Zarządzanie

Emocjami

Spis Treści: str:

1. Pojęcie emocji 3.

2. Teorie emocji 4.

a. Teoria Jamesa - Langego 4.

b. Teoria Canzona - Barda

c. Dwuczynnikowa teoria Schachtera i Singera 5.

d. Koncepcje emocji Lazarusa 6.

e. Poznawcze teorie emocji 7.

3. Cechy procesów emocjonalnych 7.

a. Znak emocji 7.

b. Intensywność procesów emocjonalnych 7.

c. Treść emocji. 8.

4. Ekspresja Emocji 8.

5. Inteligencja emocjonalna 8.

a. Trzy główne modele inteligencji emocjonalnej 9.

b. Inteligencja emocjonalna jako zbiór cech osobowości 9.

6. Podsumowanie 11.

7. Literatura 12.

1. Pojęcie emocji

Obecnie w nauce jest wiele definicji emocji, ale za najbardziej nie kontrowersyjną uważa się definicję, którą podaję za Tomaszewskim. Mówi ona, że „emocja jest subiektywnym stanem psychicznym uruchamiającym priorytet dla związanego z nią programu działania. Jej odczuwaniu towarzyszą zwykle zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz zachowania.

Mnie najbardziej spodobała się definicja norweskiego badacza Frijdy, która brzmi „Emocja jest zwykle wynikiem świadomej lub nieświadomej oceny zdarzenia jako istotnie wpływającego na cele lub interesy podmiotu. Emocja jest odczuwalna jako pozytywna, jeśli zdarzenie jest zgodne ze wspomnianymi celami i interesami, a negatywna - jeśli jest z nimi niezgodna.

Człowiek sam sobie reguluje swoje stosunki z otoczeniem. Ważna rolę pośrednicząca w regulacji odgrywają procesy emocjonalne. Dzięki emocją zjawiska świata zewnętrznego są odbierane ze względu na to, jak się mają wobec podmiotu, np. przynoszą mu szkodę lub pożytek. Odzwierciedlają one stosunek podmiotu do świata zewnętrznego. Mają one wpływ, jak podaje J. Reykowski na poziom energii, jaką organizm mobilizuje w danym momencie, oraz na to, czy energia ta będzie zużyta na zachowanie stanu rzeczy, który ją wyzwalał, bądź na likwidację tego stanu rzeczy.

Główne Aspekty Emocji:

* FIZJOLOGICZNY ASPEKT EMOCJI:

Symptomy	Emocja
Wzrost EDA Wzrost ciśnienia krwi Wzrost tętna Przyspieszony oddech Wzrost napięcia mięśni	Strach Radość Gniew
Spadek ciśnienia krwi Spadek tętna Oddech płytszy i wolniejszy Spadek napięcia mięśni	Smutek

* POZNAWCZY ASPEKT EMOCJI:

Symptomy	Emocja
Przekonanie, że jest się w niebezpieczeństwie	strach
Poczucie przyjemności, zadowolenia, satysfakcji	radość
Frustracja lub poczucie krzywdy	gniew
Przekonanie o bezradności, beznadziejności	smutek

* BEHAWIORALNY ASPEKT EMOCJI

Symptomy	Emocja
Unikanie, ucieczka lub znieruchomienie	strach
Dążenie (ku)	radość
Atak	gniew
Bierność, autodestrukcja	smutek

2. Teorie emocji

Klasyczne teorie emocji kształtowały się na przestrzeni ponad siedemdziesięciu lat. Rok 1969 był rokiem przełomowym , ponieważ wtedy właśnie zostały opublikowane wyniki eksperymentu Schachtera i Singera, od którego początek biorą atrybucyjne koncepcje emocji. Poczynając od późnych lat pięćdziesiątych Lazarus wraz ze swoimi współpracownikami przeprowadził serię badań eksperymentalnych nad stresem. W analizie wyników tych badań wykorzystywano pojęcie oceny poznawczej, które stało się punktem wyjścia dla wielu współczesnych poznawczych teorii emocji. Ocena poznawcza, która rozszerzona została na rolę procesów poznawczych w aktywizacji emocji, stała się przedmiotem ożywionych decyzji. Znalazły one odzwierciedlenie we współczesnych koncepcjach.

