rodzina i małżeństwo, Dokumenty(2)

Legionowo dn…..11.2008 r.

Monika TKACZYK

Gr. XIII

Nr albumu

Temat: Rodzina a małżeństwo w społeczeństwie.

Rozróżniając pojęcie rodziny i małżeństwa są to dwa aspekty, które są nierozłączne w społeczeństwie i można je porównywać i badać na tle całego życia w różnych sytuacjach i warunkach społecznych, które ciągle się zmieniają.

Rodzina jest grupą złożoną z osób połączonych stosunkiem małżeństwa lub pokrewieństwa (bądź adopcji). W ramach społeczeństwa spełnia ona dwie podstawowe funkcje: utrzymuje ciągłość biologiczną społeczeństwa poprzez rozmnażanie, oraz przekazuje dziedzictwo kulturalne szerszych zbiorowości w jego zasadniczej postaci. Wzajemne stosunki między członkami rodziny są określone poprzez tradycję przekazaną wychowaniem, przez prawo, nakazy natury moralnej bądź religijnej, wzajemne uczucia i postawy członków rodziny. Powszechnie przez rodzinę rozumie się parę małżeńską i jej dzieci, która zamieszkuje pod wspólnym dachem i prowadzi wspólne gospodarstwo domowe. Powiedzieć można w oparciu o codzienną obserwację, że rodzina wychowuje poprzez życie w niej, panujący klimat uczuciowy, stosunki między rodzicami, oraz między rodzicami a dziećmi.

Współcześnie coraz częściej zwraca się uwagę na fakt, iż zdefiniowanie pojęcia rodziny i nakreślenie jej społecznego obrazu nie jest łatwe. Rozwój cywilizacji prowadzi, bowiem do zmiany tradycyjnego modelu rodziny. W czasach prehistorycznych rodzina była związkiem ekonomicznym: mężczyźni zajmowali się polowaniem, kobiety przygotowywały posiłki i opiekowały się dziećmi. Kilka rodzin łączyło się w grupy, lub rozstawały się, gdy brakowało żywności.

Rodzinę można rozdzielić na dwie podstawowe funkcje, jako;

1. grupa społeczna i jako 2. instytucja społeczna.

1. Rodzina, jako grupa społeczna.

Związek intymnego, wzajemnego uczucia, współdziałania i wzajemnej odpowiedzialności, w którym akcent pada na wzmacnianie wewnętrznych relacji i interakcji.

W tym ujęciu rodzina pełni funkcje osobowe:

małżeńską lub partnerską - bycie (żona-żoną) lub (mąż-mężem), (partner-
partnerem) lub (partner- partnerką)
rodzicielską - bycie (ojciec-ojcem) lub (matka-matką)
braterską - bycie (siostra-siostrą) lub (brat-bratem)

Rodzina jako instytucja społeczna.

Grupa określona przez stosunki seksualne, odpowiednio unormowane i trwałe, tak by mogła zapewnić odnawianie się sfery (rozmnażanie-reprodukcji).

Funkcje (instytucja-instytucjonalne) rodziny;

materialno-ekonomiczna (polega na zaspokajaniu przez rodzinę materialnych (potrzeba-potrzeb) jej członków),
opiekuńczo-zabezpieczająca (stanowi materialne i fizyczne zabezpieczenie członków rodziny, którzy w pewnych okresach życia mają ograniczone możliwości (samorealizacja-samorealizacji), pozbawieni są środków do życia lub wymagają pomocy),
prokreacyjna (polega na zaspokajaniu rodzicielskich potrzeb emocjonalnych - (ojcostwo-ojcostwa) i (macierzyństwo-macierzyństwa), pozwala na utrzymywanie biologicznej ciągłości rodziny i (społeczeństwo-społeczeństwa),
seksualna (zaspokajanie (popęd seksualny-popędu seksualnego),
legalizacyjno-kontrolna (sankcjonowanie postępowania członka rodziny przez rodzinę, nadzorowanie jego postępowania),
socjalizacyjno-wychowawcza (wprowadzanie dziecka w świat (kultura-kultury) danego społeczeństwa),
klasowa (określenie pozycji członków rodziny w strukturze społeczeństwa)
kulturalna (zapoznawanie młodego (pokolenie-pokolenia) z dziejami kultury i jej trwałymi pomnikami, zachęcanie do aktywnego korzystania z wartości kulturalnych)
rekreacyjno-towarzyska (umożliwia odzyskanie w domu rodzinnym wewnętrznej równowagi emocjonalnej),
emocjonalno-ekspresyjna (zaspokaja emocjonalne potrzeby członków rodziny, sprzyja wyrażaniu (osobowość-osobowości) daje możliwość uzyskania kontaktu psychicznego),

