1. Zasady ogólne postępowania administracyjnego i Sądowoadministracyjnego.
W postępowaniu administracyjnym prowadzonym przez organy administracji publicznej na podstawie Kodeksu postępowania administracyjnego, Ordynacji podatkowej i przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji obowiązują zasady wywodzone z przepisów Konstytucji RP.
Zasadą o charakterze naczelnym jest zasada demokratycznego państwa prawnego.Jest ona traktowana jako źródło dwóch zasad:- prawa do procesu(jednostka może bronić swoich interesów prawnych w toku prawnie uregulowanej procedury)- prawa do sądu ( zapewniającego kontrolę działania i bezczynności administracji publicznej)Zasada praworządności (stanowi o jednolitości podstaw prawnych działania całej administracji publicznej).Zasada proporcjonalności (służy ograniczeniu do niezbędnych granic uciążliwości ingerencji administracji w sferę praw jednostki)Zasada równości wobec prawa (nakłada obowiązek jednakowego traktowania wszystkich podmiotów znajdujących się w tej samej sytuacji.Prawo do sprawiedliwego, szybkiego, jawnego procesuPrawo do ochrony dóbr osobistychPrawo do wnoszenia petycji, skarg i wnioskówZasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego
Z Europejskiej konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności wywodzi się prawa jednostki mające zastosowanie do postępowania przed organami administracji publicznej. Jest to 5 praw:* Prawo do procesu przed organem i sporu przed sądem,* do załatwienia sprawy w szybkim terminie* do uzyskania informacji prawnej* do obronydo czynnego udziału w postępowaniu.
2. ZASADY OGÓLNE KODEKSU POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO
Z.O. k.p.a. wywodzą się z art. 6-16 Kodeksu.
I.Zasady idei stosowania prawa:Pierwotne zasady:Praworządności działania organuPrawdy obiektywnejUwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu jednostkiCzynnego udziału stron w postępowaniu.Pochodne zasady:5. Pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa6. Dwuinstancyjności postępowania7. Trwałości decyzji administracyjnej8. Sądowej kontroli decyzji administracyjnej.
II.Zasady kultury administrowania i techniczno procesowe:Zasady kultury administrowania:9. Wpływu wychowawczego na obywateli10. Przekonywania11. Udzielania informacji faktycznej i prawnej stronom i uczestnikom12. Ugodowego załatwiania spraw o spornych interesach stron B. Zasady techniczno - procesowe:13. Szybkości i prostoty postępowania14. Pisemności
3. Charakterystyka zasad ogólnych k.p.a.:
3. Zasada praworządności działania organu.Oznacza, że w stosunkach zewnętrznych organ musi mieć dla swoich działań podstawę w przepisach prawa powszechnie obowiązującego.
Podstawą wydania decyzji nie mogą więc być akty prawa wewnętrznego.
4. Zasada prawdy obiektywnej.Stanowi o odcięciu się od poglądu o dopuszczalności orzekania na podstawie prawdy formalnej (sądowej). Prawda obiektywna do której wykrycia zmierza się w postępowaniu ma służyć prawidłowemu załatwieniu sprawy.
5. Zasada uwzględniania w postępowaniu interesu społecznego i słuszn. int. jedn. Znajduje swoje zobrazowanie w tezach wyroku NSA:„Przy załatwianiu sprawy (…) należy zaspokoić interes jednostki, gdy nie pozostaje to w wyraźnej kolizji z wymaganiami interesu publicznego”.
6. Zasada czynnego udziału stron w postępowaniu.Oznacza, że organ ma obowiązek zapewnić stronie możliwość udziału we wszystkich czynnościach poszczególnych stadiów postępowania. Organ ma obowiązek zawiadamiania strony o czynnościach w których może ona brać udział i w których musi brać udział dla ich ważności i skuteczności procesowej.Gdy strona bez własnej winy nie mogła uczestniczyć w postępowaniu, jest to ciężka wada o charakterze procesowym i stanowi podstawę wznowienia postępowania administracyjnego.
7. Zasada pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa. Jest przestrzegana wtedy, gdy organ dba o zachowanie w toku postępowania zasady równości traktowania stron, wątpliwości rozstrzyga na korzyść uczestników postępowania, zachowuje stałość rozstrzygnięć, nie wykorzystuje zmian w prawie do zaskakiwania niespodziewanymi czynnościami.
8. Zasada dwuinstancyjności postępowania.Wywodzi się z Konstytucji RP a jej istotą jest zapewnienie stronom prawa do dwukrotnego rozpoznania i załatwienia sprawy.Strona ma prawo złożenia odwołania od każdej nieostatecznej decyzji adm. do organu wyższego stopnia a wyjątki mogą być ustanowione tylko w ustawie.Organ odwoławczy nie tylko kontroluje czynności postępowania i rozstrzygnięcia w pierwszej instancji, lecz ma obowiązek ponownego wyjaśnienia sprawy na podstawie już zebranego materiału faktycznego i prawnego, ewentualnego usunięcia jego braków i uchybień oraz załatwienia sprawy co do jej istoty.
9. Zasada trwałości decyzji administracyjnej.Odnosi się do decyzji administracyjnych ostatecznych, czyli takich od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji. Będą to więc decyzje wydane w pierwszej instancji i nie zaskarżone, wydane w postępowaniu jednoinstancyjnym oraz decyzje załatwiające sprawę co do istoty.Nie jest to jednak zasada absolutna, nie może być bowiem przeszkód dla obalania decyzji niezgodnej z prawem. Służą temu tryby nadzwyczajne.
10. Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych Kontrola ta wykonywana jest przez sąd administracyjny.Sąd administracyjny kontroluje działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem i w takim też zakresie służy skarga na ostateczne decyzje administracyjne.Sąd posiada kompetencje do obalenia niezgodnej z prawem decyzji administracyjnej i sformułowania oceny prawnej wiążącej organ przy ponownym rozpatrzeniu tej samej sprawy.
11. Zasada wpływu wychowawczego na obywateli.Jest związana z kulturą administrowania a jej skutki są powiązane z kształtowaniem postaw wobec prawa obowiązującego.
