Prawo wspólnotowe-konspekty

• Specyficzny charakter prawa wspólnotowego

• Zakres obowiązywania

• Zarys historyczny

• Struktura

• Instytucje UE

Założenia kursu

• Wskazanie stosunków, jakie zachodzą w relacjach prawo międzynarodowe - prawo wspólnotowe- prawo krajowe,

• Baza do dalszego konstruowania wniosków o ponadnarodowym i autonomicznym charakterze prawa Wspólnot Europejskich

Źródła informacji

• www.europa.eu.int

• www.cie.gov.pl

• www.iue.it

• www.euobserver.com

• www.eurobrussels.com

Literatura

• A. Łazowski: Traktaty europejskie. 2004

• Barcz J.: Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe. Warszawa, 2004

• Ahlt M., Szpunar M.: Prawo europejskie. Beck, 2004

• Łazowski A. : Prawo UE. Meritum, 2006

• Łazowski A., Kawecka- Wyrzykowska A.: Prawo UE. Beck, 2005 Sources

• P.Craig and G.de Búrca, (eds) The Evolution of EU Law, OUP, Oxford, 1999.

• P.J.G. Kapteyn and P. VerLoren van Themaat, Introduction to the Law of the European Communities, Kluwer Law International, London, 1998.

• S. Weatherill, Cases & Materials on EC Law, Blackstone Press, London, 2000.

• D. Chalmers, European union Law I: EU Law and Government, Ashgate/Dartmouth, Aldershot, 1998.

• D. Chalmers and E. Szyszczak, European union Law II: Towards a European Polity?, Ashgate/Dartmouth, Aldershot,1998.

• Dashwood and D. Wyatt, The Substantive Law of the EU, Sweet & Maxwell, London, 2000.

• P. Eeckhout, External Relations of the European Union, 2004.

• J. Coles, Law of the European union, 2003.

• P.P. Craig, EU Law: Text, Cases and Materials, 2003.

• T. Hartley, European union Law in a global Context, 2004 Zarys historii UE

• Plany króla czeskiego Jerzego z Podiebradu

• USA: plan Marshalla jako podstawa pomocy finansowej dla zniszczonej Europy

• NATO, Rada Europy

Fundamenty Unii Europejskiej

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS), podpisany 18 kwietnia 1951 r. w Paryżu, który wszedł w życie 23 lipca 1952 r. i wygasł w dniu 23 lipca 2002 r.;

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), podpisany 25 marca 1957 r. w Rzymie, który wszedł w życie 1 stycznia 1958 r. (często nazywany „traktatem rzymskim”);

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom), podpisany w Rzymie jednocześnie z Traktatem ustanawiającym EWG;

• Traktat o Unii Europejskiej (UE), podpisany 7 lutego 1992 r., który wszedł w życie 1 listopada 1993 r.

Pozostałe Traktaty

• Jednolity Akt Europejski (ang. SEA) podpisany w lutym 1986 r., wszedł w życie 1 lipca 1987 r.

• Traktat z Amsterdamu podpisany 2 października 1997 r., wszedł w życie 1 maja 1999 r.

• Traktat Nicejski, podpisany 26 lutego 2001 r., wszedł w życie 1 lutego 2003 r.

• Konstytucja czerwiec 2004, wejdzie w życie po zatwierdzeniu przez 25 państw

Rozszerzanie WE

• 1973: Wielka Brytania, Irlandia, Dania

• 1981: Grecja

• 1986: Hiszpania

• 1995: Austria, Szwecja, Finlandia

• 1 maj 2004: Czechy, Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry

Trzy podstawowe instytucje decyzyjne Unii

• Parlament Europejski reprezentuje obywateli UE i jest przez nich bezpośrednio wybierany;

• Rada Unii Europejskiej, reprezentująca poszczególne państwa członkowskie;

• Komisja Europejska,

stara się dbać o wspólne dobro całej Unii.

Instytucje „kontrolne”

• Trybunał Sprawiedliwości

stoi na straży prawa europejskiego

• Trybunał Obrachunkowy

kontroluje finansowanie działań Unii.

W funkcjonowaniu UE istotną rolę odgrywają:

• Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny reprezentuje społeczeństwo obywatelskie, pracodawców i pracowników;

• Komitet Regionów reprezentuje władze regionalne i lokalne;

• Europejski Bank Inwestycyjny finansuje projekty inwestycyjne UE oraz pomaga małym przedsiębiorstwom za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego;

• Europejski Bank Centralny odpowiada za europejską politykę monetarną;

• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi na niewłaściwe administrowanie w instytucjach i jednostkach UE;

• Europejski Inspektor Ochrony Danych stoi na straży prywatności danych osobowych obywateli

WAŻNE!!!

RADA EUROPY

RADA EUROPEJSKA

RADA UNII EUROPEJSKIEJ

Rada Europy
The Council of Europe

nie jest w ogóle instytucją unijną, lecz niezależną od UE organizacją międzynarodową

!!!

Charakterystyka

• Powstała 05.05.1949 roku, na podstawie Statutu

• siedziba Strasbourg

• Organy: Komitet Ministrów, Zgromadzenie Parlamentarne oraz Sekretariat generalny z Sekretarzem Generalnym na czele.

• Jako odrębna instytucja działa Europejski Trybunał Praw Człowieka, do którego skargi mogą wnosić zarówno jednostki jak i obywatele.

Rada Europejska
The European Council

• Quasi organ UE

• Członkowie: głowy państw/ rządów państw członkowskich oraz Prezydent Komisji; wspomagani przez Ministrów Spraw Zagranicznych oraz członka Komisji

• Spotkania: Bruksela

• Działania: wspólne akcje i decyzje, oparte na konsensusie

Charakterystyka

• początkowo nie miała umocowania prawnomiędzynarodowego.

• „Spotkania na szczycie”- nieformalne spotkania szefów rządów państw członkowskich WE odbywane nieregularnie od 1961

• W 1974 zdecydowano o zinstytucjonalizowaniu tych spotkań i nazwano je Radą Europejską. Pierwsze posiedzenie Rady miało miejsce w Dublinie, 1975. Spotkania Rady odbywały się odtąd średnio 2-3 razy do roku: raz na pół roku w państwie sprawującym aktualnie prezydencję, zaś ewentualne dodatkowe obrady zwykle w Brukseli.

• Jednolity Akt Europejski,1987, podstawa traktatowa

• Traktat z Maastricht ustanawiający Unię Europejską, zmienił umocowanie Rady, w 1993 r. stała się organem Unii, a nie Wspólnot.

• Z formalnego punktu widzenia Rada Europejska jest właściwie jedynym organem UE - inne główne instytucje są nadal organami Wspólnot Europejskich, z których Unia jedynie korzysta.

Parlament Europejski
The European Parliament

• Rola: organ prawodawczy UE wybierany w wyborach bezpośrednich

• Najbliższe wybory: czerwiec 2009 r.

• Posiedzenia: comiesięczne sesje plenarne w Strasburgu, posiedzenia komisji parlamentarnych i dodatkowe sesje w Brukseli, sekretariat Luksemburg

• Internet: www.europarl.eu.int

Eurodeputowani

• Od 1979 roku posłowie są wybierani w wyborach bezpośrednich przez obywateli, których reprezentują

• Wybory odbywają się co pięć lat. Głosować w nich może każdy zarejestrowany w spisie wyborczym obywatel Unii. Parlament wyraża demokratyczną wolę obywateli UE

• Obecny skład zgromadzenia wybrany w czerwcu 2004 r. liczy 732 posłów ze wszystkich 25 krajów Unii

• Posłowie nie zasiadają w Parlamencie Europejskim według kraju pochodzenia, lecz według przynależności do jednego z siedmiu ogólnoeuropejskich ugrupowań politycznych

• Mandat wolny, fakultatywny podwójny

• immunitet

Zadania Parlamentu

• Przyjmuje akty prawa europejskiego - w wielu obszarach polityki wspólnie z Radą

• sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami UE, zwłaszcza nad Komisją

• kompetencje budżetowe- wraz z Radą przyjmuje on budżet UE

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
The European Ombudsman

• Rola: ujawnianie przypadków złej praktyki administracyjnej i proponowanie rozwiązania

• Kadencja: odnawialna kadencja pięcioletnia

• Adres: Strasburg

Geneza

• Traktat o Unii Europejskiej (Maastricht, 1992 r.)

• Pośrednik między obywatelami a władzami UE. Jest instancją właściwą do przyjmowania i badania skarg obywateli, firm i organizacji UE, jak również osób zamieszkałych lub posiadających zarejestrowaną siedzibę w jednym z krajów Unii.

• Wybierany przez Parlament Europejski na odnawialną pięcioletnią kadencję, odpowiadającą kadencji Parlamentu.

• Od kwietnia 2003 roku były grecki rzecznik praw obywatelskich Nikiforos Diamandouros (ponownie wybrany na okres pięciu lat w styczniu 2005 r.)

Zadania

• Ujawnianie przypadków złej praktyki administracyjnej w instytucjach

i organach UE.

• Rzecznik przeprowadza dochodzenia na podstawie przedkładanych mu skarg lub z własnej inicjatywy.

• Działa całkowicie niezależnie i bezstronnie. Nie oczekuje ani nie przyjmuje instrukcji od żadnego rządu ani organizacji.

Rada Unii Europejskiej
The Council of European Union

• Rola: organ prawodawczy (w niektórych dziedzinach także wykonawczy) UE; reprezentuje państwa członkowskie

• Członkowie: jeden minister z każdego kraju Unii

• Prezydencja: oparta na systemie rotacyjnym - zmieniająca się co sześć miesięcy

• Posiedzenia: Bruksela, z wyjątkiem posiedzeń w kwietniu, czerwcu i październiku, które odbywają się w Luksemburgu

Geneza

• Traktaty założycielskie

• Rada jest głównym organem decyzyjnym Unii Europejskiej.

• Rada reprezentuje państwa członkowskie. W jej posiedzeniach uczestniczy po jednym ministrze z każdego kraju Unii (uzależnione od poruszanej na nim tematyki)

• Stosunkami Unii z resztą świata zajmuje się Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych- szeroki zakres odpowiedzialności, obejmujący zagadnienia ogólnej polityki Unii (w jej posiedzeniach może uczestniczyć dowolny minister lub sekretarz stanu wyznaczony przez rząd swego kraju)

Zadania Rady

1. Przyjmuje akty prawa europejskiego - w wielu obszarach polityki wspólnie z Parlamentem Europejskim.

2. Koordynuje kierunki polityki gospodarczej i społecznej w krajach członkowskich.
3. Zawiera umowy międzynarodowe pomiędzy UE a innymi krajami lub organizacjami międzynarodowymi.
4. Przyjmuje budżet UE - wspólnie z Parlamentem Europejskim.
5. Realizuje i rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie wytycznych Rady Europejskiej.
6. Koordynuje współpracę między krajowymi sądami i organami policji w sprawach karnych

Coreper

• Każdy kraj UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo), które go reprezentuje i broni jego interesu narodowego

• Ambasadorowie (zwani stałymi przedstawicielami) spotykają się co tydzień w ramach Komitetu Stałych Przedstawicieli.

• Zadaniem tego Komitetu jest przygotowywanie prac Rady - z wyjątkiem większości zagadnień rolniczych, którymi zajmuje się Specjalny Komitet ds. Rolnictwa.

• Coreper jest wspierany przez szereg grup roboczych, składających się z urzędników administracji poszczególnych krajów.

Głosowanie

• System głosów ważonych- im większa jest liczba mieszkańców danego kraju, tym więcej ma on głosów. Jednak liczba głosów jest wyważona na korzyść państw o mniejszej liczbie ludności.

