Pytania:

Myślenie:

1. Myślenie jako proces budowania reprezentacji wewnętrznych.

2. Rola spostrzeżeń i wyobrażeń w myśleniu.

3. Pojęcia matrycowe i naturalne. Teorie pojęć naturalnych.

5. Teoria przestrzeni semantycznej Osgoda.

6. Teoria Rasch.

7. Operacje dokonywane na pojęciach a efekty procesu myślenia.

8. Myślenie jako proces rozwiązywania problemów.

9. Hipotetyczny model rozwiązywania problemów.

10.Charakterystyczne zjawiska i procesy występujące w procesie rozwiązywania problemów.

11. Reguły i style rozwiązywania problemów.

12. Myślenie twórcze.

13. Strukturalne i procesualne podejście do twórczości.

14. Wyobrażenia twórcze.

15. Myślenie metaforyczne.

16. Myślenie przez analogię.

17. Intuicja twórcza.

18. Twórcze przetwarzanie informacji.

PAMIĘĆ:

1. Modele pamięci: model magazynowy.

2. Teorie zapominania.

3. Uwaga.

4. Nowe paradygmaty badania pamięci.

5. Paradygmat poziomów przetwarzania.

6. Pamięć epizodyczna i semantyczna.

7. Inne rodzaje pamięci (długotrwała, krótkotrwała, sensoryczna).

8. Modele pamięci semantycznej.

PERCEPCJA

1.Rola wiedzy i nastawień w proc postrzegł.

2.Percepcja wzrokowa

3.Obrazy konkurencyjne. Percepcja jako proces wyodręb. sensownych całości.

4.Założenia i prawa psychologii postaci.

5.Percepcja przestrzeni fizycznej trójwymiarowej: rola informacji zawartej w obiektach, widzenie dwuoczne.

6.Percepcja obrazów dwuwymiarowych.

7.Prawo Webera-Fachnera

8.Prawo potęgowe Stewensa i Ekmana. Spostrzeganie przestrzeni fizyczn. a przestrzeni psychologicznej (subiektywnej).

9.Przestrzeń subiektywna jako przestrzeń symboliczna.

10.Psychologia architektury i środowiska.

11.Proksymika Halla.

12.Mapy poznawcze.

13.Percepcja architektury.

14.Percepcja obiektów symbolicznych w przestrzeni.

15.Percepcja literatury i rzeźby.

16.Percepcja reklamy.

Reprezentacje poznawcze:

1. Model psychologii poznawczej.

2. Tradycje paradygmatu poznawczego w psychologii.

3. Koncepcja G. KELLY'EGO konstruktów osobistych.

4. Koncepcje schematowe.

5. Procesualne koncepcje umysłu.

6. Spór wokół teorii reprezentacji poznawczych: wiedzy deklaratywnej i proceduralnej.

7. Spór wokół mechanizmów przetwarzania informacji: kodów opartych na sądach i kodów przestrzennych.

8. Teoria podwójnego kodowania PAIVO.

Uczenie się

-->1. Uczenie się jako ujawnianie w zachowaniu nowego dośw[Author ID1: at Wed Jun 10 21:26:00 1998 ]-->iadczenia.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

-->2. Rodzaje uczenia się.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

-->3. Adaptacja sensoryczna a habituacja.[Author ID1: at Wed Jun 10 21:26:00 1998 ]

4. -->Uczenie się poprzez bezpośrednie kojarzenie S - R a uczenie poznawcze[Author ID1: at Wed Jun 10 21:26:00 1998 ].

5[Author ID1: at Wed Jun 10 20:34:00 1998 ]. [Author ID1: at Wed Jun 10 20:34:00 1998 ]-->Schematy warunkowania klasycznego i instrumentalnego[Author ID1: at Wed Jun 10 20:34:00 1998 ][Author ID1: at Wed Jun 10 21:26:00 1998 ].[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

6[Author ID1: at Wed Jun 10 20:53:00 1998 ]-->. Uczenie się reakcji złożonych i nabywanie wiedzy[Author ID1: at Wed Jun 10 20:53:00 1998 ][Author ID1: at Wed Jun 10 21:25:00 1998 ]-->.[Author ID1: at Wed Jun 10 20:53:00 1998 ][Author ID1: at Wed Jun 10 21:25:00 1998 ]-->[Author ID1: at Wed Jun 10 20:36:00 1998 ][Author ID1: at Wed Jun 10 20:53:00 1998 ]

7. Czynniki [Author ID1: at Wed Jun 10 21:32:00 1998 ]działające w trakcie uczenia się.[Author ID1: at Wed Jun 10 21:33:00 1998 ]

8. Rola powtórzeń - prawo częstości [Author ID1: at Wed Jun 10 23:30:00 1998 ]Heurystyki[Author ID1: at Wed Jun 10 23:53:00 1998 ].[Author ID1: at Wed Jun 10 23:30:00 1998 ]

9. Analiza krzywych uczenia się - prawo ćwiczenia.[Author ID1: at Wed Jun 10 23:56:00 1998 ][Author ID1: at Wed Jun 10 23:57:00 1998 ]

10.[Author ID1: at Thu Jun 11 09:22:00 1998 ] U[Author ID1: at Thu Jun 11 09:26:00 1998 ]czenie się jako funkcja [Author ID1: at Thu Jun 11 09:23:00 1998 ]miejska w szeregu i objętości [Author ID1: at Thu Jun 11 09:24:00 1998 ]materiału.[Author ID1: at Thu Jun 11 09:26:00 1998 ][Author ID1: at Thu Jun 11 09:26:00 1998 ]

11. [Author ID1: at Thu Jun 11 09:51:00 1998 ]Rozłożenie powtórzeń w czasie - uczenie się z przerwami.[Author ID1: at Thu Jun 11 09:52:00 1998 ]

12. Sposoby powtarzania.[Author ID1: at Thu Jun 11 11:18:00 1998 ]

21,22. Wpływ czynników poprzedzających uczenie się [Author ID1: at Thu Jun 11 11:38:00 1998 ]-[Author ID1: at Thu Jun 11 11:39:00 1998 ] [Author ID1: at Thu Jun 11 11:38:00 1998 ]transfer[Author ID1: at Thu Jun 11 11:43:00 1998 ].[Author ID1: at Thu Jun 11 11:38:00 1998 ] Rodzaje trans[Author ID1: at Thu Jun 11 11:39:00 1998 ]fer[Author ID1: at Thu Jun 11 12:43:00 1998 ]u i czynników nań wpływające.[Author ID1: at Thu Jun 11 11:39:00 1998 ]

23. Retro[Author ID1: at Thu Jun 11 12:59:00 1998 ] [Author ID1: at Thu Jun 11 13:00:00 1998 ]aktywne ułatwianie i hamowanie, sposoby ich pomiaru.[Author ID1: at Thu Jun 11 12:59:00 1998 ]

24. Czynniki wywierające wpływ na zap[Author ID1: at Thu Jun 11 15:40:00 1998 ]ominanie.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

25. Uczenie się społeczne Dollarda i Millera.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

26. Konflikt.[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]

27. Uczenie się zastępcze.[Author ID1: at Thu Jun 11 15:40:00 1998 ][Author ID1: at Thu Jun 11 15:40:00 1998 ]

1. W jaki sposób określa się przedmiot psychologii?

Psychologia jest nauką o zachowaniu i mechanizmach regulujących zachowanie. Nie każde zachowanie człowieka interesuje psychologów jednakowo. Mniej zachowanie typu - odruch, bardziej zachowanie w sytuacjach złożonych. Zachowanie jest sterowane przez szereg czynników:

1. wewnętrzne

• fizjologiczne

• psychiczne

2. zewnętrzne

• środowiskowe

• fizyczne

• społeczne

Cele psychologii jako nauki:

1. opisywanie jakiegoś fragmentu rzeczywistości (jak człowiek zachowuje się w danych warunkach)

2. wyjaśnienie, dlaczego człowiek zachowuje się w danych warunkach ta a tak (na podstawie zgromadzonej wiedzy)

3. przewidywanie - kryterium pewności posiadanej wiedzy (gdy jesteśmy w stanie przewidzieć zachowanie jednostki)

4. sterowanie ludzkim zachowaniem.

2. Wymień najważniejsze założenia psychoanalitycznej koncepcji człowieka.

Według psychoanalitycznej koncepcji człowieka zachowanie ludzi zależy od wewnętrznych sił dynamicznych zwanych popędami (potrzebami lub dążeniami). Psychoanalitycy wyróżniają dwie klasy popędów:

1. pierwotne np. zdobywanie pokarmu, popęd seksualny, potrzeba kontaktu ze światem

2. wtórne - potrzeba bezpieczeństwa, potrzeby osobiste związane z własnym ja. Popędy te są nieświadome, często występują między nimi konflikty (wewnętrzne - w człowieku działają sprzeczne siły dynamiczne, dąży on jednocześnie do osiągnięcia niezgodnych celów, zewnętrzne, gdy istnieje sprzeczność między dążeniem jednostki, a celami innych ludzi). Człowiek nie może samodzielnie rozwiązać tych konfliktów. Jedynym sposobem jest psychoanaliza stworzona przez Freuda. Aby rozwiązać konflikt powstają mechanizmy w sposób nieświadomy, np.:

1. racjonalizacja- nieadekwatne wyjaśnianie przyczyn zachowań

2. projekcja- przypisywanie innym niepożądanych cech

3. pozorowanie reakcji

4. sublimacja, agresja

Osobowość wg psychoanalityków obejmuje 3 sfery:

Id - podstawowy rezerwator energii człowieka - procesy biologiczne i fizjologiczne. Id nie toleruje przyrostu popędu i przyrostu energii. Kieruje się zasadą przyjemności. Działa na zasadzie procesów pierwotnych, tj. tworzy obrazy, rozładowuje energię. Procesy pierwotne to spełnienie pragnień.

Ego - system świadomy - potrzebne do odróżnienia rzeczywistości od fantazji. Kieruje się zasadą rzeczywistości, działa na zasadzie procesów wtórnych. Sprawuje kontrolę nad impulsami ID. Nigdy nie może istnieć bez ID.

Super Ego - (system społeczny) wewnętrzna reprezentacja wartości ideałów społeczeństwa, rozwija się wg ................... oraz zablokowania impulsów z ID.

3. Przedstaw krótko najważniejsze twierdzenia behawioryzmu

Behawioryzm- powstał w Stanach Zjednoczonych na gruncie filozofii pragmatycznej w 1913r. John Watson. Celem behawioryzmu jest kontrolowanie człowieka i manipulowanie nim.

1. badając człowieka trzeba brać pod uwagę jego zewnętrzne zachowanie

2. prawdziwe jest to, co prowadzi do skutecznego działania pragmatyzmu

3. wprowadził formułę S-R (bodziec - reakcja), czyli zależność reakcji od układu bodźców

4. osobowość wg behawioryzmu, to suma nawyków jednostki wytworzona w ciągu jej życia

5. zachowanie człowieka jest reakcją na cały układ działających na niego bodźców

6. behawioryści twierdzą, że wszystko oparte jest na uczeniu się

7. twierdzą, że dziecko przychodzi na świat z pewnymi nawykami np.: pokarmowe, orientalne, obronne

8. w ramach tych odruchów wytwarzają się odruchy nabyte

9. uważali, że człowiek uczy się 3 rzeczy: ruchu, okazywania uczuć i zachowań społecznych

10. system kar i nagród znajdujących się w otoczeniu decyduje o tym, czego człowiek unika, a do czego dąży , a więc manipulują środowiskiem można dowolnie modyfikować ludzkie zachowanie

Procesy poznawcze

4. Jakie znaczenie mają procesy poznawcze?

Dzięki nim jednostka może zdobywać informacje i budować swoją wiedzę o świecie zewnętrznym i samym sobie. Pomagają przystosować się do środowiska i aktywnie w nim działać. Podstawowe rodzaje procesów poznawczych:

• odbieranie wrażeń oraz spostrzeganie - za pośrednictwem tych procesów człowiek przyswaja sobie informacje bezpośrednio napływające do niego z otoczenia bądź z własnego organizmu

• myślenie stanowi wyższą i doskonalszą formę poznanie polegającą na przetwarzaniu wszystkich informacji na nowe. Pozwala to na wykraczanie poza dane wrażeniowe, spostrzeżeniowe, na poznanie tego, co nie jest lub nie może być bezpośrednio obserwowalne.

• procesy pamięci - umożliwiają przechowywanie i przypominanie zdobywanych uprzednio informacji czy doświadczeń.

5. Na czym polega różnica miedzy wrażeniem a spostrzeganiem

Wrażenie - umożliwia człowiekowi odzwierciedlenie pojedynczych ocen działających na narządy zmysłu, np.; barwa, zapach. Wrażenie jest wartością stałą.

