1. Bracia Kaczyńscy w polityce polskiej. (Na kartce 105)

Jarosław Kaczyński urodził się w 1949 roku. Jest doktorem nauk prawnych. Współpracował z KOR od 1976, od 1980 działał w „Solidarności”. W 1989 został senatorem, w 1991 posłem. Podczas „wojny na górze” był stronnikiem Lecha Wałęsy. W latach 1990-1991 kierował jego kancelarią. 1989-91 redaktor naczelny „Tygodnika Solidarność”. W latach 1990-1998 był prezesem Porozumienia Centrum, które prowadziło politykę opozycyjną wobec Lecha Wałęsy. Współtworzył AWS, ale do Sejmu trzeciej kadencji dostał się z listy ROP. W 2001 współzakładał komitety Prawo i Sprawiedliwość. Był przewodniczącym Klubu Parlamentarnego. Po dymisji Kazimierza Marcinkiewicza, w lipcu 2006 roku dostał stanowisko Prezesa Rady Ministrów.

Lech Kaczyński urodził się w 1949. Jest profesorem prawa. Od 1977 działał w KOR i Wolnych Związakach Zawodowych, a następnie w NSZZ „Solidarność”. W latach 1989-1991 był senatorem, a potem posłem. Sprawował funkcję prezesa NIK (1992-95). W 1995 kandydował w wyborach prezydenckich, ale dzień przed wyborami się wycofał. Od czerwca 2000 był ministrem sprawiedliwości, najpopularniejszym ministrem rządu Buzka. Po konflikcie prokuratury i UOP w lipcu 2001 został odwołany. Stanął na czele utworzonego krótko przed wyborami w 2001 komitetu Prawo i Sprawiedliwość. Był prezesem i posłem tej partii. W 2002 wygrał wybory na prezydenta Warszawy i zrezygnował z funkcji prezesa PiS. Wystartował w wyborach prezydenckich w 2005 roku i wygrał je w drugiej turze pokonując kandydata PO Donalda Tuska.

2. PiS (Na kartce 67)

1. Prawo i Sprawiedliwość (PiS)

• Prawica

• Zarejestrowana 13 czerwca 2001;

• Założona na fali popularności Lecha Kaczyńskiego jako ministra sprawiedliwości w rządzie Buzka; odwołuje się do tradycji solidarnościowych, pielęgnuje mit obalenia rządu Jana Olszewskiego. Działacze PiS wywodzą się ze środowisk dawnej AWS (PC, SKL i ZChN) oraz ROP. Głównymi trzonami są dawne partie PC i Przymierze Prawicy (partia założona w 2002 przez przedstawicieli SKL nie zgadzających się na sojusz z PO oraz secesjonistów z ZChN; większość z nich to czołowi działacze PiS; połączyła się z PiS w 2002); w 2007 roku odłączyła się grupa posłów z Markiem Jurkiem na czele i utworzyła Prawicę Rzeczypospolitej.

• Po wyborach w 2005 stworzyło najpierw pakt stabilizacyjny z LPR i Samoobroną, a następnie koalicję rządową z Kazimierzem Marcinkiewiczem jako premierem, a później Jarosławem Kaczyńskim.

• Młodzieżówka: Forum Młodych PiS

• Czołowi działacze

• Jarosław Kaczyński (prezes)

• Adam Lipiński (wiceprezes)

• Zbigniew Ziobro

• Jacek Kurski

• Tadeusz Cymański

• Program

• zaostrzenie kar

• walka z korupcją

• usprawnienie działań instytucji państwowych.

• integracja z Unią Europejską na korzystnych dla Polski warunkach.

• zmiany w konstytucji (wzmocnienie roli prezydenta, zmniejszenie Sejmu do 360 posłów i Senatu do 30, likwidacja RPP)

• gwarantowanie bezpieczeństwa socjalnego obywatelom przez państwo,

• interwencjonizm państwa w ramach gospodarki rynkowej

• wprowadzenie dwóch stawek podatku PIT (18 i 32%),

• wprowadzenie ulg podatkowych ze względu na ilość dzieci w rodzinie,

• utrzymanie zróżnicowanych stawek podatku VAT przy jednoczesnym obniżaniu stawki podstawowej,

• kontynuowanie prywatyzacji z wyłączeniem kilkudziesięciu spółek o strategicznym znaczeniu dla państwa.

• sprzeciwia się cięciom w wydatkach socjalnych, a także proponuje wprowadzenie systemu gwarantowanych przez państwo kredytów na cele mieszkaniowe.

• Samoobrona (34)

1. Samoobrona RP

• Centrolewica

• Założona 10 stycznia 1992 (zarejestrowana sądownie 12 czerwca 1992)

• Powołana z inicjatywy działaczy ZZR "Samoobrona" Andrzeja Leppera, do 17 stycznia 2000 pod nazwą Przymierze Samoobrona. Partia powstała na bazie protestów rolniczych, zwłaszcza z byłych PGR, którzy najwięcej stracili na transformacji ustrojowej. Przez szereg lat byli uznawani za cichych sojuszników SLD. Partia ulegała wewnętrznym rozłamom (Samoobrona Narodu Polskiego Samoobrona Ruch Społeczny, Inicjatywa Rzeczypospolitej Polskiej, Polski Blok Ludowy), a część działaczy w związku z rozłamami w koalicji wraz z kilkoma działaczami LPR założyli RLN (Ruch Ludowo-Narodowy)

• Uczestniczy w koalicji rządowej z PiS (w końcówce 2006 roku Samoobrona została wyrzucona z koalicji, ale szybko wróciła); Andrzej Lepper wicepremierem i ministrem rolnictwa

• Młodzieżówka: Ogólnopolska Młodzieżowa Organizacja Samoobrony Rzeczypospolitej Polskiej

• Czołowi działacze

• Andrzej Lepper (przewodniczący)

• Krzysztof Filipek,

• Danuta Hojarska,

• Janusz Maksymiuk,

• Genowefa Wiśniowska

• Sandra Lewandowska.

• Program

• większe dofinansowywanie rolnictwa i zwiększenie wydatków socjalnych

• uszczelnienie systemu podatkowego przez wprowadzenie w życie podatku obrotowego (zabroniony w Unii Europejskej) powiązanego ze znaczną redukcją VAT,

• likwidację części niepotrzebnych agencji, fundacji i funduszy, finansowanych z budżetu państwa,

• zmniejszenie rezerwy walutowej NBP i jego reforma a także kontrolowanie tej instytucjii przez Sejm (słynne "Balcerowicz musi odejść")

• głównymi sektorami polskiej gospodarki powinny być rolnictwo, budownictwo oraz małe i średnie przedsiębiorstwa

• interwencjonizm, szczególnie w rolnictwie

• renegocjacja warunków wejścia Polski do Unii Europejskiej.

• zmiany w konstytucji (wprowadzenie systemu prezydenckiego, likwidację Senatu, wprowadzenie jednomandatowych okręgów wyborczych)

• Polityk Andrzej Lepper. (104)

Andrzej Zbigniew Lepper (ur. 13 czerwca 1954 w Stowięcinie) - polski polityk, lider i założyciel partii Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej. Były wicepremier i Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz potrójny doctor honoris causa (dwie uczelnie na Ukrainie i jedna na Białorusi). Ukończył Państwowe Technikum Rolnicze w Sypniewie jako abiturient, nie przystąpił do matury.

5. Omów program i kampanię wyborczą wybranego kandydata na prezydenta w ostatnich wyborach. (102)

Program Jarosława Kaczyńskiego: Przyspieszenie rozwoju kraju i rozwiązywania codziennych problemów, dobra pozycja Polski w świecie i Unii Europejskiej, połączenie nowoczesności z tradycją.

6. Kampania wyborcza w wyborach prezydenckich 1990 r. i jej wyniki. (12)

Pierwsze powszechne wybory prezydenckie w Polsce miały miejsce w listopadzie 1990. Do tej pory Prezydentów Polski wyłaniało Zgromadzenie Narodowe. W roku 1990 nie było jeszcze ostatecznego rozstrzygnięcia czy przyszły ustrój Polski będzie oparty na systemie parlamentarno-gabinetowym czy na systemie prezydenckim.

Kandydatami do fotela prezydenckiego byli:

1. Roman Bartoszcze

2. Włodzimierz Cimoszewicz

3. Tadeusz Mazowiecki

4. Leszek Moczulski

5. Stanisław Tymiński

6. Lech Wałęsa

Pozornie, dwoma najbardziej liczącymi się kandydatami byli przedstawiciele obozu solidarnościowego: Lech Wałęsa i urzędujący premier Tadeusz Mazowiecki.

W pierwszej turze otrzymali:

1. Lech Wałęsa 39,9% tj. ok. 6,5 mln głosów,

2. Stanisław Tymiński 23,10% tj. ok. 3,8 mln głosów,

3. Tadeusz Mazowiecki 18,08% tj. ok. 2,9 mln głosów,

4. Włodzimierz Cimoszewicz 9,21% tj. ok. 1,5 mln głosów,

5. Roman Bartoszcze 7,15% tj. ok. 1,2 mln głosów,

6. Leszek Moczulski 2,5% tj. ok. 0,5 mln głosów).

Frekwencja wyniosła 60%.

Kampania wyborcza przed drugą turą wyborów prezydenckich w roku 1990 była dla wielu Polaków szokiem, jej brutalność, populizm i stronniczość mediów przywoływały wspomnienia najgorszych praktyk z poprzedniego ustroju. Przy niższej frekwencji (ok. 53%) druga tura przyniosła zwycięstwo Lechowi Wałęsie, który otrzymał ponad 72% ważnie oddanych głosów.

7. „Solidarność” jako ruch polityczny (13)

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność” to pierwszy niezależny, masowy, zorganizowany ruch polityczny i społeczny w bloku komunistycznym, a także centrala związkowa. Powstał w rezultacie masowych strajków, które odbywały się na Wybrzeżu i innych rejonach Polski, zakończonych podpisaniem przez MKS porozumień z delegacjami rządowymi (Gdańsk, Szczecin, Jastrzębie Zdrój). W nich to rząd wyraził zgodę na utworzenie niezależnych ZZ. Na zjeździe przedstawicieli MKS w Gdańsku (17 IX 1980) utworzono ogólnokrajowy związek, wybrano nazwę KPP (Krajowa Komisja Porozumiewawcza), którego przewodniczącym został Wałęsa. Związek zarejestrowano w XI 1980. Okres kilkunastu miesięcy legalnego istnienia „S” obfitował w nieustanne konflikty z władzami, które dążyły do ograniczenia liczby członków żywiołowo rozwijającego się związku. Po wprowadzeni stanu wojennego, po oskarżeniach o prowadzenie działalności destabilizującej gospodarkę i państwo działalność związku została zawieszona, następnie „S” zdelegalizowano (IX 1982). Mimo internowania kilku tysięcy działaczy związek nadal istniał i działał konspiracyjnie i nielegalnie, związek zmienił formy działania, stał się zdecentralizowanym, wielopostaciowym ruchem społecznym. W kraju zapanowała swoista dwuwładza. W V i VIII 1988 doszło do fali strajków, w czasie których pojawiło się żądanie relegalizacji. Władze podjęły negocjacje z Wałęsą, a następnie doszło do rozmów „okrągłego stołu”. Wybory parlamentarne 1989 przyniosły „S” zwycięstwo, a w konsekwencji, po zawarciu sojuszu z ZSL i SD - możliwość utworzenia rządu, na czele którego stanął Tadeusz Mazowiecki. W latach 1988-89 z „S” odeszli radykalni działacze, którzy utworzyli Grupę Robotniczą KKW „S”. Odrzucali oni porozumienie z komunistami i układ „okrągłego stołu”. Większość z nich z Jurczykiem na czele stworzyła później „S” '80. Jesienią 1990 „S” po raz ostatni wystąpiła w roli ruchu politycznego o masowej skali popierając Wałęsę. W 1990 doszło do konfliktu między Wałęsą a grupą jego doradców (Mazowiecki, Geremek, Kuroń). Doprowadziło to do wyłonienia się z „S” kilku partii politycznych (m.in. PC i UD). Większość ogniw związkowych poparła w tym konflikcie Wałęsę. Po jego wyborze na prezydenta w 1990 nowym przewodniczącym został Marian Krzaklewski. Od tego momentu datuje się koniec historii związku jako ruchu spolecznego. W wyborach parlamentarnych 1991 „S” zdobyła 5,05% głosów i zyskała 27 mandatów w Sejmie i 11 w Senacie. W 1992 wyraźnie zaznaczył się podział na zwolenników podtrzymywania politycznej roli „S” (Rulewski, Borusewicz), oraz tych, którzy pragnęli nadać jej czysto związkowy charakter (Pietrzyk, Jankowski). Spory wewnętrzne (m.in. konflikt z Wałęsą) oraz odejście ze związku kolejnej grupy znanych działaczy osłabiły społeczne poparcie dla „S” która w wyborach parlamentarnych w 1993 zyskała 4,9% głosów i nie wprowadziła swoich przedstawicieli do Sejmu. Ponowny wzrost znaczenia politycznego związku zarysował się po utworzeniu w 1996 AWS - koalicji skupiającej ponad 30 partii i organizacji prawicowych. Zwycięstwo AWS w wyborach parlamentarnych w 1997 i przejęcie władzy przez to ugrupowanie stanowiło znaczący sukces „S”, będącego głównym elementem składowym AWS. Wejście AWS w skład koalicji rządowej. Obecnie obowiązująca ordynacja wyborcza nie przewiduje możliwości tworzenia komitetów wyborczych w oparciu o ZZ co zamyka „S” drogę do samodzielnego startu w wyborach.

8. Omów program wybranej partii politycznej w Polsce (14)

45,46,48…

9. OPZZ (101)

Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, powołane w listopadzie 1984 roku przez Zgromadzenie Przedstawicieli Branżowych Związków Zawodowych, na mocy ustawy z 1982, której uchwalenie oznaczało m.in. likwidację „Solidarności”. OPZZ powstała w miejsce likwidowanych związków i przejęło ich majątek. Nowa organizacja została przyjęta nieufnie. Uczestniczyła w obradach okrągłostołowych. Po 1989 przyjmowała tzw. postawę roszczeniową wobec solidarnościowych rządów. Od 1991 wchodzi w skład SLD. Tworzyło bazę rządów koalicyjnych SLD.

Jest to centrala związkowa zrzeszająca ogólnokrajowe branżowe związki zawodowe. Jest największą w Polsce organizacją związkową. W lutym 2003 do OPZZ należały 104 federacje i jednolite związki zawodowe m.in. ZNP i Metalowcy.

Utworzenie OPZZ było urzeczywistnieniem powszechnie wyrażanej przez związkowców w całym kraju potrzeby istnienia ogólnopolskiego, kolegialnego organu przedstawicielskiego lewicowych związków zawodowych, który reprezentowałby interesy ludzi pracy w negocjacjach z pracodawcami, przedstawicielami władz państwowych oraz służył doradztwem w sprawach dotyczących zarówno wszystkich pracobiorców jak i pracodawców.

Zrzeszone w OPZZ organizacje związkowe zachowują pełną autonomię.

W poprzedniej kadencji w parlamencie interesy ludzi pracy reprezentował Zespół Posłów i Senatorów Związkowych w Klubie Parlamentarnym SLD (19 posłów i 8 senatorów). Jak jest teraz nie znalazłem

Przewodniczącym od 1993 jest Spychalski.

10. Prezydent i jego prerogatywy obecnie. (17)

Prezydent jest głową państwa i „gwarantem suwerenności i integralności państwa oraz strażnikiem przestrzegania konstytucji”.

