PRAWO WSPÓLNOTOWE - ĆWICZENIA (mgr Magdalena Półtorak)

OD TRZECH WSPÓLNOT DO UNII EUROPEJSKIEJ

• 1951r. Traktat o EWWiS (Europejska Wspólnota Węgla i Stali) - Belgia, Luksemburg, Francja, Włochy, Holandia - traktat paryski

• 1957r. Traktaty rzymskie ustanawiające Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (EURATOM) oraz Europejską Wspólnotę Gospodarczą (EWG)

• 1965r. Traktat fuzyjny łączący instytucje poszczególnych Wspólnot

• 1992r. - Traktat z Maastricht - utworzenie Unii Europejskiej

Efekt śnieżnej kuli

W początkowej fazie integracji - wspólna polityka handlowa w dziedzinie węgla i stali, wspólna polityka rolna z biegiem lat i potrzeb ustanowiono nowe obszary będące przedmiotem wspólnych decyzji. Od kultury, poprzez sprawy konsumenckie, politykę konkurencji, ochronę środowiska, energetykę, transport, handel, do wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa - tzw. efekt śnieżnej kuli.

JEDNOLITY RYNEK I WSPÓLNA WALUTA

• zniesienie barier handlowych

• swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału

• unia celna

• 2002r. - wspólna waluta (EURO) w 12 państwach Unii (Belgia, Niemcy, Grecja, Hiszpania, Francja, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Austria, Portugalia, Finlandia). Wielka Brytania, Szwecja, Dania-nie wprowadziły EURO

• swoboda przedsiębiorczości

ETAPY ROZSZERZANIA UNII EUROPEJSKIEJ

• 1951r. Belgia, Niemcy, Luksemburg, Francja, Włochy, Holandia

• 1973r. Dania, Irlandia, Wielka Brytania

• 1981r. Grecja

• 1986r. Hiszpania, Portugalia

• 1995r. Austria, Finlandia, Szwecja

• 2004r. Cypr, Republika Czeska, Estonia, Łotwa, Litwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry

• 2007r. Bułgaria, Rumunia

PAŃSTWA KANDYDUJĄCE DO UNII EUROPEJSKIEJ

• Chorwacja, była Jugosłowiańska Republika Macedonii, Trucja

NAJWAŻNIEJSZE TRAKTATY

• Traktat ustanawiający EWWiS 1951r.

• Traktat rzymski 1957r.

• Traktat fuzyjny 1965r.

• Jednolity Akt Europejski (JAE) 1987r.

• Traktat z Maastricht (TUE) 1992r.

• Traktat amsterdamski 1997r.

• Traktat nicejski 2001r.

• Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy 2004r. - nie wejdzie w życie

• Traktat z Lizbony 01.01.2009r.? (traktat „reformujący”) zastępuje Konstytucję

PRAWO WSPÓLNOTOWE

I. kryterium: autor

• prawo pierwotne - autor: państwa członkowskie, forma - umowy międzynarodowe (traktaty założycielskie, umowy zawarte po rozpoczęciu działalności WE - traktaty budżetowe, JAE, TUE, traktat amsterdamski, traktat nicejski, traktaty akcesyjne)

• prawo wtórne - traktaty stowarzyszeniowe, prawo instytucjonalne

PRAWO INSTYTUCJONALNE

• wiążące - rozporządzenia, dyrektywy, decyzje

• niewiążące - zalecenia, opinie, inne akty nie nazwane

ROZPORZĄDZENIE

• ma zasięg ogólny (akt prawny o charakterze abstrakcyjnym, ustala pewną normę postępowania)

• obowiązuje w całości

• stosowane jest bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich (na równi z prawem krajowym)

DYREKTYWA

• wiąże państwa członkowskie co do zamierzonego skutku, pozostawiając jednak tym państwom swobodę wyboru formy i metod jej implementacji

• określa termin realizacji założonego celu

• adresatem dyrektywy są wyłącznie państwa członkowskie

DECYZJA

• wiąże wszystkie podmioty, do których została skierowana

• ma konkretnego adresata (np. osoba fizyczna, osoba prawna)

II. kryterium: przedmiot regulacji

• prawo materialne - dotyczy polityki i działań WE

• prawo instytucjonalne - określa zasady funkcjonowania instytucji i organów WE

ZASADY STOSOWANIA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

• zasada skutku bezpośredniego - każdy obywatel ma dostęp do każdej normy prawa wspólnotowego, przed sądem i organem administracji państwowej może powołać się na każdy przepis

• zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego przed prawem krajowym (w przypadku kolizji norm prawnych)

PRAWO MATERIALNE WE i UE

Mocą Traktatu z Maastricht w 1992r. powstały III filary Unii Europejskiej

UNIA EUROPEJSKA

I FILAR II FILAR III FILAR

EWWiS do 2002r. Wspólna polityka Współpraca policyjna

EURATON zagraniczna i sądowa w sprawach

EWG i bezpieczeństwa karnych

• UE nie posiada podmiotowości prawno-międzynarodowej, nie posiada żadnych stałych organów, jest strukturą współpracy, która stopniowo ewoluuje

• UE jest pewną fazą rozwoju, która ma prowadzić do federacji między narodami Europy (państwa członkowskie - regiony)

