Socjologia wychowania

WYKŁADY

dr P. Wais

WYKŁAD 1 22.02.2012

1837 August Conte - początek socjologii „ Kurs socjologii pozytywnej” - początek.

Socjologia w Polsce

• Pierwszy okres przed I wojną światową

…………….

• Drugi okres czas międzywojennych

……………….

• Trzecie okres po II wojnie światowej

………………….

Socjologia jest to nauka, której przedmiotem zainteresowania są zjawiska i procesy tworzenia się różnych form zbiorowego życia ludzi , struktury tych form zbiorowości ludzkich, zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach wynikające z wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości , zmiany i przekształcenia zachodzące w nich ( def. J. Szczepański)

Funkcje socjologii jako nauki:

Kowalski

• Funkcja poznawcza- polega na przekazywaniu społeczeństwu wiedzy, służy poznawaniu życia społecznego ludzi, umożliwia poznawanie mechanizmów, procesów i praw strukturalnych, rozwojowych, wyjaśnianie opisywanych zjawisk i zależności. Pozwala określać miejsce człowieka w zbiorowości.

• Funkcja ideologiczna ( humanistyczna) - wyraża się głównie we wprowadzaniu w system norm i wartości, określania norm i zachowań grup i jednostek w rozwijaniu osobowości i kształtowaniu postaw i przekonań, a także stereotypów. Wyjaśnienie zjawisk oraz roli zjawisk.

• Funkcja techniczno- socjologiczna - przejawia się w kształtowaniu wzorów i modeli zachowań społecznych, umożliwia świadome i celowe wykonywanie celów i zadań wychowania. Pokazuje iż socjologia jest nauką praktyczną, przełożenie teorii na praktykę.

Funkcje socjologii wg Moczuka

• funkcja diagnostyczna- odwołuje się do poznawczej, gromadzenie danych, które będą mogły być weryfikowane przez badacza mając dostarczyć pewnych informacji na podstawie , których stworzy się diagnozę.

• funkcja teoretyczna- budowanie modeli na podstawie zdobytych danych .

• funkcja apologetyczna- tłumaczenie pewnych założeń , uzasadnianie pewnych twierdzeń

• funkcja demaskatorska- przeciwstawna apologetycznej, wnikanie w strukturę. W celu stawianiu się założonym wcześniej twierdzeniom.

• funkcja socjotechniczna- przekazywanie wiedzy teoretycznej ( socjologicznej) na praktyczną.

• funkcja kliniczna-

• funkcja eksperymentalna-

WYKŁAD 2 27.02.2012

Przedmiot zainteresowanie socjologii wychowania : (wg Kowalskiego składa się z 3 elementów):

• Zjawiska, zbiorowości i instytucję wychowawcze decydujące o przebiegu wychowania , jego cechach, treściach, formach, organizacji i zmianach w nich zachodzących (wpływ społeczny)

• Procesy wewnętrzne warunkujące funkcjonowanie instytucji wychowawczych, decydujące o zawartości grup celowych, wyznaczające kierunek zmian i przekształceń zachodzących w tych grupach

• Szersze układy, systemy, zjawiska, procesy społeczne, grupy, instytucje społeczne , które wywierają wpływ na wychowanie - jego treści i społeczne skutki ale nie są powołane w sposób celowy do realizowania funkcji wychowawczej np. media, reklama, demografia. -> najbardziej problematyczny obszar ze względu na szerokość

Pojęcie WYCHOWANIA : ( socjologia rozpatruje głównie w ujęciu szerokim wówczas wychowanie = socjalizacja).

1. Szerokie ujęcie: wychowanie jest to proces wychowawczy planowany i nieplanowany jest to związane , zbliżone do socjalizacji.

2. Wąskie ujęcie: Wychowanie jest to proces wychowawczy, intencjonalny czyli planowe wychowanie- jest to celowa, zinstytucjonalizowane działalność

wychowawcza.

W socjologii stosuje się głównie rozumienie szerokie !

Proces wychowawczy- to przekazywanie dorastającym pokoleniom w skali globalnej dorobku poprzednich pokoleń w dziedzinie kultury i przygotowanie ich do czynnego uczestnictwa w postępie społeczno- kulturowym.

Proces wychowawczy jest istotną funkcją społeczeństwa w 2 płaszczyznach:

1. Płaszczyzna społecznego dziedziczenia - przekazywanie treści kulturowych

2. Płaszczyzna planowanej, zinstytucjonalizowanej działalności wychowawczej- społeczeństwo tworzy pewien system instytucji, których zadaniem jest przekazywanie treści kutrowych.

Społeczny charakter procesu wychowawczego polega na tym, że:

1. Stanowi funkcję społeczeństwa globalnego (całe społeczeństwo uważa, że jest to funkcja ważna)

2. Jest on realizowany jako istotny komponent społeczeństwa w 2 płaszczyznach.

*niezinstytucjonalizowane wpływy i oddziaływania

*zinstytucjonalizowany system działalności wychowawczej ( w sposób świadomy kierujemy to co ma przekazywać treści kulturowe)

3. Przedmiotem wychowania jest młode pokolenie w całej społecznej warstwie.

Przedmioty pokrewne ze względu na obszar badawczy z socjologia wychowania: (socjologia wychowania w kontekście innych nauk).

1. Pedagogika - Różnice

• Pedagogika jest nauką normatywną (mówi o tym jak być powinno) natomiast socjologia mówi o tym jak jest.

• Inaczej dochodzi się do przedmiotu zainteresowania. Socjologia przechodzi od szerokiego spojrzenia do wąskiego - bardziej szczegółowego. Natomiast pedagogika przechodzi od wąskiego postrzegania przedmiotu zainteresowań do szerszego, bardziej ogólnego.

• Różnica w warsztacie badawczym. Socjologia korzysta z metod, technik właściwego dla nauk socjologicznych natomiast pedagogika jest nauką prakseologiczną , pedagog wykorzystuje narzędzia i metody badawcze odpowiadające dla pedagogiki.

• Socjologia wychowania jest postrzegana jako nauka pomocnicza dla pedagogiki

Taka droga analizy prowadzi do elementów wspólnego pedagogice i socjologii tzn. do obszaru wpływów działających na jednostkę.

Często socjologia jest postrzegana jako nauka pomocnicza dla pedagogiki.

3. Psychologia- także interesuje się procesem wychowawczym, szczególnie jeśli chodzi o kształt osobowości.

Różnice

• Socjologia analizuje całość procesu socjalizacji natomiast psychologia koncentruje się na „technicznym” obszarze socjalizacji( bodziec- reakcja).

• Psychologia społeczna przekazuje główną funkcję jednostki w mini strukturach społecznych

2 funkcję pedagogiki ( których nie spełnia socjologia) :

• Ingerencyjna - związana z normatywnością pedagogiki, pokazuje jak należy ingerować w proces wychowania aby osiągnąć sukces wychowawczy.

• Integracyjna- pedagogika stara się wykorzystać dorobek innych nauk aby przełożyć to na usprawnienie procesu wychowawczego.

Socjologia wychowania-jako samoistna dyscyplina socjologii. Kształtowała się w latach 20-tych XX wieku. Wiąże się z nazwiskiem E.Durkheima i Maxa Webera - prekursorzy. Na gruncie Polskim postacią standardową był Florian Znaniecki dla socjologii wychowania.

• Okres międzywojenny w Polsce wzrosło zainteresowanie socjologią wychowania.

1. Florian Znaniecki (Polska) jeden z twórców socjologii wychowania, dzieło dwutomowe „Socjologia wychowania”

2. Jan Stanisław Bystroń zajmował się problematyką szkół, wychowania, pokazał instytucję szkoły jako element ciągu historycznego działo „szkoła jako zjawisko społeczne”, „szkoła i społeczeństwo”.

3. Hałasiński- dzieło „Wychowanie w domy obcych”, „Zawód nauczycielski”, „Szkoła w społeczności wiejskiej”. Zagadnienia związane z nauczycielem, pozycją, rolą szkoła jako instytucji zakorzenionej w pewnej wspólnocie terytorialnej.

4. Helena Radlińska- pedagog społeczny „Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego”.

5. Zygmunt Mysłowski- pedagog, który reprezentował kierunek socjologiczny w pedagogice, zajmował się funkcją socjologiczną wychowania państwowego „Wychowanie człowieka w zmiennej społeczność”

W okresie powojennym socjologia w Polsce rozwinął Hałsiński. Po wojnie działali również:

*Jan Szczepański

*Stanisław Kowalski

*Jan Woskowski- koncentrował się na roli wychowania przedszkolnego.

Po wojnie socjologia edukacji i wychowania.

3 poziomy badań: ( treści i płaszczyzny badań)

1. Makrospołeczny- socjologia makroedukacji; analizujemy ogólne normy społeczne państwa, narodu, w których rozwijają się struktury społeczne.

2. Mezospołeczny- dotyczy instytucji wychowawczych, wnikamy w ich strukturę.

3. Mikrospołeczny- analizujemy poziom mikrostruktur społecznych i ich wpływ na wychowanie- grupy pierwotne głównie rodzina, grupa rówieśnicza.

Funkcje socjologii wychowania - funkcję socjologii ogólnej:

Problemy jakimi zajmuję się socjologia wychowania:

1. Wychowanie jako zjawisko społeczne

2. Społeczeństwo a wychowanie jak społeczeństwo wpływa na wychowanie i jak wychowanie wpływa na społeczeństwo

3. Wychowanie a problemy demograficzne ( związane ze zmianami wieku, migracjami społeczeństwa)

4. Struktura społeczna szkoły

5. Stratyfikacja społeczna a problemy wychowania

6. Dewiacyjne zachowania w szkole

7. Warunki kształtujące proces nauczania.

8. Środowisko lokalne a szkoła.

WYKŁAD3 05.03.2012

Człowiek staje się częścią społeczeństwa poprzez kulturę.

Środowisko wychowawcze- ta część środowiska globalnego związana z procesem wychowawczym. Dziś środowisko wychowawcze jesteśmy w stanie rozszerzyć na wiele obszarów środowiska globalnego.

Środowisko konkretne; konkretnej osoby, grupy- pewna przestrzeń im przypisana.

Środowisko w ogóle-

F. Znaniecki:

Środowisko społeczne osobnika: jest to ogół grup i jednostek z którymi w ciągu swego życia osobnik styka się prywatnie lub publicznie , bezpośrednio lub pośrednio , przelotnie lub trwale, osobiście lub rzeczowo.

W przypadku wychowanka mamy do czynienia z środowiskiem wychowawczym.

Środowisko konkretne- jest to znajdujący się w określonej przestrzeni wyodrębniony i samoistny układ stanów rzeczy i zjawisk, stosunków i procesów.

Środowisko ogólne- można odnieść do kogoś konkretnego w 2 etapach:

1. Wyodrębnienie z całości środowiska tych elementów które stanowią system bodźców oddziałujących na tego osobnika.

2. Wydzielenie wpływów jakie wywarły lub mogą wywrzeć na osobowość jednostki.

Środowisko konkretne w ujęciu klasycznym socjologii:

• Splot stosunków w jakich dany osobnik w danym środowisku pozostaje bądź w jakie może wejść, które składają się na to właściwe środowisko

• Role jakie w tym środowisku osobnik pełno lub pełnić może

• Wpływy którym ulega lub może ulegać bądź które wywiera lub może wywierać

Środowisko konkretne odnosimy do konkretnej osoby lub grupy.

Cechy środowiska:

1. Środowiska są różne i możemy je traktować porównawczo

2. Są to struktury obiektywne

3. Mają wyraźne granice przestrzenne

4. Środowiska są dynamiczne przeobrażają się w czasie

Socjologia wyróżnia 3 płaszczyzny środowiska, które stanowią względnie samoistny układ:

1. płaszczyzna przyrodnicza (geograficzno- fizyczna)

2. płaszczyzna kulturowa

3. płaszczyzna społeczna

Te 3 płaszczyzny są od siebie wzajemnie zależne i składają się na całokształt środowiska globalnego.

Ad.1 człowiek funkcjonuje w konkretnym obszarze, człowiek tworzy kulturę na płaszczyźnie geograficzno - fizycznej.

Ad.2 Kultura materialna - materialne wytwory naszej aktywności.

Kultura duchowa- normy zwyczajowe, moralne, przekonania, idee, sztuka, nie możemy ich dotknąć ale możemy doświadczyć. Instytucje to ważny element kultury . Nośnik kultury- zróżnicowane i rozbudowane np. pismo, telewizja, radio.

• Poznanie jedno zmysłowe za pomocą jednego zmysłu poznajemy treści kultury.

• Ponizanie wielozmysłowe.

Ad.3 Środowisko społeczne - najważniejsze dla socjologii, płaszczyzna najwyższego rzędu w środowisku globalnym.

Płaszczyzna kulturowa łączy się z płaszczyzną przyrodniczą bądź społeczną kiedyś. Dobra kultury materialnej ( dotykamy, możemy zobaczyć), dobra kultury duchowej ( idee, przekonania, literatura, sztuka, normy zwyczajowe, moralne, prawne).

Płaszczyzna społeczna środowisko najważniejsze, nauka która miła badać społeczeństwo, płaszczyzna najwyższego rzędu w środowisku globalnym.

Środowisko społeczne- to dynamiczny układ stosunków międzyludzkich ukształtowanych i przekształcających się w toku tworzenia przez człowieka dóbr kulturowych na określonym podłożu środowiska przyrodniczego.

Cechy środowiska społecznego:

• Sprzężenie zwrotne 3 płaszczyzn środowiska

• Ramy przestrzenne

Środowisko w ogóle- system bodźców wywołujących reakcję i przeżycia psychiczne. Jest to środowisko , które oddziałuje w sposób wychowawczy- pełni funkcję wychowawczą.

Środowisko system bodźców wywołujących relacje i przeżycia psychiczne. Oddziałuje wychowawczo, pełni funkcję wychowawcze.

Florian Znaniecki- klasyczna koncepcja :

Środowisko wychowawcze- to odrębne środowisko społeczne, które grupa wytwarza dla osobnika mającego zostać jej członkiem po odpowiednim przygotowaniu.

Środowisko obejmuje wszystkie osoby i grupy społeczne z którymi osobnik na podstawie oceny danej grupy powinien lub ma prawo się stykać tzn., pozostawać z nimi w okresie swojego przygotowania na członka grupy w stosunku wychowawczym zawierającym wzajemne prawa i obowiązki wychowanka i wychowawcy.

Kategorie środowiska wychowawczego wg. F. Znanieckiego:

*środowisko naturalne- środowisku grup pierwotnych (bezpośredniość i spontaniczność kontaktów)

* środowisko wtórne -

Wychowanie to proces społeczny i biopsychologiczny.

Nowoczesna definicja środowiska wychowawczego.

Środowisko wychowawcze- to społecznie kontrolowany i nastawiony na realizację celów wychowawczych system bodźców społecznych, kulturowych, przyrodniczych.