12. Zasada przekonywania.Polega na wydaniu takiej, tak uzasadnionej decyzji, będącej wynikiem tak przeprowadzonego procesu, która skłoni adresata do jej dobrowolnego wykonania.Do takiego stanu dochodzi się w postępowaniu dowodowym realizowanym we współdziałaniu ze stronami, przez wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy, ważnych nie tylko w przekonaniu organu ale i stron.
13.Zasada udzielania informacji faktycznej i prawnej stronom i uczestnikom post. Zasada ta chroni strony przed szkodami, jakie może wyrządzić nieznajomość prawa. Prawo do informacji, poza stronami uzyskali także inni uczestnicy postępowania.Obowiązek informacyjny musi być wykonywany przez organ z urzędu, bez osobnych wniosków stron lub uczestników i rozciąga się on na wszystkie stadia postępowania.Zaniechanie tego obowiązku ma znamiona naruszenia przepisów postępowania wpływającego na jego wynik.Informacja faktyczna - np. ilość zezwoleń do wydania Informacja prawna - np. przesłanki uzyskania uprawnienia, zezwolenia itd.
14. Zasada Ugodowego załatwiania spraw o spornych interesach stron.Odwołuje się do przepisów (art. 13 kpa) o załatwianiu niektórych spraw w drodze ugody między stronami i zatwierdzanej postanowieniem przez organ administracji publicznej.
Zażegnanie w drodze kompromisu, sporu o fakty przyczynia się do przyspieszenia biegu sprawy i ogranicza konieczność stosowania przymusu w celu wykonania decyzji.
15. Zasada szybkości i prostoty postępowania.Wiąże się z szeregiem przepisów kpa wiążących organy terminami dokonywania czynności i załatwiania spraw.Treścią obowiązku jest więc prowadzenie czynności postępowania administracyjnego z możliwie najniższym nakładem kosztów, eliminowaniem zbędnych działań procesowych oraz unikaniem sytuacji powodujących zwłokę. 16.Zasada pisemności.Obowiązuje co do zasady zawsze, czasem w formie uproszczonej. Jej obowiązywanie zapewnia tworzenie w trakcie postępowania akt sprawy, które dokumentują czynności organu administracji. Utrwalają ich treść i pozwalają na realizację zasady czynnego udziału stron w postępowaniu w końcowym jego stadium, gdy przed wydaniem decyzji udostępnia się cały materiał sprawy. I wszystkie zebrane dowody. Dokumenty w formie elektronicznej również odpowiadają wymaganiom tej zasady.
17. ZASADY OGÓLNE KPA STOSOWANE ODPOWIEDNIO W POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM W ADMINISTRACJICzynności egzekucyjne wykonywane są w celu wykonania z zastosowaniem przymusu państwowego obowiązków wynikających z decyzji lub postanowień organów administracji publicznej lub tez ustanowionych bezpośrednio w przepisach prawa.
Czynności te będą podejmowane na podstawie przepisów ustawy z dn. 17 czerwca 1966r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.Nie wszystkie 14 zasad ogólnych kpa będą mogły być zastosowane w postępowaniu egzekucyjnym.
NIE STOSUJE SIĘ:- zasady ugodowego załatwiania spraw- zasady trwałości decyzji adm. (bo organ egzekucyjny podejmuje tylko postanowienia),- zasady sądowej kontroli decyzji adm. (z tego samego powodu). STOSUJE SIĘ Z UWZGLĘDNIENIEM „ODPOWIEDNIOŚCI”: - zasadę prawdy obiektywnej- zasadę uwzględniania interesu społecznego i interesu jednostki - zasadę czynnego udziału stron w podstępowaniu- zasadę przekonywania STOSUJE SIĘ BEZPOŚREDNIO: - zasadę praworządności- zasadę pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa - zasadę wpływu wychowawczego na obywateli- zasadę szybkości i prostoty postępowania.zasadę pisemności.
18. ZASADY OGÓLNE POSTĘPOWANIA PODATKOWEGO
Zasady ogólne postępowania podatkowego zawarte są w art. 120-129 Ordynacji podatkowej.
Zasad ogólnych o.p. jest 11.
19. ZASADY IDEI STOSOWANIA PRAWA:Pierwotne zasadyPraworządności (art. 120 o.p.)Prawdy obiektywnej (art.122op)Czynnego udziału stron w postępowaniu(art.123op)Pochodne zasady:4. Jawności postępowania dla jego stron(129op) 5. Budzenia zaufania do organów podatkowych(121op) 6. Dwuinstancyjności postępowania(127op) 7. Trwałości ostatecznych decyzji podatkowych(128op)
20. ZASADY KULTURY ADMINISTROWANIA I TECHNICZNO PROCESOWE Zasady kultury administrowania 8. Zas. Przekonywania(12op) 9. Udzielania niezbędnej inf. prawnej w przedmiocie spr. Podatkowej(121op) B. Zasady techniczno - procesowe 10. Zas. szybkości i prostoty postępowania125&1i2op) 11. Pisemności126op). Tak więc w zasadach ogolnych postępowania podatkowego NIE uwzględniono: - zasady uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu obywateli, - zasady sądowej kontroli, - zasady wpływu wychowawczego na obywateli zasady ugodowego załatwiania spraw.