• projekt traktatu konstytucyjnego przewidywał ograniczenia (formalne i finansowe) wystąpienia z Unii Europejskiej

OBYWATELSTWO UNII EUROPEJSKIEJ

• nie ma charakteru autonomicznego (łączy się z obywatelstwem państw członkowskich)

• uzupełnia obywatelstwo krajowe

• z jego posiadania wynikają konkretne uprawnienia, jak i obowiązki (np. podróżowanie, osiedlanie się, czynne i bierne prawo wyborcze, prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej; obowiązek - przestrzeganie prawa wspólnotowego

WSPÓLNY RYNEK

• obejmuje przestrzeń bez granic, w której obowiązuje swobodny przepływ towarów, osób, usług, kapitału oraz unia celna (likwidacja ceł wewnętrznych, wspólna taryfa zewnętrzna)

• unia walutowa

• unia gospodarcza i monetarna (zgodnie z zasadą „one market one money”)

SWOBODA PRZEPŁYWU TOWARU

• towar - pojęcie z orzecznictwa - od energii elektrycznej poprzez kosmetyki do dzieł sztuki

OGRANICZENIA BARIER*

• taryfowych (ceł) - unia celna

• pozataryfowych - bariery jakościowe (normy) i ilościowe (kontyngenty), zasada wzajemnego uznawania standardów

• parataryfowych - inne opłaty ~ cła (wynikające z różnic w systemach podatkowych)

*odstępstwa w uzasadnionych przypadkach np. BSE (choroba wściekłych krów)

SWOBODNY PRZEPŁYW OSÓB*

Powiązany z instytucją obywatelstwa UE oraz rynkiem wewnętrznym

Oznacza

• prawo do ubiegania się o miejsca pracy oferowane w państwach członkowskich**

• prawo do zabezpieczenia społecznego w związku z tą pracą

*ograniczenie - okresy przejściowe

**nie dotyczy miejsc pracy a administracji publicznej (policja, wojsko, dyplomacja, administracja skarbowa, szkolnictwo publiczne, sądownictwo itp.)

SWOBODNY PRZEPŁYW USŁUG

Oznacza

• prawo zakładania przedsiębiorstw na terytorium innego państwa członkowskiego

• prawo do świadczenia usług we własnym imieniu i na własny rachunek (medyczne, prawne, rzemiosło)

SWOBODA PRZEPŁYW KAPITAŁU*

Funkcjonuje de facto od 1994r., dotyczy płatności w zakresie inwestycji w nieruchomości, transakcji giełdowych, kredytów bankowych, inwestycji bezpośrednich, poręczeń, spadków, darowizn, itp.

*ograniczenia w przypadku zakłóceń na rynku kapitałowy

POLITYKI UZUPEŁNIAJĄCE WSPÓLNY RYNEK

• polityka konkurencji - konkurencja na rynku wewnętrznym nie może być bezpodstawnie zakłócona przez państwa członkowskie (nie uzasadniona pomoc na rzecz przedsiębiorstw) lub przedsiębiorstwa (koncentracja, dumping)

• polityka zbliżenia przepisów prawnych państw członkowskich w stopniu niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania wspólnego rynku

STRUKTURA INSTYTUCJONALNA - UE

Organy UE: Rada Europejska

Instytucje :

Rada Unii Europejskiej RUE

Parlament Europejski PE

Komisja Europejska KE

Europejski Trybunał Sprawiedliwości ETS

Trybunał Obrachunkowy TO

Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich ERPO

Europejski Inspektor Danych Osobowych EIOD

Organy autonomiczne :

- Europejski Bank Inwestycyjny

- Europejski Bank Centralny

Organy Doradcze :

- Komitet regionów

- Komitet Ekonomiczno - Społeczny

Organy międzyinstytucjonalne

- Europejskie Biuro Naboru Personelu EPSO

- Urząd oficjalnych Publikacji WE ( Dz.U. Official Journal)

- Europejska Szkoła Administracji

Organy zdecentralizowane UE

- Agencje Wspólnotowe

- Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa

- Współpraca Policyjna i Sądowa w sprawach karnych

- Agencje wykonawcze

Funkcjonariusz

Statut funkcjonariuszy WE dzieli ich na :

- urzędników - osoby mianowane na stałe stanowisko urzędnicze

- pracowników - osoby zatrudnione na podstawie kontraktu lub umowy

RADA EUROPEJSKA organ polityczny

- jedyna instytucja UE wykształcona w toku ewolucji przez spotkania szefów rządów państw członkowskich

- 1974r ( Paryż) komunikat - decyzja o regularnych spotkaniach szefów państw lub rządów (co najmniej 2 razy do roku )

- 1986 r (JAE) - konkretne postanowienia o spotkaniach szefów państw lub rządów

Skład podstawowy Rady Europejskiej - art. 4 TEU

- szefowie państw lub rządów państw członkowskich

- ministrowie spraw zagranicznych

- przewodniczący Komisji Europejskiej ( J.M. Barosso)

- komisarz odpowiedzialny za stosunki zewnętrzne WE ( Benito Ferraro-Waldner)

Działalność Rady Europejskiej

- spotkania zwyczajne (pod koniec każdej Prezydencji) i nadzwyczajne prowadzone w formie konferencji