Kontrola społeczne jest tu istotna!

Płaszczyzny, sfery w obrębie środowiska społecznego:

1. System zinstytucjonalizowanej działalności zmierzającej do realizacji celów wychowania

2. System wartości , stosunków międzyludzkich ,które nie należą do tej pierwszej sfery ale wywierają wpływ na przebieg procesu socjalizacji

3. Płaszczyzna dysfunkcji czyli tych bodźców które utrudniają proces socjalizacji ( obszar patologii społecznej)

-Socjalizacja-

2 spojrzenia na socjalizację:

• Proces akulturacji- wchodzenie w kulturę.

• Proces kształtowania osobowości społecznej czyli nabywanie kompetencji społecznych.

W socjologii - definicja wychowania szeroka

W pedagogice - definicja wychowania wąska

W pedagogice wychowanie jest różne od socjalizacji.

W socjologii wychowanie jest tożsame z socjalizacją. W ramach socjalizacji znajduje się wychowanie.

Antropogeneza- pyta o to skąd człowiek się wziął i jak wyewoluował jako gatunek.

1. Człowiek wyewoluował jako stworzenie, które ma mózg, które pozwala mu myśleć abstrakcyjnie, tworzyć kulturę.

2. Człowiek jest istotą społeczną żyje w gromadzie.

3. Podział pracy, możliwości wytwórcze człowieka.

Życie społeczne człowieka- to ogół zjawisk wynikających ze wzajemnego oddziaływania jednostek i zbiorowości znajdujących się na pewnej ograniczonej przestrzeni.

Dla człowieka charakterystyczne jest tworzenie więzi świadomych. Bycie we wspólnocie pozwala człowiekowi zaspokajać potrzeby.

Bycie we wspólnocie pozwala człowiekowi zaspokajać potrzeby. Potrzeby decydują o bogactwie różnych formach życia człowieka.

Marksizm- potrzeby mieszczą się w sferze materialnej.

Ujęcie Lintona- potrzeby jednostki są tym co tworzy motywy zachowania jednostki. Staje się elementem kultury.

Potrzeba- to pewne poczucie braku czegoś lub kogoś, czego efektem jest poczucie braku równowagi motywacyjnej występującej w osobowości człowieka.

Teoria potrzeb Maslowa:

1. Potrzeby pierwotne , fizjologiczne łączą się z funkcjonowaniem biologicznym organizmu np. potrzeba snu, reprodukcji , oddychania.

2. Potrzeby wtórne potrzeby wynikające z funkcjonowania zbiorowego , potrzeby wytworzone społecznie i zmieniają się w zależności od środowiska społecznego- bezpieczeństwa

3. Potrzeby wyższego rzędu związane z poczuciem tożsamości np. potrzeby przynależności, wiedzy, szacunku, elastyczne.

Charakterystyczna jest hierarchia realizacji od najniższych do wyższego szczeblu.

Koncepcja Szczepańskiego podstaw społecznego życia człowieka:

1. Postawy biologiczne cechy budowy organizmu ludzkiego, popędy, odruchy , skłonności , mechanizmy związane z dziedziczeniem. Procesy ekonomiczne są determinowane przez podstawy biologiczne.

2. Postawy geograficzne zespół czynników oddziaływujących na życie społeczeństwa (możliwości gospodarcze, ekspansji, obrony terytorium itp.) np.. klimat, bogactwo naturalne, fauna, flora

3. Podstawy demograficzne zespół czynników, które decydują o liczbie, strukturze społeczności, rozmieszczeniu jednostek. Możemy mówić np. o gęstości zaludnienia, długości życia, dzietności

4. Czynniki ekonomiczne siły wytwórcze rozumiane jako stan techniki i zdolności produkcyjne.

Koncepcja człowieka jako :

1. Koncepcja abstrakcjonistyczna- człowiek jako istota ponad dziejowa, podmiot działań, zachowań wyabstrahowany od jakichkolwiek impulsów działań jako podmiot działań.

2. Koncepcja naturalistyczna- człowiek jako jeden z przedstawicieli gatunku homo- sapiens i indywidualizm biologiczne Człowiek reaguje na bodźce płynące od niego z zewnątrz.

3. Koncepcja humanistyczna- człowiek jest ukierunkowany na realizację wartości.

Co powoduje że jesteśmy ludźmi ?? człowiek posiada instynkt społeczny, czyli człowiek posiada naturę ludzką czyli człowieczeństwo.

Natura ludzka, człowieczeństwo- zespół stałych dążeń i motywów, celów i wartości wyznaczających postępowanie człowieka. Jest to wielkość stałą działająca zawsze jednakowo, zależy od kultury danego społeczeństwa.

Natura ludzka- koncepcja- Dewey

1. Pierwotna i wrodzona konstytucja biopsychiczna wspólna całemu gatunkowi. Zespół trwałych cech, sił, właściwości psychofizycznych kierowanych swoistymi prawami, z których wynikają podstawowe i niezmienne dążności człowieka.

2. Zespół wrażliwości i zdolności do odbierania wrażeń czyli zespół cech organów recepcyjnych nie posiadających żadnych wrodzonych motywacji i dążeń.

3. Zdolności do tworzenia kultury przejawiająca się w tworzeniu wartości kulturowych, ideałów moralnych, instytucji społecznych.

To kim jesteśmy to wynik kultury i życia społecznego plus czynniki biologiczne .

Natywizm- wpływ czynników biologicznych na funkcjonowanie człowieka.

Osobowość 2 elementy : 1. Wyjątkowość 2. Charakterystyczne wzorce zachowania.

Osobowość- to złożony zbiór własności psychicznych, które wpływają na charakterystyczne wzorce zachowania jednostki, niezmienne czasowo i sytuacyjnie.

4 znaczenia osobowości z języka łacińskiego :

1. Wygląd zewnętrzny człowieka- maska

2. Rola grana przez aktora, człowieka w życiu codziennym ( funkcje pełnione w społeczeństwie)

3. Aktor grający rolę, dusza, cechy moralne

4. To co stanowi wartość człowieka, jego skłonności do działania

Ujęcie osobowości:

1. Czynniki biologiczne powodują możliwości ukształtowania osobowości

2. Czynniki psychiczne ; pamięć, wola, inteligencja, zdolności

3. Czynniki społeczne ; funkcjonowanie człowieka w relacjach z innymi ludźmi

Różne są typy osobowości w różnych środowiskach.

Kulturowy ideał osobowości jest narzucany przez społeczeństwo w toku socjalizacji, jest to ideał wychowawczy służący jako wzór do naśladowania przekazywany młodzieży, jest zinternalizowany w okresie dojrzewania. Jest to pewien model według, którego powinny się kształtować zachowania osobników. Jest zespołem pożądanych cech wysoko cenionych w danej grupie.

Typy osobowości - charakterystyczne wzorce właściwości psychicznych, na których podstawie przypisuje się ludzi do określonych kategorii. Typy osobowości nie są stopniowalne ( albo się je ma albo nie).

Typy osobowości porządkują społeczeństwo.

Typologia człowieka nowoczesnego zdolność do zmian.

Osobowość podstawowa część wspólna osobowości, która jest charakterystyczna dla szerszej populacji.

Osobowość modalna występująca statystycznie najczęściej w danej populacji.

WYKŁAD 4 12.03.2012

Koncepcja Znanieckiego (koncepcja osobowości) „ Ludzie teraźniejszy a cywilizacja przyszłości” 1934r. Proces socjalizacji jako kształtowanie osobowości.

Znaniecki wiązał osobowość z kulturą danej społeczności. Osobowość tworzą wzory osobowości, które tworzą subkultury. Wzór osobowy wg. Znanieckiego to rola osobnicza, zespół pożądanych cech Rola osobnicza to osobowościowy odpowiednik roli społecznej lub kompleksu ról społecznych.

Postrzegał kulturę jako złożony zespół rozmaitych treści, które możemy podzielić na dziedziny kultury wtedy nasza osobowość też będzie dzielić się na takie dziedziny.

Wartości kulturowe, wzory- są treściami kulturowymi.

Wg Znanieckiego - Kultura złożony zespół, zbiór dokonań podziału na dziedziny kultury, musimy również te dziedziny odnaleźć w naszej osobowości .

Integracja ról element socjalizacji.

Analizował osobowość z punktu widzenia kultury. Wpływ kręgów społecznych. Społeczność wprowadza pewne modele pożądanych typów, cech osobowości. Osobowość kształtuje się w czasie. W kulturze istnieją wzory osobowe które odpowiadają roli osobniczej. Role społeczne odbijają się w naszej osobowości.

Jedna kultura ma różne dziedziny z którymi korelują różne wzory osobowości.

Proces socjalizacji to proces otwierania się na nowe struktury społeczne np. nowa szkoła w których pełnimy coraz to nowe role społeczne a przez to poszerzamy segmenty naszej osobowości.

Osobowość jest zintegrowana, zasady:

• Różne role przyjmuje jedna osoba

• Łatwiej nam przyjmować pewne role ponieważ mają one części wspólne z wcześniejszymi rolami , zazębiają się

• Dynamiczny związane pomiędzy społecznymi rolami

Przyswajając własną rolę to przyswajamy również role pokrewne, Nie wszystkie role tak samo cenimy.

Osoba społeczna (wg. Znanieckiego) to indywidualny człowiek w określonej roli osobistej, którą faktycznie odgrywa w odpowiednim kręgu społecznym.

Osobowość społeczna jednostki (wg. Waley) jest to suma wypadkowa wszystkich ról, które dana jednostka pełni w społeczeństwie.

W naszej osobowości mamy rolę dominującą która porządkuje pozostałe role. (zawodowa, rodzinna).

Koncepcja osobowości suma ról społecznych.

Społeczeństwo definiuje role, my tylko przyjmujemy gotowy model.

Rola społeczna: 3 warianty definicji:

1. Jako pewien system wymogów norm i oczekiwań związanych z określoną pozycją społeczną. Określamy obiektywny system który oddziałuje na osobowość. Zespół praw i obowiązków wiążących każdego kto zajmuje określona pozycję społeczną.

2. Ujęcie subiektywne - własna koncepcja, to orientacja lub koncepcja jednostki co do tego jaki ma być jej udział w społeczeństwie

3. System działań jednostki rozpatrywanych w odniesieniu do systemu wartości i norm danych z zewnątrz.

Komponenty roli społecznej czyli wzoru osobowości wg. Znanieckiego

1. Jaźń odzwierciedlona osobnik ujęty tak jak przedstawia się siebie gdy uświadamia sobie lub wyobraża że jest przedmiotem zainteresowania pewnego kręgu społecznego.

• Wg. Szczepańskiego :

- jaźń odzwierciedlona- obicie samego siebie w oczach innych

- jaźń subiektywna- koncepcja samego siebie

2. Stan socjalny całokształt praw, które osobnikowi przyznaje i zobowiązuje się zapewnić krąg lub grupa społeczna. Składniki :

• Prawa wynikające ze stanowiska moralnego np. do uznania, szacunku

• Prawa wynikające z pozycji ekonomicznej , zapewnienie warunków egzystencji

• Prawa wynikające ze sfery bezpieczeństwa

• Prawa wynikające ze sfery prywatności np. prawo ochrony praw osobistych

3. Funkcja społeczna zespół obowiązków jednostki w danej roli społecznej (obowiązki osobiste plus rzeczowe)

4. Znaczenie życiowe wpływ pełnienia roli na życie własne jednostki i życiowe, kulturalno- społeczne środowiska w którym jednostka funkcjonuje.

Rola społeczna w ujęciu Szczepańskiego :

- to względnie stały i wewnętrznie spójny system zachowań będących reakcjami na zachowanie innych osób przebiegających według mniej lub więcej wyraźnie ustalonego wzoru.

3 elementy roli społecznej wg, Szczepańskiego : 1. Jaźń, 2. Prawa 3. Obowiązki

Ad.1 z czasem, w miarę dorastania zaczynamy liczyć się z tym jak jesteśmy postrzegani przez społeczeństwo. Jaźń ma początkowo charakter subiektywny następnie odzwierciedlony. Natomiast prawa i obowiązki kształtują się później.

Jaźń subiektywna koncepcja samego siebie, motywacja do zajmowania jak najwyższych pozycji społeczeństwa.

Jaźń odzwierciedlona źródło konformizmu , nasze odbicie w oczach innych .

Rola przypisana - rola której społeczeństwo ode mnie oczekuje, jak społeczeństwo wyobraża sobie tą rolę.

Rola przyjęta - ( zobiektywizowana) nabywana przez jednostkę( ujęcie modalne)

Sposób nabywania roli : przez kontakty społeczne, udział w społeczeństwie.

Proces socjalizacji - rozpoczyna jednostka na niskim poziomie rozwoju w miarę czasu nabiera umiejętności odgrywania różnych szerszych ról społecznych.

Rola jest czymś dynamicznym a pozycja jest bardziej stała.

Konflikt ról w tym samym czasie nasze różne role kierują wobec nas różne oczekiwania. Nie da się tego wyeliminować , zawsze może nas to spotkać. Kiedy konflikt dotyczy roli dominującej i podrzędnej wybieramy rolę dominującą. Natomiast konflikt miedzy rolami równoważnymi jest bardziej odczuwalny.

Role społeczne które pełnimy wpisujemy w osobowość. Bardziej oddziałuje rola na osobowość - eksperyment Zimbardo ( podział na więźniów i strażników).

Im silniejsza presja społeczna tym sztywniejsza szala społeczeństwa. Każdy współuczestniczy w oddziaływaniu na inne osoby.

Socjalizacja to proces transmisji kultury i wzorów społecznych. W procesie socjalizacji nabywamy pewne cechy wspólne osobowości np.:

1. Motywacje do zajęcia pozycji i odgrywania ról społecznych

2. Podzielenie wspólnych dyrektyw, symboli kulturowych, wartości moralnych, uznawanie tych samych norm instytucjonalnych

3. Zdolność do postrzegania na siebie jako odrębny podmiot , posiadanie koncepcji własnego ja

4. Umiejętności związane z wykonywaniem ról

5. Zdolność wyrażania uczuć i emocji

Osobowość społeczna człowieka stanowi zespół trwałych cech jednostki wpływających na jej postępowanie, wyrastających na podbudowie cech biologicznych i psychicznych a pochodzących z wpływu kultury i struktury zbiorowości w której jednostka została wychowana w której uczestniczy.

Osobowość świadczy o naszym podobieństwie. Wynika z wpływu struktury kultury społecznej. Kultura się zmienia a wraz z nią osobowość.

