MYKSOMATOZA (łac. Myxomatosis cuniculi) - to zakaźna, zaraźliwa wirusowa choroba królików domowych i dzikich. Wyjątkowo występuje u zajęcy. Charakterystyczne są miejscowe mezenchymalne obrzęki błony podśluzowej i tkanki podskórnej. Poraża układ nerwowy. W Australii wykorzystano ten wirus w celu zwalczania plagi królików.

Objawy
Objawy chorobowe pojawiają się od 3 dni do dwóch tygodni od zarażenia. Pojawia się obrzęk głowy i powiek, a w przypadku guzowatej formy choroby, pojawiają się śluzowate obrzęki, głównie na uszach i łapach.

Śmiertelność:
Myksomatoza ma bardzo wysoką śmiertelność, wynosi od 50% do 90%. Śmierć następuje zwykle po 14 dniach.

Szczepienia
Jedynym skutecznym środkiem zapobiegawczym są coroczne szczepienia. Pierwsze powinny się odbyć między 4 a 12 tygodniem życia królika. Działanie szczepionki trwa ok. 6 miesięcy, po upływie tego czasu należy powtórzyć zabieg. Ważne jest, by szczepienie każdorazowo następowało przez okresem wegetacyjnym komarów, a więc najpóźniej w marcu, a potem powtórnie we wrześniu. W Polsce szczepionka jest dostępna pod nazwą Myxovac.

POMÓR KRÓLIKÓW - VHD - To wirusowa krwotoczna choroba królików, która powoduje duże straty w przypadku hodowli. Po raz pierwszy zauważona została w Chinach w 1984 roku po imporcie królików rasy angorskiej. W 1987 roku stwierdzono pomór w Rosji i w Polsce. Jest to choroba wirusowa, wywołana wirusem z grupy Picorna, w 1988 roku została przeniesiona do wielu krajów europejskich. Trafiła także do Ameryki.

Objawy:
Chorobę charakteryzuje ilna duszność, wyraźne trudności w oddychaniu krwawa wydzielina z otworów nosowych oraz wydawanie krótkich jęków. W ciągu 48 godzin po zakażeniu a nawet 18 - 36 godzin od zakażenia dochodzi do zejścia śmiertelnego. Na 2 -3 godziny przed upadkiem obserwuje się gwałtowne osłabienie.
Wirus działa przede wszystkim na drobne i nieco większe naczynia krwionośne i poprzez uszkodzenia ich ścian powoduje pękanie naczyń, doprowadzając do powstania wybroczyn i małych wylewów krwotocznych.

Smiertelność:
Śmiertelność dochodzi do 100%. Choroba wciąż stanowi duże zagrożenie. Aby zapobiec stratom zaleca się wykonanie szczepień ochronnych. Pełną odporność zyskują po dwóch tygodniach i trwa ona przez sześć miesięcy.

Szczepienie
Szczepionka przeciwko pomorowi królikó jest dostepna pod nazwą CUNIVAC. Podawana podskórnie lub domięśniowo w ilości 0,5 ml dla królików o masie ciała do 1 kg, a w ilości 1 ml dla zwierząt większych i starszych zapewnia odporność na czas 6-ciu miesięcy. Króliki szczepione dawką 0,5 ml można po upływie 4 - 6 tygodni ponownie zaszczepić stosując 1 ml szczepionki.

PASTERELOZA - jest to choroba bakteryjna zakaźna o przebiegu posoczniczym która wystepuje u wszystkich gatunków królików. Zarazki wywołujące pasterelozę występują licznie na błonach śluzowych jamy nosowej, pyska, gardła i tchawicy. Uaktywniają się w przypadku osłabienia odporności całego organizmu wskutek oddziaływania czynników środowiska zewnętrznego (ochłodzenie, wilgoć, nagła zmiana pogody, przekarmienie) lub obciążeń fizjologicznych.

Okres wylęgania wynosi od 5 do 12 godzin, natomiast sama choroba przebiega w sposób bardzo ostry i przewlekły. Pastereloza charakteryzuje się dużą śmiertelnością.

Objawy:
Wśród objawow obserwuje się posmutnienie, brak apetytu i ogólne osłabienie, a także wysoką temperaturę ciała dochądząca nawet do 42 stopni. Ponadto może wystąpić katar, nieżyt oskrzeli, kaszel, duszność i biegunka. W końcowym etapie temperatura ciała spada do 34 - 36 stopni i następuje śmierć.

Postać przewlekła
W postaci przewlekłej występują następujące objawy:
- nastroszenie sierści i zanik połysku,
- chudnięcie,
- wyciek surowiczy przechodzący w śluzowo - ropny z nosa.
Niekiedy dochodzi do tego ropne zapalenie spojówek i ropnie w okolicy krtani, które po upływie paru tygodni otwierają się. Choroba może przebiegać miesiącami. W leczeniu stosuje się surowicę przeciwpasterelozową Polosepsin w ilości 5 - 10 ml, sulfamidy (Polisulfamid, Polisulfalent, Sulfatiazol i inne) oraz antybiotyki.

Syndrom Ehlers-Danlosa - NIETYPOWA CHOROBA SKÓRY

Schorzenie to, jest ciekawą chorobą polegającą na nadmiernej rozciągliwości skóry.
Skóra u królika dotkniętego tym schorzeniem rozciąga się jak guma do żucia, ale jest również bardzo delikatna i często ulega uszkodzeniom.
Na skórze powstają małe rany , które goja się samoistnie i bardzo szybko , pozostają po nich słabe, cienkie blizny. Uszkodzenia powstają samoistnie prawie bez udziału czynników zewnętrznych.