21. ZASADY PODTĘPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO
Zasady postępowania sądowoadministracyjnego wywodzi się z ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Można wyróżnić następujące zasady:równości stron i uczestników postępowania, dyspozycyjności(rozporządzalności), kontradyktoryjności (sporności), koncentracji(skupienia), materiału procesowego, kierownictwa sędziowskiego swobodnej oceny dowodów, bezpośredniości, ustności ,umiarkowanego formalizmu procesowego ,prawdy materialnej, ,Zasada zwrotów kosztu postepowania
22. Kodyfikacja postępowania administracyjnego w Polsce. Do I wojny światowej i kilka lat po niej obowiązywały ustawy zaborców, które dotyczyły niewielkich części postępowania administracyjnego. Pierwsza kodyfikacja to 1928 rok i trzy rozporządzenia:o postępowaniu administracyjnym /obowiązywał do 1960 roku/,o postępowaniu przymusowym w administracji /obowiązywał w części do 1947 i 1966/,o postępowaniu karnoadministracyjnym /do 1952/ Rozporządzenie o postępowaniu administracyjnym nie było tak znane jak teraz kpa, po II wojnie pojawiło się wiele sprzecznych z nim aktów. Dlatego też w 1958 rusza komisja kodyfikacyjna. W 1960 ogłoszony zostaje nowy kodeks /wszedł w życie 1961/. W 1977 pojawiają się potrzeby nowelizacji , do której dochodzi w 1980 /łącznie z powołaniem NSA/. 1990 to kolejne nowelizacje: wchodzi samorząd terytorialny, rozszerzono możliwość zaskarżania do NSA. 1998 nowelizacje w związku z reformą administracji publicznej, 1995 ustawa o zakresie kompetencji NSA. Postępowanie egzekucyjne skodyfikowano w 1966 /ustawa weszła w życie 1967/, kilkakrotnie nowelizowana m.in.: 1990, 1998. W sprawach karno-administracyjnych orzekają kolegia: 1951 pierwsza ustawa, 1971 nowa kodyfikacja zmieniona ustawą z 1990.
23..POSTĘPOWANIE OGÓLNE
Rozróżniamy 4 przesłanki pozytywne stosowania przepisów, które muszą wystąpić łącznie:
- postępowanie w sprawie będzie prowadzić organ administracji publicznej,- sprawa pozostaje we właściwości tego organu (rzeczowej, miejscowej, instancyjnej),- sprawa ma charakter indywidualny,- przepisy dają podstawę do rozstrzygnięcia sprawy przez wydanie decyzji administracyjnej.
24. Przesłanki negatywne wyłączają spod mocy obowiązującej k.p.a.:- sprawy karne skarbowe,- sprawy podatkowe,- sprawy będące we właściwościach polskich przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych działających na terenie obcego państwa,- sprawy nadrzędności i podległości organizacyjnej i służbowej
25. Sprawy sporów o właściwość.K.p.a. nie zawiera przepisów procesowych dotyczących czynności podejmowanych przy rozpatrywaniu tych sporów, a jedynie wskazuje właściwe do tego organy.O właściwości organu decyduje więc sąd administracyjny a rozstrzygnięcie sporu ma nastąpić w postępowaniu sądowoadministracyjnym.
26. Postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń. Jest to postępowanie uproszczone, gdyż zaświadczenie potwierdza jedynie już zaistniałe fakty lub prawa. Czynności mogą ograniczyć się do sprawdzenia ewidencji, rejestrów czy innych dokumentów.W postępowaniu takim może wziąć udział każda osoba, której potrzebne jest zaświadczenie.W tym postępowaniu nie występują strony ani nie są wydawane decyzje administracyjne.
27. Postępowanie w sprawach skarg, wniosków i petycji.Są to także postępowania uproszczone, nie występują strony i nie wydaje się decyzji administracyjnych.Stosuje się je przed wszystkimi organami państwowymi, organami państwowych jednostek organizacyjnych, organami samorządu każdego rodzaju.W każdym przypadku, kiedy zostanie wniesiona skarga, lub złożony wniosek a więc, kiedy ktokolwiek wyrazi swoje niezadowolenie lub złoży propozycję ulepszenia działalności.
28. ZAKRES MOCY OBOWIĄZUJĄCEJ PRZEPISÓW POSTĘPOWANIA PODATKOWEGO
Znaczna część przepisów postępowania podatkowego zawarta jest w Ordynacji podatkowej.
Przepisy tej ustawy rozciągają się także na: - postępowanie przed organami kontroli skarbowej,- postępowanie w sprawach celnych.Są to postępowania administracyjne szczególne, czyli wyróżniające się wąskim kręgiem podmiotowym i przedmiotowym stosowania. Obowiązuje przed dokładnie wskazanymi organami administracyjnymi oraz tylko w sprawach określonego rodzaju.
29. ZAKRES MOCY OBOWIĄZUJĄCEJ PRZEPISÓW O POSTĘPOWANIU EGZEKUCYJNYM W ADMINISTRACJI
Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji określa przedmiot regulacji prawnej, który obejmuje postępowanie organów egzekucyjnych i środki przymusu zapewniające wykonanie obowiązków.Ustawę stosują organy egzekucyjne (podmioty post. egz.).
30. POJĘCIE POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO
Przez pojęcie postępowania administracyjnego rozumiemy regulowany przez prawo procesowe ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy administracji publicznej i inne podmioty postępowania w celu rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej w formie decyzji administracyjnej, jak i ciąg czynności podjętych w celu weryfikacji decyzji administracyjnych.
31. POJĘCIE POSTEPOWANIA SĄDOWOADMINISTRACYJNEGO
Przez pojęcie postępowania sądowoadministracyjnego będziemy rozumieli regulowany przez prawo procesowe ciąg czynności procesowych sądu administracyjnego i innych podmiotów tego postępowania , podjętych w celu rozstrzygnięcia sporu o zgodność z prawem działania bądź zaniechania działania przez organ wykonujący administracje publiczną.
32. RODZAJE, TRYBY I STADIA POSTĘPOWANIA ADM. I SĄDOWOADM.
A.Postępowanie administracyjne. Wyróżniamy 2 rodzaje postępowania administracyjnego:- ogólne (stosowane zazwyczaj, regulowane przepisami k.p.a.),- szczególne (do załatwiania określonych spraw, np. podatkowych). Zarówno w postępowaniu ogólnym, jak i w szczególnym rozróżniamy2 tryby postępowania: - postępowanie główne (toczące się przed organem I i II instancji),- postępowanie nadzwyczajne (weryfikujące decyzje wydane w post. głównym)
System nadzwyczajnych trybów postępowania składa się z trzech postępowań: Postępowanie w sprawie wznowienia postępowania (145 kpa),(gdy postępowanie w którym zapadła decyzja ostateczne było dotknięte kwalifikowaną wadą procesową.,Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji (156 kpa),(sprawdzające, czy decyzja nie jest dotknięta kwalifikowaną wadą materialnoprawną),Postępowanie mające na celu uchylenie, zmianę decyzji prawidłowej lub dotkniętej wadami niekwalifikowanymi.
