PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA

Rozwój (Spencer) z jednej strony wzrastające zróżnicowanie jednego układu; z drugiej strony wzrastające uporządkowanie i integracja.

Rozwój (Arystoteles) ciąg zmian idących w pewnym kierunku. zmiana celowa, polegająca na przechodzeniu od form niższych do wyższych.

Rozwój obejmuje serię progresywnych zmian, które w sposób uporządkowany i zgodny prowadzą do celu, jakim jest osiągnięcie dojrzałości organizmu.

Rozwój to wszelki długotrwały proces kierunkowych zmian, w którym można prawidłowo po sobie następujące etapy przemian (fazy rozwojowe) danego obiektu (układu), wykazujące obiektywnie stwierdzane różnicowanie się tego obiektu (układu) pod określonym względem.

Rozwój psychoruchowy to proces rozwoju (ciąg zmian progresywnych), w którym motoryka jest ściśle powiązana z psychiką (całokształtem całości i emocjonalno-motywacyjnych). Jedność rozwoju psychiki i motoryki zaznacza się szczególnie we wczesnych stadiach ontogenezy.

Cechy zmiany rozwojowej

• względnie długotrwała

• nie pojedyncza, lecz pewien ciąg zmian

• ciąg o charakterze jednokierunkowym, (co najmniej jeden parametr zmienia się motorycznie)

• względnie nieodwracalna

• spontaniczna

• autonomiczna

Zmiany uniwersalne występują powszechnie, odnoszą się do każdego człowieka, powiązane z wiekiem; są uwarunkowane biologicznym dojrzewaniem organizmu i uniwersalnymi doświadczeniami społecznymi.

Zmiany wspólne charakteryzują osoby należące do tej samej grupy dzielącej wspólne doświadczenia.

Zmiany indywidualne wywołane czynnikami unikatowymi, oddziaływującymi wyłącznie na jednostkę

Zmiany ilościowe polegają na stopniowym wzrastaniu danej cechy lub zespołu cech somatycznych i psychicznych.

Zmiany jakościowe dana funkcja lub czynność psychiczna nie tylko wzrasta i rozszerza swój zasięg, lecz także przekształca się w sposób zasadniczy, staje się nową jakością rozwojową.

Procesy wchodzące w skład rozwoju

Dojrzewanie to proces fizycznego wzrostu doprowadzający do takiego stopnia dojrzałości organizmu, który warunkuje od strony somatycznej i neurofizjologicznej rozwój w zakresie danej funkcji lub całokształtu zachowania się jednostki, czyli rozwój określonych czynności regulacyjnych.

Uczenie się to proces wytwarzania się, przekształcania i utrwalania czynności na podłożu doświadczenia indywidualnego (jednostkowego) zdobytego przez człowieka w toku funkcjonowania organizmu pod wpływem bodźców środowiska zewnętrznego i aktywności podmiotu, a zatem podczas działania i ćwiczenia (wykonywania i powtarzania czynności).

W rozwoju zachowania się dojrzewanie i uczenie się są ściśle ze sobą splecione; pewien stopień dojrzałości konieczny jest dla uczenia się, ale uczenie się ze swej strony może umożliwiać dalsze dojrzewanie. Inaczej mówiąc dojrzewanie dostarcza podstaw dla uczenia się, ale bez uczenia, wskutek samego dojrzewania rozwój nie byłby możliwy.

Fenotyp - te cechy genotypu, które się ujawniają. (Nie cała informacja genowa się ujawnia)

Fenotyp człowieka zależy od:

• 
  formuła prosta

Vp = Vg + Ve

• 
  formuła złożona

Vp = Va + Vam + Vd +Vep +Ve + V_i + 2 00 Vge

Vg Ve

Tępo rozwoju - szybkość, z jaką dokonują się zmiany w organizmie i psychice (różnorodne zmiany rozwojowe)

Rytm rozwoju - stopień harmonii zmian progresywnych jakie dokonują się w organizmie i psychice dziecka, a więc w poszczególnych sferach rozwoju

Ze względu na rytm rozwoju wyróżniamy dwa typy rozwoju:

• harmonijny - gdy rozwój wszystkich czynności psychofizycznych odbywa się z taką samą szybkością

• nieharmonijny - gdy poszczególne sfery rozwijają się w innym tempie

Dynamika rozwoju to stopień stałości tempa rozwoju w dotychczasowym przebiegu rozwoju psychoruchowego.