a. Teoria Jamesa - Langego

Graficzna prezentacja Teorii Jamesa - Langego

Emocje występują wtedy, gdy podmiot interpretuje swoje reakcje cielesne „Nie płaczę dlatego, że jest mi smutno - jest mi smutno, ponieważ lecą mi łzy”

Teoria Jamesa - Langego zaliczana jest do obwodowych teorii emocji, gdyż za źródło emocji uznaje działania, zmiany napięcia mięśni i zmiany w narządach wewnętrznych. Jeden z jej twórców James pisał: „jest nam przykro, ponieważ płaczemy, jesteśmy wściekli ponieważ uderzamy, boimy się ponieważ drżą nam kolana”.

Powstawanie uczuć, według Jamesa przedstawia się następująco:

• spostrzeżenie jakiegoś bodźca wywołuje zmiany fizjologiczne

• zmiany fizjologiczne, jakie pojawiły się pod wpływem danego zdarzenia, są następnie przestrzegane przez jednostkę.

• spostrzeżenie tych zmian jest przekazane w uczucie, które jest emocją.

James proces oceny przenosi w głąb organizmu. Taka kolejność zdarzeń uczestniczących w powstawaniu emocji była sprzeczna z mądrością potoczną, która przyjmuje, że uczucia są przyczyną zmian fizjologicznych. James natomiast uważał, że zmiany fizjologiczne są wcześniejsze i dopiero ich spostrzeżenie prowadzi do pojawienia się uczucia.

b. Teoria Canzona - Barda

Graficzna prezentacja Teorii Canzona - Barda

Emocje są wyłącznie poznawczymi zdarzeniami „Boję się, ponieważ wiem, że wilki są niebezpieczne”

Koncepcja Canzona - Barda, obok aktywacyjnej teorii emocji, należy do centralnych teorii emocji. Jako podstawę emocji, teorie te traktują zmiany w mózgu. W teorii aktywacyjnej emocje wiąże się z poziomem pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego, które regulowany jest prze układ siatkowaty ale o tym w następnym punkcie. Natomiast Canzon sformułował koncepcję, zgodnie z którą emocje są procesami zachodzącymi w jądrach wzgórza. Według niego siedliskiem emocji są ośrodki podkorowe. Ich pobudzenie nadaje poznawczym czynnościom kory emocjonalny komponent, gdyż we wzgórzu organizują się reakcje emocjonalne. Teoria Canzona i Barda przywróciła należytą wagę ośrodkom położonym w ośrodkowym układzie nerwowym. Mimo że w czasach, kiedy była tworzona, wiedza na temat mózgu emocjonalnego była znacznie uboższa, to jednak dzięki tej teorii zostały otwarte nowe perspektywy. Pojawił się bowiem problem: co takiego sprawia, że pewne bodźce wywołuje pobudzenie w ośrodkach odpowiedzialnych za powstawanie emocji. U Jamesa - Langego problem ten nie istniał, ponieważ w koncepcji tej przyjmowano, że bodźce rejestrowane są w sposób odruchowy i dopiero pojawienie się pobudzenia fizjologicznego, pozwala stwierdzić czy są one bodźcami emotogennymi. W teorii Canzona - Barda sprawa przedstawia się nieco inaczej - decyzja o tym, czy dany bodziec zostanie skierowany do wzgórza, musi być podejmowana stosunkowo wcześnie. Gdyby tak nie było, wówczas na każdy bodziec człowiek reagowałby w sposób emocjonalny, co zapewne nie byłoby specjalnie przystosowawcze.

c. Dwuczynnikowa teoria Schachtera i Singera

Graficzna prezentacja teorii Schachtera i Singera

Emocja powstaje w wyniku dwóch powiązanych, lecz niezależnych operacji poznawczych - oceny zdarzania i oceny reakcji fizjologicznych. Intensywność emocji uwarunkowana jest przez indywidualną ocenę reakcji fizjologicznych. Nieinterpretowane reakcje fizjologiczne powodują wzrost intensywności reakcji emocjonalnej