1. Zwierzchnik sił zbrojnych

2. Obsadza stanowiska wojskowe

3. Reprezentuje państwo na zewnątrz

4. Współdziała z Radą Ministrów prowadząc politykę zagraniczną

5. Ma prawo inicjatywy ustawodawczej

6. Może zgłaszać weto, ale sejm może obalić weto prezydenta większością 3/5 głosów

7. Może kierować wnioski do TK

8. Powołuje premiera i na jego wniosek pozostałych członków RM

9. Mianuje i odwołuje przedstawicieli RP na zewnątrz

10. Przyjmuje przedstawicieli obcych państw

11. Proponuje sejmowi kandydata na prezesa NBP

12. Powołuje spośród dwóch przedstawionych mu kandydatów Prezesa TK, NSA, Pierwszego Prezesa SN

13. Powołuje na wniosek KRS sędziów

14. Ma prawo łaski

15. Nadaje i odbiera obywatelstwo

16. Mianuje 3 członków KRRiTV

17. Mianuje przedstawiciela w KRS

18. Nadaje tytuł profesora, ordery, odznaczenia

19. Decyduje o stanie wojny i stanie wojennym

20. Przewodniczy obradom Rady Gabinetowej (Rada Ministrów + prezydent)

21. Swoje uprawnienia realizuje samodzielnie (jako prerogatywy) lub z kontrasygnatą premiera (nie wymaga tego 30 czynności)

11. Organy sądownicze i prokuratorskie w Polsce. (18)

Władzę sądowniczą w Polsce sprawują sądy i trybunały.

Konstytucyjne zasady:

1. Niezawisłości sędziów

2. Niezależności sądownictwa

3. Instancyjności

4. Udziału obywateli w sprawowaniu sprawiedliwości

5. Jawności

Prawa człowieka:

1. Żaden czyn nie może być poczytany za przestępstwo jeśli prawo o tym nie mówi

2. Zasada prawa do sprawiedliwego sądu i obrony

3. Zasada domniemanej niewinności

4. Zasada jawności

5. Zasada podległości sędziów tylko konstytucji i ustawom

Wśród sądów wyróżniamy:

1. Sądy powszechne:

2. Sąd Najwyższy

3. Sądy administracyjne (wojewódzkie sądy administracyjne i Naczelny Sąd Administracyjny),

• Jest to wyodrębniony system sądów powołanych do orzekania o zgodności z prawem decyzji podejmowanych przez organy administracji (administracja publiczna), a także rozstrzygania spraw między osobami prawnymi oraz obywatelami a organami administracyjnymi.

Głównym celem sądów administracyjnych jest ochrona interesów obywatela zagrożonego przez działanie lub zaniechanie działania przez organ administracji rządowej lub samorządowej. Sądownictwo administracyjne zorganizowano w postaci Naczelnego Sądu Administracyjnego (NSA) powołanego 31 I 1980 i jego ośrodków zamiejscowych. Zgodnie z Konstytucją i ustawą o NSA (z 1995) do jego kompetencji m.in. należy sprawowanie kontroli nad działalnością administracji publicznej, która obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej (wojewoda).

Ponadto np. rozstrzyga spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego a administracją rządową oraz rozpoznaje i orzeka w sprawach skarg na decyzje adm. Na czele NSA stoi prezes, którego powołuje Prezydent RP na 6-letnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów NSA. Nadzór nad orzecznictwem NSA sprawuje Sąd Najwyższy.

4. Sądy wojskowe (wojskowe sądy garnizonowe i wojskowe sądy okręgowe)

Prokuratura - urząd państwowy powołany do stania na straży praworządności. Zazwyczaj swój cel prokuratura realizuje poprzez zaskarżanie do sądów decyzji niezgodnych z prawem, ściganie przestępstw, pomoc prawną społeczeństwu oraz branie udziału w procesie legislacyjnym jako czynnik opiniodawczy.

1. Prokuraturę w Polsce stanowią:

• Prokurator Generalny

• prokuratorzy powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury

• prokuratorzy wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury

• prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

• Zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw.

12. NIK w polskim systemie politycznym (19)

Najwyższa Izba Kontroli - to instytucja państwowa, podlegająca bezpośrednio Sejmowi i prowadząca kontrole w państwie.

W zakresie NIK-u jest m.in.:

• kontrolowanie działalności organów państwa (administracji rządowej), NBP, osób prawnych działających na rzecz państwa, organizacji państwowych.

• dostarczanie Sejmowi i opinii publicznej informacji o działaniach państwa, które są oceniane pod kątem: legalności, gospodarności, celowości oraz rzetelności.

• Szczególną, konstytucyjną rolę zajmuje opinia NIK w procedurze zatwierdzania przez Parlament sprawozdania budżetowego Rządu.

Kontrolę podejmuje na zlecenie:

• Sejmu lub jego organów

• Prezydenta

• Z własnej inicjatywy

13. Policja. (20)

Policja - umundurowana i uzbrojona formacja przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi i mienia oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego. Do jej głównych zadań należy pilnowanie przestrzegania prawa i ściganie przestępców, jak również zapewnienie ochrony i pomocy w sytuacjach kryzysowych zarówno wobec ludzi jak i mienia. Jeżeli jest to konieczne, policja nadzoruje na poziomie operacyjnym także wszelkie służby ratownicze.

W Polsce policja liczy około 100 tysięcy osób, z czego 58% służy (funkcjonariusze) i pracuje (pracownicy cywilni) w pionie prewencji, 34% w kryminalnym, a pozostałe 8% w działach pomocniczych.

1. Policja składa się z następujących służb:

• kryminalnej

• prewencyjnej (w tym oddziałów prewencji i pododdziałów antyterrorystycznych)

• wspomagającej

• lotnictwa policji

• śledczej

• Wyższej Szkoły Policji, ośrodków szkolenia i szkół policyjnych

• do spraw z walką z przestępczością gospodarczą

• Zadania Policji

• ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami godzącymi w te dobra;

• ochrona bezpieczeństwa i porządku, zapewnienie spokoju w miejscach publicznych, w transporcie i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach;

• wykrywanie i ściganie sprawców przestępstw i wykroczeń

• działania profilaktyczne (prewencyjne) w celu ograniczenia popełniania przestępstw i wykroczeń a także wszelkim zachowaniom kryminogennym, współpraca w tym zakresie z innymi podmiotami;

• kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych obowiązujących w miejscach publicznych, a także związanych z działalnością publiczną;

• zarządzanie informacją kryminalną, prowadzenie baz danym Systemu Informacyjnego Schengen SIS, DNA;

• współpraca z policjami innych państw, realizacja zadań wynikających z podpisanych umów międzynarodowych i odrębnych przepisów;

• nadzór nad strażami gminnymi/miejskimi oraz nad innymi specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami

• Jednostki organizacyjne

• Komenda Główna Policji

• Centralne Biuro Śledcze

• Samodzielny Pododdział Antyterrorystyczny Policji

• Oddziały Prewencji Policji

• Grupa Realizacyjna

14. Trybunał Konstytucyjny. (21)

TK jest elementem władzy sądowniczej, nie jest natomiast sądem, jego działalność nie stanowi wymiaru sprawiedliwości. Bada zgodność z konstytucją aktów normatywnych i umów międzynarodowych (oraz wykonuje inne zadania określone w ustawie).

TK składa się z 15 sędziów, wybieranych przez Sejm spośród kandydatów przedstawionych przez co najmniej 50 posłów lub prezydium Sejmu. Kadencja sędziów trwa 9 lat, bez prawa reelekcji. Przepisy konstytucji gwarantują sędziom niezawisłość (podlegają oni wyłącznie konstytucji). Nie mogę należeć do partii politycznych, łączyć z pracą w TK żadnych innych funkcji państwowych ani innych przeszkadzających w obowiązkach jaki i naruszających godność sędziego. Trybunał ten jest organem odrębnym od legislatywy i egzekutywy; jego zadanie to zapewnienie zgodności prawa z konstytucją. Prezesa i wiceprezesa TK powołuje prezydent.

Podstawowa funkcja TK polega na orzekaniu o konstytucyjności i legalności aktów prawnych. Realizuje to przez:

1. Orzeka o zgodności ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją

2. Orzeka o zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami i ustawami

3. Stwierdza na wniosek prezydenta o zgodności z konstytucją ustawy przed jej podpisaniem i umowy międzynarodowej przed jej ratyfikacją

4. Orzeka o zgodności z konstytucją celów i działalności partii politycznych

5. Rozstrzyga spory kompetencyjne między centralnymi organami państwa

6. Orzeka w sprawach skarg konstytucyjnych: każdy (obywatel Polski, cudzoziemiec, stowarzyszenia, podmioty prawne itd.) ma prawo wnieść skargę do TK jeśli jego prawa i wolności konstytucyjne zostały naruszone. Skarga konstytucyjna przysługuje na orzeczenie sądowe lub administracyjne, a więc wydane po wyczerpaniu wszystkich dostępnych środków ochrony prawnej w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.

W razie stwierdzenia przez TK niezgodności aktu normatywnego z konstytucją traci on moc. Prezydent natomiast nie może odmówić podpisania ustawy uznanej za zgodną. TK może poddać kontroli wszystkie akty prawne bez względu na to kiedy zostały wydane.

Podmiotami uprawnionymi do występowania z wnioskami do TK są:

1. Prezydent

2. Marszałkowie Sejmu i Senatu

3. Premier

4. 50 posłów

5. 30 senatorów

6. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego

7. Prezes Najwyższego Sądu Administracyjnego

8. Prokurator generalny

9. Prezes NIK

10. RPO

Orzeczenia TK są ostateczne.

Obecnym prezesem jest Jerzy Stępień.

15. Trybunał Stanu (22)

TS jest organem władzy sądowniczej, jest odrębny i niezależny od innych władz, choć pozostaje w powiązaniu z Sejmem. Powołany jest do orzekania o odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe. Istniał w okresie międzywojennym, a po wojnie został przywrócony dopiero w 1982. Składa się z przewodniczącego (jest nim Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego), jego dwóch zastępców i 16 członków wybieranych przez Sejm na I posiedzeniu nowej kadencji spoza grona posłów i senatorów. Elekcja ta przeprowadzana jest na okres trwania kadencji Sejmu. Co najmniej połowa członków TS powinna mieć kwalifikacje sędziowskie. W sprawowaniu funkcji są niezawiśli, podlegają jedynie konstytucji oraz ustawom. Członek TS może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej jedynie po zgodzie TS.

Odpowiedzialność przed TS ponoszą:

1. Prezydent za naruszenie konstytucji i ustaw (tzw. delikt konstytucyjny) oraz za przestępstwo pospolite

2. Prezes i członkowie Rady Ministrów za naruszenie konstytucji i ustaw oraz za przestępstwa popełnione w związku z zjamowanym stanowiskiem

3. Prezes NBP

4. Prezes NIK

5. Członkowie KRRiTV

6. Posłowie i senatorowie za naruszenie zakazu prowadzenia działalności z osiąganiem korzyści z majątku Skarbu Państwa lub samorządu terytorialnego

7. Członkowie Naczelnego Dowództwa Sił Zbrojnych

Z inicjatywą pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej wyżej wymienionych osób mogą wystpąpić: sejmowa komisja śledcza, grupa posłów w liczbie niemniejszej niż 50 oraz prezydent. TS może orzec karę utraty czynnego i biernego prawa wyborczego, zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji w organach państwowych i społecznych (od 2 do 10 lat), utratę wszystkich lub niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych. Za popełnione przestępstwa może ścigać przez okres 10 lat.

Obecnym przewodniczącym jest Lech Gardocki.

16. Rzecznik Praw Obywatelskich (23)

Pierwowzorem RPO był urząd Ombudsmana (niezależny organ państwa dbający by administracja i sądy przestrzegały praw obywateli), utworzonego w 1709 w Szwecji.

W Polsce instytucja RPO utworzona została w 1987 i była ona wpleciona w dotychczasowy ustrój. To organ państwa powołany specjalnie i wyłącznie do czuwania nad przestrzeganiem i realizacją praw i wolności obywatelskich oraz zasad sprawiedliwości społecznej. Jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 5 lat. O jego powołanie wnioskują Marszałek Sejmu albo grupy 15 posłów. Rzecznikiem może być obywatel polski wyróżniający się wiedzą prawniczą, doświadczeniem zawodowym oraz autorytetem ze względu na swe walory moralne i wrażliwość społeczną. Nie może sprawować innego stanowiska poza profesorem szkoły wyższej, nie może należeć do partii politycznych ani związków zawodowych itp. Bez uprzedniej zgody Sejmu nie może być pociągnięty do odpowiedzialności. Zatrzymany może być jedynie w przypadku przyłapania go na gorącym uczynku. Przyjmuje skargi obywateli na nieprawidłowe działanie administracji państwowej i sądów. W razie potrzeby podejmuje kroki korygujące nieprawidłowości. Działania podejmuje na wniosek obywateli, ich organizacji, organów samorządowych oraz z własnej inicjatywy. Nie może sam rozstrzygać, może jedynie sugerować, zalecać, wskazywać rozwiązania problemu. Może występować do Trybunału Konstytucyjnego oraz w procesie karnym i cywilnym.

RPO jest:

1. Oddzielony od administracji i sądownictwa

2. Organem konstytucyjnym

3. Powiązany bezpośrednio z parlamentem i pełni z jego ramienia funkcję kontrolną

4. Zobowiązany do informowania parlamentu i społeczeństwa o stanie przestrzegania prawa przez administrację, corocznie informuje Sejm i Senat o swojej działalności

5. Łatwo dostępny dla obywatela - kierowane do niego wnioski są zwolnione z opłat

RPO można odwołać:

1. Zrzeknie się urzędu

2. Jest stale niezdolny do sprawowania urzędu (na skutek choroby, ułomności, spadku sił)

3. Sprzeniewierzy się ślubowaniu

RPO dotąd byli:

1. Prof. Ewa Łetowska (1987-92)

2. Prof. Tadusz Zieliński (1992-96)

3. Prof. Adam Zieliński (1996-2000)

4. Prof. Andrzej Zoll (2000-2006)

5. Prof. Janusz Kochanowski (2006- kończy w 2011)

17. Prawa obywatelskie w Polsce (24)

Wg konstytucji prawa i wolności człowieka i obywatela są nienaruszalne a ich ochrona należy do obowiązków władz publicznych.

1. Wolności i prawa osobiste.

Konstytucja:

• Zakazuje zmuszania ludzi do robienia tego czego nie przewiduje prawo

• Zakłada, że wszyscy są równi wobec prawa i mają prawo do równego traktowania przez władzę

• Zakazuje dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym, gospodarczym

• Zapewnia nietykalność i wolność osobistą

• Wolności i prawa polityczne

• Wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i manifestacji i uczestnictwa w nich

• Wolność zrzeszania się (w związkach zawodowych, partiach, organizacjach społecznych itp.)

