Wstęp

Temat pracy dyplomowej pt. „Status prawny Państwowej Straży Pożarnej” zasługuje na szczególną uwagę ze względu na zmiany zachodzące w funkcjonowaniu administracji rządowej, dotyczącej również zmian struktur organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej.

W lipcu ubiegłego roku minęło sześć lat od kiedy Państwowa Straż Pożarna stała się wiodącą służbą w ogólnokrajowym systemie organizacji działań ratowniczych, której przypisano między innymi zadanie zbudowania krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego. Podstawowym założeniem w budowie tego systemu było stworzenie jednolitego i spójnego układu, skupiającego powiązanie ze sobą różne podmioty ratownicze. Organizatorem oraz bazą, na której miał się opierać ten system jest Państwowa Straż Pożarna z całym zapleczem kadrowym, sprzętowym i logistycznym. System ten zaczął funkcjonować od 1 stycznia 1995 roku. Po tym sześcioletnim okresie, społeczeństwo postrzega Państwową Straż Pożarną jako formację ratowniczą najbardziej mobilną i przygotowaną do prowadzenia działań ratowniczych zarówno prostych jak i trudnych oraz długotrwałych.

Funkcjonowanie Państwowej Straży Pożarnej w zreformowanym państwie będzie opierało się na znowelizowanych ustawach:

• o ochronie przeciwpożarowej,

• o Państwowej Straży Pożarnej,

• o administracji rządowej w województwie i samorządzie powiatowy z dnia 5 czerwca 1999 roku.

W pracy zostały opisane różnice ukształtowania w roku 1991 i funkcjonującego do końca 1998 roku centralistycznego modelu oraz dostosowanych do niego struktur Państwowej Straży Pożarnej, którego kierowały go jako organ administracji specjalnej o hierarchicznym podporządkowaniu. Wynikało z niego, że terenowe organy Państwowej Straży Pożarnej to jest komendy wojewódzkie, podporządkowane były bezpośrednio organowi centralnemu jakim był Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, a organy rejonowe w postaci komend rejonowych - organom wojewódzkim.

Taki kształt funkcjonowania Państwowej Straży Pożarnej był wyrazem oparcia całego modelu administracji na zasadzie dominacji układu resortowego nad terytorialnym i koncentracji kompetencji administracyjnych na szczeblu centralnym.

W zreformowanym państwie struktury organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej kształtują zupełnie nowy obraz funkcjonowania tej części administracji rządowej.

Praca oparta jest na znowelizowanych ustawach kształtujący nowy ustrój administracji ogólnej, który przypisuje władze na terenie województwa wojewodzie, zaś w powiecie władzę tą sprawuje starosta. Nowy sens tej władzy polega na ponoszeniu przez podmiot ją sprawujący, którym jest zawsze jednoosobowy organ administracji publicznej, odpowiedzialności za prawidłowe i skuteczne wykonywanie funkcji państwa, przede wszystkim w sferze bezpieczeństwa wewnętrznego, spokoju i porządku publicznego, przestrzegania prawa, a także w stanach nadzwyczajnych takich jak klęski żywiołowe, zaburzenia społeczne lub kryzys wewnętrzny.

W wyniku powyższych zmian praca wysuwa koncepcje i sposób rozwiązania tych problemów poprzez metodyką analityczno-dogmatyczną, omawiającą zreformowane struktury administracji rządowej.

W rozdziale pierwszym opisany jest rys historyczny funkcjonowania i rozwoju ochrony przeciwpożarowej na ziemiach polskich. Rozwój i zmieniające się przepisy przeciwpożarowe z perspektywy minionych lat, wysuwają potrzebę tworzenia nowoczesnych struktur organizacyjnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania Państwowej Straży Pożarnej.

W kolejnym rozdziale zwrócona jest szczególna uwaga na Centralny Organ Administracji Rządowej do spraw Państwowej Straży Pożarnej. Poruszone są w nim takie problemy jak: pozycja prawna i zadania Komendanta Głównego, organizacja i wewnętrzne struktury Komendy Głównej, oraz szczegółowy zakres ich funkcjonowania.

Rozdział trzeci ukazuje nowe struktury organizacyjne terenowych organów Państwowej Straży Pożarnej po reformie administracji rządowej. Opisuje pozycję prawną komendanta wojewódzkiego i powiatowego, oraz podporządkowanych im komend na terenie województwa i powiatu.

Następny rozdział zawiera strukturę i funkcjonowanie krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego. Wyszczególnione są w nim szczegółowe zadania i organizacja tego systemu w ochronie przeciwpożarowej, oraz wpływ reformy samorządowej na poszerzony zakres jego obowiązków.

Konieczność kształcenia wykwalifikowanych kadr w ochronie przeciwpożarowej, ciągłego dokształcania i podnoszenia wiedzy z tego zakresu jest jednym z ważniejszych warunków skutecznego działania tego systemu. Kształcenie to realizowane jest zarówno przez szkoły Państwowej Straży Pożarnej i ośrodki szkoleniowe. Formy i realizacja ich zostały szczegółowo opisane w rozdziale piątym.

Zmiany wynikłe ze znowelizowanych struktur organizacyjnych w Państwowej Straży Pożarnej, zmieniły również uwarunkowania prawne dotyczące funkcjonariuszy ochrony przeciwpożarowej. Zmieniły one formy pełnienia służby a także odpowiedzialność dyscyplinarną wynikającą z jej pełnienia.

1. Rozwój straży pożarnej w Polsce.

Poziom ochrony przeciwpożarowej, którego dzisiaj jesteśmy świadkami i który wzbogacony nowymi wartościami, osiągnięty został w drodze długotrwałego rozwoju. Od wieków ludzkość walczyła z klęską żywiołową, jakim był pożar. Walka ta nosiła z reguły charakter społecznego działania. Nawet w pierwszych okresach, ludzie musieli się łączyć, by zdobywać środki do życia i chronić się przed pożarami.

Formy walki z pożarami kształtowały się stopniowo w zależności od rozwoju sposobu produkcji, rozwoju ustroju społecznego. Wynikający z biegiem czasu rozwój techniki zmieniał dotychczasowe środki i metody likwidacji pożarów oraz zwiększał ich skuteczność.

Na kierunki rozwojowe ochrony przeciwpożarowej, jednej z istotnych dziedzin życia ludzkiego, wywierały wpływ stosunki produkcji, stosunki ekonomiczne a także stosunki między klasami społecznymi. Klasy, których interesów wyrazicielem była dana formacja społeczno-gospodarcza, decydowała w dużym stopniu o zasadach i przepisach, rządzących ochroną przeciwpożarową oraz jej zasięgu.

To, że ludzie nauczyli się w tamtych czasach posługiwać ogniem i wykorzystywać jego właściwości dla polepszenia swego życia wcale nie oznacza, że umieli ograniczać jego działanie niszczące. Pożary w osadach, a następnie we wsiach i miastach były bardzo częste. Stosowane powszechnie drewno jako podstawowy materiał budowlany, sprzyjał potencjalnej groźbie powstania pożaru.

Opisując rozwój ochrony przeciwpożarowej w Polsce chciałbym go podzielić do na trzy etapy historyczne:

• organizacja walki z pożarami na ziemiach Polskich od powstania państwa polskiego do czasów zaborów,

• ochrona przeciwpożarowa w okresie do okupacji hitlerowskiej,

• pożarnictwo po 1945 roku.

1. Okres rozwoju pożarnictwa na ziemiach polskich do czasów rozbiorów

Pierwsze próby obrony przed pożarami, pojawiły się na terenie ziem polskich w okresie średniowiecza. W miastach posiadających własny samorząd, rozpoczęto wydawać pierwsze przepisy przeciwpożarowe. Przepisy te, określane przez rady Miejskie, wydawane były w postaci uchwał, zwane następnie jako „porządki ogniowe”. Zawierały one oprócz nakazów i zakazów, zasady organizacji akcji gaśniczych, obowiązek dostarczania wody, sprzętu przez poszczególne grupy obywateli. Należy jednak nadmienić, że uchwały nie obowiązywały na terenie całego kraju, a odnosiły się wyłącznie do miast podległych danym władzom administracyjnym.

Uchwały przeciwpożarowe udoskonalono z biegiem czasu i uzupełniano o nowe przepisy. W swej najdoskonalszej formie, osiągniętej do końca XVII wieku, ustalały one:

• przepisy prewencyjne,

• konieczność prowadzenia kontroli przeciwpożarowej wyznaczając do tego celu konkretne osoby,

• sposoby alarmowania mieszkańców na wypadek zauważenia pożaru,

• podział zadań i czynności dla poszczególnych grup rzemieślników podczas akcji gaśniczych,

• kierowników akcji gaśniczych,

• sankcje i kary dla osób, które wywołały pożar,

• w szczególnych wypadkach przepisy porządkowe.

Do czasów powstania „porządków ogniowych”, przez długi czas akcje gaśnicze miały charakter żywiołowy i niezorganizowany. Polegały z reguły na wzajemnym sąsiedzkim udzielaniu sobie pomocy. Wprowadzone przepisy przeciwpożarowe ujmowały i określały zalążki organizacji akcji gaśniczych.

W ten oto sposób ochrona przeciwpożarowa nabrała szerszego znaczenia, nie była to już tylko wyłącznie sprawa osobista obywateli, ale stała się sprawą publiczną a nawet ogólnospołeczna. Przyjęte przez władze miejskie spraw związanych z wyposażeniem ludzi w sprzęt gaśniczy, stanowiło nowy etap w rozwoju ochrony przeciwpożarowej. Jednym z wyrazów tego był podatek nałożony na obywateli, przeznaczony na zakup sprzętu gaśniczego.

2. Kształtowanie się ochrony przeciwpozarowej podczas zaborów

Pod koniec XVIII wieku Rzeczpospolita uległa rozbiorowi, co miało również duży wpływ na ochronę przeciwpożarową. Z powodu rozwoju nowego ustroju kapitalistycznego, rozwijała się nowa warstwa społeczna. W tych warunkach musiała ulec zmianom struktura ochrony przeciwpożarowej i związane z nią prawodawstwo. Schyłek poprzedniego ustroju spowodował osłabienie systemu prewencyjnego i stopniowe przerzucanie go na państwowe organy porządku publicznego, zarówno miejskiego jak i wiejskiego. Nieliczne a obciążone różnorodnymi obowiązkami nie mogły należycie spełniać swoich obowiązków. Miało to duży wpływ, na pojawienie się pierwszych towarzystw ubezpieczeniowych, które również podejmowały funkcje prewencyjne.

Zgodnie z nowymi przepisami, każde miasto powinno posiadać własny sprzęt gaśniczy (wiadra, drabiny, bosaki itp.). Stan tego sprzętu był sprawdzany kilka razy w roku przez policję w obecności osób obowiązanych do udziału w gaszeniu pożaru. Obowiązek zawiadamiania o pożarze ciążył natomiast na dozorcach, stróżach, policji i na każdym obywatelu, który zauważył ogień. Zawiadamiać należało urząd policyjny lub warty, a te z kolei powodowały alarm za pomocą bicia w dzwony kościelne lub bębny. W tej sytuacji, kierownika akcji gaśniczej wyznaczano urzędnika, który miał obowiązek kierowania działaniami tak, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się ognia.

Okres zaborów wpływał na sposób rozwoju pożarnictwa w zależności od panującego zaborcy. Przykładowo w roku 1819 w Królestwie Warszawskim uchwalone zostały przepisy o utrzymaniu przez miasta sprzętu do walki z pożarami, a nowością były wprowadzone przepisy budowlane. Kolejno w późniejszym okresie wprowadzane były przepisy nakazujące obowiązek ustalania przyczyn pożarów i zasady składowania i przechowywania materiałów niepalnych.

Jednocześnie w zaborze rosyjskim starano się powołać organizację przeznaczoną wyłącznie do gaszenia pożarów. Dążenia te spowodowały powstanie w Warszawie Stowarzyszenia Ratunkowego od Ognia, a następnie przekształcono je w oddział pożarniczy przy komendzie policji. Drugim etapem rozwoju pożarnictwa na terenach zaboru carskiego było powołanie stałej Straży Pożarnej w Warszawie. Powstanie późniejszych przepisów organizacyjnych doprowadziło do objęcia wydatków za utrzymanie straży budżetem miasta.

Była to pierwsza i przez długi okres jedyna straż pożarna na ziemiach polskich. Powstawanie straży pożarnych było jednym ze skutków zdezaktualizowania się poprzednich form organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej w związku ze zmianami ustrojowymi, jak również w wyniku dużego postępu technicznego.

W ochronie przeciwpożarowej nastąpił nowy okres, w którym specjalnie przygotowane zespoły, prowadzą akcje gaśnicze a rola mieszkańców sprowadzana została jedynie do celów pomocniczych.