Powstanie rodziny we współczesnym rozumieniu zawdzięczamy starożytnym Izraelitom, a także cywilizacji greckiej i rzymskiej, w których obowiązywał patriarchat uzasadniony normami religijnymi.

Rodzina, jako środowisko wychowawcze

Prowadząc rozważania na temat rodziny, jako swoistego środowiska wychowawczego i kulturowego nie sposób pominąć faktu, iż jest ona specyficzną wspólnotą ludzi. Stanowi naturalne zespolenie szczupłego grona osób ze względu na wspólnie odczuwany cel, podobne wzajemne uczucia i naturalne wspólne dążenia. Rodzina, jako wspólnota wypływa z natury ludzkiej, kieruje się miłością, daje swym członkom wiele radości i przyjemności, uspołecznia ich uczucia i dążenia, że gotowi są oni zrezygnować ze swobody i wolności indywidualnej na rzecz grupy rodzinnej.

J. Pieter stwierdza, że środowisko wychowawcze to „złożony układ powtarzających się lub względnie stałych sytuacji, do których człowiek rozwijający się przystosowuje się czynnie w wychowawczym okresie życia.”

F. Znaniecki ujął je, jako „odrębne środowisko społeczne, które grupa wytwarza dla osobnika mającego zostać jej członkiem po odpowiednim przygotowaniu”. Podkreśla on,
że istotną cechą środowiska wychowawczego jest społeczna kontrola i celowa regulacja bodźców i wpływów środowiskowych.

Rodzina jako środowisko kulturowe

Ujmując rodzinę w kategorii środowiska wychowawczego nie sposób nie zauważyć, że działalność wychowawcza ściśle łączy się ze środowiskiem kulturowym, które tworzą określone dobra, wartości materialne i duchowe przekazywane dziecku przez osoby, grupy społeczne bądź instytucje.

Swoistym środowiskiem kulturowym jest rodzina, która poprzez styl życia, zwyczaje, nawyki, tradycje kształtuje osobowość dziecka wprowadzając go w świat kultury przekazując normy, wartości i wzory postępowania.

Przemiany współczesnej rodziny i jej zagrożenia

Życie w małżeństwie i rodzinie staje się obecnie sprawą coraz trudniejszą istnieją dosyć złożone przyczyny tego zjawiska należałoby przedstawić przynajmniej dwie.

1. Dawniej występowała silna więź między członkami rodziny. Życiem jednego spośród siebie interesowali się wszyscy, także wszyscy znajdowali oparcie moralne
i materialne, jednostka w swoich decyzjach liczyła się ze zdaniem rodziny, co niekiedy zmniejszało poczucie odpowiedzialności za podejmowaną decyzję. Obecnie młodzi są bardziej samodzielni nie zawsze też mogą liczyć na pomoc rodziny.

2. Brak nowych modeli życia małżeńsko-rodzinnego dostosowanych do potrzeb rodzinny współczesnej stare modele nie uwzględniają nowej sytuacji, w jakiej, znalazła się rodzina współczesna, dlatego niemożna bezkrytycznie oprzeć się na nich. Każda para musi wypracować nowe własne wzory życia małżeńskiego do ich osobowości i do zmieniających się warunków życia społecznego.

W literaturze przedmiotu wśród przyczyn spadku dzietności wymienia się najczęściej wzrost poziomu wykształcenia, pojawienie się wartości konkurencyjnych w stosunku do satysfakcji związanej z rodzicielstwem, opanowanie umiejętności zapobieganie rozrodczości, obawę przed niemożnością sprostowania rodzicielskim obowiązkom wówczas, gdy na świat przyjdzie dziecko z odchyleniami zdrowotnymi.

Ważnym czynnikiem kształtującym środowisko wychowawcze rodziny jest współżycie społeczne i uspołecznienie rodziców. Przejawia się ono w kontaktach sąsiedzkich, udziale w organizacjach politycznych i społecznych.