• Decyzje w niektórych szczególnie ważnych dziedzinach, takich jak wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, podatki, polityka azylowa i imigracyjna, wymagają jednomyślności Rady. Każde państwo członkowskie ma prawo zgłosić weto wobec decyzji w tych obszarach.

• W większości dziedzin Rada podejmuje decyzje większością kwalifikowaną (QMV)

• zgoda większości państw członkowskich (w niektórych przypadkach dwóch trzecich)

oraz

• co najmniej 232 głosów „za”, co stanowi 72,3% całkowitej liczby głosów w Radzie. Dodatkowo każde państwo członkowskie może wystąpić z wnioskiem o sprawdzenie, czy głosy „za” reprezentują przynajmniej 62% łącznej liczby ludności Unii. Jeżeli okaże się, że warunek ten nie został spełniony, dana decyzja nie może być przyjęta.

Rozdział głosów

Komisja Europejska
The European Commission

• Rola: organ wykonawczy UE i inicjator wniosków legislacyjnych

• Członkowie: 25 członków, po jednym z każdego państwa członkowskiego

• Kadencja: pięć lat (2004-2009)

• Adres: Bruksela, Luksemburg

Geneza

• Komisja powstała na mocy traktatów założycielskich.

• w pełni niezależna od rządów państw członkowskich

• reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów Unii jako całości

• przygotowuje wnioski dotyczące nowych aktów prawa europejskiego, które następnie przedkłada Parlamentowi i Radzie

• organ wykonawczy Unii - odpowiada za wprowadzanie w życie decyzji Parlamentu i Rady, zarządzanie bieżącymi sprawami Unii Europejskiej, wdrażanie jej polityk, prowadzenie jej programów i dysponowanie jej środkami finansowymi.

• Komisja ponosi odpowiedzialność polityczną przed Parlamentem, który ma prawo odwołania całej Komisji poprzez przyjęcie wotum nieufności.

• Poszczególni członkowie Komisji muszą natomiast złożyć dymisję na wniosek jej przewodniczącego, o ile zgodę wyrażą pozostali komisarze.

• Komisja uczestniczy we wszystkich sesjach Parlamentu:

• wyjaśnianie i uzasadnianie swoich działań,

• odpowiada regularnie na ustne i pisemne zapytania poselskie.

Znaczenia

• zespół 25 osób - po jednej z każdego kraju - powołanych do kierowania tą instytucją i podejmowania decyzji.

• sama instytucja i cały jej personel (Europejska Służba Cywilna)- urzędnicy merytoryczni, eksperci, tłumacze pisemni i konferencyjni oraz personel sekretarski (ok 25 000 osób)

• Urzędnicy Komisji pracują w dyrekcjach generalnych (DG) oraz służbach (np Służba Prawna). Każda DG odpowiada za konkretny obszar polityki i jest kierowana przez dyrektora generalnego, który odpowiada przed jednym z komisarzy.

• Koordynację prac poszczególnych departamentów zapewnia Sekretariat Generalny- zajmuje się obsługą cotygodniowych posiedzeń Komisji. Sekretariatem kieruje sekretarz generalny, odpowiedzialny bezpośrednio przed przewodniczącym Komisji.

Komisarze

Procedura powołania

• Komisja jest powoływana co pięć lat, w ciągu sześciu miesięcy od daty wyborów do Parlamentu Europejskiego.

• Procedura:

• Rządy państw członkowskich uzgadniają między sobą, kogo nominować na nowego przewodniczącego Komisji.

• Kandydatura nominowanego na przewodniczącego Komisji jest następnie zatwierdzana przez Parlament.

• Nominowany na przewodniczącego Komisji w porozumieniu z rządami państw członkowskich wybiera pozostałych członków Komisji.

• Nowy Parlament przesłuchuje następnie każdego z członków i wydaje opinię dotyczącą całego proponowanego składu Komisji. Po mianowaniu nowa Komisja może oficjalnie rozpocząć urzędowanie.

• Kadencja obecnej Komisji wygasa 31 października 2009 r. Jej przewodniczącym jest Portugalczyk José Manuel Barroso.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości
The European Court of Justice

• Rola: wydawanie wyroków w sprawach do niego wnoszonych

• Trybunał Sprawiedliwości: jeden sędzia z każdego kraju Unii, ośmiu rzeczników generalnych

• Sąd Pierwszej Instancji: przynajmniej jeden sędzia z każdego kraju Unii

• Kadencja: członkowie Trybunału i Sądu powoływani są na odnawialną sześcioletnią kadencję

• Adres: Luksemburg

Europejski Trybunał Obrachunkowy
The European Court of Auditors

• Rola: weryfikacja właściwego wykorzystania funduszy UE

• Członkowie: jeden członek z każdego kraju Unii

• Kadencja: członkowie Trybunału powoływani są na odnawialną sześcioletnią kadencję

• Adres: Luksemburg

Geneza

• powstał w 1975 roku

• Zadania: sprawdzanie, czy fundusze UE pochodzące od podatników są właściwie pozyskiwane i wydawane zgodnie z prawem, w sposób gospodarny i na zamierzone cele

• prawo skontrolowania dowolnej osoby lub organizacji dysponującej środkami UE

Organizacja

• po jednym członku z każdego państwa Unii, mianowanym przez Radę na odnawialną sześcioletnią kadencję.

• Członkowie wybierają spośród siebie prezesa na odnawialną trzyletnią kadencję.

• W styczniu 2005 na prezesa wybrano Austriaka Huberta Webera.

• zatrudnia około 800 osób, a wśród nich tłumaczy, personel merytoryczny i administracyjny oraz kontrolerów.

Zadania Trybunału

• Kontrola właściwego wykonania budżetu UE

• sprawdzanie, czy dochody i wydatki Unii są zgodne z prawem i prawidłowe oraz zapewnianie należytego zarządzania finansami

• skuteczne i przejrzyste funkcjonowanie systemu unijnego.

Europejski Komitet Ekonomiczno-Spo³eczny
The European Economic and Social Committee

• Rola: reprezentowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego

• Członkowie: 317

• Kadencja: cztery lata

• Posiedzenia: comiesięczne posiedzenia w Brukseli

• Adres: Bruksela

Rozdział mandatów

Geneza

• Powołany Traktatem Rzymskim w 1957 roku,

• organ doradczy reprezentujący pracodawców, związki zawodowe, rolników, konsumentów oraz pozostałe grupy interesu, które łącznie tworzą zorganizowane społeczeństwo obywatelskie.

• przedstawia ich opinie i broni ich interesów w dyskusjach politycznych z Komisją, Radą i Parlamentem Europejskim.

• pomost między Unią a jej obywatelami, przyczyniającym się do uczestnictwa, włączenia, dalszej demokratyzacji społeczeństwa europejskiego

• nieodzowny uczestnik procesów decyzyjnych UE. Konsultacji z nim wymagają decyzje dotyczące polityki gospodarczej i społecznej.

• Z własnej inicjatywy lub na wniosek innej instytucji UE Komitet może też wydawać opinie w innych kwestiach.

Skład

• liczy 317 członków- liczba członków z poszczególnych krajów w przybliżeniu odzwierciedla ich liczbę ludności.

• Po przystąpieniu Bułgarii i Rumunii w Komitecie będzie zasiadało 344 członków.

• Członkowie Komitetu są nominowani przez rządy państw Unii, jednak w ramach Komitetu są całkowicie niezależni politycznie. Powoływani są na odnawialną czteroletnią kadencję.

• Komitet zbiera się w ramach Zgromadzenia Plenarnego, którego debaty są przygotowywane przez sześć podkomitetów, zwanych sekcjami. Każdy podkomitet zajmuje się określonymi obszarami polityki. Komitet wybiera spośród swych członków przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących na okres dwóch lat.

• W październiku 2004 roku przewodniczącą EKES została Austriaczka Anne-Marie Sigmund.

Rozdział mandatów

Członkowie

• Członkowie Komitetu, pracujący głównie w swoich państwach członkowskich, tworzą trzy grupy reprezentujące pracodawców, pracowników oraz grupy różnych interesów gospodarczych i społecznych.

• Grupa Pracodawców: członkowie wywodzący się z prywatnych i publicznych sektorów przemysłu, małych i średnich przedsiębiorstw, izb handlowych, handlu detalicznego i hurtowego, bankowości i ubezpieczeń, transportu i rolnictwa.

• Grupa Pracowników reprezentuje wszystkie kategorie pracowników, od robotników po kierowników. Członkowie tej grupy wywodzą się z krajowych organizacji związkowych.

• Trzecia grupa reprezentuje szeroki zakres grup interesów: organizacje pozarządowe, organizacje rolników, małe przedsiębiorstwa, rzemieślników i wolne zawody, spółdzielnie i organizacje nienastawione na zysk, organizacje konsumenckie i ekologiczne, kręgi naukowe i akademickie, stowarzyszenia wspierające rodzinę, kobiety, niepełnosprawnych itd.

Zadania

• doradza Radzie, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu - na ich wniosek lub z własnej inicjatywy;

• zachęca społeczeństwo obywatelskie do większego zaangażowania w kształtowanie polityki UE;

• wzmacnia rolę społeczeństwa obywatelskiego poza Unią i pomaga w tworzeniu struktur doradczych.

Komitet Regionów
The Committee of the Regions

• Rola: reprezentowanie władz regionalnych i lokalnych

• Członkowie: 317

• Kadencja: cztery lata

• Posiedzenia: pięć posiedzeń plenarnych rocznie w Brukseli

• Adres: Bruksela

Geneza

• Powołany na mocy Traktatu o Unii Europejskiej w 1994 roku

• organ doradczy, składający się z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych w krajach członkowskich.

• Konsultacji z Komitetem wymagają wszelkie decyzje UE związane z zagadnieniami takimi jak polityka regionalna, środowisko, edukacja i transport, wszystkie one dotyczą bowiem szczebla lokalnego i regionalnego.

Skład

• 317 członków, co w przybliżeniu odzwierciedla ich liczbę ludności. Po przystąpieniu Bułgarii i Rumunii w Komitecie Regionów będzie zasiadało 344 członków.

• Członkowie wywodzą się z wybieralnych władz regionalnych lub lokalnych, często są marszałkami regionów lub burmistrzami czy prezydentami miast. Nominują ich rządy państw Unii, ale muszą wykazywać się oni całkowitą niezależnością polityczną.

• Członkowie KR powoływani są przez Radę Unii Europejskiej na odnawialną czteroletnią kadencję. Wszyscy muszą posiadać mandat władz, które reprezentują, lub muszą być przed nimi politycznie odpowiedzialni. Komitet Regionów wybiera spośród swych członków przewodniczącego na dwuletnią kadencję.

• W lutym 2004 roku na przewodniczącego wybrano Niemca Petera Strauba.

Zadania

• Reprezentowanie perspektywy lokalnej i regionalnej w dyskusjach na temat aktów prawnych.

• wydawanie opinii dotyczących wniosków legislacyjnych Komisji. Komisja i Rada mają obowiązek konsultowania się z Komitetem Regionów w sprawach mających bezpośrednie znaczenie dla władz lokalnych i regionalnych. Mogą one zwracać się o jego opinię również w dowolnej innej sprawie, Komitet może przyjmować opinie z własnej inicjatywy i przedstawiać je Komisji, Radzie i Parlamentowi

Europejski Bank Inwestycyjny
The European Investment Bank

• Rola: finansowanie projektów UE

• Członkowie: państwa członkowskie

• Rada Dyrektorów - 26 osób; Komitet Zarządzający - dziewięć osób

• Adres: Luksemburg

• Prezes: Od 1 stycznia 2000 r. Belg Philippe Maystadt

Charakterystyka

• EBI powstał w 1958 roku na mocy traktatu rzymskiego

• zajmuje się udzielaniem pożyczek na projekty europejskie (np. połączenia kolejowe i drogowe, lotniska, programy ochrony środowiska), zwłaszcza w regionach uboższych, krajach kandydujących rozwijających się

• Udziela kredytów na inwestycje dla małych przedsiębiorstw.

