństwo jest powodem pewnych zachowań,

2). negacja krzywdy - złodziej nie kradnie tylko użycza,

3). negacja ofiary - to co ukradł to było państwowe, czyli w pewnym stopniu i

jego,

4). potępienie potępiających - wytykanie roli,

5). odwołanie do społecznej użyteczności, np.: prostytucja,

• sposób fetyszyzacji roli - celebrowanie roli dla niej samej, obojętnienie na inne sprawy ważne, służy, aby wybronić się od skutków swoich działań,

ad. b. manipulacja roli:

są pewne role, które są fasadowymi, pełnimy je, aby ukryć inne nasze role, odwrócić uwagę od siebie.

ad. c. negacja roli:

aktywne odrzucenie roli tako jakiej, np.: feminizmu (odrzucenie roli kobiety jako pracującej, biorącej udział w sporcie), może to być sprzeciw kolektywny jednostki co do ideologii. Z taka sytuacją spotykają się mniejszości narodowe.

ad. d. kreacja roli:

powstają co raz nowe role. Okresem są wszelkie reformy, rewolucje, transformacja. Z czasem nowe role stają się instytucjonalne, stają się normą. Nowe role mogą też kreować się fikcyjnie, np.: Zorro.

Teoria ta sprowadza się do tego, że wprowadziła między jednostką a społeczeństwem nowy element, rolę za pomocą których może wyjaśnić zachowanie ludzi.

Społeczeństwo o znacznym stopniu synchronizowania ról normatywnych ze strukturą społeczną charakteryzuje się brakiem lub niskim natężeniem anomii, choć można przypuszczać, że nie będzie społeczeństwo wolne od alienacji. Społeczeństwo o silnej rozbieżności między normatywnymi rolami a społeczną strukturą jest społeczeństwem anomicznym, w którym dla wielu ludzi jest wybór między nieaktywnymi sposobami realizacji normatywnych ról, a rezygnacją z tych ról. Ten drugi typ społeczeństwa oznacza się dominacją mechanizmu perwersyjnych. Pierwszy typ ludzi charakteryzuje się

TEORIE RUCHÓW SPOŁECZNYCH.

Pojawiły się pewne zachowania, których nie dało się skalsyfikować ani podciągnąć, przypisać jednostkom ani grupom. Pewna klasa różni się od zachowań grup normalnych, np.: bunty, rewolucje, powstania, rebelie, zamieszki, protesty, reakcje na katastrofy, niekontrolowane zachowania tłumu.

Pojawiają się nowe formy zachowań, które nie podlegają normom zachowań, a są źródłem nowych zachowań. Traktowano je jako odstępstwo od tradycji. Skala zjawisk, które posiadały takie cechy zwielokrotniła się pod wpływem postępu technicznego. Zaczęto zastanawiać się nad tym zachowaniem.

24. Przyczyny i definicje ruchu społecznego.

Ruch - staraniem się ze zmianą, jest przeciwieństwem zastoju, oznacza życie, łączony jest z rozwojem, jest przeciwnym do systematycznego zachowania się. Wyłania się z nierutynowych działań podejmowanych indywidualnie, a potem zbiorowo. Działania takie muszą być uświadamiane.

Definicje ról:

Dwie cechy nierozwiązalne ruchu:

• inność, odmienność w znaczeniu historycznym,

• zachowanie zbiorowości społecznej,

Koncepcje ruchu:

• próbowano tłumaczyć poprzez kulturę, odbiegają od normy, wzorców, nazwano mianem dewiacyjnym, że jest to zjawisko kulturowe,

• uważała, że ruchy uwikłane są w konflikt, należałoby poznać przyczyny konfliktu, który został wykreowany na rolę. Konflikt może być rozwiązany poprzez zmianę społeczną. Wobec tego ruchy to stanowiska biorące udział w konflikcie. Były próbą rozwiązania konfliktu. Jest to podejście strukturalne.

Podejście kulturowe akcentuje to, że pojawiają się nowe role w oparciu o wzorce, które kształtują wzorce osobowości. Są dostępne dla grup. Jednak nie daje szansy poznania genezy, omija władzę, nie nawiązuje do kofliktu.

25.26. BADANIA RÓL W RÓŻNYCH DYSCYPLINACH NAUKOWYCH.

UJĘCIE SOCJOLOGICZNE:

Typowe widzenie, zmiany społeczne jako zbiorowe przedsięwzięcia zmierzające do nowego ustanowienia ról na tle niezadowolenia wg socjologii. Ruch jest słabo zorganizowany, pozbawiony formy. Z czasem wytwarza własną kulturę, nowy wzór życia. Wg Blumela ruchy społeczne są wyższą formą zachowań społecznych. Manifestacja, pochód - to zachowania zbiorowości, to formy ruchu społecznego. Aby zachowania zbiorowe mogły doprowadzić do zmian muszą przekształcić się w role społeczne, inaczej zginą. Ale ruch społeczny to też działanie, które musi się charakteryzować ciągłością, żeby doprowadzić do zmian albo się przeciwstawić im. Ruch musi mieć charakter jawny. Jest formą wyzwania, nastawione na zmianę ładu prawnego. Wymierzony jest przeciwko porządkowi politycznemu, nastawiony jest na zmianę systemu wartości. To ujęcie nakazuje zwrócenie uwagi na mechanizmy.

UJĘCIE PSYCHOLOGICZNE:

Interesuje się jednostką, badają ruchy przez pryzmat jednostki. Są interpretowane jako rezultat procesu przystosowania się jednostek do świat społecznego. Geneza ruchu tkwi w umysłach jednostek. Te motywacje wynikają ze stanu niezadowolenia pewnych ludzi. Koncentruje się jakie warunki mają być spełnione, aby te umysły mogły powołać ruchy społeczne. Motywacje musza być silne, aby jednostka uwierzyła, że powoła ruchy społeczne. Kluczowym elementem jest chęć poszukiwania motywacji przez jednostkę. Psychologia mówi, że zmiany społeczne wywołują ruchy społeczne i na odwrót. Umożliwiają odpowiedzi na pytanie „Jakie warunki zewnętrzne wywołują ruch?” , „Z czym muszą być skumulowane?”

27. UJĘCIE POLITOLOGICZNE:

Zwraca uwagę na uwikłanie w politologii na konflikt społeczny. Ruch ma konfliktogenny charakter. Występuje w ramach społeczności. Cechą jest zbiorowy wysiłek, aby zwrócić na siebie uwagę i uzyskać poparcie.

Ruch zielonych - liczą, że ludzie zwrócą na uwagę na ich idee środowiska naturalnego, środowiska człowieka. Ruch skierowany przeciwko czemuś. Musi być punkt sporny z resztą społeczeństwa. To jest ideologia tego ruchu. Czego oni chcą. Chcą żyć w czystym środowisku.

W tym sensie społecznym każdy ruch jest konfliktem. Ulokowany jest w ramach jakiejś społeczności, która ma charakter polityczny, np. grupa kapitałów.

Ruchy poprzedzane są poczuciem względnego upośledzenia, czyli jak czują. Skala i stopień zorganizowania zależy czy tym upośledzeniem dotknięte są masy, czy elity. Ruch będzie lepiej odbierany, gdy elity będą miały poczucie względnego upośledzenia. Najlepszym ruchem społecznym kiedy masy i elity dotknięte są równomiernie poczuciem upośledzenia. Wg politologów ludzie wychodzą na ulicę, organizują się nie dlatego, że ich wiedza rozszerzyła się, tylko, że ich dystans, dyskomfort wypchnął ich. Z tych powodów możemy określić ruchy społeczne:

• są formą konfliktową politycznie,

• makrospołeczne determinaty.

Politologia zwraca też uwagę na rewolucje, gwałtowne zmiany struktury społecznej, zmiany społeczeństwa, zmiany polityczne.

28. PERSPEKTYWA SPOŁECZNO - HISTORYCZNA.

Wychodzi z założenia, że przynajmniej w niektórych krajach świata skończyła się era rewolucji, gdyż uzyskały już to co trzeba, nie ma o co walczyć, ale należy te prawa respektować.