Nowe spojrzenie na proces powstawania emocji przedstawia dwuczynnikowa teoria emocji Schachtera i Singera. Postuluje ona, że emocje powstają w wyniku dwóch powiązanych, lecz niezależnych operacji poznawczych: oceny zdarzenia i oceny reakcji fizjologicznych. Intensywność emocji oraz ich znak uwarunkowana jest przez indywidualną ocenę reakcji fizjologicznych i kontekstu sytuacyjnego. Intensywność reakcji emocjonalnej wzrasta, gdy jednostka nie potrafi wyjaśnić swoich reakcji fizjologicznych. A zatem, w tym przypadku lęk byłby wynikiem interakcji pewnych procesów występujących wewnątrz organizmu (np. przyspieszone bicie serca) z informacjami docierającymi ze środowiska (np. spostrzeżenie psa) oraz informacjami zarejestrowanymi w doświadczeniu jednostki (np. ból spowodowany pogryzieniem przez psa w dzieciństwie).

d. Koncepcje emocji Lazarusa

Lazarus przyjmuje, że emocje są procesami, które stanowią wynik specyficznej relacji między organizmem a środowiskiem. Ani samo środowisko, ani sam organizm nie są warunkami wystarczającymi dla powstania emocji. Relacja między jednostką a otoczeniem pozwala na trafniejsze określenie procesów emocjonalnych niż odrębne traktowanie jednostki i jej otoczenia.

Emocja zawsze odwołuje się do pewnych istotnych cech relacji między człowiekiem a jego otoczeniem. Relacje te mogą dotyczyć świata fizycznego- społecznego. W większość emocji uwikłane są dwie lub więcej osób, połączone jakimś trwałym, ważnym związkiem. O ważności związku, a zatem o jego zdolności do generowania emocji, decyduje ważność tego, co się w nim dzieje, dla dobrostanu i celów przynajmniej jednej ze stron. Emocje pojawiają się tylko w takich układach relacji między jednostką a środowiskiem, które są dla jednostki źródłem potencjalnych korzyści lub szkód. Lazarus przyjmuje następujące założenia na temat natury relacji człowieka- otoczenie:

emocje to mechanizm adaptacyjny; zależą do działań motywacyjnych, poznawczych i zaradczych,

ocenę ważności zdarzenia wyznacza tzw. temat relacyjny, dotyczący stopnia dopasowania podmiotu do sytuacji; emocje wskazują na rodzaj szkody,

Teoria Lazarusa kładzie główny nacisk na procesy powstawania emocji, nie zajmuje się natomiast tym, w jakiej postaci emocje są reprezentowane w umyśle człowieka.

e. Poznawcze teorie emocji

Są to teorie utrzymujące, że emocje wynikają z interpretacji i wyjaśnień faktów, nawet bez pobudzenia fizjologicznego.

Poznawcze teorie emocji szczególny akcent położyły na wyjaśnienie relacji między procesami poznawczymi a emocjonalnymi. Rozważania te sprowadzono do odpowiedzi na dwa pytania:

* czy emocje poprzedzają poznanie czy jest odwrotnie ?

* czy emocje i poznanie są współzależne w ramach ogólnego systemu ?

-         procesy poznawcze uwikłane w powstawanie emocji

-         „niby emocje” - na skutek drażnienia jakiejś części CUN

Poznawczy punkt widzenia w podejściu do emocji wiąże się z poszukiwaniem takich procesów poznawczych, które uwikłane są w powstawanie emocji.

Najbardziej reprezentatywne stanowisko w tej kwestii zajmuje Izard. Według niego, można wyodrębnić cztery typy przetwarzania informacji:

a) komórkowy

b) organizmiczny

c) biopsychiczny

d) poznawczy

3. Cechy procesów emocjonalnych

Każdy proces emocjonalny zawiera trzy specyficzne cechy:

• znak emocji

• intensywność procesów emocjonalnych

• treść emocji.