- od 2004r. miejsce posiedzeń formalnych jest wyłącznie Bruksela

- czas trwania : zazwyczaj 2 dni [tzw. spotkania mamucie]

Porządek obrad

- wystąpienie przewodniczącego Parlamentu Europejskiego

- Podział na 2 grupy:

Szefowie państw i rządów oraz przewodniczący Komisji Europejskiej spotykają się na nieformalnych rozmowach tzw. „pogawędkach przy kominku”

- ministrowie spraw zagranicznych i członek Komisji Europejskiej

- konferencja prasowa Prezydencji i przewodniczącego Komisji Europejskiej (prezentacja postanowień szczytu)

Kompetencje RE

Zgodnie z art. 4 TUE do kompetencji Rady Europejskiej należy „dawanie Unii niezbędnych dla jej rozwoju impulsów oraz określenie ogólnych kierunków jej polityki” RE pełni więc funkcję polityczną. Nie ma uprawnień legislacyjnych, może natomiast wystosować tzw. konkluzje, zalecenia bądź rekomendacje, które stanowią „wytyczne” instytucji WE

Średnioterminowa perspektywa finansowa

Jednym z najistotniejszych ustaleń RE jest tzw. „średnioterminowa perspektywa finansowa” określająca obciążenie finansowe poszczególnych państw członkowskich oraz cele przeznaczenia w/w środków.

Średnioterminowa perspektywa finansowa jest decyzją o istotnych skutkach finansowych, obejmująca 7 kolejnych lat ( aktualnie 2007 - 2013)

KOMISJA EUROPEJSKA

GENEZA:

• Poprzedniczkami Komisji Europejskiej były: powstała w 1952 r. Wysoka Władza, będąca organem zarządzającym EWWiS złożonym z funkcjonariuszy międzynarodowych, oraz istniejące od 1958 r. Komisja EWG i Komisja Euratomu. Wszystkie trzy organy zostały połączone w jednolitą Komisję Wspólnot Europejskich w 1967 r. na mocy Traktatu Fuzyjnego. Nazwa Komisja Europejska przyjęła się po wejściu w życie Traktatu z Maastricht 1992r. i powstaniu Unii Europejskiej.

SKŁAD: Komisja jest czymś w rodzaju rządu wspólnotowego

• Komisja składa się z 27 członków - po jednym z każdego Państwa Członkowskiego (tzw. Kolegium). Wspomaga ich około 24 000 urzędników, z których większość pracuje w Brukseli

• Komisarze działają w interesie WE (zakaz przyjmowania jakichkolwiek instrukcji od rządów państw członkowskich!), są odpowiedzialni za konkretny obszar polityki UE

• Kadencja - 5 lat

STRUKTURA WEWNĘTRZNA KOMISJI EUROPEJSKIEJ:

Na czele KE stoi Przewodniczący, do kompetencji którego należy:

• Określenie ogólnych kierunków polityki działań Komisji Europejskiej

• Wyznaczenie zakresu zadań poszczególnych komisarzy

• Możliwość żądania ustąpienia poszczególnych komisarzy

• Mianowanie v-ce przewodniczących

(aktualnie - 5)

PROCEDURA WYBORU

• Rządy państw członkowskich UE wyznaczają kandydata na Przewodniczącego Komisji Europejskiej

• Kandydatura ta musi zostać zatwierdzona przez Parlament Europejski

• Pozostali komisarze wybierani są przez rządy państw członkowskich w porozumieniu z kandydatem na Przewodniczącego

• Cały skład Komisji Europejskiej musi uzyskać zatwierdzenie Parlamentu Europejskiego

• Rządy państw członkowskich podejmują uchwałę o mianowaniu członków Komisji

DYMISJA KOMISJI EUROPEJSKIEJ:

• Parlament Europejski działając większością 2/3 może odwołać Komisję Europejską jako całość (en block) uchwalając tzw. votum nieufności

• Europejski Trybunał Sprawiedliwości na wniosek Komisji Europejskiej lub Rady Unii Europejskiej może udzielić dymisji jednemu z komisarzy, gdy ten „przestał spełniać warunki konieczne do wykonywania swoich obowiązków”

• Przewodniczący Komisji Europejskiej po uzyskaniu zgody pozostałych komisarzy może zażądać, aby jeden z komisarzy „dobrowolnie” zrezygnował

*Rządy państw członkowskich mianują komisarzy, ale nie mogą ich odwołać!

FUNKCJE KOMISJI EUROPEJSKIEJ

• prawodawcza - Komisja Europejska pełni kluczową rolę w procesie podejmowania decyzji przez Radę Unii Europejskiej posiadając wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej (wyj. EBC w zakresie spraw monetarnych i finansowych), może również uchwalać samodzielne ZALECENIA I OPINIE

• administracyjna - KE jest najważniejszym organem odpowiedzialnym za wprowadzenie w życie aktów prawa wspólnotowego

- „własna” funkcja administracyjna - kompetencje wynikające z traktatów

(wąski zakres)

- kompetencje delegowane przez RUE na podstawie specjalnej klauzuli

(szeroki zakres)

- kompetencje „zagraniczne” - np. negocjowanie umów z państwami 3-mi

• kontrolna - wynika bezpośrednio z TWE „Komisja zapewnia stosowanie postanowień Traktatu oraz środków podjętych przez instytucje na jego podstawie”