Ruchy mogą działać na rzecz demokracji. Organizują się po to by :

• zyskać prawo wyboru własnego rodzaju życia (samorząd),

• zyskać autonomię społeczną, kulturową, zawodową,

• stać się społeczeństwem obywatelskim, czyli zyskać większą autonomię państwa.

Wg tej perspektywy konflikty społeczne mają cel - walka sił o kontrolę społeczną, stać się podmiotem swych własnych działań. Ruchy stają się po raz pierwszy aktorami. Upadają wcześniejsze definicje ruchów społecznych.

Perspektywa ta podkreśla, że ruchy nie są czymś zewnętrznym dla społeczeństwa. Ruchy rodzą się i umierają wraz ze społeczeństwem, bo są jego częścią, nie można ich wydzielić.

29. RODZAJE RUCHÓW SPOŁECZNYCH.

Wyróżniamy trzy rodzaje ruchów biorąc po uwagę analizę przeszłości:

1. ruchy społeczne sensus - trikto, są to ruchy typowe, nastawione na kontrolę nad wiedzą, inwestycjami, etyką, wzorami kulturowymi danego typu społeczeństwa,

2. ruchy historyczne, określamy te ruchy, które są nastawione na kontrolę procesu przejścia z jednego typu społeczeństwa na drugie, np.: właściciela niewolników a niewolnicy, wolni ludzie byli potrzebni do innej pracy (fabryki). Nastawione są na doprowadzenie zmian.

3. ruchy kulturowe - celem jest transformacja wartości kulturowych, np.: ruch feministyczny, zmiana pewnego obrazu wartości etycznych, kulturowych.

30. RODZAJE WSPÓŁCZESNYCH RUCHÓW SPOŁECZNYCH.

Pole działania ruchów społecznych rozszerza się.

Współczesne ruchy są już nastawione na poszukiwanie twórczości, niektórym utylitarnym spojrzeniom, konsumentom. Współczesne ruchy są bardziej socjopolityczne.

Klaus Offe:

Nie zalicza się do ruchów: sekty, kulturowe tradycje, praktyki, ruchy, które propagują styl życia, ponieważ się izolują, żyją na uboczu, nie chcą zmian i niczego narzucać. Nie wykorzystują swoich praw, aby zrealizować cele społeczne. Odwrotnością są grupy terrorystyczne, chcą działać poza prawem, cele ich są absurdalne i nierealne.

Są też ruchy, które zmierzają do zdobycia celów społecznych, Klaus Offe wyróżnia cztery ruchy, które uzyskały wpływy poltyczne:

• ruchy ekologiczne,

• ruchy broniące praw człowieka, ochronę tożsamości, godności,

• ruchy pacyfistyczne i pokojowe,

• ruchy zaangażowane w alternatywną, wspólnotową produkcją i dystrybucją dóbr i usług.

Cechą ich jest to, że maja inne zainteresowania, koncentrują się światem życia, zdrowiem, ciałem, otoczeniem sąsiedzkim, dziedzictwem kulturowym. Wartości to autonomia i tożsamość jako przeciwstawienie manipulacji, biurokracji, kontroli nad społeczeństwem. Nie wyłaniają swoich reprezentantów, swoich programów, urzędników, członków. Są jakby ochotnikami, uczestnikami. Stosują praktykę protestów, wyrzekają się ideologii. Trudno jest z nimi negocjować, nie potrafią niczego zagwarantować, nie ma dyscypliny. Nowe ruchy nie dadzą się sklasyfikować ani do prawicy, ani do lewicy, one są poza podziałami. Ważną dla nich jest płeć, wiek, społeczność lokalna.

Bazę członkostwa stanowią przedstawiciele starej i nowej klasy społecznej, są to też studenci, bezrobotni, gospodynie domowe.

31. JEDNOSTKA, WSPÓLNOTA I ZRZESZENIE.

Stosunki międzyludzkie formułują się na dwóch płaszczyznach:

• płaszczyzna terytorialna (miejsce, w którym się znajdujemy),

• płaszczyzna aktywności (zainteresowania, praca zawodowa)

Wyodrębniamy dwie grupy społeczne:

• wspólnota - grupa społ. zajmująca określone terytorium, obejmująca całokształt lub co najmniej większość stosunków, w których uwikłane są ich członkowie. Jest zbiorowością, która żyje w pewnym przestrzennym skupieniu, musi zachować ściśle określone terytorium, które jest zmienne. Jest pojęciem, synonimem wspólnoty lokalnej.

Wspólnota - są między nimi stosunki wewnętrzne, a wspólnota lokalna związana jest z terytorium.

• zrzeszenie - członkowie muszą przebywać w skupieniu społecznym, czyli żyją w rozproszeniach (hobby znaczków pocztowych, mieszkają w różnych kierunkach kraju). Jest zbiorowością przejawiającą skupienie społeczne. Istnieją u nich pewne reguły kontaktowania się. Oznacza pewną wspólną postawę zachowań wynikających z prowadzenia swoich hobby, zainteresowań. Mają wspólny cel, np.: gołębiarze. Ta grupa powstała do określenia wspólnego celu, dążenia do niego. Grupa jest genezą, naturą, jest w zrzeszeniach konwencjonalna. Wspólnoty kontaktują się osobiście, w zrzeszeniach te kontakty są inne, różne, np.: firma akcyjna.

Relacje jednostki:

• we wspólnocie - każdy dorosły człowiek należy do wspólnoty, która jest ograniczona. Wyższa wspólnota zawiera w sobie niższą wspólnotę. Każda wspólnota zaspokaja każdy inny rodzaj potrzeby ( np.: duże miasto, a małe). Dlatego każdy człowiek żyję w różnych wspólnotach (urodził się, właśnie w takim mieście).Jednostka nie ma wyboru wspólnoty jest na nią skazana (rodzina, kraj, osiedle, miasto).

• w zrzeszeniu - jednostka wstępuje świadomie, z wyboru. Może łatwo z niej wystąpić. Może należeć do wielu zrzeszeń ( upodobania, dążenia).

Stosunki we wspólnocie obejmują całokształt naszego życia, a zrzeszenia tylko fragment życia, aktywność np.: sportową, ekologiczną.

Wspólnota Zrzeszenia

1. Skupienie przestrzenne. 1. Skupienie społeczne (brak

przestrzennego).

2. Cel nieokreślony. 2. Cel określony.

3. Układ stosunków- szerokie. 3. Układ stosunków- wąskie.

4. Stosunki osobiste i bezpośrednie. 4. Stosunki niekoniecznie

osobiste (zakup akcji).

5. Emocjonalny stosunek do członków. 5. Racjonalny stosunek do

członków (wyższy ten kto ma

więcej udziałów w spółce).

6. Geneza naturalna. 6. Geneza konwencjonalna.

7. Obiektywność wobec jednostki. 7. Subiektywność wobec jednos

8. Zbiorowość potencjalnie autonomiczna 8. Zbiorowość zawsze

społecznie (wspólnota ma kompetencje heteronomiczna społecznie

ustanawianie zasad, norm, praw). (prawa muszą być przez nie

respektowane, prawa

ustanawiane przez państwo).

32. ZRZESZENIA I ICH RODZAJE.

Dwa układy stosunków międzyludzkich :

• zachodzące w obrębie członków zrzeszenia,

• zachodzące w obrębie zrzeszenia a innymi grupami społecznymi.

Typy zrzeszenia:

• prywatne - nie maja uregulowanych stosunków ze społeczeństwem (elita),

• publiczne - mają trwałe uregulowane stosunki z otoczeniem, które interesuje się celami, metodami działań tych zrzeszeń.

Zrzeszenia publiczne dzielimy na:

• formalne - maja prawnie uregulowany, sformalizowany układ stosunków wewnętrznych (statusy, regulaminy) i układ z otoczeniem. Działają na podstawie ustaw, stowarzyszenia mogą być kontrolowane.

• nieformalne - mają obyczajowo uregulowane stosunki z otoczeniem zewnętrznym.

33. POJMOWANIE ORGANIZACJI I INSTYTUCJI.

Pojęcie organizacji jest różnorodne

• w sensie rzeczowym (sprzęt),

• w sensie czynnościowym (naucza, bada),

• w sensie atrybutowym (cechy) - działa w sferze usług.