Spostrzeganie - to proces odzwierciedlania nie pojedynczych cech, ale całokształt dokonujący się z wykorzystaniem wcześniejszego doświadczenia. Proces bardzo złożony działający analizatorsko, np.: jazda samochodem - słuch, wzrok

6. Na czym polega stałość spostrzeżeń

Stałość spostrzeżeń polega na tym, że znane nam są przedmioty mimo zmiany położenia, oświetlenia, czy odległości sprawiających, że ich obraz na siatkówce oka jest każdorazowo różny. Stałość jest efektem funkcjonowania w umyśle ludzkim schematów poznawczych ukształtowanych w następstwie wcześniejszych kontaktów z różnymi obiektami świata zewnętrznego. Spostrzeganie nie jest każdorazowo konstruowane z pojedynczych wrażeń lecz odżywa w świadomości na bazie wcześniejszych doświadczeń. Przedmioty poznajemy jako trwałe i niezależne od takich czynników jak:

• stałość wielkości - spostrzeganie przedmiotów w ich normalnych wymiarach, bez względu na odległość w jakiej się znajdują

• stałość kształtu - tendencja do widzenia przedmiotów w ich rzeczywistym kształcie

• stałość jasności - spostrzeganie przedmiotów we właściwym im kolorze niezależnie od oświetlenia

7. Jakie znasz cechy pamięci

1. szybkość zapamiętywania mierzy się liczbą powtórzeń lub czasem niezbędnym do opanowywania materiału

2. zakres pamięci - informuje o tym, ile materiału dana jednostka może opanować

3. trwałość pamięci - mierzy się okresem czasu przechowywania w pamięci zapamiętanego materiału

4. wierność pamięci - mierzymy stopień dokładności pamięci (przypomnień)

5. gotowość pamięci - łatwość z jaką niektórzy ludzie przypominają sobie potrzebny materiał

8. Jakie znaczenie ma proces myślenia

Proces myślenia jest łańcuchem operacji umysłowych, za pomocą których przetwarzamy informacje zakodowane w spostrzeżeniach, pojęciach, wyobrażeniach. Dzięki myśleniu człowiek lepiej poznaje rzeczywistość, tworzy plany i projekty, dokonuje odkryć, formułuje oceny i wnioski. Wytworem myślenia jest nauka, literatura, technika i muzyka. Czynności te odgrywają dużą rolę w życiu człowieka jako jednostki i jego gatunku.

9. Jakie znasz operacje i reguły myślenia?

Operacje:

1. Analiza - oznacza myślowe rozdzielenie danych całości, a przez to wykrywanie części składowych

2. Synteza - polega na myślowym scalaniu rozdzielonych w analizie elementów

3. Porównanie jest operacją zestawiającą ze sobą przedmioty lub sytuacje , a następnie ujmuje różnice i podobieństwa między nimi

4. Abstrahowanie - jego istota polega na wyróżnieniu jakiejś jednej właściwości rzeczy, zjawiska lub sytuacji, a jednocześnie ominięcie innych cech.

5. Uogólnienie - polega na ujmowaniu właściwości wspólnych dla jakichś rzeczy, zjawisk, sytuacji. Jest tą operacją dzięki której uwalniamy się od jednostkowości.

10. Jakimi cechami charakteryzuje się uwaga

Uwaga - to podstawowy proces powstawania, w wyniku którego człowiek wyodrębnia, a następnie przetwarza rodzaj natężenia jakiegoś niewielkiego zbioru sygnałów dotyczących bieżących skutków własnych.

Uwaga charakteryzuje się następującymi cechami:

• zakres, liczba elementów, które potrafimy ująć jednocześnie w warunkach krótkoterminowej ekspozycji materiału

• koncentracja - czyli natężenie, dotyczy szybkości niezawodnego rozpoznawania sygnału

• giętkość - możliwość jednoczesnego skupienia się na kilku obiektach

• selektywność - łatwość szybkiego dostrzegania określonych treści pod wpływem uprzedniego doświadczenia

• trwałość - umiejętność skupienia się przez dłuższy czas na danym przedmiocie

• przeżutność - szybkość przechodzenia od jednego przedmiotu lub czynności do innego

• roztargnienie - niemożność dobrej koncentracji uwagi i utrzymania jej przez dłuższy czas na jakiejś czynności

11. Jakie są etapy rozwiązywania problemów

Problemy są to trudności, które człowiek musi rozwiązać lub pytania na które musi odpowiedzieć. W procesie rozwiązywania problemów zagrożone jest myślenie przez nowe, które przebiega w następujących fazach.

• dostrzeganie problemu - człowiek odkrywa, uświadamia sobie, że jego zasób wiedzy nie wystarczy do osiągnięcia planowanych celów

• analiza sytuacji problemowych - człowiek analizuje informacje zawsze w sytuacji problemowej oraz strukturę celu, który ma osiągnąć. Bada jakie ma rozbieżności lub luki między tym, co jest dane, a tym, co pożądane

• wytwarzanie pomysłów - człowiek wytwarza nowe informacje takie jak hipotezy, metody. Wytwarzanie pomysłów jest kluczową fazą rozwiązywania problemów

• weryfikacja pomysłów - podjęcie decyzji, który pomysł wybieramy. Celem jest sprawdzenie wartości wytworzonych pomysłów. W wyniku weryfikacji albo przyjmujemy pomysł jako rozwiązanie albo go odrzucamy

• powrót do faz poprzednich - w przypadku, gdy nie znajdziemy prawidłowego rozwiązania

12. Na czym polega zjawisko olśnienia

Zjawisko olśnienia występuje w fazie wytwarzania pomysłów, polega na tym, że po pewnym czasie utajenia, czyli po wielu bezskutecznych próbach rozwiązania problemu człowiek odkłada go na pewien czas lub w ogóle przestaje się nim interesować. W przerwie tej występuje nagłe zrozumienie sytuacji, które może prowadzić do nadania kierunku poszukiwań lub końcowego pomysłu. Owo rozwiązanie problemu jest zjawiskiem nieoczekiwanym.

13. Czym różni się myślenie produktywne od reproduktywnego

Produktywne polega na tworzeniu informacji całkiem nowych dla podmiotu. Wynik tego myślenia wzbogaca człowieka o nieznane dotąd treści. Nazywane jest myśleniem typu R, bo polega na wytwarzaniu reakcji nieznanych dotąd podmiotowi.

Reproduktywne - (odtwórcze) polega na zastosowaniu uprzednio zdobytej wiedzy w nowych zadaniach z wykorzystaniem poznawczych metod rozwiązywania zadań w nowych warunkach. Nazywane myśleniem S.

14. Na czym polega myślenie twórcze

Polega ono na tworzeniu nowej wiedzy dotychczas nieznanej. Myślenie twórcze wpłynęło na rozwój nauki i sztuki, ludzie poznają prawa przyrody, tworzą nowe systemy społeczne.

15. Wskaż różnice pomiędzy myśleniem twórczym, a nietwórczym

nietwórcze - jeśli mi się wydaje, że odkryłam coś nowego, a to jest już znane

twórcze - jeśli wzbogaca się wiedza o nowe treści dotychczas nieznane

16. Wymień podstawowe funkcje mowy

ekspresywna - wyraża własne przeżycia

impresywna - próby wywierania wpływu na otoczenie, bez bliższego sprecyzowania kierunku

komunikacyjna - polega na wymianie informacji

reprezentatywna - mowa pisarza, za jej pomocą przekazujemy dorobek naukowy, kulturowy, literacki

17. Jakie znaczenie dla rozwoju mowy ma nauka szkolna?

Dziecko obcuje z innymi ludźmi za pomocą mowy, która pełni funkcję komunikacyjną i regulacyjną. Dziecko za pomocą języka mówionego lub treści utrwalonych na piśmie przyswaja sobie utrwalona wiedzę o rzeczywistości, wzbogaca słownictwo, przybliża informację z różnych dziedzin.

18. Przedstaw dwa znaczenia terminu „uczenie się” w psychologii

1. proces polegający na gromadzeniu doświadczenia w wyniku czego następuje modyfikacja zachowania lub nowe formy zachowania

2. czynność w wyniku której jednostka w sposób świadomy i zamierzony przyswaja nowe wiadomości i umiejętności

19. Dokonaj porównania pomiędzy dojrzewaniem, a uczeniem się.

Dojrzewanie - to proces, w wyniku którego zachodzą uwarunkowane dziedziczne zmiany w zachowaniu jednostki niezależnie od jej doświadczenia

Uczenie się - to proces nabywania przez jednostki trwałych zmian w zachowaniu na podstawie jej indywidualnego doświadczenia.

Dojrzewanie i uczenie się uważa się za nieodzowne składniki rozwoju. Pewien stopień dojrzałości konieczny jest dla uczenia się. Uczenie się umożliwia dalsze dojrzewanie. Dojrzewanie dostarcza podstaw do uczenia się, ale bez uczenia się w wyniku samego dojrzewania rozwój nie byłby możliwy.

20. Jakie czynniki wpływają na efektywność uczenia się?

Efekty uczenia zależą od:

1. właściwości ucznia

• cechy gatunkowe

• cechy rodzajowe (warunki środowiskowe, fizyczne)

• cechy indywidualne (płeć, inteligencja, poziom aspiracji)

2. czynników charakteryzujących sytuacje ucznia (wzmocnienia, kontrola z otoczeniem, odpytywanie)

3. właściwości nauczycieli

4. cech materiału do nauki

21. Co to jest transfer?

Jest to przenoszenie na aktualny poziom uczenia się tego czego nauczyliśmy się wcześniej.

Wyróżniamy następujące rodzaje transferów:

• niespecyficzny - ogólna metoda jak się uczyć

• specyficzny - zastosowanie jednej metody do uczenia się różnych treści

• negatywny - utrudnienie

• pozytywny - ułatwienie

22. Co to jest ułatwianie i hamowanie retroaktywne?

Ułatwienie retroaktywne występuje wtedy, gdy nowy materiał uczenia się ma pozytywny wpływ na odtworzenie przyswojonych treści.

Hamowanie retroaktywne występuje wtedy, gdy późniejsze uczenie się przeszkadza odtworzeniu materiału wyuczonego wcześniej.

23. W jaki sposób można zapobiec hamowaniu reaktywnemu?

Hamowanie reaktywne jest zjawiskiem dość często występującym. Przeciwdziałać możemy stosunkowo prosto:

• materiały, których uczymy się po sobie powinny być zróżnicowane

• pomiędzy uczeniem się poszczególnych treści powinna być przerwa

• nie należy przystępować do uczenia się kolejnego materiału, jeżeli poprzedni został utrwalony i powtórzony bezbłędnie

• zróżnicowanie metod uczenia się materiałów występujących po sobie

24. Od czego zależy skuteczność wpływu kar i nagród w uczeniu się?

• wielkość i jakość (kara adekwatna do przewinienia)

• od czasu (najlepiej, gdy występuje natychmiast)

• od tego kto karze (autorytet)

• konsekwencji w stosowaniu

• człowiek musi być świadomy tego za co jest nagradzany lub karany

25. Na czym polega znaczenie informacji o wynikach w procesie uczenia się?

Informacja - czynnik dzięki któremu człowiek może przeprowadzić bardziej sprawne celowe działanie. Informacje o wynikach w procesie uczenia się są siłą mobilizująca i motywującą. Ukierunkują ucznia, dają możliwość samokontroli i korekty błędów. Wzbudzają aktywność zaangażowanie oraz pragnienie osiągnięcia celu. Rozładowuje napięcie emocjonalne.

26. Przedstaw i omów schemat warunkowania klasycznego.

W warunkowaniu klasycznym odruch warunkowy powstaje przez działanie 2 bodźców: warunkowego i bezwarunkowego. Bodziec warunkowy jest zapowiedzią bodźca biologicznego. Gdy się pojawia następuje właściwa reakcja warunkowa. Jest to uczenie się znaków, utrwalenie sygnałowego znaczenia określonych bodźców. Warunkowanie klasyczne jest to uczenie się nowego bodźca, znaków, sygnałów (kojarzenie dwóch bodźców).

Przed warunkowaniem	W czasie warunkowania	Po warunkowaniu
So Sn R	So R Sn	- Sw R

27. Podaj najważniejsze cechy warunkowania instrumentalnego

Warunkowanie instrumentalne jest to uczenie się nowej reakcji czynności, czynności polegającej na osiągnięciu celu. Cechy:

• generalizacja - uogólnienie bodźca (taka sama reakcja na podobne bodźce) i reakcji (bodziec jest jeden, różne reakcje podobne do pierwszej)

• różnicowanie towarzyszy mu wzmocnienie

• wygasanie powtarzaniu reakcji nie towarzyszy wzmocnienie - reakcja wygasa

• wytwarzamy reakcję, bo jest ona instrumentem do wytworzenia czegoś

28. Na czym polega uczenie się przez naśladownictwo

Naśladownictwo to uczenie się, które polega na naśladowaniu, obserwowaniu, powtarzaniu w praktyce obserwowanego obiektu, modelu.

• zapoznajemy się z zachowaniem dotychczas nieznanym

• nie wymaga wzmocnienia

• prowadzi do dwóch efektów: - hamowania, - rozhamowania

Odgrywa dużą rolę w procesie kształcenia osobowości.

29. Jakie są skutki naśladowania?

W niektórych sytuacjach naśladowanie jest jedynym przykładem, żeby dobrze się zachować.

Naśladowanie umożliwia sposób zapoznania się z nieznanym dotychczas zachowaniem. Powoduje efekty takie jak:

............

............

30. Jakie cechy modelu ułatwiają naśladowanie?

• kompetentne

• zajmujące wyższą pozycje w hierarchii społecznej

• cechy które są podobne do obserwatora, są dla niego atrakcyjne

• ....... władzę

• ........ kilku wartości

31. Wymień przyczyny trudności w uczeniu się?

• opóźnienia i zakłócenia rozwoju spostrzeżeń wzrokowych

• opóźnienia i zakłócenia rozwoju ruchowego

• zaburzenia procesu lateralizacji (przewaga prawej strony nad lewą)

• opóźnienia i zakłócenia rozwoju percepcji słuchowej

• zakłócenie dynamiki procesów nerwowych

32. Na czym polega różnica między uczeniem się a nauczaniem?

Uczenie się to proces polegający na gromadzeniu doświadczenia w wyniku czego następuje modyfikacja zachowania lub powstają nowe formy reagowania. Uczenie jest to czynność, w wyniku której jednostka w sposób zamierzony przyswaja nowe doświadczenia.