Schorzenie ma podłoże genetyczne i dotyczy mutacji genu odpowiadającego za syntezę kolagenu * z kolagenu zbudowana jest tkanka łączna a z tk.łącznej skóra*
Choroba ta może też uszkadzać stawy i naczynia krwionośne bądź dotyczyć tylko skóry.
Ponieważ może być przekazywana dziedzicznie na potomstwo, zaleca się aby nie rozmnażać chorego królika.

Dla Świata Królików: lek.wet Anna Kryspin.
Gabinet Weterynaryjny A-VET Leczenie Zwierząt

*do góry*




Cheyletielloza - czyli ŁUPIEŻ WĘDRUJĄCY

Cheyletielloza, jest to pasożytnicza choroba skóry wywołana przez roztocza z rodzaju Cheyletiella.
Oprócz psów, kotów i zajęczaków mogą one atakować wiele innych gatunków zwierząt, w tym człowieka.

Cheyletielloza jest chorobą wysoce zaraźliwą! Może dotyczyć również ludzi!

Miejsce występowania	Nazwa pasożyta
centralny układ nerwowy	Encephalitozoon cuniculi (P) więcej ...>>> Coenurus cerebralis (C)
jama otrzewnowa	Larwy Taenia pisiformis (C) Larwy Taenia (Multiceps) serialis (C)
jelito cienkie	Cryptosporidium parvum (P) Eimeria irresidua (P) Eimeria magna (P) Eimeria media (P) Eimeria perforans (P) Eimeria intestinalis (P) Cittotaenia ctenoides (C) Cittotaenia pectinata (C) Strongyloides papillosus (N) Trichostrongylus retortaeformis (N) Trichostrongylus spp. (N)
jelito ślepe i okrężnica	Eimeria coecicola (P) Eimeria flavescens (P) Eimeria intestinalis (P) Eimeria piriformis (P) Trichuris leporis (N) Passalurus ambiguus (N)
mięśnie	Sarcocystis cuniculi (P) Taenia (multiceps) serialis (C)
płuca	Protostrongylus sp. (N)
skóra	Listrophorus gibbus (A) Sarcoptes scabiei (A) Notoedres cuniculi (A) Demodex cuniculi (A) Psorotes cuniculi (A) Cheyletiella parasitivorax (A) (tzw. łupież wędrujący) Haemodipsus ventricosus (A) Spilopsyllus cuniculi (A) Anopheles spp. (A) Culex spp. (A)
wątroba	Eimeria stiedai (P) Fasciola hepatica (T) Dicrocoelium dendriticum (T) Larwy Echinococcus granulosus (C)
żołądek	Obeliscoides cuniculi (N) Graphidium strigosum (N)

(P) - Protozoa, pierwotniaki
(T) - Trematoda, przywry
(C) - Cestoda, tasiemce
(N) - Nematoda, nicienie
(Pe) - Pentastomida
(A) - Arthropoda, stawonogi

W tym miejscu znajdziecie opis różnych chorób, na które zapadają króliki.
Po za charakterystyką, zamieściłam także informacje o przyczynach zachorowań oraz sposobach leczenia.
Pamiętajcie jednak, że domowymi sposoby nie zawsze są skuteczne i wystarczające.

Jeśli królik zachoruje udaj się z nim do lekarza weterynarii.

Kamica Nerkowa


Objawy: Królik może być osowiały, reaguje na dotyk w okolic nerek, co wskazuje na ból. Brzuch może się powiększyć, a pęcherz moczowy jest twardy i napięty. Mogą pojawić się także zaparcie i krwiomocz. W przypadku infekcji układu moczowego mogą występować także gorączka, dreszcze, częstomocz.


Przyczyna: Kamienie moczowe - złogi powstałe w wyniku skrystalizowania się różnych składników moczu. Większość kamieni składa się z wapnia, magnezu, fosforu i szczawianów w różnych proporcjach. Formują się miedniczkach nerkowych. Duże kamienie wędrując moczowodami, rozciągają je, powodując silny ból i blokując odpływ moczu.
Główną przyczyną kamieni nerkowych jest nieprawidłowa, wyskowapniowa dieta.


Leczenie: Najpierw należy wykonać morfologię, aby sprawdzić poziom kryształków wapnia we krwi oraz USG. Jeżeli stan królika nie jest jeszcze zaawansowany, w leczeniu tej choroby pomocne będą środki farmakologiczne oraz zmiana diety. W poważniejszych przypadkach konieczna jest operacja.

*do góry*


Nieżyt nosa / katar niezakaźny


Objawy: Królik ma wyciek z nosa, świszczący oddech, kicha, może być osowiały i wykazywać brak apetytu.


Przyczyna: przeziębienie, wdychanie pyłów, pyłków kwiatowych lub szkodliwych gazów. Większość kamieni składa się z wapnia, magnezu, fosforu i szczawianów w różnych proporcjach. Formują się miedniczkach nerkowych. Duże kamienie wędrując moczowodami, rozciągają je, powodując silny ból i blokując odpływ moczu.
Główną przyczyną kamieni nerkowych jest nieprawidłowa, wyskowapniowa dieta.


Leczenie: Należy zapewnić zwierzęciu miejsce ciepłe i bez przeciągów. Okolice noska można posmarować roztworem olejku parafinowego z 1% metanolem. Przeziębienie u królików może okazać się groźne w skutkach, więc trzeba udać się ze zwierzątkiem do lekarza weterynarii.

*do góry*


Odgniecenia na skokach


Objawy: królik ma trudności z bieganiem, przestępuje z nogi na nogę, pojawiają się odciski, odgniotki oraz wyłysienia na łapkach.