Kontroli podlegają:

- państwa członkowskie - co do wywiązywania się z obowiązków wynikających z prawa wspólnotowego (w przypadku stwierdzenia naruszenia przez ETS - kara finansowa)

- osoby fizyczne i prawne - głównie dotyczy polityki konkurencji

PROCES PODEJMOWANIA DECYZJI:

RADA UNII EUROPEJSKIEJ to inaczej Rada Ministrów

Zgodnie z art. 203 TUE w skład Rady Unii Europejskiej wchodzą przedstawiciele państw członkowskich w randze ministrów, którzy są upoważnieni do zaciągania zobowiązań w imieniu tego państwa ( ministrowie różnych resortów).

Rada Unii Europejskiej - głos państw członkowskich

- RUE - reprezentuje interesy państwa członkowskich

- W RUE interesy wspólnot są widziane przez okulary interesów narodowych

- obraduje w dziewięciu różnych konfiguracjach w zależności od przedmiotu obrad (np. Rada d/s Ogólnych; Rada d/s Rolnictwa i Rybołówstwa)

COREPER

Wszystkie prace Rady są przygotowywane i koordynowane przez Komitet Stałych Przedstawicieli (skrót COREPER)

Specyfika Rady Unii Europejskiej

Rada Unii Europejskiej jest najważniejszym organem decyzyjnym ! Bez jej zgody żaden akt prawny nie może zostać uchwalony.

Kompetencje Rady Unii Europejskiej

- uchwala akty prawne (zazwyczaj w ramach procedury współdecyzji z Parlamentem Europejskim)

- koordynuje politykę gospodarczą państw członkowskich UE

- określa i realizuje WPZiB - wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa

(ale ogólne wytyczne nakreśla Rada Europy)

- zawiera w imieniu Wspólnot i Unii umowy międzynarodowe

- koordynuje działania państw członkowskich, podejmuje decyzje w zakresie WPiSwSK - wspólnej polityki i sądownictwa w sprawach karnych

- uchwala (wraz z Parlamentem Europejskim) budżet Unii Europejskiej

Akty prawne Rady Unii Europejskiej

- akty prawne Rady mogą mieć formę rozporządzeń, dyrektyw, decyzji, wspólnych działań lub stanowisk, zaleceń lub opinii,

- Rada może także przyjmować konkluzje, deklaracje i rezolucje.

Tryb podejmowania decyzji przez Radę Unii Europejskiej

• zwykła większość (państwa - 1 głos - w sprawach proceduralnych np. porządek obrad)

• większość kwalifikowana (system nicejski, system podwójnej większości)

• jednomyślność

• system głosów ważonych - POTENCJAŁ państwa decyduje o ilości głosów

System nicejski - od 01.11.2004r funkcjonuje tzw. system nicejski (na podstawie Traktatu z Nicei)

Przydział głosów dla poszczególnych Państw członkowskich :

- Niemcy, Francja, Włochy - 29 głosów

- Polska 27 głosów

Podobny do systemu głosów ważonych

System głosowania w Radzie :

- System nicejski będzie obowiązywał do 31.10.2014 (*2017)

-od 01.11.2014r system podwójnej większości 55% państw reprezentujących

co najmniej 65 % ludności Unii)

- czynnik demograficzny - o potencjale decyduje czynnik demograficzny (liczba ludności w danym państwie)

Inne systemy głosowań:

1. system pierwiastkowy - pierwiastek kwadratowy z liczby ludności danego państwa - wzrosłaby pozycja krajów mniejszych kosztem tych większych

2. system głosów ważonych - każdemu państwu przysługuje pewna liczba głosów ze względu na kryterium polityczne, ludnościowe, ekonomiczne, terytorialne (do 31.10.2004r.)

Prezydencja Rady Unii Europejskiej (czyli przywódctwo)

- Prezydencja Rady trwa 6 miesięcy i pełnią rotacyjnie poszczególne państwa członkowskie

- aktualnie (od I/2008r.) przewodnictwo objęła Słowenia

- Polska - II półrocze 2011 r. ale TR likwiduje prezydencję na rzecz urzędu Przewodniczącego Rady ( 2,5 letnia kadencja)

PARLAMENT EUROPEJSKI (głos obywatelski)

siedziba Strasburg i Bruksela

Organizacja Parlamentu Europejskiego:

- przewodniczący ( Hans - Gert Pöttering wybrany na 2,5 letnią kadencję )

- posłowie

- grupy polityczne

- komisje parlamentarne

- delegacje

- organy polityczne ( Konferencje Przewodniczących, Prezydium, Kwestorzy)

- Sekretariat Generalny

Wybrane kompetencje Parlamentu Europejskiego

- uchwalanie prawa europejskiego ( ale przy współudziale pracy z Radą Unii Europejskiej, z inicjatywy Komitetu Europejskiego)

- współodpowiedzialne (z Radą Unii Europejskiej) przyjmowanie rocznego budżetu Unii w wysokości około 100 z mld Euro

- tzw. nadzór demokratyczny nad pozostałymi instytucjami Wspólnoty Europejskiej

- odwołanie Komisji Europejskiej

- wybór Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich

Posłowie

- skład Parlamentu Europejskiego to 785 wybranych w 27 państwach członkowskich w powszechnych wyborach bezpośrednich na okres 5 lat

- miejsca w Parlamencie Europejskim są podzielone proporcjonalnie do liczny mieszkańców każdego kraju. Każde państwo członkowskie posiada stałą liczbę miejsc : max - 99 a min 5 ( Polska aktualnie ma 54)

~1/3 stanowią kobiety

- eurodeputowany dzieli swój czas pracy między Brukselą (posiedzenie komisji parlamentarnych, grup politycznych, dodatkowych posiedzeniach plenarnych), Strasburg (12 sesji plenarnych) oraz swój okręg wyborczy.