Nauczanie to praca nauczyciela z uczniami organizowana przede wszystkim w szkole w celu przyswajania przez uczniów wiadomości z różnych gałęzi wiedzy niezbędnych do zrozumienia otaczającej rzeczywistości.

33. Jakie funkcje w nauczaniu pełnią oceny?

1. informacyjno-motywacyjna - uczeń dowiaduje się o swoich wynikach uczenia się, maksymalnie aktywizuje wszystkich uczniów do opracowania przez każdego z nich materiału nauczania

• dostarcza informacji o wynikach nauczania uczniom, nauczycielom i władzom oświaty

• nauczyciele dowiadują się w wyniku oceniania o osiągnięciach swoich uczniów

• nauczyciel poznaje możliwości rozwojowe ucznia

• informacje o osiągnięciach ucznia służą do oceny programów szkolnych

2. selekcyjna - dokonuje promocji do następnych klas, decyduje o uzyskaniu świadectw. Selekcja może być:

• negatywna - eliminuje się jednostki nie odpowiadające wymaganiom

• pozytywna - gdy poszukuje się osób o wysokich kwalifikacjach

34. Co może stanowić przedmiot ocen szkolnych?

Rola oceny zależy w dużej mierze od tego co staje się jej przedmiotem. Najczęściej przedmiotem oceny bywa; aktualny stan wiedzy, (umiejętność), postępy w uczeniu się tj. porównanie tego co uczeń aktualnie umie z tym, co umiał dawniej, wkład pracy ucznia - wielkość wysiłku, pracowitość.

35. Jakie cechy indywidualne jednostki należy brać pod uwagę w procesach dydaktyczno wychowawczych?

Wśród indywidualnych cech jednostek uwzględniających w procesie dydaktycznym można wyróżnić dwie kategorie:

• względnie stałe - inteligencja, zdolności, upośledzenia narządów umysłowych i narządów ruchu

• zmienne - zainteresowania, nastawienia, poziom aspiracji, motywy.

36. Wymień przyczyny trudności wychowawczych

1. ekonomiczno-społeczne - złe warunki materialne rodziny oraz sytuacje społeczne nie sprzyjające wykorzystaniu indywidualnych możliwości jednostki

2. czynniki biologiczno-psychologiczne - związane z cechami jednostek. Różne zaburzenia w rozwoju: umysłowym, emocjonalnym, społecznym.

Emocje i motywacja

37. Co nazywamy emocją?

W języku potocznym emocjami nazywamy przeżycia towarzyszące poznawczym odczuciom psychicznym, takim jak myślenie, spostrzeganie. Emocje nadają im barwę, siłę lub zakłócają je. W psychologii istnieją 4 sposoby definiowania emocji:

1. emocje to dane o introspekcji przeżycia lub ich interpretacja

2. to określone procesy psychofizjologiczne zachodzące w mózgu i mające specyficzny wpływ na przebieg procesów poznawczych.

3. To stan pobudzenia ustroju rejestrowany za pomocą wskaźników fizjologicznych

4. To określone zachowanie dowolne i mimowolne stanowiące wyraz zachodzących w człowieku procesów emocjonalnych

38. Jakie zmiany w zachowaniu powodują emocje?

1. Wegetatywne - zmiana rytmu oddychania, pracy serca, krążenia krwi, aktywność

2. Wyrażające się w różnego rodzaju reakcjach ruchowych

3. Wywołujące zmiany psychiczne - określone zmiany w stanie świadomości wyrażające się pod postacią pewnych procesów umysłowych.

39. Jakie znasz przejawy emocji?

Radość, wstyd, żal, gniew, złość, wstyd, niepokój.

40. Co stanowi źródło motywacji?

Proces motywacyjny steruje czynnościami człowieka, tak, aby doprowadziły one do określonego efektu; zmiana w fizycznym lub społecznym stanie rzeczy (wykonać przedmiot, przenieść przedmiot), zmiana w sobie (nauczyć się czegoś), lub zmiana własnego położenia (pójść gdzieś) lub społecznego (awansować).

Motywacja - uzasadnienie, wyjaśnienie pobudek, umotywowanie.

Motyw - bodziec, pobudka, powody działania.

Źródła motywacji (cel, który chcemy osiągnąć):

• niezaspokojenie potrzeb organicznych

• niezaspokojenie potrzeb psychicznych

• pobudzenie wzorów efektywnych (przykrość, ból, strach)

• działanie czynników zakłócających czynności umysłowe i praktyczne (frustracja, stres, konflikt)

• sformułowanie zdań przez inne osoby bądź przez sam podmiot

41. Od czego zależy wielkość motywacji?

1. od atrakcyjności celu

2. od przekonania o możliwości osiągnięcia celu

Jeżeli atrakcyjność celu bądź przekonanie o możliwości jego osiągnięcia są równe zero, to i motywacja jest równa zero. Cechy ilościowe motywacji, czyli jej natężenie zmieniają się wraz ze zmianą atrakcyjności i przekonania o możliwości osiągnięcia celu.

42. W jaki sposób procesy emocjonalne wpływają na działanie?

Działanie - zespół czynności wykonanych w odpowiednim kierunku do osiągnięcia celu. Dążąc do osiągnięcia celu, pragnień, marzeń i potrzeb kierują nami procesy emocjonalno-motywacyjne.

Im większe pobudzenie (natężenie ) emocjonalno-motywacyjne tym większe pobudzenie do działania.

Wpływają na poziom wykonania zadań i ukierunkowania czynności.

43.Przedstaw prawa Yerkesa-Dodsona.

I PRAWO-w miarę wzrostu natężenia motywacji sprawność działania wzrasta następnie zaczyna spadać. Przy dużej motywacji sprawność działania jest niższa. Energia działania rośnie jednak wraz ze wzrostem motywacji np. człowiekowi b. zależy na czymś wtedy ma dużo pomysłów.

II PRAWO-w zadaniu łatwym największą sprawność działania osiąga się przy dużym poziomie motywacji. W zadaniu trudnym przy niskim poziomie motywacji .W zadaniu trudnym zbyt duża motywacja dezorganizuje.

Osobowość.

44.W jaki sposób można rozumieć osobowość?

Osobowość to zespół stałych właściwości i procesów psychicznych odróżniających daną osobę od innych. Porządkuje nasze życie psychiczne zapewnia spójność zachowania.

45.Jakie funkcje pełni osobowość człowieka?

Porządkuje nasze życie psychiczne, zapewnia spójność zachowania, pozwala wyjaśnić i przewidywać pewne zadania, wpływa na nasze zachowanie poprzez wcześniejsze doświadczenia na aktualny stan organizmu trwałe potrzeby wartości i cele życia.

46.Wymień czynniki wpływające na rozwój osobowości.

a)Dziedziczność(człowiek rodzi się z pewnym genotypem),inteligencja,

b)środowisko biologiczne(to w którym żyjemy) i społeczne( żłobek, przedszkole, kraj)

c)nauczanie i wychowanie

d)aktywność własna człowieka

47.Co nazywamy samoocenianiem jakie jest jej znaczenie?

Samoocena-obraz własnego ja. Jest zróżnicowana to znaczy że każdy człowiek ocenia siebie różnie w różnych sferach ale ogólnie samoocena decyduje o tym jak człowiek zachowa się w nowych sytuacjach. Może być: -zaniżona-ograniczenie aktywności, człowiek osiąga mniej niż można było, nie wierzy w swoje możliwości i nie podejmuje trudu zawyżona-bezkrytyczna gotowość do podejmowania trudnych zadań

-prawidłowa-podejmowanie zadań odpowiada możliwością danej osoby

48.Co to jest samoakceptacja?

Jest to ocena samego siebie oparta na przekonaniu własnych osiągnięć ze swoimi aspiracjami. Rozbieżność między obrazem „ja idealne” i „ja realne” czyli faktycznym i pożądanym wyznacza poziom samoakceptac. Poziom samoakcept. w znacznym stopniu wpływa na poczucie własnej wartości.

49.Co oznacza pojęcie temperamentu jako stylu zachowania.?

Jest to zespół cech zachowania(dynamika, tempo, przebieg) cechy te są względnie stałe czyli mało podatne na zmiany. Są dziedziczne

50.Jakie cechy temperamentu opisywali Thomas i Chess?

Aktywność(tempo częstości reakcji), rytmiczność(regularność funkcji biologicznej) ,zbliżenie-wycofanie się(do nowych osób) ,zdolności przystosowawcze(reagowanie na wymagania z zewnątrz) ,siła reakcji(reagowanie ruchowe emocjonalnie silne i słabe) ,próg czułości(mniejsza lub większa wrażliwość) ,jakość nastroju(zły lub dobry) ,roztargnienie (łatwo rozpraszalna uwaga) ,koncentracja uwagi i wytrwałość.

W zależności od cech wyróżnia się ich 3 zespoły

a)zespół dziecka trudnego-brak rytmiczności w zachowaniu, małe zdolności przystosowawcze , zły nastrój ,wycofywanie się

b)zespól dziecka łatwego-duża rytmiczność funkcji biologicznych i zdolność przystosowawcza ,dobry nastrój zbliżanie się

c)zespół dziecka wolno rozgrzewającego się- robią to co się im poleci wolno z obciążeniem

51.Na czym polega znaczenie reaktywności jako oceny temperamentu?

Reaktywność jest wyznaczana przez wrażliwość reagowania na najmniej. bodziec

I wydolność. Wpływa ona na aktywność jest charakterystyczna dla danej osoby.

52.Czym charakteryzują się osoby nisko i wysoko reaktywne?

Nisko reaktywne-reagują na bodźce niewielkim pobudzeniem i stałymi reakcjami potrzebują silnych bodźców.

Wysoko reaktywne-duże pobudzenie i sine reakcje na bodźce. Wystarcza im oddzielna stymulacja bez dodatkowych bodźców.

53.Style działania.

Styl działania-charakterystyczny dla danej osoby sposób wykonywania danej czynności umożliwiających osiągnięcie żądanego celu, inaczej sposób osiągnięcia celu. Może być:

-refleksyjny-cel z namysłem-weryfikuje rozwiązania ,dokładny w zadaniach

-impulsywny-popełnia dużo błędów wynikających z roztargnienia.

54.Jakie cechy opisują charakterystykę czasową zachowania?

Przebieg reakcji czasu-czas występowania reakcji od momentu działania bodźca. Cech opisujące charakterystykę czasową zachowania: szybkość reakcji, ruchliwość, bezwładność, trwałość reakcji, tempo i rytmiczność wykonania

55.Na czym polega znaczenie temperamentu

-wpływa na działanie człowieka w sytuacjach przeciążenia, konfliktu, przeszkód na drodze do realizacji celów

-wpływ na efektywność działań na indywidualny styl działania, decyduje o rodzaju działania człowieka

-decyduje o przystosowaniu jednostki do środowiska

-od temperamentu zależy intensywność działania na różne bodźce

56.W jaki sposób można diagnozować temperament?

Obserwacja(styl pracy, zachowanie), wywiad, ankieta, kwestionariusz, badania fizjologiczne

57.Na czym polega znaczenie zdolności?

Zdolności to indywidualne cechy psychiczne związane ze skutecznością działania. Dzięki niej łatwiej i szybciej zdobywamy wiedzę i umiejętności do osiągnięć w jakiejkolwiek dziedzinie..........

58.W jaki sposób można rozumieć inteligencję ogólną?

To zdolność umysłowa wpływająca na stopień sprawności działań wymagających uczenia się myślenia. Są to zdolności np. dostrzegania problemów, dążenie do ich rozwiązania, samokrytyczność środowiska do własnych potrzeb oraz własnych wymagań od warunków środowiska.

59.Na czym polega znaczenie czynników opisowych?

Znaczenie czynników opisowych g i s

-czynnik g to inteligencja ogólna 9obecny we wszystkich rodzajach aktywności intelektual.)

-czynnik s- specyficzne funkcje inteligencji charakterystyczne dla danego rozwiązywane-go zadania czyli zdolności specjalne.

60.Co to jest inteligencja psychometryczna?

To inteligencja różnic indywidualnych badana i mierzona za pomocą testów psychologicznych. Testy mierzą specyficzny rodzaj inteligencji która nazywa się inteligencją typu C. Nie mierzą potencjału ale aktualną sprawność człowieka.

61.Co to jest inteligencja społeczna?

Jest to zdolność rozumienia norm moralnych i etycznych, interakcji społecznych, zdolność bezkonfliktowego, odpowiedniego postępowania w sytuacjach społecznych.

62.Co się składa na inteligencję społeczną?

Zdolność rozpoznawania zdolności myśli intencji pragnień innych ludzi, zdol. rozpoznawania cech osobowości człowieka na podst. jego zachowania, zdol. rozpoznawalna typów reakcji zachodzących między ludźmi, zdol. powiązania danej sytuacji z tym co ją poprzedziło, zdol. rozumienia norm i reguł społecznych, zdol. odpowiedniego zachowania umożliwiającego osiągnięcie zamierzonego celu w różnych sytuacjach społecznych.

63.Na czym polega znaczenie inteligencji społecznej?

Po to aby się odpowiednio zachować trzeba dobrze rozpoznać osobowość osób które nas otaczają, zrozumieć co się między nimi dzieje, rozpoznać sytuację powiązać ją z przeszłością i dopiero wówczas odpowiedni sposób nauczania. Im lepiej wykonamy te wszystkie czynności tym lepiej się zachowamy. Jest to wiedza intuicyjna wymagająca dużego doświadczenia. Oparta jest na trudnej do wypowiedzenia wiedzy, na znajomości sytuacji w której się znajdujemy. Kształtuje się w oparciu na doświadczeniu które człowiek zdobywa.

65.Co stanowi podstawę inteligencji praktycznej?