Przyczyna: odgniecenia występują u królików trzymanych w zbyt małych klatkach, przy źle urządzonym podłożu. A także z powodu zbyt twardego żwirku.


Leczenie: Królika należy przenieść do pomieszczenia o podłodze niewywołującej urazów lub zmienić wyściółkę w klatce bądź kuwecie. Rany należy oczyścić i przemyć 3% roztworem wody utlenionej ew. zasypać Pabamidem. Stopy można zabandażować lub nałożyć królikowi skarpetki. Trzeba liczyć się z tym, że zwierzę będzie chciało zdjąć opatrunek. Aby niedopuścić do zakażenia klatkę oraz pomieszczenie w którym przebywa królik należy utrzymać w sterylnej czystości.

*do góry*


Udar cieplny i słoneczny


Objawy: królik jest osłabiony, ciężko i szybko oddycha, leży z wyciągniętymi łapami, uszy ma gorące, błony śluzowe zaczerwienione, wykazuje silne pragnienie


Przyczyna: wywołany jest zazwyczaj poprzez zostawienie królika w zbyt nasłonecznionym miejscu lub w przegrzanym i dusznym pomieszczeniu


Leczenie: zwierzę natychmiast należy przenieść w zacienione i chłodne miejsce. Wskazane są okłady z zimnej wody lub lodu w okolicy głowy i serca. Jeśli stan królika jest ciężki można zanurzyć go w lodowatej wodzie (nie zalewając oczu, noska i pyszczka).
W przypadku udaru trzeba działać szybko i zdecydowanie, w innym przypadku szybko doprowadzi on do śmierci zwierzątka

*do góry*


Zapalenie spojówek


Objawy: Królik ma zaczerwienione i obrzęknięte spojówki. Może pojawić się wyciek z oczu w postaci mazistego płynu lub ropy


Przyczyna: przyczyną może być kurz, gazy, spaliny i dymy. Brudna i źle wentylowana klatka. A także zła ściółka (np. trociny) oraz uczulenie.


Leczenie: Należy usunąć przyczynę schorzenia (zmienić ściółkę, regularnie sprzątać klatkę itp). Oczy można przemyć 2-3% roztworem kwasu borowego do przemywania oczy. Przy ropnym wycieku można zastosować maść Oxykort A.
UWAGA! Nie wolno przemywać oczu rumiankiem! Można bowiem doprowadzić do powikłań oraz ślepoty!
Jeśli przyczyną jest uczulenie - leczyć według wskazań lekarza.

*do góry*


Zapalenie śluzówki jamy ustnej


Objawy: królik się ślini, często odmawia przyjmowania pokarmu przy wyraźnym odczuciu głodu


Przyczyna: może być wywołane przez zranienie podniebienia kłującymi częściami ziaren lub przerastające zęby (wada zgryzu)


Leczenie: jeśli przyczyną są łuski ziaren należy zmienić królikowi dietę. W przypadku wady zgryzu należy udać się do weterynarza, który w umiejętny sposób przytnie przerastające zęby. Pyszczek płuczemy słabym roztworem szałwi lub rumianku. Przy silnym stanie zapalnym można zastosować 0,1% roztwór nadmanganianu potasu lub 1% kwasem borowym.

Higiena i pielęgnowanie zwierząt
Króliki niestety są bardzo delikatne, chorobę może u nich wywołać: niedostateczna higiena i nieprawidłowe pielęgnowanie zwierząt, wadliwe żywienie, nieodpowiednie pomieszczenia, nieprzestrzeganie zasad okresowego odkażania klatek.
Króliki powinny mieć w klatkach czysto. Kał i niedojedzone resztki pożywienia powinny być codziennie usuwane a ściółka w klatkach zmienna raz w tygodniu. Już same klatki powinny zabezpieczać zwierzęta przed wilgocią i przeciągami. W celu walki z zarazkami klatki powinny być myte wodą z sodą przynajmniej raz w miesiącu. W króliczarniach należy dbać o odpowiednią wentylacje, tak aby w powietrzu nie było czuć amoniaku.
Z królikami należy obchodzić się delikatnie, nie wolno podnosić zwierząt trzymając je za uszy. Jeżeli trzeba przenieść królika należy złapać go za fałd skóry na grzbiecie oraz podtrzymywać rękom skoki królika.
Kiedy króliki linieją wskazane jest, od czasu do czasu, wyczesywanie ich włosów. Wpływa to pozytywnie na odrastanie nowych włosów, a co za tym idzie na stan całego futra. Królikom rosną pazury, które gdy są zbyt długie, należy obciąć ostrymi obcengami.
Na teren fermy króliczej nie wolno wpuszczać psów, kotów, ptactwa domowego i innych zwierząt gospodarczych, zwierzęta te mogą przenieść pasożyty na króliki. Ponadto na terenie gospodarstwa powinno się zwalczać myszy i szczury, roznosicieli zarazków i chorób, za pomocą trutek dostępnych w sklepach. Do trutek nie powinny mieć dostępu zwierzęta gospodarcze gdyż mogą ulec zatruciu.
Nowo zakupione króliki powinny być poddawane 2-3 tygodniowej kwarantannie, podobnie postępuje się z własnymi zwierzętami które przez kilka dni przebywały poza gospodarstwem. Postępowanie to ma na celu zapobieganie chorobom, które mogą zostać, przez te zwierzęta, przywleczone.
Obsługując króliki należy ubierać w specjalnie do tego celu przygotowany roboczy fartuch. Ponad to przed wejściem do króliczarni trzeba umyć ręce i odkazić obuwie, wycierając je o worek nasączony środkiem odkażającym taki jak formalina, kreolina lub lizol.