Dwa wymiary osobowości ( w procesie trans form) wg Słomczyńskiego

• Otwartość mentalna

• Dyskomfort psychiczny

Czynniki:

1. Autorytarny konserwatyzm trzymanie się reguł pomimo tego że zmieniają się warunki

2. Odpowiedzialność moralna niechęć do narzucanych z góry reguł , celów

3. Aprobata zmian dotyczy nowych możliwości , zmian nowe Mozę być pozytywne lub zagorzeniem

4. Zaufanie do innych ufność/ nieufność

5. Niezależność opinii związana z konformizmem

6. Wiara w siebie

7. Samoocena zawyżona/ zaniżona

8. Poczucie lęku

9. Fatalizm założenie cokolwiek nie zrobię mój los jest przesądzony

Otwartość mentalna przeciwstawność osobowości autorytarnej. Duża wiara we własne możliwości , wiara w kontrolę nad własnym życiem, otwartość, zaufanie wobec innych, duża odpowiedzialność moralna, otwartość na zmiany , stać mnie na wyrażanie sądów.

Postawa człowieka wobec pewnego przedmiotu jest ogół względnie trwałych dyspozycji do oceniania tego przedmiotu i emocjonalnego na nim negowania oraz ewentualnie ogół towarzyszących tym emocjonalno- oceniającym dyspozycjom względnie trwałych przekonań o naturze i własnościach tego przedmiotu i względnie trwałych dyspozycji do zachowania się wobec tego przedmiotu.

Definicja behawioralna

Postawy- trwałe dyspozycję jednostki do zachowania się w pewien określony sposób.

Definicja socjologiczna

Postawy - trwały stosunek emocjonalny lub oceniający wobec jakiegoś przedmiotu lub osoby.

Definicja psychologiczna

Postawy- to pewna względnie trwałą struktura procesów poznawczych w których wyraża się stosunek do rozpoznanego przedmiotu.

Definicja według J. Turowskiego

Postawa to definicja sytuacji jakiej jednostka dokonuje podejmuje interakcję ( działanie) skierowane ku innemu podmiotowi jako partnerowi interakcji albo jest to element osobowości traktowany jako gotowość jednostki do określonego zachowania się względem określonego elementu rzeczywistości.

Definicja według Secord i Becman

Postawa określone powtarzalne schematy zgodnie z którymi jednostka czuje myśli oraz jej predyspozycje do działania w określony sposób wobec pewnych aspektów własnego środowiska.

Definicja wg Ossowski

Postawa zajmował się postawami trwałości postaw zależy od struktury społecznych. Postawy są wytworem społeczeństwa i są przez społeczeństwo transmitowane. Postawy są przekazywane w procesie socjalizacji.

Definicja wg Stefana Nowaka

Postawa gotowość, dyspozycja, predyspozycja do określonego zachowania wobec pewnego przedmiotu , postawy wynikające z poglądów uczuć i dążności danej jednostki odnoszącej się do tego przedmiotu.

Elementy , komponenty postawy :

1. Poznawczy - wiedza, sądy , oceny, stereotypy dotyczące przedmiotu postawy.

2. Emocjonalno- oceniający trwałe uczucia, upodobania, uprzedzenia w stosunku do przedmiotu postawy.

3. Behawioralny ( czynnościowy) aktywność, tendencja do określonego reagowania względem przedmiotu postawy.

2 kategorie postaw :

1. Postawy należące do podstawowej struktury osobowości te postawy które są najsilniej przypisane do naszej osobowości , trudno je zmienić

2. Postawy drugorzędne / wtórne związane z oddziaływaniem psycho- i socjologicznym , są plastyczne.

Inna kategoria postaw :

1. Postawy centralne / nadrzędne związane z zespołem wartości - autoteliczne np. religijne, światopoglądowe- trudno zmienić

2. Postawy dotyczące wartości instrumentalnych - plastyczne.

Postawy nabywamy, kształtują się w czasie , ulegają zmianą.

Zmiany nabywamy od innych uczymy się ich , na postawy wpływa konformizm chcemy być akceptowani.

Doświadczenie zbiorowe- wiedza zgromadzona i przekazywana społeczeństwu.

Funkcje postaw wg Daniela Katz

1. Przystosowawcza doznanie przyjemne, unikanie przynależności

2. Obrony ego chronić nasz wspólny obraz samego siebie. Dobry obraz samego siebie … się gdy nasza postawa będzie zagrożona

3. Ekspresji wartości postawy będą pomagać nam tym wartością których jednostka ceni

4. Poznawcza (wiedzy) integralność osoby i poszukiwanie wiedzy , spójna koncepcja samego siebie

Jedna i ta sama postawa może pełnić różne funkcję.

Warunki racjonalności :

*dostęp do wszelkich informacji

* środki aby je aktywnie przetwarzać , pełne możliwości przeanalizowanie danych

4 aspekty kontekstu społecznego :

1. Alternatywy poznawcze porównujemy coś ze sobą , mamy punkty odniesienia

2. Wstępna aktywizacja pojęć przez sytuację pojawiają się pewne informacje , które wcześniej posiadamy

3. Sposób przedstawienia decyzji ( przedstawienie problemu) np. szklanka do pół pełna bądź do pół pusta

4. Sposób podania informacji techniczne prezentowanie informacji

WYKŁAD 5 19.03.2012

Kontekst społeczny jest uwarunkowany przez społeczeństwo i kulturę.

Heurystyka jest to prosta z reguły przybliżona reguła, procedura, która służy rozwiązywaniu jakiegoś problemu.

Jednym z wariantów heurystyki jest heurystyka reprezentatywna polega na porównaniu stanów podobnych w określonych sytuacjach.

Heurystyka bardzo często opiera się na wrażeniach, są silnie związane z ocenami podmiotu z którymi się zetknęliśmy ( ocena pozytywna lub negatywna).

Argumenty za stosowaniem heurystyki:

• Brak czasu

• Przeciążenie informacjami

• Sprawy które nas absorbują są powszechnie błahe, więc wolimy stosować w nich procedury zamiast tracić czas

• Posiadamy mnóstwo informacji nieistotnych tak że nie możemy podjąć racjonalnej decyzji

• Bezrefleksyjne reguły przychodzą na myśl najszybciej

Przez to, chociaż każdy jest inny ( inne uzdolnienia itp.) to w podobnych sytuacjach wszyscy zachowujemy się podobnie. To jak mamy się zachować pokazuje nam kultura, którą przyjęliśmy przez interakcje społeczne

Chcemy porządkować rzeczywistość, czego efektem jest tworzenie mechanizmów kategoryzacji. Konsekwencją są stereotypy.

Stereotyp- jest to pewna kategoria postaw, specyficzna tendencja do pewnych zachowań. Są zawsze związane z ocenianiem i wpływają na percepcję rzeczywistości. Są nieodłącznym elementem naszego życia. Stereotypy wyznaczają i organizują możliwości poznawcze. Są powszechne i naturalne.

Uprzedzania- są związane ze sferą emocjonalną, nastawienie do przedmiotu. Element stereotypu, ale to nie to samo.

Stereotyp - stereo- odbicie - jest to funkcjonujący w świadomości społeczeństwa uproszczony, skrótowy i zabarwiony wartościująco obraz rzeczywistości odnoszący się do grup społecznych, osób, instytucji, idei, itd., który jest utrwalony wielokrotnym powtarzaniem.

Pojęcie stereotypu wprowadził Lippamann wg. niego :

Stereotyp- to pewien rodzaj obrazu, który poprzedza użycie rozumu, a który jest formą percepcji i narzuca określony charakter danym naszych zmysłów zanim jeszcze dojdą one do intelektu.

Nowoczesna definicja Stereotypu

Stereotyp- utrwalone w świadomości społeczne wyobrażenie, czyli symboliczne reprezentacje o rzeczywistości, czyli gorące emocjonalne skrótowe przedstawienie rzeczywistej złożoności świata.

Na stereotypy wpływa presja otoczenia, stosujemy się do przyjętych w społeczności stereotypów. Stereotypy powodują stosunek emocjonalny przedmiotu przekaźnik społecznej sympatii i antypatii.

Wg Wejherowski

Uprzedzenie to coś, co wpływa na poznanie danej osoby zanim jeszcze ta osoba zetknie się z obiektem wymagającym ustosunkowania się.

Przedmiotem: osoba( przedmiot o charakterze materialnym lub idealnym).

Uprzedzenie może być pozytywne lub negatywne. W mowie potocznej zazwyczaj mamy na myśli uprzedzenia negatywne. Uprzedzenia to nieuzasadnione posiadanie jakiegoś stosunku emocjonalnego.

Uprzedzenia pomagają nam się przystosować, gdy nie wiemy np. jak się zachować. Uprzedzenia pomagają nam interpretować zachowanie innych.

Teoria atrybucji dotyczy prostych reguł interpretowania postrzegania zachowań innych osób np., gdy zdajemy obie sprawę, że coś poszło nie tak to zwracamy uwagę na sytuację a interpretowane zachowanie innych przypisujemy zachowanie cechom osobistym osoby.

Samospełniające się proroctwo/ przepowiednia- staramy się tak interpretować sytuację aby była zgodna z naszymi oczekiwaniami. Utwierdzamy się w przekonaniu że mieliśmy rację. Wchodzimy w pewne rolę. Stereotypy się utrwalają.

Skąd biorą się uprzedzenia- przyczyny:

1. ekonomiczna/ polityczna rywalizacja o dobra społeczne

2. przemieszczona agresja- frustracja, której nie możemy rozładować w innych sposób

3. potrzeby osobowościowe dotyczy osób z pewną specyficzną osobowością podatną na stosowanie uprzedzeń najczęściej osobowość autorytarna

4. konformizm wobec istniejących norm społecznych

Uprzedzenia negatywne kojarzą się z agresją, dlatego jesteśmy na niewyczuleni.

Mechanizmy redukcji uprzędzeń negatywnych:

• Równowaga pozycji partnerów interakcji

• Zmiana reguł aksjonormatywnych w społeczności najczęściej zmiana reguł prawnych

• Wzajemna współzależność, jeśli wiem, że moja pozycja zależy od kogoś to będę lepiej tego kogoś postrzegał

Agresja jest jedna z form wpływu społecznego, czyli naszych relacji ze społecznym otoczeniem. Rywalizacja jest wrodzona, agresja to instynkt niezbędny do przetrwania gatunku. Dzięki agresji następuje postęp. Agresja jest wpisana w system naszej kultury, nagradzamy zwycięzców, kramy przegranych naturalna rywalizacja.

Uczymy się redukować agresję, aby mogła funkcjonować w życiu społecznym.

Sposoby rozładowywania agresji:

1. Szukamy zajęć, które będą obejmowały akceptowalne społecznie formy rywalizacji

2. Rywalizację, agresję zamykamy w sferze wyobrażeń

3. Nie jestem w stanie zahamować agresji, ale przejawiam ją bezpośrednio n. wrogie zachowania

Sposoby redukcji agresji:

1. racjonalna argumentacja

2. stosowanie kar

3. karanie agresywnych modeli

4. nagradzanie alternatywnych wzorów zachowania

5. obecność nieagresywnych modeli ( porównać do kogoś grzecznego)

6. rozwijanie empatii w stosunku do innych

Co sprzyja pozytywnym postawom interpersonalnym ( dlaczego jednych lubimy a innych nie)

1. cechy osobiste

*wiedza, kompetencja

* atrakcyjność fizyczna

2. cechy charakteru

*lojalność

*szacunek

3. wzajemna sympatia

4. samoocena ( im niższa samoocena tym mniej atrakcyjne zachowanie cenimy)

5. podobieństwo poglądów

6. wzajemna współpraca

7. podobne zainteresowania

8. pochwały, przysługi bezinteresowne

9. mechanizm zyskiwania uznania lubimy, gdy ktoś nas nagradza nie ciągle, ale co jakiś czas

10. teoria nagród i kosztów, lubimy ludzi, których zachowania dają nagrody, nie lubimy, gdy ktoś sprawia koszty

Staramy się być osobami racjonalnymi. Postawa jest dostępna jeżeli ocena obiektu tej postawy przechodzi dostatecznie szybko. Zwiększa to prawdopodobieństwo działań zgodnych z tą postawą.

Podzielanie tych samych postaw jest czynnikiem spajającym grupę i spajającym kulturę grupy.

Cechą racjonalności jest szacunek związku między zachowaniem i postawą. Jeżeli postawa jest dostępna będziemy częściej ją wybierać.

Reguły interpretacji zachowań innych 3 błędy:

1. błąd atrybucji akcentowanie właściwości podmiotu lub na sytuacją

2. błąd obserwatora działającego inaczej postrzegamy sytuacją, w której uczestniczymy sami, inaczej, jeśli jesteśmy tylko obserwatorem wtedy miej informacji dociera

3. błąd autopercepcji związane z naszym ego, naszą jaźnią, każdy chce zachować spójną koncepcję samego siebie, wszelkie bodźce interpretujemy tak aby nie zakłócały naszego obrazu siebie.

1. Myślenie egocentryczne postrzegamy swoje własne ja jako odgrywające większą rolę bardziej centralną niż jest w rzeczywistości koncentrujemy się na naszych przeżyciach, dokonaniach, porażkach niż innych.

2. Samoobrona próbujemy przemieszczać pewne akcenty w przypadku naszych sukcesów i niepowodzeń. Akcentujemy nasze cechy osobiste, jako te, dzięki którym odnosimy sukces. Natomiast porażki nie odnosimy do cech osobowości.

Dysonans poznawczy ( nie jesteśmy jednostkami racjonalnymi tylko racjonalizującymi)

Dysonans poznawczy jest stanem napięcia, który występuje wtedy, gdy dana osoba posiada jednocześnie 2 elementy poznawcze, które są psychologicznie sprzeczne ze sobą.

Redukcja dysonansu poznawczego :

• Dysonans poznawczy rodzi dyskomfort, który wymaga redukcji

Redukcja polega na zmianie 1 lub 2 elementów poznawczych tak by uczynić je bardziej zgodnymi ze sobą lub dodaniu nowych elementów …………….? (racjonalizacja nawet bezsensownych zachowań)

Mechanizm dysonansu

Sytuacja- niewłaściwe zachowanie- szukanie uzasadnienia, że to zachowanie było jednak właściwe.

Sposoby przyznawania się do błędu ( uczenia się na błędzie)

1. Poznawanie własnych mechanizmów obronnych

2. Uświadomienie sobie, że zachowanie niewłaściwe nie powoduje że jesteśmy do niczego że nie możemy być racjonalni

3. Tolerancja własnych błędów nie powoduje obniżenia własnego ego

4. Przyznaje się do błędu i wtedy mogę wyciągnąć z tego korzyści , uczyć się

Sytuacje zwiększające tendencję do dysonansu:

1. Mamy do czynienia z decyzją, która ma charakter nieodwołalny

2. Próba postrzegania kontekstu sytuacyjnego w zależności od naszych zachowań

3. Zagrożenia obrazu samego siebie ( nie mogą zrzucić odpowiedzialność na nikogo)

4. Uzasadnienie naszego okrucieństwa i zachowań agresywnych

5. Poszukiwanie tzw. nieuchronności, zaburzeń, czyli pogodzenie się z negatywnymi konsekwencjami, jako rezultat naszej decyzji

6. Im wyższa samoocena tym wyższa skłonność do racjonalizowania

Emocje i pamięć jest istotna w funkcjonowaniu społecznym. Pamięć ma charakter odtwórczy - uczestniczący w procesie socjalizacji i tworzeniu osobowości.