W postępowaniu głównym i postępowaniach nadzwyczajnych wyróżniamy,3 stadia:,- Stadium wstępne (obejmujące czynności wszczęcia postępowania oraz czynności procesowe mające na celu zbadanie dopuszczalności wszczęcia postępowania),- Stadium postępowania wyjaśniającego (obejmujące ciąg czynności procesowych, których celem jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, dającego podstawę do zastosowania normy prawa materialnego),Stadium podjęcia decyzji(rozstrzygającej sprawę indywidualną konkretnej osoby, czyli sprawę będącą przedmiotem postępowania)B.Postępowanie sądowoadministracyjne W postępowaniu sądowoadministracyjnym wyróżniamy 3 rodzaje postępowania: - Ogólne(rozpoznaje się skargi na działanie lub bezczynność organów: skargi na decyzje, postanowienia, na inne akty, na czynności z zakresu administracji publicznej, na akty prawa miejscowego),- Odrębne (rozpoznaje się spory o właściwość między jednostkami samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, a także spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej),- Pomocnicze (w sprawie nałożenia grzywny, postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt i postępowanie s wprawie wyjaśnienia przepisów prawnych, których stosowanie powoduje rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych).
33. INSTYTUCJE PROCESOWE
Pojęcie instytucji używane jest w dwóch znaczeniach.Jedno, to określenie organów będących organizmami, których status i działania są regulowane prawem (np., parlament).Drugie - istotne w rozważaniach o postępowaniu administracyjnym, znaczenie określa zespół, wiązkę przepisów prawnych, jako mechanizm.
Definicja taka pozwala scalać treści prawne rozproszone pomiędzy różne przepisy nie tylko proceduralne, ale też materialne i ustrojowe. Tak rozumianą instytucją może być: - organ administracji w postępowaniu administracyjnym,- strona lub podmiot na prawach strony,- przedmiot postępowania
34. ORGAN PROWADZĄCY POSTĘPOWANIE
Zdolność prawna organów administracji publicznej. Jest to zespół przesłanek decydujących o zdolności do podejmowania czynności procesowych w postępowaniu administracyjnym.Zdolność prawną organów wyznaczają normy prawa procesowego (kpa i op).Na podstawie przepisów kpa i op wyróżniamy: - kompetencję ogólną,- kompetencję szczególną
35. Kompetencja ogólna organów: Dotyczy:- ministrów- centralne organy administracji rządowej- wojewodów- organy jednostek samorządu terytorialnego (stanowiące i wykonawcze) - innych powołanych z mocy prawa (Prezydent RP, Przewodniczący KRRiTV)
Kompetencja ogólna w postępowaniu podatkowym:Została przyznana w op:- naczelnikowi urzędu skarbowego,- naczelnikowi urzędu celnego,- wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), staroście, marszałkowi województwa,- dyrektorowi izby skarbowej / celnej (jeżeli są organami I instancji),- ministrowi wł. d/s. finansów publicznych w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, wznowienia postępowania, zmiany lub uchylenia decyzji lub stwierdzenia jej wygaśniecia z urzędu.Tak więc kompetencję ogólną mają zarówno organy monokratyczne jak i kolegialne.
36. Kompetencja szczególna organówKompetencję szczególną wyznaczają dwie instytucje:- właściwość- wyłączenia
Właściwość ustawowa:Zarówno kpa i op dzielą właściwość na:- rzeczową, - miejscową. - instancyjną (na podst. przepisów o weryfikacji decyzji)
37. Właściwość rzeczowa.Jest to zdolność prawna organu administracji publicznej do rozpoznania i załatwiania spraw danej kategorii.Zarówno kpa jak i op odsyłają do przepisów o zakresie działania organów administracji publicznej przy ustalaniu właściwości rzeczowej organu w sprawie.Zakres działania oznacza, jakie powinny realizować organy administracji publicznej na podstawie norm ustrojowych.Ustalenie W odpowiedzi właściwości rzeczowej jest złożone i nie może być realizowane tylko na podstawie norm prawa materialnego, ale istotne jest uwzględnienie zawartych porozumień, związków i uchwał prowadzących do zmiany właściwości rzeczowej.W sprawach, w których właściwość organu nie wynika w sposób oczywisty z przepisów, obowiązany jest on w decyzji przedstawić szczegółowe ustalenia wskazujące na jego właściwość w sprawie.
38. Właściwość miejscowa.Jest to zdolność prawna organu administracji publicznej do rozpoznania i załatwiania spraw danej kategorii na obszarze określonej jednostki podziału terytorialnego kraju.Zasady ustalania właściwości miejscowej reguluje art. 21 k.p.a.Zgodnie z tym przepisem obowiązują następujące zasady ustalania właściwości miejscowej: 1. We wszystkich sprawach (z wyjątkiem spraw dot. nieruchomości, oraz prowadzenia zakładu pracy)* właściwość miejscową ustala się według miejsca zamieszkania (siedziby)* w razie braku, według miejsca pobytu strony / jednej ze stron* w razie braku, według ostatniego miejsca zamieszkania lub pobytu (siedziby) w kraju.2. W sprawach dot. nieruchomości i zakładu pracy* według miejsca położenia tej nieruchomościJeżeli nieruchomość znajduje się na terenie dwóch lub więcej organów, organem właściwym będzie ten, na którego obszarze znajduje się większa część nieruchomości.* w sprawie zakładu pracy według miejsca, gdzie on był, jest albo będzie prowadzony. Gdy nie można ustalić właściwości według powyższych przesłanekWłaściwość ustala się według miejsca zdarzenia dającego podstawę do wszczęcia postępowania. Gdy również takiego miejsca nie można ustalić - właściwy będzie organ, który jest właściwy dla obszaru dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy.
39. Właściwość miejscowa w postępowaniu podatkowym.
Jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo siedziby: podatnika, płatnika, inkasenta.
Jeżeli w trakcie roku podatkowego (lub in. okr. Rozliczeniowego) zajdą okoliczności powodujące zmianę właściwości miejscowej organu podatkowego, właściwym pozostaje ten organ, który był właściwy w pierwszym dniu okresu rozliczeniowego.