Procesy emocjonalne wpływają w zasadniczy sposób na aktywność człowieka. Czasami mobilizują do działania, kiedy indziej działanie to utrudniają. Uczeni zajmujący się badaniami procesów emocjonalnych stwierdzili, że zmiany zachodzące pod wpływem tych procesów obejmują cały organizm.

a. Znak Emocji

Znak emocji. Osoby, przedmioty i zjawiska, które przyczyniają się zaspokojenia potrzeb człowieka, wywołują emocje i uczucia dodatnie. Emocje te występują w sytuacjach, gdy jednostka osiąga zamierzony cel, a także w sytuacjach optymalnej równowagi miedzy organizmem a środowiskiem. Człowiek na ogół dąży do przeżywania uczuć pozytywnych, ma tendencję do zbliżania się bodźców, które wywołują te emocje.
Emocje ujemne powstają wtedy gdy procesy regulacyjne ulegają zakłóceniom. Wszystko co utrudnia lub uniemożliwia zaspokojenie potrzeb jednostki wzbudza emocje i uczucia negatywne. Uczucia negatywne wywoływane są także przez sytuacje zagrożenia. Nie zawsze powodują wtedy dezorganizacje zachowania jednostki, przeciwnie - mogą ułatwiać mobilizacje organizmu i przeciwdziałać zachowaniom obronnym (np.: gniew prowokuje atak, lęk, ucieczkę). Człowiek niekiedy nie potrafi zabezpieczyć się przed przeżywaniem emocji ujemnych. W różnych okresach życia te same przedmioty i zjawiska, a także zachowania innych ludzi mogą być subiektywnie odczuwane bądź jako pozytywne, bądź jako negatywne, a zatem staja się przyczyną zupełnie odmiennych stanów emocjonalnych.

b. Intensywność przeżywania emocji

Wynika z określonego pobudzenia ośrodkowego układu nerwowego, czyli aktywacji. W zasadzie można mówić o kontinuum aktywacji - od skrajnego podniecenia emocjonalnego, którego przejawami mogą być napad wściekłości, panika, ekstaza - do zupełnego braku podniecenia, którego przejawem może być stan śpiączki czy tez głęboki sen. Wysoki czy niski poziom aktywacji nie zawsze uzewnętrznia się
w zachowaniu. Wzrost podniecenia może prowadzić do wzmożonej ruchliwości, może także wywoływać stan pozornej obojętności i spokoju. Postronny obserwator nie zauważa wewnętrznego niepokoju i zwiększonej aktywności ruchowej.

c. Treść emocji.

W toku nabywania doświadczenia indywidualnego jednostka uczy się świadomego odzwierciedlania przeżyć emocjonalnych, uczy się kojarzyć określone sygnały z uruchomieniem określonych mechanizmów regulacyjnych. Tym samym uczy się różnicować emocje w aspekcie treściowym. Niektóre bodźce łączące się z określonymi potrzebami mogą wywoływać określone stany emocjonalne. Na przykład bodźce chemiczne związane ze zmiana stopnia zawartości cukru we krwi powodują emocje głodu. Podobnie wraz z rozwojem doświadczenia człowiek uczy się uświadamiać sobie i odzwierciedlać procesy emocjonalne wywołane specyficznie ludzkimi potrzebami, takimi jak potrzeba miłości, szacunku, władzy, sukcesu.

4. Ekspresja Emocji

Ekspresja emocji może być wyrażana ciałem, głosem, gestem. Emocje cechują się „potrzebą” ekspresji na zewnątrz. Niezależnie czy maja one obserwatorów (adresatów) czy nie. Często je jednak ukrywamy, bo w społecznym rozumieniu nie wypada ich okazywać. Nasza radość z sukcesu może wywołać zawiść u innych, gdy okazujemy gniew jesteśmy odbierani jako ludzie niekulturalni, smutku nie wypada okazywać, bo to nie po męsku, a kiedy jest nam wstyd to przez innych może być to odebrane jako ujawnienie naszych braków.