Higiena żywienia
Króliki powinny dostawać wodę i jedzenie zupełnie czyste i zdrowe. Karmidła i poidła w których jest podawane jedzenie należy przed podaniem umyć. Do tego te naczynia powinny być tak zrobione aby zabezpieczać karmę przed zabrudzeniem kałem.
Zastępowanie jednej karmy drugą powinno odbywać się stopniowo, przez kilka do kilkunastu dni. Młodym króliczętom, do 3 miesięcy, a także samicą karmiącym nie należy podawać kiszonek gdyż powodują wzdęcia i zwiększają podatność na kokcydiozę. Młode króliczki powinny być karmione śrutowanym ziarnem a także przez 2-3 tygodni po odsadzeniu tym czym były karmione w klatce z matką.
Jeżeli kupuje się karmy z poza naszej hodowli należy się do wiedzieć czy w miejscu ich produkcji nie było przypadków chorób zakaźnych zwierząt. Jeśli istnieje obawa co do jakości bądź nadpsucia posiadanych pasz, należy je, przez pewien okres czasu, podawać jednemu mniej wartościowemu królikowi w celu sprawdzenia jedzenia. Wszelki pożywki witaminowe i mieszanki przemysłowe podawane królikom nie mogą być przestarzałe i powinny być przetrzymywane w sposób opisany na ich opakowaniu.

Odkażanie
Odkażanie czyli dezynfekcja ma ogromne znaczenie dla zdrowia królików. Przyjmuje się że raz w roku przeprowadza się generalną dezynfekcję klatek jak i sprzętu. Klatkę odkaża się zawsze kiedy: zaczyna się w niej sezon kopulacyjny, następuje wykot samicy, oraz kiedy wpuszczana jest do niej młodzież po odsadzeniu. Obowiązkowo powinna być przeprowadzona dezynfekcja, według wskazówek weterynarza, jeśli w hodowli wystąpi choroba zakażna.
Sposób odkażania
Najpierw należy odkażana powierzchnię oczyścić z kału, ściółki, resztek karmy i brudu, ponieważ mogą być one przyczyną choroby zwierząt jak i utrudniają dostęp środków odkażających do zarazków.
Dobór środku czyszczącego jest uzależniony od powierzchni jaką chcemy nim zdezynfekować, a więc:
- Metalowe przedmioty nie można odkażać kwasami ani ługami, gdyż powoduje to ich zniszczenie. Klatki bądź części klatek wykonane z drutu należy po umyciu gorącą wodą odkazić przy pomocy lampy do lutowania.
- Wiadra, karmidła i poidła dezynfekuje się przez szorowanie gorącym wodą z dodatkiem sody, a później wypłukaniu w letniej wodzie i wysuszeniu na słończu.
- Sprzęt drewniany a zwłaszcza klatki i skrzynki gniazdowe po wyszorowaniu 4 % roztworem sody żrącej odkaża się przez opryskiwanie lub szorowanie ryżową szczotką 2,5 roztworem formaliny lub 3 % roztworem kreoliny. Taki sprzęt powinno się dokładnie wysuszyć i wywietrzyć na słońcu. Innym sposobem na dezynsekcję klatek jest ich opalenie w ogniu lampy lutowniczej. Jest to sposób mniej pracochłonny a przy tym jedyny skuteczny w walce z kokcydiozą.
- Teren na którym stoją klatki, jeśli jest to ziemia, powinna zostać usunięta wierzchnia 5 centymetrowa jej warstwa. Następnie dziurę należy posypać nie gaszonym miałem wapiennym lub skroplony 10 % roztworem wapna chlorowego i przykryć 5 cm warstwą piasku. w przypadku gdy klatka stoi na powierzchni cementowej należy ją przemyć 10 % roztworem wapna chlorowego bądź zwykłą wodą wapienną.
Wszystkie czynności dezynfekujące należy wykonywać w gumowych rękawicach, należy też uważać na chemikalia aby nie dostały się do oczu.
Resztki jedzenia oraz kał należy kompostować przez 3 lata, a później użyć go jako nawóz. Do tego kompostu nie powinny mieć dostępu żadne zwierzęta.