Modele rytmu rozwoju psychoruchowego

• równomierny rytm rozwoju

				WR
		WŻ			WŻ				WŻ

• nierównomierny rytm rozwoju

• parcjalne opóźnienie rozwoju

WR				WR
		WZ				WZ

• parcjalne przyśpieszenie rozwoju




WR						WR




• parcjalne opóźnienie i przyśpieszenie rozwoju

WR
		WŻ





Modele dynamiki rozwoju psychoruchowego

• 
  Stałe tempo rozwoju (rozwój jednostajny)

				WR
		WŻ			WŻ				WŻ

• Zmienione tępo rozwoju

• trwała zmiana tępa rozwoju

a) zwolnienie tępa rozwoju

WR

WR

WR

WR

WZ

WZ

WZ

WZ







WR							WR
			WZ							WZ







• nietrwała zmiana tępa rozwoju (tępo po zmianie wraca do normy)












Ciąża i poród

(uzup. Ciąża to. .)

1 tydzień - zapłodnienie. Pierwszy podział komórkowy (po 30 godz.). Rozstrzyga się sprawa urodzenia bliźniąt polizygotycznych (?). Grupa komórek przesuwa się wzdłuż 10 cm jajowodu stając się balustradą i osiąga jamę macicy 3-5 dnia. Zagnieżdżenie następuje 5-6 dnia.

2 tydzień - Kilkaset komórek przyczepia się do ściany macicy i rozpoczyna różnicowanie w dwie, a następnie trzy blaszki. Zarodek ma ¼ mm długości. Bardzo rzadko zdarza się krwawienie (13 dnia) jako następstwo przekrwienia w okolicy implantacji - można je pomylić z menstruacją. Rozstrzyga się sprawa urodzenie bliźniąt monozygotycznych.

3 tydzień - Zaczyna się tworzyć układ nerwowy: można z trudem wyróżnić oczy i uszy. Obecne są już pierwsze komórki płciowe, z których powstaną komórki produkujące plemniki lub jaja, ale jeszcze nie można określić płci zarodka. Tworzy się pęcherzyk żółciowy, pępowina, łożysko i błona owodniowa.

4 tydzień - zarodek ma 6 mm. Wyraźne tyłomózgowie, śródmózgowie i przodomózgowie. Serce zaczyna bić w 25 dniu, istnieje coś w rodzaju układu krążenia. Zaczyna się rozwijać język. W 26 dniu pojawiają się zawiązki kończyn. Embrion jest obecnie 10 000 razy większy niż jajo. Przemiany fizyczne nie są już nigdy tak doniosłe.

5 tydzień - Zarysowuje się zewnętrzny kształt uszu. Pączki kończyn górnych różnicują się na ręce i barki (31 dzień), pojawiają się zarysy palców (33 dzień). Noga nadal jest płaską wyroślą. Zaczyna się kształtować nos i szczęka górna, a także żołądek. Zarodek ma 13 mm długości.

6 tydzień - Widoczny jest koniec nosa (33 dzień), zaczynają formować się powieki. Pięć oddzielonych od siebie palców rąk, a także pojawiają się palce u nóg. Rozwój żołądka, jelit, narządów rozrodczych, nerek, pęcherza, płuc, wątroby, mózgu, nerwów, układu krążenia krwi. Zarodek ma około 2 cm długości.

7 tydzień - Mózg składa się teraz z 5, a nie z 3 części (kresomózgowie, międzymózgowie, śródmózgowie, tyłomózgowie wtórne, rdzeniomózgowie). Zaczyna się kontrola mózgu nad mięśniami. Czynne są odruchy mięśniowe. Żołądek zaczyna produkować soki trawienne, swoją czynność zaczynają także wątroba i nerki. Rozwój ucha jest już prawie zakończony. Są dobrze widoczne: szczęka górna i dolna, widać również wargi, coś w jamie ustnej w rodzaju języka, zawiązki pierwszych zębów. Kciuk zdecydowanie różni się od reszty palców. Wyraźne stają się palce nóg i pięty. Długość płodu 19 mm, waga 2-3 gramy.

8 tydzień - Zaczyna być widoczny kształt szyi.