Decyzje w Banku podejmują trzy organy:

• Rada Gubernatorów- ministrowie (zwykle ministrów finansów) ze wszystkich państw członkowskich; określa ogólną politykę Banku w zakresie udzielania pożyczek, zatwierdza roczny bilans i sprawozdanie z działalności, upoważnia Bank do finansowania projektów poza UE oraz podejmuje decyzje o zwiększeniu kapitału.

• Rada Dyrektorów- 26 dyrektorów - 25 nominowanych przez poszczególne państwa UE oraz jednego nominowanego przez Komisję Europejską; zatwierdza operacje udzielania i zaciągania pożyczek oraz kontroluje właściwe zarządzanie bankiem.

• Komitet Zarządzający- 9 osób- pełnoetatowe kierownictwo Banku, bieżące zarządzaniem EBI

Zadania Banku

• EBI nie osiąga zysku i nie zdobywa dochodów z oszczędności lub rachunków bieżących

• Nie wykorzystuje też żadnych funduszy z budżetu UE

• Działalność finansowana za pomocą pożyczek na rynkach finansowych oraz przez udziałowców Banku - państwa członkowskie UE

• Wspólnie obejmują one udziały w kapitale banku, każde według udziału swojej gospodarki w gospodarce Unii. To wsparcie ze strony państw członkowskich daje EBI najwyższy możliwy rating kredytowy (AAA) na rynkach pieniężnych. Dzięki temu EBI może na nich zebrać bardzo wysokie kwoty kapitału na bardzo korzystnych warunkach- umożliwia to bankowi inwestowanie w projekty, które są w interesie publicznym, a które nie mogłyby być finansowane z innego źródła, lub też pożyczki na nie byłyby znacznie droższe

• EBI wspiera zrównoważony rozwój w krajach śródziemnomorskich i w państwach Afryki, Karaibów i Pacyfiku, jak również projekty w Ameryce Łacińskiej i Azji

Europejski Fundusz Inwestycyjny
European Investment Found

• Powstał w 1994 roku w celu dostarczania kapitału podwyższonego ryzyka małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP)

• Fundusz nie udziela bezpośrednich pożyczek przedsiębiorstwom ani też nie inwestuje bezpośrednio w firmy- działa za pośrednictwem banków i innych pośredników finansowych, którym wystawia gwarancje kredytowe na pożyczki udzielane małym i średnim przedsiębiorstwom.

• EBI jest większościowym udziałowcem w Europejskim Funduszu Inwestycyjnym, który współtworzy z Grupą EBI.

• Działalność funduszu obejmuje państwa członkowskie Unii, jak również Bułgarię,Rumunię, Turcję oraz trzy kraje EFTA (Islandię,Liechtenstein i Norwegię)

Europejski Bank Centralny
The European Central Bank

• Rola: zarzadzanie euro

• Członkowie: Rada Ogólna, Zarząd, Rada Prezesów

• Adres: Frankfurt am Main

Geneza

• EBC powstał w 1998 roku na mocy Traktatu o Unii Europejskiej

• Zadaniem Banku jest zarządzanie euro - wspólną walutą Unii Europejskiej.

• odpowiada także za kształtowanie i wdrażanie polityki gospodarczej i pieniężnej UE.

• W listopadzie 2003 roku prezesem EBC został Francuz, Jean-Claude Trichet.

Charakterystyka

• EBC jest instytucją w pełni niezależną.

• Ani on, ani żaden inny narodowy bank Eurosystemu, ani też żaden z członków ich organów decyzyjnych nie może zwracać się do żadnej instytucji o instrukcje, ani takich instrukcji przyjmować.

• Instytucje UE oraz rządy państw członkowskich muszą szanować tę zasadę i nie mogą wywierać nacisków na EBC ani na swój rodzimy bank centralny.

System

• EBC realizuje zadania we współpracy z Europejskim Systemem Banków Centralnych (ESBC), który obejmuje wszystkie 25 państw członkowskich Unii (tylko 12 z nich przyjęło dotąd euro!)

• Te 12 krajów tworzy wspólnie strefę euro, zaś ich banki centralne wraz z Europejskim Bankiem Centralnym tworzą tzw. Eurosystem.

Rada Prezesów

• jest najwyższym organem decyzyjnym Europejskiego Banku Centralnego.

• Składa się z sześciu członków Zarządu oraz z prezesów 12 banków centralnych krajów strefy euro. Na jej czele zasiada prezes EBC.

• Głównym zadaniem Rady Prezesów jest wytyczanie polityki pieniężnej strefy euro, a w szczególności ustalanie stóp procentowych, po których banki komercyjne mogą uzyskać fundusze z banku centralnego

Zarząd

• składa się z prezesa EBC, wiceprezesa oraz czterech innych członków mianowanych za wspólnym porozumieniem prezydentów lub premierów państw strefy euro. Członkowie Zarządu powoływani są na nieodnawialną ośmioletnią kadencję.

• Zarząd odpowiada za wdrażanie polityki pieniężnej określonej przez Radę Prezesów oraz za instruowanie krajowych banków centralnych. Przygotowuje również posiedzenia Rady Prezesów i odpowiada za bieżący zarząd EBC.

Rada Ogólna

• Składa się ona z prezesa i wiceprezesa EBC oraz z prezesów banków centralnych wszystkich 25 państw członkowskich

• wspomaga działania EBC zakresie doradztwa i koordynacji oraz pomaga przygotowywaniu dalszego rozszerzania strefy euro.

Zadania

• Zapewnienie stabilności cen w strefie euro, tak by siła nabywcza euro nie osłabła wskutek Inflacji

• dąży do utrzymania rocznego wzrostu cen dóbr konsumenckich poniżej 2%. Zadanie to realizowane jest poprzez dwa rodzaje działań:

1. kontrolowanie podaży pieniądza- nadmierna podaż pieniądza w stosunku do podaży towarów i usług prowadzi do inflacji.

2. monitorowanie tendencji cen i ocenę ryzyka, jakie niosą one dla stabilności cen w strefie euro- kontrola podaży pieniądza polega między innymi na ustalaniu stóp procentowych obowiązujących w całej strefie euro

Prawo Konstytucyjne UE

Instytucje UE

Założenia kursu

• Wskazanie stosunków, jakie zachodzą w relacjach prawo międzynarodowe - prawo wspólnotowe- prawo krajowe,

• Baza do dalszego konstruowania wniosków o ponadnarodowym i autonomicznym charakterze prawa Wspólnot Europejskich

Źródła informacji

• www.europa.eu.int

• www.cie.gov.pl

• www.iue.it

• www.euobserver.com

• www.eurobrussels.com

Literatura

• Barcz J.: Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe. Warszawa, 2005

• Ahlt M., Szpunar M.: Prawo europejskie. Beck, 2005

• Łazowski A. : Prawo UE. Meritum, 2007

Zarys historii UE

• Plany króla czeskiego Jerzego z Podiebradu

• USA: plan Marshalla jako podstawa pomocy finansowej dla zniszczonej Europy

• NATO, Rada Europy

Fundamenty Unii Europejskiej

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali (EWWiS), podpisany 18 kwietnia 1951 r. w Paryżu, który wszedł w życie 23 lipca 1952 r. i wygasł w dniu 23 lipca 2002 r.;

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG), podpisany 25 marca 1957 r. w Rzymie, który wszedł w życie 1 stycznia 1958 r. (często nazywany „traktatem rzymskim”);

• Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom), podpisany w Rzymie jednocześnie z Traktatem ustanawiającym EWG;

• Traktat o Unii Europejskiej (UE), podpisany 7 lutego 1992 r., który wszedł w życie 1 listopada 1993 r.

Traktaty Wspólnotowe
The Treaties of European Communities

• EWWiS, Euratom, EWG powoływały do życia trzy Wspólnoty Europejskie, tj. system wspólnego podejmowania decyzji w zakresie węgla, stali, energii atomowej oraz zasadniczych sektorów gospodarki państw członkowskich.

• Instytucje poszczególnych wspólnot - ustanowione w celu zarządzania tym systemem - zostały w 1967 roku połączone w jedną Komisję i jedną Radę.

• Niezależnie od swojej roli gospodarczej, EWG stopniowo przejmowała na siebie coraz większy zakres odpowiedzialności za politykę w dziedzinach takich jak sprawy społeczne, ochrona środowiska czy polityka regionalna. Ponieważ w związku z tym EWG przestała być wspólnotą czysto gospodarczą, w czwartym traktacie (czyli w traktacie z Maastricht) zmieniono nazwę na WE

Pozostałe Traktaty

• Jednolity Akt Europejski (ang. SEA) podpisany w lutym 1986 r., wszedł w życie 1 lipca 1987 r.

• Traktat z Amsterdamu podpisany 2 października 1997 r., wszedł w życie 1 maja 1999 r.

• Traktat Nicejski, podpisany 26 lutego 2001 r., wszedł w życie 1 lutego 2003 r.

• Traktat Lizboński grudzień 2007, wedzie w życie po zatwierdzeniu przez 27 państw

I filar (prawo wspólnotowe, mające skutek bezpośredni i pierwszeństwo stosowania wobec prawa krajowego)			II filar współpraca międzyrządowa	III filar współpraca międzyrządowa
Traktat o WE (dawna EWG)	Traktat o EWWiS (w roku 2002 skończył swą 50-letnią działalność; jej zadania przejmie WE)	Traktat o EWEA	Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa	Współpraca Policyjna i Sądowa w Sprawach Karnych (pierwotna nazwa: Współpraca w Dziedzinie Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych)
- ten filar, razem z Unią Gospodarczą i Pieniężną, stanowi podstawę funkcjonowania UE - obejmuje dotychczasowe działania w ramach procesu integracji europejskiej, jest obecnie najmocniejszy-sprawdzone procedury podejmowania decyzji i prowadzenia polityki, zgoda co do podstawowych kwestii			- te dwa filary UE stanowią obszar strukturalny, zwany „politykami i formami współpracy” - w ramach tych filarów państwa współpracują na podstawie prawa międzynarodowego; nie obowiązuje w nich reżim wspólnotowy - są dopiero w fazie budowania i wypracowywania trwałych podstaw i konsensusu
FUNDAMENT UE ściślejsza współpraca, przepisy o zmianie traktatów, uzyskaniu członkostwa, czas obowiązywania TUE

DACH UE

przepisy wspólne:

• cele UE,

• ramy instytucjonalne,

• katalog zasad,

• sankcje w razie naruszenia zasad
  

Rozszerzanie WE

• 1973: Wielka Brytania, Irlandia, Dania

• 1981: Grecja

• 1986: Hiszpania, Portugalia

• 1995: Austria, Szwecja, Finlandia

1 maj 2004: Czechy, Cypr, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry

• 1 stycznia 2007: Bułgaria, Rumunia

Trzy podstawowe instytucje decyzyjne Unii

• Parlament Europejski reprezentuje obywateli UE i jest przez nich bezpośrednio wybierany;

• Rada Unii Europejskiej, reprezentująca poszczególne państwa członkowskie;

• Komisja Europejska,

stara się dbać o wspólne dobro całej Unii.

Instytucje „kontrolne”

• Trybunał Sprawiedliwości

stoi na straży prawa europejskiego

• Trybunał Obrachunkowy

kontroluje finansowanie działań Unii.