Podobnie jest z instytucją:

• sztuczny twór, świadomie założony, służący celom.

34. TYPY WG HANSONA. URZĄDZENIE I ZWIĄZEK INSTYTUCJONALNY.

W socjologii poprzez instytucję rozumiemy - mamy różne sposoby definiowania:

wg Hansona - 4 grupy definicji:

• w socjologii :

1. instytucja jako kulturowo uwarunkowany wzór zachowań,

2. instytucja jako określona odpowiednio zorganizowana grupa społeczna (partia),

3. instytucja jako system, układ lub kompleks ról społecznych (premier, parlamentarzysta),

4. instytucja jako konfiguracja albo układ kulturowy złożony z rozmaitych elementów i służący zaspakajaniu potrzeb społecznych.

Najbardziej rozpowszechnione poglądy w myśl których instytucje socjologii to są wzory zachowań jednostek w tych dziedzinach, które są ważne, rozstrzygające o charakterze i funkcji tej instytucji (wojsko, służba zdrowia).

Wzory zachowań tworzone są i funkcjonują wg norm, które mają już charakter prawny.

Układ norm instytucji rozstrzyga o każdej funkcji zbiorowości rozpatrywanej jako system społeczny, choć jeszcze tego systemu nie tworzy. Instytucja musi mieć materialne i wymierne podstawy, związki instytucyjne, urządzenia instytucjonalne.

Urządzanie instytucjonalne - określony, złożony, sformalizowany układ pozycji i ról społecznych, popartych, zabezpieczonych sankcją prawną wraz z towarzyszącymi mu zwykle środkami materialnymi, służącymi do realizacji zachowań instytucjonalnych (przedsiębiorstwo, rząd, szpital, armie, szkoły).

Związek instytucyjny - zespół osób zajmujące określone pozycje i pełniące określone role w związku instytucyjnym (personel, pracownicy).

Norma społeczna	Instytucja	Związek instytucyjny	Urządzenia instytucyjne
Człowiek, aby żyć musi wytwarzać dobra materialne.	Praca	Personel	Fabryka
Człowiek powinien dbać o zdrowie.	Lecznictwo	Personel	Szpital

35. SEKWENCJA INSTYTUCJONALNA I RODZJE ORGANIZACJI.

Część socjologów rozumie przez organizację te elementy rzeczywistości, które nazwaliśmy związkami i urządzeniami instytucjonalnymi.

Możemy wydzielić organizacje, które obejmują związki i urządzenia instytucjonalne.

W organizacji wyodrębniamy 4 grupy ludzi:

• członkowie,

• właściciele,

• klienci,

• publiczność, członkowie społeczności, w której działa organizacja.

Organizację dzielimy na:

a). służące swoim członkom - nie mają instytucjonalnego charakteru.

Działanie nie jest ukierunkowane bezpośrednio na potrzeby społeczeństwa. Chęć zaspokojenia potrzeb zbiorowych, nastawione na siebie, nazywamy je organizacjami zrzeszeniowymi.

b). służące jednostkom na zewnątrz.

Organizacje instytucjonalne, czyli otoczenie wyznacza im zadania, bardziej akceptuje normy danej instytucji.

36. ZRZESZENIA PUBLICZNE A ZWIĄZEK INSTYTUCJONALNY.

Każde zrzeszenie jest grupą społeczną. Zbiorowości, które tworzą związek instytucjonalny niekoniecznie są grupą społeczną. Zrzeszenia są liczebnie ograniczone. Zbiorowości nie mają ściśle określonej liczby.

Struktura władzy jest nietrwała. Może przyjąć formę demokracji i autokracji, organizacja zrzeszeniowa, własne potrzeby. Zbiorowości mają formę biurokracji, tworzą szersze struktury.

Organizacja zrzeszeniowa - własne potrzeby

Organizacja instytucjonalna - na potrzeby całego społeczeństwa

Proces instytucjonalizacji zrzeszeń polega na przesunięciu wektora zasadniczych funkcji z wewnątrz na zewnątrz. Dokonuje się to poprzez wymuszenie, nacisk pochodzących od grup, instytucji pełniących kierownicze role społeczne. Do przejawów instytucjonalizacji należy:

• rozwój klienteli,

• rozwój działalności gospodarczej,

• rozwój formalizacji,

• rozwój przepisów i administracji.

Jeżeli działalność zrzeszenia staje się ważna, to społeczeństwo chce pole to rozszerzyć. Funkcja wewnętrzna słabnie, a powstają funkcje zewnętrzne, czyli mamy do czynienia z konwersją funkcji życia społecznego (związki zawodowe).

37. FAZY ROZWOJU INSTYTUCJONALIZACJI.

Określana jest też jako formalizacja, biurokracja zrzeszeń.

Wg Kinga są trzy fazy rozwojowe:

• narodziny ruchu,

• organizacja (powstają formalne związki),

• stabilizacja (instytucjonalizacja, biurokracja).

Taki sam proces przeżyły partie polityczne i systemy partyjne, spółdzielnie. Proces instytucjonalizacji zrzeszeń jest częścią instytucjonalizacji życia społecznego. Proces jest naturalnym procesem życia społecznego. Powstające wzory rozprzestrzeniają się różnymi drogami, albo giną wyparte przez inne wzory. Jest tym wyraźniejszy im płaszczyzna działania zrzeszenia jest polityczna. Najsłabiej przebiega na płaszczyźnie rekrutacyjno-ludycznej. Władza jest podstawową instytucją społeczną, bez której społeczeństwo nie mogłoby istnieć. Państwo jest najważniejszą instytucją społeczną( rząd, armia, hierarchie kościelne).

38. PŁASZCZYZNY DZIAŁAŃ ZRZESZEŃ.

• płaszczyzna gospodarcza - działają przedsiębiorstwa, zrzeszeniami są związki zawodowe,

• płaszczyzna poznawcza - uczelnia,

• płaszczyzna biologiczno - winalna - PCK,

• płaszczyzna rekrutacyjno - ludyczna,

• płaszczyzna kulturowa - związki naukowe.

39. BIUROKRACJA JAKO TYP WŁADZY POLITYCZNEJ.

Pojęcie wprowadził Weber i Michelis. Jest cechą każdej organizacji, rozciąga się na wszystkie systemy zarządzania. Przejawia się rzeczowością, formalizmem w profesjonalizacji funkcji hierarchiczności organizacji, sztywności, kompetencyjności. Im więcej organizacji tym więcej biurokracji. Ograniczenie biurokracji jest bardzo trudne.

Perspektywy biurokracji:

nasze potrzeby rosną i zawsze będą powstawały nowe instytucje, wzorce społecznego działania, cele. Z punktu widzenia tej teorii za prężne, dynamiczne uchodzą te instytucje, które są intensywne.

40. PROCESY ZACHODZĄCE W STRUKTURACH SPOŁECZNYCH SPOŁECZEŃSTWA.

Cechy instytucjonalizacji:

• centralizacja zarządzania i decyzji w miarę rozwoju, instytucje centralizują zarządzanie i decyzje,

• rozrost aparatu administracyjnego, obrastają w personel,

• profesjonalizacja (etatyzacja stanowisk kierowniczych),

• rodzi ogromne ilości statusów, regulaminów,

• depersonalizacja, depersonifikacja (członkowie Komisji, Zarządu, nie mówi się ludzi, np.: Pan Kowalski),

• racjonalizacja (zanikają kontakty osobiste),

• zahamowanie inwencji członków (stają się bierni, muszą wykonywać polecenia),

• upadek więzi członkowskiej (ludzie się nie znają).

41. LEGITYMIZACJA WŁADZY POLITYCZNEJ.

Proces polityczny, który nastawiony jest na wytworzenie, podtrzymanie w przekonaniu, że dana władza polityczna jest najlepsza.

Każda władza dąży do tego, aby być władzą legalną i legitymizowaną.

Aby mogła być legitymizowaną musi być zgodność, konsenus.