Zabór austriackim cechował się innymi zasadami związanymi z ochroną przeciwpożarową. Na ziemiach tych obowiązywały przepisy przeciwpożarowe cesarstwa austriackiego, które to były przez długi czas nowelizowane. Dopiero krajowa ustawa o policji ogniowej uregulowała te zagadnienia. Nakazywała ona bowiem w sposób podobny do przepisów panujących w Królestwie warszawskim, konieczność dokonywania kontroli, wykrywania przyczyn pożarów oraz nadawała sprawom przeciwpożarowym priorytet w załatwianiu spraw administracyjnych.

Rozróżniała ona dwa rodzaje straży: gminne i ochotnicze. W większych miastach obowiązywało tworzenie gminnych straży pożarnych, niezależnie od istnienia straży ochotniczych. Te zaś mogły spełniać rolę straży gminnych w mniejszych miejscowościach, jeżeli przyjęły na siebie wymagane ustawą obowiązki i dopełniły określonych warunków w zakresie liczebności, wyposażenia i wyszkolenia. Ludność małopolski miała więcej swobód politycznych aniżeli w pozostałych zaborach, toteż mogły tu działać związki straży pożarnych. Związki te przeprowadzały kursy szkoleniowe, przedstawiały władzom wnioski dotyczące dalszej poprawy ochrony przeciwpożarowej.

Na Śląsku, Wielkopolsce i Pomorzu ochrona przeciwpożarowa została oparta na systemie pruskim. Przepisy na tych terenach wydawane były przez lokalne organy policyjne według ramowych postanowień ustawy o zarządzie policyjnym. Od połowy XIX wieku zaczęły powstawać obowiązkowe straże pożarne, niezależnie od istnienia ochotniczych i zawodowych straży. Gminy ponosiły koszty utrzymania, wyposażenia i wyszkolenia. Działalność ich była ściśle kontrolowana przez organy policyjne, a co za tym idzie, karały wszystkie próby wykroczenia działalności straży poza sprawy ściśle pożarowe.

Wojna światowa w latach 1914-1918 unicestwiła znaczną część dorobku straży pożarnych. Wiele sprzętu uległo zniszczeniu lub wywiezieniu. Szeregi wyszkolonych strażaków, w tym też ochotników, rekrutowano do armii zaborców.

3. Rozwój pożarnictwa w latach 1918-1945

Okres po I Wojnie Światowej, po odzyskaniu niepodległości był kolejną możliwością dążenia do zjednoczenia się straży pożarnej na terenie całego kraju w jedną ogólnopolską organizację. W roku 1921 powołano Główny Związek Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej z siedzibą w Warszawie. W miejsce byłych związków utworzone zostały związki wojewódzkie, jako samodzielne organizacje posiadające osobowość prawną i zrzeszone w Związku Głównym. W roku 1933 na skutek rozporządzenia Rady Ministrów Główny Związek otrzymał nazwę Związek Straży Pożarnej Rzeczypospolitej Polskiej, statut a jednocześnie uznany został za stowarzyszenie wyższej użyteczności. Członkiem czynnym Związku mogła już być każda straż pożarna, a nie jak dotychczas związek wojewódzki.

Związek czuwał nad całokształtem prac straży pożarnych za pośrednictwem swych organów wojewódzkich i oddziałów powiatowych. Statut ustalał, że naczelnymi władzami Związku są:

• zjazd walny,

• rada naczelna,

• prezes i zarząd główny.

Lokalnymi władzami zaś były rady i zarządy okręgów wojewódzkich i oddziałów powiatowych.

Do chwili wydania ustawy z 1934 o ochronie przed pożarami i innymi klęskami, obowiązywały w ochronie przeciwpożarowej przepisy z czasów zaborczych. Częściowo przestarzałe i nie odpowiadające panującym warunkom, jakie wytworzyły się w państwie polskim, nie sprzyjały rozwojowi ochrony przeciwpożarowej. Brakowało jednolitego dla całego kraju prawa o ochronie przeciwpożarowej. Wydana ustawa w pewnej mierze zaspokoiła te potrzeby. Ustalała ona, że w każdej gminie powinna istnieć dostateczna ilość straży pożarnych, odpowiadających jej wymogom oraz rozróżniała następujące rodzaje straży:

• ochotnicze,

• przymusowe,

• zawodowe,

• prywatne.

Niezależnie od istniejącej sytuacji politycznej należy stwierdzić, że w okresie międzywojennym dorobek straży pożarnych był olbrzymi. We wszystkich województwach i powiatach istniały zorganizowane oddziały Związku zatrudniające wykwalifikowanych instruktorów pożarnictwa.

Przed drugą wojną światową w Związku Straży Pożarnych było pół miliona ludzi. Nastąpił rozwój straży przemysłowych, kolejowych, wojskowych itp. Znacznie rozwinęła się również technika pożarnicza. Nastąpił także duży postęp w zakresie szkolenia pożarniczego zarówno podstawowego, jak i oficerów i podoficerów.

W okresie okupacji niemieckiej organizacja ochrony przeciwpożarowej inaczej ukształtowała się na terenie tzw. Generalnego Gubernatorstwa, a inaczej na ziemiach wcielonych do Rzeszy. Na ziemiach tych panowały przepisy obowiązujące w Rzeszy. Władze okupacyjne zniosły wszystkie pochodzące z wyboru organa Związku Straży Pożarnych oraz zarządy ochotniczych straży pożarnych, ale utrzymały same oddziały strażackie podporządkowując je władzą okupacyjnym.

4. Okres powojenny

Podczas działań wojennych zniszczeniu uległo wiele strażnic. Wojna pochłonęła wielu strażaków, dowódców i działaczy. Na wyzwolonych terenach rozpoczęto odbudowę działalności w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Mimo, że nadal obowiązywały przepisy z okresu międzywojennego, były one jednak systematycznie uzupełniane i poprawiane doraźnymi rozporządzeniami i zarządzeniami.

W tej sytuacji rodziła się potrzeba reaktywowania społecznej organizacji zajmującą się ochroną przeciwpożarową. Tą organizacją był Związek Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej. Zajmował się on organizacją ochrony przeciwpożarowej. W tym czasie kształtowała się organizacyjna struktura ochrony przeciwpożarowej w kraju, województwach i powiatach. W urzędach wojewódzkich powoływano inspektoraty, a następnie oddziały do spraw ochrony przed pożarami i innymi klęskami.

W 1950 roku nadzór nad ochroną przeciwpożarową w państwie przejął od ministra Administracji Publicznej minister Gospodarki Komunalnej, natomiast w 1954 roku nadzór ten powierzono ministrowi Spraw Wewnętrznych, który sprawuje go do dziś. Mocą ustawy został powołany centralny organ administracji państwowej - Komenda Główna Straży Pożarnej. Na jej czele stanął Komendant Główny Straży Pożarnej, mianowany przez Prezesa Rady Ministrów. Kolejne lata przyniosły udoskonalanie struktur organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej, oraz wzrost liczebności jednostek straży pożarnych.

Jednostki ochrony przeciwpożarowej istniejące i funkcjonujące do lipca 1992 r. zgodnie z uwarunkowaniami prawnymi zawartymi w Ustawie o Ochronie Przeciwpożarowej z 1975 r. realizowały tylko zadania związane z walką z pożarami. Nowelizacja tej ustawy z roku 1991 nie tylko dokonały zmian strukturalno-organizacyjnych jednostek ochrony przeciwpożarowej, ale znacząco rozszerzyły zakres i obszar działań. Jednostki te zostały zobowiązane nie tylko do walki z pożarami ale również do prowadzenia szeroko pojętego ratownictwa.

2. Centralny organ Państwowej Straży Pożarnej.

Jednostkami organizacyjnymi Państwowej Straży Pożarnej są :

• Komenda Główna,

• komenda wojewódzka,

• komenda powiatowa (miejska),

• Szkoła Główna Służby Pożarniczej, pozostałe szkoły oraz ośrodki szkoleniowe,

• jednostki badawczo-rozwojowe,

• Centralne Muzeum Pożarnictwa.

Komendant Główny i Komendanci Wojewódzcy mogą tworzyć jednostki ratowniczo-gaśnicze.

Minister właściwy do spraw wewnętrznych określa, w drodze rozporządzenia:

• szczegółowe zasady tworzenia i likwidowania jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Państwowej,

• szczegółowe zasady wyposażania jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej, a w szczególności:

1. standardy wyposażania jednostek ratowniczo-gaśniczych w pojazdy gaśnicze i specjalne oraz w sprzęt i środki techniczne,

2. normy wyposażania w sprzęt specjalistyczny, pojazdy i środki techniczne do ratownictwa technicznego, chemicznego, ekologicznego i medycznego,

3. normy wyposażania krajowego baz sprzętu specjalistycznego i środków gaśniczych.

1. Pozycja prawna i zadania Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej.

Centralnym organem administracji rządowej w sprawach organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego oraz ochrony przeciwpożarowej jest Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, podległy ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej powołuje spośród oficerów Państwowej Straży Pożarnej i odwołuje Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Zastępców Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej powołuje spośród oficerów Państwowej Straży Pożarnej i odwołuje minister właściwy do spraw wewnętrznych, na wniosek Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej.

Do zadań Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej należy:

• kierowanie pracą Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej,

• kierowanie krajowym systemem ratowniczo-gaśniczym, a w szczególności:

1. dysponowanie jednostkami krajowego systemu ratowniczo- gaśniczego na obszarze kraju, poprzez swoje stanowisko kierowania,

4. ustalanie zbiorowego planu sieci jednostek krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego,

5. ustalenie planu rozmieszczenia na obszarze kraju sprzętu specjalistycznego w ramach krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego,

6. dysponowanie odwodami operacyjnymi i kierowanie ich siłami,

7. dowodzenie działaniami ratowniczymi , których rozmiar lub zasięg przekracza możliwość sił ratowniczych województwa,

8. organizowanie i kierowanie centralnymi odwodami operacyjnymi,

9. analizowanie działań ratowniczych prowadzonych przez jednostki organizacyjne krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego,

• analizowanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń,

• inicjowanie przedsięwzięć oraz prac naukowo - badawczych w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa,

• organizowanie i określenie zasad kształcenia zawodowego ,

• inicjowanie oraz przygotowanie projektów aktów normatywnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa,

• powoływanie i odwoływanie rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych i nadzór nad ich działalnością,

• ustalenie programów i zasad szkolenia pożarowego dla jednostek ochrony przeciwpożarowej,

• wspieranie inicjatyw społecznych w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa,

• współdziałanie z Zarządem Głównym Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej,

• prowadzenie współpracy międzynarodowej w zakresie swojej działalności.

Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej sprawuje nadzór nad:

• Szkołą Główną Służby Pożarniczej, w zakresie wykonywania przez nią zadań jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej,

• pozostałymi szkołami oraz jednostkami badawczo-rozwojowymi Państwowej Straży Pożarnej,

• Centralnym Muzeum Pożarnictwa,

Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej kontroluje działania organów i jednostek organizacyjnych oraz jest przełożonym wszystkich strażaków pełniących służbę w Państwowej Straży Pożarnej.

5. Organizacja Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej.

Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej jest urzędem wykonawczym Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, działającym zgodnie z zarządzeniami, decyzjami i poleceniami oraz pod jego bezpośrednim nadzorem i kierownictwem.

1. Wewnętrzna struktura organizacyjna

Komendantowi Głównemu podlegają bezpośrednio:

• Gabinet Komendanta Głównego,

• Biuro Organizacji i Nadzoru,

• Biuro Kadr i Kształcenia Zawodowego,

• Biuro Prawne,

• Zespół Doradców Komendanta Głównego,

• Stanowisko do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy.

Zastępcom Komendanta Głównego podlegają bezpośrednio:

• jednemu z Zastępców Komendanta:

1. Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa,

10. Biuro Rozpoznawania Zagrożeń,

11. Biuro Informatyki i Łączności,

12. Inspektorat Spraw Wewnętrznych,

13. Redakcja „Przeglądu Pożarniczego”,

• drugiemu z Zastępców Komendanta:

1. Biuro Finansów,

14. Biuro Techniki i Zaopatrzenia,

15. Biuro Administracjno - Gospodarcze,

16. Centralne Muzeum Pożarnictwa.

Schemat organizacyjny Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej przedstawia rys. 2.

Bezpośrednimi przełożonymi komórek organizacyjnych w Komendzie Głównej PSP są:

1. Biura - dyrektor i jego zastępcy,

2. Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa - dyrektor i jego zastępcy,

3. Gabinetu Komendanta Głównego - dyrektor i jego zastępcy,

4. Centralnego Muzeum Pożarnictwa - dyrektor i jego zastępcy,

5. Inspektoratu - główny specjalista,

6. Wydziału - naczelnik,

7. Samodzielną Sekcją - kierownik samodzielnej sekcji.

W przypadku potrzeby rozpatrzenia zagadnień i problemów wymagających przedyskutowania lub rozwiązania bądź przygotowania propozycji o charakterze kompleksowym, zwoływane jest Kolegium Komendanta Głównego, którego przewodniczącym jest Komendant Główny lub wyznaczony przez niego zastępca. W skład kolegium wchodzą z urzędu zastępcy Komendanta Głównego, dyrektorzy biur i kierujący komórkami równorzędnymi, doradcy i rzecznik prasowy Komendanta Głównego. Obsługę kolegium zapewnia dyrektor Gabinetu Komendanta Głównego. Do udziału w posiedzeniach mogą być zaproszone inne osoby, w zależności od rodzaju spraw będących przedmiotem posiedzenia. Ustalenia po zatwierdzeniu przez Komendanta Głównego są przekazywane do realizacji lub wiadomości zainteresowanym.