Organy właściwe w dniu wszczęcia postępowania podatkowego lub kontroli pozostają właściwe w sprawie, chociażby zaszły okoliczności powodujące zmianę właściwości miejscowej.
40. Właściwość instancyjna
Jest to zdolność prawna organu administracji publicznej do przeprowadzenia weryfikacji decyzji w drodze postępowania administracyjnego. Zasady określania właściwości instancyjnej zawiera kpa, jednakże z zastrzeżeniem, że pierwszeństwo mają przepisy szczególne odrębnych ustaw. Właściwość instancyjna jest przyznana organom wyższego stopnia. Są nimi w rozumieniu kpa:- w stosunku do organów samorządu terytorialnego - samorządowe kolegia odwoławcze,- w stosunku do wojewodów - właściwi w sprawie ministrowie,- w stosunku do in. organów adm. publ. - odpowiednie org. nadrzędne lub wł. ministrowie, a w razie ich braku - organy państwowe spr. nadzór nad ich działalnością,- w stosunku do organizacji społecznych - organy nadrzędne lub państwowe organy nadzoru.
41. Właściwość instancyjna w postępowaniu podatkowym:- w stosunku do naczelnika u.s. - dyrektor izby skarbowej,- w stosunku do naczelnika u. celnego - dyrektor izby celnej,- w stosunku do wójta, starosty, marszałka woj. - samorządowe kolegia odwoławcze
Organy administracji publicznej obowiązane są z urzędu przestrzegać swojej właściwości. Expressis verbis wprowadza ten obowiązek art. 18 k.p.a. i art. 15 o.p. odnośnie do właściwości miejscowej i rzeczowej, ale rozciągać go należy również na właściwość instancyjną.
42. Właściwość delegacyjna
Kpa dopuszcza możliwość przekazania sprawy albo czynności procesowej jednemu organowi przez inny organ.Taka sytuacja może zajść np. w przypadku wyłączenia organu.
W razie wyłączenia właściwy staje się organ wyższego stopnia, może on jednak wyznaczyć podległy mu organ jako właściwy.W postępowaniu podatkowym, jeżeli wyłączeniu podlega naczelnik urzędu skarbowego, właściwy organ wyznacza dyrektor izby skarbowej.W razie wyłączenia dyrektora izby skarbowej - naczelnika właściwego urzędu skarbowego wyznaczy minister wł. ds. finansów publicznych.Gdy wyłączeniu podlega wójt, starosta, marszałek województwa, właściwy organ wyznacza samorządowe kolegium odwoławcze.Przekazanie innemu organowi niektórych czynności procesowych w sprawie nazywane jest instytucją pomocy prawnej.Organ administracji publicznej, jeżeli chodzi o czynności, które nie muszą być dokonane osobiście przed tym organem, może zwrócić się do innego organu administracji rządowej lub samorządu terytorialnego o odebranie wyjaśnień, zeznań, albo dokonanie innej czynności z udziałem osoby zamieszkującej na obszarze właściwości tych organów.W postępowaniu podatkowym również stosuje się instytucję pomocy prawnej, w sytuacji, gdy postępowanie prowadzone jest przez organ podatkowy, którego siedziba znajduje się poza województwem, w którym zamieszkuje lub przebywa osoba obowiązana do osobistego stawiennictwa.W toku postępowania odwoławczego, organ rozpatrujący odwołanie może przekazać organowi I instancji czynności procesowe polegające na przeprowadzaniu uzupełniającego postępowania dowodowego w sprawie.
43. Rozstrzyganie sporów o właściwość.
Sporem o właściwość jest taka sytuacja, gdzie w postępowaniu o rozpatrzenie i rozstrzygnięcie tej samej sprawy biorą udział co najmniej 2 organy.A więc jest to sytuacja, w której chodzi o rozstrzygnięcie sprawy między tymi samymi stronami, dotyczącej tego samego przedmiotu, przy zastosowaniu tej samej podstawy prawnej.Podstawową przyczyną sporów o właściwość jest niedoskonałość przepisów prowadząca do błędnej ich wykładni.Wyodrębniamy:- spory pozytywne (za właściwe uważają się co najmniej 2 organy)
- spory negatywne (żaden organ nie uważa się za właściwy),Instytucja sporu spełnia rolę gwarancyjną wobec stron, zapewniając, że w sprawie nie zostaną wydane dwa różne rozstrzygnięcia, lub też że sprawa pozostanie nie rozstrzygnięta.Można też wyróżnić 2 rodzaje sporów ze względu na rodzaj organów pozostających w sporze:- spory wewnętrzne (pomiędzy jednostkami administracji publicznej),- spory zewnętrzne (pom. organami samorządu teryt. a innymi org. administracji publ. orazpomiędzy organami administracji publ a sądami powszechnymi.)
44. ROZSTRZYGANIE SPORÓW O WŁAŚCIWOŚĆ
Art. 22§1 k.p.a. reguluje właściwość organów do rozstrzygania sporów wewnętrznych:
- organami właściwymi do rozstrzygnięcia sporu są najbliższe wspólne dla organów pozostających w sporze, chyba, że brak takiego organu.
45. Spory między organami jednostek samorządu terytorialnego:a. między organami jst - wspólny dla nich organ wyższego stopnia a w razie braku - sąd administracyjny.b. między kierownikami służb, inspekcji i straży administracji zespolonej tego samego powiatu, działającymi w imieniu własnym lub starosty - starosta.c. między organami jst w różnych województwach - minister wł. ds. administracji publ.
46. Spory między organami administracji rządowej a. między organami rządowej administracji zespolonej w jednym województwie - wojewoda b. między wojewodami oraz org. adm. zespolonej w różnych województwach - minister wł. ds. administracji publicznej. c. między wojewodą a organami administracji zespolonej - minister właściwy ds. administracji publ. po porozumieniu z organem sprawującym nadzór nad organem pozostającym w sporze z wojewodą. d. między organami administracji niezespolonej - wspólny dla nich organ wyższego stopnia a w razie braku takiego organu, minister właściwy ds. administracji publicznej.e. między terenowymi organami administracji rządowej a ministrem - Prezes Rady Ministrów.Spory między innymi organami państwowymi oraz innymi podmiotami rozstrzyga wspólny dla nich organ wyższego stopnia a w razie braku takiego organu - minister właściwy do spraw administracji publicznej.