Legitymizacja - przestrzenne zezwolenie, dokonuje się w ramach wartości dominujących, w ramach pojęć prawnych, norm. Wg niektórych źródeł legitymizacja odnosi się do systemów demokratycznych. Inne są nie legitymizowane, lecz to nieprawda. To, że ma władzę, to jest to już powód do legitymizacji.

42. WYMIARY LEGITYMIZACJI I FORMY BRAKU LEGITYMIZACJI

Wg Beathama legitymizacja ma charakter wielowymiarowy i zachodzi, gdy są spełnione warunki:

1. władza jest sprawowana zgodnie z ustalonymi regułami,

2. reguły te są podzielane przez rządzonych i rządzących,

3. istnieją przejawy akceptacji władzy ze strony podporządkowanej,

ad. 1.

Władza sprawowana zgodnie z prawami, reguły pisane i niepisane, władza jest legalna i nielegalna - jeden poziom,

ad. 2.

Nie może występować sprzeczność miedzy regułami wśród władzy i społeczeństwa,

ad. 3

Legitymizacja działa poprzez czynne zezwolenie, wyraża się w konkretnych zachowaniach, np.: rzucanie kwiatów, podnoszenie rąk, okrzyki, pochody. To się robi dla obserwatorów zewnętrznych.

43. SPECYFIKA LEGITYMIZACJI WŁADZY PAŃSTWOWEJ.

Mówimy, bo państwo, władza jest specyficzną instytucją, stanowi prawo, posiada monopol do stosowania prawa, przemocy. Państwo musi suwerenność udowodnić w drodze legitymizacji, występuje samo uprawnienie. Władza jest suwerenna na określonym terytorium. Poza państwem nie ma takiej instytucji, inne muszą być legitymizowane przez państwo (spisane, zarejestrowane) dostały polityczną akceptację.

Państwo nie jest legitymizowane, gdyż jest suwerenne. Legitymizowana jest władza państwowa, nie podlega formalnemu władcy, który mógłby ją zaakceptować. Nie ma wyższego autorytetu nad państwem. Władza oddając część suwerenności chce wzmocnić swoją władzę, bezpieczeństwo, rośnie siła rządu, władzy państwowej, nie obraca się przeciwko niej, suwerenność militarna (NATO) maleje, ale państwo nie traci swojego monopolu, zwiększają zakres kontroli międzynarodowej. Łamanie prawa jest próbą zabezpieczenia się przed władzą (konieczność istnienia niezbędnych środków komunikowania się w systemie demokratycznym). Władza jest poddana erozji, psuje się, ulega naciskom, robi nadużycia. Próbuje się temu zapobiec. Jako pierwszy Monteskiusz podzielił władzę na wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą, aby przeciwdziałać nadużyciom. Niezależne od władzy są środki masowego przekazu. Depolityzacja armii, sił, to kolejna cecha, aby zapobiec nadużyciom. Oznacza to, że armią kierują osoby cywilne, żeby nie stała się samodzielną siłą.

Wszystkie inne instytucje są legitymizowane przez państwo. Działają zgodnie z prawem. Państwo ma suwerenność polityczną, ekonomiczną, kulturową.

44. NA CZYM POLEGA KRYZYS LEGITYMIZACJI W CZASACH WSPÓŁCZESNYCH? WSPÓŁCZESNE TENDENCJE I CECHY PROCESU LEGITYMIZACJI.

Cechy dla współczesnego społeczeństwa:

• następuje zanik zasad dziedziczenia władzy,

• nie uwzględnianie prerogatyw w hierarchii kościelnej, odchodzenie od demokracji (rozdział państwa od kościoła), państwo nie może utożsamiać się z jedną religią, jest tolerancyjne,

• powszechnie przyznaje się, iż suwerenem jest lud, czyli wiara w suwerenność ludu,

• prawie we wszystkich systemach politycznych legitymizacja potwierdza zasadę suwerenności ludu, Konstytucja tez próbuje znaleźć tę zasadę w swojej ustawie. Wyrażana jest boska zasada prawa. Prawo pochodzi od Boga, a nie od ludu. Stała się też regułą, aby uzyskać akceptację, system musi zaspakajać potrzeby ludzi dominujących, jak również grup podrzędnych. Państwo musi spełniać funkcje wobec społeczeństwa, funkcje publiczne, inaczej nie uzyska legitymizacji,

• zjawiskiem powszechnym stał się kryzys legitymizacji we wszystkich państwach, tj.

a). najwyżej rozwiniętych kapitalistycznych,

b). państwa, które przeżyły socjalizm,

c). państwa słabo rozwinięte.

Ad. a.

Kryzys legitymizacji w państwach najwyżej rozwiniętych zależy od odejścia od doktryny przyjętej przez to państwo (Państwo dobrobytu - welfare state), przeciążenie oczekiwań, wycofanie się od tej koncepcji. Rozwój tych państw doprowadziło do utraty swojej tożsamości, funkcje ekonomiczne zostały przejęte przez funkcje polityczne. Mają problemy etniczne. Władza jest słabo legitymizowana.

Ad. b.

Kryzys legitymizacji w krajach socjalistycznych: wiele państw odeszło od tego systemu, zaskakują tempem zmian (Chiny), zapowiadały demokrację, dobrobyt, pogłębia się walka klasowa, chciały urynkowić gospodarkę, przyznały się do kryzysu.

Ad. c.

Kryzys legitymizacji w krajach trzeciego świata - nie są w stanie przyjąć pomocy, korupcja, dysproporcje między bogatymi a biednymi, wiele osób umiera z głodu, przyjmowane jest to z wielką dyskrecją, nikt o tym nie mówi.

45. TYPY LEGITYMIZACJI WG WEBERA I KANIOWSKIEGO.

Max Weber wyróżnił trzy typy legitymizacji:

1. legitymizacja tradycyjna - tytułem do władzy jest długie trwanie, ciągłość i zgodność z tradycją,

2. legitymizacja charyzmatyczna, nadzwyczajna - tytułem są właściwości osobiste przywódcy,

3. legitymizacja racjonalistyczna - najwyższą racjonalność realizuje system norm prawnych, inaczej zwanym legalnym. Tytułem do tej władzy jest wiara w prawo, gotowość podporządkowania się przepisom poprawnie ustanowionym.

Weber wierzył w prawo, możliwość procedur, ale przestrzegając prawo. Inni uznali, że typy Webera są nieadekwatne, np.:

A.M.Kaniowski wyróżnił następujące typy legitymizacji:

• dogmatyczna - odnosząca się do treści normatywnego porządku,

• proceduralna - wynikająca ze stosowania procedur formalnych,

• prospektywno- rew odnosząca się do projektowanego porządku,

Lamentowicz wyróżnił dwa typy legitymizacji:

• funkcjonalna - uprawomocnienie się poprzez funkcje (realizowane),

• telelogiczna - celowe uprawomocnienie się przez cele,

46. TYPY LEGITYMIZACJI WG KOHLBERGA.

Wyróżnił typy legitymizacji wg poziomów społecznych świadczeń, podmiotowości i poszerzania się interakcji od minimum do maximum:

• przez posłuszeństwo i unikanie kary,

• wynikający z orientacji na korzyści instrumentalne i świadczenia materialne,

• poprzez orientację na konsensus i ład interpersonalny (zgoda buduje, niezgoda rujnuje),

• poprzez orientację na prawo i porządek,

• poprzez orientację na legalistyczną umowę społeczną,

• zorientowany na uniwersalne zasady etyczne.

47. TYPY LEGITYMIZACJI WG d.Eastona i Beethama.

Easton wyróżnił następujące typy legitymizacji:

• ideologiczna - celem jest akceptacja głównych zasad systemu politycznego,

• strukturalna - przekonanie o praworządnym charakterze norm regulujących stosunki pomiędzy władzą a społeczeństwem (reguły postępowania),

• personalna -stosunek osobisty do rządu, elit i konkretnych osób sprawujących władzę.

Beetham wyróżnił następujące typy legitymizacji:

• poparcie typy wyborczego - wybory pełnią łącznie z funkcją wybór władz i wyrażenie poparcia dla tych władz. Poparcie rządu polega na tym, że ten rząd został wybrany, ma poparcie, ale te osoby, które nie głosowały na ten rząd poparły zasady wyborów, reguły. Każda władza chce, aby w wyborach uczestniczyła jak największa liczba osób.