1. Szczegółowy zakres działania komórek organizacyjnych.

• GABINET KOMENDANTA GŁÓWNEGO - symbol GK

Gabinet Komendanta Głównego jest odpowiedzialny za bezpośrednią obsługę urzędu Komendanta Głównego i jego zastępców, rzecznictwo prasowe oraz współpracę z zagranicą. Do zakresu działania Gabinetu Komendanta Głównego należy w szczególności:

• obsługa kolegium Komendanta Głównego i innych ciał kolegialnych działających przy Komendancie Głównym oraz kontrola realizacji zadań wynikających z wniosków zatwierdzonych przez Komendanta Głównego,

• organizacja i obsługa sekretariatu Komendanta Głównego i jego zastępców,

• prowadzenie działalności prasowo - informacyjnej za pośrednictwem rzecznika prasowego Komendanta Głównego w tym w szczególności:

1. informowanie społeczeństwa za pośrednictwem środków masowego przekazu o aktualnie występujących zagrożeniach oraz działaniach ratowniczych podejmowanych przez jednostki ochrony przeciwpożarowej,

17. zbieranie informacji i opracowywanie: "Biuletynu Informacyjnego Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej", "Miesięcznego Biuletynu Prasowego", serwisów prasowych oraz materiałów na konferencje prasowe,

18. współpraca z Biurem Prasowym Rządu, rzecznikiem prasowym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz rzecznikami prasowymi jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej,

19. utrzymywanie stałych kontaktów z redakcjami prasy centralnej i regionalnej, radia i telewizji oraz agencjami informacyjnymi w celu przedstawiania stanowiska Komendanta Głównego w sprawach dotyczących ochrony przeciwpożarowej oraz inspirowanie przedstawicieli masmediów do podejmowania tematyki pożarniczej i ratowniczej.

• organizowanie odpraw, narad, konferencji i spotkań okolicznościowych z udziałem kierownictwa Komendy Głównej,

• organizowanie współpracy Komendy Głównej z organami i organizacjami ochrony przeciwpożarowej innych państw,

• organizacja i obsługa poczty elektronicznej,

• udział w organizowaniu obchodów świąt i jubileuszy oraz uroczystości w jednostkach organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej z udziałem kierownictwa Komendy Głównej,

• upowszechnianie doświadczeń uzyskiwanych w toku wymiany zagranicznej,

• przygotowywanie projektów porozumień (umów) międzynarodowych dotyczących ochrony przeciwpożarowej,

• organizowanie udziału pożarnictwa polskiego w pracach Międzynarodowego Komitetu Technicznego do spraw Zapobiegania i Zwalczania Pożarów (CTIF) oraz koordynacja współpracy z innymi zagranicznymi organizacjami pożarniczymi,

• przygotowywanie niezbędnych materiałów analitycznych, informacji, danych i ocen oraz prognoz na potrzeby kierownictwa Komendy Głównej w procesie podejmowania decyzji,

• rozpatrywanie skarg, wniosków i zażaleń przy współudziale właściwych komórek organizacyjnych Komendy Głównej i jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej lub kierowanie ich do rozpatrzenia według właściwości oraz organizowanie postępowań wyjaśniających w tych spawach,

• prowadzenie rejestru szczególnych imiennych upoważnień wydanych przez Komendanta Głównego do działania w imieniu Komendanta Głównego oraz decyzji wydanych przez Komendanta Głównego (lub osoby upoważnionej),

• projektowanie zasad współpracy zagranicznej organizowanej przez Komendę Główną Państwowej Staży Pożarnej oraz inicjowanie współpracy zagranicznej jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej.

• BIURO ORGANIZACJI I NADZORU - symbol BO

Biuro Organizacji i Nadzoru jest odpowiedzialne za prowadzenie całokształtu problematyki organizacyjnej ochrony przeciwpożarowej i Państwowej Straży Pożarnej oraz sprawowanie w imieniu Komendanta Głównego nadzoru i kontroli merytorycznej podległych mu organów i jednostek. Do zakresu działania Biura Organizacji i Nadzoru należy w szczególności:

• projektowanie struktur organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej,

• analizowanie skuteczności i efektywności funkcjonowania struktur organizacyjnych i systemu ochrony przeciwpożarowej,

• koordynowanie prac związanych z opracowywaniem analiz kompleksowych i problemowych stanu ochrony przeciwpożarowej kraju,

• koordynowanie działań dotyczących opracowywania programów i planów działania Komendy Głównej,

• inicjowanie i planowanie przy udziale innych biur Komendy Głównej kierunków działania dla jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej oraz nadzorowanie ich realizacji,

• opracowywanie informacji statystycznych i zbiorczych analiz sprawozdawczych wykraczających poza merytoryczny zakres działania poszczególnych biur Komendy Głównej,

• przygotowywanie analiz, informacji, prognoz i innych danych przy udziale biur Komendy Głównej i jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej,

• organizowanie współpracy Komendy Głównej ze Związkiem Ochotniczych Straży Pożarnych RP, pożarniczymi organizacjami społeczno - zawodowymi, organami

• BIURO KADR I KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO - symbol BK

Jest odpowiedzialne za prowadzenie w imieniu Komendanta Głównego polityki kadrowej, spraw organizacyjno-kadrowych, spraw szkolenia i doskonalenia zawodowego, zdrowia i kultury fizycznej, świadczeń emerytalno - rentowych oraz socjalnych.

Zadaniem Biura Kadr jest:

• realizowanie zadań z zakresu ustalania limitu etatów w PSP,

• prowadzenie całokształtu spraw związanych z czasem, warunkami służby, uposażeniem i awansami strażaków,

• kształtowanie zasad polityki dyscyplinarnej,

• współdziałanie z Centralnym Zarządem Służby Zdrowia oraz Centralna Komisją Lekarską MSWiA.

• projektowanie organizacji kształcenia oraz koordynacja szkolenia i doskonalenia pożarniczego,

• opracowywanie programów kształcenia, szkolenia i doskonalenia zawodowego,

• opracowywanie wytycznych do działalności dydaktyczno-wychowawczej oraz sprawowanie bezpośredniego nadzoru pedagogicznego nad funkcjonowaniem szkół Państwowej Straży Pożarnej oraz pożarniczym szkoleniem zawodowym,

• organizowanie doskonalenia zawodowego dla komendantów wojewódzkich i ich zastępców, komendantów powiatowych, komendantów szkół pożarniczych i ich zastępców oraz strażaków Komendy Głównej,

• realizowanie założeń z zakresu ochrony zdrowia strażaków (pracowników) jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej,

• opracowywanie założeń i zasad organizacyjnych dotyczących kultury fizycznej oraz nadzór nad ich realizacją,

• upowszechnianie kultury fizycznej i sportu pożarniczego w jednostkach ochrony przeciwpożarowej,

• prowadzenie spraw związanych z ewidencją i gospodarką pieczęciami w Komendzie Głównej oraz sprawowanie nadzoru w tym zakresie w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej,

• prowadzenie spraw osobowych związanych z militaryzacją jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej oraz programowania i organizacji szkolenia obronnego kadr kierowniczych jednostek organizacyjnych i rezerw przewidzianych na uzupełnienia,

• wykonywanie prac w przedmiocie udzielania upoważnień do dostępu do wiadomości stanowiących tajemnicę państwową i służbową oraz zobowiązań do jej zachowania po wygaśnięciu upoważnień,

• zapewnienie jednostkom organizacyjnym Państwowej Straży Pożarnej legitymacji; służbowych i emerytalnych oraz książeczek świadczeń lekarskich i książeczek zdrowia.

• BIURO PRAWNE - symbol BP

Biuro Prawne jest odpowiedzialne za obsługę prawną urzędu Komendanta Głównego, a także zastępstwo prawne Komendanta Głównego oraz za wykonywanie zadań określonych w odrębnych przepisach.

Do zakresu działań Biura Prawnego należy w szczególności:

• udział w pracach legislacyjnych nad aktami prawnymi z zakresu ochrony przeciwpożarowej i Państwowej Straży Pożarnej oraz opiniowanie pod względem prawnym projektów aktów prawnych,

• inicjowanie i dokonywanie okresowych ocen skuteczności funkcjonowania prawa w ochronie przeciwpożarowej oraz formułowanie wniosków w przedmiocie postulowanych kierunków zmian lub nowych rozwiązań,

• zastępstwo prawne Komendanta Głównego w postępowaniu sądowym, administracyjnym i przed innymi organami orzekającymi oraz nadzór prawny nad egzekucją należności Komendy Głównej,

• udzielanie opinii i porad prawnych oraz wyjaśnień w zakresie stosowania prawa w granicach obowiązku ustawowego radcy prawnego,

• prowadzenie i aktualizacja rejestrów przepisów prawnych Komendanta Głównego,

• opracowywanie materiałów do publikacji w „Dzienniku Urzędowym Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej”.

• opiniowanie i udział w opracowywaniu projektów umów z organami i organizacjami ochrony przeciwpożarowej innych państw,

• bieżące zapoznawanie Komendanta Głównego i jego zastępców oraz dyrektorów biur Komendy Głównej o zmianach w stanie prawnym w zakresie działalności Komendy Głównej oraz o uchybieniach w działalności jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej w zakresie przestrzegania prawa oraz skutkach tych uchybień.

• ZESPÓŁ DORADCÓW KOMENDANTA GŁÓWNEGO - symbol ZD

Zespół Doradców Komendanta Głównego jest odpowiedzialny za opracowywanie dla potrzeb kierownictwa informacji, analiz, ocen i wniosków wynikających z aktualnej sytuacji ochrony przeciwpożarowej, a w szczególności:

• opracowywanie okresowych analiz stanu bezpieczeństwa pożarowego kraju i funkcjonowania Państwowej Straży Pożarnej oraz krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego,

• opracowywanie zbiorczych ocen stopnia przewidywanych i występujących zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń,

• doradztwo i bezpośrednią konsultację w bieżących sprawach zleconych przez kierownictwo Komendy Głównej,

• udział w przygotowaniu projektów aktów prawnych dotyczących ochrony przeciwpożarowej,

• opracowywanie innych materiałów oraz informacji na zlecenie Komendanta Głównego i jego zastępców,

• koordynacja prac nad dostosowaniem rozwiązań prawych, organizacyjnych i technicznych do wymogów europejskich, wynikających ze stowarzyszenia Rzeczypospolitej Polskiej ze Wspólnotami Europejskimi,

• udział w pracach dotyczących uczestnictwa Państwowej Straży Pożarnej w realizacji konwencji międzynarodowych.

• KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI RATOWNICTWA - symbol KCKR

Krajowe Centrum Koordynacji Ratownictwa jest odpowiedzialne w imieniu Komendanta Głównego za całokształt organizacji krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, opartego na formacji Państwowej Straży Pożarnej, nadzór nad systemem działań ratowniczo - gaśniczych i koordynację działań w tym zakresie.

Do zakresu działania Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa należy w szczególności:

• analizowanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń w skali kraju dla potrzeb organizacji i koordynacji krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego,

• określanie zasad organizacji, funkcjonowania, oceny sprawności i skuteczności systemu ratowniczo - gaśniczego,

• określenie zasad współdziałania jednostek krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego,

• podejmowanie działań organizacyjno - technicznych usprawniających system alarmowania i współdziałania z innymi służbami ratowniczymi,

• określanie zasad operacyjnego zabezpieczenia miejscowości, obszarów, zakładów pracy i obiektów,

• planowanie rozmieszczenia, wyposażenia i liczebności jednostek ratowniczo - gaśniczych,

• określenie zasad organizacji odwodów operacyjnych.