47. W postępowaniu podatkowym. Spory rozstrzyga:między naczelnikami urzędów skarbowych w jednym województwie - dyrektor is,między naczelnikami us w różnych województwach i między dyrektorami is - minister wł. ds. finansów publicznych.,Między naczelnikami u. celnych w jednym województwie - dyrektor ic,Między naczelnikami uc w różnych województwach i między dyrektorami ic - minister wł. ds. finansów publicznych.,Między wójtem, starostą, marszałkiem województwa a naczelnikiem us lub uc - sąd administracyjny. Między wójtami i starostami - wspólne dla nich sko a w razie braku - sąd administracyjny..Między marszałkami województw - sąd administracyjny.,W kpa i op nie uregulowano ani kwestii wszczęcia procesu w sprawie rozstrzygnięcia sporu, toku postępowania, ani form prawnych i skutków rozstrzygnięcia sporu. Są to czynności wewnętrzne pozostające poza kontrolą stron.Do czasu rozstrzygnięcia sporu o właściwość, organ administracji publicznej, na którego obszarze działania wynikła sprawa podejmuje tylko czynności nie cierpiące zwłoki. (rozpoznanie sprawy, czynności dowodowe).
48. Rozstrzyganie zewnętrznych sporów o właściwość
49. Spory zewnętrzne, to spory pomiędzy organami, które należą do różnych elementów budowy systemu ustrojowego administracji publicznej.A zatem są to spory między organami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej.Ten rodzaj sporów, ustawa Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi określa mianem sporów kompetencyjnych.Drugim rodzajem sporów są spory między organami administracji publicznej a sądami powszechnymi.
50. .Spory między organami samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej.
Właściwy do rozstrzygnięcia takiego sporu jest sąd administracyjny, konkretnie Naczelny Sąd Administracyjny. Z wnioskiem do NSA o rozstrzygnięcie sporu mogą wystąpić:- strona,- organ jst lub inny organ pozostający w sporze,- minister właściwy do spraw administracji publicznej,- minister właściwy do spraw sprawiedliwości, Prokurator Generalny,- Rzecznik Praw Obywatelskich. Sąd rozstrzyga spory na wniosek, postanowieniem, przez wskazanie organu właściwego do rozpoznania sprawy.Jeśli postępowanie nie zostało wszczęte - organ wskazany jest obowiązany wszcząć postępowanie, jeśli zaś organ nie wskazany wszczął już postępowanie, wydaje on decyzję o umorzeniu postępowania.Jeżeli organ nie wskazany wydał już decyzję, to decyzja taka podlega wyeliminowaniu z obrotu prawnego w trybie stosowanym w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.
51. Spory między organami administracji publ. a sądami powszechnymi.Zarówno w zakresie właściwości administracji publicznej, jak i w zakresie właściwości sądów powszechnych, wspólnym elementem jest rozstrzyganie spraw materialno - prawnych.Spory dawniej (w II RP) regulował Trybunał Kompetencyjny. Później do 1 stycznia 2004 przy SN działało Kolegium Kompetencyjne, jednakże przestało ono funkcjonować wraz z utratą obowiązywania z tym dniem działu V k.p.a.Obecnie obowiązuje na podstawie art. 66§3 k.p.a. i art. 171§3,4 o.p. zasada wedle której:- organ administracji publicznej, jeżeli jako pierwszy uznał się na niewłaściwy w sprawie, przesądza o właściwości sądu powszechnego. sąd administracyjny, jeżeli jaki pierwszy uznał się za niewłaściwy w sprawie, przesądza o właściwości organu administracji publicznej.
52. WYŁĄCZENIE w postępowaniu- jest to druga cecha charakterystyczna dla kompetencji szczególnej. KPA rozróżnia wyłączenie pracownika i wyłączenie organu.Wyłączenie pracownika- wynika z 2 zasad: Zasada prawdy obiektywnej (bezstronna prawda obiektywna) Zasada praworządności.Wyłączenie pracownika może nastąpić:Z mocy ustawy, przyczynami są tutaj bliskość wobec strony - małżonek, krewny, opiekun, kuratela lub zaangażowanie w sprawę - strona, świadek, biegły, bierze udział w niższej instancji w wydawaniu zaskarżonej decyzji, wszczęto przeciwko niemu dochodzenie służbowe, jedną ze stron jest osoba nadrzędna służbowo nad pracownikiem, jest przedstawicielem jednej ze stron).
53. Wyłączenie fakultatywne (tj. można wyłączyć, ale nie trzeba):
Na żądanie pracownika; Na żądanie strony; Przełożony sam z urzędu i z własnej inicjatywy; Jeżeli zostanie uprawdopodobnione istnienie innych okoliczności niż wymienione w art. 24 KPA, które powodują wątpliwości do bezstronności pracownika Uprawdopodobnienie ma węższy zakres niż udowodnienie. Naruszenie zasad wyłączenia pracownika skutkuje wznowieniem postępowania Naruszenie zasad wyłączenia pracownika skutkuje wznowieniem postępowania.
Podobną konstrukcję wyłączenia pracownika zawiera ordynacja podatkowa
Instytucja wyłączenia pracownika nie prowadzi do utraty zdolności prawnej organu administracyjnego, bo w przypadku wyłączenia pracownika, bezpośredni przełożony wyznaczy do prowadzenia sprawy innego pracownika. Ale w przypadku wyłączenia pracowników organ stał się niezdolny do prowadzenia sprawy, traci on zdolność prawną. Np. wyłączenie wójta, burmistrz lub prezydenta.