WYKŁAD 6 26.03.2012

Mechanizmy procesu socjalizacji.

Odruch najprostszy mechanizm w procesie socjalizacji.

Instynkt to wrodzone i niezmienne mechanizmy reagowania na określone bodźce, podniety wewnętrzne i zewnętrzne wspólne całemu gatunkowi wywołujące u wszystkich osobników gatunku te same i niezmienne sposoby zachowania się.

Odruchy to odpowiednie reakcję na określone bodźce. Jest to podstawowa jednostka zachowania się organizmu na określony bodziec będąca jego reakcją ruchową lub wydzielniczą.

Wyróżnia się odruchy :

• Odruchy bezwarunkowe

• Odruchy warunkowe

Odruchy bezwarunkowe ta kategoria odruchów identyfikowana z instynktami. Podstawowy odruch kształtujący się i wyzwalający się na podstawie naszych potrzeb. Gdy na organizm działa bodziec bezwarunkowy zachodzi odruch bezwarunkowy. Reakcje organów skierowane bezpośrednio na zaspokojenie potrzeb.

Odruch warunkowy tworzy się poprzez skojarzenie w korze mózgowej bodźca bezwarunkowego z jakimkolwiek innym bodźcem niemającego skojarzenia z żadnym innym bodźcem niemającym filogenetycznie w związku z określoną potrzebą organizmu (obojętnym). Po wytworzeniu się tego skojarzenia odruch bezwarunkowy będzie się uaktywniał pod wpływem zadziałania bodźca pierwotnie obojętnego dla danej potrzeby. Potrzebne jest kilkakrotne powtórzenie skojarzenia. Ten mechanizm może wygasnąć, gdy nie będziemy go wzmacniać, powtarzać - ( charakter czasowy).

Mechanizm kanalizowania mechanizm wyraźnie osadzony w kontekście społecznym człowieka. Polega na tym, że jednostka zaspokajająca swoje potrzeby za pomocą rozmaitych środków i sposobów w wypadku, kiedy w danym środowisku stosuje się tylko określone środki i sposoby ich zaspokajania, po jakimś czasie zdolna jest do zaspokajania potrzeb za pomocą tylko tych określonych środków i sposobów ( to kultura na to wpływa, społeczeństwo pokazuje, w jaki sposób mamy zaspokajać te potrzeby) - kontrola społeczna.

Elementy stymulujące nasze zachowania - proces socjalizacji.

Motywy i aspiracje pojawiają się gdy organizm postrzega już treści kulturowe. Początkowo występują motywy później pojawiają się motywy złożone i aspiracje. Maja charakter społeczny i kulturowy.

Motyw to pewien stan organizmu, w którym jego energia jest zmobilizowana i skierowana w sposób wybiórczy ku czemuś, co często, choć nie zawsze jest elementem środowiska zewnętrznego i nazywane jest celem ( społeczeństwo pokazuje, co jest celem).

Umotywowane zachowanie jest to wszystko to co jednostka postrzega, czyni , odczuwa i myśli w mniej lub bardziej zintegrowany sposób dążąc do określonego celu ( droga do osiągnięcia celu).

Motyw zawsze wywołuje poczucie braku, który trzeba wypełnić. Do rozładowania napięcia prowadzi umotywowane zachowanie.

Różnice między motywem i aspiracją

Układ motywacyjny to tworzące określoną całość kolejne zachowania ukierunkowane przez wspólny, względnie trwały motyw na osiągnięcie pożądanego celu. 3 Komponenty psychiczne:

• Percepcja ( postrzeganie celu)

• Myślenie ( analizowanie celu)

• Emocja ( ustosunkowanie się do celu)

Wszystkie działania dążące do realizacji jakiegoś celu są ukierunkowane społecznie ( kultura i subkultury).

Aspiracje jest pragnieniem osiągnięcia wyobrażanego sobie celu mieszczącego się w skali wartości danej kultury.

Czym różnią się aspiracje od motywu:

1. Realność wyobrażonego celu

2. Siła pragnienia osiągnięcia tego celu

Motywy są bardziej konkretne (aspiracje są dalej) mimo wszystko w kulturze się przenikają

3. Możliwość zmierzenia ( motywy możemy widzieć cel przez umotywowane działania)

4. Motywy różnią się siłą oddziaływania, aspiracje różnią się poziomem ( trudne do uchwycenia) próbujemy mierzyć aspiracje przez wykorzystanie instrumentów badawczych. Poziomy aspiracji są określone, jako stawianie sobie na przyszłości celów równych, wyższych lub niższych. Dla tych, którzy podejmują wyzwania- aspiracje zawyżone ( wysokie), zniżone ( niskie) i wyrównane.

Systemy oceny

• Ocena subiektywna to jednostka postrzega cel, jako wartościowy system hierarchii wartości. Nakłada się na nią ocena obiektywna społeczeństwa.

• Ocena obiektywna dokonaną z perspektywy społecznej, według pewnych wskaźników obiektywnych kryteriów mierzalnych.

Cele dla nas często to pozycje i role społeczne. Aspiracje dotyczą zwykle zajmowania jak najwyższych miejsc w hierarchii społecznej: odnosimy się do grupy pierwotnej. 2 Role - rola społeczna i zawodowa - one porządkują funkcjonowanie wszystkich naszych ról.

Proces oddziaływania jednostki z otoczeniem społecznym.

2 procesy:

• Identyfikacja i internalizacja 2 procesy ściśle ze sobą związane. Identyfikacja jest to odniesienie jednostki do grupy. Natomiast internalizacja to stosunek jednostki do wyznaczonych przez tą grupę wartości.

IDENTYFIKACJA to utożsamienie własnych interesów z interesami i wartościami grupy oraz podporządkowanie się wymaganiom grupy. Najsilniej proces identyfikacji dotyczy grup pierwotnych.

INTERNALIZACJA proces wbudowania w świadomość tych wartości, które są ulokowane w danej zbiorowości.

Wpływ społeczny- nasze relacje z otoczeniem społecznym.

Formy:

• Jednostki na jednostkę

• Grupy na grupę

• Jednostki na grupę

• Grupy na jednostkę

Formy wpływów społecznych:

• Forma- >Uleganie zachowanie motywowane pragnieniem uzyskania nagrody lub uniknięcia kary. To zachowanie trwa tak długo, gdy realna jest groźba kary lub obietnica nagrody. Najmniej stała. Zależy od czynników dysponujących nagrodami lub grożąca karami. To podstawowy, prosty mechanizm często stosowany. Gdy znika groźba lub nagroda znika uleganie zależne od czynników dysponujących nagrody lub kary. Wpływ o charakterze powierzchniowym. Można go modelować.

• Identyfikacja, jako forma wpływu społecznego to redukcja na wpływ społeczny wywołana pragnieniem danej jednostki upodobania się do osoby od której pochodzi to działanie. Po to, aby podwyższyć samoocenę w relacji do osób z którymi się identyfikuje:

• Musi być to osoba ważna, szanowana

• Atrakcyjność

Jest to forma trwalsza.

• Internalizacja, jako forma wpływu społecznego zachowanie polegające na akceptacji przekonań osób godnych zaufania i włączenia ich w system wartości danej jednostki. ( Głównym motywem jest potrzeba posiadania racji, słuszności). Jest to najbardziej trwała reakcja na wpływ społeczny, cechuje się dużą elastycznością.

Proces socjalizacji jest dla nas ważny, bo:

• Trwałość struktur społecznych - powielanie

• Umiejętność kreatywnego posługiwania się treściami kultury ( zmiana)

Proces kształtowania tożsamości społecznej

Próba odpowiedzenia na pytania, kim jestem?

2 wymiary:

• Tożsamość osobowa, kim ja jestem, jako integralna jednostka. To poczucie ciągłości jaźni, ciągłości własnego istnienia pomimo upływu czasu.

• Tożsamość społeczna jest odbiciem relacji stosunku jednostki do jakiejś struktury społecznej, poczucie zajmowania miejsca w świecie społecznym, czyli pełnienie określonych ról społecznych

Przebieg procesu socjalizacji

• Przystosowanie do de naje kultury ( przyjmowanie treści kulturowych, postrzeganie, zinternalizowanie ról społecznych bez ich identyfikacji)

• Socjalizacja to przystosowanie plus umiejętność kreatywnego podejścia do kultury

Przystosowanie = akulturacja oznacza postrzeganie, zinternalizowanie ról społecznych. Socjalizacja jest pojęciem szerszym, bo obejmuje przyjmowanie treści kultury i ich twórczą modyfikację. Są to 2 zupełnie różne procesy.

Rozróżnienie pokazuje jak wygląda proces kultury i proces ontogenezy jednostki osobowości.

proces zmienności kultur - przystosowawczy nabywa treści kultury, które są teraz obecne.

I. Nabywam kulturę

II tworzę kulturę

Makrospołeczny proces transmisji kultury

* procesy przystosowawcze

* procesy twórcze

2. Ontogeneza społecznej osobowości nabywanie ról społecznych, ale te role nabywam w grupach społecznych, w które wchodzę w procesie socjalizacji.

Asocjacja- wchodzenie w coraz to nowe struktury społeczne.

Konsekwencja wchodzenia w nowe role społeczne jest nabywanie nowych pozycji społecznych. Społeczeństwo przygotowuje nas do wchodzenia w makrostruktury społeczne.

Podział socjalizacji przez wyznaczenie ról społecznych

Rola zawodowa wyznacza miejsce społeczeństwa:

1. Socjalizacja pierwotna ( do momentu szkoły)

2. Okres szkolny ( ok. 20 lat)

3. Okres pozaszkolny kariera zawodowa, pełnienie dorosłych ról

Dominują czynności przystosowawcze na pierwszym etapie każdej z tych faz. W 2 fazie pełnimy role, które już poznaliśmy - pełnimy je coraz swobodniej bardziej twórczo. Każda 3 faza to przygotowanie się do przejścia do nowego okresu.

Koncepcja więzi społecznej i stosunku społecznego

Stosunek społeczny jest rozumiany na 2 sposoby:

1. Stan wzajemnej zależności osobników czy też zbiorowości powstały bez ich świadomych dążeń i subiektywnych zamierzeń

2. (interakcjonizmu) świadomie i subiektywnie zdefiniowane działania wobec partnera wynikające z uświadomionej i subiektywnie zdefiniowanej zależności.( tak rozumiany stosunek społeczny jest elementem więzi społecznej )

Jednym z rodzajów stosunku społecznego jest stosunek wychowawczy.

Więź społeczna to ogół stosunków społecznych, połączeń i zależności łączących ludzi w trwałe zbiorowości. Składniki więzi społecznej:

1. Czynniki obiektywno- formalne ( organizacyjne), przedmiot zainteresowania socjologii

2. Czynniki spontaniczno - subiektywne, ( co odbywa się w psychice jednostki w odniesieni do struktur) zainteresowań psychologii społecznej

Stanisław Ossowski ( w wąskim rozumieniu)

Więź społeczna to subiektywne poczucie łączności. Składa się na to:

• Postawy

• Tendencje

• Nastawienia

Podstawowym czynnikiem więzi społecznej to:

• To świadomość wspólnego stosunku do symboli i osób.

Florian Znaniecki więź społeczna - to intencjonalne współdziałanie.

Wg Rybickiego więź społeczna - może występować w 3 typach:

1. Więź naturalna jest nam dana przez fakt narodzenia

2. Więź stanowiona pojawia się tam gdzie dochodzi do pojawienia się struktur społecznych pod przymusem związana z podziałem społecznym

3. Więź zrzeszeniowa dobrowolny proces zrzeszania się ludzi.

Zasięg :

Ad.1

*mikrostruktury społeczne (rodzina)

* makrostruktura społeczna (państwo, naród)

* mezostruktura społeczna ( stowarzyszenie, fundacja)

WYKŁAD 7 16.04.2012

Koncepcja więzi społecznej w ujęciu Szczepańskiego

Szerokie definiowanie więzi- zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej, skupiającej jednostki, podgrupy, i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju.

Ważna jest tutaj kontrola społeczna, która działa na rzecz spójności społeczeństwa. System kontroli społecznej obudowany jest wieloma instytucjami, które posługują się sankcjami na rzecz budowania więzi społecznej.

Element kontroli społecznej przywraca więzi społeczne. Organizacje społeczne to funkcjonalny układ, który ma zapewnić równowagę procesów życiowych.

Komponenty więzi społecznych:

• Styczność przestrzenna (realna)

• Styczność psychiczna

• Łączność psychiczna (empatia, podzielanie postaw)

• Styczność społeczna (oddziaływanie społeczne)

• Wzajemne oddziaływanie (interakcje)

• Stosunki społeczne (więcej niż styczności)

• Zależności społeczne (ukierunkowane realizmem społecznym)

• Instytucje społeczne

• Kontrola społeczna

• Organizacja / struktura społeczna

Stosunki społeczne - mają różnorodny charakter, są to relację między osobnikami, które zachodzą na danej płaszczyźnie. W zależności od płaszczyzny interakcji wyróżnia się różne stosunki społeczne.

Konieczna jest styczność podmiotów ( bezpośrednia współobecność w czasie i przestrzeni lub pośrednia).

Styczność społeczna układ, w którym zaangażują się przynajmniej 2 osoby i jakaś wartość, która staje się podstawą styczności.

Stanowiąc istotny element życia społecznego oraz podstawę i warunek społecznych zachowań ludzi. Pełnią istotną rolę w procesie socjalizacji.

Przykład - [ stosunek wychowawczy]

Taki stosunek społeczny, w którym relacje zachodzą pomiędzy 2 stronami ( wychowawca- wychowanek) a efektem tej styczności ( wartością) jest ukształtowanie osobowości wychowanka zgodnie z przyjętym w danej społeczności ideałem osobowości.

Rodzaje socjalizacji:

• Pierwotna

• Wtórna

• Resocjalizacja

Różnice między pierwotną a wtórną; w przypadku socjalizacji pierwotnej nie ma możliwość wysunięcia alternatywnych przekazów.

Pierwotna:

• We wczesnym dzieciństwie w grupach pierwotnych

• Moment, kiedy uczymy się posługiwania symbolami, uczymy się zachowań społecznych

• Cechą jest wskazanie znaczących innych z reguły najbliżsi, nie ma możliwości wyboru znaczących innych, przekazane treści są jednorodne

• Uczymy się podstawowych ról społecznych

• Kształtuje się osobowość podstawowa ( ta część osobowości, która jest wspólna dla członków danej społeczności)

• Silne nasycenie emocjonalne i uczuciowe

• Przebiega w sposób spontaniczny, treści przyswajamy spontanicznie

• Kończy się w momencie uświadomienia sobie uogólnionego innego, odkrycia ogólnospołecznych reguł. Najczęściej wtedy, gdy jednostka przechodzi do szerszych struktur społecznych do grup celowych, formalnych np. przedszkole, szkoła.