• określanie zasad organizacji działań ratowniczo-gaśniczych i kierowania tymi działaniami,

• ustalanie potrzeb oraz projektowanie rozdziału sprzętu ratowniczego dla jednostek krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego w uzgodnieniu z Biurem Techniki i Zaopatrzenia,

• określanie zasad taktyki działań ratowniczo-gaśniczych w razie pożarów, klęsk żywiołowych, katastrof, ratownictwa technicznego i innych interwencji,

• badanie i analizowanie przebiegu akcji ratowniczo - gaśniczych,

• określenie zasad sporządzania i wykorzystania dokumentacji z działań ratowniczo-gaśniczych,

• określanie systemu ewidencji działań jednostek ratowniczo - gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej,

• określanie założeń techniczno-taktycznych sprzętu pożarniczego, specjalnego, środków gaśniczych i urządzeń łączności,

• opracowywanie norm wyposażenia jednostek ratowniczo-gaśniczych w sprzęt pożarniczy, maszyny i zwierzęta ratownicze, środki gaśnicze i urządzenia łączności,

• określanie potrzeb w zakresie systemów łączności radiowej i przewodowej do celów ratowniczo-gaśniczych i alarmowania,

• organizowanie systemu stanowisk kierowania i określanie zasad dysponowania i kierowania siłami oraz środkami jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej,

• organizacja służby dyżurnej Krajowego Centrum Koordynacji Ratownictwa,

• nadzór nad terenowymi stanowiskami kierowania i ich kontrola,

• prowadzenie sprawozdawczości z działań jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej,

• udzielanie naczelnym i centralnym organom administracji państwowej opinii i wyjaśnień o przeprowadzonych działaniach ratowniczo - gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej,

• określanie zasad wykorzystania jednostek ochrony przeciwpożarowej na wypadek powstania skutków działań wojennych i opracowanie planu użycia ich na obszarze kraju.

• BIURO ROZPOZNAWANIA ZAGROŻEŃ - symbol BZ

Biuro Rozpoznawania Zagrożeń jest odpowiedzialne za określanie w imieniu Komendanta Głównego kierunków rozpoznawania zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń, dokonywanie analiz w tym zakresie, kształtowanie systemu zapobiegania zagrożeniom oraz sprawowanie nadzoru prewencyjnego w zakresie ochrony przeciwpożarowej".

Do zakresu działania Biura Rozpoznawania Zagrożeń należy w szczególności:

• analizowanie i prognozowanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń.

• inicjowanie i koordynacja działań zmierzających do poprawy stanu bezpieczeństwa pożarowego,

• ustalanie metodyki i analizowanie przyczyn powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów oraz współpraca z jednostkami badawczo - rozwojowymi ochrony przeciwpożarowej, Centralnym Laboratorium Kryminalistyki Komendy Głównej Policji i innymi instytucjami w tym zakresie,

• określanie zasad opracowywania oceny zagrożenia pożarowego i innych miejscowych zagrożeń dla obszarów województw, powiatów i miast na wypadek działań wojennych i opracowywanie planu oceny zagrożenia kraju w tym zakresie,

• określenie form i metod działalności prewencyjnej w ochronie przeciwpożarowej,

• nadzorowanie działalności prewencyjnej prowadzonej przez organy Państwowej Straży Pożarnej,

• prowadzenie instruktażu dla funkcjonariuszy pożarnictwa realizujących zadania kontrolno-rozpoznawcze,

• przedstawianie opinii i wyjaśnień naczelnym i centralnym organom administracji państwowej, organom ścigania i wymiaru sprawiedliwości w sprawach stosowania przepisów dotyczących zapobiegania pożarom,

• inicjowane przedsięwzięć i współdziałanie z organami administracji rządowej i samorządowej oraz towarzystwami ubezpieczeniowymi w zapobieganiu pożarom oraz popularyzowaniu zagadnień ochrony przeciwpożarowej,

• prowadzenie doradztwa w zakresie projektowania technicznych zabezpieczeń przeciwpożarowych,

• inicjowanie rozwoju technicznych środków zabezpieczeń przeciwpożarowych,

• analizowanie stanu zabezpieczenia przeciwpożarowego obiektów,

• inicjowanie i opiniowanie aktów prawnych w zakresie bezpieczeństwa pożarowego,

• określanie wymagań w zakresie przygotowania zawodowego oraz zasad nadzoru w stosunku do osób wykonujących funkcje rzeczoznawców do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych i ustalanie trybu stwierdzania przygotowania zawodowego do sprawowania tych funkcji,

• rozpatrywanie odwołań od decyzji komendantów wojewódzkich dotyczących uzgadniania dokumentacji projektowej.

• BIURO INFORMATYKI I ŁĄCZNOŚCI - symbol BiiŁ

Biuro Informatyki i Łączności jest odpowiedzialne za prowadzenie w imieniu Komendanta Głównego całokształtu problematyki z zakresu informatyki i łączności.

Do zakresu działania biura należy w szczególności:

• koordynacja działań w zakresie systemów informatycznych uwzględniających potrzeby i trendy rozwojowe ochrony przeciwpożarowej, postęp techniczny, opracowywanie oraz wdrożenie ich do eksploatacji,

• opiniowanie celowości zakupów i wprowadzanie urządzeń oraz sprzętu technicznego pod kątem ich niezbędności, unifikacji oraz organizacji konserwacji i napraw,

• opracowywanie perspektywicznych programów i rocznych planów rozwoju

• systemów informatycznych i łączności oraz dostaw sprzętu i materiałów,

• wydawanie instrukcji i wytycznych z zakresu organizacji systemów informatycznych i łączności oraz określanie norm należności oraz etatu sprzętu i wyposażenia,

• planowanie oraz przeprowadzanie kontroli przestrzegania tajemnicy państwowej i służbowej przez użytkowników eksploatowanych systemów informatycznych

• i łączności,

• organizowanie fachowej pomocy w postaci szkoleń i instruktażu z zakresu informatyki i łączności dla jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej,

• określanie zasad organizacji łączności i wykorzystania techniki komputerowej oraz opracowanie planu organizacji łączności kierowania krajowym systemem ratowniczo-gaśniczym w okresie zagrożenia i wojny,

• ustalanie potrzeb oraz projektowanie rozdziału sprzętu informatycznego i łączności w uzgodnieniu z Krajowym Centrum Koordynacji Ratownictwa i Biurem Techniki i Zaopatrzenia.

• REDAKCJA PRZEGLĄDU POŻARNICZEGO - symbol PP

Redakcja "Przeglądu Pożarniczego" jest odpowiedzialna za redagowanie i wydawanie fachowego czasopisma ochrony przeciwpożarowej oraz za całokształt spraw związanych z procesem wydawniczym "Dziennika Urzędowego Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej".

Do zakresu działania Redakcji należy w szczególności:

• pozyskiwanie i opracowywanie informacji oraz merytorycznych publikacji z zakresu ochrony przeciwpożarowej,

• współpraca z publicystami i autorami publikacji z zakresu ochrony przeciwpożarowej,

• kwalifikowanie i opracowywanie materiałów do druku w "Przeglądzie Pożarniczym",

• prowadzenie całokształtu spraw wydawniczych związanych z edycją "Przeglądu Pożarniczego" i "Dziennika Urzędowego Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej",

• prowadzenie prenumeraty oraz współpraca z instytucjami kolportażowymi,

• właściwa i zgodna z przepisami gospodarka funduszami "Przeglądu Pożarniczego".

• INSPEKTORAT SPRAW OBRONNYCH

Inspektorat Spraw Obronnych jest odpowiedzialny za prowadzenie całokształtu spraw obronnych w Państwowej Straży Pożarnej (ustalonych odrębnymi przepisami) oraz sprawowanie w imieniu Komendanta Głównego nadzoru i kontroli merytorycznej nad ochroną przestrzegania tajemnicy państwowej i służbowej w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej.

Do zakresu działania Inspektoratu Spraw Obronnych należy w szczególności:

• koordynowanie działalności w zakresie realizacji prac obronnych i obrony cywilnej w jednostkach organizacyjnych Państwowej straży pożarnej oraz sprawowanie nadzoru i udzielanie tym jednostkom fachowej pomocy w tym zakresie,

• prowadzenie kontroli i analizy realizacji zadań obronnych w jednostkach organizacyjnych państwowej straży Pożarnej oraz wykonywanie sprawozdań w tym zakresie,

• udział w opracowywaniu i opiniowaniu projektów aktów prawnych dotyczących realizacji spraw obronnych i obrony cywilnej w ochronie przeciwpożarowej,

• udział w opracowywaniu i doskonaleniu struktur organizacyjnych oraz ustaleniu etatów osobowych jednostek organizacyjnych przewidzianych do militaryzacji, wchodzących w skład krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego,

• opracowywanie i doskonalenie założeń wykorzystania zmilitaryzowanych jednostek ochrony przeciwpożarowej w ogólnym systemie prowadzenia akcji ratowniczych w okresie wojny,

• doskonalenie zasad kierowania, dowodzenia zmilitaryzowanymi jednostkami w okresie zagrożenia i wojny,

• współdziałanie ze Sztabem Generalnym Wojska Polskiego, Sztabem Obrony Cywilnej Kraju, Komendą Główną Policji, Komendą Główną Straży Granicznej i departamentami spraw obronnych ministerstw w zakresie przygotowań obronnych w ochronie przeciwpożarowej,

• koordynowanie prac związanych z opracowaniem i aktualizacją planu obrony przeciwpożarowej kraju,

• ustalenie zasad szkolenia obronnego i obrony cywilnej w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej oraz opracowywanie wytycznych i nadzór nad przestrzeganiem programów szkolenia obronnego,

• opracowywanie założeń do ćwiczeń strategiczno-operacyjnych organizowanych przez instytucje centralne Ministerstwa obrony narodowej w części dotyczącej ochrony przeciwpożarowej i udział w tych ćwiczeniach,

• prowadzenie kancelarii tajnej w Komendzie Głównej Państwowej Straży Pożarnej.

• STANOWISKO DO SPRAW BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY

Stanowisko to jest odpowiedzialne za realizację zadań bezpieczeństwa i higieny pracy.

Do zakresu działania stanowiska do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy należy w szczególności:

• kształtowanie zasad polityki bezpieczeństwa i higieny pracy w skali wszystkich jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej oraz nadzór nad działalnością stanowisk pracy do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy w tych jednostkach,

• dokonywanie okresowych analiz stanu bezpieczeństwa i higieny pracy zawierających propozycje przedsięwzięć organizacyjnych i technicznych mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia strażaków i pracowników oraz poprawę warunków pracy,

• organizowanie systemu dozoru i kontroli warunków służby i pracy oraz przestrzegania zasad i przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy,

• organizowanie doradztwa w zakresie obowiązujących zasad i przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy,

• współdziałanie ze służbami pracowniczymi i innymi jednostkami organizacyjnymi oraz organami zewnętrznej kontroli w zakresie kształtowania właściwego poziomu szkoleń,

• sporządzanie dokumentacji powypadkowej w razie zaistnienia wypadku przy pracy i w drodze do pracy.

• BIURO FINANSÓW - symbol BF

Biuro Finansów jest odpowiedzialne w imieniu Komendanta Głównego za planowanie i realizację budżetu Państwowej Straży Pożarnej.

Do zakresu działania Biura Finansów należy w szczególności:

• organizacja systemu finansowania jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej i jednostek ochotniczych straży pożarnych wchodzących w skład krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego,

• opracowanie projektów budżetu dochodów i wydatków oraz projektów zbiorczych planów finansowych w zakresie gospodarki budżetowej,

• reprezentowanie Komendy Głównej przy rozpatrywaniu w Ministerstwie Finansów i Ministerstwie Spraw Wewnętrznych wyżej wymienionych projektów,

• podejmowanie przedsięwzięć zapewniających środki finansowe na potrzeby jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej,

• realizacja wymogów procedury związanych z zamówieniami publicznymi Państwowej Straży Pożarnej,

• opracowywanie analiz związanych z planowaniem i realizacją budżetu,

• przygotowywanie projektów rozdziału limitów finansowych dla potrzeb jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej,

• opracowywanie zbiorczych planów realizacji inwestycji,

• sprawowanie bieżącego nadzoru i prowadzenie rewizji finansowej w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej.

• BIURO TECHNIKI I ZAOPATRZENIA - symbol BT

Biuro Techniki i Zaopatrzenia jest odpowiedzialne w imieniu Komendanta Głównego za gospodarkę i zaopatrzenie materiałowo - techniczne, gospodarkę nieruchomościami i gospodarkę mieszkaniową oraz kształtowanie zasad eksploatacyjnych obiektów, lokali mieszkalnych, sprzętu i urządzeń jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej.