9 tydzień - W tym czasie zarodek zaczyna nazywać się płodem. Widoczne są już cechy płciowe osobnika. Kształt linii papilarnych na dłoniach i stopach zostaje teraz wryty na całe życie. Zaczynają się ruchy spontaniczne, powieki i dłonie stają się wrażliwe na dotyk, zaczynają rosnąć paznokcie. Bliźniaki niepod zaczynają różnić się od siebie.

10 tydzień - Całkowity przyrost wielkości mózgu wynosi 600% miesięcznie. Poronienia samoistne zdarzają się najczęściej w 10 tygodniu, czyli wtedy gdy przypada 3 brakująca miesiączka. Rzadziej ma to miejsce w 6 tygodniu, czyli w okresie 2 brakującej miesiączki, a jeszcze rzadziej w czasie 4 brakującej miesiączki.

11- 14 tydzień - Zwiększa się ilość odruchów, jak np.: marszczenie brwi. Kciuk może zbliżyć się do palców. Rozpoczyna się połykanie. Zrastają się obie połowy podniebienia. Zakończony zostaje rozwój strun głosowych Płód może trawić połknięty płyn owodni. Koniec Okresu Tworzenia - początek Okresu Wzrostu.

15-18 tydzień - Rozpoczyna się wzrost włosów na głowie, a także brwi i rzęs. Pojawiają się sutki. Mija połowa ciąży. Długość płodu wynosi 15-23 cm; co odpowiada połowie długości noworodka. Waga płodu około 300 g. Jeżeli nastąpi poronienie istnieje możliwość utrzymania płodu przy życiu przez kilka minut. Matka przybiera na wadze ½ kg tygodniowo, ale sam płód waży mniej niż ½ kg. Płód ma pełna liczę komórek nerwowych - które utworzą dojrzały układ nerwowy - 12-15 mld. Przybywało ich zatem z prędkością 1300 na sekunde od momentu zapoczątkowania układu nerwowego.

19-22 tydzień - Urodzony w tym czasie wcześniak ma szanse utrzymania się przy życiu. Może już mocno chwytać rączkami. Pojawia się lanugo, meszek przekształcający się we włosy na rękach, nogach i plecach. Długość płodu wynosi 20-25 cm, waga ponad 600 g.

23-26 tydzień - Wiele dzieci przedwcześnie urodzonych jest już zdolnych do życia. Ginie meszek. Często spotyka się ssanie palca.

27-30 tydzień - Płód ustawia się przeważnie głową ku dołowi. Warstwy siatkówki oka są całkowicie wykształcone, oko jest wrażliwe na światło. Średni przyrost wagi matki (w 28 tygodniu) wynosi 8,5 kg, co stanowi 6 razy więcej niż waga dziecka. Na ogół w tym okresie wykonuje się zabiegi w celu zmiany ewentualnego ułożenia pośladkowego.

31-34 tydzień - Przedwcześnie urodzone dzieci są w tym czasie dość ładne mniej podobne do zaróżowionych starców). Długość 30-34 cm, waga 2,3 kg.

35-38 tydzień - Wzrost płodu zatrzymuje się na krótko przed porodem, ale w tym czasie waga osobnika jest 5 000 000 000 razy większa niż zapłodnionego jaja. Od tej chwili do 20 roku życia waga wzrośnie tylko 20 razy. W 38 tygodniu waga bywa bardzo różna, wśród białych średnio wynosi 3,3 kg. Długość dziecka wynosi 33-50 cm. Głowa stanowi obecnie ¼ długości ciała. Mimo znacznej aktywności płodu, wielu odruchów czynnych, wielkości mózgu i jego dojrzałego wyglądu, nie ma dowodów, że przy końcu ciąży 9 czy nawet parę tygodni później) kora mózgu wywiera jakikolwiek wpływ na zachowanie się noworodka.