- posłowie do PE tworzą grupy w zależności od poglądów politycznych i bez względu na narodowość.

- mandat posła do PE cechuje niezależność

- posłowie europejscy otrzymują takie samo wynagrodzenie, co posłowie krajowi w państwie, w którym zostali wybrani.

Procedura współdecyzji i procedury specjalnej

- zwykła procedura legislacyjna (współdecyzji) - stawia ona Parlament Europejski na równi z Radą Unii Europejskiej, stosowana najczęściej

- specjalne procedury legislacyjne (np. konsultacje, procedury budżetowe, np. procedura zgody)

Procedura współdecyzji pierwsze czytanie

1. Komisja przedstawia projekt Parlamentowi i Radzie

2. Parlament wprowadza poprawki → uchwalenie aktu prawnego

Procedura współdecyzji

Pierwsze czytanie

(1) Komisja przedstawia projekt aktu prawnego równocześnie (2) Parlamentowi i (3) Radzie.

Parlament przyjmuje (4) poprawki i przedkłada je Radzie

Rada zatwierdza wynik pierwszego czytania w Parlamencie : (5) uchwalenie aktu prawnego

Drugie czytanie

(1) Rada nie zatwierdza poprawek Parlamentu i przyjmuje (2) wspólne stanowisko

(3) Parlament zatwierdza wspólne stanowisko lub nie wydaje opinii : (4) uchwalenie aktu prawnego zgodnie ze wspólnym stanowiskiem

Parlament ponownie wnosi poprawki nie uwzględnione we wspólnym stanowisku :

(5) Rada zatwierdza poprawki : (6) uchwalenie aktu prawnego

Rada odrzuca poprawki: zostaje powołany komitet pojednawczy (25 posłów do PE i 25 członków Rady) w celu wypracowania zbliżenia pomiędzy rozbieżnymi stanowiskami

Parlament odrzuca wspólne stanowisko bezwzględną większością głosów: akt nie zostaje przyjęty

Trzecie czytanie

(1) Komitet pojednawczy przyjmuje (2) wspólny projekt w oparciu o wspólne stanowisko i poprawki przedstawione przez PE w drugim czytaniu.

Jeżeli Rada i (3) Parlament zatwierdzą ten projekt następuje (4) uchwalenie aktu prawnego.

Komitetowi pojednawczemu nie udaje się wypracować wspólnego projektu: Parlament definitywnie odrzuca (5) projekt

Procedura budżetowa

(1) Komisja przygotowuje (2) wstępny projekt budżetu

(3) Rada zatwierdza projekt budżetu

(4) Parlament rozpatruje projekt w pierwszym czytaniu i może do niego wnieść poprawki.

Poprawiony projekt budżetu jest rozpatrywany w drugim czytaniu przez Radę

Rada przekazuje Parlamentowi zmieniony projekt budżetu

Parlament podtrzymuje poprawki przegłosowane w pierwszym czytaniu i odrzucone przez Radę

Poprawiony projekt budżetu zostaje zatwierdzony lub odrzucony przez Parlament w drugim czytaniu

Przewodniczący Parlamentu Europejskiego zatwierdza (5) ostateczną wersję budżetu

Trwająca ponad osiem miesięcy procedura prowadząca do uchwalenia budżetu odbywa się w (6) roku poprzedzającym rok, do którego procedura się odnosi

(1) Komisja odpowiedzialna jest za wykonanie ogólnego rocznego budżetu

(1) Trybunał Obrachunkowy dokonuje kontroli wykonania rocznego budżetu za poprzedni rok i publikuje swoje (2) sprawozdanie roczne

(3) Rada rozpatruje uwagi Trybunału Obrachunkowego i składa do (4) Parlamentu Europejskiego propozycję zalecenia

W oparciu o zalecenie parlamentarnej Komisji Kontroli Budżetowej Parlament Europejski udziela (5) Komisji absolutorium. Absolutorium zawiera zwykle zalecenia mające na celu lepsze wykonanie budżetu w przyszłości. Parlament może także odmówić udzielenia absolutorium.