Do zakresu działania Biura Techniki i Zaopatrzenia należy w szczególności:

• analizowanie i ocena stanu wyposażenia jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej w sprzęt ratowniczo - gaśniczy, urządzenia i przedmioty wyposażenia osobistego strażaków,

• ustalanie systemowych rozwiązań z zakresu logistycznego zabezpieczenia funkcjonowania Państwowej Straży Pożarnej oraz jednostek włączonych do krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego,

• organizowanie systemów i sposobu zaopatrywania jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz opracowywanie rozdzielników sprzętu, urządzeń i wyposażenia,

• analizowanie, ocena i określanie kierunków rozwoju techniki pożarniczej, inicjowanie postępu technicznego, racjonalizacji i wynalazczości, podejmowanie działań wdrożeniowych w tym zakresie,

• kształtowanie wysokich walorów techniczno - użytkowych w zakresie produkcji sprzętu, urządzeń pożarniczych, wyposażenia specjalnego, odzieży specjalnej i wyekwipowania osobistego strażaków,

• ustalanie warunków technicznych, zasad eksploatacji i gospodarki sprzętem, obiektami, urządzeniami pożarniczymi,

• opracowywanie i prowadzenie niezbędnej dokumentacji eksploatacyjnej i ewidencyjnej,

• organizowanie rozwoju usług serwisowych na potrzeby jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej, opracowywanie planów realizacji inwestycji wieloletnich i rocznych w zakresie budownictwa i zakupów,

• analizowanie stanu, koordynacja rozwoju oraz określanie zasad działalności

• w zakresie budownictwa, remontów oraz organizacji funkcjonowania zaplecza technicznego jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej,

• koordynacja przedsięwzięć związanych z gospodarką nieruchomościami będącymi w dyspozycji Państwowej Straży Pożarnej,

• kształtowanie odpowiedniej polityki i realizowanie zadań z zakresu gospodarki mieszkaniowej,

• prowadzenie sprawozdawczości statystycznej w zakresie merytorycznym biur,

• ustalanie zasad logistycznego zabezpieczenia jednostek przewidzianych do mobilizacji i zaspokajanie potrzeb w tym zakresie.

• BIURO ADMINISTRACYJNO - GOSPODARCZE

Biuro Administracyjno - Gospodarcze jest odpowiedzialne za prowadzenie w imieniu Komendanta Głównego kompleksu spraw związanych z obsługą administracyjną, finansowo - gospodarczą i transportową Komendy Głównej.

Do zakresu działania Biura należy w szczególności:

• opracowywanie i realizacja jednostkowego planu finansowego oraz sprawozdawczości finansowej Komendy Głównej,

• obsługa finansowo - księgowa Komendy Głównej,

• prowadzenie dokumentacji inwentarzowej,

• prowadzenie księgowości Pracowniczej Kasy Zapomogowo - Pożyczkowej,

• wykonywanie czynności wynikających z egzekucji sądowej i administracyjnej wobec wynagrodzeń pracowników,

• organizowanie i prowadzenie obsługi administracyjnej, w tym wyposażanie pomieszczeń w sprzęt biurowy i gospodarczy oraz techniczne środki pracy, prowadzenie gospodarki magazynowej,

• wyposażanie strażaków i pracowników Komendy Głównej w umundurowanie, wyposażenie specjalne oraz odzież ochronną,

• prowadzenie gospodarki transportowej dla potrzeb wewnętrznych oraz celów operacyjnych,

• prowadzenie kancelarii ogólnej Komendy Głównej,

• prowadzenie archiwum Komendy Głównej i nadzór merytoryczny nad archiwami jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej,

• planowanie i realizacja działalności inwestycyjno-remontowej oraz sporządzanie preliminarza wydatków na inwestycje, remonty i konserwacje w Komendzie Głównej,

• organizowanie warunków do właściwego utrzymania budynków i zaplecza, w tym:

1. prowadzenie konserwacji i napraw sprzętu oraz urządzeń technicznych,

2. zapewnienie łączności teleksowej i telefonicznej, w tym obsługa centrali telefonicznej,

3. współdziałanie z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych w zakresie ochrony obiektów oraz z Komendą Główną Policji w zakresie ich zabezpieczania przeciwpożarowego,

4. utrzymywanie estetycznych warunków pracy w pomieszczeniach Komendy Głównej,

• zapewnianie potrzeb administracyjno-gospodarczych Zespołu Doradców Komendanta Głównego,

• zapewnienie logistycznego zabezpieczenia Komendy Głównej Państwowej Straży Pożarnej na stanowiskach kierowania i opracowania planu w tym zakresie,

• organizowanie obsługi sprzętu będącego na wyposażeniu Komendy Głównej.

4. Terenowe organy Państwowej Straży Pożarnej.

Zadania i kompetencje Państwowej Straży Pożarnej na obszarze województwa wykonują wojewoda przy pomocy komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, jako kierownika straży wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w województwie, a na terenie powiatu starosta przy pomocy komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej.

1. Statut prawny Komendanta Wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej

Komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej powołuje spośród oficerów Państwowej Straży Pożarnej minister właściwy do spraw wewnętrznych na wniosek Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej złożony po uzyskaniu zgody wojewody. Odwołania komendanta wojewódzkiego dokonuje minister właściwy do spraw wewnętrznych po zasięgnięciu wojewody. W przypadku braku opinii wojewody, minister odwołuje komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej po upływie 14 dni od przedstawienia wniosku o odwołanie. Zastępców komendanta wojewódzkiego powołuje spośród oficerów Państwowej Straży Pożarnej i odwołuje Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej na wniosek komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej.

Do zadań komendanta wojewódzkiego należy:

• kierowanie komendą wojewódzką Państwowej Straży Pożarnej,

• organizowanie krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, w tym odwodów operacyjnych na obszarze województwa,

• opracowywanie planów ratowniczych na obszarze województwa w tym:

1. ustalenie planu rozmieszczenia na obszarze województwa sprzętu specjalistycznego w ramach krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego,

2. ustalenie zbiorczego planu sieci jednostek krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.

• dysponowanie oraz kierowanie siłami i środkami krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na obszarze województwa poprzez swój stanowisko kierowania, a szczególnie dowodzenie działaniami ratowniczymi, których rozmiar lub zasięg przekracza możliwości sił ratowniczych powiatu,

• kontrola uzgadniania projektów budowlanych pod względem ochrony przeciwpożarowej,

• kontrolowanie organów i jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej działających na obszarze województwa,

• analizowanie stanu bezpieczeństwa województwa w zakresie zadań realizowanych przez Państwową Straż Pożarną,

• wspieranie inicjatyw społecznych w zakresie ochrony przeciwpożarowej,

• współdziałanie z zarządem wojewódzkim Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej.

6. Organizacja Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej

W skład komendy wojewódzkiej wchodzą komórki organizacyjne do spraw:

• planowania operacyjnego, w tym wojewódzkie stanowisko koordynacji ratownictwa,

• kontrolno-rozpoznawczych,

• organizacyjnych,

• kadr i szkolenia,

• kwatermistrzowskich,

• finansowych,

• technicznych,

• informatyki i łączności,

• bezpieczeństwa i higieny pracy.

W skład komendy wojewódzkiej mogą wchodzić samodzielne stanowisko pracy - radca prawny, podległe bezpośrednio komendantowi wojewódzkiemu Państwowej Straży Pożarnej.

Wydziały mogą się dzielić na sekcje lub samodzielne stanowiska pracy.

W celu usprawnienia działalności komendy wojewódzkiej, komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej może dokonać połączeń komórek organizacyjnych :

• do spraw kwatermistrzowskich i technicznych w jedną komórkę organizacyjną do spraw kwatermistrzowsko - techniczną,

• wojewódzkiego zaplecza techniczno - usługowego i komórki organizacyjnej do spraw technicznych - w jedną komórkę organizacyjną do spraw technicznych,

• wojewódzkiego stanowiska koordynacji ratownictwa z rejonowym stanowiskiem kierowania,

• wojewódzkiego ośrodka kształcenia zawodowego i komórki organizacyjnej do spraw kadr i szkolenia w - jedną komórkę organizacyjną do spraw kadr i szkolenia,

• samodzielnych stanowisk pracy w jedno samodzielne stanowisko pracy.

7. Pozycja prawna Komendanta Powiatowego Państwowej Straży Pożarnej

W myśl znowelizowanej ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 roku o Państwowej Straży Pożarnej, komendanta powiatowego Państwowej Straży Pożarnej powołuje spośród oficerów Państwowej Straży Pożarnej komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej, w porozumieniu ze starostą. Komendanta powiatowego (miejskiego) odwołuje również komendant wojewódzki po zasięgnięciu opinii starosty. Jego zastępców powołuje spośród oficerów i aspirantów Państwowej Straży Pożarnej i odwołuje komendant wojewódzki na wniosek komendanta powiatowego (miejskiego).

Do zadań komendanta powiatowego (miejskiego) należy:

• kierowanie komendą powiatową (miejską) Państwowej Straży Pożarnej,

• organizowanie jednostek ratowniczo-gaśniczych,

• organizowanie na obszarze powiatu krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego,

• dysponowanie oraz kierowanie siłami i środkami krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego na obszarze powiatu poprzez swoje stanowisko kierowania,

• organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczej,

• współdziałanie z komendantem gminnym ochrony przeciwpożarowej, jeżeli komendant taki został zatrudniony w gminie,

• rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń,

• opracowywanie planów ratowniczych na obszarze powiatu,

• nadzorowanie przestrzegania przepisów przeciwpożarowych,

• wykonywanie zadań z zakresu ratownictwa,

• wstępne ustalenie przyczyny oraz okoliczności powstania i rozprzestrzeniania się pożaru oraz miejscowego zagrożenia,

• organizowanie szkolenia i doskonalenia pożarniczego,

• szkolenie członków ochotniczych straży pożarnych,

• współdziałanie z zarządem (oddziałem) powiatowym Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Współpracując z władzami powiatu komendant powiatowy przynajmniej raz na rok przedstawia informację radzie powiatu o stanie bezpieczeństwa ochrony przeciwpożarowej oraz o zagrożeniach pożarowych powiatu. Na polecenie starosty informację taką właściwy komendant jest zobowiązany składać w każdym czasie. Rada powiatu na podstawie informacji przedstawionych przez komendanta powiatowego określa w drodze uchwały istotne dla wspólnoty samorządowej zagrożenia bezpieczeństwa pożarowego. Powyższe uchwały nie mogą jednak dotyczyć wykonywania konkretnej czynności służbowej. Uchwała nie może również określać sposobu wykonywania zadania przez Państwową Straż Pożarną.

W przypadku bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa wspólnoty samorządowej, w szczególności życia lub zdrowia przewodniczący zarządu gminy lub powiatu, może wydać komendantowi powiatowemu polecenie podjęcia działań w zakresie właściwości Państwowej Straży Pożarnej zmierzających do usunięcia tego zagrożenia. Wyłączną odpowiedzialność za treść lub skutki tego polecenia ponoszą starosta lub wójt (burmistrz lub prezydent miasta). Komendant powiatowy Państwowej Straży Pożarnej jeżeli nie jest w stanie wykonać tego polecenia, niezwłocznie przedkłada tą sprawę komendantowi wojewódzkiemu.

8. Organizacja Komend Powiatowych Państwowej Straży Pożarnej

Wewnętrznymi komórkami organizacyjnymi Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej są:

• sekcja ds. operacyjno - szkoleniowych, w tym powiatowe stanowisko kierowania,

• stanowisko ds. kontrolno - rozpoznawczych,

• stanowisko ds. organizacyjno - kadrowych,

• sekcja ds. finansów,

• stanowisko ds. kwatermistrzowskich,

• stanowisko ds. technicznych, w tym powiatowy punkt naprawy i konserwacji sprzętu,

• stanowisko ds. obronnych i BHP,

• radca prawny.

W skład Komend Powiatowych Państwowej Straży Pożarnej wchodzą również jednostki ratowniczo - gaśnicze. Dla zobrazowania układu stanowisk pracy oraz komórek organizacyjnych przedstawiam schemat struktury organizacyjnej Komendy Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej.

Rys. 2. Schemat struktury organizacyjnej KP PSP

W razie nieobecności komendanta powiatowego obowiązek prawidłowego kierowania komendą spoczywa na zastępcy komendanta powiatowego oraz na starszym inspektorze ds. kontrolno - rozpoznawczych. Natomiast w przypadku jednoczesnej nieobecności dowódcy JRG i jego zastępcy, komendant powiatowy wyznacza osobę do kierowania działalnością tej jednostki. Osoby ustalone i wyznaczone w przypadku zaistnienia konieczności pełnienia tych obowiązków ponoszą pełną odpowiedzialność za ich wykonywanie zarówno w zakresie nadzoru jak i realizacji.

1. Ogólny zakres działania komórek organizacyjnych komendy powiatowej

Do zakresu działania kierownika sekcji oraz poszczególnych komórek organizacyjnych należy w szczególności:

• sprawowanie nadzoru nad merytorycznym i formalnym oraz technicznym stanem i sposobem załatwiania spraw oraz stosowania obowiązujących procedur działania,

• podpisywanie pism nie zastrzeżonych do podpisu przez komendanta powiatowego lub jego zastępcy,

• organizowanie odpraw służbowych, instruktaży, szkoleń doskonalących w zakresie merytorycznego działania komórki organizacyjnej,

• nadzór nad dyscypliną służby i pracy oraz wnioskowaniu w sprawach pracowników wynikających ze stosunku służby i pracy,

• zlecanie pracownikom załatwienia spraw służbowych poza stałym miejscem pracy z wyłączeniem delegacji służbowych,

• określanie szczegółowych zakresów czynności poszczególnych stanowisk pracy,

• zapewnienie stosowania instrukcji kancelaryjnej,

• wydawanie poleceń służbowych w sprawach objętych zakresem działania komórki organizacyjnej.