54. Wyłączenie organu administracyjnego- organ traci zdolność do załatwienia sprawy. Dotyczy to wyłączenia całej instytucji w sprawach majątkowych( tj. przynoszących korzyść)
55. Przyczyna przedmiotowa- rodzaj sprawy oraz osobiste zaangażowanie w sprawę. Sprawa dotyczy kierownika organu lub osób związanych z tym kierownikiem stosunkiem małżeństwa, pokrewieństwem, itp.- art.24§1 pkt.2,3 lub też sprawa dotyczy osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia lub osób pozostających z nim w stosunkach małżeńskich, pokrewnych, z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli
56. Przyczyna podmiotowa, tj. - kierownik lub osoba zajmująca stanowisko kierownicze (tj. kierownik organu wyższego stopnia oraz osoby zajmujące w organie wyższego stopnia stanowiska kierownicze), która wywołuje uprawdopodobnione podejrzenie o możliwości wpływania na bieg spraw załatwianych przez organ niższego stopnia. W przypadku zaistnienia okoliczności powodujących wyłączenie organu, sprawę przejmuje do załatwienia organ wyższego stopnia nad organem, w którym osoba zajmuje stanowisko kierownicze; w przypadku, gdy osoba ta jest ministrem lub prezesem SKO, to właściwy organ wyższego stopnia wyznacza Prezes RM. Organ wyższego stopnia do załatwienia sprawy może wyznaczyć podległy sobie organ. Sprawa jest rozstrzyganej w tej samej instancji, w której rozstrzygał organ wyłączony. Jest tzw. dewolucja kompetencji, która jest obligatoryjna i z mocy prawa (art. 26§2 pkt.2 KPA). Ordynacja podatkowa nie wyznacza dewolucji kompetencji, bo w przypadku wyłączenia urzędu skarbowego, sprawę załatwia urząd skarbowy wyznaczony przez izbę skarbową (naczelnik urzędu lub jego zastępcy) lub Minister Finansów (dyrektor izby skarbowej lub jego zastępcy, małżonek, rodzeństwo, wstępni, zstępni, osoby związane przysposobieniem, opieką lub kuratelą w stos do dyrektora urzędu skarbowego lub izby skarbowej albo ich zastępców).
57. Wyłączenie członka organu kolegialnego - następuje z tych samych przyczyn, co wyłączenie pracownika. Wyłączenie następuje z mocy prawa. Wyłączenie członka organu kolegialnego może spowodować brak quorum do podjęcia uchwały, dlatego w tym przypadku stosuje się tutaj przepisy o wyłączeniu organu art. 26§2 KPA.
58. STRONA POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO
Strona- wg art. 28 Kpa to każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo, kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.Organ administracji nie może prowadzić postępowania bez strony, czyli bez indywidualnie określonego podmiotu. Strona jest adresatem decyzji administracyjnej.
Koncepcje legitymacji procesowej strony postępowania, tj., kto i kiedy może stać się stroną postępowania?:
59. Koncepcja subiektywna - oparta jest na prawie procesowym, polega na przyjęciu założenia, że każdy ma prawo do złożenia podania do organu i wraz z tym momentem staje się stroną postępowania. Organ wszczyna postępowanie, a w trakcie jego trwania sprawdza, czy ta strona miała interes prawny, czy może być stroną? Jeżeli nie ma interesu prawnego, organ umarza postępowanie.
60. Koncepcja obiektywna - oparta jest na prawie materialnym. Zgodnie z teorią organ przed wszczęciem postępowania sprawdza czy dana osoba ma interes prawny. Jeżeli osoba posiada interes prawny, to organ wszczyna postępowanie, a jeżeli nie ma interesu prawnego to postępowanie w ogóle nie zostaje wszczęte. Przedstawicielem tej koncepcji był Zimmerman.
61. Koncepcja mieszana (wg Barbary Adamiak)- koncepcja ta obejmuje: I część- wszczęcie postępowania z urzędu (obiektywna)II część- wszczęcie postępowania na wniosek (subiektywna);I część- sprawdzenie, kto ma interes prawny?II część- każdy ma prawo do procesu.
62. Interes prawny- to interes, który wynika z przepisów prawa materialnego. Mieć interes prawny to znaleźć przepis prawa, który pozwala nam ubiegać się o jakieś uprawnienia i obowiązek nakładany w formie decyzji. Musi być osobisty, indywidualny, własny, konkretny, aktualny i nie ewentualny.
Przesłanki art. 28 Kpa:
63. WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA Z URZĘDU
Prawo materialne ustanawia organ właściwy w sprawie, przy czym musi to być właściwość miejscowa i rzeczowa;Sprawa może być tylko załatwiona w drodze decyzji;Istnieją podmioty, które w ocenie organu administracyjnego mają interes prawny lub obowiązek, którego będzie dotyczyć postępowanie w sprawie indywidualnej;
64. Wszczęcie postępowania na wniosek:Istnieje podmiot uznający się za legitymowany do występowania w postępowaniu administracyjnym przed organem administracyjnym; Jest to podmiot mający interes prawny lub obowiązek, o którym można rozstrzygnąć decyzją; Podmiot ten dokonuje czynności procesowej przez wniesienie żądania wszczęcia postępowania w jego indywidualnej sprawie. Jeżeli prawo materialne daje organowi umocowanie do wszczęcia postępowania na podstawie przepisów powszechnie obowiązujących, to prawo procesowe daje stronie legitymację do żądania wszczęcia postępowania lub do udziału w postępowaniu jako strony, ze względu na interes prawny lub obowiązek. Brak interesu prawnego lub obowiązku jest podstawa do wydania decyzji odmownej.
65. Strona w ordynacji podatkowej:
Stroną jest każdy, kto żąda czynności organu podatkowego (wszczęcie postępowania na wniosek) oraz ten, do kogo czynność organu podatkowego się odnosi (wszczęcie z urzędu) lub też ten, czyjego interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy pośrednio (wszczęcie z urzędu).
66. Stroną w postępowaniu podatkowym jest:
Podatnik- osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy przepisów podatkowych obowiązkowi podatkowemu
Płatnik- osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu
67. Inkasent- osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej obowiązana do pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Osoby trzecie, tj. rozwiedziony małżonek podatnika (odpowiada solidarnie z małżonkiem za zobowiązania podatkowe, które powstały w czasie trwania małżeństwa), członek rodziny podatnika (odpowiada solidarnie z podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości wynikające z tej działalności), nabywca przedsiębiorstwa (odpowiada solidarnie z podatnikiem za zaległości dotyczące przedsiębiorstwa), dzierżawca nieruchomości (odpowiada solidarnie z podatnikiem za zaległości powstałe podczas dzierżawy), spółki jawne i komandytowe, członkowie zarządu spółki Z O.O. i S.A., osoba prawna powstała w wyniku podziału innej osoby prawnej, osoba, której inna osoba posługuje się jej imieniem nazwiskiem, nazwą, firmą za jej zgodą.