Apteczka hodowcy
Każdy hodowca powinien mieć niżej wymienione leki, aby w przypadku nagłej potrzeby mógł ich użyć. Leki należy przechowywać w zamykanej szafce, zawieszonej w suchym i chłodnym miejscu. W apteczce należy posiadać oprócz leków pewną ilość waty, wyjałowioną gazę oraz takie przyrządy ja: pipetka do zakraplania leków, pinceta, szpatułka drewniana do rozsmarowywania maści, gumowa gruszka do lewatywy, nożyczki o tępych końcach, Lancet lekarski oraz termometr lekarski. Mierzenie temperatury królików odbywa się, przez włożenie termometru do odbytu królika, przeciętna temperatura królików wynosi 38 - 39,5 stopni celsjusza.
Każdy hodowca powinien mieć w swojej aptecce:
- Adypinian piperazyny - biały bez zapachu krystaliczny proszek rozpuszczany w wodzie ( w postaci tabletek zwany jako Antivermina), używany do zwalczania pasożytów, jelitowych (nicieni); podaje się z karmą w ilość 0,1 na 1 kg wagi żywej królika; zapas 10g.
- Alcacet novum - (sproszkowany borooctan glinu) do okładów przy stłuczeniach, naciągnieciach ścięgien, zapaleniach skóry, oparzeniach, obrzękach, owrzodzeniach itp.; w roztworze 2 g na pół szklanki wody; zapas 10 g.
- Azotox - Kontaktowy środek owadobójczy, sprzedawany w aptekach i drogeriach w postaci proszku lub płynu; służy do tępienia wszy, pcheł, much, karaluchów, pluskiew itp.; zapas 250 g.
- Błękit metylowy - ciemnozielone kryształki, proszek, lub tabletki, stosowane leczniczo doustnie wraz karmą (w proszkach 0,02g) przy nieżycie przewodu pokarmowego, zakaźnej biegunce, zakaźnym zapaleniu wymienia lub zapobiegawczo z wodą do picia (tabletka na 10 litrów) przeciw kokcydiozie.
- Boraks - łagodny środek odkażający, stosowany w 2 % roztworze do okładów i smarowania przy pleśniawce, wypryskach, zapaleniu jamy ustnej itp.;zapas 100 gram.
- Chinsol - łagodny środek odkażający, stosowany do przemywania błon śluzowych lub w roztworze 0,5 - 1 % podawany zwierzętom do picia w celu odkażenia przewodu pokarmowego; zapas 50 gram.
- dermatol - cytrynowo żółty proszek, stosowany jako zasypka na rany, sączące wypryski, oparzeniach oraz wewnętrznie jako dodatek do karmy (0,25- 0,5 gram) przy nieżytach przewodu pokarmowego; zapas 25 gram.
- Furacoccid-Trituratio - szao żółtawy proszek stosowany zapobiegawczo i leczniczo przeciw kokcydiozie; zapobiegawczo podaje się z paszą 10 gram leku w 2 kilogramach paszy przez 21 - 28 dni, a leczniczo 10 gram leku w 1 kilogramie paszy; zapas 200 gram.
- Jodyna - płyn do odkażania ran przy skaleczeniach; zapas 100 gram.
- Jodoform - w postaci zasypki lub maści na rany, wrzody, ropowice, zapas 25 gram.
- - środek przeczyszczający, zadawany wraz z karmą w ilości 0,01 - 0,03 grama; zapas 50 gram.
- Kreolina - mazista brunatna ciecz o przykrym zapachu, stosowana w słabym roztworze wodnym, od 0,5 do 1 %, do odkażania ran, wyprysków i oparzeń; w roztworze 3 - 4 % używana do odkażania sprzętu hodowlanego oraz zapobiegania skutkom nadmiernej fermentacji pasz w przewodzie pokarmowym (wzdęcie); zapas 200 gram.
- Kreozol Surowy - żółtobrunatna, przezroczysta ciecz, służąca do odkażania sprzętu; zapas 1 kilogram.
- Kwas borowy (borny) - w roztworze 2 % służy do przemywania błon śluzowych, oczu i jamy ustnej; zapas 50 gram.
- Maść cynkowa - używana do smarowania powierzchniowych ran skóry, zapas 50 gram.
- Maść siarkowa - stosowna przy obrzękach; zapas 50 gram.
- Maść penicylinowa - używana do gojenia ran ropiejących a także głębokich; zapas 50 gram.
- Maść biała rtęciowa - przy pasożytniczym schorzeniach skóry , grzybicy, czyraczycy, zapaleniu skóry, zapaleniu oczu; zapas 50 gram.
- Maść tranowa - używana przy trudno gojących się ranach, odmrożeniach i oparzeniach; zapas 50 gam.
- Mleczan żelazowy - zielonawy krystaliczny proszek (lub igiełkowate kryształki), stosowany podczas rekonwalescencji przy stanach wyniszczenia organizmu, zaburzeniach przemiany materii (krzywica), zatruciach pokarmowych, arszenikiem, ołowiem, rtęcią oraz dla słabo rozwijającej się młodzieży (zwłaszcza w okresie ssania); zadaje się w paszy 0,01 - 0,05 gram na 1 królika; zapas 50 gram.
- Nadmanganian potasu - łagodny środek odkażający zadawany zwierzętom do picia w roztworze 0,5 - 1 % w celu odkażenia przewodu pokarmowego (w obawie wystąpienia chorób zaraźliwych); zapas 50 gram.
- Olej rycynowy - stosowany jako środek przeczyszczający; zapas 50 gram.
- Olejek eukaliptusowy i olejek kamforowy - stosowane do wkraplania do nosa królika chorego na nieżyt nosa; zapas 30 gram.
- Parafina ciekła - doustnie przy przeładowaniu żołądka i zatruciu jelitowych (2 - 5 gram); zapas 100 gram.
- Płyn burowa - na okłady przy obrzękach; zapas 100 gram lub 10 tabletek.
- Rumianek - suszone kwiaty tej rośliny stosowane jako napar (po schłodzeniu) do przemywania błon śluzowych (np. jamy ustnej i oczu) przy stanie zapalnym; zapas 50 gram.
- Rywanol - drobnokrystaliczny proszek lub maść, stosowany przy zakażonych ranach, ropniach, ropnych zapaleniach dróg rodnych, wymienia itp. w roztworze zaś 1 gram na 3 - 5 litrów wody; zapas 25 gram.
- Siarczan miedzi - stosowany do wewnątrz jako środek przeciw robaczny i wymiotny , w ilości 0,03 - 0,20 gram oraz zewnętrzne przy grzybicach skóry (pędzlowanie 1 - 3 % roztworem); zapas 100 gram.
- Sól glauberska - stosowana jako środek przeczyszczający i regulujący działalność przewodu pokarmowego, rozpuszczana w ciepłej przegotowanej wodzie w ilości 4 gram na 1 litr wody; zapas 100 gram.
- Spirytus denaturowany - do odkażania skóry przed zabiegami chirurgicznymi i do odkażania narzędzi; zapas 0,5 litra.
- Węglan Wapnia czyli kreda - stosowany jako stały dodatek do pasz w ilości 1- 3 gram na sztukę dziennie, a także przy zapaleniu przewodu pokarmowego - wzdęciach i biegunce; zapas 300 gram.
- Wapno chlorowe - do odkażania pomieszczeń oraz ziemi pod klatkami.
- Węgiel drzewny lub zwierzęcy - stosowany przy biegunce, wzdęciach lub zatruciach; zadaje się zwierzętom łyżeczką doustnie po uprzednim roztarciu i rozrobieniu wodą na gestom papkę; jednorazowo zadaję się pół łyżeczki, a po upływie 1 godziny podaje się zwierzęciu jeden ze znanych środków przeczyszczających; zapas 100 gram.
- Woda utleniona- do przemywania ran, błon śluzowych itp. w roztworze 0,5 - 3 % zapas 200 gram.
- Zasypka sulfamidowa- stosowana do zasypywania ropiejących ran; zapas 100 gram.