czynniki genetyczne działające przed zapłodnieniem i tuż po zapłodnieniu (faza jajowa)		czynniki zewnątrzpochodne działające po zapłodnieniu
Na komórkę rozrodczą	Na zygotę	Na zarodek i płód	Na dziecko w czasie porodu	Na dziecko po urodzeniu
GENOPATIE Nieprawidłowe geny rodziców	BLASTOPATIE Zaburzenia rozwoju zapłodnionej komórki	EMBRIOPATIE I FETOPATIE - wirusy - bakterie - naświetlania - środki toksyczne - zaburzenia krążenia - konflikt serologiczny - pasożyty	ENCEFALOPATIE OKOŁOPORODOWE - bezpośrednie uszkodzenia czaszki - wylewy śródczaszkowe wskutek urazu - zaburzenia krążenia płodowego - środki toksyczne podane matce	ENCEFALOPATIE WCZESNODZIECIĘCE
GAMETOPATIE Anomalie niezapłodnionych komórek rozrodczych (np. chromosopatie)




okres	faza	objawy	co może zrobić rodząca	co może zrobić partner
pierwszy	wczesna lub utajona	-najdłuższa i najmniej dolegliwa -rozwarcie szyjki (3 cm) kilka godzin lub dni -skurcze rzadkie - mogą być niewyczuwalne -skurcze trwają 30-45 sekund -skurcze, co 5-20 min. -bóle w okolicach krzyża, podbrzusza -niestrawność, biegunka -krwista wydzielina z pochwy -mogą pękać błony płodowe	-odprężyć się -kontynuować rozpoczęte zajęcia -spać -zjeść coś lekkiego -przyjmować pozycję pionową -wziąć letni prysznic -często oddawać mocz -wykonywać ćwiczenia rozluźniające -spakować torbę do szpitala	-ćwiczyć mierzenie czynności skurczów -podtrzymywać rodzącą na duchu -zachowywać poczucie humoru -zająć czymś rodzącą
		przyśpieszona, aktywna	-trwa 2 do 3,5 godz. -skurcze mocniejsze -skurcze trwają 40-60 sekund -skurcze, co 3-5 min. -rozwarcie szyjki do 7 cm -narastające bóle w okolicy krzyża, ud, podbrzusza -zwiększona ilość krwistej wydzieliny z pochwy -pęknięcie błon płodowych (jeśli nie pękły wcześniej)	-rozpocząć ćwiczenia oddechowe -pić często -odprężać się między skurczami -zmieniać często pozycję -często oddawać mocz -ewentualnie poprosić o środki przeciwbólowe	-obserwować skurcze -oddychać głośno z rodzącą -masować okolice krzyżową -przemywać twarz rodzącej
		przejściowa	-skurcze bardzo mocne -skurcze trwają 60-90 sekund -skurcze, co 2-3 min. -całkowite rozwarcie szyjki do 10 cm -parcie na stolec -drżenie i skurcze nóg	-wytrzymać jeszcze trochę -oddychać	-podtrzymywać rodzącą na duchu -oddychać głośno z rodzącą
drugi	parcie i urodzenie dziecka	-średni czas trwania -skurcze regularne -skurcze trwają 60-90 sekund -skurcze, co 2-5 min -parcie na stolec	-przyjąć odpowiednią pozycję do parcia -nie przerywać parcia -odpoczywać między skurczami	-podtrzymywać rodzącą na duchu -podpierać plecy podczas parcia
trzeci	urodzenie łożyska czyli................	-średni czas trwania 0,5-1 godzina -skurcze łagodne	-pomóc w urodzeniu łożyska -trzymać dziecko i cieszyć się	-chwalić partnerkę...............




Depresja trzeciego dnia - „baby blues”

dotyczy 25 - 85% kobiet po porodzie; pojawia się w 3 - 4 dobie po porodzie

Przyczyny

• zmiany hormonalne w organizmie matki

• gwałtowne zakończenie okresu ciąży

• trudności w sprawowaniu opieki nad dzieckiem

Objawy

• niepewność

• lęk

• napięcie w kontaktach z dzieckiem

• huśtawka emocjonalna

• obniżony nastrój

• poczucie zagubienia

• poczucie niekompetencji w wykonywaniu wielu czynności przy dziecku

• zniecierpliwienie

• płaczliwość

• Depresja poporodowa

dotyczy 10 - 20% kobiet po porodzie; pojawia się w ciągu 6 m-cy po porodzie

Objawy

• emocjonalne

• smutek, obniżony nastrój

• niezdolność do przeżywania radości

• nadmierny lęk

• agresja wobec dziecka

• „mechaniczne” zajmowanie się dzieckiem

• poznawcze

• niska samoocena jako matki

• poczucie niekompetencji i nie radzenia sobie

• obwinianie się za wszystko

• „czarne” widzenie przyszłości

• motywacyjne

• bierność

• brak inicjatywy

• niemożność podjęcia prostych decyzji

• somatyczne

• kłopoty z apetytem

• kłopoty ze snem

• ciągłe zmęczenie

Wcześniaki - tzw. grupa ryzyka

• urodzone przed 37 tygodniem ciąży, niska waga urodzeniowa (bez powikłań ciążowych)