Wydawać by się mogło, iż zamieszkując pod jednym dachem członkowie rodziny powinni wspólnie spędzać czas wolny. Z przykrością stwierdzić jednak należy, że wspólne uczestnictwo przeciętnej rodziny w kulturze jest znacznie ograniczone. I choć członkowie rodzin miejskich posiadają łatwiejszy dostęp do kin, teatrów i muzeów to udział w nich systematycznie spada - zapewne wpływ na to mają ograniczenia natury materialnej, ale głównie powszechność i udomowienie środków masowego przekazu. Głównym miejscem zaspokojenia potrzeb kulturalnych jest, więc dom rodzinny.

Wszystkie szczęśliwe rodziny są podobne do siebie, podczas gdy każda rodzina nieszczęśliwa jest nieszczęśliwa na swój własny sposób.

Małżeństwo
Jest to związek kobiety i mężczyzny będący podstawą rodziny; jedna z instytucji społecznych występująca u wszystkich znanych ludów i zmieniająca się wraz z ich historycznym rozwojem; charakter i struktura małżeństwa zależą od typu kultury, zwłaszcza systemu pokrewieństwa, zespołu norm prawnych i religijnych, regulujących jego funkcjonowanie.

Rozróżniamy związki małżeńskie takie jak:

Monogamia (gr. od monos "jedyny" i gameo "zawieram małżeństwo"; jednożeństwo) - małżeństwo jednego mężczyzny i jednej kobiety. Współcześnie najpopularniejszy typ małżeństwa rozpowszechniony wraz z ekspansją cywilizacji zachodnioeuropejskiej.

Poligamia (gr. polygamia, od polys "liczny" i gameo "zawieram małżeństwo"; wielomałżeństwo) - w odróżnieniu od monogamii, jest to forma małżeństwa, w której osób jednej płci może być więcej. Może to być, zatem związek jednego mężczyzny z wieloma kobietami (poligynia) lub związek jednej kobiety z wieloma mężczyznami (poliandria). Badania antropologiczne wykazały, że ta forma związku małżeńskiego była typowa dla ludów rolniczych.

Związek bigamiczny w Polsce bigamia jest czynem zabronionym stypizowanym w art. 206. Kodeksu karnego: karalne jest zawieranie małżeństwa pomimo pozostawania w związku małżeńskim, przy czym przez małżeństwo rozumie się małżeństwo prawa cywilnego, a nie małżeństwo wyznaniowe. Jeżeli druga osoba ma świadomość, że zawiera związek małżeński z osobą niebędącą stanu wolnego to odpowiada razem z nią, jednak nie, jako sprawca, czy współsprawca, lecz jako podżegacz lub pomocnik.

Małżeństwo i rodzina

Nacisk, jaki kładzie się na harmonijność małżeństwa, na właściwy dobór
i przystosowanie ludzi wstępujących w taki związek, byłby niczym nieuzasadniony, gdyby na dalszym planie w bliższej czy dalszej perspektywie małżeństwo nie miało się stać rodziną.

Z chwilą, gdy małżeństwo przekształca się w rodzinę nabiera cech związku społecznego, a to, co zachodzi między małżonkami ma wpływ już nie tylko na to czy dwie osoby są z siebie zadowolone, czy są dal siebie katami, czy źródłem przyjemności, lecz również to czy jedna dwie czy trzy przyszłe jednostki i członkowie społeczeństwa wzrosną pomyślnie czy nie zapiszą się po stronie zysków czy strat narodu wzbogacą jego dorobek czy pomnożą jego kłopoty. Niema, bowiem żadnej przesady w stwierdzeniu, że „Los państw zależy od stanu rodziny”.

Niema, więc wątpliwości, choć młodzi ludzie nie zawsze zdają sobie z tego sprawę, że chwila, w której jakieś małżeństwo decyduje się posiadać dziecko, jest równie ważnym
i nowym elementem w ich życiu jak ta, w której przed rokiem czy kilku laty decydowali się na zawarcie związku małżeńskiego. Jest to kolejna bardzo ważna decyzja, która w rezultacie przekształci ich małżeństwo w rodzinę nałoży na oboje małżonków nowe o wiele trudniejsze do zerwania więzy poważniejsze i ostrzejsze zobowiązania moralne a także prawne. Odpowiedzialność za siebie samych i za swoje życie zostanie znacznie pomnożona
i wielowymiarową odpowiedzialnością za życie i los istot, które zdecydują się powołać do życia.