W funkcjonowaniu UE istotną rolę odgrywają:

• Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny reprezentuje społeczeństwo obywatelskie, pracodawców i pracowników;

• Komitet Regionów reprezentuje władze regionalne i lokalne;

• Europejski Bank Inwestycyjny finansuje projekty inwestycyjne UE oraz pomaga małym przedsiębiorstwom za pośrednictwem Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego;

• Europejski Bank Centralny odpowiada za europejską politykę monetarną;

• Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich bada skargi na niewłaściwe administrowanie w instytucjach i jednostkach UE;

• Europejski Inspektor Ochrony Danych stoi na straży prywatności danych osobowych obywateli

WAŻNE!!!

RADA EUROPY

RADA EUROPEJSKA

RADA UNII EUROPEJSKIEJ

Rada Europy
The Council of Europe

nie jest w ogóle instytucją unijną, lecz niezależną od UE organizacją międzynarodową

!!!

Charakterystyka

• Powstała 05.05.1949 roku, na podstawie Statutu

• siedziba Strasbourg

• Organy: Komitet Ministrów, Zgromadzenie Parlamentarne oraz Sekretariat generalny z Sekretarzem Generalnym na czele.

• Jako odrębna instytucja działa Europejski Trybunał Praw Człowieka, do którego skargi mogą wnosić zarówno jednostki jak i obywatele.

Zadania

• Zgodnie z art.1 Statutu Rady Europy, działa ona w celu „ściślejszego powiązania między swoimi członkami w celu ochrony i szerzenia ideałów oraz zasad, które stanowią ich wspólne dziedzictwo”.

• działalność Rady skupia się na ochronie praw człowieka oraz zasad demokracji jak również na zagadnieniach kultury oraz kwestiach społecznych, tworzenie prawa w postaci stworzenia już ponad kilkudziesięciu konwencji, z których najważniejszą jest Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 04.11.1950 roku.

Rada Europejska
The European Council

• Quasi organ UE

• Członkowie: głowy państw/ rządów państw członkowskich oraz Prezydent Komisji; wspomagani przez Ministrów Spraw Zagranicznych oraz członka Komisji

• Spotkania: Bruksela

• Działania: wspólne akcje i decyzje, oparte na konsensusie

Charakterystyka

• początkowo nie miała umocowania prawnomiędzynarodowego.

• „Spotkania na szczycie”- nieformalne spotkania szefów rządów państw członkowskich WE odbywane nieregularnie od 1961

• W 1974 zdecydowano o zinstytucjonalizowaniu tych spotkań i nazwano je Radą Europejską. Pierwsze posiedzenie Rady miało miejsce w Dublinie, 1975. Spotkania Rady odbywały się odtąd średnio 2-3 razy do roku: raz na pół roku w państwie sprawującym aktualnie prezydencję, zaś ewentualne dodatkowe obrady zwykle w Brukseli.

• Jednolity Akt Europejski,1987, podstawa traktatowa

• Traktat z Maastricht ustanawiający Unię Europejską, zmienił umocowanie Rady, w 1993 r. stała się organem Unii, a nie Wspólnot.

• Z formalnego punktu widzenia Rada Europejska jest właściwie jedynym organem UE - inne główne instytucje są nadal organami Wspólnot Europejskich, z których Unia jedynie korzysta.

Przewodnictwo i posiedzenia

• Przewodniczący Rady- przedstawiciel państwa sprawującego w danym momencie przewodnictwo Unii (zmienia się co pół roku)

• Konstytucja dla Europy 2004 r. przewiduje, że przewodniczący Rady ma być wybierany przez wszystkie państwa członkowskie na 2,5 roku.

• Rada Europejska zbiera się średnio 3-4 (co najmniej 2) razy w roku, na krótkich, zwykle dwudniowych spotkaniach.

• Zgodnie z Traktatem nicejskim, od momentu rozszerzenia Unii 1 maja 2004 r. wszystkie spotkania Rady odbywają się w Brukseli.

Zadania

• wytycza główne kierunki polityki UE

• ustala priorytety polityki

• rozwiązuje problemy sporne, którym nie podołała Rada Ministrów

• rozstrzyga problemy Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa

• Od roku 1983 Rada może bezpośrednio włączać się w sprawy znajdujące się w kompetencji Wspólnot Europejskich - działa wtedy jako Rada Unii Europejskiej

Konkluzje

• Wyrazem wspólnego stanowiska Rady Europejskiej są komunikaty końcowe, ich brak oznacza, że na danym posiedzeniu nie osiągnięto porozumienia.

• Nie wydaje żadnych aktów prawnych.

• Po każdym szczycie przewodniczący Rady Europejskiej składa sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu, natomiast co roku przedkłada pisemny raport na temat postępów integracji.

Parlament Europejski
The European Parliament

• Rola: organ prawodawczy UE wybierany w wyborach bezpośrednich

• Najbliższe wybory: czerwiec 2009 r.

• Posiedzenia: comiesięczne sesje plenarne w Strasburgu, posiedzenia komisji parlamentarnych i dodatkowe sesje w Brukseli, sekretariat Luksemburg

• Internet: www.europarl.eu.int

Eurodeputowani

• Od 1979 roku posłowie są wybierani w wyborach bezpośrednich przez obywateli, których reprezentują

• Wybory odbywają się co pięć lat. Głosować w nich może każdy zarejestrowany w spisie wyborczym obywatel Unii. Parlament wyraża demokratyczną wolę obywateli UE

• Obecny skład zgromadzenia wybrany w czerwcu 2004 r. liczy 785 posłów ze wszystkich 27 krajów Unii (Bułgaria 18, Rumunia 35)

• Posłowie nie zasiadają w Parlamencie Europejskim według kraju pochodzenia, lecz według przynależności do jednego z siedmiu ogólnoeuropejskich ugrupowań politycznych

• Mandat wolny, fakultatywny podwójny

• immunitet

Organizacja pracy Parlamentu

• Przygotowanie do sesji plenarnej.

Zajmują się tym posłowie z poszczególnych komisji parlamentarnych, specjalizujących się w konkretnych dziedzinach działalności UE. Zagadnienia, które będą przedmiotem debaty na sesji, są też poddawane dyskusji wewnątrz ugrupowań politycznych

• Sesja plenarna.

Sesje plenarne odbywają się zwykle w Strasburgu (jeden tydzień w miesiącu), a czasami w Brukseli (sesje dwudniowe). Podczas sesji Parlament debatuje nad wnioskami legislacyjnymi i głosuje nad poprawkami do nich przed podjęciem ostatecznej decyzji co do całego aktu.

Zadania Parlamentu

• Przyjmuje akty prawa europejskiego - w wielu obszarach polityki wspólnie z Radą

• sprawuje nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami UE, zwłaszcza nad Komisją

• kompetencje budżetowe- wraz z Radą przyjmuje on budżet UE

1. Tworzenie prawa

• współdecyzja- najbardziej powszechną procedurą przyjmowania prawodawstwa

• Procedura ta zrównuje kompetencje Parlamentu Europejskiego i Rady i ma zastosowanie do aktów prawnych dotyczących całego szeregu zagadnień. W niektórych obszarach (na przykład w dziedzinie rolnictwa, polityki gospodarczej, imigracji czy w sprawach wizowych) Rada przyjmuje akty samodzielnie, jednak musi wcześniej zapytać o opinię Parlament.

• zgoda Parlamentu wymagana jest przy podejmowaniu pewnych ważkich decyzji, na przykład o przyjęciu do Unii nowych krajów.

• impulsy do tworzenia nowych aktów prawnych poprzez badanie rocznego planu prac Komisji, rozważanie, jakie nowe akty prawne byłyby wskazane oraz zwracanie się do Komisji o przygotowanie odpowiednich wniosków.

2. Nadzór demokratyczny

• członkowie Komisji są nominowani przez rządy państw członkowskich UE- ostateczne powołanie na komisarzy wymaga zgody Parlamentu. Parlament przesłuchuje oddzielnie każdego komisarza, w tym również przewodniczącego Komisji, a następnie głosuje nad przyjęciem całego składu Komisji.

• Komisja politycznie odpowiedzialna przed Parlamentem (wotum nieufności- zbiorowa dymisja)

• regularne badanie sprawozdań składanych przez Komisję (roczne sprawozdanie ogólne, sprawozdania z wykonania budżetu itp.).

• „interpelacje” eurodeputowanych

• monitoring pracy Rady - posłowie regularnie zwracają się do Rady z zapytaniami, zaś przewodniczący Rady jest obecny na sesjach plenarnych PE i debatach

• badanie petycji obywateli

• powoływanie komisji śledczych

• udział w każdym szczycie UE (tj. posiedzeniu Rady Europejskiej). Podczas inauguracji szczytu przewodniczący Parlamentu jest proszony o wyrażenie opinii i wątpliwości Parlamentu dotyczących aktualnych problemów oraz kwestii umieszczonych w porządku obrad Rady Europejskiej.

3. Kompetencje budżetowe

• Roczny budżet UE jest zatwierdzany wspólnie przez Parlament i Radę. Parlament debatuje nad nim w dwóch kolejnych czytaniach. Budżet nie może wejść w życie bez podpisu przewodniczącego Parlamentu.

• Wydatki budżetowe monitoruje parlamentarna Komisja Kontroli Budżetowej (COCOBU)

• Co roku Parlament decyduje, czy zgadza się ze sposobem wykonania przez Komisję budżetu za poprzedni rok budżetowy (udzielanie absolutorium)

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich
The European Ombudsman

• Rola: ujawnianie przypadków złej praktyki administracyjnej i proponowanie rozwiązań

• Kadencja: odnawialna kadencja pięcioletnia

• Adres: Strasburg

Geneza

• Traktat o Unii Europejskiej (Maastricht, 1992 r.)

• Pośrednik między obywatelami a władzami UE. Jest instancją właściwą do przyjmowania i badania skarg obywateli, firm i organizacji UE, jak również osób zamieszkałych lub posiadających zarejestrowaną siedzibę w jednym z krajów Unii.

• Wybierany przez Parlament Europejski na odnawialną pięcioletnią kadencję, odpowiadającą kadencji Parlamentu.

• Od kwietnia 2003 roku były grecki rzecznik praw obywatelskich Nikiforos Diamandouros (ponownie wybrany na okres pięciu lat w styczniu 2005 r.)

Zadania

• Ujawnianie przypadków złej praktyki administracyjnej w instytucjach

i organach UE.

• Rzecznik przeprowadza dochodzenia na podstawie przedkładanych mu skarg lub z własnej inicjatywy.

• Działa całkowicie niezależnie i bezstronnie. Nie oczekuje ani nie przyjmuje instrukcji od żadnego rządu ani organizacji.

Rezultat skargi

1. Brak właściwości- Jeśli rzecznik nie jest uprawniony do rozpatrzenia danej skargi (była już przedmiotem postępowania sądowego) będzie starał się skierować skarżącego do właściwego organu, który może mu pomóc.

2. Uznanie właściwości:

• poinformowanie przez rzecznika instytucji lub organu, którego dotyczy skarga,

• Jeśli problem nie zostanie rozwiązany, Rzecznik będzie starał się znaleźć polubowne wyjście, które rozwiązuje problem i satysfakcjonuje skarżącego,

• Jeśli jednak takie podejście okaże się nieskuteczne, Rzecznik ma prawo do wystosowania zaleceń w celu rozwiązania problemu.

• Jeśli skarżona instytucja nie przyjmie jego zaleceń, Rzecznik może przedłożyć Parlamentowi Europejskiemu specjalne sprawozdanie, prowadzące do podjęcia przez Parlament niezbędnych działań na szczeblu politycznym. Rzecznik składa przed Parlamentem coroczne sprawozdanie ze swojej działalności.

Skarga do ERPO

1. konsultacja z instytucją na zwykłej drodze administracyjnej oraz wniosek o naprawienie sytuacji.

2. Przesłanki złożenia skargi:

• w ciągu dwóch lat od daty dowiedzenia się o danym przypadku złej administracji.