Podstawę int. praktycznej jest wiedza ukryta i doświadczenie danej osoby: niemożliwa do wypowiedzenia, obejmuje znajomości i rozumienie wszystkich podst. zasad określonej sytuacji, działania czy zawodu, wiedza specyficzna dla każdej dziedziny życia zdobywana przez człowieka przy wykorzystaniu jego inteligencji cech osobowości oraz doświadczenia, jest nabywana w trakcie określonego działania.

66.Podaj charakterystyczne cechy znanego ci tytułu poznawczego?

Cechy stylów poznawczych:

-konkretny-dotyczy szczegółowego dobierania kryteriów zależny w spostrzeżeniach od pola otaczającego dany przedmiot. Sposrzeżenie świata -globalnie.

-abstrakcyjny-spostrzeżenia są nizależne od pola otaczającego dany przedmiot od konkretów od otaczającego środowiska. Spostrzeżenie świata w sposób zróżnicowany.

67.Co nazywamy frustracją?

Jest to stan przykrego napięcia emocjonalne-go występujący u kogoś na skutek niemożności zaspokojenia jakiejś potrzeby osiągnięcia celu. Prowadzi do różnych form dezorganizacji funkcji psychicznych i organicznych.

68.Jakie są źródła frustracji?

1.czynniki wewnętrzne(tkwiące we mnie)

2.czynniki zewnętrzne(sytuacje obiektywne)

a)przeszkody bierne(blokada)

b)przeszkody czynne, zagrażają człowiekowi

69.Na czym polega postawa zadaniowa w sytuacjach frustracji?

Nie zmienia się cel, ale taktyka działania, czyli szukam innych sposobów rozwiązań sytuacji : unikam frustracji

70.Na czym polega obronne nastawienie wobec frustracji?

Polega na :

1.W szerszym znaczeniu określa się wszelkie zabiegi redukcję przykrego napięcia emocjonalnego bez zmiany obiektywnej sytuacji która je wywołała

-odreagowanie-rozładowanie napięcia

-narkotyzowanie się spożywanie alkoholu

-zaspokojenie sfrustrowanych dążeń w fantazji np. marzenia na jawie

2.W węższym znaczeniu mechanizmami obronnymi nazywa się wyłącznie wewnętrzne manipulacje poznawcze które zapewniają jednostce osłabienie niepokoju albo nie dopuszczają do jego powstania.

-wypieranie(represja)-usuwanie i niedopuszczanie do świadomości myśli które wywołują lęk

-projekcja(rzutowanie)-przypisywanie innym cech i właściwości których jednostka nie akceptuje u siebie

-racjonalzacja np. obniżenie wartości celu

3.Inne mechanizmy obronne.

-reakcje upozorowane-postawa przeciwna w stosunku do rzeczywistych uczuć

-substytucja-działanie skierowane na cele zastępcze

-dysocjacja-polega na odseparowaniu myśli od działań

-ucieczka , agresja

71.Wymień przejawy agresji jako reakcji na frustrację?

Uruchomienie mechanizmów obronnych służy obniżeniu napięcia emocjonalnego np. unikanie sytuacji przykrych. Przejawy agresji:

-werbalna (słowna) - przezwiska, oskarżenia

-fizyczna (czynna przemoc)-kopanie, bicie

-bezpośrednia- na obiekcie

-przemieszczona-skierowana na osoby lub przedmioty które nie mają nic wspólnego z frustracją

-bezkierunkowa-niszczenie przedmiotów materialnych

72.Co to jest dysonans poznawczy?

Dysonans poznawczy polega na tym że informacje które jednostka uzyskuje z otoczenia są sprzeczne z jego oczekiwaniami. Stan wzbudzający przykre napięcie emocjonalne i motywacyjne do podejmowania czynności których celem staje się zrealizowanie dysonansu. Przykładowo osoba X zachowała się nieprawidłowo wtedy w nas samych pojawia się rozbieżność między tym co widzieliśmy wcześniej o tej osobie a czego dowiedzieliśmy się teraz.

73.W jaki sposób redukuje się dysonans?

Rozbieżność czyli dysonans rodzi motywację do działania. Jest więc siła motywującą do redukcji zwalczania rozbieżności. Redukcja- stawiamy sobie jakiś cel i chcemy go osiągnąć, dążymy do osiągnięcia stanu idealnego np. mam niską samoakceptację i chcę ją poprawić. Dysonans redukujemy przez zmianę jednego z przekonań lub przez taką reinterpretację informacji wchodzących w zakres konfliktowych przekonań która będzie wykazywać że zauważona sprzeczność jest pozorna ponieważ posiadane przekonania dotyczą różnych spraw.

74.Podaj typowe cechy stresu biologicznego?

Stres biologiczny jest to niespecyficzna reakcja organizmu na dowolne wymaganie stawiane mu na zewnątrz. Stres mogą wywołać zdarzenia negatywne i pozytywne:

-wzrost ciśnienia krwi i tętna oraz poziomu cukru we krwi i ciepłoty ciała

-wydzielanie ciał odpornościowych

-podniesienie krzepliwości krwi

-zmiany w procesie przemiany materii

jeżeli stres działa dłuższy czas można wyróżnić jego 3 stadia:

-faza alarmowa-organizm mobilizuje się do walki ze stresem

-faza odporności-organizm zwalcza zagrożenie albo się do niego przystosowuje

-faza wyczerpania-organizm nie ma jak się bronić wyczerpał możliwości obronne stąd trwałe uszkodzenia i śmierć.

75.Jakie znasz rodzaje sytuacji trudnych?

Sytuacja deprywacji -taka sytuacja w której podmiot działający pozbawiony jest czegoś co jest potrzebne do jego normalnego życia lub funkcjonowania np. sytuacja głodu

Sytuacje skrajne-przy bardzo znacznych deprywacjach na granicy ludzkiej wytrzymałości a zwłaszcza przy ich przedłużaniu się

Sytuacje przeciążenia-powstają wtedy gdy trudność zadania jest na granicy ludzkiej wytrzymałości na granicy sił fizycznych umysłowych lub wytrzymałości nerwowej podmiotu

Sytuacje utrudnienia-gdy możliwość wykonania zadania zostaje zmniejszona w skutek pojawienia się w sytuacji jakiś elementów zbędnych lub braku potrzebnych

Sytuacje konfliktowe-pojawiają się wtedy gdy człowiek znajduje się w polu działania sił przeciwstawnych

Sytuacje zagrożenia-gdy istnieje prawdopodobieństwo naruszenia jakiejś cennej wartości cenionej przez podmiot działający : życie, zdrowie

76.Podaj przykłady konfliktów motywacyjnych

-„dążenie-dążenie” dokonywanie wyboru między dwoma celami lub sytuacjami o wartości pozytywnej przy czym tylko jedna może być zrealizowana(kupienie jednej rzeczy). Konflikt ulega rozwiązaniu.

-„unikanie-unikanie” dokonywanie wyboru między dwoma celami lub sytuacjami o wartości ujemnej(wizyta u lekarza) - konflikt taki może doprowadzić w skrajnych przypadkach do nerwicy

-`dążenie-unikanie” ten sam cel ma dla człowieka zarówno wartości negatywne i pozytywne (wizyta u dentysty). Konflikt powoduje że niekiedy ludzie nie mogą zrealizować ważnych dla siebie celów życiowych.

77.Jakie są charakterystyczne przejawy stresu psychologicznego?

-podwyższenie się ogólnego poziomu aktywacji organizmu( stan wzmożonej czujności lub podniecenia)

-występowanie procesów emocjonalnych o dużym natężeniu (strach, gniew, radość, rozkosz) prowadzących do zawałów serc, niektórych nowotworów lub mogących mieć działanie lecznicze

pojawienie się motywacji do przezwyciężania stresu (uruchomienie wyznaczonych mechanizmów obronnych mogących w przypadku zaburzeń osobowości doprowadzić do upośledzenia funkcjonowania psychicznego lub społecznego jednostki ponieważ koncentrują się wokół obrony przed samym stresem)

78.Na czym polega poznawcze ujęcie stresu?

Kiedy działa jakiś bodziec jest on odbierany przez receptory drogami nerwowymi przenoszony do kory mózgowej. Równocześnie część pobudzenia jest analizowana przez odgałęzienia nerwowe do układu limfatycznego który kieruje podstawowymi mechanizmami zachowania min : reakcjami obronnymi agresywnymi

79.Wymień konsekwencje chronicznego stresu

-reakcje fizjologiczne-wzrost poziomu niektórych hormonów, glukozy we krwi, przyspieszenie tętna, wydzielanie potu, dreszcze, oddychanie

-psychologiczne -napięcie, depresja

-zaburzenia chorobowe-osłabienie, cukrzyca, owrzodzenie, choroby psychiczne

-zaburzenia funkcji psychicznych

80.W jak sposób można sobie poradzić ze stresem?

-postawa zadaniowa -unikanie stresu

postawa obronna- uruchomienie mechanizmów obronnych (czynności które służą zmniejszeniu napięcia emocjonalnego, odwracanie uwagi, wypieranie tej sytuacji ze świadomości, samooszukiwanie się)

81.Co nazywamy postawą?

Postawa to względnie stała gotowość do określonych zadań , zawiera w sobie 3 elementy:

Poznawczy ( wiedza, przekonanie), emocjonalny, motywacyjny (motywuje do działania)

82.Co się składa na postawę?

Składają się : informacje, naśladowanie, modelowanie. Żeby zmienić postawę trzeba zmienić zachowanie. Kształtowanie postaw to kształtowanie osobowości to zbliżenie do ideału.

Trzy style kierowania: autokratyczny (sam), demokratyczny (wspólnie), liberalny (swoboda)

83.Jakie czynniki wpływają na zmianę postaw?

-operowanie systemem nagród i kar

-dostarczanie informacji w trakcie nauczania i wychowania

-persfazja

-przyjęcie norm za własne, wewnętrzne przekonanie o słuszności tych norm

-światopogląd , - samowzmacnianie

84.Jakie czynniki nadawcy i przekazu mają największy wpływ na zmianę postaw?

Cechy nadawcy mające wpływ na zmianę postaw to :

-wiarygodność-nadawca wiarygodny to ekspert, osoba kompetentna, inteligentna, często przywódca, potrafiąca argumentować swoje stanowisko, posiadająca odpowiedni status społeczny

-intencje-intencje od nadawcy są wtedy widoczne przez odbiorcę pozytywnie cenione gdy spostrzega on że nadawca chce mu przyjść z pomocą

Cechy przekazu :

-przekaz zawierający wniosek jest bardziej skuteczny

-przekaz zawierający argumentację jednostronną lub dwustronną jest b. skuteczny

-zbieżność przekazywanej treści z postawami odbiorcy

85.Jakie hipotezy tłumaczą zmiany postaw?

Małymi kroczkami będę zmierzał do stanu idealnego. W zależności od tego jakie zachowania chcemy zmienić można to uczynić wolno lub szybko.

Mała grupa

86.Jakie elementy opisują każdą grupę?

......................................................................................................................................................

87.Na czym polega znaczenie celu grupy?

-cel jasny-mobilizujący do działania - cel musi być jasny i zrozumiały

-zwiększa atrakcyjność grupy dla jej członków

-pozwala na dokonywanie ocen członków grupy z punktu widzenia ich wkładu w osiągnięcie celu

-umożliwia samoocenę

-cel grupy jeśli zostanie określony dla dwóch grup pozostających z sobą w konflikcie pozwala na jego zlikwidowanie

88.Co to są normy grupowe i na czym polega ich rola?

Normy grupowe to zbiór r4eguł i przypisów porządkujących zachowania się członka grupy dla osiągnięcia celu. Ich rola:

porządkują przypisy, stawiają kryterium oceny członków poszczególnych grup, przestrzeganie norm ułatwia osiągnięcie celu

89.Od czego zależy stopień konformizmu jednostki?

Konformizm to wynik nacisku grupy na jednostkę w kierunku przestrzegania norm. Jest to postępowanie niezgodne ze swoimi przekonaniami. Zależy od :

sposobu postępowania, wychowania, wzorów naśladowania i modelowania, umiejętności przeciwstawiania się, argumentacji

90.Na czym polega różnica między rolami nieformalnymi a formalnymi?

W grupach formalnych są formalne role. Osoby pełniące te role mają pewne obowiązki. W grupie nieformalnej nie ma zakresu zadań, przypisanych obowiązków.

91.Jakie są przyczyny w pełnieniu ról społecznych?

-brak predyspozycji (dotyczy celi psychicznych)

-brak doświadczenia

-niejasność oczekiwań co do pełnienia roli

nieprzestrzeganie reguł przez pozostałych członków

-siła motywacji i sprawa dobrowolności przyjęcia roli

-posiadana wiedza i dostęp di informacji

92.Od czego zależy skuteczność wpływu mniejszości na większość?

Zależy od konsekwencji i efektywności działania.

93.W jaki sposób przebiega rozwój interakcji w grupach?

Interakcja to wzajemne oddziaływanie na siebie. Interakcje przechodzą przez pewne fazy:

-wzajemne obserwowanie siebie i własnych zachowań

-metodą prób i błędów członkowie grup zaczynają sprawdzać które zachowania są akceptowane a które nie

-określenie pozycji jednostki w grupie i rolę jaką pełni. Wynikiem interakcji jest struktura grupy.

94.Jakie są fazy komunikacji wewnątrz grupowej.

-komunikacja jednokierunkowa-nie sprawdzona, bo nie wiemy jak uczeń nas odbiera

-komunikacja dwukierunkowa-aktywizuje ucznia, uwzględnia zdolności

-komunikacja wielokierunkowa-występuje w dyskusji i metodzie problemowej

95.Jakie znaczenie ma spoistość grupy?