Komórki organizacyjne mają również obowiązek współdziałania i współpracy między sobą. Do wspólnych zadań komórek organizacyjnych należy w szczególności:

• sporządzanie analiz, prognoz, ocen oraz sprawozdań z zakresu realizowanych zadań,

• współdziałanie z ogniwami Związku Ochotniczych Straży Pożarnej, stowarzyszeniami oraz branżowymi związkami zawodowymi funkcjonującymi w komendzie powiatowej,

• załatwianie skarg i wniosków oraz odwołań wnoszonych przez obywateli, instytucje i władze samorządowe,

• realizowanie zaleceń pokontrolnych,

• realizowanie zadań w zakresie spraw obronnych i przestrzegania zasad ochrony tajemnicy państwowej i służbowej.

W realizacji zadania obejmującego czynności kilku komórek organizacyjnych prowadzenie sprawy należy do komórki wiodącej to jest takiej, której zakres działania obejmuje najwięcej zagadnień występujących w danej sprawie. Komórkę wiodącą określa się poprzez umieszczenie jej symbolu na pierwszym miejscu przy dekretowaniu sprawy do załatwienia. Komórki współpracujące są zobowiązane opracować oraz udostępnić komórce wiodącej wszelkie materiały, informacje, wyjaśnienia, opinie itp. niezbędne dla właściwego załatwienia sprawy. W realizacji zadań komórki dążą do kompetentnego i terminowego ich załatwienia w ramach posiadanych uprawnień i możliwości wszechstronnej i wyczerpującej informacji lub wskazując organ kompetentny do załatwienia sprawy. W realizacji tych zadań jako nadrzędną zasadą należy kierować się dobrem służby i powinnością wykonywania ustawowych obowiązków spoczywających na Państwowej Straży Pożarnej.

5. Pojęcie i istota Krajowego Systemu Ratowniczo - Gaśniczego.

Za realizację polityki państwa w zakresie ochrony przeciwpożarowej odpowiada minister właściwy do spraw wewnętrznych. Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 roku o Państwowej Straży Pożarnej z uwzględnieniem zmian wprowadzonych w dniu 24 lipca 1998 roku, które weszły w życie z dniem 1 stycznia 1999 roku, powołała Państwową Straż Pożarną jako zawodową, umundurowaną i wyposażoną w specjalistyczny sprzęt formację, przeznaczoną do walki z pożarami, klęskami żywiołowymi i innymi miejscowymi zagrożeniami.

Krajowy System Ratowniczo - Gaśniczy - to zespół przedsięwzięć organizacyjnych, szkoleniowych, materiałowo - technicznych i finansowych, obejmujących prognozowanie, rozpoznawanie i zwalczanie pożarów, klęsk żywiołowych, miejscowych zagrożeń oraz skupiających w uporządkowanej wewnętrznie strukturze jednostki ochrony przeciwpożarowej w celu ratowania życia, zdrowia, mienia i środowiska.

1. Zadania Państwowej Straży Pożarnej w Krajowym Systemie Ratowniczo-Gaśniczym

Do podstawowych zadań Państwowej Straży Pożarnej należy:

• rozpoznawanie zagrożeń pożarowych i innych miejscowych zagrożeń,

• organizowanie i prowadzenie akcji ratowniczych w czasie pożarów, klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń,

• wykonywanie pomocniczych specjalistycznych czynności ratowniczych w czasie klęsk żywiołowych lub likwidacji miejscowych zagrożeń przez inne służby ratownicze,

• kształcenie kadr dla potrzeb Państwowej Straży Pożarnej i innych jednostek ochrony przeciwpożarowej oraz powszechnego systemu ochrony ludności,

• nadzór nad przestrzeganiem przepisów przeciwpożarowych,

• prowadzenie prac naukowo - badawczych w zakresie ochrony przeciw-pożarowej oraz ochrony ludności.

Z godnie z obowiązującym stanem prawnym Państwowa Straż Pożarna zobowiązana została do zorganizowania jednolitego, skutecznego systemu ratowniczego, skupiającego różne podmioty ratownicze i obejmującego swym zasięgiem cały kraj, mającego na celu ochronę życia, zdrowia, mienia i środowiska poprzez:

• walkę z pożarami lub innymi klęskami żywiołowymi,

• ratownictwo techniczne,

• ratownictwo chemiczne,

• ratownictwo ekologiczne,

• ratownictwo medyczne.

9. Organizacja Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego

Powstał zatem, jako integralna część całego systemu bezpieczeństwa wewnętrznego Państwa, Krajowy System Ratowniczo - Gaśniczy, którego podstawą są jednostki organizacyjne Państwowej Straży Pożarnej i jednostki ochrony przeciwpożarowej, takie jak:

• zakładowe straże pożarne,

• zakładowe służby ratownicze,

• gminne straże pożarne,

• terenowe służby ratownicze,

• ochotnicze straże pożarne oraz inne jednostki ratownicze.

O tym, które z nich będą funkcjonowały w ramach krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego, decyduje wynik analizy zagrożeń występujący na danym terenie, możliwość szybkiej interwencji, a przede wszystkim stopień wyszkolenia ratowników i wyposażenie jednostki.

Nadzór nad funkcjonowaniem systemu sprawuje Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, a za organizację kierowania systemem odpowiada Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej.

Schemat organizacyjny krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego przedstawia rys. 3.

Jak wynika ze schematu, struktura całego systemu działa na trzech poziomach:

• krajowym,

• wojewódzkim,

• powiatowym.

Na szczeblu krajowym, zwanym również centralnym, następuje koordynacja wszelkich działań ratowniczych na terenie kraju i współpracująca w tym zakresie na arenie międzynarodowej. Wiodącą rolę pełni tu istniejące przy Komendzie Głównej Państwowej Straży Pożarnej Krajowe centrum Koordynacji Ratownictwa (KCKR).

Na poziomie województwa następuje organizacja owego systemu, a także organizacja alarmowania oraz kierowanie i koordynacja działań ratowniczych na terenie województwa. Rolę tą odgrywają tworzone przy komendach wojewódzkich Wojewódzkie Stanowiska Koordynacji Ratownictwa (WSKR).

Rys. 3. Krajowy system ratowniczo-gaśniczy

Poziom powiatowy to bezpośrednia organizacja jednostek ratowniczo-gaśniczych, a także organizacja systemu na jego podstawowym poziomie. Należy tu również organizacja, kierowanie i koordynacja działań na terenie powiatu. Do dysponowania jednostek ratowniczo - gaśniczych, jak i innych jednostek ochrony przeciwpożarowej upoważnione są Powiatowe Stanowiska Kierowania (PSK), działające przy komendach powiatowych PSP.

Wynika z tego, ze głównym zadaniem wyżej wymienionych komórek organizacyjnych jest koordynacja działań ratowniczych, a w praktyce dysponowanie sił i środków włączonych w KSRG, a także inne podmioty ratownicze, takie jak: pogotowie ratunkowe, policja, pogotowie energetyczne, pogotowie gazowe, inspektoraty ochrony środowiska itp.

10. Wpływ reformy administracyjnej na strukturę organizacyjną Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego

Zmiany zachodzące w wyniku reformy administracyjnej z dnia 1 stycznia 1999 roku dotknęły również Państwową Straż Pożarną. Jednostki organizacyjne mające siedzibę w miastach, które są obecnie siedzibą wojewody (w tym komendy wojewódzkie Państwowej Straży Pożarnej), stały się jednostkami organizacyjnymi stanowiącymi aparat pomocniczy odpowiednich kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich.

Podobna sytuacja miała miejsce na szczeblu rejonowym, gdzie jednostki organizacyjne mające siedziby w mieście, w którym utworzono siedzibę władz powiatu (w tym komenda rejonowa Państwowej Straży Pożarnej), stały się również jednostkami organizacyjnymi stanowiącymi aparat pomocniczy odpowiednich kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży powiatowych w rozumieniu ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym. Jednocześnie jednostki organizacyjne w miastach na prawach powiatu, stały się miejskimi jednostkami organizacyjnymi wykonującymi zadania na obszarze tego miasta i powiatu.

Z dniem 1 stycznia 1999 roku nastąpiły również zmiany w jednostkach ratowniczo - gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej, gdzie jednostki te stały się jednostkami ratowniczo - gaśniczymi komend powiatowych lub komend miejskich Państwowej Straży Pożarnej w powiatach, na których obszarze znajdują się siedziby tych jednostek.

W myśl znowelizowanej ustawy o Państwowej Straży Pożarnej zostały również dołożone Państwowej Straży Pożarnej nowe zadania, a mianowicie: kształcenie kadr dla potrzeb powszechnego systemu ochrony ludności oraz prowadzenie prac naukowo - badawczych w zakresie ochrony ludności.

Krajowy system ratowniczo - gaśniczy jest tutaj integralną częścią organizacji bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. System ten skupia jednostki ochrony przeciwpożarowej, inne służby, inspekcje, straże, instytucje oraz podmioty, które dobrowolnie w drodze umowy cywilno - prawnej zgodziły się współdziałać w akcjach ratowniczych.

Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej, wojewoda lub starosta odpowiednio na obszarze kraju, województwa lub powiatu, określają zadania krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego, koordynują jego funkcjonowanie i kontrolują wykonywanie wynikających stąd zadań, a w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożenia życia, zdrowia i środowiska kierują tym systemem. Wojewoda i starosta wykonują swoje zadania przy pomocy zespołów ds. ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa. Na obszarze gminy natomiast funkcjonowanie krajowego systemu ratowniczo - gaśniczego koordynuje wójt (burmistrz lub prezydent miasta) w zakresie ustalonym przez wojewodę. Zadanie to wykonywane jest przy pomocy komendanta gminnego ochrony przeciwpożarowej, jeżeli komendant taki został zatrudniony przez gminę. W sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń ludzi i środowiska występujących na obszarze przekraczającym granice powiatu koordynacja działań powiatowych zespołów ds. ochrony przeciwpożarowej i ratownictwa należy do wojewody.

6. Zarys kształtowania zawodowego Państwowej Straży Pożarnej

Kształcenie zawodowe prowadzi się dla strażaków należących do poszczególnych korpusów Państwowej Straży Pożarnej. Organizuje się je w formach szkolnych i pozaszkolnych. Szkolenia dla podoficerów, aspirantów i oficerów prowadzą szkoły Państwowej Straży Pożarnej.

Organizację kształcenia zawodowego w szkołach Państwowej Straży Pożarnej omawiają kolejne podrozdziały.

1. Szkoła Główna Służby Pożarniczej

Nadzór nad szkołą sprawuje Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. Szkoła kształci i wychowuje specjalistów oficerów straży pożarnej przygotowanych do objęcia stanowisk wymagających posiadania wyższego wykształcenia w zakresie ochrony przeciwpożarowej. Uczelnia prowadzi studia magisterskie, inżynierskie, podyplomowe, kursy doskonalenia zawodowego oraz studia i kursy specjalne w zakresie specjalistycznej dyscypliny naukowej o ochronie przeciwpożarowej.

Kształcenie w szkole prowadzone jest przez:

• studia dzienne,

• studia wieczorowe,

• studia zaoczne,

• studia przemienne, eksternistyczne i indywidualne.

Do podstawowych zadań Szkoły należy:

• kształcenie kadr dowódczych, specjalistycznych dla jednostek ochrony przeciwpożarowej, kadr naukowych i dydaktycznych dla szkolnictwa pożarniczego i jednostek badawczo-rozwojowych,

• wychowywanie i kształcenie słuchaczy na wysoko wykwalifikowanych oficerów straży pożarnej, posiadających wszechstronną wiedzę ogólnowojskową i specjalistyczną, oraz umiejętności pedagogiczne,

• prowadzenie badań naukowych oraz współuczestniczenie we wdrażaniu i upowszechnianiu ich wyników,

• kształcenie i doskonalenie zawodowe kadry kierowniczej i dowódczej jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnych,

• kształcenie i doskonalenie kwalifikacji naukowych i dydaktycznych nauczycieli akademickich oraz doskonalenia zawodowe pozostałej kadry Szkoły,

• współpraca ze Szkołami Państwowej Straży Pożarnej, szkolnymi jednostkami ratowniczo-gaśniczymi, oraz komendantami Państwowej Straży Pożarnej w zakresie kształcenia i doskonalenia zawodowego oraz upowszechniania i praktycznego stosowania dorobku naukowego w zakresie specjalistycznej dyscypliny naukowej o ochronie przeciwpożarowej,

• współdziałanie ze szkołami wyższymi, jednostkami badawczo - rozwojowymi i jednostkami ochrony przeciwpożarowej w zakresie rozwoju nauki i postępu technicznego,

• wychowania słuchaczy w duchu poszanowania praw człowieka, patriotyzmu, demokracji i odpowiedzialności za losy społeczeństwa i państwa.