• Związki zawodowe mają prawo do strajku, rokowań, zawierania układów i porozumień

• Prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach

• Obywatel RP ma prawo do uzyskania informacji o działaniu służb publicznych

• Prawo do udziału w wyborach po ukończeniu 18 lat

• Prawo składania petycji, wniosków, skarg

• Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne, kulturalne

• Prawo do własności i dziedziczenia

• Wolność wyboru i wykonywania zawodu i miejsca pracy, prawo do higienicznych warunków pracy

• Zakaz stałego zatrudniania dzieci do lat 16

• Prawo pracowników do ustawowych dni wolnych i urlopów

• Prawo do ochrony zdrowia

• Prawo do nauki i obowiązek kontynuowania jej do 18 roku życia

• Prawo do powszechnego równego dostępu do wykształcenia

• Ochrona praw dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją

• Środki ochrony wolności:

• Prawo do wynagrodzenia za szkody

• Prawo do zaskarżania orzeczeń wydanych w pierwszej instancji

• Każdy ma prawo wnieść skargę do TK jeśli niezgodna z konstytucją ustawa dotyczy jego wolności lub praw

• Każdy ma prawo występowania do RPO

18. Obowiązki obywatelskie w Polsce (25)

1. Obowiązki obywatelskie:

• Wierność RP oraz troska o dobro wspólne. Nie może szkodzić interesom państwa. Może pozostawać bierny, czyli nie musi okazywać swej wierności, może też czynnie przeciwstawiać się działaniom innych godzących w dobro państwa, lub podejmować własne inicjatywy

• Przestrzeganie prawa

• Ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków określonych w ustawie. Obowiazki publiczne to: świadczenie pracy (w wyjątkowych okolicznościach), świadczenie pieniężne, udostępnianie rzeczy ruchomych lub nieruchomości

• Obrona ojczyzny (służba wojskowa). Podlegają mu tylko obywatele RP. Dotyczy mężczyzn i kobiet

• Dbałość o stan środowiska i ponoszenie odpowiedzialności za spowodowanie przez siebie jego pogorszenia

19. Ustawa o partiach politycznych (26)

Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych określa zasady na jakich funkcjonują w Polsce partie polityczne. Określa zasady rejestracji, likwidacji i finansowania oraz zasady funkcjonowania partii politycznych.

Partia polityczna jest dobrowolną organizacją, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej.

Członkami partii politycznych mogą być obywatele Rzeczypospolitej Polskiej, którzy ukończyli 18 lat.

Partia polityczna opiera swoją działalność na pracy społecznej członków; do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników.

Partie polityczne nie mogą wykonywać zadań zastrzeżonych w przepisach prawa dla organów władzy publicznej ani zastępować tych organów w wykonywaniu ich zadań.

20. Porozumienia sierpniowe (27)

31 sierpnia Lech Wałęsa i Mieczysław Jagielski podpisali Porozumienia Sierpniowe. Najważniejszy cel został osiągnięty: władza zgodziła się na powstanie niezależnych związków zawodowych. "Solidarność" mogła zostać zarejestrowana

Władze komunistyczne zatroszczyły się o zapis mówiący, że nowe związki nie będą pełniły roli partii politycznej, dlatego też w podpisanym dokumencie znalazł się fragment o kierowniczej roli PZPR. Jednak żadna formułka o roli partii nie mogła przyćmić przełomu, jakim było wywalczenie przez społeczeństwo prawa do zrzeszania się w niezależnej organizacji.

Rząd obiecał, że przyjmie ustawy o związkach zawodowych i samorządzie robotniczym, tak aby nowe organizacje mogły opiniować zasady podziału dochodu narodowego i wielkość wynagrodzeń. "Ponadto nowe związki będą posiadały swoje wydawnictwa" - czytamy w Porozumieniach.

Strona rządowa zagwarantowała strajkującym bezpieczeństwo i obiecała zmienić ustawy tak, aby przyznać prawo do strajku.

Postulat dotyczący wolności słowa został ograniczony warunkiem utrzymania cenzury. Miała ona nadal "chronić interesy państwa". Wprowadzono jednak możliwość zaskarżenia decyzji cenzorów. W latach późniejszych zdarzały się nawet przypadki wygranych w takich sprawach. Zrealizowaną obietnicą rządu była zapowiedź transmisji radiowych niedzielnych mszy.

Strajkujący zdawali sobie sprawę, że nadmierne żądania mogły doprowadzić do rozlewu krwi. Dlatego sami ograniczali swoje postulaty.

Komisja rządowa zapowiedziała, że w sprawie większości postulatów socjalnych przygotuje stosowne programy. Miał powstać m.in. plan budowy mieszkań.

Rząd zagwarantował zbadanie, czy zwolnienia pracowników z pracy po strajkach w 1970 i 1976 roku były zasadne. Niesłusznie zwolnionych obiecał przywrócić do pracy. Sprawy więźniów politycznych miały zostać ponownie rozpatrzone, do czasu wyjaśnienia spraw uwięzieni mieli odzyskać wolność.

Padła też obietnica o pełnym przestrzeganiu swobody wyrażania przekonań w życiu publicznym i zawodowym.

Rząd w pełni przyjął postulat o przekazaniu w środkach masowego przekazu informacji o utworzeniu MKS oraz o jego żądaniach.

Podczas negocjacji MKS dołączył postulat poprawy losu chłopów. W rezultacie rząd obiecał poprawę warunków na wsi.

Robotnicy wywalczyli wypłatę wynagrodzeń za czas strajku, w zamian MKS zwrócił się do załóg o zwiększenie wydajności pracy. Wprowadzono wolne soboty i zmieniono sposób rozliczania czasu pracy.

21. „Okrągły stół” (28)

Rozmowy Okrągłego Stołu - rozmowy prowadzone przez przedstawicieli władz PRL, opozycji i Kościoła, w wyniku których rozpoczęła się transformacja ustrojowa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Rozmowy rozpoczęły się 6 lutego 1989, a zakończyły 5 kwietnia tego samego roku. Prowadzone były w kilku miejscach, a ich rozpoczęcie i zakończenie odbyło się w Pałacu Namiestnikowskim (obecnie Prezydenckim) w Warszawie. W obradach wszystkich zespołów brały udział 452 osoby. Pomysł zorganizowania rozmów między władzą a opozycją pojawił się na kilka lat przed rozpoczęciem obrad. Jednak idea zorganizowania Okrągłego Stołu została po raz pierwszy sformułowana dopiero 31 sierpnia 1988 r. podczas spotkania gen. Czesława Kiszczaka z Lechem Wałęsą. Warunkiem rozpoczęcia obrad miało być wygaszenie zorganizowanej przez „Solidarność” fali strajków.

1. Obrady toczone były w trzech głównych zespołach:

• ds. gospodarki i polityki społecznej (przewodniczący: Władysław Baka PZPR i Witold Trzeciakowski Solidarność)

• ds. reform politycznych (przewodniczący: Janusz Reykowski PZPR i Bronisław Geremek Solidarność)

• ds. pluralizmu związkowego (przewodniczący: Aleksander Kwaśniewski PZPR, Tadeusz Mazowiecki Solidarność i Romuald Sosnowski OPZZ).

• Postanowienia:

• utworzenie Senatu z liczbą 100 senatorów; wybory większościowe (po 2 senatorów z każdego województwa, a w woj. warszawskim i katowickim po 3);

• parytetowe wybory do Sejmu - 65% miejsc (299 mandatów) miało być zagwarantowane dla PZPR, ZSL i SD (60%) oraz dla prokomunistycznych organizacji katolików - PAX, UChS i PZKS (5%).Ważny jest fakt, iż liczbę 299 podzielono na 264 i 35 z czego pierwsze były obsadzane w wyniku wyborów w okręgach wielomandatowych, a drugie z tzw listy krajowej, na której znajdowali się najbardziej znani przedstawiciele partyjni; o pozostałe 35% miejsc (161 mandatów) mieli walczyć w wolnych wyborach kandydaci bezpartyjni;

• utworzenie urzędu Prezydenta PRL; wybieranego przez Zgromadzenie Narodowe na 6-letnią kadencję

• zmiana Prawa o stowarzyszeniach, która umożliwiłaby rejestrację Solidarności;

• dostęp opozycji do mediów (np. raz w tygodniu półgodzinna audycja w TVP, reaktywowanie "Tygodnika Solidarność");

• przyjęcie "Stanowiska w sprawie polityki społecznej i gospodarczej oraz reform systemowych" jednak bez większych konkretów w sprawie reform gospodarczych.

• Ocena i krytyka:

• Oponenci podnoszą argument o "dogadaniu się" towarzyszy z PZPR z lewicową częścią opozycji (Kuroń, Michnik), którego celem miało być oszukanie społeczeństwa i podzielenie się władzą, lub nawet zachowanie tej władzy nadal w wielce szeroko pojętej grupie tych samych osób. Oponenci ci we własnej krytyce nazywają wydarzenia okrągłostołowe nawet V rozbiorem Polski. Jeszcze w trakcie obrad Okrągłego Stołu doszło do prób jego zanegowania. 4 marca 1989 w Jastrzębiu doszło do spotkania grup antykomunistycznych (m.in. KPN, Ruch Wolność i Pokój, Solidarność Walcząca), które uczestniczyły w Kongresie Opozycji Anty ustrojowej. SB zatrzymała wówczas około 120 osób.

• Zwolennicy są przekonani, że taka właśnie forma rezygnacji dotychczasowych władz z monopolu na rządzenie krajem umożliwiła przeprowadzenie zmian ustrojowych w Polsce najmniejszymi z możliwych kosztami społecznymi. Zwolennicy obrad wskazują, że Okrągły Stół umożliwił rozpoczęcie pokojowego i rozwojowego procesu demokratyzacji Polski, przeciwstawiając temu np. krwawy przewrót w Rumunii w grudniu tego samego roku.Najistotniejszą z politycznego punktu widzenia dyskusją przy Okrągłym Stole były rozmowy na temat nowej ordynacji wyborczej do Sejmu, koncepcji drugiej izby parlamentu i powołania, w miejsce istniejącej Rady Państwa, urzędu Prezydenta.

• Uczestnicy:

• Strona rządowa (m.in.):

• Czesław Kiszczak

• Mikołaj Kozakiewicz

• Aleksander Kwaśniewski

• Leszek Miller

• Andrzej Olechowski

• Zbigniew Sobotka

• Strona opozycyjna (m.in.)

• Stefan Amsterdamski

• Artur Balazs

• Zbigniew Bujak

• Andrzej Celiński

• Jan Dworak

• Władysław Frasyniuk

• Bronisław Geremek

• Jarosław Kaczyński

• Lech Kaczyński

• Jacek Kuroń

• Bogdan Lis

• Tadeusz Mazowiecki

• Jacek Merkel

• Adam Michnik

• Jan Olszewski

• Janusz Onyszkiewicz

• Jan Rokita

• Lech Wałęsa

• Strona tzw. Kościelna

• ks. Bronisław Dąbrowski

• ks. Tadeusz Gocłowski - biskup gdański

• ks. Janusz Narzyński - biskup Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce

• ks. Alojzy Orszulik

22. Polityczna rola kościoła katolickiego w Polsce (30)

W III RP około 95% ludzi deklaruje się jako katolicy. Potencjalnie więc kościół katolicki może odegrać wielką rolę polityczną w Polsce. I ma tu sporą tradycję - nie ulega wątpliwości, że w czasach komunistycznych kościół wielce przyczynił się do obalenia systemu (pielgrzymki JP2, kardynał Wyszyński, mediacje kościoła pomiędzy „S” a władzą w latach 80, a także obecność na obradach „okrągłego stołu”).

O tym, że kościół odgrywa sporą rolę w Polsce świadczą przedsięwzięcia w których zabiera głos. Przykładem jest chociażby sprawa aborcji, którą Sejm zajmował się w latach 1991-93. Kościół zawsze faworyzował prawicę nad lewicę, a podczas każdych wyborów zdarzają się przypadki apelowania proboszcza do wiernych o oddanie głosu na konkretne ugrupowanie (co potępia episkopat, który jedynie apeluje o udział w wyborach) Ich autorytet zwykle wpływa na zdanie wiernych. Po 1989 polityczna rola kościoła uległa zmianie. W wyborach 1989 kościół zdecydowanie poparł w kampanii stronę solidarnościową. Kościół był organizatorem i uczestnikiem kampanii wyborczej.

W roku 2005 episkopat nie poparł żadnego konkretnego ugrupowania, natomiast Radio Maryja włączyło się w agitację po stronie PiS, natomiast przeciwko PO.

23. Wybory parlamentarne 1989 r i parlament „kontraktowy” (33)

Sejm kontraktowy - potoczna nazwa Sejmu PRL X kadencji wybranego 4 i 18 czerwca 1989. Szerzej również używana na określenie całego parlamentu (Sejmu X i Senatu I kadencji) obradującego w latach 1989 - 1991. Kadencja tego parlamentu przypadła na kres istnienia Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i zapoczątkowała demokratyczną III Rzeczpospolitą.

Sejm kontraktowy był efektem zawartego 5 kwietnia 1989 porozumienia kończącego obrady Okrągłego Stołu. Nazwę swoją zawdzięcza swoistemu kontraktowi: podczas gdy wybory do Senatu miały być całkowicie wolne i demokratyczne, w Sejmie jedynie 35% miejsc (161 mandatów, przeznaczonych dla kandydatów bezpartyjnych) było obsadzanych w wolnych wyborach, reszta (w tym 35 miejsc z listy krajowej) była zagwarantowana dla PZPR i partii sojuszniczych (ZSL, SD) oraz trzech "koncesjonowanych" stronnictw katolickich - Stowarzyszenia "PAX", Unii Chrześcijańsko-Społecznej i Polskiego Związku Katolicko-Społecznego.

Frekwencja w pierwszej turze (4 czerwca) była wysoka - ok. 62% (we wszystkich późniejszych wyborach parlamentarnych, wyborach samorządowych i referendach ogólnokrajowych była niższa). Wynik wyborów był ogromnym sukcesem Solidarności - zaledwie 40% wyborców oddało swój głos na kandydatów innych niż wystawieni przez Komitet Obywatelski "Solidarność";

W związku z upadkiem listy krajowej obie strony uzgodniły, iż 33 pozostałe miejsca zostaną obsadzone w II turze poprzez utworzenie dodatkowych mandatów w okręgach wyborczych.

W drugiej turze (18 czerwca) frekwencja była już znacznie niższa - ok. 25%. Komitet Obywatelski "Solidarność" w wyborach do Sejmu zdobył ostatni wolny mandat sejmowy (Andrzej Wybrański).

W wyborach do Senatu "S" zdobyła 99 mandatów na 100 (92 w pierwszej i 7 w drugiej turze).

Klęska obozu rządzącego była ogromna i niecałkiem spodziewana.

Marszałkiem Sejmu wybrano Mikołaja Kozakiewicza (ZSL), zaś Marszałkiem Senatu Andrzeja Stelmachowskiego (OKP).

1. 19 lipca 1989 Zgromadzenie Narodowe PRL wybrało na urząd Prezydenta PRL gen. Wojciecha Jaruzelskiego (PZPR).

24. Samorząd terytorialny w Polsce (35)

Samorząd terytorialny to wspólnota społeczności zamieszkującej dany obszar, stanowiący prawnie wyodrębnioną jednostkę podziału administracyjnego państwa. Wspólnota ta posiada wewnętrzną strukturę organizacyjną, wykonuje zadania państwowe, posiada osobowość prawną i podlega nadzorowi państwa.

Podział administracyjny RP jest trójstopniowy:

4. Gmina

5. Powiat

6. Województwo

36. Konstytucyjne zasady systemu wyborczego w Polsce (36)?

Na system wyborczy składają się:

1. Zasady prawa wyborczego

• Zasada powszechności

• Zasada równości

• Zasada tajności

• Zasada bezpośredności

• Zasada proporcjonalności

Cechy systemu wyborczego w Polsce:

1. Wybory do Sejmu:

• Powszechne, równe, bezpośrednie, tajne, proporcjonalne

• Około 40 okręgów

• Metoda D'Hondta

• 5% dla partii, 8% dla koalicji

• Wybory do Senatu:

• Powszechne, bezpośrednie, tajne

• Zasada większości względnej

• Okręgi co najmniej 2 mandatowe (można oddawać głos na więcej niż jednego kandydata, co podważa zasadę równości)

• Wybory uzupełniające

25. Referenda w Polsce (37)

Referendum (głosowanie ludowe) - forma głosowania o charakterze powszechnym, najbliższe ideałowi demokracji bezpośredniej, w której udział biorą wszyscy obywatele uprawnieni do głosowania (tj. mający czynne prawo wyborcze). W czasie referendum obywatele całego państwa lub jego części wyrażają swoją opinię w kwestii poddawanej głosowaniu.