• Poparcie typu mobilizacyjnego - władza ma być poparta przez długotrwałą, aktywną, masową kontynuację procesów rewolucyjnych, zachowanie ludzi. Genezę ma w rewolucji. Współpracują z władzą (czyny społeczne, manifestacje). Aktywność w większości zatyka tę lukę, władza potrafi wyeksponować te zachowania. Pernamentna mobilizacja powoduje, że występuje zapotrzebowanie na charyzmatyczną osobowość. Liczy się siła przebicia, władza chce panować nad wszystkim, rozbudowany jest nadzór, wywierane są represje.

48. LEGITYMIZACJA A PRZYMUS I PRZEMOC (INNE CZYNNIKI WŁADZY).

Legitymizacja jest jednym z wielu czynników władzy, jest jeszcze przymus, przemoc, apatia, nagrody materialne, nawyki.

Przymus a przemoc

Rządzenie takie jest uproszczone, źle przyjmowane przez społeczeństwo, władzę. Władza chciałaby być pożyteczną dla ludzi, lubiana. Przymus a przemoc są to dwa odrębne czynniki władzy, ale nie musi być przeciwstawne legitymizacji. Społeczeństwo życzy sobie, aby władza była skuteczna, umiała zastosować przymus i przemoc. Gdy tego nie ma, dochodzi do delegitymizacji władzy. Tomasz Hobbes stwierdził, że państwowy monopol środka stosowanego przymusu musi być stosowane.

Coś wpisać

Stosowanie przymusu nie musi być

Trwała niezdolność do zabezpieczenia bezpieczeństwa doprowadza władzę do kryzysu.

49. LEGITYMIZACJA A SYSTEM NAGRÓD MATERIALNYCH.

Chodzi o sprawność ekonomiczną, czy ma z czego nagradzać państwo. Niektórzy traktują to jako substytut legitymizacji, mam pieniądze, to mogę sobie kupić władzę, zapewnić poparcie przez lud, np.: dając większą pensję. Takie zastępowanie ideologii, uważane jest za to samo, a przez Lipsseta uważane jest, że są to odrębne czynniki. Lipsset uzasadnia, że sprawność systemów oparta jest na wartościach instrumentalnych i może być generowana przez wewnętrzną dynamikę systemu politycznego, podczas gdy legitymizacja opiera się na wywodzących się spoza wartościach systemu, wartościach ostatecznych.

50. LEGITYMIZACJA A RZĄDZENIE PRZEZ APATIĘ I NAWYKI.

Apatia - depolityzacja społeczeństwa utożsamiane jest z legitymizacją. J.Plondel stwierdza, że legitymizacja systemu politycznego postrzegana jest jako zależna od czasu i od ich zdolności zaspokojenia potrzeb. Wokół struktur tworzą się zwyczaje i nawyki. Legitymizacja instytucji wzmacnia potrzeby społeczeństwa. Warunki stworzone przez władzę są stabilne, a ludzie nie lubią zmian. Rządzenie przez apatię i nawyki, czyli depolityzacja nie ma nic wspólnego z legitymizacją.

Rządzenie apatią wg Tarkowskiego - prywatyzacja konfliktu, czyli odsunięcie go od władzy, odizolowanie od pewnych zadań politycznych. Następuje depolityzacja władzy rządzenia przez apatię. Instrumentem są przemoc lub groźba jej użycia oraz socjalizacja i propaganda polityczna.

Rządzenie przez apatię przybiera formę rządzenia bez alternatywności. Ludzie nie mogą sobie wyobrazić innego alternatywnego rządzenia. Warunkiem takiego rządzenia jest niemożliwość stworzenia konkurencji, robimy to przez manipulowanie informacją, tłumienie przymusu.

Bez alternatywność geopolityczna - powstaje na bazie wiedzy o czymś, np.: stan wojenny, byliśmy pod wpływem Rosji, wynika z refleksji, wybór świadomie akceptowany z uwagi na uwarunkowania geograficzna, polityczne.

1. 1. Przemoc, sprawność ekonomiczna, rządzenie apatią nie są w stanie

2. stabilizować system w długim okresie.

3. 2. Rządzenie przez przemoc może obrócić się przeciw władzy, wojsko może przejąć władzę.

4. 3. Tymi metodami nie da się wymusić rzeczywistej współpracy i entuzjazmu, nie może być efektywny na dłuższą metę.

5. 4. Wg Lipsseta wysoce sprawny, ale słabo legitymizowany system jest mniej stabilny niż reżim mniej sprawny, ale mocno legitymizowany. Legitymizacja jest tym czym kredyt dla gospodarki.

8. 59. KULTURA, SUBKULTURA, KONTRKULTURA A KULTURA POLITYCZNA.

Kultura polityczna to:

• orientacje, normy i cele podzielane przez ludzi i wytwarzane w procesach interakcji,

• kolektywne zaprogramowanie umysłów ludzkich.

Elementami kultury są:

• wartości,

• rytuały,

• symbole,

• bohaterowie,

• wzory zachowań.

Kultura jest wyuczona w procesie socjalizacji. Wyróżnia się od natury ludzkiej, które są cechami dziedziczenia. Kultura jest nabyta, wyuczona. Między naturą a kulturą jest osobowość.

Pojęcia subkultura (odrębność) i kontrkultura (przeciwstawienie się) to w obrębie kultury są to pewne podziały. Wynikają z uwarunkowań regionalnych, religii, narodów etnicznych, płciowych, upodobań seksualnych, różnic pokoleniowych, klasowych, kultur na poziomie cywilizacyjnym, np.: azjatycka. Istnieją też napięcia w każdym społeczeństwie, które przeciwstawiają się danej kulturze. Są grupy, które chcą narzucić swoje wartości, swoją nadrzędność.

Kultura polityczna jest częścią, aspektem kultury. Wprowadzona do nauki w 50 latach ubiegłego stulecia(XXw.). Pojęcie to wprowadził Gabriel Almond, wg niego oznacza:

• określony układ postaw politycznych, odczuć, informacji i umiejętności. Kontynuatorzy, np.: Bibins rozumieli przez kulturę polityczną orientacje polityczne albo postawy wobec systemu politycznego.

60. ELEMENTY KULTURY POLITYCZNEJ.

• wartości,

• przekonania,

• oceny,

• wzory zachowań politycznych,

Te elementy decydują jaki będziemy mieć stosunek do systemu politycznego. Elementy mają charakter afektywny, czyli emocjonalny stosunek do wartości i racjonalny wynikający z wiedzy o polityce lub z systemu prawnego.

Podstawowe wartości polityczne:

• równość wobec prawa,

• sprawiedliwość społeczna,

• odpowiedzialność elit,

Wartości polityczne, przekonania, to co innego niż opinia, która bazuje na mitach, stereotypach i kreowaniu przez media. Podział nie będzie sprawiedliwy, gdyż urodziliśmy się z różnicami klasowymi.

62. KOMPNENTY KULTURY POLITYCZNEJ.

Kultura polityczna składa się z następujących komponentów:

• indywidualizm (dobro jednostki jest nadrzędne), kolektywizm (zespół jest nadrzędny. Na dobro ogółu składa się dobro jednostki, kolektyw w dobrze pojętym interesie dba o jednostkę (np.: mi nie odpowiada, to nie należę do kolektywu), między tymi pojęciami będą odchylenia kulturowe,

• wolność, równość, mamy kultury, które są zorientowane na wolność albo na równość. Wolność prowadzi do nierówności, zróżnicowania,

• racjonalny, emocjonalny stosunek do wartości kultury, rozwiązanie konfliktów,

a). emocja -zniszczyć stronę przeciwną, racja po jednej stronie. Będzie zwycięstwo, ale straty będą jeszcze większe,

b). racjonalnie- rozwiązanie konfliktu poprzez minimalizację użycia siły,

• demokratycznie, autokratycznie- subkultury,

• egalitaryzm, elitaryzm, nie może istnieć społeczeństwo bez elity. Egalitaryzm uważa, że elity należy usunąć, gdyż nam przeszkadzają,

• antytolerncja (nastawione na zwalczanie, usuwanie, tolerancja (otwarta na inność, dopuszczające działania z innymi kulturami.