Wtórna

• Dotyczy jednostek, które przeszły socjalizację pierwotną

• Uczymy się odreagować szersze role społeczne np. uczeń

Różnice pomiędzy socjalizacją pierwotną i wtórną:

• Znaczący inni w socjalizacji pierwotnej nie mamy wpływu na ich wybór w socjalizacji wtórnej wybieramy znaczących innych

• Relacje socjalizacja pierwotna - styczność bezpośrednia, socjalizacja wtórna styczność pośrednia

• Więzi emocjonalne - socjalizacja pierwotna silna wieź i identyfikacja, zaś w socjalizacji wtórnej więzi emocjonalnej być nie musi

• Socjalizacja wtórna trwa praktycznie całe życie

Relacje socjalizacja pierwotna a socjalizacja wtórna

Socjalizacja wtórna następuje po pierwotnej jest to skomplikowane treści, które przyswajamy w socjalizacji wtórnej filtrujemy przez informacje, które poznaliśmy w socjalizacji pierwotnej. Przeszłość określa teraźniejszość. Nasz światopogląd, osobowość powoduje, że przyswajamy bądź odrzucamy treści socjalizacji wtórnej. Nie jest to, więc proste uzupełnienie a skomplikowany proces.

Resocjalizacja - mamy do czynienia z koniecznością przedefiniowania osobowości jednostki za pomocą procesów zmierzających do zredefiniowania osobowości, czyli wprowadzenia wartości pożądanych i usunięcia negatywnych. Związana z przekształceniem tożsamości indywidualnej i zbiorowej.

Potrzebni są znaczący inni ( jak w każdej innej).

Więź emocjonalna konieczna w kontakcie zaufania. Trzeba dokonać przewartościowania światopoglądów jednostki, nie jesteśmy do końca w stanie w empiryczny sposób sprawdzić skutków reakcji.

Trudności w resocjalizacji:

• Nie możemy sprawdzić, co w jednostce się zmienia

• Jednostka czuje się obserwowalna, dlatego może manipulować, aby wywołać wrażenie prawidłowej resocjalizacji.

Stadia socjalizacji ( koncepcja Mead)

1. Zabawy

2. Gry

3. Wchodzenia w rolę uogólnionego innego

Tworzony w oparciu o proces komunikacji i kooperacji, czemu służyć ma umiejętne odczytywanie zawierzeń partnera i wyobrażeń swoich chęci. Opiera się na wchodzeniu w rolę, jest to bardzo ważne.

Koncepcja: model rozwoju poznawczego Piageta

Faza / etap:

1. Sensoryczny 0-2 ( etap doznań zmysłowych, przechowywanie w pamięci wyobrażeń przedmiotu)

2. Przedoperacyjna 2-7 ( uczenie się rozróżnienia między przedmiotami i symbolami, które te przedmioty reprezentują, trudności z abstrakcją)

3. Operacji konkretnych 7-11 ( zaczyna myśleć logicznie, tworzy ciągi przyczynowo- skutkowe, brak abstrakcji)

4. Operacji formalnych 12 - więcej ( posługuje się logiką, ale i abstrakcją jest w stanie mówić o etyce moralności)

Umiejętne abstrahowanie i posługiwanie się symbolami.

Model stłumionych potrzeb Freud' a

1. Potrzeby, popędy, instynkty biologiczne / itd.?

2. Superego ( treści kulturowe, normy, zasady związane z potrzebami)

3. Ego( id- superego)

Nieustanna walka z ograniczeniami, Id się redukuje a wzrasta superego, nadbudowuje się.

Konflikt może być rozwiązany trwale bądź zepchnięty do podświadomości, ale ujawni się ono w późniejszych etapach życia.

Id, superego, ego- to proces.

Funkcje socjalizacji ( z perspektywy makrospołecznej)

1. Stanowi mechanizm transmisji kultury.

2. Powstaje pewien stopień ładu i porządku społecznego.

Efekty socjalizacji:

1. Treści kulturowe zinternalizowane w sposób pełny przekształcają w jej własne pragnienia, postawy, itd. (mowa, normy, morale).

2. Realizują treści kulturowe, bo są obowiązkiem, ale nie odczuwamy tego, jako własne aspiracje, postawy ( płacenie podatków).

3. Treści kulturowe nie przyswajamy, jako własne, nie mamy poczucia obowiązku, ale realizujemy je ze strachu przed sankcjami - groźba sankcją.

, *gdy moje zasoby pozwolą mi przetrwać sankcję

*sankcja przestaje być realna

4. Nie przyswajamy treści kultury, nie mamy poczucia obowiązku, nie obawiamy się sankcji- porażka procesu socjalizacji.

Zasady/ reguły procesu socjalizacji

1. Wczesna socjalizacja ma znacznie większy wpływ na formowanie się ludzkich cech niż socjalizacja późniejsza

2. Interakcja z osobami ważnymi, z którymi nawiązujemy związek emocjonalny wywiera na nas większy wpływ niż kontakty z innymi ludźmi.

3. Interakcja w grupach pierwotnych, w których ludzie znają się a ich stosunki są bliskie ( osobiste) jest znacznie ważniejsze dla osobowości niż kontakty w grupach wtórnych, gdzie interakcje są mniej bezpośrednie i bardziej formalne.

4. Długotrwałe związki z innymi ludźmi mają większy wpływ na naszą osobowość, iż związki krótkotrwałe i przypadkowe.

KULTURA

Relacje kultura- społeczeństwo

• Socjalizacji nie można rozpatrywać w oderwaniu od społeczeństwa i kultury.

• Życie społeczne warunkuj powstanie kultury, gdyż nie występuje ona jedynie w życiu ludzkim.

• Kultura to, co przyswajamy na drodze transmisji pozagenetycznej

• Kategoria kultury jest właściwa tylko środowiskom ludzkim

A. Conte ; społeczeństwo - oznacza zbiór ludzi, ludzkość złożona z 3 kategorii: * żyjących przed nami * żyjących obecnie * żyjących po nas .

Kultura - forma bytu ludzkości, jest to odrębne od społeczeństwa.

Florian Znaniecki;

Społeczeństwo i kultura są ze sobą splecione, nie da się wyodrębnić zjawisk społecznych od zjawisk kultury. Zjawiska społeczne są podstawą zjawisk kulturowych. Wchodzimy ze sobą w interakcję nie tylko, dlatego że tworzymy kulturę, ale też zaspokajamy potrzeby.

S. Czarnowski;

Społeczeństwo należy postrzegać w sposób substancjonalny- jednostki tworzące grupę i pewną zbiorowość,

Kultura zobiektywizowany dorobek wspólny szeregowi grup społecznych sposób reagowania.

Społeczeństwo jest zespołem osób działających a kultura jest sposobem działania.

R. Mac Iver;

Społeczeństwo to coś, co stwarza ramy wszelkiej działalności kulturowej.

Struktura społeczna jest spleciona z życiem kulturowym.

Kultura i społeczność są ze sobą ściśle związane.

Parsons;

System społeczeństwa należy traktować, jako postać ( zbiór) interakcji,

System kultury to system znaczeń, wzorów.

Homans;

Społeczeństwo i kultura jest czymś rozłącznym.

J. Habernmas

2 typy ludzkich zachowań;

• Racjonalno- celowe ( instrumentalne) - praca, przebiega według reguł technicznych i są ukierunkowane na skuteczność.

• Interakcje komunikatywne (semiotyczne) jest to skuteczne działanie, jeżeli możemy je zinterpretować, polega normom kodowania i odkodowania, przebiegają w interakcjach społeczeństwa.

Oddziaływanie kultury na społeczeństwo:

• Człowiek, jest twórcą, ale też kulturę tworzy

• W procesie socjalizacji nabywa te treści i kultura staje się jego naturalnym środowiskiem życia

• Wszystko, co nazywamy ma podłoże kulturowe

• W zależności od ról społecznych nabywamy inne treści kultury

Socjalizacja stawanie się człowieka biologicznego istotą społeczną i członkiem kultury.

Kultura stwarza kulturę i człowiek tworzy kulturę.

Szersze ujęcie kultury

Kultura wszelkie sposoby myślenia, zachowania, współdziałania i porozumiewania się przyjęte przez dużą grupę ludzi, wykształcone na przestrzeni długiego czasu i przekazywane z pokolenia na pokolenie przez język i inne formy komunikowania się ( pismo, architektura) sposób postępowania pomagający ludziom w zrozumieniu świata i sprawujący, że każdy wie, co w danej sytuacji powinien robić.

Relatywizm kulturowy postrzeganie języka, jako mało naturalnego nośnika kultury.

Cechy charakterystyczne kultury

1. Kultura obejmuje całość życia człowieka

2. Kultura nie może mieć charakteru wartościującego- musi mieć opisowy

3. Kultura jest tworem zbiorowym a nie indywidualnym i zawsze kształtuje się w relacjach międzyosobowych.

2 konteksty:

*system zobiektywizowanych elementów

*jak pewne treści wchodzą do zbiorów świadomości

4. Dynamika kultury zmienia się w czasie transmitowania w drodze dziedziczenia poza genetycznym, istnieje w czasie i ma odniesienie czasowe.

2 fazy socjalizacji:

• Internalizacja wchłanianie w osobowość jednostki treści kulturowych, które jednostka przyjmuje, jako własne.

• Eksternalizacja uzewnętrznienie przyswajanych treści kulturowych przyjęte przez duża grupę ludzki i wykształcone na przestrzeni długiego czasu i przekazywane z pokolenia na pokolenie przez język i inne sposoby komunikowani się. To sposób postępowania pomagający ludziom w zrozumieniu świata i sprawiający, że każdy wie, co w danej sytuacji powinien zrobić.

Czy kultura ma charakter oceniający? - Tak, język jest wartościujący- relatywizm językowy!.

Cechy kultury:

• Kultura obejmuje całość życia człowieka (zachowań)

• Kultura nie może mieć charakteru wartościującego, ale opisowy

• Kultura zawsze jest tworem zbiorowym a nie indywidualnym zawsze kształtuje się w relacjach międzyosobniczych( zewnętrzna w relacji do człowieka jak się dzieje, że przez indywidualne zainteresowania przekształca się w zachowania zbiorowe).

• Kultura jest zmienna w czasie, narasta, przekształca się w czasie.

W toku socjalizacji dzięki kulturze przywracamy:

• Umiejętność wchodzenia w interakcje społeczne

• Normy i wzory zachowań

• Wartości

• Umiejętności posługiwania się przedmiotami cywilizacji technicznej

Mechanizmy transmisji kultury

1. Wzmacnianie zachowań pozytywnych poprzez skojarzenie z przyjemnością, zachowania niepożądane skojarzone z dolegliwością, przez co ich unikamy.

Kontrola społeczna- to społeczeństwo nas nagradza lub karze.

2. Naśladowanie uczenie kultury następuje przez obserwację zachowania innych.

3. Przekaz symboliczny dużą cześć kultury przyswajamy przez przekaz symboliczny charakterystyczny dla człowieka.

Koncepcja kultury

1. Bronisław Malinowski

3 sekwencje

Kultura stanowi swoiście ludzką formę zaspokojenia potrzeb:

- podstawowych- pierwotnych- imperatywnych

-wtórnych

- integracyjnych

Te trzy potrzeby stanowią podstawę klasyfikacji dziedzin kultury. Cykl trójfazowy wystękujący w dziedzinach kultury i obejmuje:

- impuls

- czynność

- osiągnięty stan zaspokojenia

Charakter czynności zmieniają się w zależności od warunków życia w zbiorowości, które stwarza między innymi kultura.

WYKŁAD 8 23.04.2012

S.Czarnowski

Kultura to coś, co przeżywamy zbiorowo. Warunkiem przekazywania kultury są wszelkie zobiektywizowane, dostrzegalne elementy. Kultura żyje i rozwija się na drodze międzyludzkich kontaktów, których sieć określa struktura różnorodnych grup społecznych. Kulturę można ograniczyć przestrzennie- wyznaczając ją granicą wspólnych wartości i struktur grupowych.

Ossowski

Kultura to zespół dyspozycji psychicznych ( wzorów reakcji właściwych członkom danej zbiorowości) pozostających w pewnym specyficznym stosunku do korelatorów, jako funkcje przedmiotów wyznaczone przez społecznie ukształtowane dyspozycje jednostek przekazywane w łonie danej zbiorowości przez kontakt społeczny i uzależnione od całego systemu stosunków międzyludzkich.

Szczepański

Kultura jest to ogół wytworów działalności ludzkiej - materialnych i niematerialnych wartości i uznawanych sposobów postępowania zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach przekazywanych innym pokoleniom.

Antropologiczne określenie kultury

Kultura to względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi, przebiegające według wspólnych dla zbiorowości społecznej wzorców wykształconych i przyswajanych w toku interakcji oraz zawierająca wytwory takich zachowań.

Aspekty kultury w ujęciu antropologicznym- 4 aspekty:

1. Internalizacja kultury ( jak to się dzieje, że przyswajamy treści kulturowe).

2. Dotyczy treści kulturowych ( pytanie o normy, reguły, wartości, które w kulturze się pojawiają).

3. Pytanie o przedmioty aspekty kultury(, jaki stosunek mają elementy składające się na kulturę).

4. Pytanie o instytucję kultury, które łącza wyżej wymienione aspekty.

Podział kultury wg Alfreda Webera i R. MACIVER

1. Cywilizacja

2. Kultura w węższym znaczeniu

Ad. 1

Pojęcie cywilizacja stosowane jest od czasów starożytnych. XVIII w. Cywilizacja całokształt społecznego dorobku to wszystko, co ma charakter celowy.

Cywilizacja to zespół technicznych środków i sposobów opanowania natury, nosi zawsze wymiar praktyczny ma charakter utylitarny to sfera środków o charakterze instrumentalnym. To proces racjonalizacji, intelektualizacji ludzkiego życia polegający na poszerzeniu możliwości życiowych. Polega na takim sposobie tworzenia aspiracji i sposobów ich zaspokojenia, które zapewniają najlepszą realizację celów ludzkiego życia.

Cywilizacja jest traktowana, jako przedłużenie procesu przystosowania człowieka do natury. Jest porządkiem technologicznym, instrumentalnym.

Ad. 2

Kultura w węższym rozumieniu zaczyna się tam gdzie kończy się cywilizacja tam gdzie pojawiają się specyficzne ludzkie potrzeby, tam gdzie kończy się celowość. Sfera związana z kultem, wyrażaniem, działalnością artystyczną, idee, wartości, filozofia.

3 komponenty:

1. działalność artystyczna wchłonięcie, przetworzenie i wydanie w nowym rodzaju przez twórcę obrazu świata.