Referenda można podzielić według różnych kryteriów na: obligatoryjne i fakultatywne, opiniotwórcze i wiążące oraz ogólnokrajowe i lokalne.

W Polsce podstawą prawną referendum jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 oraz ustawy:

z dnia 15 września 2000 roku o referendum lokalnym,

z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym.

1. Referendum lokalne

2. Referendum ogólnokrajowe

Referenda w Polsce:

• W dniu 18 lutego 1996 r. przeprowadzono w Polsce dwa referenda:

• Referendum uwłaszczeniowe

• Referendum prywatyzacyjne

• Wyniki głosowania

• Referendum w sprawie przyjęcia nowej Konstytucji RP, nazywane referendum konstytucyjnym, odbyło się 25 maja 1997.

• Referendum w sprawie wstąpienia Polski do Unii Europejskiej i ratyfikacji traktatu ateńskiego, tzw. referendum europejskie bądź akcesyjne, trwało wyjątkowo dwa dni - 7 i 8 czerwca 2003.

26. Polityk Donald Tusk (83)

Donald Franciszek Tusk (ur. 22 kwietnia 1957 w Gdańsku) - polski polityk pochodzenia kaszubskiego, obecny przewodniczący partii Platformy Obywatelskiej, przewodniczący klubu parlamentarnego od 10 kwietnia 2003 do 5 grudnia 2006, wicemarszałek Senatu IV kadencji w latach 1997 - 2001, wicemarszałek Sejmu IV kadencji w latach 2001-2005, senator IV kadencji, poseł na Sejm I, IV, i V kadencji, kandydat na Prezydenta RP w 2005, z wykształcenia historyk.

Był współtwórcą Niezależnego Zrzeszenia Studentów w Gdańsku. W trakcie strajku sierpniowego organizował grupy studenckie, by 30 sierpnia rozpocząć działania na rzecz nowej organizacji studenckiej. Stał się inicjatorem i jednym z pierwszych liderów Niezależnego Zrzeszenia Studentów Polskich (późniejszy NZS. Był jednym z założycieli Kongresu Liberalno-Demokratycznego.

27. Stan wojny, stan wojenny, stan wyjątkowy (39)

1. Stan wojny:

• Stan wojny - instytucja prawna uregulowana w konwencji haskiej w 1907 roku. Przewiduje wypowiedzenie wojny i określone skutki w stosunku do państw obcych, a także - poprzez instytucję stanu wojennego - skutki w stosunkach wewnętrznych państwa. Stan wojny nie jest równoznaczny z walką orężną.

W Polsce uchwala go Sejm (gdy nie obraduje, ustanawia go prezydent) w razie agresji na Polskę lub gdy z umów międzynarodowych wynika konieczność wspólnej obrony przeciw agresji. Stan wojny jest skierowany do agresora i społeczności międzynarodowej, stanowi podstawę do rozpoczęcia działań zbrojnych. Zakończenie stanu wojny następuje przez zawarcie pokoju, przy czym decyzję podejmuje sejm. Stan wojny nie pociąga za sobą bezpośrednich skutków dla sytuacji wewnętrznej państwa, chyba, że zostanie dodatkowo wprowadzony stan wojenny. Sądy doraźne i wyjątkowe mogą działać jedynie w przypadku stanu wojny i stanu wojennego, choć nie jest to wyrażone dosłownie w konstytucji.

2. Stan wojenny:

• W Polsce stan wojenny może być wprowadzony przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów w formie rozporządzenia na części albo na całym terytorium państwa, w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium RP lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego Prezydent musi przedstawić Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania. Sejm ma obowiązek niezwłocznie rozpatrzyć owo rozporządzenie, może je również uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Wprowadzenie stanu wojennego oznacza możliwość ograniczania zagwarantowanych Konstytucją wolności i praw człowieka i obywatela, a także zmiany kompetencji organów władzy publicznej. Jednakże Konstytucja zakazuje ograniczania wolności i praw człowieka i obywatela, takich jak: godność człowieka, obywatelstwo, ochrona życia, humanitarne traktowanie, ponoszenie odpowiedzialności prawnej, dostęp do sądu, dobra osobiste, sumienie i religia, petycje, oraz rodzina i dziecko. Wyklucza także możliwość ograniczania tychże wolności i praw człowieka i obywatela wyłącznie z powodu rasy, płci, języka, wyznania lub jego braku, pochodzenia społecznego, urodzenia oraz majątku.

Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent na wniosek Rady Ministrów może wydawać rozporządzenia z mocą ustawy, które podlegają potem zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu.

3. Stan wyjątkowy:

• Stan wyjątkowy - jeden z nadzwyczajnych stanów państwa, którego wprowadzenie powoduje w szczególności ograniczenie określonych praw i swobód obywatelskich. W Polsce instytucja stanu wyjątkowego była w latach 1981-1983 wchłonięta przez instytucję stanu wojennego.

Stan wyjątkowy może wprowadzić prezydent na czas oznaczony, lecz nie dłuższy niż 3 miesiące, na części albo na całym terytorium Polski, jeśli zagrożone zostało bezpieczeństwo wewnętrzne państwa. Prezydent może przedłużyć ten stan tylko raz (na okres nie dłuższy niż 2 miesiące) za zgodą Sejmu.

W czasie stanu wyjątkowego oraz przez 3 miesiące po jego zakończeniu nie mogą być zmienione Konstytucja i ordynacje wyborcze oraz nie można rozwiązać Sejmu; nie przeprowadza się też wyborów ani referendów ogólnokrajowych. W przypadku upływu kadencji Prezydenta, Sejmu i Senatu bądź organów samorządu terytorialnego ulegają one odpowiedniemu przedłużeniu.

28. Wojsko w systemie politycznym Polski (40)

1. Zadania

• "Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic. Siły Zbrojne zachowują neutralności w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli."

• "Siły Zbrojne ponadto mogą brać udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działaniach antyterrorystycznych, akcjach poszukiwawczych oraz ratowania życia ludzkiego, a także w oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu."

2. Struktura i dowodzenie

• Najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych jest Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. W czasie pokoju Prezydent Rzeczypospolitej sprawuje zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej.

• Całokształtem działalności Sił Zbrojnych w czasie pokoju kieruje Minister Obrony Narodowej. Swoje zadania minister wykonuje przy pomocy Ministerstwa Obrony Narodowej, w skład którego wchodzi Sztab Generalny Wojska Polskiego.

• Siłami Zbrojnymi, w czasie pokoju, w imieniu Ministra Obrony Narodowej, dowodzi szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, który pod względem pełnionej funkcji jest najwyższym żołnierzem w czynnej służbie wojskowej.

• W czasie wojny Siłami Zbrojnymi oraz innymi podporządkowanymi jednostkami organizacyjnymi dowodzi Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, który jest mianowany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i podlega mu bezpośrednio.

3. Skład

• W skład Sił Zbrojnych wchodzą jako ich rodzaje:

• Wojska Lądowe,

• Siły Powietrzne,

• Marynarka Wojenna.

4. Misje zagraniczne:

• Irak: Operacja Iracka wolność - 900 żołnierzy

• Afganistan: NATO - 200 żołnierzy + 1000 żołnierzy w najbliższym czasie

• Kosowo: KFOR - 800 żołnierzy

• Liban: PNTSIL -640 żołnierzy

• Wzgórza Golan, Syria: NATO -360 żołnierzy

• Bałkany: Siły stabilizacyjne -300 żołnierzy

• Albania: SMWA -150 żołnierzy

• Irak: Misja stabilizacyjna -2600 żołnierzy ( w tym 24 żołnierzy poniosło śmierć)

29. Rada Ministrów (41)

Rada Ministrów zwana popularnie rządem - organ kolegialny władzy wykonawczej w większości krajów, w których funkcjonuje parlamentarno-gabinetowy system polityczny. Przewodniczący rady ministrów jest zazwyczaj nazywany premierem (pierwszym ministrem), choć w niektórych krajach (np: Niemcy) jest tradycyjnie nazywany kanclerzem.

W krajach o systemie parlamentarno-gabinetowym rząd jest wyłaniany i odpowiedzialny przed parlamentem. W systemie prezydenckim pracami rządu kieruje prezydent lub osoba mianowana przez prezydenta wedle własnego uznania. W takim systemie rząd nie jest odpowiedzialny przed parlamentem, tylko przed prezydentem.

1. Skład i organizacja

Zgodnie z obowiązującą Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów oraz ministrów.

2. Kompetencje

• prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej (art. 146 ust. 1 Konstytucji),

• kieruje administracją rządową (art. 146 ust. 3 Konstytucji),

• w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach, na podstawie art. 146 ust. 4 Konstytucji, w szczególności:

• zapewnia wykonanie ustaw,

• wydaje rozporządzenia,

• koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,

• chroni interesy Skarbu Państwa,

• uchwala projekt budżetu państwa,

• kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,

• zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,

• zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,

• sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,

• zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,

• sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,

• określa organizację i tryb swojej pracy.

30. Procedura ustawodawcza w Polsce (42)

1. Inicjatywa ustawodawcza to uprawnienie do tworzenia projektów aktów prawnych i przedstawiania ich organom władzy ustawodawczej.

W Polsce, na mocy art. 118 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje:

• Senatowi

• Prezydentowi RP

• Radzie Ministrów (rządowi)

• posłom, przy czym Regulamin Sejmu wymaga, by projekt był zgłoszony przez:

• grupę 15 posłów lub

• stałą komisję sejmową

• grupie 100 tysięcy obywateli.

2. Ustawy są uchwalane w trybie określonym konstytucyjnie (legislacja). Tryb ten przewiduje:

• inicjatywę ustawodawczą,

• rozpatrzenie i uchwalenie projektu ustawy przez sejm (w 3 czytaniach),

• rozpatrzenie i uchwalenie projektu przez senat (termin 30 dni, wyjątkowo przy tzw. rządowych projektach pilnych 7 dni),

• rozpatrzenie ewentualnych poprawek senatu w sejmie (jeśli sejm nie odrzuci ich bezwzględną większością, stają się obowiązującą częścią projektu ustawy) oraz przesłanie projektu prezydentowi,

• podpisanie ustawy przez prezydenta (30 dni lub w projektach pilnych 7 dni), prezydent może również odrzucić projekt zgłaszając swoje weto (sejm ponownie rozpatruje uchwałę i może odrzucić weto prezydenta większością 2/3 głosów) lub skierować projekt ustawy do Trybunału Konstytucyjnego aby ten zbadał zgodność jego zapisów z konstytucją (decyzja Trybunału Konstytucyjnego jest ostateczna i wiążąca dla pozostałych organów państwa),

• ustawa musi uzyskać tzw. promulgację czyli zostać ogłoszona publicznie w wyznaczonym do tego organie prasowym - Dzienniku Ustaw RP.

3. Ustawa wchodzi w życie 14 dni po jej ogłoszeniu, chyba że sama przewiduje datę późniejszą (vacatio legis). Ustawy z mocą wsteczną są niedopuszczalne w konstytucyjnym państwie prawnym.

31. Podstawowe kierunki polskiej polityki zagranicznej (43)

Polityka zagraniczna RP, sformułowana po przemianach politycznych w 1989, określa ją polska racja stanu. Prezydent jest najwyższym przedstawicielem państwa w stosunkach i międzynarodowych, sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków zagranicznych. Uprawnienia prezydenta mają charakter formalny i zatwierdzający.

Politykę zagraniczną w sferze decyzji prowadzi, zgodnie z konstytucją, Rada Ministrów, odpowiedzialna za nią przed parlamentem.

Od wczesnych lat 90. wykształciły się podstawowe cele geopolityczne Polski na najbliższe dziesięciolecia, pozostawały one niezmienne mimo zmian politycznych w parlamencie i rządzie. Były to: członkostwo w NATO oraz Unii Europejskiej, współtworzenie stabilnego systemu bezpieczeństwa europejskiego opartego na współdziałaniu NATO, UZE, OBWE oraz ONZ, utrzymywanie dobrosąsiedzkich stosunków z państwami regionu, działanie na rzecz współpracy regionalnej, zrównoważona polityka wobec Zachodu i Wschodu, popieranie procesów rozbrojeniowych, ochrona tożsamości narodowej i dziedzictwa kulturowego, rozwinięte kontakty z Polonią.

Od 11 września 2001 nastąpiło znaczne zbliżenie Polski i Stanów Zjednoczonych, którego wyrazem był udział Polski w wojnie z terroryzmem w Afganistanie (2002) oraz w wojnie w Iraku (2003).

32. Wojciech Jaruzelski jako polityk (46)

Wojciech Jaruzelski urodził się w 1923. Po 17 września 1939 Sowieci wywieźli go na Syberię. Do Polski wrócił wraz z armią gen. Berlinga. W 1947 wstąpił do PPR, a następnie PZPR. W 1956 został najmłodszym generałem w Ludowym Wojsku Polskim. Od 1962 był wiceministrem Obrony Narodowej, od 1968 ministrem MON. Od 1981 był premierem rządu i I sekretarzem KC. Przewodniczył WRON i 13 XII 1981 wprowadził stan wojenny. Od 1983 do 1990 był Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych i Naczelnym Dowódcą Sił Zbrojnych na okres wojny. Od XI 1985 do VII 1989 był przewodniczącym Rady Państwa. W 1989 zdecydował o rozpoczęciu obrad okrągłostołowych. Podejmował próby umiarkowanych reform gospodarczych i politycznych przy jednoczesnym zachowaniu systemu państwa. W wyborach w 1989 został wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na prezydenta. Od 1990 nie uczestniczy czynnie w życiu politycznym.

33. Ustrój gospodarczy w Polsce (47)

Wg konstytucji z 1997 w Polsce panuje społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności. Chroniona jest własność i prawo dziedziczenia. Podstawą ustroju rolnego jest gospodarstwo rodzinne.

34. Sejm RP, struktura, skład polityczny (48)

Sejm jest od końca XV w. najwyższym organem władzy ustawodawczej w Polsce.

W III Rzeczypospolitej Sejm stanowi izbę niższą polskiego parlamentu. Składa się on z 460 posłów, wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym (wybory pięcioprzymiotnikowe). Kadencja Sejmu, zgodnie z Konstytucją, trwa 4 lata; biegnie od dnia pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu i trwa do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.

1. Organy Sejmu

• Marszałek Sejmu

• Prezydium Sejmu

• Konwent Seniorów

• przekazane przez Marszałka lub Prezydium Sejmu.

• Komisje sejmowe

• jawnym, zwykłą większością głosów.