By budżet wszedł w życie musi podpisać go Przewodniczący Parlamentu

EUROPEJSKI TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI

siedziba: Luksemburg

Powstanie

• 1952r. - utworzenie Trybunału (EWWiS)

• 1957r. - przekształcenie w Trybunał Sprawiedliwości Wspólnoty Europejskiej

• 1989r. - utworzenie Sądu Pierwszej Instancji (SII)

• 2005r. - utworzenie Sądu do spraw Służby Publicznej

Rola Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

- jest wspólnotową instytucją sądowniczą

- składa się z 3 sądów, Trybunału Sprawiedliwości, Sądu I Instancji , Sądu ds. Służby Publicznej

- kontrola legalności aktów wspólnotowych, dyrektyw, rozporządzeń z traktatami

- zapewnienie jednolitej wykładni i stosowania prawa wspólnotowego

właściwość sądowa - ETS

właściwość wykonawcza - Komisja Europejska

właściwość prawodawcza - Rada Unii Europejskiej, Parlament Europejski

Skład Trybunału Sprawiedliwości:

- 27 sędziów,

- 8 rzeczników generalnych mianowanych za wspólnym porozumieniem państw członkowskich na 6-letnią kadencję

- Sędziów TS cechuje: niekwestionowana niezależność i wymagane w ich państwach kwalifikacje do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych (prof. Jerzy Makarczyk - reprezentuje Polskę).

Na czele Trybunału Sprawiedliwości stoi prezes, który reprezentuje Trybunał, przewodniczy posiedzeniom

(Prezesem ETS jest Vassilios Skouris)

- Trybunał Sprawiedliwości nie jest sądem wyższej instancji wobec sądów krajowych

Rzecznicy generalni:

- wspomagają Trybunał

- ich zadaniem jest przedstawienie, w sposób całkowicie bezstronny i niezależny opinii prawnej określonej jako „opinia rzecznika generalnego” w sprawach, które zostaną im przydzielone

- rzecznicy i sędziowie są równi rangą, otrzymują taką samą pensję

8 rzeczników jest stałych (Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Włochy, Hiszpania) i 3 zmiennych

Przy 11 rzecznikach będzie 6 stałych (w tym PL) i 5 zmiennych

Składy Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

- pełny skład (np. dymisja Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich, jednego z Komisarzy)

- Wielka Izba - (13 sędziów) - na żądanie państwa członkowskiego lub instytucji, która jest stroną w sprawie + „sprawy ważne”

- Małe Izby ( 3-5 sędziów ) - pozostałe sprawy

Kompetencje ETS

- Procedura odesłania prejudycjalnego ( =orzeczenia wstępne)

- postępowanie w przedmiocie różnego rodzaju skarg (o stwierdzenie uchybienia, nieważności, na bezczynność), odwołania, kontrole,

Sąd Krajowy

↓

składa wniosek o wydanie orzeczenia wstępnego do ETS

↓

ETS wydaje wyrok lub postanowienie z uzasadnieniem

↓

Sąd krajowy wydaje wyrok w sprawie na podstawie wyroku ETS

Wyrokiem ETS są związane również inne sądy krajowe

Języki :

- język postępowania jest co do zasady zgodnie z wyborem skarżącego

- jest on językiem sądu krajowego, który wystąpił do ETS z wnioskiem o wydanie orzeczenia prejudykacyjnego

- wersją autentyczną wyroku jest tekst w języku postępowania

Główne zasady wypracowane przez orzecznictwo ETS

- zasada bezpośredniego skutku:

możliwość bezpośredniego powoływania się na przepisy wspólnotowe w postępowaniu przed sądem krajowym

- zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego, niestosowanie jakichkolwiek sprzecznych z nim przepisów prawa krajowego, niezależnie od tego czy są one wcześniejsze czy późniejsze niż przepis wspólnotowy

- zasada odpowiedzialności państw członkowskich za naruszenie prawa wspólnotowego np. Rospuda

(skutki naruszeń = kary pieniężne)

Sąd I Instancji - skład

27 sędziów - sędziowie mianowani za wspólnym porozumieniem przez rządy państw członkowskich, na okres 6 lat, a ich mandat jest odnawialny,

Sędziów TS cechuje: niekwestionowana niezależność i bezstronność, wymagane w ich państwach kwalifikacje do zajmowania najwyższych stanowisk sądowych

Bez stałych rzeczników !!!

Na czele stoi Prezes ( 3-letnia kadencja), nie ma stałych rzeczników generalnych. Rolę ta może pełnić jeden z sędziów.

Składy orzekające:

- pełny skład

- Wielka Izba - 13 sędziów

- Mała izba - 1 - 3 - 5 - sędziów

W około ¾ spraw orzekają składy 3-osobowe

Sąd I instancji rozpatruje :

- skargi bezpośrednio wniesione przez osoby fizyczne lub prawne przeciwko aktom prawnym instancji wspólnotowych, (których są one adresatami lub których one dotyczą bezpośrednio lub indywidualnie) lub przeciwko zaniechaniu działania przez te instytucje.

- skargi wniesione przez Państwa Członkowskie przeciwko Komisji lub przeciwko Radzie Unii.

- skargi o odszkodowanie za szkody wyrządzone przez instytucje wspólnotowe lub ich pracowników

- skargi dotyczące umów zawartych przez wspólnoty, w których właściwość Sądu została wyraźnie określona

- skargi z zakresu wspólnotowych znaków towarowych

Droga odwoławcza :

ograniczona do kwestii prawnych :

Sąd I Instancji → Trybunał Sprawiedliwości

Sąd ds. Służby Publicznej → Sąd I Instancji

Sąd d/s. służby publicznej

- funkcjonuje od 2005 r

- skład → 7 sędziów (w tym Irena Boruta)

- Kompetencje - orzekanie w sprawach dot. służby publicznej UE ( należące wcześniej do Sądu I instancji (odpowiednik Sądu Pracy)

TRYBUNAŁ OBRACHUNKOWY

Istnieje od 1975r.; siedziba - Luksemburg

Skład: 27 członków, kadencja: 6 lat

Rola TO: sprawdzanie, czy fundusze UE są właściwie pozyskiwane i wydawane zgodnie z prawem, w sposób gospodarny i na zamierzone cele.