Zwalczanie chorób zakżnych
Zwalczanie chorób u królików polega na zapobieganiu, a nie na leczeniu. Leczenie tych zwierząt jest na ogół trudne i przeważnie nieopłacalne. W praktyce lepiej poddać ubojowi zwierze, podejrzane o chorobę zakaźną, niż je leczyć. Zwierzęta szczególnie cenne można poddać leczeniu, które powinno odbywać się pod nadzorem weterynarza. Zwierzęta chore trzeba izolować od reszty stada. W przypadku padnięcia zwierzęcia należy je wysłać, w szczelnym opakowaniu, do wojewódzkiego zakładu higieny weterynaryjnej, w celu ustalenia przyczyny.
Przyczyną większości chorób jest nieprawidłowe żywienie i nieodpowiednie warunki utrzymania.
Rodzaje chorób zakaźnych królików:
- Paratyfus (salmoneloza) - atakuje najczęściej królik młode oraz źle żywione samice kotne. Objawami choroby są biegunka, a często też śluzowo-ropny wyciek z pochwy. Choroba ta jest nieuleczalna, dlatego też podejrzane o nią zwierzęta należy poddać ubojowi zarazki jej mogą przenosić myszy, szczury, świnie, gołębie i drób.
- Myksomatoza - jest chorobą wirusową o charakterze nowotworowym. Objawami jej są: obustronne zapalenie spojówek oraz powiek, które stopniowo ulegają obrzękowi do tego stopnia, że szpara powiekowa zamyka się prawie zupełnie a z oczu pojawia się wyciek ropny. Głowa królika obrzmiewa (puchlina) i przybiera charakterystyczny wygląd, przypominający głowę lwa. Śmierć królika następuje zwykle w ciągu 3 do 10 dni od wystąpienia pierwszych objawów. Choroba ta jest jedną z najgroźniejszych; o jej pojawieniu należy natychmiast zawiadomić powiatowego lekarza weterynarnego. Podłe królik trzeba spalić, a do czasu wygaśnięcia choroby nie wolno z królikarni wynosić ani zwierząt, ani pochodzącego z nich mięsa i skórek.
- Parchy - czyli strupień lub woszczyna, są pochodzenia grzybiczego i występują u królików najczęściej na głowie, uszach i kończynach. W miejscach zaatakowanych pojawią się najpierw szarożółte wilgotne strupki, które z czasem łączą się, tworząc duże, okrągłe strupy, wydające charakterystyczną woń, podobną do pleśni. Parchy są wynikiem rozwoju w skórze pasożytniczego grzyba, który na królika przenosi się od innych gryzoni, np.: od myszy. Leczenie parchów nie jest trudne. Strupy należy zmiękczyć wodą z szary mydłem lub olejem lnianym, a po ich zdjęciu zaatakowane miejsca smarować jodyną lub 10 % roztworem kwasu salicylowego, powtarzając ten zabieg aż do zupełnego wyleczenia zwierzęcia.
- Liszaj strzygący - podobnie jak parchy, jest pochodzenia grzybiczego; charakteryzuje go wypadanie włosów na różnych częściach ciała, najczęściej jednak na głowie i na karku. W miejscu wypadniętych włosów tworzą się niewielkie owalne łysiny pokryte łuskami lub strupami, które niekiedy ropieją. Leczenie polega na zwilżaniu zaatakowanych miejsc na skórze ciepłą wodą z szarym mydłem, a następnie, po oczyszczeniu na smarowaniu jodyną lub 10 % roztworem kwasu salicylowego.
- Ropowica -jest jedną z najczęsztrzych chorób zakaźnych występujących u królików. Wywołują ją bakterie (gronkowiec złocisty), przenikający do organizmu zwierzęcia przez różnego rodzaju rany i ukłucia przez owady. Objawy są następujące: ropne rozlane zapalenie skóry, ropna wysypka na skórze, surowiczny nieżyt nosa lub jak u samic karmiących ropne zapalenie gruczołu mlecznego.
- Zakaźne zapalenie mózgu - jest chorobą wirusową o przewlekłym przebiegu, kończąca się zawsze śmiercią królika. Objawami tej choroby są: brak apetytu, ospałość, przyspieszony oddech i tętno oraz wypadanie włosów; w okresie pełnego rozwoju choroby występuje drżenie głowy i mięśni, kurcze oraz zaburzenia ruchowe i porażenie (paraliż) kończyn. Zarazek najczęściej przenoszony jest przez myszy, szczury, psy i koty. Chore króliki lepiej ubić, aby nie dopuścić do przenoszenia się tej choroby na zwierzęta zdrowe. Po zlikwidowaniu jej obowiązuje staranne odkażenie klatek i sprzętu hodowlanego.
- Zakaźne zapalenie płuc - jest chorobą przejawiającą się w postaci nieżytu nosa, ze śluzowym lup ropnym wyciekiem. Królik nie leczony ginie zazwyczaj w ciągu 1 - 2 miesiąca. Przy lekkim przebiegu choroby wyleczenie jest możliwe przez zapewnienie dobrej karmy oraz, suchego, ciepłego i widnego pomieszczenia oraz zastosowanie leków z przepisu lekarza weterynaryjnego.
- Gruźlica - jest chorobą przewlekłą, którą królik zarażają się najczęściej od bydła i drobiu. Występuje u nich zwykle gruźlica płuc albo jelit. Chore zwierzę kaszle, traci apetyt, chudnie i wreście pada. Chorych królików nie leczy się lecz po stwierdzeni choroby poddaje ubojowi. Odkażenie klatek należy przeprowadzić według wskazówek lekarza weterynaryjnego.