• Funkcje Sejmu

• Funkcja ustrojotwórcza i ustawodawcza

• ustanawianie ustroju państwa

• stanowienie prawa przez uchwalanie ustaw (w tym budżetu państwa) oraz ogłaszanie uchwał

• określanie podstawowych kierunków działalności państwa

• Funkcja kreacyjna

• powoływanie na stanowiska i zatwierdzanie składu rządu

• w szczególnym wypadku - prawo do samodzielnego powołania rządu (w przypadku uchwalenia wotum nieufności)

• Funkcja kontrolna

• wotum nieufności wobec rządu lub konkretnego ministra

• absolutorium budżetowe

• zapytania i interpelacje skierowane do członków rządu, prezesa NIK lub NBP (osoby, do których skierowane są zapytania i interpelacje mają 21 dni na odpowiedź)

• Data powstania: 18-12-2006

• Posłów w dniu powstania: 8

• Obecnie: 7

• Koło Poselskie Prawica Rzeczypospolitej (PR)

• Data powstania: 27-04-2007

• Posłów w dniu powstania: 6

• Obecnie: 6

• Koło Posłów Bezpartyjnych (KPB)

• Data powstania: 01-12-2006

• Posłów w dniu powstania: 4

• Obecnie: 3

• Niezrzeszeni:

• Data powstania:-

• Posłów w dniu powstania: 2

• Obecnie: 8

35. Polityczna rola mniejszości narodowych w Polsce (49)

Mniejszość narodowa - grupa ludzi zamieszkująca obszar danego państwa, posiadająca własny język, kulturę, pochodzenie etniczne bądź religię. Zbiorowość ta charakteryzuje się poczuciem własnej odrębności, a także chęcią zachowania i przekazania swojej kultury następnym pokoleniom. Prawo międzynarodowe gwarantuje przestrzeganie praw tych zbiorowości.

Polskę zamieszkują przedstawiciele 9 mniejszości narodowych: Białorusini, Czesi, Litwini, Niemcy, Ormianie, Rosjanie, Słowacy, Ukraińcy, Żydzi i 4 mniejszości etnicznych: Karaimi, Łemkowie, Romowie i Tatarzy. Ponadto tereny województwa pomorskiego zamieszkują Kaszubi, społeczność posługująca się językiem regionalnym.

1. Konstytucja RP w art. 35 stwierdza: „Rzeczpospolita Polska zapewnia obywatelom polskim należącym do mniejszości narodowych i etnicznych wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury. Mniejszości narodowe i etniczne mają prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji służących ochronie tożsamości religijnej oraz do uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamości kulturowej”.

2. Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych (Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych, oraz o języku regionalnym):

• Definiuje mniejszości narodowe i etniczne w Polsce;

• Stwierdza, że "każda osoba należąca do mniejszości ma prawo do swobodnej decyzji o traktowaniu jej jako osoby należącej bądź też nienależącej do mniejszości, a wybór taki lub korzystanie ze związanych z tym wyborem praw nie pociąga za sobą jakichkolwiek niekorzystnych skutków";

• Stwierdza, że "nikt nie może być obowiązany, inaczej niż na podstawie ustawy, do ujawnienia informacji o własnej przynależności do mniejszości lub ujawnienia swojego pochodzenia, języka mniejszości lub religii";

• Zabrania stosowania środków mających na celu asymilację osób należących do mniejszości, jeżeli środki te są stosowane wbrew ich woli oraz zabrania stosowania środków mających na celu zmianę proporcji narodowościowych lub etnicznych na obszarach zamieszkałych przez mniejszości;

• Stwierdza, że "nikt nie może być obowiązany do udowodnienia własnej przynależności do danej mniejszości";

• Dopuszcza używanie języka mniejszościowego, w wybranych gminach, jako języka pomocniczego, w kontaktach z organami gminy oraz w postępowaniu sądowym pierwszej instancji;

36. Lech Wałęsa jako polityk (50)

Lech Wałęsa urodził się w 1943, działacz związkowy, polityk. Jest absolwentem Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Lipnie, z zawodu elektryk. W latach 1980-81 i od 1983 pracownik Stoczni Gdańskiej. Był członkiem stoczniowego komitetu strajkowego w czasie tzw. wydarzeń grudniowych na Wybrzeżu w 1970. W latach 1977-80 współtworzył Wolne Związki Zawodowe Wybrzeża, za co był prześladowany. VIII 1980 współorganizator strajki w Stoczni Gdańskiej, przewodniczący MKS, podpisał porozumienie z komisją rządową. Od IX 1980 do 1990 był przewodniczącym NSZZ „Solidarność” (1980-81 przewodniczący Krajowej Komisji Porozumiewawczej, następnie Komisji Krajowej). W czasie stanu wojennego był internowany. Po zwolnieniu kontynuował działalność polityczną i związkową. 1987-90 przewodniczył Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność”; 1988 współorganizator strajki w Stoczni Gdańskiej. Współzałożyciel Komitetu Obywatelskiego przy przewodniczącym NSZZ „Solidarność”. 1990 przewodniczący Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Przewodniczył stronie solidarnościowej podczas obrad „okrągłego stołu”. Współautor zwycięstwa Komitetu Obywatelskiego w wyborach parlamentarnych 89 roku i utworzenia pierwszego niekomunistycznego rządu w powojennej Polsce. Współinicjator zasadniczej przebudowy ustroju politycznego i gospodarczego Polski. W latach 1990-95 był prezydentem RP. Wspierał politykę zasadniczych przekształceń ekonomicznych, społecznych i politycznych; opowiadał się za systemem prezydenckim. Autor „wojny na górze”, nie zdołał utworzyć własnego obozu politycznego (próba BBWR i parę innych nieudanych projektów). W 1997 wsparł kampanię wyborczą AWS do Sejmu. Otrzymał wiele nagród, w tym Pokojową Nagrodę Nobla w 1983. W 1998 został przewodniczącym Chrześcijańskiej Demokracji III Rzeczypospolitej Polskiej. W wyborach prezydenckich w 2000 uzyskał niewiele ponad 1% poparcia i zapowiedział zakończenie działalności politycznej.

Mimo wzajemnych antagonizmów pogodził się z Aleksandrem Kwaśniewskim

Wraz z dojściem do władzy PiS w 2005 ożywiła się działalność Wałęsy. W wyborach prezydenckich wyraził poparcie Donaldowi Tuskowi. W wyniku sytuacji politycznej w kraju miał powołać wraz z Mieczysławem Wachowskim Partię Zdrowego Rozsądku.

37. Artyści, twórcy i sportowcy wobec polityki (54)

1. Artyści i twórcy:

• Kazimierz Kutz (senator, reżyser filmowy i teatralny, pisarz)

• Jerzy Pilch (publicysta, pisarz, zdobywca NIKE za książkę „Pod Mocnym Aniołem”)

• Hanna Gucwińska (posłanka, twórczyni znanego programu „Z kamerą wśród zwierząt”)

• Krzysztof Cugowski (senator PiS, wokalista Budki Suflera)

• Kazik Staszewski (piosenkarz, często komentujący sytuację polityczną - „Lewy czerwcowy”, „Wałęsa oddaj moje 100 000 000” czy „Wszyscy artyści to prostytutki”

• Sportowcy:

• Jerzy Kulej (poseł, a dawniej bokser)

• Grzegorz Lato (senator, dawny piłkarz)

• Radosław Majdan (radny sejmiku zachodniopomorskiego, piłkarz Pogoni Szczecin)

38. Lustracja (57)

Lustracja, proces ujawniania i usuwania z funkcji publicznych pracowników określonych służb aparatu przymusu.

Zadaniem lustracji jest przede wszystkim wykrycie, czy osoby publiczne nie współpracowały z instytucjami, które były odpowiedzialne za represje w okresie reżimu komunistycznego (np. służbą bezpieczeństwa, wojskową służbą wewnętrzną).

W Polsce, problem lustracji jest przedmiotem ostrych dyskusji politycznych.

Ostatnia próba wprowadzenia nowej ustawy lustracyjnej, wedle której za nie złożenie oświadczenia lustracyjnego miała następować sankcja utraty pracy została zakwestionowana na wniosek klubu SLD przez Trybunał Konstytucyjny. Od tej chwili w Polsce zaczęła się szersza debata nt. pełnego otwarcia archiwów IPN.

39. Dekomunizacja (58)

Dekomunizacja - postulat zgłaszany przez antykomunistyczne ugrupowania polityczne w różnych krajach postkomunistycznych (Polska, Czechy).

Jednym z elementów dekomunizacji miałoby być systemowe zerwanie z komunistyczną przeszłością poprzez rozliczenie polityczne, historyczne i prawne dawnych przywódców, czy ustawowy zakaz sprawowania funkcji publicznych (posłów, sędziów itp.) przez członków partii komunistycznych. Ten aspekt dekomunizacji znany jest w Polsce jako dezubekizacja:

1. Dezubekizacja — postulat zgłaszany przez różne ugrupowania określające się jako antykomunistyczne dotyczący pozbawienia przywilejów byłych funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa PRL. Dezubekizacja jest elementem szeroko rozumianej dekomunizacji.

40. Wybory prezydenckie w 1995 r. (59)

Drugie w historii Polski powszechne wybory prezydenckie. W kampanii wyborczej (opartej na ordynacji z 1990) o poparcie zabiegało aż 30 kandydatów, 18 złożyło wnioski o rejestrację, z czego zarejestrowano 17. Wywołało to krytykę ordynacji jako zbyt „łagodnej” (tylko 100 000 głosów poparcia i brak innych cenzusów). W ostatnim tygodniu wycofało się 4 kandydatów: L. Kaczyński, M. Markiewicz, L. Moczulski, B. Pawłowski. Ostatecznie do I tury przystąpiło 13 osób.

I tura odbyła się 5 listopada 1995. Frekwencja wyniosła 64%.

1. Aleksander Kwaśniewski (35,11%)

2. Lech Wałęsa (33,11%)

• Kwaśniewskiego. Wałęsę poparło również Radio Maryja.

• Jacek Kuroń (9,22%)

• Jan Olszewski (6,86%)

• Waldemar Pawlak (4,31%)

• Hanna Gronkiewicz-Waltz (2,76%)

• Janusz Korwin-Mikke (2,4%)

• Andrzej Lepper (1,32%)

• Jan Pietrzak (1,12%)

• Tadeusz Koźluk (0,15%)

• Kazimierz Piotrowicz (0,07%)

• Leszek Bubel (0,04%)

• Tadeusz Zieliński (3,53%)

W drugiej turze starli się Aleksander Kwaśniewski i Lech Wałęsa. Atmosfera uległa zaostrzeniu. Kontrowersje wzbudziły sprawa wykształcenia Kwaśniewskiego i nie ujawnienie posiadania przez jego żonę udziałów w Towarzystwie Ubezpieczeniowym „Polisa”. Wałęsie natomiast wytykano nie zapłacenie podatku od miliona dolarów, które otrzymał od wytwórni Warner Bros oraz rzekome posługiwanie się w jego sztabie służbami specjalnymi. Na wyniku jednak zaważyły dwie debaty telewizyjne, w których Kwaśniewski umiejętnie sprowokował Wałęsę co dało mu przepustkę do prezydentury. II tura zakończyła się wynikiem: Kwaśniewski - 51,72%, Wałęsa - 48,28% przy rekordowej frekwencji 68,23%.

41. Polska wobec integracji europejskiej (60)

Integracja europejska, pojęcie odnoszące się do idei, historii, formalnoinstytucjonalnego stanu współczesnych struktur integracyjnych oraz docelowego rezultatu podejmowanych obecnie działań. Integracja europejska jest formą integracji międzynarodowej, regionalnej, procesem zachodzącym na płaszczyźnie gospodarczej i politycznej.

Integracja Polski z Unią Europejską, proces zacieśniania stosunków pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotą Europejską, którego zwieńczeniem jest członkostwo Polski w UE.

8 kwietnia 1994 (kilka tygodni po wejściu w życie Układu Europejskiego) Polska złożyła oficjalny wniosek w sprawie przystąpienia do Unii Europejskiej.

13 grudnia 2002 nastąpiło zakończenie negocjacji akcesyjnych z Unią Europejską na szczycie w Kopenhadze. Zgodnie z postanowieniami tego szczytu 10 nowych krajów 1 maja 2004 stanie się członkami UE, będą nimi: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Słowacja, Słowenia, Węgry oraz Polska.

23 lipca 2003 prezydent A. Kwaśniewski ratyfikował traktat akcesyjny.

1 maja 2004 Polska przystąpiła do Unii Europejskiej.

42. Aborcja a polityka (63)

Wejście w życie Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży ograniczyło dostęp do zabiegów przerywania ciąży - odtąd można dokonywać legalnej aborcji przy zaistnieniu jednej z określonych przesłanek:

1. ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia kobiety ciężarnej

2. badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego

3. zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (do 12 tygodni od poczęcia); wystąpienie tej okoliczności stwierdza prokurator;

Od 1996 ustawa dopuszczała przerywanie ciąży również gdy kobieta ciężarna znajduje się w ciężkich warunkach życiowych lub trudnej sytuacji osobistej.

Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie w Orzeczeniu z dnia 27 maja 1997 r., orzekł o niezgodności przepisu wprowadzającego tę przesłankę z przepisami konstytucyjnymi utrzymanymi w mocy przez tzw. Małą Konstytucję z 1992 r. przez to, że legalizuje przerwanie ciąży bez dostatecznego usprawiedliwienia koniecznością ochrony innej wartości, prawa lub wolności konstytucyjnej oraz posługuje się nieokreślonymi kryteriami tej legalizacji, naruszając w ten sposób gwarancje konstytucyjne dla życia ludzkiego. Ponadto w uzasadnieniu do tego orzeczenia wyraził pogląd, że Uchwalona 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej potwierdza w art. 38 prawną ochronę życia człowieka. Podstawa konstytucyjna, na której oparł swoje orzeczenie TK, znalazła więc potwierdzenie i wyraźne wyartykułowanie w [nowej] Konstytucji RP.

W przypadku małoletniej lub kobiety ubezwłasnowolnionej całkowicie do dokonania aborcji wymagana jest zgoda przedstawiciela ustawowego na piśmie.

Odpowiedzialności karnej podlega ten, kto:

1. przerywa ciążę z naruszeniem przepisów ustawy (za zgodą kobiety)

2. stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez jej zgody przerywa ciążę albo przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza kobietę ciężarną do przerwania ciąży

Kobieta ciężarna nie ponosi odpowiedzialności karnej za przerwanie ciąży.

W Polsce występuje zjawisko "podziemia aborcyjnego", tj. przeprowadzania nielegalnych zabiegów przerywania ciąży w celu uzyskania korzyści majątkowej oraz "turystyki aborcyjnej", czyli wyjazdów za granicę w celu przeprowadzenia aborcji, które nie byłoby legalne lub możliwe do przeprowadzenia w kraju, polskie prawo karne nie przewiduje możliwości karania osób które dokonały aborcji na terenie państwa dopuszczającego legalność tego zabiegu.

43. Polityk Aleksander Kwaśniewski (64)

Aleksander Kwaśniewski (ur. 15 listopada 1954 w Białogardzie) polski dziennikarz, polityk, działacz PZPR w latach 1977-1990. W latach 1985-1987 minister-członek Rady Ministrów ds. młodzieży w rządzie Zbigniewa Messnera, następnie przewodniczący Komitetu Młodzieży i Kultury Fizycznej (1987-1990). W rządzie Mieczysława F. Rakowskiego był członkiem Prezydium Rządu i przewodniczącym Komitetu Społeczno-Politycznego Rady Ministrów. Uczestniczył w obradach "Okrągłego Stołu" gdzie był współprzewodniczącym zespołu do spraw pluralizmu związkowego. W latach 1988-1991 pełnił funkcję prezesa Polskiego Komitetu Olimpijskiego.

Współtworzył Socjaldemokrację Rzeczypospolitej Polskiej, której przewodniczącym był do grudnia 1995. Uczestniczył w organizowaniu wyborczej koalicji Sojuszu Lewicy Demokratycznej (SLD) przed wyborami w 1991 roku. Był posłem na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej I i II kadencji wybranym z listy SLD. Pełnił funkcję przewodniczącego klubu parlamentarnego SLD w I i II kadencji Sejmu.