Trybunał jest uprawniony do kontroli każdej osoby lub organizacji, dysponującej środkami unijnymi.

Zwany również Trybunałem Biegłych Rewidentów Księgowych

Zadania:

- kontrola właściwego wykonania budżetu UE

wspomaganie PE i Rady poprzez przedkładanie im corocznego sprawozdania z kontroli finansowej za poprzedni rok budżetowy

- wydawanie opinii w sprawie wniosków legislacyjnych dotyczących kwestii finansowych oraz działań Unii związanych ze zwalczaniem nadużyć

EUROOMBUDSMAN - Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich

• Istnieje od 1995r., siedziba: Strasbourg

• obecnie urząd ten pełni Nikiforos Diamandouros.

• ERPO bada skargi złożone na niewłaściwe administrowanie w instytucjach i organach WE, tj. KE, RUE, PE etc.

• Spod jurysdykcji ERPO wyjęte są jedynie ETS oraz Sąd Pierwszej Instancji

• ERPO z reguły prowadzi postępowanie na podstawie skarg, może również wszcząć postępowanie z własnej inicjatywy.

• ERPO bada sprawy związane z niewłaściwym administrowaniem, które dotyczą głównie:

• opieszałości administracji, braku przejrzystości lub odmowy dostępu do informacji

• stosunków pracy między instytucjami europejskimi i ich pracownikami, rekrutacji personelu i prowadzenia konkursów kwalifikacyjnych

• umów zawieranych przez instytucje europejskie z firmami prywatnymi

• Etapy działań:

• poinformowanie zaskarżonej instytucji o wniesionej skardze, sugerując rozwiązanie problemu

• próba polubownego rozstrzygnięcia sporu i naprawienia szkody wyrządzonej w wyniku nieprawidłowego administrowania oraz zadowolenia strony wnoszącej skargę

• rekomendacja sposobu rozwiązania danego problemu

• sporządzenie specjalnego raportu, poświęconego danej sprawie, który następnie zostaje skierowany do PE.

EUROPEJSKI INSPEKTOR OCHRONY DANYCH

• Niezależny organ powoływany na

• 5-letnią kadencję przez PE i RUE; siedziba - Bruksela

• Rola: ochrona podstawowych praw i wolności osób fizycznych, w szczególności prawa do prywatności w odniesieniu do przetwarzania danych osobowych.

• Kompetencje EIOD dotyczą tylko! instytucji i organów wspólnotowych.

KOMITET EKONOMICZNO-SPOŁECZNY

• Istnieje od 1957r.

• Skład: 344 członków wyznaczanych przez rządy państw UE (na 4 - letnią kadencję)

• Siedziba: Bruksela

• KES jest organem doradczym reprezentującym pracodawców, związki zawodowe, rolników, konsumentów i pozostałe grupy interesów, które razem tworzą "zorganizowane społeczeństwo obywatelskie".

• KES stanowi integralną część procesu decyzyjnego UE (obowiązek konsultowania się z nim przed podjęciem decyzji dotyczących polityki gospodarczej i społecznej)

• Członkowie Komitetu tworzą 3 grupy, (pracodawców, pracowników oraz różnorodne grupy interesów w dziedzinach gospodarczej i społecznej)

• PRACODAWCY:

• członkowie z prywatnych i publicznych sektorów przemysłowych,

• małe i średnie przedsiębiorstwa,

• izby handlowe,

• przedstawiciele handlu hurtowego

• i detalicznego, bankowości i ubezpieczeń, transportu i rolnictwa.

• PRAWOWNICY:

• Reprezentuje zatrudnionych wszystkich kategorii, od pracowników fizycznych po kadrę kierowniczą.

• Członkowie tej Grupy rekrutują się z krajowych organizacji związków zawodowych.

• POZOSTAŁE GRUPY INTERESU:

• organizacje pozarządowe,

• organizacje rolnicze,

• małe przedsiębiorstwa,

• rzemiosło i ludzi wolnych zawodów,

• spółdzielnie i zrzeszenia o charakterze niezarobkowym,

• organizacje konsumenckie i na rzecz ochrony środowiska,

• naukowe i akademickie społeczności i stowarzyszenia reprezentujące rodzinę, kobiety, niepełnosprawnych itp.

KOMITET REGIONÓW

• Istnieje od 1994r.

• Skład - 344 członków wybieranych spośród polityków z okręgów miejskich lub regionów

• Siedziba-Bruksela

• jest organem doradczym zapewniającym możliwość wywierania wpływu na określanie kierunków polityki UE, a także dbałość o poszanowanie regionalnej i lokalnej tożsamości oraz prerogatyw.