Do podstawowych zadań Szkoły jako jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej, należy:

• przygotowanie słuchaczy do wykonywania powierzonych zadań w Państwowej Straży Pożarnej.

• utrzymanie w ciągłej gotowości Szkolnej Jednostki Ratowniczo-Gaśniczej, którą do działach ratowniczo-gaśniczych na terenie województwa dysponuje komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej.

• Podchorążowie Szkoły Głównej Służby Pożarniczej stanowią odwód operacyjny Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, którego dowódcą jest zastępca komendanta Szkoły ds. Liniowych.

11. Szkoły Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej

Aspiranci pożarnictwa stanowiący średnią kadrę dowódczą kształceni są w:

• Centralnej Szkole Państwowej Straży Pożarnej w Częstochowie,

• Szkole Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Krakowie,

• Szkole Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu.

Celem kształcenia aspirantów jest przygotowanie ich do objęcia stanowisk średniego szczebla dowodzenia w jednostkach ratowniczo-gaśniczych.

Szkoły Aspirantów są dwuletnimi, policealnymi szkołami zawodowymi dla absolwentów szkół średnich, kształtujących techników pożarnictwa. Kształcenie realizowane jest w systemie stacjonarnym i przemiennym.

Centralna Szkoła Państwowej Straży Pożarnej w Częstochowie powstała 21 października 1994 roku na podstawie Ministra Spraw Wewnętrznych. Realizuje ona dwa główne zadania: kształcenie kwalifikacyjne, specjalistyczne oraz doskonalące kadry podoficerskiej oraz aspiranckiej, a ponadto prowadzi dodatkowo kształcenie i doskonalenie zawodowe pracowników ochrony przeciwpożarowej. Wypełniają podstawowe funkcje szkoła zajmuje się również utrzymaniem współpracy z innymi szkołami pożarniczymi oraz placówkami oświatowo-wychowawczymi w zakresie realizowanych programów kształcenia i wychowywania, prowadzeniem współpracy z placówkami krajowymi i zagranicznymi realizującymi zadania o podobnym charakterze.

Szkoły Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu i Krakowie są dwuletnimi policealnymi studiami zawodowymi kształcącymi średni personel dla potrzeb Państwowej Straży Pożarnej i nadającym stopień młodszego aspiranta oraz tytuł technika pożarnictwa. Dodatkowo realizują one działalność dydaktyczną uwzględniając wymagania Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego. Program nauczania obejmuje przedmioty wchodzące w zakres kształcenia ogólnego i zawodowego, realizując je zarówno w systemie stacjonarnym jak i przemiennym.

12. Szkoły Podoficerskie Państwowej Straży Pożarnej

Kształcenie podoficerów realizują:

• Centralna Szkoła Państwowej Straży Pożarnej w Częstochowie,

• Szkoły Podoficerskie Państwowej Straży Pożarnej w Bydgoszczy, Opolu i Supraślu.

Szkoły Podoficerskie kształcą strażaków-ratowników na kursach dal podoficerów i szeregowców dających słuchaczom możliwość zajmowania stanowisk przewidzianych dla szeregowców i podoficerów w Państwowej Straży Pożarnej. Absolwenci oprócz uzyskania uprawnień do zajmowania stanowisk podoficerskich mają możliwość dalszego kształcenia się w Szkołach Aspirantów Państwowej Straży Pożarnej.

Szkoły prowadzą kształcenie na podstawie programów nauczania w systemie stacjonarnym skoszarowanym. Realizują również szkolenia zakładów pracy na kursach kwalifikacyjnych i specjalistycznych.

13. Kształcenie zawodowe ratowników

Kształcenie zawodowe strażaków Państwowej Straży Pożarnej w formach pozaszkolnych prowadzi się jako:

• kursy kwalifikacyjne,

• inne kursy pożarnicze,

• doskonalenie zawodowe.

Kursy kwalifikacyjne mają na celu opanowanie przez szeregowych Państwowej Straży Pożarnej określonego programem nauczania zasobu wiadomości i umiejętności zawodowych, umożliwiających im uzyskanie kwalifikacji zawodowych niezbędnych do pełnienia służby w jednostkach ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej.

Doskonalenie zawodowe strażaków Państwowej Straży Pożarnej ma na celu uzupełnianie, rozszerzanie i aktualizowanie wiadomości oraz podwyższanie umiejętności zawodowych niezbędnych do zajmowania określonych stanowisk w jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej.

Kształcenie zawodowe w formach pozaszkolnych prowadzą:

• ośrodki szkolenia Państwowej Straży Pożarnej, łączące działalność dydaktyczną z ratowniczą,

• jednostki ratowniczo-gaśnicze Państwowej Straży Pożarnej,

• w zakresie doskonalenia zawodowego strażaków - komendy Państwowej Straży Pożarnej, jednostki ratowniczo-gaśnicze Państwowej Straży Pożarnej, ośrodki, szkoły Państwowej Straży Pożarnej oraz Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej,

Szkolenie pracowników jednostek ochrony przeciwpożarowej prowadzą szkoły Państwowej Straży Pożarnej dla pracowników zajmujących stanowiska wymagające wykształcenia zawodowego na poziomie podoficerskim, aspiranckim i oficerskim, a dla pracowników zajmujących stanowiska wymagające wykształcenia zawodowego na poziomie szeregowych wyżej wymienione ośrodki szkolenia.

Szkolenie członków ochotniczych straży pożarnych biorących bezpośredni udział w działaniach ratowniczych, prowadzi się jako:

• szkolenie szeregowych i funkcyjnych,

• doskonalenie szeregowych i funkcyjnych.

Szkolenie szeregowych i funkcyjnych ochotniczych straży pożarnych ma na celu opanowanie określonego programami szkolenia zasobu wiadomości i umiejętności pożarniczych, umożliwiających wykonywanie zadań przewidzianych dla szeregowych ochotniczych straży pożarnych lub pełnienie określonych funkcji w ochotniczych strażach pożarnych.

Doskonalenie szeregowych i funkcyjnych ochotniczych straży pożarnych ma na celu uzupełnianie, rozszerzanie i aktualizowanie wiadomości oraz podwyższanie umiejętności pożarniczych niezbędnych do wykonywania zadań przewidzianych dla szeregowych ochotniczych straży pożarnych lub pełnienia określonych funkcji w ochotniczych strażach pożarnych.

Szkolenie szeregowych i funkcyjnych ochotniczych straży pożarnych organizują komendanci powiatowi Państwowej Straży Pożarnej, a prowadzą je naczelnicy ochotniczych straży pożarnych w macierzystych jednostkach.

Szkolenie funkcyjnych ochotniczych straży pożarnych prowadzi się w komendach powiatowych Państwowej Straży Pożarnej, ośrodkach lub jednostkach ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej.

Doskonalenie zawodowe strażaków Państwowej Straży Pożarnej prowadzi się w następujących formach:

• kursów, kursów - seminariów,

• praktyk zawodowych,

• ćwiczeń,

• samokształcenia kierowanego,

• studiów podyplomowych.

Doskonalenie członków ochotniczych straży pożarnych prowadzi się w następujących formach:

• ćwiczeń,

• samokształcenia kierowanego.

Kursy stanowią zorganizowany proces dydaktyczny, polegający na zaznajamianiu strażaków Państwowej Straży Pożarnej z określonymi w programach wiadomościami i umiejętnościami.

Kursy-seminaria polegają na organizowaniu procesu dydaktycznego w celu pogłębienia przez strażaków Państwowej Straży Pożarnej wiadomości z określonego działu ochrony przeciwpożarowej lub innej dziedziny wiedzy. Udział w kursie-seminarium polega na samodzielnym opracowaniu przez każdego strażaka Państwowej Straży Pożarnej wybranego zagadnienia oraz prowadzeniu dyskusji na temat przedstawionych zagadnień.

Praktyki zawodowe polegają na skierowaniu strażaka przez jednostkę organizacyjną Państwowej Straży Pożarnej, w której pełni służbę, do innej jednostki w kraju lub za granicą w celu poznania metod pracy, nowoczesnego sprzętu, nowych osiągnięć w zakresie taktyki działań gaśniczych i ratowniczych.

Ćwiczenia polegają na wielokrotnym wykonywaniu określonych czynności w celu zwiększenia sprawności w szczególności prowadzenia działań gaśniczych i ratowniczych, dowodzenia i współdziałania, sprawiania i obsługi sprzętu.

Samokształcenie kierowane polega na indywidualnym lub grupowym przyswajaniu wiadomości i nabywaniu umiejętności w zakresie wymaganym przez jego organizatorów.

Studia podyplomowe prowadzone są przez szkoły wyższe dla strażaków Państwowej Straży Pożarnej posiadających wyższe wykształcenie, którzy specjalizują się w wybranej dziedzinie wiedzy.

Doskonalenie zawodowe strażaków Państwowej Straży Pożarnej pełniących służbę w jednostkach ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej, prowadzi się w cyklach rocznych od 1 stycznia do 31 grudnia, według programów opracowanych na podstawie oceny wiadomości i umiejętności strażaków.

Doskonalenie zawodowe strażaków Państwowej Straży Pożarnej pełniących służbę w pozostałych jednostkach organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej prowadzi się w cyklach rocznych od 1 stycznia do 31 grudnia z przerwą od 1 lipca do 31 sierpnia, według programów opracowanych przez jego organizatorów. Każdy cykl doskonalenia zawodowego strażaków Państwowej Straży Pożarnej należy zakończyć sprawdzianem.

Doskonalenie członków ochotniczych straży pożarnych prowadzi się w cyklach rocznych od 1 stycznia do 31 grudnia, według programów opracowanych przez jego organizatorów na podstawie analizy potrzeb.

Programy doskonalenia członków ochotniczych straży pożarnych powinny zawierać między innymi:

• ćwiczenia mające na celu podwyższanie umiejętności obsługi sprzętu, którym dysponują macierzyste jednostki,

• różne rodzaje ćwiczeń taktycznych,

• analizę wybranych akcji ratowniczych,

• zagadnienia dotyczące zmian organizacyjnych, postępu technicznego i nowych uregulowań prawnych w zakresie ochrony przeciwpożarowej,

• zajęcia z wychowania fizycznego.

Doskonalenie zawodowe strażaków Państwowej Straży Pożarnej organizują: komendanci jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej dla strażaków zatrudnionych w tych jednostkach, Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej dla komendantów wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej i ich zastępców, oraz innych strażaków Państwowej Straży Pożarnej - według potrzeb, komendanci wojewódzcy Państwowej Straży Pożarnej dla komendantów powiatowych Państwowej Straży Pożarnej i ich zastępców oraz dowódców jednostek ratowniczo-gaśniczych i ich zastępców, oraz innych strażaków Państwowej Straży Pożarnej - według potrzeb.

Doskonalenie członków ochotniczych straży pożarnych organizują naczelnicy ochotniczych straży pożarnych w macierzystych jednostkach oraz komendanci powiatowi Państwowej Straży Pożarnej dla funkcyjnych ochotniczych straży pożarnych oraz pododdziałów taktycznych ochotniczych straży pożarnych.

7. Pełnienie służby przez strażaków a odpowiedzialność dyscyplinarna.

Służbę w Państwowej Straży Pożarnej może pełnić obywatel polski korzystający z praw publicznych, posiadający określone kwalifikacje zawodowe oraz zdolności fizyczne i psychiczne do pełnienia tej służby.

Podejmując służbę w Państwowej Straży Pożarnej, strażak składa ślubowanie według następującej roty:

„Ja obywatel Rzeczypospolitej Polskiej, świadom podejmowanych obowiązków strażaka, uroczyście ślubuję być ofiarnym i mężnym w ratowaniu zagrożonego życia ludzkiego i wszelkiego mienia - nawet z narażeniem życia”.

Wykonując powierzone mi zadania, ślubuję przestrzegać prawa, dyscypliny służbowej oraz wykonywać polecenia przełożonych. Ślubuję strzec tajemnicy państwowej i służbowej, a także honoru, godności i dobrego imienia służby oraz przestrzegać zasad etyki zawodowej”.

1. Pełnienie służby przez strażaków w Państwowej Straży Pożarnej

Stosunek strażaka powstaje z dniem mianowania na stanowisko służbowe. Do mianowania na stanowisko służbowe, przenoszenia na inne, powierzania pełnienia obowiązków służbowych na innym stanowisku, zawieszenia w czynnościach służbowych albo zwalniania ze służby właściwi są przełożeni:

• w Komendzie Głównej - Komendant Główny

• w komendzie wojewódzkiej - komendant wojewódzki

• w komendzie powiatowej (miejskiej) wraz z jednostkami ratowniczo-gaśniczymi - komendant powiatowy (miejski),

• w Szkole Głównej Służby Pożarniczej i pozostałych szkołach- komendant szkoły,

• w jednostce badawczo-rozwojowej - dyrektor jednostki,

• w ośrodku szkolenia - komendant ośrodka,

• w Centralnym Muzeum Pożarnictwa - dyrektor muzeum.