W pierwszej kadencji Sejmu zasiadał w Komisji Spraw Zagranicznych, Komisji Sprawiedliwości, trzech Komisjach Nadzwyczajnych oraz Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, której przewodniczył od listopada 1993 do listopada 1995.

W 1995 wygrał wybory prezydenckie i pełnił urząd przez dwie kadencje.

W 1999 zawetował ustawę wprowadzającą liniowy podatek PIT czego skutkiem zaniechanie reformy podatkowej w Polsce. Laureat Nagrody Kisiela w 1993 i Człowiek Roku 1993 według tygodnika Wprost. Założyciel Ruchu na rzecz Demokracji. Od 3 czerwca 2007 roku, przewodniczący Rady Programowej Lewicy i Demokratów.

44. SLD (65)

1. Sojusz Lewicy Demokratycznej (SLD)

• Lewica

• Założona 15 kwietnia 1999 r. (zarejestrowana sądownie 17 maja 1999)

• Założona przez działaczy większości organizacji wchodzących w skład koalicji SLD. Sojusz Lewicy Demokratycznej był koalicją wyborczą lewicowych ugrupowań politycznych: partii, związków zawodowych i ich federacji oraz stowarzyszeń społecznych, utworzoną jako komitet wyborczy w 1991 r.; główną siłą była Socjaldemokracja Rzeczypospolitej Polskiej. Koalicja ta była ponownie, aczkolwiek w różnym składzie, odtwarzana w kolejnych wyborach parlamentarnych w latach 1993 i 1997; każdorazowo zawierano nowe umowy koalicyjne. W związku z wejściem w życie nowej Konstytucji RP, która prawo do zgłaszania kandydatów na posłów i na senatorów przyznała partiom politycznym i wyborcom, wykluczając organizacje społeczne, w dniu 15 kwietnia 1999 r. SLD przekształcił się w partię polityczną, część partii składowych koalicji (m.in. PPS, RLP, Proletariat) odmówiło przystąpienia do nowej partii.

• Obecnie w opozycji do rządu PiS, LPR i Samoobrony

• Młodzieżówka: Federacja Młodych Socjaldemokratów

• Czołowi działacze

• Wojciech Olejniczak (przewodniczący)

• Grzegorz Napieralski (sekretarz generalny)

• Joanna Senyszyn (wiceprzewodniczący)

• Andrzej Jaeschke (wiceprzewodniczący)

• Andrzej Ryński (wiceprzewodniczący)

• Artur Hebda (wiceprzewodniczący)

• Wiesław Szczepański (wiceprzewodniczący)

• Jerzy Szmajdziński (szef klubu parlamentarnego)

• Marek Siwiec

• Tadeusz Iwiński

• Małgorzata Ostrowska

• Katarzyna Piekarska

• Leszek Miller

• Krzysztof Janik

• Janusz Zemke

• Jacek Piechota

• Józef Oleksy

• Program

• zachowanie większości funkcji socjalnych państwa (w tym edukacji i służby zdrowia)

• tzw. społeczną gospodarką rynkową

• świeckość państwa i tolerancja światopoglądową (m. in. jest za legalizacją zawierania związków homoseksualnych)

• "równy status kobiet i mężczyzn"

• prawo kobiet do aborcji.

• 2005: kandydat Włodzimierz Cimoszewicz (wycofał się po aferze z Jarucką)

• PSL (66)

1. Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL)

• Centrum

• Powstała 5 maja 1990

• Obecne PSL wywodzi się praktycznie bezpośrednio z ZSL, które zmieniło nazwę na PSL Odrodzenie. Powstało przez połączenie tej partii z tzw. wilanowskim PSL, co miało miejsce 5 maja 1990 r. na Kongresie Jedności PSL. Początkowo wpływowe stanowiska w partii zajęli członkowie NSZZ RI "Solidarność, w tym Roman Bartoszcze, który został pierwszym przewodniczącym PSL. Po słabym wyniku Romana Bartoszcze w wyborach prezydenckich w 1990 roku (7,15% głosów) władzę w PSL przejęła grupa młodych działaczy wywodzących się dawnej młodzieżówki ZSL (ZMW) z Waldemarem Pawlakiem na czele, który został nowym przewodniczącym. Stało się to 29 czerwca 1991 r. w czasie Nadzwyczajnego Kongresu Stronnictwa, na którym przyjęto też statut, program i deklarację ideową partii.

• Obecnie w opozycji do rządu PiS, LPR i Samoobrony

• Czołowi działacze

• Waldemar Pawlak (prezes i szef Klubu Parlamentarnego)

• Jarosław Kalinowski (przewodniczący Rady Naczelnej)

• Franciszek Jerzy Stefaniuk

• Marek Sawicki

• Eugeniusz Kłopotek

• Józef Zych

• Program

• interwencjonizm państwowym (zwłaszcza w rolnictwie)

• zwolnienie tempa prywatyzacji

• natychmiastowe wycofanie polskich wojsk z Iraku,

• utrzymanie bezpłatnej edukacji i służby zdrowia

• upublicznienie wszystkich teczek peerlowskich służb.

• RPP (69)

Rada Polityki Pieniężnej - organ wchodzący w skład Narodowego Banku Polskiego, który decyduje o polityce monetarnej państwa.

1. Ustala coroczne założenia polityki pieniężnej i przedkłada je do wiadomości Sejmowi równocześnie z przedłożeniem przez Radę Ministrów projektu ustawy budżetowej

2. Składa Sejmowi sprawozdanie z wykonania założeń polityki pieniężnej w cigu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego

3. Ustala wysokość stóp procentowych NBP

4. Ustala zasady i stopy rezerwy obowiązkowej banków

5. Określa górne granice zobowiązań wynikających z zaciągania przez NBP pożyczek i kredytów w zagranicznych instytucjach bankowych i finansowych

6. Zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdanie z działalności NBP

7. Przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe NBP

8. Ustala zasady operacji otwartego rynku

Rada Polityki Pieniężnej składa się z prezesa NBP (obecnie Skrzypek), będącego przewodniczącym Rady oraz po 3 członków wybieranych na 6-letnią kadencję przez Sejm, Senat i Prezydenta.

47. PO RP (74)

1. Platforma Obywatelska RP (PO RP)

• Centroprawica

• Założona 24 stycznia 2001 r. (zarejestrowana 5 marca 2002 r. jako Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej)

• Założona przez Andrzeja Olechowskiego, Macieja Płażyńskiego z AWS i Donalda Tuska z Unii Wolności. Powstała po przegranej Donalda Tuska w wyborach na przewodniczącego Unii Wolności (Tusk przegrał z Bronisławem Geremkiem). Platforma Obywatelska powstała w styczniu 2001 roku z inicjatywy Andrzeja Olechowskiego, Donalda Tuska i Macieja Płażyńskiego na fali sukcesu politycznego, jakim było uzyskanie przez Olechowskiego 19% głosów w wyborach prezydenckich w październiku 2000. Platforma miała stanowić całkowicie nowy ruch społeczny, oddolny i samorządowy, odcinający się od związków z dotychczasowymi partiami politycznymi. W jej szeregi wstąpiła część działaczy Unii Wolności i Akcji Wyborczej Solidarność oraz innych organizacji o profilu chrześcijańsko-demokratycznym, demokratyczno-liberalnym oraz konserwatywno-liberalnym. Założyciele partii początkowo chcieli zarejestrować partię pod nazwą "Platforma Obywatelska", jednak wyprzedził ich znany działacz polityczny Adam Słomka z Antyliberalnej Platformy Konfederacja Polski Niepodległej - Obóz Patriotyczny, rejestrując w sądzie własną Platformę Obywatelską. Z tego powodu założyciele partii musieli dodać do nazwy człon "RP".

• Obecnie w opozycji do rządu PiS, LPR, Samoobrona

• Młodzieżówka: Stowarzyszenie Młodzi Demokraci

• Czołowi działacze

• Donald Tusk (przewodniczący PO)

• Grzegorz Schetyna (sekretarz Generalny PO

• Bogdan Zdrojewski (szef Klubu Parlamentarnego PO)

• Marek Biernacki,

• Jerzy Buzek,

• Zbigniew Chlebowski,

• Mirosław Drzewiecki,

• Jarosław Gowin,

• Hanna Gronkiewicz-Waltz,

• Bronisław Komorowski,

• Janusz Lewandowski,

• Stefan Niesiołowski,

• Julia Pitera,

• Jan Rokita,

• Jacek Saryusz-Wolski,

• Sławomir Nitras

• Krzysztof Zaremba

• Paweł Śpiewak,

• Cezary Grabarczyk

• Ewa Kopacz.

• Program

• likwidacją etatyzmu,

• likwidacją KRRiT

• ograniczenie ingerencji państwa w gospodarkę;

• wprowadzenie zasady wyborów większościowych z jednomandatowymi okręgami wyborczymi do Sejmu,

• zmniejszenie liczby posłów w Sejmie o połowę ,

• likwidację Senatu

• zniesienie immunitetu parlamentarnego.

• likwidacja bądź łączenie jednostek organizacyjnych w administracji w celu ograniczenia kosztów (tzw. tanie państwo)

• szerszą współpracę gospodarczą z USA,

• uproszczenie i zmniejszenie podatków, (podatek liniowy 3x15%)

• prywatyzację niektórych przedsiębiorstw państwowych

• zniesienie poboru do wojska i wprowadzenie armii zawodowej,

• wprowadzenie częściowej odpłatności za studia państwowe (z pozostawieniem państwowego systemu stypendialnego)

• upublicznienie wszystkich teczek peerelowskich służb specjalnych.

• Polityk Leszek Balcerowicz (76)

Leszek Balcerowicz (1947-), ekonomista, w latach 1970-1980 wykładowca, od 1992 profesor SGH. Od 1989 do 1991 wicepremier i minister finansów w gabinetach Tadeusza Mazowieckiego i Jana Bieleckiego, poseł na Sejm. Od 1995 przewodniczący Unii Wolności. Od 1997 do 2000 ponownie na stanowisku wicepremiera i ministra finansów w rządzie Jerzego Buzka (tzw. „drugi plan Balcerowicza” zakładał: podwojenie dochodu Polaków w ciągu 10 lat, obniżenie inflacji o 5% i obniżenie bezrobocia o 30% do 2000 roku, przy tworzeniu jednocześnie gospodarki przychylnej dla środowiska naturalnego. Poza tym zmiany miały objąć szkolnictwo, opiekę zdrowotną, wymiar sprawiedliwości, obronę narodową). Od 22 grudnia 2000 prezes NBP.

Autor planu przebudowy ustroju gospodarczego Polski, tzw. „planu Balcerowicza”, w bardzo krótkim czasie doprowadził m.in. do zduszenia hiperinflacji, wzrostu eksportu, zrównoważenia rynku, wymienialności złotówki, poprawy sytuacji budżetowej, szybkiej prywatyzacji. Uważany za ojca sukcesu gospodarczego Polski po 1989 roku.

49. Prywatyzacja i reprywatyzacja (78)

Prywatyzacja - akt przekazania prywatnemu właścicielowi państwowego mienia. Prywatyzacja może się odbywać przez uwłaszczenie lub sprzedaż.

Przeciwieństwem prywatyzacji jest nacjonalizacja.

Reprywatyzacja, proces zwrotu tytułów własności majątku przedsiębiorstw lub ich części byłym właścicielom lub ich spadkobiercom. W ujęciu tym nie jest ważne, czy przedsiębiorstwo było znacjonalizowane czy przekształcone np. w spółdzielnię, natomiast istotne jest ponowne przejęcie jego majątku (w całości lub części) przez byłych właścicieli.

Reprywatyzacja może być synonimem prywatyzacji wówczas, gdy przedsiębiorstwo było przekształcone w inną niż państwowa formę własności, a obecnie jest ponownie przekazywane inwestorom prywatnym - byłym właścicielom.

50. Idea uwłaszczenia (79)

Program Powszechnej Prywatyzacji - rządowy program przekształcenia 512 przedsiębiorstw państwowych (ok. 10% ówczesnego majątku narodowego) w spółki prawa handlowego przy udziale ok. 27 mln dorosłych obywateli Polski.

Każdy uprawniony obywatel otrzymywał Powszechne Świadectwo Udziałowe, które miał prawo sprzedać dowolnemu podmiotowi lub zamienić na akcje Narodowych Funduszy Inwestycyjnych.

Program stanowił szczególny rodzaj prywatyzacji, który oprócz celów ekonomicznych (włączenie bardzo dużej liczby Polaków do procesu transformacji) zawierał także elementy edukacyjne. Z perspektywy czasu można stwierdzić, że żaden z założonych celów nie został w dostatecznym stopniu zrealizowany. Narodowe Fundusze Inwestycyjne nie stały się inwestorami instytucjonalnymi, zwiększającymi płynność oraz podaż papierów wartościowych, a ich wyniki finansowe są dalekie od oczekiwań.

51. Wybory parlamentarne 1997 r (81)

W wyborach do Sejmu w okręgach wg ordynacji proporcjonalnej wybierano 391 posłów. Mandaty dzielono metodą d'Hondta pomiędzy komitety, które uzyskały co najmniej 5%, a w przypadku koalicyjnych komitetów wyborczych (KKW) - 8% głosów. Z progu tego zwolnione były komitety mniejszości narodowych.

Pozostałe 69 mandatów obsadzano z list krajowych, na których kolejność ustalały same komitety. Mandaty z list krajowych przydzielano proporcjonalnie metodą d'Hondta; mogły je uzyskać komitety, które uzyskały co najmniej 7% głosów.

1. Wyniki wyborów:

• AWS: 33,83% (201 mandatów)

• SLD: 27,13% (164 mandaty)

• UW: 13,37% (60 mandatów)

• PSL: 7,31% (27 mandatów)

• ROP: 5,56% (6 mandatów)

2. Frekwencja

• 47,93%

52. Biznesmeni a polityka w Polsce (82)

Legalnym i etycznym sposobem wpływania biznesmenów na politykę jest uczestniczenie w Komisji Trójstronnej (instytucja powołana do rozstrzygania sporów zbiorowych, w jej obradach biorą udział przedstawiciele pracowników, pracodawców i rządu). Wśród organizacji, które mogą uczestniczyć w obradach Komisji znajdują się:

1. Konfederacja Pracodawców Polskich

2. Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych

3. Związek Rzemiosła Polskiego

4. Buisness Center Club

Decyzje polityczne nie są pozbawione różnorakich wpływów. Obok partii politycznych pojawiają się grupy interesu (nacisku). Jest to zbiór podmiotów, których celem jest realizacja określonego interesu. Osiąga się to zazwyczaj przez odpowiedni lobbing.

53. Robotnicy wobec transformacji systemowej w Polsce (84)

W PRL stanowili klasę szczególnie uprzywilejowaną. Bezrobotni w PRL to kategoria nieznana, a sztuczny popyt na pracę fizyczną sprawiał, że pozycja robotników była dobra, ale w końcu to robotnicze protesty doprowadziły do upadku realnego socjalizmu. W wyniku transformacji ustrojowej robotnicy doznali wyraźnego obniżenia swego statusu społecznego. Najgorsza była sytuacja tych, którzy w trakcie transformacji utracili pracę (ok. 3mln), szczególnie ci z PGR. Te grupy najbardziej były nieprzystosowane do nowych warunków („syndrom wyuczonej bezradności”) - zdegradowane socjalnie i materialnie, ich dochody spadły do połowy ich średniej.