Większa spoistość grupy to większe współdziałanie poszczególnych członków, oddziaływują wzajemnie na siebie, pomagają sobie, może prowadzić do konformizmu.

96.Przedstaw podstawowe cechy wybranego stylu kierowania grupą.

Styl autokratyczny:

-kierujący ustala cel

-sam stanowi o środkach aby ten cel zrealizować

-sam przydziela pracę członkom grupy ale nie uzasadnia swojej decyzji

-kieruje sam nie włączając członków grupy

-krytykując nie uzasadnia swoich ocen

-posługuje się raczej karami, rzadko nagrodami

-jest skuteczny w wojsku

97.Co nazywamy autorytetem?

Autorytet to wpływ osoby lub organizacji cieszącej się ogólnym uznaniem w określonej strefie życia społecznego.

Autorytet :

-uznanie kogoś w określony sposób, akceptowanie jego postawy zachowania osobowości

-osoba posiadająca autorytet jest uznawana i postrzegana w charakterystyczny sposób

98.Od czego zależy skuteczne pełnienie roli autorytetu?

-od wiedzy merytorycznej, umiejętności wykorzystywania tej wiedzy w praktyce

-od konsekwencji

-od doświadczenia

99.Jakie znasz źródła konfliktów grupowych?

-walka o pozycję w grupie

-niewłaściwy przepływ informacji

-informację o stanie członków grupy

-nieprzestrzeganie norm grupowych

-dbanie o własny interes

-bierność

-niechęć do brania na siebie odpowiedzialności

-brak wzajemnej pomocy

100.W jaki sposób można zapobiegać i rozwiązywać konflikty?

-przestrzeganie norm

-dobry przepływ informacji

-spójność grupy

-akceptacja w grupie

-dobre relacje między członkami a grupą

101.Fazy rozwiązywania konfliktu.

-dokładne określenie problemu

-dokonanie przeglądu warunków lub kryteriów które powinno spełnić zadowalające rozwiązanie problemu

-sporządzenie listy możliwych rozwiązań

-ocenianie sugerowanych rozwiązań pod kątem warunków jakie powinny spełniać

-eliminowanie niepożądanych i selekcjonowanie najlepszych rozwiązań.

1. Definicja emocji. emocjonalny do obiektów, osób, działań. Jest to dyspozycja (gotowość), do

Emocje - jest to taka klasa procesów, które służą wartościowaniu, czyli odzwierciedlają relacje bodźców w stosunku do naszych potrzeb. Służą subiektywnemu poznawaniu świata. Trzy podstawowe parametry, którymi można scharakteryzować emocje:

1. intensywność, czyli natężenie emocji

2. ZNAK (PLUS lub MINUS, czyli pozytywne lub negatywne),

[są też emocje mieszane, czyli częściowo pozytywne, a częściowo negatywne,

3. treść, czyli jakość emocji, tzn. różnice między emocjami nie tylko od względem siły i natężenia, ale również pod względem jakości.

2. Różnicowanie się emocji we wczesnym dzieciństwie.

Kierunki zmian rozwojowych emocji:

Od globalnego do analityczno-syntetycznego. Początkowo nie mamy do czynienia z bogactwem jakościowym emocji, a występują jedynie dwa rodzaje emocji: ujemna - przykrość i dodatnia - przyjemność. Przykrość pojawia się wcześniej, niż przyjemność. Wraz z wiekiem następuje wzrost trwałości emocji. TRWOŁOŚĆ EMOCJI ma różne aspekty:

1. reakcje emocjonalne trwają dłużej, czyli następuje zanik labilności emocjonalnej.

2. powstawanie uczuć. Emocja jest rozumiana jako proces, zaś: uczenie jest to względnie trwały stosunek reagowania na coś emocjami.

3. pojawia się stały stosunek wobec określonych przedmiotów lub czynności.

3. Interioryzacja źródeł emocji.

Na czym polega interioryzacja źródeł emocji (podaj przykłady o niej świadczące):

Jest jednym z głównych kierunków rozwoju emocjonalnego;

1. rola wyobrażeń i słów jako źródeł emocji,

2. wzrost znaczenia poznawczych źródeł emocji (relacja pomiędzy tym co jest, a oczekiwaniami, schematami - standardami, nastawieniem).

W wieku dorastania pojawiają się standardy stanu idealnego, etyczne, dobra, pojawiają się emocje związane z tymi standardami.

4. Rozwój potrzeb emocjonalnych, przykłady.

Na czym polega rozwój potrzeb emocjonalnych?

Potrzeby emocjonalne są pierwotne i należą do potrzeb psychologicznych;

1. powoli powstaje specjalizacja zaspakajania potrzeb,

2. indywidualizacja - im młodsze są dzieci, tym bardziej są do siebie podobne i podobnie zaspakajają swoje potrzeby,

3. socjalizacja potrzeb - dziecko coraz bardziej zaczyna się liczyć z normami społecznymi,

4. wzrasta tolerancja na odroczenie zaspakajania potrzeb,

5. wzrasta aktywność i samodzielność zaspakajania potrzeb.

Potrzeby emocjonalne:

1. potrzeba bezpieczeństwa,

2. potrzeba zależności emocjonalnej,

3. potrzeba afiliacji,

4. potrzeba dominacji

5. potrzeba stymulacji

6. potrzeba agresji.

5. Ku czemu powinny zmierzać oddziaływania wychowawcze dotyczące funkcjonowania emocjonalnego dziecka?

Są 4 kierunki oddziaływań wychowawczych:

1. Kształtowanie pozytywnych emocji i zapobieganie negatywnym przez odpowiednie organizowanie doświadczeń,

2. Uczenie akceptowanych społecznie sposobów wyrażania emocji (zarówno pozytywnych jak i negatywnych),

3. Pomoc w zrozumieniu własnych emocji,

4. Kształtowanie wrażliwości na cudze emocje = kształtowanie empatii, czyli odczytywanie komunikatów przekazywanych przez innych ludzi.

6. Różnica między potrzebami emocjonalnymi a potrzebami związanymi z systemem poznawczym.

Potrzeby emocjonalne (pierwotne zwane homeostatycznymi) mają to do siebie, że w miarę jak są regularnie zaspakajane to stają się coraz słabsze. Nie mają wielkiego wpływu na zachowanie człowieka, są w stanie latencji (uśpienia). Nie zaspokojone wywierają duży wpływ na człowieka i są bardzo ważne w sensie negatywnym.

Potrzeby związane z systemem poznawczym (wyższe) im bardziej są zaspakajane tym są ważniejsze i silne w hierarchii osobowości. Mają duży wpływ na zachowanie człowieka.

Pojawiają się w okresie dojrzewania tak jak standardy.

7. Źródła emocji, zmiany rozwojowe.

Źródła emocji dzielą się na:

1. pierwotne bodźce emocjonalne (dziecko rodzi się z gotowością do pewnych emocji, jest jakby zaprogramowane).

• procesy wewnątrz organizmu prowadzące do zmiany równowagi homeostatycznej,

• bodźce zmysłowe (bodźce średnie wywołują emocje pozytywne, a bodźce silne - negatywne)

2. wtórne bodźce emocjonalne (inaczej - warunkowe): bodźce pierwotnie obojętne nabierają znaczenia emocjonalnego na skutek warunkowania klasycznego.

3. poznawcze bodźce emocjonalne.

Przyczyną emocji jest pewna relacja pomiędzy bodźcem a nastawieniem poznawczym wynikającym z dotychczasowych doświadczeń.

• Rozbieżność między rzeczywistością a nastawieniami:

• niezgodność: zdziwienie, zainteresowanie, rozbawienie, wesołość, lęk

• zgodność: satysfakcja, znudzenie.

• Rozbieżność między rzeczywistością a standardami:

• moralne: oburzenie, wstyd, współczucie

• estetyczne: zachwyt, niesmak, wstręt

• „zadaniowe”: podziw, duma, satysfakcja, niezadowolenie, lekceważenie.

8. Funkcje emocji.

1. funkcja informacyjna

2. funkcja komunikacyjna

3. funkcja motywacyjna

EMOCJE wpływają także na aktywność procesów poznawczych.

9. Wpływ emocji na procesy poznawcze.

Emocje wpływają przede wszystkim na treść procesów poznawczych. To co budzi emocje pozytywne, jest łatwiej zauważalne i lepiej pamiętane ale w przypadku emocji negatywnych nie jest to już takie pewne. Tu psychoanaliza mówi, że jest wręcz odwrotnie - jest mechanizmem wyparcia. Zjawisko obronności percepcyjnej.

Emocje zniekształcają procesy poznawcze - wpływają na sposób widzenia.

Wpływ emocji na zniekształcenie procesów poznawczych zależy od dwóch rzeczy:

• od samej sytuacji,

• stopnia organizacji struktur poznawczych.

10. Formy przejawiania się emocji:

1. przejawy wegetatywne - (związane z tym, że emocje wywołują pobudzenie). Są to:

• bicie serca,

• wzrost ciśnienia,

• zmiany w rytmie oddychania,

• zmiany w funkcjonowaniu gruczołów wydzielniczych.

2. przejawy ruchowe - (behawioralne) - szeroko rozumiane. Są to:

• tiki,

• drżenie rąk,

• podskoczenie do góry z radości,

• ruchy kontrolowane, akoryzacja (śmiech, płacz),

• reakcje werbalne (słowne), czyli mimowolne i kontrolowane.

3. przejawy w procesach umysłowych na poziomie świadomości.

Jedną z funkcji emocji jest funkcja komunikacyjna. Emocja może być w różnym stopniu uświadomiona. Emocje, które nie mają przejawów behawioralnych to tzw. EMOCJE ASTENICZNE.

Wraz z całą świadomością dotyczącą emocji pojawia się potrzeba SAMOKONTROLI. Pojawia się ona w związku ze:

• świadomością,

• naciskami środowiska społecznego.

Emocja jest odbiciem stosunku człowieka do jego potrzeb.

11. Główne kierunki zmian w rozwoju emocjonalnym:

1. różnicowanie się emocji,

2. wzrost trwałości emocji - spadek labilności emocjonalnej i rozwój uczuć

3. interioryzacja źródeł emocji - wzrasta rola wyobrażeń i słów, na początku, spostrzeżenia, wzrost znaczenia poznawczych źródeł emocji,

4. zmniejszanie się wpływu emocji na działanie,

5. wzrost repertuaru środków wyrażonych (zwłaszcza role środków werbalnych),

6. wzrost świadomości własnych emocji,

7. wzrost samokontroli emocji.

12. Główne kierunki zmian rozwojowych w zakresie percepcji społecznej.

PERCEPCJA SPOŁECZNA, czyli spostrzeganie społeczne, a więc takie, które dotyczy innych ludzi. Spostrzeganie to odzwierciedlanie tego co na nas działa.

Zwiększanie się głębokości percepcji.

Małe dziecko postrzega w człowieku jego wygląd zewnętrzny, zachowanie, czynności, posiadane przedmioty. Potem percepcja społeczna uwzględnia zachowania ludzkie, włącza się myślenie, wnioskowanie, przestaje byś percepcją w ścisłym tego słowa znaczeniu. Dziecko bierze pod uwagę przyczyny zachowań ludzkich, np.:

• czysto zewnętrzne - sytuacyjne,

• odróżnianie stanów emocjonalnych osoby,

• zauważanie pewnych cech względnie stałych - koniec wieku przedszkolnego,

• rozumienie przyczyn bardzo odległych - wiek dorastania.

Te zmiany są efektem powstawania zdolności do decentracji interpersonalnych.

Występuje coraz lepsze rozumienie zachowań innych ludzi i ich przewidywanie. Pojawia się charakteryzowanie grup ludzi. Występuje wzrost obiektywizmu spostrzegania innych.

13. Decentracja interpersonalna.

Jest to zdolność do rozumienia punktu widzenia innych osób, do uwzględnienia odmiennych punktów widzenia niż własny.

Przeciwstawne zjawisko to egocentryzm - nieumiejętność punktu widzenia innych. Występuje w wieku przedszkolnym.

Wg Piageta duży postęp decentracji interpersonalnej zachodzi w wieku 7 - 9 lat - przezwyciężanie egocentryzmu wieku przedszkolnego.

Nie wszyscy dochodzą do pełnej decentracji. Brak decentracji występuje w okresie dorastania (12 -14 roku życia - typowe).

O braku decentracji świadczy tzw. zjawisko „złudzenie widowni”, przekonanie młodej osoby, że wszyscy tylko patrzą na nią, oraz mit o własnej niezwykłości, że to co on przeżywa zdarza się tylko jemu, nikt nie rozumie jego problemów, jest wyjątkowy i niezwykły.

Do badania decentracji służy test podejmowania ról. Pokazuje się trzy obrazki z jakąś akcją. Poleca się badanemu by opowiedział historię co on widzi - zapisuje się to, a następnie badany ma opowiedzieć historię z punktu widzenia każdej z osób.

14. Oddziaływania wychowawcze sprzyjające rozwojowi decentracji interpersonalnej u dziecka.

Indukcja w wychowaniu - zwracanie uwagi dziecku na przeżycia, stany (potrzeby) innych ludzi.

Zwracanie uwagi na przeżycia innych oraz na konsekwencje jakie wywołują czyny własne.

Korygowanie zachowań. Akceptowanie zachowań prospołecznych.

Brak decentracji w życiu; nieporozumienie, przyczyna wielu konfliktów.

15. Zmiany rozwojowe w zakresie rozwoju kontaktu i interakcji społecznych.

Zmiany rozwoju interakcji:

1. odbieranie i przekazywanie informacji: nieinternacjonalne; internacjonalne,

2. dostosowanie swojego zachowania do zachowania innych osób

• naśladowanie - najpierw bezpośrednie, potem odroczone. Zabawy równoległe (głównie w 3 roku życia),

• zdolność do współdziałania, czyli wspólnego realizowania pewnego celu z podziałem ról (koniec wieku przedszkolnego, początek wieku szkolnego).