Problemy współczesnego małżeństwa

0x01 graphic

W ponad 2/3 przypadków powództwo o rozwód wnosi kobieta. Natomiast orzeczenie rozwodu z winy żony następuje w niespełna 3% przypadków, ale najczęściej - w ponad 70 % przypadków - wina nie jest orzekana. Najczęstsze przyczyny rozwodów to alkoholizm (męża), zdrada lub trwały związek uczuciowy z inną osobą, brak zainteresowania rodziną raz znęcanie się fizycznie.

0x01 graphic

Rozwiedzeni małżonkowie przeżyli ze sobą - średnio - 13 lat. Z danych dotyczących 2006 roku wynika, że około 63 % małżeństw wychowało w momencie rozwodu prawie 67 tysięcy nieletnich dzieci (będących w wieku do 18 lat). Najczęściej (w 62 % przypadków) sąd przyznaje opiekę nad dziećmi wyłącznie matce, wyłącznie ojcu jedynie w 3, 8 % przypadków, a w ponad 32 % - władza rodzicielska jest sprawowana przez oboje rodziców. W porównaniu do liczby rozwodów, zostało w roku 2006 zawartych ponad 226 tysięcy związków małżeńskich, co oznacza przyrost o ponad 19 tysięcy małżeństw do roku poprzedniego. Współczynnik małżeństw wzrósł o 0,5 pkt. do poziomu 5,9 %. Częstość zawierania małżeństw jest nieznacznie niższa w miastach w porównaniu z obszarami wiejskimi.

Podsumowanie

Reasumując powyższe można stwierdzić, iż w dobie dzisiejszego małżeństwa i dopiero rodziny widzimy, że asymilacja małżeństwa jak i rodziny nie jest łatwym zadaniem dla współczesnego młodego człowieka gdyż podejmując na (gorąco) decyzję o przyszłym małżeństwie może później się okazać szybszym rozwodem i niepowodzeniem w dalszym życiu jednostki.

Warto nadmienić, iż w ostatnich latach mimo niżu demograficznego wzrosła liczba rozwodów właśnie z przyczyn takich jak alkoholizm, zdrada partnera, niezgodność charakterów, brak środków do życia, lub zwyczajnie z innych błahych przyczyn, ponieważ zawieranie związku często jest decyzją podejmowaną pod wpływem emocji lub zauroczeniem partnera nie widząc własnej awangardy życia, które ich czeka.

Powstaje, zatem pytanie gdzie jest błąd i dlaczego najbardziej jest zawsze poszkodowane dziecko, czy jesteśmy tak zaślepieni i pozbawieni wszelkich uczuć i emocji czy też powstaje nowy model życia, który nie przyniesie nam (obfitych plonów) a na pewno nas pogrąży w niepowodzeniu społecznym, bo przecież filarem życia w społeczeństwie jest małżeństwo
i rodzina.

Pitor TKACZYK

Literatura:

F. Adamski - Socjologia małżeństw i rodziny; Warszawa 1984 s. 25-26
M. Kozakiewicz - Małżeństwo niemal doskonałe; Warszawa 1968 s.116-119
J. Laskowski - Małżeństwo i rodzina Warszawa; 1982 s. 9-10
A. Przecławska - Relacje między ludźmi, jako przedmiot badań pedagogicznych; Warszawa 1993 s.15-17
J. Pieter - Poznawanie środowiska wychowawczego; Wrocław, Kraków 1960 s. 72
J. Szczepański - poz.cyt.; Warszawa 70 s. 302
Z. Tyszka - Stan i przeobrażenia współczesnych rodzin polskich; Poznań 1991 s. 23-
24
Z. Tyszka - Relacje i oddziaływania zachodzące między strukturą społeczną a rodziną; Rodziny polskie na progu lat 90-tych; red. Z. Tyszka Poznań 1991 s. 43
F. Znaniecki - Socjologia wychowania Tom; Warszawa 1973 s. 87
http://pl.wikipedia.
http://www.rozwod.pl GUS, Departament Statystki Społecznej - z materiału na konferencję prasową w dniu 29.01.2007r.