• stopień niedojrzałości można rozpoznać po zewnętrznych cechach fizycznych

• niewielka długość ciała - poniżej 47 cm

• pomarszczona, zaczerwieniona skóra - brak podściółki tłuszczowej, naczynia krwionośne prześwitują przez skórę, całe ciałko pokryte puszystymi włoskami

• miękkie małżowiny uszne - brak wykształcenia się chrząstek

• brak brwi

• słabo wykształcone bruzdy na podeszwach

• cienkie paznokcie nie osiągnęły jeszcze opuszek palców

• dziewczynki - niedorozwój warg sromowych, chłopcy - jąder

• niedojrzałość narządów wewnętrznych

• nie wszystkie odruchy wykształcone

• trudne do uspokojenia

• różnice między wcześniakami a dziećmi urodzonymi o czasie zanikają około 1 roku życia

• czasem przedłuża się słabsza zdolność do koncentracji uwagi i słaba pamięć (do młodszego wieku szkolnego)

Niemowlę - wygląd i rozwój

Cechy charakterystyczne w wyglądzie niemowlęcia

Głowa - duża w stosunku do ciała, ¼ długości ciała; częste deformacje powstałe przy

przechodzeniu przez kanał rodny, kości miękkie, nie całkiem zrośnięte, pomiędzy

szwami czaszki z przodu w kierunku czoła - szeroka przestrzeń między kośćmi -

ciemiączko (powstaje przez ucisk miednicy, próżnociąg; zamyka się w 2 roku

życia), na twarzy często naczyniaki.

Skóra - często ciemnoczerwona, nieco pomarszczona, miękka; zbyt długi pobyt w łonie matki -

skóra sucha i łuszcząca się; czerwone plamy u podstawy czaszki, na powiekach, na czole

(z czasem bledną); żółte zabarwienie - żółtaczka fizjologiczna (do tygodnia); owłosienie

• lanungo - pozostałość życia płodowego; warstwa mazi płodowej na skórze.

Palce - czasem sinawe na skutek zakłócenia krążenia (szczególnie, jeśli matka otrzymywała

środki farmakologiczne w trakcie porodu).

Oczy - opuchnięte (obrzęk znika w ciągu kilku dni), kolor niebieski.

Waga - zmniejsz się 3-4 dni po porodzie o około 10% wagi urodzeniowej, w przeciągu 2 tygodni

dziecko osiąga wagę urodzeniową.

Oddech - szybki, płytki i czasem nieregularny, oddycha 40 razy/na minutę (dorośli 16)

Zasady przyznawania punktów w skali APGAR

objaw	punkty
		0	1	2
czynność serca	niewykrywalna	poniżej 100/minutę	powyżej 100/minutę
oddychanie	brak	wolne nieregularne	prawidłowe (krzyk)
napięcie mięśni	wiotkość	słabe ruchy kończyn	pełna ruchliwość
reakcja na lekki ból	brak	grymas	krzyk
zabarwienie skóry	blade lub sine	tułów różowy, kończyny sine	różowe

Charakterystyka chwytania

wiek	Charakterystyka chwytania
0;4 - 0;5	-zbliża obie ręce do widzianego przedmiotu; zbliżanie się następuje dzięki ruchom w stawach barkowych -słabo zaznaczony chwyt łokciowo - dłoniowy -dziecko szybko wypuszcza przedmiot włożony mu do rączki
0;5 - 0;6	-zbliżanie się dzięki ruchom w stawach barkowych i wyprostowaniu przedramion w stawach łokciowych -chwyt przy użyciu czterech palców - z wyłączeniem kciuka - dłoniowy prosty -nie potrafi utrzymać dwóch przedmiotów jednocześnie
0;7 - 0;8	-początki posługiwania się kciukiem -chwyt nożycowy - bez przeciwstawienia kciuka pozostałym palcom -potrafi utrzymać dwa przedmioty jednocześnie -początek procesu lateralizacji
od 0;9	-chwyt pęsetkowy - przeciwstawienie kciuka pozostałym palcom -dowolne otwieranie i zamykanie dłoni