Często im silniejsza jest emocja tym łatwiej dochodzi do jej ekspresji. Ale nie zawsze tak jest. Są pewne granice do których reagujemy, a później przestajemy reagować.

Nie jest łatwo tłumić emocje. Im bardziej chcemy je ukryć lub powstrzymać, tym większa jest ich intensywność wewnątrz organizmu i bardziej napierają na wyjście „na zewnątrz”. Często sami doświadczamy stanu, że po tym jak coś komuś wykrzyczymy to nam ulżyło na duchu. Czasem jednak tłumienie emocji jest pożądane społecznie, np. nie wypada złościć się na współmałżonka w obecności dzieci. Jednak to nas dużo kosztuje, bo emocje to takie stany, które chcą się uzewnętrznić i wyładować.

Ekspresja emocji ciałem, gestem, głosem (nie słowem) jest często bardzo ważna. Zaleski pisze że Ekman i jego zwolennicy twierdzą, że radość, zdziwienie, smutek, lęk, wtręt i gniew są rozpoznawane z ekspresji twarzowej przez wszystkich mieszkańców Ziemi. Są to emocje podstawowe i uniwersalne w sensie społecznym. Oczywiście stanowisko to ma też przeciwników, którzy twierdzą, że to co pokazujemy na twarzy nie zawsze jest zgodne z faktycznym stanem, np. to co pokazuje aktor lub też wątpliwość nasuwa się wtedy kiedy mówimy, że jesteśmy smutni, czy to jest stan faktyczny, a czy tylko tak mówimy.

5. Inteligencja Emocjonalna

Inteligencja emocjonalna to zdolność rozpoznawania własnych uczuć i uczuć innych oraz zdolność motywowania się i kierowania emocjami zarówno naszymi, jak i osób, z którymi łączą nas jakieś więzi. Są to zdolności odmienne od inteligencji akademickiej, czyli umiejętności czysto intelektualnych ,mierzonych ilorazem inteligencji, ale je uzupełniające. Wiele osób, które posiadają wiedzę książkową, ale cierpią na niedostatek inteligencji emocjonalnej ,pracują dla ludzi o niższym ilorazie inteligencji, z przewyższającymi nad nimi umiejętnościami z zakresu inteligencji emocjonalnej. Te dwa rodzaje inteligencji-intelektualna i emocjonalna - są wyrazem aktywności różnych części mózgu. Intelekt opiera się wyłącznie na pracy kory mózgowej w górnej części warstw komórek mózgowych natomiast ośrodki emocjonalne znajdują się głębiej, w dużo starszych obszarach podkorowych.

a. Trzy główne modele inteligencji emocjonalnej

Model Goldmana - Charakteryzując krótko model inteligencji emocjonalnej Golemana można stwierdzić, że zawiera on wszystko, co łączy się z emocjami i w pozytywny sposób wpływa na sprawne radzenie sobie w życiu. Do modelu włączone są: rozumienie własnych emocji, zarządzanie emocjami, samomotywacja, rozpoznawanie emocji u innych, utrzymywanie relacji międzyludzkich, co sprawia, że jest to model mieszany. Jak sam autor stwierdził, inteligencję emocjonalną można ogólnie określić jako charakter, a dokładniej są to zdolności rozpoznawania przez nas naszych własnych uczuć i uczuć innych, zdolności motywowania się i kierowania emocjami zarówno naszymi własnymi, jak i osób, z którymi łączą nas jakieś więzi. Jest to panowanie nad naszymi emocjami i ich wykorzystywanie do osiągnięcia sukcesu.

Model Mayera i Saloveya - różni się od większości modeli inteligencji emocjonalnej tym, że definiując inteligencję emocjonalną nie odnosi się do żadnych charakterystyk osobowościowych. Jest zatem modelem zdolnościowym, w przeciwieństwie do modeli mieszanych. Mimo, że początkowo również autorzy ci łączyli inteligencję emocjonalną z pewnymi cechami osobowości, to w ostateczności ograniczyli się wyłącznie do umiejętności.