2. idee nowe konstrukcje, pomysły

3. religia wymiar transcendentny, relacje do sacrum.

F. Koneczny Podział kultury: 1. Kultura 2. Cywilizacja

Cywilizacja obejmuje kilka kultur, kultura jest wariantem w obrębie cywilizacji.

Podział kultury:

*materialna

*duchowa

Ad. 1 To wszystko to, co wyrasta z przyrody, co ma osadzenie w kontekście środowiska naturalnego. To ogół czynność i wytworów ludzkich służących zaspokojeniu materialnych i bytowych potrzeb człowieka ( mieszkanie, ubranie, itd.), działalność artystyczna o charakterze trwałym np. rzeźba, ogół przedmiotów materialnych i sposobów organizacji.

Ad.2 To suma wszystkich ludzkich wytworów tj. systemów symboli, społecznych zachowań, wytworów dążeń do ideałów piękna, dobra, prawdy, sprawiedliwości, to zespoły idei, wartości, symboli, przedmiotów ucieleśniających te wartości. Wszystkie wytwory ducha, umysłu, również nauki.

Podział kultury odwołujący się do teorii antropologii

1. Kultura zachowań

2. Kultura wytworów zbiór elementów, które są wytworem jakichś naszych zachowań.

Dwie kategorie zachowań

*symboliczne- takie, które odnosimy do czegoś innego są niezbędne dla funkcjonowania w środowisku społecznym.	*bezpośrednia mają charakter autonomicznych, zmierzają do realizacji jakiś celów.
Kultura symboliczna - wartości	Kultura bezpośrednia rzeczywistości
Ma charakter konwencjonalny- umowny, jest określana kulturowo. Treści zawiera się w symbolice.	Zachowania pierwotne ( oddech, sen) im kultura bardziej prymitywna tym więcej zachowań bezpośrednich, instrumentalne zaspokojenie potrzeb biologicznych.

Podział czynność ze względu na:

I charakter czynność:

- bezpośrednie i symboliczne

II według funkcji czynności

- instrumentalne i realizacyjne

4 kategorie zachowań:

• Bezpośrednie instrumentalne nie w Prost zmierzają do realizacji celów, nie mają charakteru kulturowego - symboliki.

• Bezpośrednie realizacyjne nie odwołuje się do symboliki, wprost zmierza do realizacji jakiś potrzeb.

• Symboliczne, instrumentalne do interpretacji musimy użyć kodów kulturowych nie realizuje ona zachowań w sposób pełny

• Symboliczne - realizacyjne określone przez kulturę zawierają wartość realizacyjną są autonomiczne.

Kultura osobista jednostki to ogół sposobów postępowania jej metod działania, myśli, pojęć , poglądów , wytworów jej działalności czyli inaczej zakres podporządkowania się jednostki wymaganiom kultury zbiorowości.

Kultura zbiorowości ogół wytworów, myśli, działań, wartości, sposobów postępowania, które zostały uznane i przyjęte przez zbiorowość i nabrały ważności dla jej członków. Wyznaczając zachowania uważane za obowiązujące. Kultura zbiór jest całością zjawisk kulturalnych, funkcjonujących wytworów i wzorców odgrywających uznaną role w życiu zbiorowości.

Dziedzictwo kulturowe to przekazywane następnym pokoleniom przedmioty i wartości oraz przekazane dysproporcje do postaw wobec nich a także dyspozycję do przeżywania doświadczeń wobec tych przedmiotów.

Elementy / cechy

*to takie przedmioty idee, czynność, wzory czynności, które wyznaczają ważne dla utrzymania i rozwoju grupy działania i zachowania. Są to przedmioty, idee lub sposoby zachowania, które skupiają ludzi wokół siebie, sprawiają, że społeczeństwo się integruje.

Kompleks/ system kulturowy to układ przedmiotów, urządzeń bądź wyobrażeń i idei powiązanych funkcjonalnie z określonym elementem.

Konfiguracje kulturowe to kompleksy kultury połączone funkcjonalnie w szersze całości.

Integracja kultury to psychiczna potrzeba wewnętrznego zharmonizowania społecznie uznawanych i akceptowanych typów zachowań wybieranych przez każdą kulturę z szerokiego zakresu możliwych reakcji właściwych ludzkiej psychice.

Wpływ kultury na życie społeczne.

Jednostka kulturowa to zespół ludzkich potocznie posługujących się wspólnym, odrębnych od innych, językiem należącym do tej samej organizacji politycznej lub też grupy styczności.

Relacje kultury i życia społecznego

Mechanizmy wpływu kultury na życie społeczne

1. Proces socjalizacji

2. Ustanowieni systemy wartości i kryteriów wartości

3. Ustalenie wzorców zachowań, czyli reagowanie na różne sytuacje

4. Ustalenie modeli i ideałów.

Wartość jest to dowolny przedmiot materialny lub idealny, idea lub instytucja - przedmiot rzeczywisty lub wyimaginowany w stosunku, do którego jednostka lub zbiorowości przyjmują postawę szacunku, przypisują mu ważną rolę w życiu i dążenie do jego osiągnięcia odczuwają, jako przymus.

• To zjawisko posiadające znacznie aksjologiczne, czyli praktyczne nadawanie jej przez działającą jednostkę społeczną odnoszącą się do innych możliwych sposobów działania

• Wartość to właściwości przedmiotu ujmowane w odniesieniu referencyjnego zachowania

• Wartość to przyjmowana charakterystyczna dla osobnika lub grupy koncepcja odnosząca się do tego, co godne pożądania, która wywiera wpływ na wybór spośród możliwych sposobów, środków i celów działania.

Rzeczy stają się wartościami ze względu na zwrócenie ku nim postawy ludzi.

Wartości określają, ukierunkowują sposób działania wobec przedmiotów, kategoriami przedmiotów.

Nasze postępowania są ukierunkowane realizacją wartości.

Typologia wartości wg Osowskiego

1. uznawane te wartości, o których człowiek wie że powinny być dla niego atrakcyjne, powinien je cenić. Dążąc do realizacji człowiek może odczuwać pewien przymus. Wartości te są ważne z punktu widzenia zbiorowości: ład, honor.

2. odczuwalne wartości które zostały zinternalizowane przez jednostkę i stanowią część jego świata, dążenie do ich realizacji jest postrzegane jako wewnętrzna, nagląca potrzeba.

3. realizowane wartości które faktycznie realizujemy mogą być wartościami uznawanymi i odczuwanymi. Jest to kategoria empiryczna.

4. wartości obiektywne elementy świata przyrody, kultury, które są korzystne dla jednostki lub grupy bez względu na ich dyspozycję.

5. witalne pożywnie , kategoria zjawisk, które mogą wywołać zmiany w pewnych rzeczach realnych, których niezbędny warunek stanowią.

Wartości to takie przedmioty lub stany rzeczy, które jednostkom lub grupą społecznym zapewniają równowagę psychiczną, dają poczucie satysfakcji, są to przedmioty niezbędne dla utrzymania wewnętrznej spójności grupy. Wartości nadają grupie spójność i są wyznacznikiem w zestawieniu z innymi grupami:

• Wartości są regulatorami ludzkich zachowań zatem stanowią miernik zachowania czyjegoś zachowania.

• Stanowią kryterium: oceny przydatności jednostki dla grupy i hierarchii społecznej

• Jest przedmiotem odniesienia ludzkich postaw, działań określonych, jako wartościujące., Jest wymianą stosunku doznającego i aktywnego podmiotu wobec pewnych przedmiotów zewnętrznego świata. To procedura dokonywania wyboru.

• Wartości są zawsze wytworem zbiorowym to wyobrażenie o jakimś stanie rzeczy, który jest podzielony przez więcej niż 1 osobę, jest to obiektywne

• To przedmioty, które ukształtowały się w długim odcinku czasowym

• Grupa dominująca narzuca zestaw wartości pozostałym osobą z grupy społecznej zestaw idei, wartości.

• Wartości stanowią zbiór rozmaitych wartości gdzie jedne są cenniejsze od innych. Wartości tworzą hierarchię.

• Różne zbiorowości mogą mieć różne zbiory wartości: *różnice w zbiorowośćiach odległych od siebie, *różnica w hierarchii wartości.

Konflikt wartości sytuacja, w której powinniśmy realizować wartości rozłączne lub przeciwstawne.

Jeśli wartości są nierówne w hierarchii to konflikt jest mało odczuwalny, realizujemy wartości cenniejsze.

Kulturowy wzór zachowania określa jak jednostka powinna reagować na sytuację uważane za doniosłe dla niej samej i dla grupy, aby zachować się zgodnie z oczekiwaniami i nie popaść w konflikt z innymi członkami grupy. Określa cos, co jest postrzegane, jako normalne, czyli dopuszczalne w obrębie danej grupy. Z punktu widzenia grupy wzór zachowań zmierza do pewnego celu. Dzięki niemu obserwujemy podobieństwo zachowań członków grupy. Pełni rolę miernika do oceny zachowań naszych i innych członków grupy.

Kultura zwiera modele.

Model to pewne symboliczne przedstawienie obrazu pewnego pożądanego stanu rzeczy, o którym wiadomo, że w rzeczywistości nie występuje a służy do oceny zjawisk i stanów rzeczy zachodzących w rzeczywistości. Cechy: ZNACZENIE MIERNIKA< ZNACZENIE OPISOWE.

2 techniki badania społeczeństwa

1. w ramach struktury społecznej wyróżniamy jakieś kategorie np. różnice płci, zawodowe- badamy w sposób całościowy

2. wyodrębniamy jakiś segment danej kultury i koncentrujemy się na tym segmencie, ale analizujemy go w przekroju całej populacji

Podział dziedzin kultury:

Wg Kłoskowska

1. Bytu- ta część, która dotyczy relacji z naturą, zaspokojenie potrzeb, dystrybucja dóbr

2. Społeczna- relacje do struktury społecznej umożliwia funkcjonowanie w środowisku społecznym

3. Symbolicznym- w węższym znaczeniu ta cześć kultury która odnosi się do wyższych potrzeb człowieka, podstawowe pojęcia to idee, wartości, związane z zaspokojeniem potrzeb wyższych

Znaki ( szersze rozumienie) to każdy przedmiot, zjawisko które ludzie odnoszą do czegoś innego. Stosunek znaczonego do znaczącego- znak musi być dostrzegalny aby coś oznaczać.

Znaki:

*instrumentalne same nie znaczą pełnią funkcję pomocniczą.

*symbole(szersze pojęcie) same coś znaczą. Taki znak w stosunku, do którego ludzie określają zawartość znaczeniową.

*symbole( węższe pojęcie) to takie znaki które symbolizują wartości szczególnie cenne, respektowane przez społeczność które przez to nabierają samoistnej wartości. ( sam nośnik znaczenia staje się ważniejszy).

Język jest podstawowym systemem symboli - symbole mają charakter umowny i konwencjonalny.

Znaki i symbole tworzą systemy, układy:

1. język- system językowy

2. systemy znaków technologicznych

3. wartości

4. systemy przekonań ( sądy, poglądy, idee), odnoszone do konkretnych sytuacji.

5. system norm, ( w jakim sposób dążyć do osiągnięcia wartości)

6. system wiedzy, zasady, informacji

Podział kultury: / w zależności od procesu kształtowania się różnorodnych form kultury/

1. Pierwotny układ kulturowy charakterystyczny dla najmniej skomplikowanych małych struktur społecznych, kultura pojmowana w sposób całościowy, jest to układ zamknięty, autonomiczny, granice przestrzenne uniemożliwiają przekaz treści kultury. Na tej podstawie kształtuje się kultura symboliczna. Treści przekazywane są w sposób bezpośredni, symboliczny. Kultura postrzegana holistycznie-, jako całość.

2. Układ kultury wędrownej ( średniowiecze) podział na twórców i odbiorców kultury:

• Obserwujemy zróżnicowanie treści i form przekazy ( dla elity i dla mas)

• Pojawiają się ośrodki upowszechniające kulturę i naukę ( szkoły, uniwersytety)

• Przekaz bezpośredni oraz za pośrednictwem treści symbolicznych ( obraz, sztuka, słowo pisane)

3. Układ związany z przekazem kultury symbolicznej za pośrednictwem znaków ; przekaz pośredni przy pomocy znaków symboli , nośników (druk, fale radiowe)

Podział kultury w odniesieniu do dróg przekazu kultury:

1. Układ bezpośredni i spontaniczny:

• Zarówno nadawca i odbiorca wymieniają się rolami

• W życiu codziennym, osobiste relacje

• Najczęściej w mikrostrukturach

2. Układ bezpośredni:

• Współobecność w czasie i przestrzeni twórców i odbiorców

• Podział wyraźny na twórców i odbiorców

• Kontakt twórcy, odbiory jest określony za pomocą procedur

• Twórca musi mieć specjalistyczne kwalifikacje

3. Układ pośredni; kontakt między tzw. odbiorcą a twórcą następuje za pomocą narzędzia (obraz, książka)

3 Formy kultury ( na podstawie podziałów kultury)

1.Przekaz o charakterze symbolicznej, kultura bytu, społeczna

2. Kultura symboliczna o charakterze elitarnym

3. Rozpowszechnienie treści za pomocą narzędzi kultura masowa

Kultura zawsze jest tworem społecznym. Podwójny związek : społeczeństwo tworzy kulturę i kultura kształtuje społeczeństwo. Podziały na kulturę są zawsze wynikiem podziałów społeczeństwa.

Efekty wielości kultury

1. konflikt kultur zjawisko naturalne , postrzeganie własnego środowiska życia jako naturalne przekłada się na stereotypy, uprzedzenia. Niepewność wobec osób z obcych kultur ze względu na małą przewidywalność ich działań. Często łączy się to z agresją.

2. subkultury, podkultury zespół regularności kulturowych występujących w dowolnej zbiorowości, która jest mniejsza od większej zbiorowości, będącej podstawą wyodrębnienia danej kultury. Może mieć różny stosunek do ogólnej kultury:

*może być dostosowana

Przeciwstawianie się, negocjacja szerszej kultury społecznej- subkultura alternatywna, kontrkultura.

3. sprzeczności kulturowe kultura cechu się niespójnym zbiorem wartości, sprzeczności i treści.

4. etnocentryzm skłonność do wynoszenia własnej kultury ponad inne i traktowania jej jako przewyższającej wszystkie inne oraz ocenie praktyk innych kultur według norm własnej kultury.

5. relatywizm kulturowy :

* relatywizm jako zasada metodologiczna

*relatywizm jako zasad światopoglądu

*jako teoria i filozofia człowieka

*jako relatywizm wartości

Kultura masowa cechy:

• Odnosi się ją do relacji rynkowych oraz koncepcji człowiek racjonalnego (ekonomicznego)

• Kultura traktuje się, jako towar to co bierzemy to produkty kultury są one poddane pewnym regułom podaży i pobytu

• Nabywcy kultury są traktowani jako konsumenci dóbr kultury

2 poziomy konsumpcji:

*powszechna- masowa, szerokie liczby odbiorców

*elitarna- wąski zakres kultury, która odpowiada wysublimowanym gustom, odpowiada kanonom sztuki, obudowana krytyką i recenzją.