• Rolą KR jest przedstawianie stanowisk władz lokalnych i regionalnych wobec legislacji UE (opinie)

• Komisja i Rada są zobowiązane do konsultowania się z KR w sprawach, które bezpośrednio dotyczą władz lokalnych i regionalnych.

• Komitet może również wyrażać opinie z własnej inicjatywy i przedkładać je KE, RUE i PE.

EUROPEJSKI BANK CENTRALNY

• Bank centralny UE

• Siedzibą EBC jest Frankfurt nad Menem

• Poprzednikiem EBC był Europejski Instytut Walutowy (organ doradczy krajowych banków centralnych)

• EBC posługuje się ESBC, grupującym 27 banków centralnych krajów UE (w tym NBP).

• EBC jest bankiem emitującym wspólną walutę € i prowadzącym politykę monetarną w strefie euro

• EBC jest niezależny w zakresie prowadzonej przez siebie polityki monetarnej od jakichkolwiek władz krajowych lub wspólnotowych - jest on uznawany za najbardziej niezależny bank centralny na świecie.

EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY

• Istnieje od 1958r., siedziba - Luxemburg

• Instytucja finansowa UE, której akcjonariuszami są państwa członkowskie Wspólnoty.

• Europejski Bank Inwestycyjny jest niezależny od budżetu Unii, posiada osobowość prawną i własne organy decyzyjne

• Bank udziela kredytów (lub je gwarantuje) zarówno publicznym, jak i prywatnym podmiotom z państw-akcjonariuszy, a nadrzędnym celem jego działań jest przyczynianie się do harmonijnego rozwoju Wspólnoty.

• EBI udziela pożyczek zwłaszcza na projekty infrastrukturalne tj. sieci kolejowe i drogowe, lotniska czy programy ochrony środowiska.

• Udziela kredytów na inwestycje niewielkich firm (MŚP) oraz pożycza pieniądze krajom kandydującym i krajom rozwijającym się.

• EBI nie osiąga zysku z oszczędności lub rachunków bieżących. Nie wykorzystuje też funduszy z budżetu UE.

• Działalność EBI jest finansowana za pomocą pożyczek na rynkach finansowych oraz przez udziałowców Banku - państwa członkowskie Unii Europejskiej.

EPSO

• Zajmuje się rekrutacją dla potrzeb instytucji i innych jednostek UE.

• Jego zadaniem jest rozpisywanie i prowadzenie konkursowych egzaminów dla kandydatów na pracowników wszystkich instytucji unijnych.

EUROPEJSKA SZKOŁA ADMINISTRACJI

• Istnieje od 2005r.

• Cel: zapewnianie pracownikom UE szkoleń w określonych dziedzinach.

• Kursy są otwarte dla pracowników wszystkich instytucji UE (propagowanie wspólnych wartości, oraz osiąganie efektu skali).

• ESA współpracuje z departamentami szkoleniowymi wszystkich instytucji, by dzięki temu uniknąć powielania wysiłków.

URZĄD OFICJALNYCH PUBLIKACJI WE

• Działa w charakterze wydawnictwa instytucji unijnych (wszelkie oficjalne publikacje).

AGENCJE WSPÓLNOTOWE

• Posiadają własną osobowość prawną

• np. Europejska Agencja Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (OSHA), Europejska Agencja Bezpieczeństwa Transportu Lotniczego (EASA), Europejska Agencja ds. Bezpieczeństwa na Morzu (EMSA)

AGENCJE WPZiB

• np. Europejska Agencja Obrony (EDA), Instytut Unii Europejskiej Studiów nad Bezpieczeństwem (ISS), Centrum Satelitarne Unii Europejskiej (EUSC)

• AGENCJE WPiSwSK

• np. Europejskie Kolegium Policyjne (CEPOL), Zespół Europejskiej Współpracy Sądowej (Eurojust), Europejski Urząd Policji (Europol).

TRAKTAT REFORMUJĄCY:

• Zaproponowany przez Prezydencję Niemiecką

• Zastąpi Projekt Traktatu Konstytucyjnego wprowadzając rewizje do TUE i TWE

• Podpisany zostanie na szczycie w Lizbonie 13 grudnia 2007

• Powinien wejść w życie z dniem 1 stycznia 2009.

POSTANOWIENIA (WYBRANE):

• Nadanie UE osobowości prawnej

• Likwidacja WE

• Likwidacja systemu trójfilarowego

• Likwidacja zapisów sugerujących „państwowość” UE tj. hymn, flaga

• Wprowadzenie Przewodniczącego RE (2,5 letnia kadencja, odpowiedzialnego za prace Unii i spotkania przywódców)

• Wysoki przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i bezpieczeństwa „Minister Spraw Zagranicznych”

• KPP poza TR, ale z mocą wiążącą (wyj. WB)

• Obowiązek wzajemnej obrony

• Solidarność energetyczna

• Polityka zagraniczna (kompetencje narodowe)

• Mechanizm z Joaniny zapisany został w Protokole do Traktatu

• Włochy otrzymały dodatkowy mandat w PE

• Austria - ograniczenia dla studentów z zagranicy

• Bułgaria - „ewro” zamiast „euro”

• PE (750+1)

• 11 Rzeczników generalnych (Polska - stały)

• System podwójnej większości

• Przystąpienie UE do EKPCz

---