Komponenty są ze sobą powiązane, np.: indywidualizm - wolność, elitaryzm - tolerancja. Można również sobie kształtować kulturę polityczną wybierając odpowiednie komponenty.

61. SPOSOBY DEFINIOWANIA KULTURY POLITYCZNEJ.

Mamy wiele definicji:

Markiewicz: z ogólnej teorii zaproponował 5 komponentów:

• świadomość historyczna,

• zachowanie i postępowanie polityczne,

• przywództwo polityczne,

• reguły gry politycznej,

• zasady pedagogiki społecznej.

Marek Sobolewski: proponuje uwzględnić trzy zagadnienia:

• wartości i cele polityczne,

• podstawowe metody działania politycznego,

• podstawowe instytucje polityczne i ich role w systemie politycznym.

Jerzy Wiatr: proponuje zagadnienia:

• wiedza o polityce,

• ocena zjawisk politycznych,

• emocje ujawnione względem polityki,

• wzory zachowań politycznych.

Teodor Filipiak: na koncepcję kultury zaproponował:

• doktryny i idee polityczno-prawne określające pochodzenie władzy oraz struktury społeczeństwa, a głównie państwa i prawa, określające metody i sposoby funkcjonowania instytucji polityczno-prawnych,

• sposoby oddziaływania kierownictwa politycznego na poglądy jednostek czy klas. Celem uzyskania ideologicznej legitymizacji istniejących struktur i instytucji,

• zachowania się obywateli wg zasad współżycia społecznego,

• aktywność ludzi oraz ich samodzielność krytycznego myślenia w sprawach społeczno-ustrojowych.

Czeslaw Mall - podsumował sposoby definiowania kultury politycznej. Ogólnie stwierdził, że kultura polityczna to kompleks wytworów działalności społecznej odnoszącej się do sfery politycznej. Na zakres tego pojęcia składają się:

• system wartości,

• system wartościowania i oceniania zachowań własnych i obcych związane z sympatiami i antypatiami politycznymi,

• świadomość historyczna i mity,

• postawy polityczne (wrogość, aprobata),

• idee i doktryny polityczne lansowane,

• utopie polityczne wyidealizowane, pożądane wizje przyszłości,

• zasady i reguły gry politycznej,

• osobowościowe modele działaczy i przywódców politycznych,

• instytucje polityczne,

• system aktywacji społecznej i bariery politycznej aktywności społeczeństwa.

63. TYP (MODEL) KULTURY POLITYCZNEJ.

Do typologii modeli ważne są wartości, postawy, sposoby postępowania:

• postawa jednostki wobec drugiej, indywidualny, kolektywny,

• postawa jednostki wobec systemu politycznego (każdy lubi inny system),

• stosunek do równości i wolności,

• sposoby regulacji konfliktu, emocjonalne, racjonalne, demokratyczne, autokratyczne,

• stopień modernizacji wzorca kultury politycznej.

Modele kultury politycznej zależą od dziejów społeczeństw, żyło w innych, odmiennych warunkach społecznych, ekonomicznych.

Wartości i wzory zachowań są rezultatem różnych czynników (religia, rozwój państwa, ustroju, położenie geograficzne).

64. TYPY KULTURY POLIT. WG G.ALMONDA I S.VERBY.

Uważali, że trzeba uwzględnić postawy, uczucia i oceny wobec czterech typów obiektów politycznych:

• systemu politycznego,

• obiektów inicjujących (instytucje polityczne, elity, propozycje polityczne),

• obiektów wynikowych (decyzje, ludzie, skutki),

• jednostek.

Trzy typy kultury:

• zaściankowa (parafiańska) - Nigeria, Afryka nie istnieją wyspecjalizowane role polityczne (rada starszych), funkcje polityczne zlewają się z funkcjami religijnymi, ekonomicznymi itp. Są znikome oczekiwania na zmiany, mało wiedzą na temat życia publicznego. Wiedza jest tylko dostępna dla elity. Poddani nie mają żadnych praw publicznych, nie ma wyborów. Opisana kultura przez Kohlmana ma tez charakter zaściankowy, np.: księstwa afrykańskie. Postawa negatywna, lubią swój porządek.

• podporządkowana (poddańcza) - spotykamy w społeczeństwach tradycyjnych. Zadawala się rolą mniej lub bardziej pilnego obserwatora. Obserwują elity, system, władze. Może sobie wyrobić jakiś stosunek emocjonalny negatywny lub pozytywny. Maja wyraziste postawy wobec systemu, są świadome istnienia władzy, systemu. Mogą być dumni z tej władzy lub nastawieni do niej negatywnie. Polityka znajduje się na końcu priorytetów tych ludzi, ważniejsze jest pozyskanie dóbr. W większości wynikają postawy bierne wobec polityki.

• uczestnictwa (partycypacji) - członkowie, ludzie maja dużą wiedze o polityce, systemie , elicie, instytucji, struktury politycznej, o procesach, zjawiskach, administracji. Elementy te różnicują. Mogą wyrobić sobie stosunek do każdego elementu osobno, odmienną postawę, ocenę. Akceptuje większą rolę jednostki w społeczeństwie, udział w życiu publicznym na różnych poziomach systemu politycznego (np.: Wielka Brytania). Modele nie funkcjonują w życiu społecznym, są kombinacją.

Nie mamy do czynienia z czystymi kulturami, tylko mieszanymi. Każda jednostka ma mieszankę tych trzech typów kultur, jak również naród. Kultury

nie muszą być zgodne ze strukturami politycznymi, systemami. Z kulturą zaściankową najbardziej zgodna będzie kultura tradycyjna, a z kulturą uczestnictwa kultura demokratyczna, a z kulturą podporządkowaną kultura autokratyczna.

65. KULTURA OBYWATELSKA.

Typowa dla społeczeństwa obywatelskiego.

Almond i Verby stwierdzili, że optymalnym modelem jest zbiór cech kultury partycypacji i poddańczej. Oznacza to, że najlepsza z punktu widzenia demokracji jest kultura polityczna obejmująca zaufanie obywateli do elit rządzących i gotowość do umiarkowanej partycypacji politycznej w instytucjach systemu. Jest połączeniem pewnych typów postaw będących swoistym połączeniem tradycji i nowoczesności. Najbardziej do tego modelu zbliżona jest kultura Wielkiej Brytanii (stworzyli własna religię), możliwość istnienia arystokracji, dworu, wkroczyła w epokę unifikacji narodowej dla korporacji zawodowych (zakres autonomii arystokracji), konflikty były tak silne, aby dokonać zmian, ale nie na tyle destrukcyjne, aby doprowadzić do zlikwidowania jednej ze stron. Wielka Brytania miała odpowiednie warunki oddzielając się od papiestwa, byli tolerancyjni wobec innych religii, pojawiła się żywotna klasa kupiecka, która umiała narzucić swoja wolę arystokracji, umiała ich przekonać do siebie. Każdy się przekonał, że może się samo realizować. Przeszli od państwa feudalnego do parlamentarnego, społeczeństwo zachowało spójność pomimo przejścia rewolucji przemysłowej. Arystokraci mogli rywalizować ze stronnictwami o wpływy. Wychowani byli w tradycji poszanowania narodu. W wyniku tego powstał nowy typ kultury, mieszanina obu postaw pluralistycznych (dyskusja, argumentacja, postaw) i porozumienia (otwarta na zmiany). To są główne cechy kultury obywatelskiej. Jest to kultura zróżnicowania i konsensusu. Ukształtowała się struktura brytyjskiej demokracji, neutralne politycznie warstwy urzędnicze, niezależne, bezstronne środki przekazu.

Kultura obywatelska dynamicznie rozwinęła się w USA. Czynnikiem było to, że społeczeństwo nie przeżyło epoki feudalizmu, nawyków społeczeństwa feudalnego. Powstała swoista, odmienna kultura obywatelska. Powstała również w państwach skandynawskich, a także w Belgii, Holandii i Szwajcarii.