Typowe cechy rozwoju dziecka w pierwszym roku życia

wiek	siedzenie	stanie	lokomocja	wzrok
0;2				podążanie za przedmiotem; widzenie relacji między elementami
0;3		lekko opiera się na nóżkach zgiętych w kolanach i stawach biodrowych	unosi główkę; opiera się na przedramionach	rozwinięte widzenie peryferyjne, widzenie głębi
0;4		utrzymuje częściowo ciężar ciała na nóżkach wyprostowanych w kolanach		widzenie stereoskopowe; stałość kształtu
0;5	trzymane za rączki unosi się do pozycji siedzącej		opiera się na dłoniach; przetacza się z pleców na brzuch	stałość wielkości obiektu
0;6	samo trzyma się palców dorosłego i unosi się do pozycji siedzącej	stoi pewnie, nóżki wyprostowane w kolanach i stawach biodrowych	podnosi obie rączki do góry; przewraca się z brzucha na plecy
0;7	siedzi, jeśli może się czegoś uchwycić	trzymane za ramiona stoi pewnie	leżąc na brzuchu posuwa się do przodu przy użyciu rąk - pełza
0;8	siedzi bez trzymania się	samo stoi, gdy może się czegoś trzymać	chodzi bokiem trzymając się podpory
0;9 - 0;10	siedzi pewnie; obraca się i pochyla bez przewracania	wstaje samo, gdy może się czegoś trzymać	raczkuje; chodzi do przodu trzymane za rączki
0;11 - 1;0		stoi chwilę bez podparcia	stawia pierwsze samodzielne kroki	pełna ostrość widzenia




Wiek szkolny

Dwa rodzaje dojrzałości szkolnej

• dojrzałość statyczna (stan) - jest to moment równowagi między wymaganiami szkoły a możliwościami rozwojowymi dziecka, moment najwłaściwszy do podjęcia nauki;

• dojrzałość dynamiczna - jest to proces przemian psychofizycznych prowadzących do przystosowania się dziecka do szkolnego systemu nauczania początkowego

Etapy przystosowywania się do szkoły

• bierny - rezerwa, przypatrywanie się, poznawanie

• czynny - ujawnienie siebie, typowe reagowanie i zachowanie się

Elementy procesu adaptacji do warunków szkolnych

• oczekiwania innych - wymiar społeczny

• właściwości dziecka - wymiar biologiczny

• wola dziecka - wymiar psychologiczny

Etapy narastania niepowodzeń szklonych

• Drobne, niepozorne luki w wiadomościach i umiejętnościach

• Dalsze narastanie trudności - pierwsze objawy niechęci do szkoły

• Negatywne oceny - dalszy wzrost niechęci do szkoły

• Przekonanie o niemożności radzenia sobie z nauką - pomimo pomocy

• Ucieczki z lekcji, agresja

• Drugoroczność

• Przerwanie nauki

Depresja szkolna - silny nieopanowany lęk przed szkołą. Objawy: wymioty, bule brzucha, głowy, duszności niezdolność do psychicznego odprężenia

Poziom rozwoju fizycznego warunkujący dojrzałość szkolną dziecka

• prawidłowy rozwój układu nerwowego

- zwiększenie się siły, równowagi i ruchliwości procesów hamowania i pobudzenia

- skrócenie czasu reakcji

• prawidłowy rozwój somatyczny - harmonizacja pozycji ciała - szybki wzrost ciała przy stosunkowo niewielkim wzroście wagi

• sprawne działanie narządów zmysłu

• wzroku

- prawidłowa ostrość wzroku

- odróżnianie odcieni barw

• słuchu

- fizjologicznego; słyszenie dźwięków z otoczenia

- fonemowego; słyszenie głosek

- fonetycznego; rozróżnianie intonacji głosu, jego barwy

- muzycznego

• sprawne działanie artykulatorów

- prawidłowy zgryz

- brak wad wymowy

• odpowiedni poziom koordynacji wzrokowo - ruchowej, wzrokowo - słuchowej i wzrokowo - ruchowo - słuchowej

• ustalona lateralizacja (lateralizacja- dominacja czynnościowo - funkcjonalna jednej części ciała nad drugą

np. ręki prawej nad lewą) dot. czynności ruchowej - ręka, oko, noga, - czyli m.in.

pisania, dziecko musi wiedzieć którą ręką pisze(!)