• działanie na rzecz innych ludzi

Wzrost samodzielności dziecka w kontaktach społecznych. Dotyczy to również czynności prospołecznych

Kolejnym aspektem samodzielności jest:

• własne kryterium oceny partnerów w zabawie.

Pod koniec wieku szkolnego - powstają kryteria własne gdy dostrzega się różne walory wpływające na atrakcyjność interpersonalną.

16. Jak w miarę rozwoju dzieci zmienia się rola dorosłego w ich wzajemnych interakcjach?

a) w okresie niemowlęcym (od 1-go roku) - dziecko jest w pełni zależne od dorosłego (głównie od matki). Od matki dziecko doznaje pierwszego rodzaju uczuć o charakterze społecznym.

Około 3-go miesiąca dziecko zaczyna odróżniać człowieka od innych bodźców. Około 5-go miesiąca, inny człowiek staje się dla dziecka ciekawy poznawczo. Występuje „kompleks radosnego ożywienia” - uśmiech, wokalizacja. Około 6-go miesiąca zaczyna odróżniać osoby znane od obcych (zainteresowanie poznawcze lub płacz).

b) wiek poniemowlęcy - dorośli zaspakajają jego potrzeby, bezpośrednia opieka dorosłego i całkowita zależność od niego. Dorośli wprowadzają dzieci w świat wytworów społecznych, uczą form zachowania.

c) wiek przedszkolny - dziecko naśladuje tendencje i postawy swojego otoczenia. Zaczyna przejmować wzorce i role społeczne. Powoli uniezależnia się od matki. Rodzice w tym okresie mają duży autorytet.

d) młodszy wiek szkolny - nauczyciel to autorytet, później nabiera do nauczyciela dystansu. Pojawia się duża autonomia w kontaktach społecznych.

e) okres dojrzewania - powoli uniezależnia się od autorytetów, zaczyna posiadać własny pogląd.

17. Główne etapy rozwoju ocen moralnych wg koncepcji Piageta.

a) anomia (do 3-go roku życia) - normy moralne nie są jeszcze znane i respektowane, pod koniec okresu może rozumieć jedynie nakazy lub zakazy danej chwili np. choć tu, lub nie choć tu,

b) heteronomia (do 9-go roku życia) - dwie fazy. Normy przestrzegane są z uwagi na sankcje zewnętrzne:

• egocentryzm - lęk przed karą, chęć jej uniknięcia, uzyskania nagrody,

• konformizm - chęć uzyskania potrzeby aprobaty, zasługiwania na miano dobrego „grzecznego dziecka”,

Normy stają się poprawnie przestrzegane z uwagi na sankcje zewnętrzne (karę lub nagrodę). Do tego okresu należą zachowania związane z postawą realizmu moralnego,

c) socjonomia (od 13-go roku życia) - wprowadzenie przez kontynuatorów Piageta. Motywem przestrzegania norm nie są rodzice a grupa rówieśników. Potrzeba identyfikacji i chęć przynależności do grupy.

d) autonomia (od 13 do 22-23 roku życia - lub wcale) - dziecko zaczyna przyjmować jakieś normy za własne. Internalizacja norm, ich uwewnętrznienie (ochrona wartości nadrzędnych, czemu one służą, mają regulować relacje społeczne). Moralnym czyni człowieka przyjęcie norm moralnych innych za własne. Najważniejsze znaczenie wg Piageta ma przejście od okresu 2-go do 4-go.

18. Realizm moralny.

Inaczej odpowiedzialność obiektywna. Przy ocenie moralnej bierze się pod uwagę fizyczne konsekwencje, obiektywne zachowania, a nie bierze się intencji tego kto się tak zachowuje, Realizm moralny jest przejawem heteronizmu.

19. Przejawy heteronomii moralnej.

Dzieci będące na etapie heteronomicznym sądzą, że normy zostały w sposób arbitralny narzucone przez jakiś autorytet.

Drugi przejaw heteronomii: nieuwzględnienie intencji przy ocenie moralnej zachowań, czynów. To bywa nazywane realizmem moralnym (odpowiedzialność obiektywna).

Przejawy realizmu moralnego:

Dziecko uważa, że czyn, który spowodował gorsze skutki jest gorszy, nawet jeśli był nieumyślny.

W okresie heteronomicznym dziecko nie różnicuje kłamstw od pomyłki, kłamstwa na korzyści i mijania się z prawdą z różnych innych względów.

Dzieci w okresie heteronomicznym biorą pod uwagę konsekwencje, a nie intencje.

Różnice w poglądach w okresie heteronomicznym a autonomicznym rozwoju moralnego.

Różnica w poglądach dotyczy dwóch funkcji kary:

• funkcja ekspiacyjna (przynosząca cierpienie osoby, która sobie na nie zasłużyła)

• funkcja wychowawcza - kara jest po to, aby zrozumieć swoje złe postępowanie.

Zwraca się na 3 typy motywacji:

1. motywacja emocjonalna (jest nią uzyskanie akceptacji),

2. motywacja normatywna - gdy istnieje takie przekonanie w człowieku, że trzeba coś wykonywać i fakt ten jest przez niego akceptowany,

3. motywacja racjonalna - wynikająca zer zrozumienia i akceptowania sensu wykonywania obowiązku, motywacja ta wynika z autonomii moralnej. Natomiast motywacja emocjonalna i normatywna są na etapie heteronomii i socjonomii.

Nie sprzyja wychodzeniu z heteronomii nadużywanie kar i nagród zwłaszcza materialnych. Kary nie powinny być nadużywane, lecz powinny być wspierane argumentacją i stopniowo na miarę rozwoju dziecka wycofywane.

20. Studia rozwoju moralnego wg Kohlberga.

Kohlberg wyróżnia 3 poziomy, a w każdym 2 studia:

1. Poziom prekonwencjonalny - brak wrażliwości na zasady ustanowione przez kulturę dotyczące dobra i zła, słuszności i niesłuszności

1. studium egocentrycznego punktu widzenia - brak decentracji, nie jest uwzględniany punkt widzenia innych osób na daną sytuację. Moralność czynu oceniania jest wielkością szkody (wg Piageta). Motywem moralnego postępowania jest posłuszeństwo wobec autorytetów.

2. studium konkretnego indywidualistycznego punktu widzenia - świadomość, że inni ludzie mogą posiadać inny od naszego punktu widzenia. Słuszne jest dbanie o własne interesy. Zaspakajanie potrzeb własnych. Dostosowujemy się do oczekiwań społecznych, chcąc otrzymać nagrodę.

2. Poziom konwencjonalny - osoba identyfikuje się z grupą społeczną oraz z przyjętymi przez nią zasadami moralnymi. Oczekiwania grupy uznawane są za słuszne i wartościowe bez względu na konsekwencje postępowania zgodnego z tymi oczekiwaniami (młodszy wiek szkolny).

1. studium konformizmu interpersonalnego - zachowanie dobra to takie, które podoba się innym i jest przez nich akceptowane. Czyny są osądzone wg intencji działającego,

2. studium społecznego punktu widzenia - zachowania dobre i słuszne to są takie, które są zgodne z prawem.

3. Poziom postkonwencjonalny - osoba jest świadoma swojego prawa wyboru wartości moralnych, choć by to były wartości różne od powszechnie przyjętych w społeczeństwie,

1. studium społecznego kontaktu - moralny i prawny punkt widzenia traktowany jest mniej więcej jako jednakowo ważny. Reguły prawa to wynik umowy społecznej i stoją na straży pewnych wartości,

2. studium uniwersalnych zasad etycznych - przekonanie o wartości pewnych powszechnych zasad określanych za pomocą sumienia. Poczucie osobistego zobowiązania wobec powszechnych zasad etycznych.

Kohlberger uważał, że te poziomy i studia są uniwersalne.

21. Co to jest osobowość?

OSOBOWOŚĆ - centralny system regulacji integrujący zachowanie człowieka, tzn. nadający temu zachowaniu spójność i stałość.

Na osobowość składa się system struktur poznawczych, który odzwierciedla wiedzę człowieka na temat siebie i świata, czyli wiedza ta kieruje działaniem człowieka i od niej zależy funkcjonowanie osobowości. Na osobowość składa się pewien system struktur poznawczych, czyli schematów odzwierciedlających wiedzę człowieka o rzeczywistości i o sobie samym. Od tej wiedzy zależy zachowanie człowieka, bo postępujemy zgodnie z tym, co wiemy.

22. Zmiany w toku rozwoju wiedzy o świecie.

1. Z wiedzy jednostkowej przekształca się w wiedzę uogólnioną. Wiedza ta doskonali się dzięki rozwojowi poznawczemu. Dzięki abstrakcyjności myślenia wiedza ta może się zmienić.

2. Wiedza słabo uporządkowana przekształca się w wiedzę hierarchiczno zorganizowaną.

3. Wiedza przekształca się z wiedzy kategorycznej w wiedzę probabilistyczną.

4. Z wiedzy statycznej (wiedza raz na zawsze dana) w wiedzę dynamiczną (dopuszcza się możliwość rozwoju tej wiedzy, wiedza ta jest zmienna.

5. Z wiedzy opisowej (opisuje rzeczywistość taką, jaka jest) w wiedzę normatywną (jest zbudowana ze standardów, stanu idealnego).

23. Samowiedza, ja realne, ja idealne.

Wiedza o sobie samym - ma szczególne znaczenie regulacyjne, i duży wpływ na zachowanie człowieka.

Podstawowe składniki samowiedzy: ja realne „jaki jestem” - samoopis, samoocena; ja idealne „jaki chciałbym lub jaki powinienem być”

Ja realne - realny obraz samego siebie - jaki jestem.

Ja idealne - standardy stanu idealnego, czyli jaki powinienem być.

Samoopis - opis cech niewartościujących, wiedza o własnym statusie, opis cech psychologicznych.

Samoocena - jaki jestem.

Rozwój Samowiedzy:

Najpierw pojawiają się sądy opisowe. W drugiej połowie wieku przedszkolnego również pojawia się samoocena. Początkowo są to samooceny niesamodzielne - echoidalne, ponieważ są one powtórzeniem tego, co dziecko słyszy od osób znaczących. W młodszym wieku szkolnym samoocena również nie jest samodzielna, ale pojawia się zdolność do własnych samoocen.

Są dwie podstawy samoocen rozwojowo zróżnicowanych:

1. porównanie siebie do innych - porównania społeczne,

2. porównanie się z ogólnymi standardami, które już są.

To jest możliwe wtedy, kiedy się pojawia nowy składnik - „ja idealne”. Bezpiecznie jest przyjąć, że „ja idealne” pojawia się w wieku dorastania.

„Ja idealne” w różnych koncepcjach jest różnie określane, np. w koncepcjach psychoanalitycznych „ja idealne” jest najbliższe pojęciu „superego”. Zdaniem Freuda „superego” pojawia się znacznie wcześniej niż w okresie dorastania.

24. Warunki powstawania u dziecka pojęcia „ja”.

Dziecko po urodzeniu nie ma poczucia odrębności od świata. Pierwszy etap powstawania i kształtowania „JA” następuje w pierwszym roku życia. Jest to kształtowanie się odrębności fizycznej.

Około 3-go roku życia pojawia się uczucie odrębności psychicznej;

1. używanie słowa JA, mówienie w 1 osobie, chcę - nie chcę,

2. zaczyna używać języka do opis u samego siebie,

3. uczucie negatywizmu, własna wola - wola matki, upieranie się, manifestowanie własnej woli,

4. poczucie sprawstwa - powstaje w działaniu (zbudowałem wierzę)

Dziecko musi mieć świadomość własnej historii życia, doświadczeń, nabytych sprawności, umiejętności, pragnień i życzeń.

Warunkiem pełnej świadomości JA uwzględniającej postawy i punkty widzenia innych jest zdolność widzenia siebie z perspektywy innych ludzi, czyli uświadamianie sobie jak ludzie mogą nas widzieć.

25. Jak zmieniają się z wiekiem źródła samowiedzy?

1. Kształtuje się odrębność fizyczna (1 rok życia) - reakcja na odbicie w lustrze - wstyd,

2. Poczucie odrębności psychicznej (3 rok życia) - używania słowa JA, mówienie w pierwszej osobie, negatywizm (własna wola - wola matki), i bardzo ważne poczucie sprawstwa.

3. Sądy samoopisowe (pierwsza połowa wieku przedszkolnego) - ile ma lat, jak się nazywa,

4. Sądy wartościujące (druga połowa wieku przedszkolnego) - początkowo niesamodzielne i echoidalne (dobry - zły),

5. Samoocena (wiek szkolny) - samodzielnie porównywanie się z innymi, wyprowadzenie własnych sądów,

6. Porównywanie siebie ze standardami, które są wcześniej utarte (wiek dorastania) - interioryzacja - nowe źródło sądów.

26. Jak zmieniają się z wiekiem funkcje samowiedzy?

Gdy pojawia się samoocena, samowiedza zaczyna pełnić funkcję poznawczą i regulacyjną. Następnie pojawia się funkcja instrumentalna samowiedzy. Samowiedza staje się podstawą aspiracji i działania.

Później pojawia się funkcja motywacyjna. Wpływa ona na samodoskonalenie. Pojawiają się standardy „JA” idealnego. Zaczyna się praca nad swoim JA.

Osoba zaczyna widzieć rozbieżność między JA realnym, a JA idealnym. Powstaje napięcie i konflikt. Można je likwidować poprzez pracę, samowychowanie lub nie dostrzegać tego.