Czynniki sprzyjające do powstania kultury obywatelskiej.

• związana jest z syntezą dziejów, historii, ciągłość doświadczeń politycznych, stopniowość dokonujących się zmian, silna klasa średnia jest potrzebna, idee protestantyzmu nie są obojętne dla kultury obywatelskiej,

• upowszechnienie instytucji i ideologicznych form demokracji, dobra demokracja wymaga, aby jednostki rozumne wykorzystały swoją wiedzę dla dobra ogółu, aktywny udział we wspólnocie, społeczeństwo musi być informowane o sprawach publicznych, nie ma odpowiedzialności obywateli za państwo, demokracje,

• wymagany odpowiedni poziom cywilizacji, czyli lepsze wykształcenie, zamożność,

• potrzebne są pewne typy osobowości (otwarte „ego”), pełna ciepła akceptacja wobec innych, zdolność do poszanowania cudzych wartości, pluralistyczne nastawienie do społeczeństwa, zaufanie do otoczenia społecznego, względna niepodatność na lęki.

66. FUNKCJE KULTURY POLITYCZNEJ.

• regulacyjna - odnosi się do porządkowania i ujednolicania działań politycznych, wpływa poprzez normy, procedury do pozytywnego zachowania, postępowania. Bez tej funkcji system nie mógłby istnieć.

• socjalizacji - uczy pewnych zachowań, postępowań, wskazuje reakcje, oddziaływanie na członków społeczeństwa, wychowuje, kształtuje, naprowadza na system polityczny, ważnym elementem jest dostarczenie odpowiedniej wiedzy, lansowanie określonych emocji, nastrojów, wartości, należy uczyć uczestnictwa w polityce.

• integracyjna - łączy ludzi kultura, tworzy podstawy di współdziałania jednostek i grup, aby osiągnąć wspólny cel, uzasadnić słuszność istniejących norm, wartości, instytucji, procedur.

67. ISTOTA I DEFINICJE MITÓW.

Mity tłumaczą dlaczego świat jest tak urządzony, a nie inaczej. Pokazuje nam jak pojmować świat. Są ważnym elementem ekspresji. Radzi sobie z problemami nawet z tymi, do których nie ma rozwiązania. Wypełniają lukę w poznawaniu rzeczywistości, tłumaczą niedoskonałości tego świata, odwołują się do stereotypów, emocji. Mitologizacji ulega polityka, podatna jest sfera interesu - dla robotników - gdyby więcej zarabiali, to kupowaliby więcej,

• dla pracodawców - gdyby robotnicy mniej zarabiali, to więcej mogliby wyprodukować, kupić, sprzedać towar.

Im większa sfera interesu tym mniejsza liczba mitów, nastąpiłaby większa wykładnia.

Mity nadają nazwy, szersze systemy, zjawiska. Możliwość i weryfikacja faktów zmniejsza pole mitów. Dostęp do informacji ma związek z mitem. Nie sprzyja powstawaniu mitów. Mity powstają w przekonaniach ludzi, widzimy to co chcemy.

Logika mitów - bazują na prostych dychotomiach - słuszne - niesłuszne, sprawiedliwe - niesprawiedliwe. Jasne negacje i opozycje.

Mity mają też związek z logiką sofistów. Operują niekwestionowanymi oczywistościami. Tworzą polityczne i ekonomiczne fakty. Mogą jedne grupy wylansować, drugie obalić. Są groźne dla społeczeństwa, dla perspektyw rozwoju, odwracają naszą uwagę od rzeczywistości, zagrożeń, problemów. Podatne na mity są procesy decyzyjne, bo są wydłużone, np.: inicjatywa ustawodawcza (wielofazowa, występują różni ludzie w każdej fazie), wiele grup o różnych punktach widzenia, poglądów, istnieją grupy nacisku, wpływu. Niejasność przepisów sprzyja powstawaniu mitów w polityce.

68. GENEZA MITÓW.

W polityce spotykamy irracjonalne procesy, wyobrażenia emocji, władza, polityka była kiedyś dobra lub zła, a potem wywodziła się z wyboru.

Przyczyn powstania mitów należy szukać:

• w określonych sytuacjach społeczno - politycznych (transformacja),

• w informacjach, zjawiskach (wiemy to, co podadzą w telewizji),

• w świadomości społecznej (robotnicy, pracodawcy), świadomość kształtuje byt.

Mity nawiązują do wyobrażeń silnie zakorzenionych w świadomości różnych społeczeństw. Dużo mitów powstaje wokół nacji. Istnieje mit spontaniczny, genezę stanowią inne zjawiska, potrzebny jest stan emocjonalny grupy, im więcej emocji, tym więcej mitów. W dawnych epokach mity powstawały z niedoboru wiedzy, dużo spraw przemilczano. Tak powstaje mit historyczny. Nadaje się do komponowania różnych irracjonalnych mitów historycznych, pozostających w związku z mitami politycznymi. Ekspansja procesu informacji -wzrasta proces komunikowania się. Cechą współczesności jest masowość informacji. Powstają określone struktury świadomościowe, zmienia się jakość informacji.

Modna jest popularyzacja nauki, ale jest to fałszywe. Rośnie rola telewizji, operuje informacją, możliwość manipulacji. Kultura dostosowuje się co najwyżej do przeciętnego obywatela (np.: McDonald). Ta przeciętność wywiera tempo na sposobie informowania. Informacje też są podawane dla przeciętnych, szybkość podawania informacji.

Inne teorie podkreślają mitogenny charakter kultury masowej. Informacje przeciętne są mniej pożądane niż informacje katastroficzne, informują to, na co jest zapotrzebowanie, a nie rzeczywiste informacje, problemy, odczucia grup społecznych. Powinniśmy sobie wyrobić krytyczny stosunek do niektórych informacji, powinniśmy selekcjonować intelektualnie, merytorycznie. Jest dziełem zbiorowym, kolektywnym.

Definicje mitów:

Mit - synonim fałszu, kłamstwa, złudzenia, negatywnie oceniamy.

Inni uczeni M.Eliade, E.Cassier, S.Filipowicz mają pozytywny neutralny stosunek do mitu.

Definicje różnią się dyscypliną, którą reprezentują naukowcy.

Religioznawca Eliade - wyraz prawdziwej niezmiennej istoty ludzkiej, który relatywizuje uznane wartości, zmieniony poprzez upływ czasu, w obliczu zmieniającej się rzeczywistości szukamy stałych wartości, maja znaczenie archetypowe, na jej podstawie są tworzone wcielenia mitologiczne. Stanowią antidotum na samotność, bezradność na wokół otaczający nas świat. Powstaje na zapotrzebowanie pewnej grupy społecznej. Interesuje ich geneza, status, los danej grupy.

Wg W. Wrzesińskiego mit to - osobliwa kategoria komunikacji człowieka. Powstają wraz z formowaniem się pomięci społecznej, jako archetypy kultury, były najstarsze, dynamiczne elementy świadomości społecznej, ciążyły na kształtowaniu się ładu zorganizowanych grup społecznych, wyznaczały granice i formy wspólnot cywilizacyjnych.

Wg F. Mieletyńskiego - uważa, że mit objaśnia i sankcjonuje istniejący porządek społeczny i kosmiczny w takim rozumieniu właściwej kultury. Tak objaśnia człowiekowi jego samego, aby ten porządek podtrzymać. Mity podobnie jak obrzędy maja oddziaływać na psychikę, przekształcenie psychiki na potrzeby społeczne.

Wg S. Cassier - uważa, że mit nie ma charakteru czysto intelektualnego, mimo, że jest formą organizującą. Nie jest charakterystyczny dla epoki, może występować zawsze. Myślenie i świadomość mityczna, to określony sposób patrzenia na świat i reakcje kulturowe.

Wg H.Lasweta i A.Kaplanowa - mit polityczny jest wzorcem podstawowych symboli politycznie rozpowszechnionych w społeczeństwie.