• Skarżący musi ujawnić swoją tożsamość,

• jednoznacznie wskazać, której instytucji lub organu skarga dotyczy oraz opisać, na czym polega problem. Skarżący może poprosić o potraktowanie skargi jako poufnej

• www.euro-ombudsman.eu.int

Maladministration

• Zła praktyka administracyjna- niedostateczne lub niewłaściwe działanie administracji, tzn. sytuacje, w których dana instytucja działa niezgodnie z prawem lub nie przestrzega zasad dobrej administracji lub też łamie prawa człowieka.

• Wśród przykładów można wymienić:

• niesprawiedliwość,

• dyskryminację,

• nadużywanie władzy,

• brak lub odmowę udzielenia informacji,

• nieuzasadnione opóźnienia,

• niepoprawne procedury.

Rada Unii Europejskiej
The Council of European Union

• Rola: organ prawodawczy (w niektórych dziedzinach także wykonawczy) UE; reprezentuje państwa członkowskie

• Członkowie: jeden minister z każdego kraju Unii

• Prezydencja: oparta na systemie rotacyjnym - zmieniająca się co sześć miesięcy

• Posiedzenia: Bruksela, z wyjątkiem posiedzeń w kwietniu, czerwcu i październiku, które odbywają się w Luksemburgu

Geneza

• Traktaty założycielskie

• Rada jest głównym organem decyzyjnym Unii Europejskiej.

• Rada reprezentuje państwa członkowskie. W jej posiedzeniach uczestniczy po jednym ministrze z każdego kraju Unii (uzależnione od poruszanej na nim tematyki)

• Stosunkami Unii z resztą świata zajmuje się Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych- szeroki zakres odpowiedzialności, obejmujący zagadnienia ogólnej polityki Unii (w jej posiedzeniach może uczestniczyć dowolny minister lub sekretarz stanu wyznaczony przez rząd swego kraju)

Spotkania „na szczycie”

• Maksymalnie cztery razy w roku prezydenci lub premierzy państw członkowskich wraz z przewodniczącym Komisji Europejskiej spotykają się jako Rada Europejska.

• UE wyznaczane są ogólne kierunki polityki Unii oraz rozwiązywane problemy, których nie można było rozwiązać na niższym szczeblu (tzn. na szczeblu ministrów w ramach zwykłych posiedzeń Rady)

• Każdy minister zasiadający w Radzie jest pełnomocny do podejmowania zobowiązań w imieniu swojego rządu, każdy minister w Radzie odpowiada przed parlamentem swojego kraju oraz przed obywatelami, których ten parlament reprezentuje (umocowanie demokratyczne decyzji Rady)

Rady Szczególne

• Rada ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych

• Rada ds. Gospodarczych i Finansowych (Ecofin)

• Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych (JHA)

• Rada ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Polityki dotyczącej Konsumentów

• Rada ds. Konkurencyjności

• Rada ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii

• Rada ds. Rolnictwa i Rybołówstwa

• Rada ds. Środowiska

• Rada ds. Edukacji, Młodzieży i Kultury

Zadania Rady

1. Przyjmuje akty prawa europejskiego - w wielu obszarach polityki wspólnie z Parlamentem Europejskim.

2. Koordynuje kierunki polityki gospodarczej i społecznej w krajach członkowskich.
3. Zawiera umowy międzynarodowe pomiędzy UE a innymi krajami lub organizacjami międzynarodowymi.
4. Przyjmuje budżet UE - wspólnie z Parlamentem Europejskim.
5. Realizuje i rozwija wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa na podstawie wytycznych Rady Europejskiej.
6. Koordynuje współpracę między krajowymi sądami i organami policji w sprawach karnych

1. Legislacja

• Znaczna część aktów prawa europejskiego przyjmowana jest wspólnie przez Radę i Parlament.

• Zasadniczo Rada podejmuje działania legislacyjne na wniosek Komisji. Zwykle to również Komisja jest odpowiedzialna za zapewnienie, że unijne prawodawstwo jest właściwie stosowane.

• Ministrowie ze wszystkich państw UE spotykają się w ramach Rady w celu podejmowania wspólnych decyzji w sprawach polityki UE i jej prawodawstwa

2. Koordynacja polityki poszczególnych państw członkowskich

• Kraje Unii postanowiły kształtować ogólną politykę gospodarczą w oparciu o ścisłą koordynację swoich polityk gospodarczych na szczeblu krajowym.

• Koordynacją tą zajmują się ministrowie gospodarki i finansów, którzy razem tworzą Radę ds. Gospodarczych i Finansowych (Ecofin).

• otwarta metoda koordynacji

Kraje członkowskie dążą także do tworzenia nowych miejsc pracy i poprawy swych systemów edukacji, ochrony zdrowia i zabezpieczeń socjalnych. Wprawdzie poszczególne kraje samodzielnie odpowiadają za własną politykę w tych dziedzinach, jednak mogą uzgadniać między sobą wspólne cele i na podstawie doświadczeń innych uczyć się najbardziej skutecznych rozwiązań.

3. Zawieranie umów międzynarodowych

• Co roku Rada zawiera szereg umów między Unią Europejską a krajami spoza UE oraz organizacjami międzynarodowymi.

• Umowy te obejmują sprawy ogólne, takie jak handel, współpraca czy pomoc rozwojowa, lub też dotyczą bardziej wąskich dziedzin, takich jak włókiennictwo, rybołówstwo, nauka i technika, transport itp.

• Rada może zawierać konwencje między krajami UE w obszarach takich jak podatki, prawo spółek czy ochrona konsularna, współpraca w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości

4. Przyjmowanie budżetu UE

Roczny budżet UE zatwierdzają wspólnie Rada i Parlament Europejski.

5. Wspólna polityka zagraniczna
i bezpieczeństwa

• polityka zagraniczna, bezpieczeństwo i obrona- podlegają niezależnej kontroli rządów poszczególnych państw, dlatego Parlament i Komisja Europejska odgrywają w nich jedynie bardzo ograniczoną rolę, a Rada jest głównym forum współpracy międzyrządowej

• Siły Szybkiego Reagowania- żołnierze pozostają członkami krajowych sił zbrojnych pod dowództwem własnego kraju, zaś ich rola ogranicza się do realizacji konkretnych zadań związanych z pomocą humanitarną, operacjami ratunkowymi, misjami pokojowymi czy też zarządzaniem kryzysowym.

• w roku 2003 UE przeprowadziła operację wojskową (kryptonim Artemis) w Demokratycznej Republice Konga,

• w 2004 roku rozpoczęła operację pokojową (kryptonim Althea) w Bośni i Hercegowinie.

• W tego rodzaju działaniach Radę wspierają:

• Komitet Polityczny i Bezpieczeństwa (PSC),

• Komitet Wojskowy Unii Europejskiej (EUMC)

• Sztab Wojskowy Unii Europejskiej (EUMS), składający się z ekspertów krajowych oddelegowanych do sekretariatu Rady przez państwa członkowskie.

6. Wolność, bezpieczeństwo
i sprawiedliwość

Rada ds. Wymiaru Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych

(ministrowie sprawiedliwości i ministrowie spraw wewnętrznych)- jednolita przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

• dostęp do wymiaru sprawiedliwości- sądy krajowe muszą współpracować

• współpraca między sądami, organami policji, celnikami oraz służbami imigracyjnymi wszystkich państw UE.

• Muszą one między innymi zadbać o to, by:

• zewnętrzne granice Unii były skutecznie strzeżone,

• celnicy i policja wymieniali informacje na temat przemieszczania się osób podejrzanych o przemyt narkotyków lub ludzi,

• uchodźcy występujący o azyl podlegali jednolitej procedurze w całej Unii w celu uniknięcia zjawiska wtórnego przenoszenia się imigrantów w UE, wykorzystujących różnice w prawie imigracyjnym poszczególnych krajów.

Prezydencja Rady

• Prezydencja Rady zmienia się na zasadzie rotacji co sześć miesięcy.

• każdy kraj UE po kolei przejmuje odpowiedzialność za porządek obrad Rady i przewodzi wszystkim jej posiedzeniom przez sześć miesięcy, kierując podejmowaniem decyzji legislacyjnych i politycznych oraz wypracowując kompromisy pomiędzy poszczególnymi państwami członkowskimi.

• SloveniaJanuary-June2008

• FranceJuly-December2008

• Czech RepublicJanuary-June2009

• SwedenJuly-December2009

• SpainJanuary-June2010

• BelgiumJuly-December2010

• HungaryJanuary-June2011

• PolandJuly-December2011

• DenmarkJanuary-June2012

Coreper

• Każdy kraj UE ma w Brukseli stały zespół (przedstawicielstwo), które go reprezentuje i broni jego interesu narodowego

• Ambasadorowie (zwani stałymi przedstawicielami) spotykają się co tydzień w ramach Komitetu Stałych Przedstawicieli.

• Zadaniem tego Komitetu jest przygotowywanie prac Rady - z wyjątkiem większości zagadnień rolniczych, którymi zajmuje się Specjalny Komitet ds. Rolnictwa.

• Coreper jest wspierany przez szereg grup roboczych, składających się z urzędników administracji poszczególnych krajów.

Sekretariat Generalny

• przygotowuje i zapewnia płynność działań Rady na wszystkich poziomach.

• Sekretarz Generalny jest także Wysokim Przedstawicielem ds. Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZB) i pełniąc tę rolę przyczynia się do koordynacji działań UE na arenie międzynarodowej.

• Sekretarza Generalnego wspiera jego zastępca, który jest odpowiedzialny za zarządzanie Sekretariatem Generalnym.

Głosowanie

• System głosów ważonych- im większa jest liczba mieszkańców danego kraju, tym więcej ma on głosów. Jednak liczba głosów jest wyważona na korzyść państw o mniejszej liczbie ludności.

• Decyzje w niektórych szczególnie ważnych dziedzinach, takich jak wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa, podatki, polityka azylowa i imigracyjna, wymagają jednomyślności Rady. Każde państwo członkowskie ma prawo zgłosić weto wobec decyzji w tych obszarach.

• W większości dziedzin Rada podejmuje decyzje większością kwalifikowaną (QMV)

• zgoda większości państw członkowskich (w niektórych przypadkach dwóch trzecich)

oraz

• co najmniej 232 głosów „za”, co stanowi 72,3% całkowitej liczby głosów w Radzie. Dodatkowo każde państwo członkowskie może wystąpić z wnioskiem o sprawdzenie, czy głosy „za” reprezentują przynajmniej 62% łącznej liczby ludności Unii. Jeżeli okaże się, że warunek ten nie został spełniony, dana decyzja nie może być przyjęta.

Komisja Europejska
The European Commission

• Rola: organ wykonawczy UE i inicjator wniosków legislacyjnych

• Członkowie: 27 członków, po jednym z każdego państwa członkowskiego

• Kadencja: pięć lat (2004-2009)

• Adres: Bruksela, Luksemburg

Geneza

• Komisja powstała na mocy traktatów założycielskich.

• w pełni niezależna od rządów państw członkowskich

• reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów Unii jako całości

• przygotowuje wnioski dotyczące nowych aktów prawa europejskiego, które następnie przedkłada Parlamentowi i Radzie

• organ wykonawczy Unii - odpowiada za wprowadzanie w życie decyzji Parlamentu i Rady, zarządzanie bieżącymi sprawami Unii Europejskiej, wdrażanie jej polityk, prowadzenie jej programów i dysponowanie jej środkami finansowymi.

• Komisja ponosi odpowiedzialność polityczną przed Parlamentem, który ma prawo odwołania całej Komisji poprzez przyjęcie wotum nieufności.

• Poszczególni członkowie Komisji muszą natomiast złożyć dymisję na wniosek jej przewodniczącego, o ile zgodę wyrażą pozostali komisarze.