Im bardziej masowa konsumpcja tym większe zyski, zysk powoduje obniżenie cen produktu.

Mechanizmy zwiększające popyt na wytwory kultury:

*Reklama - działa na sferę wyobraźni, emocji

*Stworzenie odpowiedniej krytyki ( służy kreowaniu gwiazd artystów) narzuca opinie zewnętrznych autorytetów.

*rozbudowanie potrzeb uczestnictwa w kulturze- akt świadomości, tworzący stałe tendencje

Konsekwencje traktowania kultury jako towaru:

1. W ramach kultury rozwija się przemysł rozrywkowy i formy rekreacyjno-…

2. Następuje regres kultury ambitnej ( silny podział między kulturą ambitną i popularną)

3. Komercjalizacja kultury powoduje ryzyko obniżenia smaku estetycznego odbiorców i obniżenie wartości kultury.

-każda treść kultur ma tendencje do rozpowszechniania

-zaczyna być cenne w kulturze to czym żyje społeczeństwo

-powiązanie powszechności kultury ze sposobem wytworzenia dóbr kultury

-twórczość zaczyna przyjmować charakter powielania, odtwarzania treści.

-zbliżenie się środowisk twórców i odbiorców

-wpływ mediów na charakter współczesnej kultury -kultura ma charakter popularny

- homogeniczność treści

-obniżenie poziomu prezentowanych treści kulturowych

-kultura masowa staje się kontrastem dla kultury elitarnej

-standaryzacje treści, która jest efektem standaryzacji treści

-segmentacja treści kulturowych (w kulturze masowej)

-przeciwstawienie k. masowej kulturze wcześniejszej - tradycyjnej, ludowej-wielokulturowość.

2 konteksty kultury masowej:

- konserwatywny- ma negatywny, pejoratywny, charakter niski, niewysublimowany

- socjalistyczny - ma charakter pozytywny, to zdrowa część kultury.

Wg Fishe kultura masowa

- splot różnorodnych działań w celu dotarcia do różnych grup ludzi, a zarazem jest wynikiem kultywnego żądania ludzi otrzymywania społecznego sensu i przyjemności.

Kultura masowa:

-musi mieć charakter uniwersalny, treści postrzegane jednakowo przez członków różnych kultur

-nadmiar rzeczy błahych,

-poczucie niedoboru wiedzy (dostosowanie do różnych poziomów wiedzy odbiorców)

-wiele niedopowiedzeń treści, które wymagają postaw moralnych,

-nie ma przekazu autorytarnego - jest propozycja, zachęta.

-relatywizm kulturowy,

-brak ciągłości kulturowej,

-środki transmisji kultury decydują o kształcie kultury.

Rola kultury popularnej:

1. Miejsce sztuki we współczesnej kulturze,

2. Pojęcie popularności i jej postrzeganie

3. Wartości utworów obecnych w mass mediach?

Ad.1. Wg Wojnar

Sztuka - to istotna odmiana bycia człowiekiem, to podstawa estetycznej samowiedzy człowieka i punkt wyjścia dla bardziej świadomego kierowania własnym życiem. Wzbogacanie własnego życia i nadawanie mu piętna, niepowtarzalnej indywidualności. Sztuka zaczyna zanikać z obszaru kultury popularnej, przestaje sztuka być dominująca- staje się kategorią elitarną. Podział na sztukę elitarną i zastępującą ją sztuką popularną, która jest dostosowana do możliwości percepcji odbiorców masowych, sztuka określona jako niska. Twórczość artystyczną zastępuje produkcja na skalę masową - tania rozrywka.

Ad.2.

Popularność i jej faktyczne dotarcie do odbiorcy jest jednym z głównych czynników rozwoju kultury. Rozwój kultury wyznaczają 3 czynniki:

1. Nowa oryginalna twórczość

2. Wprowadzenie dzieł do obiektywnie dostępnego obiegu

3. Faktyczne dotarcie do odbiorcy (zaistnienie, udostępnienie i odbiór danego dzieła w miarę szeroki i dogłębny. Jest to pełny proces interioryzacji treści zawartych w dziele aby mogły powodować przemiany osobowości odbiorców zmianę ich postaw oraz rozwój nowych wartości.

Popularność to sława, rozgłos, uznanie społeczne.

Im forma utworu łatwiejsza tym bardziej upowszechniana. Bardzo ważny jest też poziom odbiorców ich cech, kwalifikacji aspiracji, wiedzy ogólnej, który pozwala na przyswojenie treści podawanych przez media.

2 pułapki twórców:

-twórcy za wszelka cenę chcą stworzyć cos nowego, zaszokować odbiorców aby mieć przepustkę do sławy.

-artyści powielają chwytliwe treści przekazu, które wcześniej zostały uznane za tą by być pewnym , że zostanie to przyjęte.

Ad.3. Dwa aspekty upowszechniania:

-media popularyzują dzieła artystyczne ale dostosowanych do specyfiki środka przekazu.

-media tworzą nowe oryginalne dzieła; są tworzone przez media lub na potrzeby mediów.

Media są ukierunkowane na poziom odbiorców treści: łatwe, przystępne, estetyczne treści , liczy się oprawa.

Kultura popularna- funkcje:

1) rozwojowa- powoduje rozwój i wyrównanie poziomu rozwoju społecznego

- Globalizm- ujednolicanie treści

- Społeczeństwa ulegają ciągłym przemianą, a wraz z nimi zmienia się kultura

- Nadmiar treści- towaru

2) Segmentacja audytorium (odbiorców) profilowanie treści pod typ odbiorców

3) Nie można lekceważyć kultury masowej bo jest ona odbiciem struktury społeczeństwa i odbiciem stanu zapotrzebowania na kulturę

4) Trzeba popatrzyć na kulturę masową jako nośnik wartości- każdy indywidualnie odbiera treści

Komunikowanie masowe (odkrycie druku- moment przełomowy)

Początkowo komunikacja masowa było to głównie słowo pisane. Dzisiaj to też radio, TV, telefon, Internet

Cechy komunikowania masowego:

a) użycie skomplikowanych środków technicznych i zespoły nadawców, które wykorzystują te środki aby przekazać treści. Postrzeganie środków masowego przekazu jako:

- instytucja społeczna- zespół ludzi powiązanych celem. 2 elementy :

1- zespoły twórców

2- techniczne środki produkcji i dystrybucji przekazu

- masowość odbioru- skierowanie rozpowszechnionych treści do liczebnie wielkich i społecznie zróżnicowanych i rozproszonych przestrzennie odbiorców

- jednokierunkowość i niesymetryczność przekazu, wyraźny nadawca i rozproszony odbiorca, nadawca nie ma kontaktu z odbiorcą.

-masowość produkcji i dystrybucji przekazu, zbiorowy nadawca- zespół osób emitujących komunikat, nadawca zbiorowy działa w otoczeniu innych podmiotów.

- każda forma komunikowania prze użyciu środków masowego przekazu jest nastawiona na jak najszerszy krąg odbiorców- koszty produkcji

- porządkowanie treści- pakietowanie przekazu, porcjowanie materiału aby je zrozumieć, periodyczność przekazu wiemy kiedy spodziewać się jakiegoś przekazu

- ciągłość i nieprzerwaność działania

- zużycie moralne- trwałość produktu po pewnym czasie się nudzi

- brak możliwości oddziaływania na wagę danego problemu

Jak media wpływają na społeczeństwo:

- społeczeństwo jest silnie związane z kulturą

- instytucje społeczne- media a społeczeństwo, media jako przekazywanie treści kultura a społeczeństwo

- postrzeganie mediów jako lustra- media są odbiciem struktury społecznej. Takie same stosunki jak są w społeczeństwie odnajdziemy w mediach np. demokracja

- media są z jednej strony elementem rozwoju a z drugiej zniewolenia społecznego

- media modelują nastroje społeczne

- są elementem zmian społecznych. Wspólnie musimy postrzegać rzeczywistość aby być społeczeństwem, dotyczy to też mediów

- Standaryzacja zachowań- zachowania obserwowane w mediach uważamy za zachowania większości

- poziom wiedzy- media dostarczają wiedzy o świecie, społeczeństwie, o przeszłości i przyszłości, teraźniejszości

- media pośredniczą miedzy zwykłym obywatelem a światem zewnętrznym

Społeczna Mediacja kontekstu społecznego, 4 procesy:

1. dotyczy przekazywania informacji z tzw. „drugiej ręki”

2. starania podejmowane przez instytucje, które chcą się komunikować ze społeczeństwem aby realizować swoje cele

3. mediacja zawsze zakłada jakąś formę stosunku społecznego, relacji- jest to odległe bezosobowe

4. mediacja nigdy nie jest procesem neutralnym, zawsze mamy do czynienia z zabarwieniem treści- media nie są obiektywne

2 modele komunikowania się:

1. (nadawca, odbiorca, komunikat) Istnieje wielość zjawisk, wydarzeń, które pozostają w różnym stopniu dostrzeżenia. Percepcje (postrzeżenia)- każde wydarzenie jest postrzegane.

2. (nadawca, komunikat, odbiorca) Komunikat trafiający od nadawcy do odbiorcy jest zmodyfikowany przez zawodowego komunikatora. Informacje zwrotne. Rola nadawcy polega na selekcji treści ważnych. Percepcje każdy z nas ma inną ale percepcja wybrana przez nadawcę staje się obowiązująca. Zawodowi komunikatorzy pełnią rolę celebrytów.

Role mediów są określane metaforycznie:

- media jako okno- na fakty, przeżycia innych, które bez mediów są niedostępne

- media jako lustro wydarzeń- stanowią odbicie tego jacy jesteśmy i w jakich czasach żyjemy. Można nim sterować przez nadawcę co w tym lustrze zobaczymy

- media jako filtr- nie wszystkie treści znajdą się w mediach, są tam tylko treści właściwe tylko to co chcą

- media jako drogowskaz- pełnią rolę opiniotwórczą, pokazują jak mamy interpretować fakty

- media jako ekran, bariera- media mogą nas oddzielić od rzeczywistości, nie docierają do nas realia

Teoria relacji mediów i rzeczywistości społecznej:

1. Teoria optymistyczna- media jako wprowadzanie zmian, poszerzanie wolności, różnorodności, tendencje odśrodkowe, fragmentaryzacje społeczne

2. Teorie- tendencje dośrodkowe, wprowadzające ład

Media a zmiana społeczna:

Teoria klasyczna- teoria społeczeństwa masowego: Media mają znaczny wpływ na społeczeństwo, które jest podatne na manipulację. Jest to świadoma manipulacja przekazywana przez nadawcę, który kieruje się własnym interesem. Społeczeństwo masowe jest postrzegane jako pasywny odbiorca. To proces jednokierunkowy bez możliwości informacji zwrotnej. Nadawcy są profesjonalistami. Komunikowanie masowe wynika z instytucji zcentralizowanych. Stosunek między nadawcą i odbiorcą nie jest oparty na regułach moralnych. Usługa dobrowolna, nieodpłatne. Odbiorca masowy to zbiór jednostek chaotyczny, podatnych na wpływy, homogeniczny odbiór treści zróżnicowanego tłumu. Media wywołują zmianę społeczną ale zależnie od woli nadawców. Media są manipulatorami.

Teoria Marksistowska mediów masowych- Media masowe to środki produkcji, które są w posiadaniu grup panujących w społeczeństwie- kapitalistów. Klasa panująca narzuca pozostałym klasom własne idee za pośrednictwem masowego przekazu. Media służą podziałowi klasowemu społeczeństwa. Media podlegają takim samym prawom jak inne środki produkcji.

Teoria Leninowska (wariant Marksistowskiej)- Media pełnią funkcję integracyjną i służą do walki klasowej np. prasa. Media mogą wykorzystać klasy słabsze.

Teoria strukturalno- funkcjonalistyczna mediów i społeczeństwa- Media są potrzebne do realizacji potrzeb jednostek i struktur społecznych np. potrzeba hierarchii, integracji. Społeczeństwo jako sprawnie działający układ, którego jednym z podzespołów są media. Media nie są podległe wpływom. Stanem właściwym społeczeństwa jest ład i porządek- media konserwują ten stan społeczny, kontynuują (nie ma zmian).

3 funkcje komunikacji masowej:

- nadzór nad otoczeniem- kontrola społeczna

- koordynacja elementów systemu społecznego

- transmisja kultury

5 obecnych funkcji:

- informacyjna

- interpretująca

- kulturowa

- rozrywkowa

- mobilizacji (w sytuacji zagrożenia)

Krytyczna teoria polityczno- ekonomiczna

Media są elementem systemu politycznego i gospodarczego. Wszystkie procesy obserwowane w sferze gospodarczej przekładają się na media. Media są nastawione na zysk. Są wykorzystywane do celów politycznych.

Zasady działania mediów masowych:

1. Występuje wielostronny związek między komunikowaniem masowym a różnymi elementami systemu społecznego

2. System medialny jak i jego relacje z pozostałymi elementami struktury społecznej nie są jednoznaczne

3. Komunikowanie masowe jest zjawiskiem dynamicznym, nie można go traktować jako coś zamkniętego, statycznego

4. Komunikowanie masowe trzeba analizować w sposób diachroniczny czyli uwzględniając czynnik czasu

Media a struktura społeczna 3 zależności:

1. środki komunikowania masowego zawsze są uwarunkowane rozwojem techniki

2. występuje zgodność charakteru regulacji mediów ze strukturą własności społeczeństwa

3. środki masowego komunikowania pełnią rolę służebną wobec gospodarki oraz struktury politycznej

3 prawidłowości działania mediów:

1. występuje zależność między formą środków masowego przekazu a poziomem swobody występującym w społeczeństwie

2. zawartość ogółu przekazów masowych ma charakter ideologiczny

3. zależność środków masowych od systemów normatywnych zarówno tych sformalizowanych jak i tych nie skodyfikowanych (obyczaje itp.) zawierają system kar i nagród.

Relacje rodzina - kultura

Odstawowym warunkiem rodziny jest:

1. Typ gospodarki

2. Warunki społeczne

3. Poziom rozwoju społecznego

4. Kultura danej społeczności

5. Tradycja

6. Normy kultury

7. Zasoby środowiska

8. Sytuacja demograficzna

2 elementy, które zawsze występują w konstrukcji rodziny:

• Rdzeń rodziny stanowi związek kobiety, mężczyzny i dzieci, które z tego związku pochodzą.

• Powszechne tabu kazirodztwa, zakaz utrzymywania stosunków seksualnych z bliskimi krewnymi - INCEST (obcowanie płciowe).