Najlepsza sytuacja jest wtedy, gdy cechy JA idealnego są pożądane społeczne. Ważną rzeczą jest, aby rozbieżność JA realnego i JA idealnego była umiarkowana.

Funkcja generatywna - wiedza na własny temat źródłem dalszej wiedzy, wyprowadzanie nowych sądów z już posiadanych o sobie.

27. Jakie właściwości struktury „ja” sprzyjają motywacji jednostki do rozwoju?

Musi zaistnieć rozbieżność między wiedzą jaki JA jestem, a jaki chciałbym być (rozbieżność między JA realnym, a JA idealnym winna być optymalna, ani nie za duża, ani nie za mała).

Jeżeli Ja realne pokrywa się z JA idealnym osoba nie ma celów, ani pragnień, to nie może być mowy o rozwoju. JA realne winno mieć motywację do pracy nad sobą.

Trzeba dostrzegać różnicę między JA realnym, a JA idealnym, inaczej będzie to chorobliwe samooszukiwanie się.

Zbyt duża rozbieżność pomiędzy JA realnym, a JA idealnym występuje u neurotyków, a zbyt mała u psychopatów.

28. Interioryzacja źródeł samowiedzy.

Opinie innych ---- porównania społeczne ---- zgodność z własnymi standardami (pod warunkiem, że się je posiada) ---- samorefleksja.

29. Rozwój funkcji samowiedzy.

Funkcja poznawcza ---- pojawienie się funkcji instrumentalnej (wpływ na działania i poziom aspiracji) ---- pojawienie się funkcji motywacyjnej (wpływ na samodoskonalenie).

30. Koncepcja E. Eriksona - psychospołeczna teoria rozwoju osobowości.

I stadium - od urodzenia do końca pierwszego roku życia - dylematem człowieka jest : ufność czy nieufność?

Dziecko w tym stadium dowiaduje się, czy świat będzie zaspakajał jego potrzeby.

II stadium - od 1 roku do 3 lat - autonomia, czy wstyd i zwątpienie.

Dziecko uczy się w tym okresie funkcjonować w otoczeniu, uczy się kontroli nad wieloma rzeczami.

III stadium - 3 - 6 lat - inicjatywa czy poczucie winy?

Dziecko w tym okresie zaczyna być samodzielne, zaczyna realizować swoje własne cele.

IV stadium - 6 - 12 lat - przedsiębiorczość, czy poczucie niższości?

Po wyjściu z tego stadium dziecko czuje się kompetentne albo mało wartościowe.

V stadium - wiek dorastania - tożsamość czy rozproszenie ról?

Zintegrowanie różnych obrazów siebie i siebie w różnych rolach.

VI stadium - wczesna dorosłość - intymność czy izolacja?

Człowiek próbuje wtedy znaleźć sobie intymny związek z innym człowiekiem.

VII stadium - wiek średni - produktywność czy stagnacja?

VIII stadium - starzenie się - integralność czy beznadzieja?

31. Koncepcja J. Marcia - teoria osiągania tożsamości.

Teoria ta dotyczy zwłaszcza okresu dorastania.

1. czy jednostka się zaangażowała w aktywne poszukiwanie swojej tożsamości?

2. czy jednostka podjęła jakieś działania, decyzje w tym kierunku, żeby je zrealizować?

W kombinacji na odpowiedzi na te pytania powstają 4 studia tożsamości.

I - osiągnięcie tożsamości - jeśli odpowiedzi na powyższe pytania są pozytywne.

II - kryzys tożsamości - jest to stan moratorium (gdy jednostka nie podjęła żadnych zobowiązań, ale rozważa te sprawy intensywnie) - 1 pyt. TAK, 2 pyt. NIE.

III - prekluzja - przedwczesne samookreślenie (gdy jednostka podjęła już jakieś decyzje, ale nie zastanawiała się nad tym specjalnie) - 1 pyt. NIE, 2 pyt. TAK.

IV - rozproszenie tożsamości (gdy jednostka ani się nie zastanawia, ani nie podjęła żadnych zobowiązań) - 1 pyt. NIE, 2 pyt. NIE.

V - alienacja (gdy jednostka dochodzi do wniosku, że dla niej nie ma miejsca w społeczeństwie, w którym żyje i odizolowuje się).

32. Zmiany w zakresie potrzeb + rozwój tożsamości.

I - rola płciowa - pewien wzorzec zachowań, które są kulturowo uznane za odpowiednie dla danej płci.

1. powstanie elementarnej świadomości płciowej - do 3-go roku życia,

2. zrozumienie ciągłości płci - do 4 lat,

3. zrozumienie niezmienności płci - do 5 lat.

II - drugi aspekt to wiedza o roli płciowej.

Wszystkie te stadia dokonują się do końca wieku przedszkolnego.

1. wiedza o różnicach w zakresie wyglądu zewnętrznego,

2. wiedza o czynnościach typowo wykorzystywanych przez mężczyzn i kobiety,

3. wiedza dotycząca pewnych właściwości psychicznych,

4. uświadamianie sobie zróżnicowanie oczekiwań społecznych,

5. koniec przedszkola - początek szkoły. Uświadomienie sobie, że typy działań właściwe obu płciom, cieszą się różnym prestiżem.

33. Rozwój systemu motywacyjnego, potrzeby, tendencje rozwojowe.

Potrzeby dadzą się podzielić na pierwotne i wyższe.

1. potrzeba bezpieczeństwa - unikania bodźców zagrażających,

2. potrzeba zależności emocjonalnej, doznawania akceptacji i uczucia opieki, uwagi, pomocy ze strony innych osób, szczególnie bliskich.

3. Potrzeba afiliacji - stowarzyszania się.

Potrzeby te wysoce ze sobą korelują, wiążą się, tworzą grupę.

Drugą „wiązkę” potrzeb pierwotnych stanowi taka grupa

• potrzeba dominacji - kontrolowania, przezwyciężania oporów środowiska, a zwłaszcza środowiska społecznego,

• potrzeba stymulacji - zależy ona głównie od wychowania. Możemy mieć do czynienia ze stymulacją fizyczną, intelektualną i społeczną,

• potrzeba agresji - walki, atakowania, szkodzenia, niszczenia.

Główne tendencje rozwojowe:

1. rozszerzanie się zakresu środków służących zaspakajaniu środków potrzeb,

2. specjalizacja sposobów zaspakajania,

3. indywidualizacja - w toku rozwoju przyswaja sobie właściwe sposoby zaspakajania potrzeb,

4. socjalizacja zaspokajania potrzeb,

5. wzrost tolerancji na odraczanie gratyfikacji,

6. wzrost aktywności w samodzielności zaspakajania potrzeb.

Druga grupa potrzeb: POTRZEBY WYŻSZE - związane z systemem poznawczym (strukturami odzwierciedlającymi wiedzę o świecie).

Ze strukturami dotyczącymi wiedzy o świecie wiąże się potrzeba poznawcza.

Ze standardami dotyczącymi tego jak powinno być, wiąże się potrzeba osiągnięć.

Ze standardami doskonałości związana jest potrzeba realizowania tych standardów.

Jeśli chodzi o strukturę „ja” to jest tu potrzeba własnej tożsamości. Związana jest z obrazem ja realnego.

Z obrazem „ja idealnego” związana jest potrzeba samorozwoju (zbliżania się do ja idealnego, doskonalenia się samoaktualizacji).

34. Podstawowe osiągnięcia rozwojowe wieku niemowlęcego.

1. rozwój ruchowy

1. pionizacja ciała - większe pole widzenia, stymulacja rozwoju poznawczego,

2. samodzielne przemieszczanie się, raczkowanie,

2. rozwój manualny - manipulacja przedmiotami, dowolność ruchów rąk (manipuluje i chwyta), odruch chwytny (4 - 5 miesiąc), ściąganie, chwyt pęsętkowy (9 miesiąc),

3. lateralizacja - przewaga stronna (3 -4 kwartał życia),

4. rozwój poznawczy - okres inteligencji sensoryczno - motorycznej;

1. intencjonalność działań,

2. manipulacja specyficzna,

3. początki odróżniania środków od celów,

4. powstaje pojęcie stałości przedmiotów i ludzi (ich stałego bytu),

5. rozwój mowy - kształtuje się sprawność aparatury artykulacyjnej, niemowlę zaczyna gaworzyć, rozwija się słuch fonematyczny,

• powstaje gotowość komunikacyjna,

• naśladownictwo bezpośrednio po prezentacji wzorca,

• niekiedy pierwsze słowa (wg Piageta 1,6 roku),

6. niemowlę odkrywa swoją odrębność fizyczną,

7. pojawiają się początki interioryzacji (myśl wyprzedza działanie, wyobrażenia - działania antycypacyjne w umyśle - wg Piageta narodziny inteligencji dziecka),

8. gotowość do kontaktów społecznych, staje się istotą społeczną.

35. Podstawowe osiągnięcia rozwojowe wieku poniemowlęcego.

1. Rozwój ruchowy

1. swobodne poruszanie się w przestrzeni,

2. kontrola czynności fizjologicznych, ubieranie się - daje to poczucie kontroli, rozwoju struktury JA,

3. pojawienie się znowu w 2 -3 r. lateralizacji,

4. koordynacja wzrokowo - ruchowa pozwala na wykonywanie prostych czynności (wieża - minimum 8 klocków, rysuje koło),

2. Rozwój poznawczy

1. myślenie wyobrażeniowe, naśladownictwo odroczone, początki zabaw fikcyjnych, słowne formułowanie zamiarów przed działaniem,

2. opanowanie podstaw języka werbalnego (około 1000 słów), używa wszystkich części mowy, mówi zrozumiale, zdaniami podrzędnie złożonymi, pojawiają się początki mowy kontekstowej (zrozumiałej poza sytuacją),

3. Rozwój kontaktów społecznych

1. pojawia się zdolność do nawiązywania kontaktów z rówieśnikami, dominują zabawy równoległe, proste formy współdziałania na. Turlanie piłki,

2. zdolność do dostosowywania się zakazów i nakazów

3. pojawia się poczucie odrębności psychicznej, jest psychicznie inną osobą, używa zaimka JA,

4. pojawią się początki samowiedzy i poczucia sprawstwa. Dziecko staje się coraz bardziej samodzielne i aktywne.

36. Podstawowe osiągnięcia rozwojowe wieku przedszkolnego.

1. Rozwój ruchowy, spostrzeganie

1. pełna sprawność lokomotoryczna,

2. automatyzacja podstawowych czynności życia codziennego,

3. analiza i synteza słuchowa - odwzorowywanie liter i cyfr. Różnicowanie szczegółów. Prostych kształtów geometrycznych, swobodne rysunki,

4. analiza i synteza słuchowa - wydzielanie głosek i sylab na początku i końcu wyrazów,

5. początki dowolności procesów poznawczych. Zdolność do koncentracji i uwagi zgodnie z kierowanym zadaniem. Dowolne kierowanie pamięcią, zamierzone odtwarzanie. Dziecko odróżnia - zapamiętaj od popatrz. Pojawia się elementarna wiedza metapamięciowa,

6. dowolność działania. Nastawienie na efekt, wytwór. Zdolność do celowego wysiłku, aby doprowadzić coś do końca. Przyjemność funkcjonalna przestaje być jedynym motywem działania. Jest to ważne dla nauki szkolnej.

2. rozwój myślenia

1. początki operacji konkretnych. Odwracalność myślenia - pojęcie stałości masy. Relacja, zbiór - podzbiór, operacje liczbowe i rozumienie pojęcia liczby. Klasyfikacja prosta,

2. pełna komunikatywność i poprawność mowy kontekstowej,

3. na ogół poprawność artykulacyjna,

4. poprawność gramatyczna (jeżeli otoczenie mówi poprawnie),

5. początki myślenia pojęciowego.

3. Rozwój emocjonalny

1. początki panowania nad emocjami,

2. zdolność do współdziałania z rówieśnikami,

3. elementarna zdolność do podporządkowania się regułom

4. zdolność odnoszenia do siebie poleceń wydawanych całej grupie,

5. orientacja w wymaganiach podstawowych ról społecznych,

6. początki samodzielności poza domem.

37. Podstawowe składniki dojrzałości szkolnej.

Definicja statyczna - równowaga między wymaganiami szkoły a możliwościami dziecka.

Definicja dynamiczna - długotrwały proces przemian psychofizycznych prowadzący do przystosowania dziecka do szkolnego systemu nauczania.

Wrażliwość na naukę szkolną (zainteresowanie szkołą).

Podatność na nauczanie ( to czego się uczy jest przystępne i zrozumiałe, rozwój normalny, a nawet wyższy nie jest równoznaczny z gotowością do nauki).

Dojrzałość umysłowa

1. odpowiedni zasób słów i pojęć,

2. spostrzegawczość,

3. dobra pamięć,

4. sprawność i giętkość procesów myślenia,

5. wytrwałość,

6. koncentracja uwagi,

7. zdolność do działania intencjonalnego.

Socjalizacja dziecka - harmonia sfery intelektualnej i emocjonalno - społecznej

1. rozwój mowy,

2. dojrzałość społeczno - emocjonalna,

3. wykonywanie działań arytmetycznych,

4. sprawność motoryczna

5. przystosowanie się do wymagań szkoły,

6. bezsłowne czynności poznawcze,

7. formalny charakter myślenia,

8. dominowanie pamięci logicznej nad mechaniczną,

9. dojrzała samowiedza,

10. rozwój społeczny, autonomia w kontaktach społecznych.

38. Podstawowe osiągnięcia rozwojowe wieku młodszego szkolnego 11-12 lat.

Rozwój ruchowy - udoskonalenie sportowe.