• Komisja uczestniczy we wszystkich sesjach Parlamentu:

• wyjaśnianie i uzasadnianie swoich działań,

• odpowiada regularnie na ustne i pisemne zapytania poselskie.

Znaczenia

• zespół 27 osób - po jednej z każdego kraju - powołanych do kierowania tą instytucją i podejmowania decyzji.

• sama instytucja i cały jej personel (Europejska Służba Cywilna)- urzędnicy merytoryczni, eksperci, tłumacze pisemni i konferencyjni oraz personel sekretarski (ok 25 000 osób)

• Urzędnicy Komisji pracują w dyrekcjach generalnych (DG) oraz służbach (np Służba Prawna). Każda DG odpowiada za konkretny obszar polityki i jest kierowana przez dyrektora generalnego, który odpowiada przed jednym z komisarzy.

• Koordynację prac poszczególnych departamentów zapewnia Sekretariat Generalny- zajmuje się obsługą cotygodniowych posiedzeń Komisji. Sekretariatem kieruje sekretarz generalny, odpowiedzialny bezpośrednio przed przewodniczącym Komisji.

Komisarze

Procedura powołania

• Komisja jest powoływana co pięć lat, w ciągu sześciu miesięcy od daty wyborów do Parlamentu Europejskiego.

• Procedura:

• Rządy państw członkowskich uzgadniają między sobą, kogo nominować na nowego przewodniczącego Komisji.

• Kandydatura nominowanego na przewodniczącego Komisji jest następnie zatwierdzana przez Parlament.

• Nominowany na przewodniczącego Komisji w porozumieniu z rządami państw członkowskich wybiera pozostałych członków Komisji.

• Nowy Parlament przesłuchuje następnie każdego z członków i wydaje opinię dotyczącą całego proponowanego składu Komisji. Po mianowaniu nowa Komisja może oficjalnie rozpocząć urzędowanie.

• Kadencja obecnej Komisji wygasa 31 października 2009 r. Jej przewodniczącym jest Portugalczyk José Manuel Barroso.

Organizacja pracy

• Przewodniczący Komisji- decyzja o rozdziale obszarów polityki pomiędzy komisarzy oraz o ewentualnych zmianach w tym rozdziale w trakcie kadencji Komisji.

• spotkania raz w tygodniu, zwykle w środę, w Brukseli.

• Każdy punkt porządku obrad prezentowany jest przez komisarza odpowiedzialnego za dany obszar polityki, zaś decyzja w danej sprawie podejmowana jest wspólnie przez cały zespół.

Procedura wniosków legislacyjnych

• Dyrekcja Generalna ds. … przygotowuje odpowiedni wniosek na podstawie szerokich konsultacji w państwach członkowskich.

• Wniosek poddany jest także dyskusji z innymi departamentami Komisji oraz weryfikacji przez Służbę Prawną i Sekretariat Generalny.

• Kiedy wniosek jest w pełni gotowy, trafia on do porządku dziennego najbliższego posiedzenia Komisji. Jeśli co najmniej 13 z 25 komisarzy opowiada się za wnioskiem, Komisja go przyjmuje (wniosek zyskał bezwarunkowe poparcie całego kolegium komisarzy)

• Dokument jest następnie przedkładany pod obrady Rady i Parlamentu Europejskiego.

Zadania Komisji

• Przedkłada wnioski legislacyjne Parlamentowi i Radzie;

2. Prowadzi i wdraża unijne polityki oraz budżet UE;

3. Stoi na straży prawa europejskiego (wspólnie z Trybunałem Sprawiedliwości);

4. Reprezentuje Unię Europejską na arenie międzynarodowej, na przykład negocjując umowy między UE a innymi krajami.

1. Przedkładanie wniosków legislacyjnych

• Prawo inicjatywy ustawodawczej.

• Komisja jest samodzielnie odpowiedzialna za opracowywanie wniosków nowych aktów prawa europejskiego, przedkładanych Parlamentowi i Radzie. Wnioski te muszą mieć na celu ochronę dobra Unii i jej obywateli, a nie interesów konkretnych krajów czy też gałęzi przemysłu.

• Zanim Komisja przedłoży jednak jakikolwiek wniosek, musi zdobyć rozeznanie w bieżącej sytuacji i problemach w Europie

• Kontakt z grupami interesów oraz z dwoma organami doradczymi: Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym oraz Komitetem Regionów, parlamenty i rządy krajów członkowskich.

• Komisja wnioskuje o podjęcie działań na szczeblu unijnym jedynie, jeśli uzna, że danego problemu nie da się rozwiązać skuteczniej za pomocą działań na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym (zasada pomocniczości).

• Jeśli Komisja uzna, że konieczne są kroki legislacyjne, opracowuje wniosek, który jej zdaniem skutecznie rozwiąże problem oraz zaspokoi interesy możliwie najszerszego grona zainteresowanych.

2. Realizacja polityki oraz budżetu UE

• zapewnienie należytego zarządzania finansami- zarządzanie budżetem UE i jego wykonanie. Wydanie większości środków spoczywa w rzeczywistości na władzach krajowych lub lokalnych, jednak Komisja odpowiada za ich nadzorowanie wraz z Trybunałem Obrachunkowym. Parlament Europejski udziela Komisji absolutorium z wykonania budżetu tylko wówczas, gdy satysfakcjonuje go roczne sprawozdanie Trybunału Obrachunkowego.

• wdrażanie wytycznych polityki przyjętych przez Parlament i Radę (np w ramach wspólnej polityki rolnej)

• polityka w zakresie konkurencji, w ramach której Komisja uprawniona jest do wydawania zezwoleń lub zakazów dotyczących połączeń przedsiębiorstw. Komisja musi również sprawdzać, czy kraje UE nie subsydiują różnych gałęzi swego przemysłu w sposób mogący prowadzić do zakłócenia konkurencji.

• Zróżnicowane Programy unijne, zarządzane przez Komisję np.:

• Interreg i URBAN -budowanie partnerstwa transgranicznego między regionami oraz pomoc w odnowie upadających obszarów miejskich

• Erasmus- wymiana studentów w całej Europie.

3. Egzekwowanie prawa europejskiego

• Komisja- strażnikiem traktatów- wraz z Trybunałem Sprawiedliwości jest odpowiedzialna za zapewnienie właściwego stosowania prawa UE we wszystkich państwach członkowskich.

• Jeśli Komisja uzna, że dany kraj UE nie stosuje się do przepisów prawa europejskiego - przez co nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań prawnych - podejmuje ona środki w celu naprawy zaistniałej sytuacji.

• procedura w sprawie naruszenia- przekazanie oficjalnego pisma do rządu danego kraju, w którym Komisja wyjaśnia, dlaczego jej zdaniem doszło do naruszenia prawa europejskiego, oraz wyznacza termin, w którym powinna otrzymać szczegółowe wyjaśnienia w tej sprawie. Jeśli ta procedura nie przyniesie pożądanego skutku i nie naprawi zaistniałej sytuacji, Komisja musi skierować sprawę do Trybunału Sprawiedliwości, który jest uprawniony do nakładania grzywien. Wyroki Trybunału są wiążące dla krajów członkowskich oraz instytucji UE.

4. Reprezentowanie UE na arenie
międzynarodowej

• Rzecznik Unii Europejskiej na arenie międzynarodowej

• reprezentuje państwa członkowskie na forach międzynarodowych, takich jak Międzynarodowa Organizacja Handlu (WTO)

• negocjowanie w imieniu Unii umów międzynarodowych.

• umowa z Cotonou, w której zawarto warunki ważnego partnerstwa o charakterze pomocowym i handlowym między UE i rozwijającymi się krajami Afryki, Karaibów i Pacyfiku.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości
The European Court of Justice

• Rola: wydawanie wyroków w sprawach do niego wnoszonych

• Trybunał Sprawiedliwości: jeden sędzia z każdego kraju Unii, ośmiu rzeczników generalnych

• Sąd Pierwszej Instancji: przynajmniej jeden sędzia z każdego kraju Unii

• Kadencja: członkowie Trybunału i Sądu powoływani są na odnawialną sześcioletnią kadencję

• Adres: Luksemburg

Struktura Sądownictwa Europejskiego

Izby Sądowe

• pierwsza instancja

• rozstrzygają niektóre kategorie skarg wniesionych w szczególnych dziedzinach (jak np. Sąd do spraw Służby Publicznej)

• powołane na podstawie decyzji Rady (Sąd do spraw Służby Publicznej)

• odwołanie do SPI

Sąd Pierwszej Instancji

Jurysdykcja pierwszej instancji

Art. 230 TWE skarga o stwierdzenie nieważności aktu wspólnotowego

Art. 232 TWE skarga na bezczynność instytucji WE

Art. 235 z art. 288 TWE skargi odszkodowawcze przeciwko instytucjom WE

Art. 238 TWE klauzula arbitrażowa umów zawartych przez WE

Sprawy wnoszone przez osoby fizyczne lub prawne !

Jurysdykcja odwoławcza

Odwołania od orzeczeń Izb Sądowych

Trybunał Sprawiedliwości

1.Jurysdykcja administracyjna

Art. 230 TWE skarga o stwierdzenie nieważności aktu wspólnotowego

Art. 232 TWE skarga na bezczynność instytucji WE

Art. 235 z art. 288 TWE skargi odszkodowawcze przeciwko instytucjom WE

Sprawy wnoszone przez państwa członkowskie, instytucje WE, EBC !

2. Jurysdykcja kontrolna

• w zakresie sporów o niewywiązanie się ze zobowiązań:

art. 226 TWE Komisja

art. 227 TWE Państwa członkowskie

• Art. 239 TWE Klauzula sądowa

3. Jurysdykcja niesporna

Art. 300 TWE zgodność umowy międzynarodowej

Art. 234 TWE orzeczenia wstępne

4.Jurysdykcja odwoławcza

1. od orzeczeń SPI (kwestie prawne: brak właściwości SPI, błąd proceduralny SPI, naruszenie prawa wspólnotowego przez SPI)

2. przekazanie sprawy do ETS, w sytuacji która może mieć wpływ na jedność i spójność prawa wspólnotowego

3. ponowne zbadanie orzeczenia SPI, w sytuacji gdy sprawa może mieć wpływ na jedność i spójność prawa wspólnotowego :

• odwołania od orzeczenia Izby Sądowej

• orzeczenia wstępne SPI

5. Jurysdykcja w I filarze

1. Pełna (za wyjątkiem regulacji w Tytule IV, polityki: wizowa, azylowa, imigracyjna)

2. Art. 68 TWE ograniczenia dot. pytań wstępnych:

• Wyłącznie przez sądy, od których nie przysługuje odwołanie

• Brak właściwości w zakresie decyzji w ramach art. 62.1 TWE - kontrola w zapewnieniu prawa, porządku i ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego

• Państwa Członkowskie, Rada, Komisja mają uprawnienia zwracania się o wydanie orzeczenia wstępnego

6. Jurysdykcja w III filarze:

1. Postanowienia zmieniające Traktaty wspólnotowe

2. Orzeczenia wstępne decyzji ramowych i decyzji, interpretacji Konwencji w ramach Tytułu IV, ważności i interpretacji środków służących interpretacji

3. Skarga na nieważność- kontrola legalności decyzji ramowych i decyzji

4. Spory pomiędzy państwami członkowskimi dot. Wykładni lub stosowania aktów przyjętych na podst. Art. 34.2 (wspólne stanowiska, decyzje ramowe, decyzje, konwencje)

5. Sprawy z zakresu wzmocnionej współpracy

6. Art. 6.2 TUE- ochrona praw podstawowych w odniesieniu do działań instytucji

7. Postanowienia proceduralne w art. 7 TUE- naruszenie przez państwa członkowskie zasad w art. 6.1

8. Art. 46- 53 TUE- postanowienia końcowe

Europejski Trybunał Obrachunkowy
The European Court of Auditors

• Rola: weryfikacja właściwego wykorzystania funduszy UE

• Członkowie: jeden członek z każdego kraju Unii

• Kadencja: członkowie Trybunału powoływani są na odnawialną sześcioletnią kadencję

• Adres: Luksemburg

Geneza

• powstał w 1975 roku

• Zadania: sprawdzanie, czy fundusze UE pochodzące od podatników są właściwie pozyskiwane i wydawane zgodnie z prawem, w sposób gospodarny i na zamierzone cele

• prawo skontrolowania dowolnej osoby lub organizacji dysponującej środkami UE

Organizacja

• po jednym członku z każdego państwa Unii, mianowanym przez Radę na odnawialną sześcioletnią kadencję.