Relatywnemu obniżeniu uległa pozycja robotników, którzy pracę zachowali. Ale uczestnictwo tej grupy w kształtowaniu stosunków RP miało defensywny charakter, skoncentrowany na obronie wcześniejszych przywilejów. Przyczyniał się do tego proces prywatyzacji gospodarki, restrukturyzacji przedsiębiorstw, modernizacji procesów technologicznych i form aktywności ekonomicznej w sektorze prywatnym najniżej nagradzani są robotnicy (nieco lepiej w państwowych). W przedsiębiorstwach prywatnych stawia się na najwyższe kwalifikacje, znajomość kultury technicznej, jakości pracy, dyspozycyjności, cenią pracę koncepcyjną, menedżerską, nie wykonywaną przez robotników.

Dochody na osobę w rodzinach robotników rolnych wynosiły ok. 57% przeciętnej dla gospodarstw domowych, robotników niewykwalifikowanych 77%, a wykwalifikowanych 82%.

Do pogorszenia statusu przyczyniło się obniżenie prestiżu wykonywanych przez nich prac i pełnionych ról, w związku z pojawieniem się nowych możliwości karier, awansu, ale z powodu braku wykształcenia, niedostępnych dla robotników. Wprowadzenie demokratycznych mechanizmów regulowania stosunków społecznych zredukowało ich siłę grupową i możliwość wywierania wpływu na kierunek zmian w państwie.

54. Koalicje rządowe w III RP (86)

1. IX 1989 - XII 1990: rząd Tadeusza Mazowieckiego

• „Solidarność”, ZSL, SD, PZPR

• I 1991 - XII 1991: rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego

• KLD, PC, ZChN, SD, ROAD, niezależni

• XII 1991 - VI 1992: rząd Jana Olszewskiego

• PC, ZChN, PL, KLD, KPN

• VI 1992: rząd Waldemara Pawlaka

• UD, KLD, PPG, PSL, KPN (rozpadła się w wyniku różnicy zdań między KPN i resztą)

• VII 1992 - V 1993: rząd Hanny Suchockiej

• UD, ZChN, KLD, PL, PChD

• X 1993 - III 1995: rząd Waldemara Pawlaka

• SLD, PSL

• III 1995 - I 1996: rząd Józefa Oleksego

• SLD, PSL

• III 1996 - X 1997: rząd Włodzimierza Cimoszewicza

• SLD, PSL

• XI 1997 - X 2001: rząd Jerzego Buzka

• AWS, UW (w 2000 UW zerwała umowę koalicyjną)

• XI 2001 - V 2004: rząd Leszka Millera

• SLD-UP, PSL (do III 2003 i zastąpione przez PLD co doprowadziło do tego, że rząd był mniejszościowy)

• V 2004 - X 2005: rząd Marka Belki

• SLD, UP

• XI 2005 - VII 2006: rząd Kazimierza Marcinkiewicza

• PiS jako rząd mniejszościowy, następnie z LPR i Samoobroną

• VII 2006 - 2007: rząd Jarosława Kaczyńskiego

• PiS, LPR, Samoobrona (z krótką przerwą na chama i warchoła :) )

• PO z PSL

55. Premier Kazimierz Marcinkiewicz (71)

Kazimierz Marcinkiewicz (ur. 20 grudnia 1959 w Gorzowie Wielkopolskim) - polski polityk konserwatywny, nauczyciel, działacz oświatowy i sportowy, publicysta, wiceminister edukacji narodowej w latach 1992-1993, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1997-2006, Prezes Rady Ministrów od 31 października 2005 do 14 lipca 2006. Od 20 lipca 2006 do 2 grudnia 2006 pełnił obowiązki prezydenta miasta stołecznego Warszawy. Od 2 stycznia 2007 był doradcą p.o. prezesa PKO BP. Od 1 marca 2007 jest dyrektorem w Europejskim Banku Odbudowy i Rozwoju w Londynie.

Gabinet pod kierownictwem Kazimierza Marcinkiewicza, powołany i zaprzysiężony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego 31 października 2005. 10 listopada 2005 r. rząd po wygłoszeniu przez premiera exposé otrzymał od Sejmu wotum zaufania stosunkiem głosów 272:0:187 przy większości bezwzględnej wynoszącej 230 głosów. Poparcia udzieliły mu kluby parlamentarne: Prawo i Sprawiedliwość, Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej, Liga Polskich Rodzin i Polskie Stronnictwo Ludowe. Przeciw były kluby Platforma Obywatelska i Sojusz Lewicy Demokratycznej.

Rząd mniejszościowy partii Prawo i Sprawiedliwość powołano po wyborach parlamentarnych w wyniku fiaska rozmów z potencjalnym koalicjantem, Platformą Obywatelską. W jego skład oprócz polityków PiS, weszło kilku ministrów bezpartyjnych.

27 kwietnia 2006 roku, Prawo i Sprawiedliwość podpisało umowę koalicyjną z Samoobroną oraz Narodowym Kołem Parlamentarnym. 5 maja do koalicji dołączyła Liga Polskich Rodzin, dzięki czemu nowo powstały rząd uzyskał większość w parlamencie. Pod koniec swojej działalności (lipiec 2006) znajdowało się w nim razem z premierem - 11 ministrów z PiS, 5 ministrów bezpartyjnych, 3 ministrów z SRP i 2 z LPR.

7 lipca 2006 Kazimierz Marcinkiewicz poinformował Komitet Polityczny PiS o zamiarze podania się do dymisji. Komitet Polityczny PiS zarekomendował Jarosława Kaczyńskiego na stanowisko prezesa Rady Ministrów.

10 lipca 2006 Kazimierz Marcinkiewicz złożył dymisję na ręce prezydenta Lecha Kaczyńskiego, który ją przyjął. Tego samego dnia prezydent powołał na stanowisko premiera Jarosława Kaczyńskiego, powierzając mu tym samym misję stworzenia nowego rządu. Po złożeniu dymisji przez premiera; konstytucyjne obowiązki pełnił do 14 lipca 2006.

56. Ruch związkowy w Polsce (31)

Rzeczpospolita Polska zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji

Związki zawodowe w Polsce mają szczególne miejsce wśród organizacji i stowarzyszeń społecznych, głównie ze względu na rolę jaką związek zawodowy "Solidarność" odegrał w przemianach społecznych i politycznych po 1980 roku.

Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność", był pierwszą niezależną organizacją związkową, działającą po II wojnie światowej w Polsce (i na całym obszarze Europy i Azji, objętym dominacją komunistyczną). Związek ten w krótkim czasie przekształcił się w olbrzymi ruch społeczny liczący blisko 10 mln członków, który doprowadził do rozkładu komunistycznego państwa i w konsekwencji do upadku ustroju totalitarnego w Polsce.

Obecnie dwie największe centrale związkowe to: Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych (OPZZ) z siedzibą w Warszawie i Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność" (NSZZ "Solidarność") z Komisją Krajową w Gdańsku.

Podobnie jak w większości państw europejskich związki zawodowe w Polsce mają powiązania polityczne. OPZZ umiejscawia się obok ugrupowań socjaldemokratycznych, a NSZZ "S" po prawej stronie sceny politycznej. Pozostałe organizacje związkowe zawiązują okazjonalne porozumienia z różnymi formacjami politycznymi.

Wśród mniejszych organizacji związkowych warto wymienić: Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność 80", nawiązujący do tradycji związkowej z początku lat osiemdziesiątych XX wieku oraz niektóre związki branżowe, takie jak: Związek Zawodowy Górników w Polsce, Związek Nauczycielstwa Polskiego, Federacja Związków Zawodowych Pracowników PKP (kolei państwowych), Ogólnopolski Związek Zawodowy Pielęgniarek i Położnych.

57. Radio Maryja a polityka (92)

Rozgłośnia niekomercyjna o charakterze religijnym (katolickim), założona w XII 1991 w Toruniu, prowadzona przez redemptorystów; założycielem i redaktorem naczelnym jest o. Tadeusz Rydzyk. Koncesję ogólnopolską otrzymała w II 1994, nadaje 24h na dobę. Utrzymuje się z dobrowolnych datków i darowizn słuchaczy, nie emituje reklam. Dociera do około 25% ludności i ma zasięg ok. 80% powierzchni Polski. Od 1993 retransmitowana przez satelitę Eutelsat II-F2, odbierana też na terenie Europy, od 1994 również w USA, Kanady i Ameryki Środkowej. Wokół stacji skupia się ruch społeczny Rodzina Radia Maryja.

Rodzina Radia Maryja to nieformalny ruch społeczny posiadający kilkaset biur i klubów w całej Polsce. Organizowała demonstracje w obronie życia dzieci nienarodzonych, w 1995 akcje zgłaszania protestów przeciw legalności elekcji A. Kwaśniewskiego na prezydenta. Związana z Radiem jest gazeta „Nasz Dziennik”

W 1996 środowisko radiomaryjne wspierało AWS, m.in. rekomendując niektórych kandydatów na posłów. Później wspierało LPR, ale już w kampanii 2005 poważnie zaangażował się w agitację, goszcząc na antenie kandydatów PiS w tym Jarosława Kaczyńskiego. Na antenie Radia pojawiło się sformułowanie o „zatapianiu Platformy”. Po wygranych przez PiS (w dużej mierze dzięki zdyscyplinowanemu elektoratowi radiomaryjnemu) wyborach parlamentarnych i prezydenckich politycy rządzącej partii byli częstymi gośćmi na antenie Radia. W związku z tym pojawiło się wiele kontrowersji jak uprzywilejowanie dziennikarzy Radia Maryja przy okazjach takich jak podpisywanie (oficjalnie parafowanie) umowy koalicyjnej między PiS, LPR i Samoobroną co spowodowało protest dziennikarzy innych mediów. W 2007 roku doszło do pewnego zgrzytu kiedy o. Rydzyk skomentował spotkanie dziennikarek różnych mediów z prezydentową Marią Kaczyńską mówiąc, że „nie można nazywać szamba perfumerią”. Mimo pouczeń powołanej przez episkopat Rady Programowej o. Rydzyk nie przeprosił Marii Kaczyńskiej (prezydent Lech Kaczyński powiedział krótko, że jego żona została obrażona).

58. Zasady prawa wyborczego - wybory prezydenckie (94)

Wybory prezydenckie mają charakter czteroprzymiotnikowy (bezpośrednie, powszechne, równe i tajne). Kandydat aby wygrać musi uzyskać bezwzględną większość głosów. W przypadku gdy w pierwszej turze żaden kandydat nie uzyska ponad 50% głosów po dwóch tygodniach odbywa się druga tura, w której współzawodniczy dwóch kandydatów, którzy uzyskali największe poparcie w pierwszej turze. Jeżeli którykolwiek z tych dwóch kandydatów wycofa zgodę na kandydowanie, utraci prawo wyborcze lub umrze, w jego miejsce do wyborów w ponownym głosowaniu dopuszcza się kandydata, który otrzymał kolejno największą liczbę głosów w pierwszym głosowaniu. W takim przypadku datę ponownego głosowania odracza się o dalszych 14 dni.

Kadencja trwa 5 lat z prawem jednej reelekcji. Prezydentem może być wybrany obywatel Polski w pełnią praw wyborczych do Sejmu, który ukończył 35 lat. Czynne prawo wyborcze w wyborach prezydenckich to 18 lat. Dla zarejestrowania kandydata wymagane jest zebranie 100 000 podpisów obywateli Polski. Wybory prezydenckie zarządza Marszałek Sejmu między 100 a 75 dniem upływającej kadencji, ustalając ich datę na dzień wolny od pracy. Ważność wyboru na prezydenta stwierdza Sąd Najwyższy. Prezydent obejmuje urząd po złożeniu przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym.

59. Zasady prawa wyborczego - wybory parlamentarne. (95)

Zasady prawa wyborczego:

1. Prawo czynne: 18 lat (z wyjątkiem osób pozbawionych praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem sądowym)

2. Prawo bierne: 21 lat do Sejmu; 30 lat do Senatu

3. Wybory zarządza prezydent nie później niż 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji

4. Prezydent może skrócić kadencję Sejmu i zarządzić nowe wybory

5. Przebywający za granicą, mający ważne paszporty obywatele RP mogą być wpisani na listy wyborców sporządzane przez konsula (5 dni przed wyborami)

Finansowanie kampanii wyborczej jest jawne. Komitet wyborczy może pozyskiwać i wydatkować środki jedynie na cele związane z wyborami. Partii politycznej, której komitet wyborczy uczestniczył w wyborach, partii politycznej wchodzącej w skład koalicji wyborczej, a także komitetowi wyborczemu wyborców przysługuje prawo do dotacji z budżetu państwa, zwanej dotacją podmiotową za każdy uzyskany mandat posła lub senatora.

1. W okręgu wyborczym wybiera się co najmniej posłów

2. Okręg wyborczy obejmuje obszar województwa lub jego część

3. Ustalenia liczby posłów wybieranych w poszczególnych okręgach wyborczych oraz podziału województw na okręgi wyborcze dokonuje się wg jednolitej normy przedstawicielstwa obliczonej przez podzielenie liczby mieszkańców kraju przez ogólną liczbę posłów wybieranych w okręgach wyborczych

Wyodrębnia się dwie podstawowe formuły wyborcze - większościową i proporcjonalną.

W wyborach do Senatu funkcjonuje ordynacja większościowa wg zasady większości względnej (czyli nie ma konieczności uzyskania ponad 50% głosów choćby i dlatego, że są wielomandatowe okręgi wyborcze!). Przyjmuje się, że ordynacja większościowa deformuje realne wyniki wyborcze (np. ilość głosów oddanych na partię przegraną de facto jest większa niż na partię zwycięską, partia zwycięska otrzymuje nieadekwatnie dużo mandatów do realnego wyniku wyborczego) natomiast jest prostsza i daje możliwość stworzenia stabilnego poparcia dla rządu.

W wyborach do Sejmu funkcjonuje ordynacja proporcjonalna z zastosowaniem obecnie metody D'Hondta, która promuje w teorii duże ugrupowania (w 2001 była to wspierająca średnie partie metoda Sainte-Lague). Skutkiem ordynacji proporcjonalnej jest rozbicie Sejmu i problem ze stworzeniem koalicji i niemożność rzeczywistego wprowadzenia w życie programu wyborczego. Zaletą jednakże jest to, że w miarę możliwości każda grupa społeczna jest reprezentowana, choć oczywiście nie jest możliwe osiągnięcie pełnej reprezentatywności zwłaszcza wobec obowiązujących progów wyborczych dyskwalifikujących mniejsze ugrupowania. Progi wyborcze w Polsce to 5% dla partii i 8% dla koalicji.

Istotną sprawą jest też wielkość okręgów wyborczych. W Polsce stosuje się stosunkowo duże okręgi wyborcze (od 7 do 15 mandatów) co jest okolicznością sprzyjającą małym partiom (mają większą szansę na zdobycie mandatu w okręgu). W wyborach do Senatu w ostatnich wyborach było 40 okręgów co oznacza, że na okręg przypadało 2-3 mandaty (więc nie gadać bzdur o rzekomych JOW w wyborach do Senatu jeśli chcecie zdać :) )

60. Polityka prorodzinna - zasady i realizacja (96)

Z konstytucji (Art. 72):

Państwo w swojej polityce społecznej i gospodarczej uwzględnia dobro rodziny. Rodziny znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej, zwłaszcza wielodzietne i niepełne, mają prawo do szczególnej pomocy ze strony władz publicznych.

Matka przed i po urodzeniu dziecka ma prawo do szczególnej pomocy władz publicznych, której zakres określa ustawa.

Odpowiedzialność za zorganizowanie pomocy społecznej w Polsce spoczywa na administracji rządowej i samorządowej, która w tym zakresie współpracuje z organizacjami społecznymi, kościołami oraz fundacjami i stowarzyszeniami.