• jednorodna

- prawostronna ( prawe oko, ręka, noga)

- lewostronna (lewe oko, ręka, noga)

• niejednorodna

- skrzyżowana (np. prawe oko, lewa ręka, prawa noga)

- nieustalona

• wysoki poziom rozwoju motoryki małej (grafomotoryki)

Poziom rozwoju poznawczego warunkujący dojrzałość szkolną dziecka

• dostrzeganie podobieństw, różnic i cech wspólnych, zdolności porównawcze

• zdolność analizowania rzeczy i zjawisk

• tworzenie pojęć

• złożonych

• konkretnych

• hierarchicznych

• różnicowanie kształtów liter

• posługiwanie się pojęciami matematycznymi - rozumienie symboli

• stałość liczby

• liczenie do 10 z zachowaniem reguły 1:1

• zachowanie kolejności liczenia

• prawidłowe ujmowanie stosunków czasowych, przestrzennych i ilościowych w praktycznym działaniu

• skupienie uwagi - pojawiają się takie cechy uwagi jak

• dowolność (w miejsce uwagi mimowolnej)

• adaptacyjność w stosunku do zadania

• planowość

• stosowanie odpowiednich strategii uwagi

• umiejętność do koncentrowania się nawet na nieciekawym zadaniu

• pamięć

• dowolne zapamiętywanie i przypominanie

• stosowanie odpowiednich strategii zapamiętywania (najczęściej powtarzanie)

• metapamięć

• początek pamięci logicznej o charakterze obrazowo - konkretnym

• odpowiedni poziom percepcji słuchowej i wzrokowej

• działanie intencjonalne - dziecko osiąga stadium intencjonalności około 6 roku życia

Zmiana - różnica w stanie danego obiektu lub organizacji struktury obserwowana wraz z upływem czasu (nie każda zmiana jest rozwojowa; zmiana rozwoj. jest nieodwracalna

g - czynniki genetyczne

e - czynniki środowiskowe

a - aobdywna

am - selektywny dobór rodziców

ep - epistazy

i - interakcja genotyp- środow.

Rozwój harmonijnie przyspieszony

Rozwój harmonijnie opóźniony

Rozwój harmonijny przeciętnym tempie

WR

WR

głębsze, fragmentaryczne opóźnienie na tle globalnie opóźnionego rozwoju (np.: zespół Dawna)

WR

rozwój parcjalnie opóźniony (np: porażenie

mózgowe)

WR

rozwój parcjalnie przyśpieszony (dziecko idzie wcześniej do szkoły)

Rozwój jednostajnie opóźniony

Rozwój jednostajny przeciętnym tempie

rozwój fragmentarycznie opóźniony i przyśpieszony w zakresie funkcji (sprawność ruchowa)

znaczne przyśpieszenie fragmentaryczne rozwoju na tle globalnie przyśpieszonego rozwoju (dziecko morze pójść szybciej do szkoły)

Rozwój jednostajnie przyspieszony

dziecko wolniej się rozwija np.: przez chorobę; nie wraca do normy)

regresja postępująca

b) przyśpieszenie tępa rozwoju

zwolnienie tępa rozwoju


trwały zastój w rozwoju

okresowe opóźnienie
(zdrowe wcześniaki)

np.: rak, krwiak czy wypadek; (potem terapia); zmiany (schorzenia) neurologiczne

okresowy zastój w rozwoju

okresowe opóźnienie
(depresja, hospitalizacja)

WR

okresowa regresja

okresowe przyśpieszenie (zniechęcenie, zaniedbanie)

okresowe opóźnienie
(depresja, hospitalizacja)

okresowe przyśpieszenie (babcia przyjechała a potem wyjechała; stało się coś dobrego dla dziecka)

wielokrotne opóźnienia
(np.:wcześniak doszedł do siebie potem chorował, znowu doszedł do siebie)

wielokrotne przyśpieszenia
(okresowe "wypalenia" np.;nie ma taty, wraca i znów wypływa na morze)

wielokrotne zmiany tępa rozwoju

norma

rozwój danego dziecka

WR

WZ

---