- Gruźlica rzekoma- wywołuje w organizmie zwierzęcia zmiany podobne do zmian wywołanych gruźlicą właściwą. Podobne są również objawy tych dwóch chorób z tym że przy gruźlicy rzekomej często występuje jeszcze biegunka oraz sklejenie się powiek wydzieliną ropną. Chore zwierze pada po kilku dniach bądź też po kilku miesiącach (postać przewlekła). Chorych królików nie leczy się lecz natychmiast po rozpoznaniu choroby poddaje się ubojowi.
- Posocznica Krwiotoczna - jest dość częstą chorobą u królików; przebieg jej bywa ostry lub przewlekły. Zarażone zwierzęta tracą apetyt, są osowiałe, mają podwyższoną temperaturę, występuje wyciek ropny z nosa oraz biegunka. Przy ostrej postaci choroby śmierć zwierzęcia następuje w ciągu 12 godzin. Postać przewlekła nazywana jest często zakaźnym nieżytem nosa. Charakteryzuje ją wyciek śluzowo-ropny z nosa, powodujący często zatkanie go (zwierzęta usiłują wyczyścić nos przez pocieranie łapkami), Chorobę zwalcza się przez wybijanie chorych zwierząt, odkażanie klatek i poprawienie warunków utrzymania pozostałych zwierząt.
- Kiła (krętkowica) - występuje najczęściej na skutek zarażenia się królików w czasie krycia. Objawia się obrzękami i strupkami na zewnętrznych narządach płciowych (tak u samców, jak i samic), a często także wrzodami na uszach, nosie podbródku. Może mieć ona przebieg ostry lub przewlekły. Kiła u królików jest łatwa do wyleczenia, jeśli jest dostatecznie wcześnie rozpoznana; Leczenie prowadzi lekarz weterynaryjny.
- Tularemia- jest chorobą, którą mogą się zarazić także ludzie. Króliki zarażają się nią od innych gryzoni lub przez zakażoną karmę i wodę. Zarazki mogą przenosić także pasożyty skórne. Objawami choroby są: nieżyt nosa (katar), powiększone węzły chłonne oraz różnej wielkości podskórne ropnie. Przy sekcji padłych na tę chorobę królików stwierdza się czerwone plamki w wątrobie, nerkach i śledzionie. Króliki zapadłe na tę chorobę należy natychmiast wybijać, a zwłoki ich spalić lub oblane wapnem zakopać głęboko w ziemi. Zwalczanie tej choroby należy prowadzić ściśle według wskazówek lekarza weterynaryjnego.
Choroby pasożytnicze
- Kokcydioza (ziarniaczyca) - należy do najczęściej, występujących chorób pasożytniczych i królików. Przebieg jej może być ostry lub przewlekły. Chory króliki traci apetyt, ma wzdęcie żołądka , oddaje rzadki, cuchnący kał, jest osłabiony i osowiały; śmierć następuje po 4 -8 dniach (przebieg ostry) lub po 3 - 4 miesiącach (przebieg przewlekły). Po opanowaniu choroby należy dokładnie odkazić sprzęt i klatki, najlepiej przy użyciu płomienia lampy lutowniczej.
Przy kokcydiozie stosuje się zapobiegawczo i lecznico lek o nazwie Furacocid Trituratio . Zapobiegawczo podaje się 10 gram tego leku w 2 kilogramach paszy przez 21 - 28 dni, lecznico zaś 10 gram na 1 kilogram paszy przez 10 - 14 dni. W razie nieznacznej poprawy zdrowia zwierząt stosowanie leku przedłuża się o dalsze 10 - 14 dni. Leczenie ziariaczycy najlepiej przeprowadzić pod nadzorem lekarza weterynaryjnego
- Świerzb- występuje u królików w dwóch postaciach: jako świerzb uszu i świerzb głowy. Choroba ta łatwo przenosi się z jednego osobnika na drugiego. Przy obu jej postaciach powstają na skórę swędzące strupki, także zwierzę jest niespokojne drapie się i stopniowo staje się wycięczone. Królika leczy się przez kilkakrotne smarowanie zaatakowanych miejsc maścią kreolinową lub 5% roztworem wodnym kreoliny albo lizolu. Ponadto należy staranie odkażać klatki i często zmieniać ściółkę.
- Pasożyty skórne- takie jak wszy, pchły i kleszcze zwalcza się u królików podobnie jak u innych zwierząt, tj. przez częste nacieranie ich okrywy włosowej środkami owadobójczymi (w postaci proszku), takimi jak DDT, azotox i inne.
- Robaczyca - Jest chorobą występującą w skutek nadmiernego rozmnożenia się w narządach wewnętrznych (głównie w przewodzie pokarmowym) takich pasożytów jak: owsiki, węgorki, tasiemce oraz włośnie. Pasożytami tymi króliki zarażają się od innych zwierząt, np.: psów. Objawami choroby mogą być zaburzenia przewodu pokarmowego (rozwolnienie lub zaparcie), zmniejszenie apetytu, ogólne wychudzenie i osłabienia. Rozpoznanie choroby umożliwia laboratoryjne badanie kału zwierząt. Chore króliki lezy się zadając Antiverminę lub inne środki odrabaczające zalecone przez lekarza weterynaryjnego.