• Członkowie wybierają spośród siebie prezesa na odnawialną trzyletnią kadencję.

• zatrudnia około 800 osób, a wśród nich tłumaczy, personel merytoryczny i administracyjny oraz kontrolerów.

Kontrolerzy

• Kontrolerzy podzieleni są na grupy kontroli. Przygotowują projekty sprawozdań, które zatwierdza następnie Trybunał.

• Kontrolerzy często udają się na wyjazdy kontrolne do pozostałych instytucji UE, państw członkowskich oraz krajów, które otrzymują pomoc od Unii.

• praca Trybunału związana jest z funduszami, za które odpowiada Komisja, (w praktyce w 90% tymi dochodami i wydatkami zarządzają organy krajowe)

• Trybunał Obrachunkowy nie posiada samodzielnych uprawnień w zakresie egzekwowania prawa. Jeśli kontrolerzy odkryją nadużycia lub nieprawidłowości, informują o tym OLAF - Europejski Urząd ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych.

Zadania Trybunału

• Kontrola właściwego wykonania budżetu UE

• sprawdzanie, czy dochody i wydatki Unii są zgodne z prawem i prawidłowe oraz zapewnianie należytego zarządzania finansami

• skuteczne i przejrzyste funkcjonowanie systemu unijnego.

Realizacja

• musi pozostawać całkowicie niezależny od pozostałych instytucji, jednocześnie utrzymując z nimi stałe kontakty.

• Trybunał bada dokumentację osób i organizacji mających do czynienia z dochodami lub wydatkami UE- dokonuje kontroli na miejscu, a wnioski zamieszcza w sprawozdaniach, które zwracają uwagę Komisji i rządów państw UE

• wspomaganie Parlamentu Europejskiego i Rady poprzez przedkładanie im co roku sprawozdania z kontroli finansowej za poprzedni rok budżetowy. Przed podjęciem decyzji dotyczącej zatwierdzenia wykonania budżetu przez Komisję Parlament szczegółowo analizuje to sprawozdanie. Trybunał, po odpowiedniej weryfikacji, przedkłada również do Rady i Parlamentu poświadczenie wiarygodności, potwierdzające poprawność wykorzystania pieniędzy podatników europejskich Wreszcie Trybunał obrachunkowy wydaje opinie w sprawie wniosków legislacyjnych dotyczących kwestii finansowych oraz działań Unii związanych ze zwalczaniem nadużyć.

Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny
The European Economic and Social Committee

• Rola: reprezentowanie organizacji społeczeństwa obywatelskiego

• Kadencja: cztery lata

• Posiedzenia: comiesięczne posiedzenia w Brukseli

• Adres: Bruksela

Geneza

• Powołany Traktatem Rzymskim w 1957 roku,

• organ doradczy reprezentujący pracodawców, związki zawodowe, rolników, konsumentów oraz pozostałe grupy interesu, które łącznie tworzą zorganizowane społeczeństwo obywatelskie.

• przedstawia ich opinie i broni ich interesów w dyskusjach politycznych z Komisją, Radą i Parlamentem Europejskim.

• pomost między Unią a jej obywatelami, przyczyniającym się do uczestnictwa, włączenia, dalszej demokratyzacji społeczeństwa europejskiego

• nieodzowny uczestnik procesów decyzyjnych UE. Konsultacji z nim wymagają decyzje dotyczące polityki gospodarczej i społecznej.

• Z własnej inicjatywy lub na wniosek innej instytucji UE Komitet może też wydawać opinie w innych kwestiach.

Skład

• liczba członków z poszczególnych krajów w przybliżeniu odzwierciedla ich liczbę ludności.

• Członkowie Komitetu są nominowani przez rządy państw Unii, jednak w ramach Komitetu są całkowicie niezależni politycznie. Powoływani są na odnawialną czteroletnią kadencję.

• Komitet zbiera się w ramach Zgromadzenia Plenarnego, którego debaty są przygotowywane przez sześć podkomitetów, zwanych sekcjami. Każdy podkomitet zajmuje się określonymi obszarami polityki. Komitet wybiera spośród swych członków przewodniczącego i dwóch wiceprzewodniczących na okres dwóch lat.

Członkowie

• Członkowie Komitetu, pracujący głównie w swoich państwach członkowskich, tworzą trzy grupy reprezentujące pracodawców, pracowników oraz grupy różnych interesów gospodarczych i społecznych.

• Grupa Pracodawców: członkowie wywodzący się z prywatnych i publicznych sektorów przemysłu, małych i średnich przedsiębiorstw, izb handlowych, handlu detalicznego i hurtowego, bankowości i ubezpieczeń, transportu i rolnictwa.

• Grupa Pracowników reprezentuje wszystkie kategorie pracowników, od robotników po kierowników. Członkowie tej grupy wywodzą się z krajowych organizacji związkowych.

• Trzecia grupa reprezentuje szeroki zakres grup interesów: organizacje pozarządowe, organizacje rolników, małe przedsiębiorstwa, rzemieślników i wolne zawody, spółdzielnie i organizacje nienastawione na zysk, organizacje konsumenckie i ekologiczne, kręgi naukowe i akademickie, stowarzyszenia wspierające rodzinę, kobiety, niepełnosprawnych itd.

Zadania

• doradza Radzie, Komisji i Parlamentowi Europejskiemu - na ich wniosek lub z własnej inicjatywy;

• zachęca społeczeństwo obywatelskie do większego zaangażowania w kształtowanie polityki UE;

• wzmacnia rolę społeczeństwa obywatelskiego poza Unią i pomaga w tworzeniu struktur doradczych.

Komitet Regionów
The Committee of the Regions

• Rola: reprezentowanie władz regionalnych i lokalnych

• Kadencja: cztery lata

• Posiedzenia: pięć posiedzeń plenarnych rocznie w Brukseli

• Adres: Bruksela

Geneza

• Powołany na mocy Traktatu o Unii Europejskiej w 1994 roku

• organ doradczy, składający się z przedstawicieli władz regionalnych i lokalnych w krajach członkowskich.

• Konsultacji z Komitetem wymagają wszelkie decyzje UE związane z zagadnieniami takimi jak polityka regionalna, środowisko, edukacja i transport, wszystkie one dotyczą bowiem szczebla lokalnego i regionalnego.

Skład

• 344 członków.

• Członkowie wywodzą się z wybieralnych władz regionalnych lub lokalnych, często są marszałkami regionów lub burmistrzami czy prezydentami miast. Nominują ich rządy państw Unii, ale muszą wykazywać się oni całkowitą niezależnością polityczną.

• Członkowie KR powoływani są przez Radę Unii Europejskiej na odnawialną czteroletnią kadencję. Wszyscy muszą posiadać mandat władz, które reprezentują, lub muszą być przed nimi politycznie odpowiedzialni. Komitet Regionów wybiera spośród swych członków przewodniczącego na dwuletnią kadencję.

Zadania

• Reprezentowanie perspektywy lokalnej i regionalnej w dyskusjach na temat aktów prawnych.

• wydawanie opinii dotyczących wniosków legislacyjnych Komisji. Komisja i Rada mają obowiązek konsultowania się z Komitetem Regionów w sprawach mających bezpośrednie znaczenie dla władz lokalnych i regionalnych. Mogą one zwracać się o jego opinię również w dowolnej innej sprawie, Komitet może przyjmować opinie z własnej inicjatywy i przedstawiać je Komisji, Radzie i Parlamentowi

Europejski Bank Inwestycyjny
The European Investment Bank

• Rola: finansowanie projektów UE

• Członkowie: państwa członkowskie

• Adres: Luksemburg

Charakterystyka

• EBI powstał w 1958 roku na mocy traktatu rzymskiego

• zajmuje się udzielaniem pożyczek na projekty europejskie (np. połączenia kolejowe i drogowe, lotniska, programy ochrony środowiska), zwłaszcza w regionach uboższych, krajach kandydujących rozwijających się

• Udziela kredytów na inwestycje dla małych przedsiębiorstw.

Organizacja pracy Banku

• instytucja autonomiczna

• Samodzielnie podejmuje decyzje w sprawach udzielania i zaciągania pożyczek, wyłącznie na podstawie jakości projektów oraz możliwości, jakie oferują rynki finansowe.

• Co roku przedkłada sprawozdanie ze swojej działalności.

• współpracuje z instytucjami UE (jego przedstawiciele mogą uczestniczyć w posiedzeniach różnych komisji Parlamentu Europejskiego, zaś prezes EBI może uczestniczyć w posiedzeniach Rady)

Decyzje w Banku podejmują trzy organy:

• Rada Gubernatorów- ministrowie (zwykle ministrów finansów) ze wszystkich państw członkowskich; określa ogólną politykę Banku w zakresie udzielania pożyczek, zatwierdza roczny bilans i sprawozdanie z działalności, upoważnia Bank do finansowania projektów poza UE oraz podejmuje decyzje o zwiększeniu kapitału.

• Rada Dyrektorów- 28 dyrektorów - 27 nominowanych przez poszczególne państwa UE oraz jednego nominowanego przez Komisję Europejską; zatwierdza operacje udzielania i zaciągania pożyczek oraz kontroluje właściwe zarządzanie bankiem.

• Komitet Zarządzający- 9 osób- pełnoetatowe kierownictwo Banku, bieżące zarządzaniem EBI

Zadania Banku

• EBI nie osiąga zysku i nie zdobywa dochodów z oszczędności lub rachunków bieżących

• Nie wykorzystuje też żadnych funduszy z budżetu UE

• Działalność finansowana za pomocą pożyczek na rynkach finansowych oraz przez udziałowców Banku - państwa członkowskie UE

• Wspólnie obejmują one udziały w kapitale banku, każde według udziału swojej gospodarki w gospodarce Unii. To wsparcie ze strony państw członkowskich daje EBI najwyższy możliwy rating kredytowy (AAA) na rynkach pieniężnych. Dzięki temu EBI może na nich zebrać bardzo wysokie kwoty kapitału na bardzo korzystnych warunkach- umożliwia to bankowi inwestowanie w projekty, które są w interesie publicznym, a które nie mogłyby być finansowane z innego źródła, lub też pożyczki na nie byłyby znacznie droższe

• EBI wspiera zrównoważony rozwój w krajach śródziemnomorskich i w państwach Afryki, Karaibów i Pacyfiku, jak również projekty w Ameryce Łacińskiej i Azji

Projekty inwestycyjne

Projekty starannie wybierane na podstawie określonych kryteriów:

• Powinny przyczyniać się do realizacji celów UE, takich jak zwiększanie konkurencyjności europejskiego przemysłu i przedsiębiorstw, budowanie sieci transeuropejskich (transport, telekomunikacja i energia), rozwój sektora technologii informacyjnej, ochrona środowiska naturalnego i miejskiego, poprawa usług w zakresie ochrony zdrowia i edukacji;

• powinny nieść korzyści głównie dla regionów mniej uprzywilejowanych;

• powinny przyciągać fundusze z innych źródeł.