Akt mianowania strażaka na stanowisko służbowe powinien w szczególności zawierać:

• stanowisko i miejsce służby,

• termin rozpoczęcia służby,

• rodzaj mianowania,

• uposażenie lub zasady jego ustalenia.

Do delegowania lub przenoszenia do innej jednostki organizacyjnej Państwowej Straży Pożarnej właściwi są:

• Komendant Główny na obszarze Państwa,

• Komendant wojewódzki na obszarze województwa,

• Komendant powiatowy (miejski) na obszarze powiatu.

Strażaka przenosi się na niższe stanowisko służbowe w przypadku:

• wymierzenia kary dyscyplinarnej dotyczącej przeniesienia na niższe stanowisko służbowe,

• zawinionej utraty uprawnień koniecznych do wykonywania czynności na zajmowanym stanowisku.

Strażaka można zaś przenieść na niższe stanowisko służbowe w razie:

• orzeczenia całkowitej niezdolności do pełnienia służby na zajmowanym stanowisku przez komisję lekarską, jeżeli nie ma możliwości przeniesienia go na stanowisko równorzędne,

• nieprzydatności na zajmowanym stanowisku, stwierdzonej w opinii służbowej,

• niewywiązywania się z obowiązków służbowych na zajmowanym stanowisku,

• likwidacji zajmowanego stanowiska, jeżeli nie ma możliwości przeniesienia strażaka na równorzędne stanowisko.

Strażak może również sam wnioskować o przeniesienie się na niższe stanowisko służbowe.

Pełniących służbę w Państwowej Straży Pożarnej zawiesza się w czynnościach służbowych w razie wszczęcia przeciwko nim postępowania karnego w sprawie o przestępstwo umyślne z oskarżenia publicznego - na okres nie dłuższy niż trzy miesiące.

Strażaka można zawiesić w czynnościach służbowych w razie wszczęcia przeciwko niemu postępowania karnego w sprawie o przestępstwo nieumyślne, ścigane z oskarżenia publicznego, postępowania dyscyplinarnego, jeżeli jest to celowe z uwagi na dobro postępowania lub dobro służby - na okres nie dłuższy niż trzy miesiące.

Strażaka zwalnia się ze służby w następujących przypadkach:

• orzeczenia przez komisję lekarską całkowitej niezdolności do pełnienia służby,

• nieprzydatności do służby, stwierdzonej w opinii służbowej w okresie służby przygotowawczej,

• wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby,

• skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego,

• zgłoszenia przez niego pisemnego żądania zwolnienia - w terminie do trzech miesięcy,

• utraty obywatelstwa polskiego.

Poszczególni funkcjonariusze jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej wykonują zadania i obowiązki szczegółowe na podstawie wydanych i przyjętych zakresów czynności. Zadania i obowiązki wyszczególnione w zakresie czynności, stanowią jednocześnie zakres odpowiedzialności funkcjonariusza za ich właściwą realizację. Zakresem odpowiedzialności funkcjonariusza są także zadania wynikające z innych wewnętrznych aktów takich jak: zarządzenia, decyzje, rozkazy itp..

Do podstawowych obowiązków strażaków należy w szczególności:

• wykonywanie obowiązków służbowych zgodnie z treścią ślubowania,

• znajomość aktów prawnych i innych przepisów niezbędnych do wykonywania zadań,

• wykonywanie zadań określonych dla danego stanowiska zakresem czynności,

• pełne i wyczerpujące dokumentowanie prowadzonych spraw,

• terminowa realizacja zadań określonych planem pracy i poleceniami przełożonych,

• stałe podnoszenie i doskonalenie umiejętności zawodowych,

• zachowanie wymogów ochrony tajemnicy państwowej i służbowej,

• zachowanie zasad BHP,

• przestrzeganie zasad dyscypliny służbowej,

• dbanie o ład, porządek i estetykę pracy,

• przyjmowanie i załatwianie interesantów.

Strażaka (pracownika) upoważnia się do:

• zgłaszania przełożonemu wniosków usprawniających działania komendy,

• żądania od bezpośredniego przełożonego określania czynności na danym stanowisku pracy,

• żądania od przełożonych niezbędnych wyjaśnień i pouczeń odnośnie sposobów załatwiania powierzonych czynności.

14. Odpowiedzialność dyscyplinarna strażaków

Strażak odpowiada dyscyplinarnie za zawinione, nienależyte wykonywanie obowiązków służbowych oraz za czyny sprzeczne ze złożonym ślubowaniem.

Odpowiada również dyscyplinarnie za popełnione przestępstwa lub wykroczenia, niezależnie od odpowiedzialności karnej. Za czyn stanowiący wykroczenie, popełnione w wyniku wykonania polecenia służbowego, strażak ponosi odpowiedzialność tylko dyscyplinarną, chyba że wykonując polecenie służbowe umyślnie popełnia wykroczenie. Za wykroczenie dyscyplinarne strażak może być otrzymać następującą karę:

• upomnienie,

• naganę,

• wyznaczenie na niższe stanowisko służbowe,

• obniżenie stopnia,

• wydalenie ze służby.

W sprawach dyscyplinarnych orzekają komisje dyscyplinarne:

1. dla strażaków pełniących służbę kandydacką:

• w pierwszej instancji-komisja dyscyplinarna działająca przy Komendancie szkoły Głównej Służby Pożarniczej,

• w drugiej instancji- Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej,

2. dla strażaków pełniących służbę przygotowawczą i strażaków mianowanych na stałe,

• w pierwszej instancji - komisje dyscyplinarne działające przy komendantach wojewódzkich Państwowej Straży Pożarnej,

• w drugiej instancji- Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej,

3. dla strażaków pełniących służbę w Komendzie Głównej, szkole Głównej Służby Pożarniczej i jednostkach badawczo-rozwojowych,

• w pierwszej instancji- komisja dyscyplinarna działająca przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej,

• w drugiej instancji- Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej.

4.Dla Komendanta Głównego i jego zastępców, komendantów wojewódzkich i ich zastępców, komendanta Szkoły Głównej Służby Pożarniczej i jego zastępców oraz dyrektorów jednostek badawczo-rozwojowych i ich zastępców:

• w pierwszej instancji - Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna przy Komendancie Głównym Państwowej Straży Pożarnej,

• w drugiej instancji - Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna działająca przy Ministrze Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej może wnieść sprzeciw od każdego prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego; sprzeciw na niekorzyść ukaranego może być wniesiony nie później niż w terminie sześciu miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia, jeżeli orzeczenie rażąco narusza przepisy prawa.

Sprzeciw wniesiony przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej rozpatruje odwoławcza komisja dyscyplinarna w składzie pięciu członków. Sprzeciw wniesiony przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji rozpatruje Odwoławcza Komisja Dyscyplinarna działająca przy Ministrze Spraw Wewnętrznych i Administracji w pełnym składzie. O wznowienie postępowania dyscyplinarnego może wystąpić ukarany lub jego obrońca, przełożony dyscyplinarny albo Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji. Wznowienie postępowania dyscyplinarnego na niekorzyść ukaranego może nastąpić, jeżeli umorzenie postępowania lub wydanie orzeczenia nastąpiło w skutek przestępstwa albo jeżeli w ciągu pięciu lat od umorzenia lub wydania orzeczenia wyjdą na jaw nowe okoliczności lub dowody, które mogą uzasadnić skazanie lub wymierzenie kary surowszej.

Wznowienie postępowania na korzyść ukaranego może nastąpić, jeżeli wyjdą na jaw nowe okoliczności lub dowody, które mogą uzasadnić uniewinnienie lub wymierzenie kary łagodniejszej.

W razie śmierci ukaranego wniosek o wznowienie postępowania mogą złożyć jego małżonek, krewni w linii prostej, rodzeństwo, przysposabiający lub przysposobiony oraz rzecznik dyscyplinarny.

Literatura

Piotr Bielecki - Podstawy taktyki gaszenia pożarów. SA PSP, Kraków 1996.

Andrzej Kamiński - Technologia działań ratowniczo-gaśniczych. SGSP, Warszawa 1995.

Marek Lisiecki - Podstawy organizacji i kierowania w ochronie przeciwpożarowej. SGSP, Warszawa 1997.

Wstęp

W skład komendy powiatowej (miejskiej) Państwowej Straży Pożarnej wchodzą jednostki ratowniczo-gaśnicze

Biuro Prawne jest komórką organizacyjną kierowaną przez dyrektora. W skład biura wchodzą stanowiska radców prawnych i stanowisko do spraw obsługi.

Doradcy Komendanta Głównego stanowią zespół samodzielnych stanowisk pracy.

Inspektorat Spraw Obronnych jest komórką organizacyjną kierowaną przez głównego specjalistę - szefa inspektoratu

Redakcja „Przeglądu pożarniczego” jest komórka organizacyjną kierowaną przez głównego specjalistę - redaktora naczelnego.

14

KOMENDANT GŁÓWNY

PAŃSTWOWEJ STRAŻY POZARNEJ

ZASTĘPCA

KOMENDANTA GŁÓWNEGO PSP

ZASTĘPCA

KOMENDANTA GŁÓWNEGO PSP

ZESPÓŁ DORADCÓW

Komendanta Głównego PSP

BIURO PRAWNE

KIEROWNICTWO

Stanowiska radców prawnych

Sekretariat

Sekretariat

Wydział Analiz i Zagrożeń

KIEROWNICTWO

BIURO ROZPOZNAWANIA ZAGROŻEŃ

Wydział Nadzoru Precyzyjnego

Wydział Zabezpieczeń Przeciwpożarowych

Wydział Koordynacji Działań Ratowniczych

Wydział Planowania Technicznego

Sekretariat

Wydział Operacyjny

KIEROWNICTWO

KRAJOWE CENTRUM KOORDYNACJI RATOWNICTWA

Wydział Taktyki i Analiz Działań Ratowniczych

Wydział Analiz i Prognoz

Wydział Publikacji i Wydawnictw

Wydział Organizacji

Sekretariat

Inspektorat

Nadzoru i Kontroli

KIEROWNICTWO

BIURO ORGANIZACJI I NADZORU

Rzecznik Prasowy

BIURO KADR

I KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO

Wydział

Współpracy z Zagranicą

Sekretariat

Wydział Prezydialny

KIEROWNICTWO

GABINET KOMENDANTA GŁÓWNEGO

PSP

KIEROWNICTWO

Wydział ogólny

Wydział Kadr

Wydział Emerytur i Rent

Wydział Kształcenia i Doskonalenia Zawodowego

Wydział Nadzoru Pedagogicznego

Wydział Zdrowia i Kultury Fizycznej

Sekretariat

Sekretariat

Sekretariat

Wydział Ekonomiczny

Wydział Budownictwa i Gospodarki Mieszkaniowej

Sekretariat

Wydział Kwatermistrzowski

Wydział Techniki

KIEROWNICTWO

BIURO TECHNIKI I

ZAOPATRZENIA

Wydział Realizacji Budżetu

Wydział Administracyjny

Wydział Gospodarczy

Wydział Budżetu Jednostkowego KG PSP

KIEROWNICTWO

BIURO ADMINISTRACYJNO - GOSPODARCZE

Wydział Analiz i Planowania Budżetowych

KIEROWNICTWO

BIURO FINANSÓW

Wydział Realizacji Finansowej

Samodzielna Sekcja ds. Finansowania OSP

* koordynacja działań ratowniczych

* organizacja KSRG

Inne służby ratownicze

- w systemie

Gminne służby ratownicze

- w systemie

Gminne straże pożarne

- w systemie

Zakładowe służby ratownicze

- w systemie

Zakładowe straże pożarne

- w systemie

Ochotnicze straże pożarne

- w systemie

Komenda Powiatowa Państwowej Straży Pożarnej

Powiat

Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej

Komenda Główna Państwowej Straży Pożarnej

Ministerstwo

Zakres działań

Jednostki organizacyjne

Województwo

Kraj

Obszar działania

* organizacja jednostek ratowniczo-gaśniczych

* organizacja, kierowanie i koordynacja działań ratowniczo-gaśniczych w powiecie

* organizacja i prowadzenie działań ratowniczo-gaśniczych

* wykonywanie zadań ratowniczych

* organizacja KSRG na terenie województwa

* organizacja alarmowania kierowania i koordynowanie działaniami ratowniczymi

Komendant Powiatowy

Z-ca Komendanta Powiatowego

Stanowisko ds. Kontrolno - Rozpoznawczych

Stanowisko ds. Technicznych w tym Powiatowy Punkt Naprawy i Konserwacji Sprzętu

Stanowisko ds. Kwatermistrzowskich

Stanowisko ds. obronnych i BHP

Sekcja ds. Finansowych

Sekcja ds. Operacyjno - Szkoleniowych w tym Powiatowe Stanowisko Kierowania

Stanowisko ds. Organizacyjno -Kadrowych

Radca Prawny

JRG

---