Wg Gsorela - mit to konstrukcja przyszłości i specyficzny program działania, który zawiera i odzwierciedla dążenia ludu, a jego akceptacja ma charakter emocjonalny, nawet w jego przypadku oczywistej iluzji, jest czynnikiem motorycznym i stanowi element konstruktywny.

Wg Malinowskiego - mit spełnia praktyczną funkcje podtrzymania tradycji i ciągłości kultury, kodyfikuje myśl, umacnia moralność, proponuje określone zasady zachowania, sankcjonuje obrzędy, racjonalizuje i uprawomocnia porządek społeczny. Jest przezywany jako pewna rzeczywistość wpływająca na losy świata i ludzi.

Wg P.Biernata - mit będąc skodyfikowaną, choć nie zawsze uznawaną reakcją poznawcza na rzeczywistość, jest cząstką człowieka, jego neutralności i jeśli nie wierzymy, to chętnie sięgamy do jego opisu, wypowiedzi o nim, poznając go poznajemy człowieka w różnych świadomościowych ........................................, mimo różnic kulturowych często odnajdujemy tam siebie. Jeżeli go uznajemy, wierzymy w jego treść, mit odkrywa to, co do tej pory było niejasne, niezrozumiałe, odkrywa teraźniejszość.

Wg S.Filipowicza - mit uznaje, iż mit ma znaczenie większe, możliwość inspirowania i kształtowania ludzkich postaw, mobilizuje psychikę, dociera głębiej niż nauka, stwarza motywacje o jednoznacznym charakterze, dzięki sugestywności obrazowania ma łatwe do rozpoznania inscenizacje społeczne, jest autorytetem samorzutnie koordynującym ludzkie postawy i zachowania, jest środkiem inspirującym komformizm, wyklucza wartościowanie, wierzący w mit nie ocenia prawdziwości mitów, może stanowić instrument psycho i socjo inżynieryjny, wyklucza interpretacje, uwalnia obowiązki samo wyszukania, likwiduje potrzebę refleksji, jest w nim zawsze święta tradycja i rozstrzygnięcia modelowe.

69. STATUS MITU, a wypowiedź artystyczna, fikcja literacka, ideologia, religia, nauka.

Toczą się spory o kulturową rolę, pozycję mitu. W mitach spotkanie się z prawdą jest minimalne. Rozmijają się z prawdą, liczy się tylko skuteczność. Nie wolno ich traktować jako orzeczeń o świecie, tylko jako specjalny status, podobny do tego jakie mają wypowiedzi artystyczne, czyli nie możemy interpretować dosłownie, nie zestawiać z nauką i językiem potocznym. Tylko jako wypowiedź symboliczna, nie są zdarzeniami. Mówią o typach sytuacji egzystencjalnych, nie są zapisem fragmentów historycznych, tylko struktur, które są powtarzalne, ponadczasowe. Mit jest tym, czym fikcja w literaturze pięknej, chociaż Czerwiński stwierdził, że zachodzą miedzy nimi różnice.

W mitach są zawarte sensy ogólne (praschematy). Są to obrazy poznawcze, mogą nas poinformować. Mity w niektórych przypadkach z nauką wygrywają, bardziej język mitów jest dostępny niż naukowy. Mogą być przedmiotem badań, ale również źródłem podstawowych obowiązków. Krytyczna analiza daje dużo do myślenia, trzeba odczytać przesłanie.

Bergsan - mity są to wyobrażenia, które wkraczają między bodziec zewnętrzny a reakcje człowieka.

Mit a ideologia

Kohen - pełnią te samą rolę:

• mity usprawiedliwiają i utrzymują wartości, które leżą u podstaw interesów politycznych,

• uprawomocniają zagrożone systemy władzy lub dążenia do obalenia władz,

• dostarczają punktu odniesienia w procesie rozumienia otaczającej nas rzeczywistości,

• zawierają opisy rzeczywistości, empiryczne, weryfikowane,

• nadają znaczenia poszczególnym zjawiskom,

• dostarczają wzorów zachowań,

• integrują grupy.

Inni badacze dostrzegają różnice, ideologie posiadają mniej wiedzy „jak powinno być”.

Benhalten - funkcje są odmienne:

• ideologie dzielą społeczeństwa,

• mity integrują,

• ideologie powstają w odmiennych warunkach (konkurencja).

Wiara mitów a religia

Religia usiłuje wytłumaczyć za pomocą Boga i mit zbliża się do religii. W wierze mitu świat staje się bezproblemowy, ale jest wiarą inną. Religijna jest bezgraniczna, bez refleksyjna, nie można szukać podstaw. W mitach nie można kwestionować, ale go potwierdzać. Rzeczywistość jest obszarem, na którym poszukuje się potwierdzenia, a nie kwestionowania.

70. MIT ARCHAICZNY A MIT WSPÓŁCZESNY.

Podobieństwa i różnice.

Różnice: mit archaiczny:

• były wypowiedziami w języku symbolicznym,

• przyrównać można do zapisu algebraicznego,

• relacje oderwane, pasuje do wielu sytuacji i nie daje opisu realnego, nie można zidentyfikować,

• nie zatajają szczegółowych informacji, historia eliminuje lub zaprzecza lub wykonuje ich przydatność, dokonuje się to w długim okresie, zmieniają wyobraźnię na rzecz swoich pewników.

Mit współczesny:

• nie są wypowiedziami symbolicznymi, język musi być używany w określonym kontekście,

• operują materiałem szczegółowym i konkretnym, aby nadać strukturę, aby nie wprowadzać kontrowersji,

• wykorzystują dwuznaczność,

• operuje językiem skradzionym, posługuje się elementami zwykłego systemu językowego, stara się wykorzystać inne znaczenie języka, pomijając to, co jest wymową właściwą, stąd nazywamy go: manifestacje zadufanej ignorancji, produkty interesowności, obrazy zastoju umysłowego, obraz życzeń nie liczących się z prawdą.

Mit archaiczny cechuje - znajduje się poniżej poziomu wiedzy możliwej. Fantazje powstawały w próżni informacyjnej, mity uzupełniały brak poznawania.

Mit współczesny - są efektem pewnej opcji na rzecz pewnych sytuacji, konkretnych grup społecznych, są konfrontowane z wiedzą, upowszechnia się dziedzictwo nauk humanistycznych, pozornie język oddalił się od wyobraźni i zmysłowości.

71. ETAPY POWSTAWANIA MITU.

• tworzenie podstaw mitu, w świadomości istnieje podstawowa (początkowa) informacja o stosunkach społeczno-politycznych, decydują o genezie mitów politycznych, o powodzeniu, powstaniu, zespół informacji emitowanych w celu zmodyfikowania, ukształtowania świadomości społecznej doprowadzających do zmian, przygotować grunt dla mitu,

• zasada mitu, przekształcenie treści początkowej w konwencję, ma szczególny wpływ na formowanie mitu, ma dwa czynniki:

a). charakter informacji,

b). okoliczności zewnętrzne towarzyszące przekształceniu.

Precyzuje ogólny sąd, który staje się zasadą, prowadzi do ogólnego sprecyzowania rzeczywistości. Jest logicznym nasuwającym się wnioskiem z danych będących podstawą ogólnienia. Może się przekształcić pod warunkiem istnienia zewnętrznych okoliczności. Zasad percepcji określonych zjawisk. Jest aktem odczytania tej rzeczywistości, uporządkowania jej.

• wysławienie mitu - podstawą jest wypowiedź dotycząca faktów i zjawisk politycznych, ich geneza może przybrać postać konkretnych zachowań politycznych, artystycznej ekspresji, może nastąpić instytucjonalizacja określonych działań. Literatura jest ważnym obszarem wysławienia mitu, lecz największym obszarem wysławienia mitu jest telewizja.

72. FUNKCJE MITÓW POLITYCZNYCH.

• poznawcza - informująca,

• oddziaływania, ukształtowania jednostkowych i grupowych (imperatyw), dyrektywa jak należy się zachować,

• komunikacyjna,

• racjonalizacyjna - zastępuje istotne motywy postępowania przez inne, które mogą być uznane za motywy właściwe. Społeczeństwo ukrywa swoje niedoskonałości za parawanem mitów.

3

---