Europejski Fundusz Inwestycyjny
European Investment Found

• Powstał w 1994 roku w celu dostarczania kapitału podwyższonego ryzyka małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP)

• Fundusz nie udziela bezpośrednich pożyczek przedsiębiorstwom ani też nie inwestuje bezpośrednio w firmy- działa za pośrednictwem banków i innych pośredników finansowych, którym wystawia gwarancje kredytowe na pożyczki udzielane małym i średnim przedsiębiorstwom.

• EBI jest większościowym udziałowcem w Europejskim Funduszu Inwestycyjnym, który współtworzy z Grupą EBI.

• Działalność funduszu obejmuje państwa członkowskie Unii, jak również Bułgarię,Rumunię, Turcję oraz trzy kraje EFTA (Islandię,Liechtenstein i Norwegię)

Europejski Bank Centralny
The European Central Bank

• Rola: zarzadzanie euro

• Członkowie: Rada Ogólna, Zarząd, Rada Prezesów

• Adres: Frankfurt am Main

Geneza

• EBC powstał w 1998 roku na mocy Traktatu o Unii Europejskiej

• Zadaniem Banku jest zarządzanie euro - wspólną walutą Unii Europejskiej.

• odpowiada także za kształtowanie i wdrażanie polityki gospodarczej i pieniężnej UE.

• W listopadzie 2003 roku prezesem EBC został Francuz, Jean-Claude Trichet.

Charakterystyka

• EBC jest instytucją w pełni niezależną.

• Ani on, ani żaden inny narodowy bank Eurosystemu, ani też żaden z członków ich organów decyzyjnych nie może zwracać się do żadnej instytucji o instrukcje, ani takich instrukcji przyjmować.

• Instytucje UE oraz rządy państw członkowskich muszą szanować tę zasadę i nie mogą wywierać nacisków na EBC ani na swój rodzimy bank centralny.

System

• EBC realizuje zadania we współpracy z Europejskim Systemem Banków Centralnych (ESBC), który obejmuje wszystkie 25 państw członkowskich Unii (tylko 12 z nich przyjęło dotąd euro!)

• Te 12 krajów tworzy wspólnie strefę euro, zaś ich banki centralne wraz z Europejskim Bankiem Centralnym tworzą tzw. Eurosystem.

Rada Prezesów

• jest najwyższym organem decyzyjnym Europejskiego Banku Centralnego.

• Składa się z sześciu członków Zarządu oraz z prezesów 13 banków centralnych krajów strefy euro. Na jej czele zasiada prezes EBC.

• Głównym zadaniem Rady Prezesów jest wytyczanie polityki pieniężnej strefy euro, a w szczególności ustalanie stóp procentowych, po których banki komercyjne mogą uzyskać fundusze z banku centralnego

Zarząd

• składa się z prezesa EBC, wiceprezesa oraz czterech innych członków mianowanych za wspólnym porozumieniem prezydentów lub premierów państw strefy euro. Członkowie Zarządu powoływani są na nieodnawialną ośmioletnią kadencję.

• Zarząd odpowiada za wdrażanie polityki pieniężnej określonej przez Radę Prezesów oraz za instruowanie krajowych banków centralnych. Przygotowuje również posiedzenia Rady Prezesów i odpowiada za bieżący zarząd EBC.

Rada Ogólna

• Składa się ona z prezesa i wiceprezesa EBC oraz z prezesów banków centralnych wszystkich 27 państw członkowskich

• wspomaga działania EBC zakresie doradztwa i koordynacji oraz pomaga przygotowywaniu dalszego rozszerzania strefy euro.

Zadania

• Zapewnienie stabilności cen w strefie euro, tak by siła nabywcza euro nie osłabła wskutek Inflacji

• dąży do utrzymania rocznego wzrostu cen dóbr konsumenckich poniżej 2%. Zadanie to realizowane jest poprzez dwa rodzaje działań:

1. kontrolowanie podaży pieniądza- nadmierna podaż pieniądza w stosunku do podaży towarów i usług prowadzi do inflacji.

2. monitorowanie tendencji cen i ocenę ryzyka, jakie niosą one dla stabilności cen w strefie euro- kontrola podaży pieniądza polega między innymi na ustalaniu stóp procentowych obowiązujących w całej strefie euro

PRAWO WE

Europejskie Prawo Konstytucyjne

1. Specyficzny charakter prawa wspólnotowego

1. prawo międzynarodowe- prawo ponadnarodowe- prawo wspólnotowe- prawo wewnętrzne

2. istota Wspólnot Europejskich

1. istota Unii Europejskiej

2. rys historyczny

2. Zakres mocy obowiązującej prawa wspólnotowego

1. Obowiązywanie czasowe

2. Obowiązywanie terytorialne

3. Obowiązywanie przedmiotowe

4. Obowiązywanie personalne

Europejskie prawo instytucjonalne

1. Podział kompetencji oraz mechanizm działania

2. Rada Europejska:

1. istota

2. skład

3. zadania

IV. Rada Ministrów Unii Europejskiej:

1. charakter

2. zadania

3. Komitet Stałych Przedstawicieli

4. podejmowanie decyzji

V. Komisja:

1. organy

2. tryb działania

3. funkcje

VI. Parlament Europejski:

1. historia

2. pozycja deputowanego

3. funkcjonowanie

4. organy wewnętrzne

5. funkcje

VII. Trybunał Sprawiedliwości

1. skład i organizacja wewnętrzna

2. kompetencje

3. podmioty występujące przed ETS

4. rodzaje postępowań

8. Organy pomocnicze (Trybunał Obrachunkowy, Komitet Ekonomiczno- Społeczny, Komitet Regionów, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski System Banków Centralnych i Europejski Bank Centralny)

Źródła prawa

I.Kompetencje prawotwórcze Wspólnot Europejskich

II. Wspólnotowy tryb prawodawczy

3. Zasada hierarchii źródeł prawa Wspólnot Europejskich

1. Źródła prawa w podstawa orzekania

2. Podstawa wydawania orzeczeń wstępnych

3. Umowa międzynarodowa

4. Zwyczaj międzynarodowy

5. Zasady prawne, orzecznictwo

6. Prawo pierwotne

7. Prawo wtórne

1. rozporządzenie

2. dyrektywa

3. decyzje

4. zalecenia i opinie

8. Orzecznictwo ETS

9. Zmiany po Traktacie Amsterdamskim

9. Zmiany po Traktacie z Nicei

4. Zasady wspólnotowego porz --> [Author:A.W.] ądku prawnego

1. W stosowaniu prawa wspólnotowego

1. supremacja

2. subsydiarność

3. proporcjonalność

4. solidarność

5. jednolite stosowanie prawa wspólnotowego

6. niezależność proceduralna

2. W ochronie praw podmiotowych

1. ochrona podstawowych praw i wolności

2. równość i niedyskryminacja

3. pewność prawna

3. O charakterze mieszanym

1. skutek bezpośredni a bezpośrednia stosowalność

2. dobre administrowanie

5. Prawo wspólnotowe na tle wybranych unormowań konstytucyjnych państw członkowskich oraz Polski

System Ochrony Prawnej

I. ETS- SPI- Trybunał Pierwszej Instancji - Izby Sądowe

II. Postępowanie o naruszanie prawa wspólnotowego przez państwa członkowskie

1. Zagadnienia wstępne

2. Uchybienia zobowiązaniom nałożonym przez państwa

3. Legitymacja procesowa

4. Procedura w art. 226 i 227 TWE

5. Kontrola nad wykonaniem wyroku

6. Sankcje

7. Postępowania szczególne

III. Odpowiedzialność państwa z naruszenie prawa wspólnotowego

IV. Współpraca sądow krajowych z ETS- orzeczenie wstępne

1. Rodzaje procedur prejudycjalnych

2. Sąd właściwy do rozpatrywania pytań

3. Podmioty uprawnione do składania pytań

4. Procedura

5. Skutki prawne

Jednostka na tle Prawa Wspólnotowego

1. Obywatelstwo UE

• prawa i wolności polityczne

• opieka dyplomatyczna

• prawo wjazdu

• zakaz dyskryminacji pośredniej i bezpośredniej

• równouprawnienie

• Rzecznik Praw Obywatelskich (pisanie skargi)

• Prawa człowieka w UE

1. ochrona podstawowych praw i wolności

2. równość i niedyskryminacja

3. pewność prawna

II. Swobodny przepływ pracowników

1. obywatelstwo europejskie:

• prawa i wolności polityczne

• opieka dyplomatyczna

• prawo wjazdu

• zakaz dyskryminacji pośredniej i bezpośredniej

• równouprawnienie

2. pojęcie pracownika

• Lewin

• Bernini

3. zakres- grupy osób przemieszczających się

4. treść i warunki przemieszczania się:

• pracobiorcy

• członków rodzin

• studentów

• bezrobotnych- Antonissen

• emerytów

5. zasady uznawania dyplomów:

• dyrektywy sektorowe

• dyrektywy generalne

• Rutili

• Bosman

• Bleis

• Allue

6. świadczenia socjalne:

• zasady systemu ubezpieczeń społecznych

• zakres podmiotowy

• zakres przedmiotowy

7. ograniczenia (względy moralności publicznej, porządku publicznego, zdrowia publicznego)

• van Duyn

• Kohll

• Bouchereau

8. porozumienia w sprawie stopniowej likwidacji kontroli granicznych- dorobek Schengen

9. sprawy „polskie”

• Głoszczuk

• Jany i inne

• Pokrzeptowicz-Meyer

Jednolity Rynek Wspólnotowy

1. Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej, świadczenie usług

1. zakres, treść, wyjaśnienie pojęć usługa

• Daily Mail

• Bonds

• De Agostini

• Grogan

• Gebhard

2. zakaz dyskryminacji

3. zasada proporcjonalności

4. samodzielna działalność gospodarcza - usługi - pracobiorca- przepływ towarów

5. osoby fiz. - osoby prawne

6. ograniczenia wolności gospodarczej

• Klopp

• Reyners

2. Swoboda przepływu towarów

1. zakres, treść, wyjaśnienie pojęć

• Van Gen den Loos

• Wolf

• Meroni

2. cła i opłaty o takim samym skutku:

• unia celna i rynek wewnętrzny

• zakaz stosowania ceł i opłat o takim samym skutku

• zakaz dyskryminujących podatków wewnętrznych

2. dopuszczalne ograniczenia ilościowe

• Lomas

• Henn and Darby

• Denkavit

3. ilościowe ograniczenia przywozu i wywozu oraz środki o takim samym działaniu

• Dassonvile

• Cassis de Dijon

• Keck

4. zakaz dyskryminacji

2. zasada proporcjonalności

3. Swoboda przepływu kapitału

1. zasady, wyjaśnienie pojęć

Lisi Carbone

Thompson

Casati

2. treść i zakres swobody

3. rynek wewnętrzny WE a państwa trzecie

4. ograniczenia swobody

IV. Prawo konkurencji

1. Obowiązywanie czasowe

2. Obowiązywanie terytorialne

3. Obowiązywanie przedmiotowe

4. Obowiązywanie personalne

5. Porozumienia lub uzgodnienia miedzy przedsiębiorstwami- wyjaśnienie pojęć

6. ograniczenia konkurencji

7. wyłączenie z zakazu konkurencji

8. pozycja dominująca

1. sprawa Hoffmann- La Roche, 85/76

2. rynek geograf., rynek produktów, czas

3. udział przedsiębiorstwa w rynku, cechy szczególne produktu, potencjalne konkurencja, sposób prowadzenia spraw handlowych

Bibliografia: A. Łazowski: Traktaty europejskie, 2004

Barcz J.: Prawo Unii Europejskiej. Zagadnienia systemowe. Warszawa, 2004

Ahlt M., Szpunar M..: Prawo europejskie. Beck, 2004

Łazowski A. : Prawo UE. Meritum, 2006

- _

---