U osób inteligentnych emocjonalnie zdolność spostrzegania emocji nie ogranicza się do emocji podstawowych, ale pozwala na percepcję emocji wtórnych, złożonych, odróżnienie emocji fałszywych od prawdziwych, wyrażenie swoich emocji w sposób zrozumiały dla innych, odbieranie emocji nie tylko poprzez gesty i mimikę, ale także inne formy, np. literaturę czy sztukę.

Zdolność rozumienia emocji to umiejętność nazwania ich w trafny sposób, analizowania ich pod względem współwystępowania, następowania po sobie, zawierania się poszczególnych składników emocjonalnych w złożonych stanach emocjonalnych. Pozwala to na przyczynowo-skutkowe analizowanie ludzkich emocji oraz określenie motywów ich zachowań.

Model Bar-Ona - Model inteligencji emocjonalnej stworzony przez Bar-Ona należy do modeli mieszanych. Powstał w odpowiedzi na pytanie: ”Dlaczego niektóre jednostki są bardziej zdolne do osiągnięcia sukcesu niż inne?). Autor dokonał przeglądu literatury psychologicznej na temat osobowościowych charakterystyk, które wydają się towarzyszyć życiowemu sukcesowi. W wyniku tego wyróżnił pięć obszarów, które odgrywają w tym ważną rolę. Obszary tego modelu to: zdolności intrapersonalne, zdolności interpersonalne, obszary adaptacyjne, zarządzanie stresem oraz ogólny nastrój. Model ten opisuje pewne zdolności poznawcze - jednak są one uzupełniane cechami osobowości, które mogą jedynie towarzyszyć inteligencji emocjonalnej, a nie stanowić jej samej w sobie. Dlatego też model ten charakteryzowany jest jako model mieszany.

Autor definiuje inteligencję emocjonalną: Inteligencja emocjonalna to szereg niepoznawczych zdolności, kompetencji i umiejętności, które wpływają na zdolność do sprawnego radzenia sobie z naciskami i wymogami środowiskowymi.

b. Inteligencja emocjonalna jako zbiór cech osobowości

Osobowość - zespół względnie stałych cech, które odróżniają człowieka od innych ludzi nie tylko pod względem wyglądu zewnętrznego, ale również jego sposób zachowania się.

Cechy osobowości:

* Temperament jest jedną z cech osobowości człowieka i wyraża się w dynamice określającej żywiołowość organizmu. Temperamentem nazywamy naszą reakcję na bodźce wewnętrzne lub zewnętrzne wyrażoną w sile i w czasie.

Temperament ujawnia osobowość człowieka w ekspresji oraz w relacjach codziennych. Ta sfera osobowości człowieka, która wynika z temperamentu, stanowiła i nadal stanowi przedmiot zainteresowania uczonych, gdyż ona w dużym stopniu decyduje o zachowaniu się człowieka. Ojciec medycyny bo za takiego uznano żyjącego około 377r. p.n.e., Hipokratesa.

* Charakter - wyraża on stosunek jednostki do otoczenia i innych ludzi, do samego siebie i własnego działania. Charakterem nazywamy zespół mniej lub bardziej utrwalonych cech moralnych człowieka. Kształtuje się przez całe życie, chociaż jego krystalizacja poniekąd następuje między 24-30 rokiem życia.

Wszystkim wiadomo, że nikt nie posiada super idealnego charakteru. Każdy człowiek legitymuje się pozytywnymi i negatywnymi cechami, jednak należy dążyć, do tego aby negatywne cechy ograniczyć do minimum.

* Zainteresowanie jest złożonym procesem. W procesie tym dochodzi do ścisłego współdziałania świadomości poznawczej i emocjonalnej. Stąd też definiując zainteresowanie często określamy jako skierowanie uczuć, myśli i uwagi na jakiś przedmiot przez dłuższy okres czasu. Zainteresowania pomagają danej jednostce na ukierunkowanie jej działania i pobudzają do aktywności. Zainteresowania należy rozwijać i dążyć do ich trwałości. Pomagają one w osiąganiu celów życiowych, ułatwiają zdobywanie wiedzy i umiejętności. Cechą spełniającą ogromną rolę jest wszechstronność zainteresowań. Chodzi o to, aby zainteresowania rozszerzały horyzonty danej jednostki. Zainteresowania winny być skierowane na rozmaite podstawowe wartości ludzkie, społeczne.