Zwalczanie chorób nie zakażnych
- Zapalenie (nieżyt) żołądka i jelit - występuje najczęściej u królicząt. Przyczyną jest przeważnie nieodpowiednia, zepsuta karma. Chore królik tracą apetyt, chudną, wydalają rzadki, cuchnący kał z domieszką białego śluzu. Leczenie polega na zadawaniu środków przeczyszczających ( sól glauberska ) oraz usunięciu przyczyn które tę chorobę wywołują.
- Zaparcie - może być wynikiem przewlekłych nieżytów żołądka lub też żywienia dużą ilością pasz suchych (np. pasze treściwe). Leczenie polega na stosowaniu lewatywy z letniej wody z mydłem i na zmianie żywienia.
- Biegunka - może być objawem wielu chorób zaraźliwych, lecz najczęściej pojawia się w wyniku nagłej zmiany w żywieniu lub skarmienia pasz nieświeżych albo brudnych. Leczenie polega na zadawaniu środków przeczyszczających i na zmianę żywienia, pożądane jest jednak zbadanie chorego królika przez lekarza weterynaryjnego.
- Wzdęcie - występuje u królików najczęściej wskutek zadawania pasz skwaśniałych lub mokrej zielonki z roślin motylkowych. Leczenie polega na stosowaniu środków przeczyszczających (przy jednoczesnej głodówce), lewatywy i podawanie doustnie środków zmniejszających fermentację żołądkową (3 - 5 kropel kreoliny w łyżeczce wody).
- Awitaminozy - są wynikiem niedoboru w paszy witamin A,B,C,D,E i innych. Objawami choroby są nieprawidłowy rozwój, ślepota, krzywica i niepłodność. Niebezpieczeństwo wystąpienia awitaminozy jest szczególnie duże u młodzieży. Leczenie polega na zwiększeniu dawek pasz bogatych w witaminy (np.: w postaci dodatku tranu) i umożliwieniu zwierzętom korzystania z bezpośredniego działania promieni słonecznych.
- Rany i złamania - u królików mogą być wynikiem wadliwie urządzonych pomieszczeń, przetrzymywania w jedynej klatce nadmiernie dużej ilości zwierząt oraz pogryzienia przez szczóry.
wodą utlenioną lub roztworem nadmanganianu potasowego a następnie zasypać dermatolem lub zasypką sulfamidową .
Przy leczeniu złamań ( najczęściej kończyn) należy najpierw prawidłowo zestawić złamane kości, a następnie nałożyć na nie usztywniający opatrunek obejmując nim staw poniżej i powyżej miejsca złamania. Opatrunek taki wykonuje się z duch cienkich deseczek przyłożonych z obydwu stron chorej kończyny, owiniętych następnie ściśle bandażem lub czystą szmatką. Opatrunek taki zdejmuje się po 12 dniach.
- Udar słoneczny - może wystąpić u królików przetrzymywanych w dusznych, ciasnych i nie osłoniętych przed słońcem klatkach. Szczególnie łatwo ulegają temu schorzeniu samice karmiące i króliki ras czesankowych. Chore zwierzę jest osłabione, smutne, z trudem oddycha, ma zaczerwienione błony śluzowe jamy ustnej, silne pragnienie i zazwyczaj leży z wyciągniętymi kończynami; choroba może się skończyć śmiercią królika. Aby tego uniknąć, należy jak najszybciej przenieść go w chłodne miejsce i na głowę oraz piersi robić okłady z zimnej wody, a nawet lewatywą z zimnej wody.
- odmrożenia - zdążają się u królików dość rzadko, niemniej jednak podczas bardzo ostrej zimy w nie osłoniętych klatkach mogą wystąpić u niektórych osobników. Aby do tego nie doszło, klatki należy osłonić przed mroźnym wiatrem oraz obficie zasłaniać suchą słomą. W razie powstania ran wskutek odmrożeń należy miejsca te smarować maścią tranową .
- nieżyt nosa (katar) - występuje dość często wskutek przeziębienia. Objawami się on częstym kichaniem, zaczerwienieniem błon śluzowych nosa oraz śluzowym wyciekiem z nosa. Może wystąpić wskutek trzymania w wilgotnym pomieszczeniu, przeciągów, nagłych zmian temperatury oraz pyłu. Leczenie polega na stworzeniu zwierzętom sprzyjających warunków utrzymania i na dobrym karmieniu. W przypadku bardzo silnego zakatarzenia zaleca się raz dziennie przemywać nozdrza królika słabym roztworem kwasu bornego oraz wkraplanie do nosa 2 razy dziennie po 3 - 4 krople olejku eukaliptusowego z olejkiem kamforowym . Jeśli mimo to katar nie ustępuje, należy wezwać lekarza weterynaryjnego, gdyż może to być objawem bardziej groźnej choroby zaraźliwej.
- Zapalenie wymienia - może nastąpić czasem przy przedwczesnym i jednoczesnym odsadzeniu wszystkich królicząt lub wskutek zaziębienia albo skaleczenia sutek przez króliczęta bądź też zanieczyszczeniu przewodu mlecznego. Przy tym schorzeniu królicę należy trzymać na czystej (często zmienianej) ściółce, stosować nacieranie wymienia oliwą lub wazeliną, a w razie powstania ran i ropni - odkażać wodą utlenioną i smarować maścią penicylinową.

---