Spostrzeganie: niemal pełna sprawność narządów zmysłu, prawie taka jak we wczesnej dorosłości. Natomiast zaraz potem następuje już pogorszenie sprawności, głównie wzroku i słuchu.

W zakresie percepcji pełna dowolność procesów poznawczych, uczucie zamierzone, zdolność do obserwacji - zamierzone spostrzeganie.

Początki pamięci logicznej.

• Pełna operacyjność myślenia.

• Pojęcie stałości objętości

• Klasyfikacja hierarchiczna

• Multiplikacja - mnożenie klas

• Pełna operacyjność, czyli rozumienie przygodności realizacji

• Początki analiz kombinatoryjnej

• Posługiwanie się pojęciami abstrakcyjnymi

Mowa

• Opanowanie mowy pisanej

• Czytanie ze zrozumieniem

• Umiejętność przekazywania myśli

Emocje

• Panowanie nad emocjami

Rozwój społeczny

• Samodzielność w kontaktach społecznych

• Współdziałanie

• Własne kryteria w wyborze przyjaciół

• Rola grupy: zabieganie o pozycję w grupie, poczucie więzi z grupą.

• Socjonomia moralna - normy respektowane te, które respektowane są w grupie

• Samowiedza - regulacyjno - instrumentalna funkcja samowiedzy. Funkcjonuje już samoocena.

39. podstawowe osiągnięcia rozwojowe wieku dorastania, kierunki zmian rozwojowych.

1. Poznawcze - formalny sposób myślenia.

1. uniwersalizacja

2. myślenie hipotetyczno - dedukcyjne

3. krytycyzm

4. systematyzacja

5. pamięć logiczna

6. selektywność.

2. Osobowość

1. dojrzała samowiedza (JA realne, a JA idealne)

2. wiedza jest zinterioryzowana

3. krystalizacja zainteresowań

4. ustalenie wartości i celów

5. wizja własnej przyszłości (w miarę realistyczna).

3. Funkcjonowanie społeczne

1. samodzielność (niezależność od autorytetów)

2. włączanie się w realizację zadań społecznych

3. autonomia moralna.

40. Okres dorosłości.

1. Wczesna dorosłość - między 18 - 35 lat, ale Levinson uważa, że okres ten trwa do lat 40 i nazywa ten okres - okresem „nowicjusza”.

2. Wiek średni - faza przejściowa między 40#45 - 60 rokiem życia - kulminacja wieku średniego.

3. 60 - 65 lat - okres przejściowy i od 65 lat - starość lub „późna dorosłość”, lub „wiek senioralny”.

ZADANIA ROZWOJOWE TYCH OKRESÓW

Okres wczesnej dorosłości - oderwanie się od rodziców

• wybór partnera - małżeństwa

• przystosowanie się do życia z partnerem w małżeństwie

• rola rodzicielstwa

• zdobycie zawodu i kwalifikacji

• rozpoczęcie pracy i wejścia w rolę zawodową

• znalezienie sobie grupy społecznej, do której się człowiek kwalifikuje

• wybór stylu życia.

Jest to okres szalonych wyzwań i ma dwa źródła konfliktów i zagrożeń związanych ze sprzecznymi dążeniami:

1. Dążenie do własnej tożsamości, a z drugiej strony groźba zagubienia się w tych wszystkich rolach, które się odgrywa.

2. Dążenie do autonomii, a z drugiej strony dążenie do wejścia w bliski, intymny związek z kimś innym.

41. Wiek średni.

• utrzymanie małżeństwa mimo konfliktów

• pomoc w rozwoju i usamodzielnianiu się dzieci, które dorastają. U kobiet występuje tzw. „kryzys pustego gniazda”

• opieka nad starzejącymi się rodzicami

• przystosowanie się w życiu zawodowym

• osiągnięcie zamierzonego standardu życia.

W połowie wieku średniego jest okres refleksji.

• pogodzenie się z nadchodzącymi latami starości

• rozwój czy stagnacja?

42. Starość.

• przystosowanie się do życia na emeryturze

• utrzymani zainteresowania życiem, światem

• znalezienie się w towarzystwie w swoim wieku

• przystosowanie się do ograniczeń fizycznych, różnych chorób

• wypracowanie dojrzałej postawy wobec śmierci

• dokonanie bilansu swojego życia

Zwraca się uwagę na 3 dodatkowe aspekty, etapy myślenia postformalnego:

1. Odkrywanie problemów

2. Myślenie dialektyczne: teza - antyteza - synteza = umiejętność godzenia tych sprzeczności.

3. W okresie dorosłości występuje kształtowanie się wiedzy ekspertalnej.

43. Podstawowe osiągnięcia rozwojowe młodszego wieku szkolnego w zakresie rozwoju procesów poznawczych.

1. Maksymalny rozwój w percepcji wzrokowej i słuchowej

2. Pełna kontrola procesów poznawczych

• zamierzone uczenie i odtwarzanie

• systematyczna obserwacja

3. Początki pamięci logicznej

4. Pełna operacyjność myślenia konkretnego

5. Podstawowe formy porządkowania rzeczywistości - szeregowanie i klasyfikowanie

6. Klasyfikacja hierarchiczna i multiplikacyjna (mnożenie klas)

7. Początki analizy kombinatoryjnej

8. Posługiwanie się ze zrozumieniem pojęciami abstrakcyjnymi

9. Czytanie ze zrozumieniem.

44. Podstawowe osiągnięcia rozwojowe młodszego wieku szkolnego w zakresie rozwoju społeczno - emocjonalnego.

1. Panowanie nad emocjami (najpierw się polepsza, a później następuje załamanie i pogorszenie)

2. Duża autonomia w kontaktach społecznych

3. Okres socjonomii moralnej

4. Pewne wejście w grupę rówieśniczą.

45. Zjawisko „poziomego przesunięcia”.

Jest jednym z elementów różnic indywidualnych w rozwoju. Rozwój różnych osób kształtuje się w odmiennych treściowo sferach funkcjonowania. W okresie operacji konkretnych u dzieci, poziom rozwoju jest zróżnicowany w zależności od treści. W jednych zakresach myśli operacyjnie, w innych nie.

Np. pojęcie stałości ---- masy - rozumie, objętości - nie rozumie.

Np. pojęcie centracja (stosunki interpersonalne), decentracja (w zadaniach odnoszących się do własności fizycznych przedmiotu).

Tu istnieje możliwość błędnej oceny rozwoju, bo na jednych treściach wypada dobrze, a na drugich treściach źle.

46. Jak można wytłumaczyć wyniki badań wskazujące, że rola czynników genetycznych w wyznaczaniu różnic indywidualnych wzrasta z wiekiem?

Wraz z wiekiem rośnie rola czynników genetycznych w wyznaczaniu różnic indywidualnych. To co człowiek robi coraz bardziej zależy od jego preferencji. Wybiera to co sam chce i kieruje się swoim rozumem. Sam wybiera środowisko i kształtuje własną aktywność. Nie jest zależny jak w pierwszych latach życia od rodziców (np. badanie bliźniąt dyzygotycznych - 50% wspólnych genów, od 4-go roku są coraz mniej podobne, korelacja między nimi spada, chodzą własnymi drogami). U monozygotycznych - podobieństwo wzrasta.

47. Rola temperamentu w rozwoju psychicznym.

Temperament: 1) Poszukiwanie lub unikanie sytuacji nowych i trudnych (reaktywność) ---Rozwój: 1) Różna motywacja wewnętrzne do rozwoju. Sfera najbliższego rozwoju - nowe zadania. Wysoka reaktywność - rozwój musi być stymulowany przez czynniki zewnętrzne. Niska reaktywność - sam szuka.

2) Preferowane rodzaje aktywności (działa mechanicznie, zapotrzebowanie na stymulacje - sport, działalność społeczna itp.) --- 2) Prowadzą na indywidualne drogi i kierunki rozwoju.

3) Szybkość i łatwość warunkowania ---- 3) Ogólna podatność na czynniki środowiskowe i wychowawcze.

4) Oczekiwanie otoczenia społecznego (czego innego oczekuje się od dzieci lękliwych, a od śmiałych) --- 4) Rodzaj oddziaływań środowiskowo - wychowawczych (w zależności od dziecka winny być różne oddziaływania wychowawcze, od dzieci lękliwych wymagających więcej opieki nie wymaga się wiele, ale przez to też ograniczony rozwój.

5) Sposób reagowania na oddziaływania społeczno - wychowawcze --- 5) Efektowność tych sposobów.

6) poziom pobudzenia na zabiegi wychowawcze; niski - ignoruje zasady, wysoki - nie uwewnętrznia się --- 6) Efektowność wychowania moralnego.

Poziom pobudzenia zależy od cech temperamentu, efektowność zabiegów wychowawczych zależy od poziomu pobudzenia, jaki wywołuje ono u dziecka.

48. Psychometryczne podejście do diagnozy rozwoju.

Polega na stosowaniu testów (skal rozwojowych), które porównują badane dziecko z grupą, która jest układem odniesienia. Za pomocą którego wiemy o ilościowym rozwoju danego dziecka. Natomiast nic to nam nie wnosi jakościowo, gdyż matematyka wprowadza duże uproszczenie w danej diagnozie. Skale rozwojowe; testy pogrupowane w próby przeznaczone dla poziomów wiedzy (Brunet - Lezine, Therman - Meril, Bagley) są skale; rozwojowa umysłowa, ruchowa, ocen zachowania. Też do wczesnego wykrywania uszkodzeń mózgu u dzieci od 0 - 3,5 roku życia.

Dzieci starsze - różne odmiany skali Bineta, Therman - Meril, nowe Stanford - Bienet, pogrupowane i można oddzielnie określić rozumowanie werbalne (ilościowe), abstrakcyjne, pamięć krótkotrwała. Międzynarodowa skala rozwojowa Leitera 3 - 15 lat - ma normy.

49. „Diagnoza dynamiczna”.

Polega na odpowiedzi na pytanie, jak łatwo nauczyć badanego czegoś nowego.

Jak łatwo przesunąć go na wyższy poziom rozwoju.

Jak duża pomoc winna być udzielona przy rozwiązywaniu zadania. Etapy tej pomocy - w jaki sposób badający ma naprowadzać na następny etap rozwoju.

Badający rozmawia z badanym, pyta o uzasadnienie zadania.

Diagnoza przedstawiająca wiedzę jakościową rozwoju

PYTANIA:

1. Definicja emocji.

2. Różnicowanie się emocji we wczesnym dzieciństwie.

3. Interioryzacja źródeł emocji.

4. Rozwój potrzeb emocjonalnych, przykłady.

5. Ku czemu powinny zmierzać oddziaływania wychowawcze dotyczące funkcjonowania emocjonalnego dziecka?

6. Różnica między potrzebami emocjonalnymi a potrzebami związanymi z systemem poznawczym.

7. Źródła emocji, zmiany rozwojowe.

8. Funkcje emocji.

9. Wpływ emocji na procesy poznawcze.

10. Formy przejawiania się emocji:

11. Główne kierunki zmian w rozwoju emocjonalnym:

12. Główne kierunki zmian rozwojowych w zakresie percepcji społecznej.

13. Decentracja interpersonalna.

14. Oddziaływania wychowawcze sprzyjające rozwojowi decentracji interpersonalnej u dziecka.

15. Zmiany rozwojowe w zakresie rozwoju kontaktu i interakcji społecznych.

16. Jak w miarę rozwoju dzieci zmienia się rola dorosłego w ich wzajemnych interakcjach?

17. Główne etapy rozwoju ocen moralnych wg koncepcji Piageta.

18. Realizm moralny.

19. Przejawy heteronomii moralnej.

20. Studia rozwoju moralnego wg Kohlberga.

21. Co to jest osobowość?

22. Zmiany w toku rozwoju wiedzy o świecie.

23. Samowiedza, ja realne, ja idealne.

24. Warunki powstawania u dziecka pojęcia „ja”.

25. Jak zmieniają się z wiekiem źródła samowiedzy?

26. Jak zmieniają się z wiekiem funkcje samowiedzy?

27. Jakie właściwości struktury „ja” sprzyjają motywacji jednostki do rozwoju?

28. Interioryzacja źródeł samowiedzy.

29. Rozwój funkcji samowiedzy.

30. Koncepcja E. Eriksona - psychospołeczna teoria rozwoju osobowości.

31. Koncepcja J. Marcia - teoria osiągania tożsamości.

32. Zmiany w zakresie potrzeb + rozwój tożsamości.

33. Rozwój systemu motywacyjnego, potrzeby, tendencje rozwojowe.

34. Podstawowe osiągnięcia rozwojowe wieku niemowlęcego.

35. Podstawowe osiągnięcia rozwojowe wieku poniemowlęcego.

36. Podstawowe osiągnięcia rozwojowe wieku przedszkolnego.

37. Podstawowe składniki dojrzałości szkolnej.

38. Podstawowe osiągnięcia rozwojowe wieku młodszego szkolnego 11-12 lat.

39. podstawowe osiągnięcia rozwojowe wieku dorastania, kierunki zmian rozwojowych.

40. Okres dorosłości.

41. Wiek średni.

42. Starość.

43. Podstawowe osiągnięcia rozwojowe młodszego wieku szkolnego w zakresie rozwoju procesów poznawczych.

44. Podstawowe osiągnięcia rozwojowe młodszego wieku szkolnego w zakresie rozwoju społeczno - emocjonalnego.

45. Zjawisko „poziomego przesunięcia”.

46. Jak można wytłumaczyć wyniki badań wskazujące, że rola czynników genetycznych w wyznaczaniu różnic indywidualnych wzrasta z wiekiem?

47. Rola temperamentu w rozwoju psychicznym.

48. Psychometryczne podejście do diagnozy rozwoju.

49. „Diagnoza dynamiczna”.

---