* Zdolnością nazywa się zespół czynników organicznych i związanych z nimi funkcjonalnie właściwości psychicznych umożliwiających szczególnie sprawne wykonanie różnorodnych czynności i bardziej skomplikowanych działań.
Jeżeli u danej jednostki występuje zbiór kilku zdolności, to wówczas mamy do czynienia z uzdolnieniami. Mówimy więc o uzdolnieniach artystycznych i o zdolnościach muzycznych itp.

6. Podsumowanie

Zarządzanie emocjami to kolejny wymiar inteligencji emocjonalnej,  o tyle trudny w trenowaniu, że wymaga opanowania poprzednich dwóch umiejętności. Bez sprawnego spostrzegania i rozumienia emocji, zarządzanie nimi nie jest możliwe. W jaki sposób można rozwijać tę zaawansowaną umiejętność? Szczególnie pomocne, jest dogłębne rozumienie emocji, ponieważ jeśli znamy ich przyczyny i składniki, łatwiej dobrać nam metody, na zapanowanie nad nimi. Trening powinien polegać na poznawaniu metod rozładowania pewnych emocji bądź wywoływania ich. Jeśli zdajemy sobie sprawę z tego, że dla ambitnej osoby oblany egzamin nie jest czymś błahym, ale w pewnym sensie porażką dotyczącą jej samej, to nie powiemy: daj spokój, to tylko egzamin, a oceny nie są przecież ważne, chodźmy lepiej na piwo! Takie oddalenie od sytuacji podziała tylko w przypadku lekkoduchów, u których kufel zimnego piwa i miłe towarzystwo wywołają uśmiech na buzi i odsuną wszelkie troski na bok. Mając do czynienia z osobą ambitną będziemy starali się jej wysłuchać, pozwolimy na wyrażenie żalu (nie kwitując: przestań już marudzić), pomożemy znaleźć przyczynę niepowodzenia i spróbujemy pocieszyć poprzez szukanie sposobu na poprawę oceny. Tylko możliwość naprawienia sytuacji będzie w stanie poprawić nastrój w tym przypadku. W treningu pomocne okazuje się zapoznawanie z różnymi sytuacjami i skutkami proponowanych rozwiązań, a także analiza własnych emocji i sposobów, jakie pozwalają nam nad nimi zapanować.

7. Literatura

Strelau J. (red.), 2000, Psychologia. Podręcznik akademicki.,tom 1, 2, 3 Gdańsk, GWP, t. 2

Goleman D., 1997, Inteligencja emocjonalna, Media Rodzina of Poznań

www.eduforum.pl/modules.php%3Fname%3DPublikacje%26d_op%3Dgetit%26lid%3D5060+emocje+definicja&cd=1&hl=pl&ct=clnk&gl=pl

http://www.psychologia.edu.pl/index.php?dz=strony&op=spis&id=756

J. Tomaszewski, Emocje[w]: Psychologia, T. 2 pod red. J. Strelau, J. Reykowski, PWN, 1998,

Philip.G.Zimbardo.-.Psychologia.i.Zycie.(2002).(PWN

1

Poznawcza ocena wydarzenia

Reakcja instrumentalna

Reakcja wisceralna

Ocena wydarzenia przez korę

Reakcja instrumentalna

Informacja przetwarzana przez wzgórze i przesyłana do kory i do ciała

Emocja

(np. strach)

Wydarzenia

(np. spotkanie z niebezpieczną osobą)

Interpretacja reakcji fizjologiczno - behawioralnych

Reakcja instrumentalna

Reakcja wisceralna

Emocja

(np. strach)

Wydarzenia

(np. spotkanie z niebezpieczną osobą)

Emocja

(np. strach)

Wydarzenia

(np. spotkanie z niebezpieczną osobą)

Poznawcza ocena reakcji fizjologicznych

Nieinterpretowane reakcje fizjologiczne

---