Cel pomocy społecznej:

1. Zaspokajanie niezbędnych potrzeb życiowych osób samotnych i całych rodzin oraz umożliwianie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka

2. Uaktywnienie zawodowe i życiowe wszystkich korzystających ze świadczeń społecznych, a także ich integracja z resztą społeczeństwa

Pomoc może być udzielana poprzez:

7. Umieszczenie na stałe lub czasowo w ośrodku pomocy społecznej

8. Wypłacanie zasiłków stałych, renty socjalnej, przysługujących dodatków do świadczeń oraz zasiłków okresowych

9. Opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne

10. Wypłacanie zasiłków celowych (np. na zakup podręczników szkolnych lub lekarstw)

61. Dzieci w polskim systemie politycznym (97)

Art. 48 konstytucji mówi, że Rodzice mają prawo do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami. Wychowanie to powinno uwzględniać stopień dojrzałości dziecka, a także wolność jego sumienia i wyznania oraz jego przekonania.

Ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich może nastąpić tylko w przypadkach określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.

Art. 70 mówi, że każdy ma prawo do nauki. Nauka do 18 roku życia jest obowiązkowa. Sposób wykonywania obowiązku szkolnego określa ustawa.

Nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna. Ustawa może dopuścić świadczenie niektórych usług edukacyjnych przez publiczne szkoły wyższe za odpłatnością.

Rodzice mają wolność wyboru dla swoich dzieci szkół innych niż publiczne. Obywatele i instytucje mają prawo zakładania szkół podstawowych, ponadpodstawowych i wyższych oraz zakładów wychowawczych. Warunki zakładania i działalności szkół niepublicznych oraz udziału władz publicznych w ich finansowaniu, a także zasady nadzoru pedagogicznego nad szkołami i zakładami wychowawczymi, określa ustawa.

Władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia. W tym celu tworzą i wspierają systemy indywidualnej pomocy finansowej i organizacyjnej dla uczniów i studentów. Warunki udzielania pomocy określa ustawa.

Zapewnia się autonomię szkół wyższych na zasadach określonych w ustawie

Art. 72. mówi, iż Rzeczpospolita Polska zapewnia ochronę praw dziecka. Każdy ma prawo żądać od organów władzy publicznej ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem i demoralizacją.

Dziecko pozbawione opieki rodzicielskiej ma prawo do opieki i pomocy władz publicznych.

W toku ustalania praw dziecka organy władzy publicznej oraz osoby odpowiedzialne za dziecko są obowiązane do wysłuchania i w miarę możliwości uwzględnienia zdania dziecka.

Ustawa określa kompetencje i sposób powoływania Rzecznika Praw Dziecka.

62. Unitarność państwa polskiego (99)

Artykuł 3 konstytucji głosi, że RP jest państwem jednolitym co oznacza jego unitarność. W międzywojniu mimo, że Polska była państwem jednolitym Śląsk był okręgiem autonomicznym. Ślązacy mieli swój Sejm, wolność językową. Dochody z tego województwa rozdzielano proporcjonalnie między Śląsk, a RP.

63. Polska demokratycznym państwem prawnym (100)

Od 1989 roku Polska znajdowała się w okresie transformacji ustrojowej, której celem jest konsolidacja demokracji (utworzenie demokracji liberalnej) i powstanie systemu gospodarki rynkowej.

Warunki istnienia demokracji:

1. Odbywanie wolnych, uczciwych wyborów

2. Zagwarantowanie swobody zrzeszania się

3. Wolność słowa

4. Alternatywność źródeł informacji

Wg Andrzeja Antoszewskiego:

1. Władza należy do obieranych przedstawicieli i powoływanych przez nich urzędników, którzy nie odpowiadają przed kościołem i armią

2. Władza wykonawcza ograniczona konstytucyjnie przez ustawy

3. Prawo tworzenia partii politycznych

4. Prawo mniejszości narodowych do ekspresji swych interesów, używania narodowego języka, rozwoju kulturalnego

5. Swoboda zrzeszania się

6. Wolność słowa

7. Równość wobec prawa (niezawisłość sądów, których wyroki są respektowane przez inne centra decyzyjne)

8. Rządy prawa chronią obywateli przed nieuzasadnionym naruszaniem wolności, sfery prywatności

Warunki demokracji:

1. Ograniczenie upolityczniania mass mediów

2. W partiach trzeba sprecyzować ścieżki awansu dla ludzi utalentowanych

3. Oferta programowa partii skierowana powinna być także do ludzi młodych

4. Powstać powinna sieć autonomicznych instytucji społecznych

5. Rozwijanie 3go sektora, czyli NGO

Rola w stabilizacji politycznej:

1. Styl działania elit politycznych

2. Styl partyjny, strategie rozwiązywania konfliktów politycznych, podziały socjoekonomiczne, poziom bezpieczeństwa wewnętrznego, istnienie antysystemowych sił politycznych

Z konstytucji:

Art. 2.

Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

Reszta punktów również jest podparta odpowiednimi artykułami w konstytucji.

11. Senat RP

organ władzy ustawodawczej, druga izba polskiego parlamentu. Składa się ze 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych (w systemie większości względnej) na 4-letnią kadencję, rozpoczynającą się i kończącą wraz z kadencją Sejmu (jeśli kadencja Sejmu zostanie skrócona, skróceniu ulega także kadencja Senatu). W przypadku wygaśnięcia mandatu Prezydent RP zarządza wybory uzupełniające.

15. PZPR.

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza (PZPR) - partia komunistyczna założona w grudniu 1948, na skutek połączenia Polskiej Partii Robotniczej i Polskiej Partii Socjalistycznej, po przeprowadzeniu czystek w ich szeregach. Określana również jako realno-socjalistyczna, sprawująca rządy w Polsce Ludowej, w latach 1948-1989 na drodze dyktatury proletariatu. Realizowała ideologię marksizmu-leninizmu.

29. Omów sytuację polityczną w Polsce na przełomie 2009/2010 r.

Obecnie władze sprawuje Platforma obywatelska w koalicji z Polskim Stronnictwem Ludowym. Największą partią opozycyjną jest Prawo i Sprawiedliwość.

32. Organizacje młodzieżowe.

Młodzieżowe organizacje polityczne III RP: „Młodzi Demokraci”, „Młoda Socjaldemokracja”, „Unia Młodzieży Demokratycznej”, „KoLiber”

44. Polska w NATO.

Polska przystąpiła do NATO 19 marca 1999r. Wraz z przystąpieniem Polski do NATO w 1999 roku Siły Zbrojne RP rozpoczęły proces dostosowywania się do standardów NATO. W Siłach Zbrojnych RP obowiązuje dokument pt. “Standardy NATO dla Sił Zbrojnych RP”. Określone są w niej wymogi w zakresie dowodzenia, rozpoznania i logistyki dla całości sił zbrojnych oraz specyficzne wymagania dla poszczególnych rodzajów sił zbrojnych.

51. Obecna sytuacja polityczna w środkach masowego przekazu.

Obecnie telewizja publiczna jest pod rządami PiS i SLD.

55. Polityczna rola kobiet w Polsce.

Mimo znakomitego wykształcenia kobiety rzadko pełnią wysokie funkcje w strukturach Sejmu- nigdy jeszcze żadna kobieta nie pełniła funkcji marszałka Sejmu.

W Senacie kobieta pełniła funkcję marszałka oraz wicemarszałka.

70. Zachodniopomorscy politycy na arenie krajowej.

Najbardziej znanymi politykami z Zachodniopomorskiego z pewnością są Grzegorz Napieralski (Przewodniczący SLD i kandydat na Prezydenta RP), oraz Sławomir Nitras (Poseł Parlamentu Europejskiego, biorący czynny udział w życiu politycznym w kraju)

73. UE a Polska

Różnice: poziom konsumpcji, technologiczny, ilość rolników… Korzyści: Możliwość korzystania z programów pomocy, polepszenie bezpieczeństwa…

77. Pierwszy niekomunistyczny rząd.

Gabinet pod kierownictwem premiera Tadeusza Mazowieckiego powołany przez Sejm 24 sierpnia 1989, a zatwierdzony przez niego i prezydenta Wojciecha Jaruzelskiego 12 września 1989. Rząd Tadeusza Mazowieckiego złożył dymisję 25 listopada 1990, nazajutrz po porażce Tadeusza Mazowieckiego w wyborach prezydenckich.

85. Polityk Mariusz Kamiński

ur. 25 września 1965 w Sochaczewie) - polski polityk, poseł na Sejm III, IV i V kadencji, od 2006 do 2009 szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego. Otrzymał tytuł "Człowieka Roku" za 2007, przyznawany przez "Gazetę Polską". W 2010 prezydent Lech Kaczyński odznaczył go Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski

89. Ostatnie wybory parlamentarne

Wybory do Sejmu i Senatu w 2007 roku - zostały przeprowadzone w dniu 21 października 2007 roku (niedziela) po skróceniu kadencji poprzedniego Sejmu. Startowały m.in. PO, LPR, PSL, PiS, Samoobrona, Lewica i Demokraci. PO wygrało wybory i otrzymało 209 mandatów, na drugim miejscu znalazł się PiS ze 166 mandatami. W Senacie PO otrzymało 60 mandatów, PiS 39 oraz członkiem został również Włodzimierz Cimoszewicz.

90. Wybory w PRL.

W okresie powojennym pierwsze wybory zorganizowano w 1947 w celu wyłonienia członków Sejmu Ustawodawczego. Ich wyniki sfałszowano, oddając władzę w ręce komunistów. W PRL-u ordynacja wyborcza "bez skreśleń" stwarzała jedynie pozory demokracji, preferując wyłącznie kandydatów PZPR. Wybory odbywały się regularnie, regularnie również były fałszowane.

93. Polityk Radosław Sikorski

(ur. 23 lutego 1963 w Bydgoszczy) - polski polityk, politolog, dziennikarz, minister obrony narodowej w latach 2005-2007 w rządach Kazimierza Marcinkiewicza i Jarosława Kaczyńskiego, senator VI kadencji, poseł VI kadencji, od 2007 minister spraw zagranicznych w rządzie Donalda Tuska, od 1 stycznia 2010 również przewodniczący Komitetu do Spraw Europejskich.

98. Polska jako państwo suwerenne.

W ustroju demokratycznym nosicielem suwerenności państwowej (suwerenem) jest naród. Państwo-naród może samodzielnie zdecydować o przekazaniu organizacji międzynarodowej wykonywania części swoich kompetencji suwerennych, nie tracąc przy tym suwerenności. Przykładowo tak stanowi Konstytucja RP w art. 90 ust. 1: "Rzeczpospolita Polska może na podstawie umowy międzynarodowej przekazać organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.")

106. Ekologia a polityka w Polsce.

Polityka ekologiczna - świadoma i celowa działalność państwa (lub grupy państw) polegająca na racjonalnym korzystaniu z zasobów i walorów środowiska przyrodniczego, jego właściwej ochronie i umiejętnym kształtowaniu, na podstawie zdobytej przez ludzkość wiedzy teoretycznej i praktycznej. W Polsce przyjęto Politykę Ekologiczną Państwa, zawartej w uchwale sejmu RP z dnia 8 maja 2003 r. Polska polityka ekologiczna państwa jest realizowana zgodnie z zasadami: praworządności, likwidacji zanieczyszczeń u źródła, uspołecznienia, wykorzystanie mechanizmu rynkowego, zasadą „zanieczyszczający płaci” i regionalizacją.

10. Omów system partyjny w PRL.

Naczelny organ administracji państwowej - rząd PRL - powoływał i odwoływał Sejm. Nie określono jednak sposobu, w jaki miało się to dokonywać, co dawało ogromne pole manewru wobec rządu ze strony kierownictwa PZPR lub w ogóle Kremla. Szczególne znaczenie miała konstytucjonalizacja roli partii politycznych na czele z PZPR. Był to tak naprawdę system monopartyjny, gdzie inne partie nie miały siły przebicia.

87. Reformy terytorialne i ich skutki polityczne

Reforma administracyjna Polski (1975) - reforma zmieniająca podział administracyjny Polski, wraz z którą porzucono trójstopniowy podział administracyjny kraju (województwo-powiat-gmina) i zastąpiono go nowym, dwustopniowym podziałem (województwo-gmina), obowiązującym od 1 czerwca 1975 do 31 grudnia 1998.

Program czterech reform, opracowany i wprowadzony przez rząd Jerzego Buzka program złożony z czterech reform: oświatowej, emerytalnej, administracyjnej i zdrowotnej., wśród nich reforma administracyjna (Reforma administracji zastąpiła dawny dwustopniowy podział administracyjny (gminy i 49 województw) nowym, trójstopniowym podziałem, w którym podstawową jednostką administracji jest gmina (na czele gminy wiejskiej stoi wójt, gminy miejsko-wiejskiej lub mniejszej miejskiej burmistrz, a większej miejskiej prezydent), większą jednostką jest powiat na którego czele stoi starosta, a największą jednostką organizacyjną jest województwo. Zmniejszono liczbę województw z 49 do 16.

107. Mniejszości seksualne jako problem polityczny w Polsce.

Kwestia równouprawnienia mniejszości seksualnych to jeden z ważniejszych tematów podejmowanych w ramach walki o emancypację kulturową. Pierwsze warszawskie Parady Równości przechodziły niezauważone, z czasem zaczęto utrudniać ich organizację, a w 2004 roku Parada została zakazana przez ówczesnego prezydenta miasta Lecha Kaczyńskiego. Rok później spacyfikowana została demonstracja w Poznaniu. Wcześniej z licznymi atakami spotkała się wystawa „Niech nas zobaczą”, na której pokazano zdjęcia przedstawiające jednopłciowe pary, konwencjonalnie wyglądające i nieposuwające się dalej niż trzymanie się za ręce. Te wydarzenia wraz z senackim projektem ustawy o związkach partnerskich sprawiły, że homoseksualizm stał się kwestią polityczną, dyskutowaną zarówno przez polityków, jak media.

108. Reforma służby zdrowia jako problem polityczny.

1 stycznia 1999 rząd AWS-UW wprowadził w życie reformę zdrowia. Jej celem było wyrównanie dysproporcji w leczeniu obywateli samym pacjentom miała przynieść poprawę warunków świadczenia usług zdrowotnych; wreszcie reforma miała doprowadzić do tego aby lekarz był „bliżej” pacjenta.

Pacjenci mieli prawo wyboru lekarza i szpitala. Skierowanie do szpitala mógł wystawić jedynie lekarz ubezpieczenia zdrowotnego, czyli taki, który albo sam ma podpisany kontrakt z kasą chorych, albo pracuje w zakładzie mającym umowę z kasą. Powstało 16 kas chorych oraz kasy branżowe (dla armii i policji).

Skutkowała ona mało racjonalnymi oszczędnościami w służbie zdrowia, wysokimi kosztami związanymi z płacami pracowników kas chorych, wydatkami na wyposażenie ich siedzib, upolitycznieniem kas chorych, przypadkami odmowy świadczenia pomocy lekarskiej, brakiem zainteresowania ze strony pogotowia oraz pogłębieniem dysproporcji w zarobkach osób pracujących w zakładach opieki zdrowotnych (ZOZ).

Rząd Leszka Millera nie poprawił sytuacji, a dodatkowo ją pogorszył na nowo centralizując finanse służby zdrowia tworząc Narodowym Funduszu Zdrowia (NFZ). PiS zakładał w programie wyborczym dodatkowe pogorszenie proponując by fundusze na służbę zdrowia szły bezpośrednio z budżetu państwa.

---