Z następujących powodów:

• Biologicznych - choroby genetyczne,

• Społecznych - wzrost konfliktów wewnątrz rodzin,

• Zacieranie się ról społecznych i podziałów pokoleniowych,

• Zacieranie jasności dziedziczenia,

• Szukanie partnerów poza rodziną, sprzyja rozszerzaniu sieci relacji społecznych.

Rozmaitość form, wzorów rodzin.

Różnice dotyczą:

1. Postaci małżeństwa,

2. Reguł dziedziczenia,

3. Różnic zamieszkiwania

4. Typ władzy

5. Zasady doboru małżeństwa.

Ad. 1.

Postacie małżeństwa - formy małżeństw:

• Małżeństwo monogamiczne - związek jednego mężczyzny i …..

• Małżeństwo poligamiczne 2 warianty:

• Poligynia - związek 1 mężczyzny z kilkoma kobietami,

• Poliandria - związek 1 kobiety z kilkoma mężczyznami.

Funkcja porządkująca form małżeństwa.

Forma małżeństwa monogamicznego dominuje na świecie - jest najbardziej ekonomiczna. Z poligynią mamy do czynienia tam gdzie jest większe rozwarstwienie, hierarchiczność społeczna. Posiadanie wielu żon świadczy o wysokim statusie materialnym. Najmniej popularna jest poliandria.

Ad. 2.

Reguły dziedziczenia.

• Dziedziczenie patlinearne - dziedziczenie potomków w linii męskiej.

• Matlinearne - potomkowie w linii żeńskiej dziedziczą.

• Bilateralne dziedziczenie - potomkowie płci męskiej i żeńskiej dziedziczą po równo.

• Primogenitury - dziedziczy najstarszy potomek.

Ad. 3.

Miejsce zamieszkania (tuż po zawarciu małżeństwa)

• Rodzina matrylokalna - po zawarciu związku małżeńskiego mężczyzna przenosi się do rodziny żony.

• Rodzina patrylokalna- żona przenosi się do rodziny męża.

• Rodzina neolokalna- małżonkowie tworzą nowe ognisko rodzinne.

To gdzie mieszkamy wpływa na wielkość rodziny:

• Rodzina mała (elementarna, nuklearna) - dwupokoleniowa - rodzice, dzieci.

• Rodzina wielka - oprócz dwóch pokoleń, występują dalsi krewni, wstępni, czeladnicy itp.

Ad. 4.

TYPY WŁADZY.

• Rodzina patriarchalna - o sprawach rodziny decyduje ojciec, mąż.

• Rodzina matriarchalna - o sprawach rodziny decyduje matka, żona.

• Rodzina partnerska - wspólnie podejmowanie decyzji.

Ad. 5.

Dobór małżeński - reguły doboru, kto z kim może zawrzeć związek małżeński. Zakazy poślubiania partnerów z poza własnej grupy, postrzeganych w kategoriach etnicznych.

• Endogamia - zawieranie małżeństw w obrębie własnej zbiorowości.

• Egzogamia - nakaz poszukiwania małżonków poza własną zbiorowością (społeczności ekspansywne).

Mezalians - w przypadku gdy ktoś naruszył zasady doboru małżeńskiego.

ROLE SPOŁECZNE W RODZINIE

Pozycje i role społeczne wyznaczają ramy zachowań i kontroli społecznej, grupy społecznej jaką jest rodzina.

Z każdą pozycją w rodzinie wiążą się relacje z zewnętrznym otoczeniem.

Role przekładają się na funkcje związane z socjalizacją.

Relacje modelowe w rodzinie - wyznaczone kulturą.

Relacje faktyczne - warunki społ.

Role społeczne w rodzinie - zespół oczekiwanych zachowań poszczególnych członków rodziny.

Podejście strukturalno-funkcjonalne: rodzina jako struktura, zespół pozycji i ról społecznych.

ROLE SPOŁECZNE są scenariuszem pozycji społecznej:

• Rola ojca - utrzymanie rodziny, podejmuje decyzje, odpowiada za wychowanie i wykształcenie dzieci, odpowiedzialność za rodzinę przed instytucjami formalnymi, wierność.

• Rola matki - troska o wychowanie i opieką nad dzieckiem, prowadzenie i dbanie o dom, łagodzenie konfliktów, integracja, bezpieczeństwo emocjonalne.

• Rola dziecka - posłuszeństwo, szacunek wobec rodziców, pomoc rodzicom, wykonywanie zadań związanych z socjalizacją - nauka.

• Rola dziadków - pomoc rodzinie - opieka nad wnukami.

Władza w rodzinie - deklarowany model, to rodzina partnerska, w rzeczywistości dominuje model patriarchalny - szczególnie w społecznościach małych.

AUTORYTET RODZICÓW - uznawane w rodzinie poważanie i wpływ na życie tej rodziny wynikający z przekonania o walorach rodziców. Autorytet może być uznawany spontanicznie, lub na zasadzie wymuszenia posłuszeństwa. Jest szczególnie ważny w przypadku socjalizacji dzieci. Autorytet jest najczęściej pochodną pozycji i roli społecznej .

Autorytet matki jest uznawany spontanicznie.

Autorytet ojca jest także spontaniczny, szczególnie jeśli ma silną pozycję społeczną, utrzymuje rodzinę.

Z autorytetem wiąże się kontrola społeczna. Im silniejszy autorytet tym większa, efektywniejsza kontrola.

SOCJALIZACJA W RODZINIE.

Socjalizacja jest podstawową funkcją rodziny, jest przeprowadzona spontanicznie.

Zadania w obrębie socjalizacji:

1. Rodzina przekazuje młodemu pokoleniu wiedzę o świecie przyrodniczym, społecznym i kulturowym.

2. Przekazuje umiejętności dotyczące zachowań społecznych.

3. Rodzina kształtuje umiejętności i nawyki posługiwania się materialnymi przedmiotami codziennego użytku (wprowadza w cywilizację techniczną).

4. Rodzina przekazuje i utrwala normy, wzory zachowań oraz wymaga od swoich członków dostosowania się do nich.

5. Wpływ rodziny na kształtowanie kompetencji społecznych.

6. Wprowadzanie w szersze struktury społeczne.

7. Przekazywanie wartości i wzorów zachowań.

8. Motywacja i aspiracja życiowa.

9. Poglądy, normy, wartości, wzory zachowań - przekazywanie.

Środki jakie rodzina wykorzystuje w procesie socjalizacji:

1. Przykład naśladownictwa,

2. System nakazów i zakazów,

3. Działalność inspirująca ze strony osób socjalizujących,

4. System kontroli społecznej oparty na mechanizmie nagrody i kary.

Wzajemne relacje:

• Harmonia - wychowanie małych dzieci.

• Konflikt - wejście dziecka w szersze struktury społeczne, konflikt pokoleń.

Postawy w rodzinie:

O sposobie funkcjonowania świadczą postawy i przekładają się na proces socjalizacji.

Relacje w rodzinie są przenoszone na relacje zewnętrzne.

Postawy rodziców wobec dzieci:

- stosunek emocjonalny

- rozumienie autorytetu

Postawa rodzicielska - tendencja do specyficznego zachowania się rodzica wobec dziecka.

1. Postawa macierzyńska

2. Postawa ojcowska

TYPOLOGIA POSTAW RODZICIELSKICH

(wg Kanner):

• Postawa akceptacji i miłości - właściwa.

• Jawne odrzucenie.

• Perfekcjonizm (rygorystyczne przestrzeganie reguł).

• Przesadna opiekuńczość (wyręczanie itp.)

Wg Ziemskiej - polska typologia postaw rodzicielskich.

• Postawy prawidłowe (akceptacja dziecka, współdziałanie, dawanie dziecku rozumienia swobody, uznanie praw dziecka).

• Postawy nieprawidłowe (postawa odtrącająca, unikająca, zbyt wymagająca, nadmiernie chroniąca).

Korzyść w rozwoju dziecka pozawala przypisywać poszczególne zachowania do tych dwóch kategorii.

POSTAWY RODZICIELSKIE:

POSTAWY PRAWIDŁOWE (pozytywne):

1. Postawa akceptacji dziecka - akceptuje się dziecko takim jakim jest (zalety i wady), rodzice rozumieją trudności i sukcesy, dają dziecku swobodę, ale są gotowi udzielać pomocy.

2. Postawa współdziałania - postawa aktywna, chęć uczestnictwa w życiu dziecka, zainteresowanie i zaangażowanie rozwojem dziecka. Postawa zachęcania dziecka do zajmowania się sprawami domu. Odpowiedzi na pytania dziecka, dyskusja, wymiana poglądów.

3. Postawa rozumnej swobody - dostrzegamy, że dziecko jest aktywne, wypełnia obowiązki, dlatego pozwalamy mu na inicjatywę, swobodę zgodnie z jego wiekiem rozwojowym. Swoboda wzrasta w miarę wieku i nabywania wiadomości.

4. Postawa uznania praw dziecka - akcentowanie podmiotowości dziecka, że jest pełnoprawnym członkiem rodziny. Nauka odpowiedzialności, rzetelności. Akcentuje rozumienie pozycji dziecka w rodzinie.

POSTAWY NIEPRAWIDŁOWE (negatywne):

Skutkują w wieku późniejszym niewłaściwymi cechami osobowości.

1. Postawa odtrącenia - gdy dziecko pojawia się w niewłaściwym momencie, rodzicie nie są gotowi. Projekcja stanów emocjonalnych na dziecko. Surowość, kary niewspółmierne do winy, brak pochwał za właściwe zachowanie, wytykanie zachowań niewłaściwych, każda porażka dziecka jest wyśmiewana.

2. Postawa unikająca - jest wynikiem sytuacji, gdy rodzice nie radzą sobie z wychowaniem dziecka, lub gdy nie mają dla niego czasu i dziecko pozostaje samo sobie. Powoduje to dystans między rodzicami i dzieckiem, brak więzi emocjonalnej. Inne osoby zastępują rodziców: dziadkowie, opiekun, chłód emocjonalny.

3. Postawa nadmiernie chroniąca - wynik siły więzi emocjonalnych rodzice - dziecka. Chęć utrzymywania stałego, bliskiego kontaktu, bez względu na wiek dziecka. Pustka społeczna - rodzice izolują dziecko o środowiska. Nadmierna troska o stan zdrowia, potrzeby dziecka - co powoduje oschłość za względu na zakazy. Uniemożliwienie samodzielności i odpowiedzialności dziecka, powoduje egocentryzm - postrzeganie dziecka jako ideał.

4. Postawa nadmiernie wymagająca - charakterystyczna dla osób o wysokiej pozycji społecznej, którą osiągnęły dzięki swej pracy. Wygórowane ambicje, wyznaczanie dziecku wysokich progów osiągnięć, presja na sukces. Rozbudowany system kar i nagród. Podporządkowanie dziecka woli rodziców i stała kontrola.

DZIECKO KONSEKWENCJE - POSTAWY NIEPRAWIDŁOWE.

1. Odtrącenia - dziecko jest bardziej agresywne, nieposłuszne, tendencja do kłamania. Problemy osobowościowe, trudność przejawiania uczuć wyższych, skłonność do zachowań dewiacyjnych, zespoły nerwicowe.

2. Unikająca - trudności w nawiązywaniu właściwych relacji uczuciowych z innymi osobami, brak umiejętności koncentracji, wytrwałości. Nieufność wobec otoczenia, łatwość wchodzenia w konflikty. Brak umiejętności budowania kontaktów towarzyskich.

3. Nadmiernie chroniąca - opóźnienie dojrzałości emocjonalnej i społecznej, uzależnienie od rodziców, bierność wobec świata, egocentryzm.

4. Nadmiernie wymagająca - brak wiary we własne siły, podatność na lęki, przewrażliwienie na swoim punkcie, uległość wobec autorytetów zewnętrznych, niepewność w działaniu, pobudliwość, trudności w szkole z relacjami z otoczeniem. Bunt lub wycofanie.

DZIECKO - POSTAWY PRAWIDŁOWE.

1. Akceptacja - umiejętność wchodzenia w trwałe relacje społeczne, umiejętność okazywania uczuć, poczucie własnej wartości, skłonność do współpracy, pewność siebie.

2. Współdziałanie - uczy zaufania dziecka wobec rodziców, a za tym budowania prawidłowych relacji z otoczeniem. Uczy otwartości i dostrzegania potrzeb innych. Dziecko jest chętne do współpracy.

3. Postawa rozumnej swobody - uczy odpowiedzialności, inteligencji społecznej, łatwo przystosowuje się do nowych sytuacji. Chęć pokonywania przeszkód, osiągania coraz wyższych celów. Umiejętność konsekwencji. Dusza towarzystwa. Podejmowanie wyzwań.

4. Uznanie praw dziecka - lojalność i solidarność wobec rodziny. Buduje partnerskie relacje z otoczeniem - dostrzeganie zależności, podejmowanie twórczości, kreacji w relacjach społecznych.

Właściwe postawy umożliwiają budowanie właściwych cech w socjalizacji wtórnej.

Umiejętność percepcji - rodzicie mogą być przekonani, że prezentują postawy właściwe, ale dziecko może to odczytać inaczej - błędna komunikacja.

Rodzina - podstawowy element struktury społecznej i pozostaje pod presją tych struktur społecznych.

GRUPA SPOŁECZNA.

Rola grupy społecznej w procesie socjalizacji - są naturalnym środowiskiem życia (od pierwotnych po celowe) biorą udział w procesie socjalizacji.

Grupa - podstawowa forma życia społecznego zbiorowego. Grupy kształtują cechy poszczególnych jednostek.

Czym różni się grupa od zbiorowości - PRZECZYTAĆ!!!

Grupy mają charakter trwały przez struktury wewnątrzgrupowe - schematy zależności wyznaczony pozycjami, rolami. Grupa jest powiązana więzią społeczną.

Grupa społeczna - pewna liczba osób powiązanych systemem stosunków, uregulowanym przez instytucje, posiadającym pewne wspólne wartości i oddzielone od innych zbiorowości pewną zasadą odrębności. (wg Szczepańskiego).

• Warunkiem powstawania grupy jest pojawianie się struktur wewnątrzgrupowych.

• W grupie można wyodrębnić, system wartości wspólny dla grupy, poczucie przynależności, identyfikacji oraz odrębności.

• Grupy łączą osoby o podobnym wzorze osobowym, osoby o podobnych cechach fizycznych, światopoglądowych, demograficznych, moralnych - określony zakres praw i obowiązków, sztywny układ pozycji i ról społecznych.

3 główne cechy grupy społecznej:

1. Grupa wyznacza podstawowe cechy, funkcje swoich członków (kto może stać się członkiem? Jaka jest jego rola?)

2. Ma określone ośrodki skupienia - wokół których grupa się integruje np. niematerialne idee, światopogląd, materialne urządzenia.

3. Grupa ma określone zadania do zrealizowania oraz system kontroli i organizacji wewnętrznej.
   

---