Przepisy dotyczące strony w postępowaniu podatkowym wskazują na ograniczony zakres podmiotowy pojęcia strony, ponieważ jest ono ściśle związane ze stosowaniem prawa podatkowego i przepisów podatkowych. W sprawach indywidualnie wykraczających poza zakres, a znajdujących się we właściwości organów stosuje się przepisy karno- skarbowe,
68. Zdolność administracyjno-prawna: to prawna możliwość występowania jako strona w postępowaniu. Art. 29 Kpa stanowi, że stroną może być każdy podmiot posiadający zdolność prawną. Zdolność prawna jest oceniana wg przepisów prawa administracyjnego, a w przypadku braku regulacji w przepisach prawa administracyjnego, zdolność według przepisów prawa cywilnego. stroną mogą być:Osoba fizyczna (od urodzenia do śmierci wg Kc); Osoba prawna (od chwili wpisu do właściwego rejestru do momentu ustania ich bytu prawnego); Jednostka organizacyjna państwowa, samorządowa, społeczna (bez względu na to czy posiada zdolność prawną czy jest tylko wyodrębniona organizacyjnie); Organ administracji rządowej Gmina, powiat, województwo (przy rozdzieleniu sytuacji, w których sprawują one orzecznictwo administracyjne oraz tych sytuacji, w których są stronami postępowania administracyjnego, które prowadzi inny podmiot administracyjny).
69. Zdolność do czynności prawnych- daje stronie zdolność procesową, czyli możliwość samodzielnego i skutecznego działania w postępowaniu. Według Kc pełną zdolność do czynności prawnych ma osoba pełnoletnia (w ustawie o obywatelstwie polskim zdolność ma osoba, która ukończyła 16 lat), zdolność ograniczoną- małoletni powyżej 13 lat, osoba tymczasowo ubezwłasnowolniona, lub osoba, dla której ustanowiono doradcę tymczasowego (na podstawie, Kpc.). Pozbawionym zdolności do czynności prawnych jest małoletni poniżej 13 lat lub osoba ubezwłasnowolniona całkowicie. Osoby te działają przez swoich ustawowych przedstawicieli
70. Umocowanie przedstawiciela może być dwojakie:Z mocy ustawy- przedstawicielami są tutaj rodzice dla dziecka poniżej 13 lat;Z mocy orzeczenia sądowego- np. osoba chora psychicznie została pozbawiona zdolności do czynności prawnych i orzeczeniem sądowym przyznano jej przedstawiciela ustawowego. Tego typu przedstawicielstwo spełniają też opiekunowie dziecka poniżej 13 lat.Organ w fazie wszczęcia postępowania powinien sprawdzić, czy dana osoba ma zdolność do czynności prawnych. W przypadku braku następuje zawieszenie postępowania i wystąpienie do sądu o wyznaczenie przedstawiciela ustawowego dla strony.Osoby prawne mają pełną zdolność do czynności prawnych, ale działają przez swoich przedstawicieli (organy) statutowych lub ustawowych (art. 30§3 Kpa.).
71. Następstwo procesowe- to sytuacja, która wynika z powodu śmierci strony lub zbycia rzeczy lub praw, których postępowanie dotyczy. W przypadku zaistnienia takiej sytuacji, w miejsce strony w postępowaniu wchodzą jej następcy prawni.
Spadki nie objęte- W tym przypadku jako strony działają tutaj osoby sprawujące zarząd nad majątkiem masy spadkowej, a w przypadku ich braku sąd na wniosek organu administracji publicznej wyznacza kuratora. Ordynacja podatkowa nie reguluje spraw spadków nie objętych. Normuje natomiast następstwo prawne przy przekształceniu lub połączeniu osób prawnych, komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.
72. Strona nieobecna w sprawie- przypadek taki reguluje art. 34 Kpa Strona nieobecna w sprawie to osoba przebywająca poza miejscem zamieszkania (np. nieobecność w kraju). Jeżeli taka osoba nie ustanowiła pełnomocnika, to zgodnie z art. 34§1 organ administracyjny występuje do sądu o ustanowienie kuratora. Przy sprawach nie cierpiących zwłoki organ administracyjny sam może wyznaczyć tymczasowo przedstawiciela dla osoby nieobecnej, który będzie działał za stronę do momentu wyznaczenia przez sąd kuratora. Art. 34 Kpa reguluje następstwo obowiązku czuwania nad tym, żeby strona była w postępowaniu należycie reprezentowana.
73. Pełnomocnictwo procesowe strony - (inaczej zastępstwo procesowe strony) to jednostronna czynność prawna, jaką jest oświadczenie woli mocodawcy złożone w dowolnej formie. Pełnomocnictwo procesowe uregulowane jest w art. 32 i 33 Kpa. W stosunku do postępowania cywilnego jest odformalizowane, tj. granice umocowania pełnomocnika do działania za stronę są wyznaczone zakresem czynności procesowych, które strona musi dopełnić osobiście. Strona może działać przez pełnomocnika, z wyjątkiem dwóch sytuacji: Gdy przepis prawa wymaga jej osobistego stawienia się; Gdy charakter czynności lub stan faktyczny wymaga osobistego stawienia się strony. Np. badanie zdrowia, komisja wojskowa. Zakres pełnomocnictwa zależy od strony. Pełnomocnictwo może być udzielone, co do całości postępowania lub tylko, co do czynności procesowej stron. Forma pełnomocnictwaPisemna- w aktach sprawy powinien znajdować się oryginał pełnomocnictwa lub odpis poświadczony urzędowo, przy czym radca prawny, adwokat i doradca podatkowy są zwolnieni z obowiązku urzędowego poświadczenia (mogą go sami poświadczyć).Ustna do protokołu.Domniemanie pełnomocnictwa- (tylko kpa): Polega na tym, że organ nie mając pełnomocnictwa na piśmie dla danej osoby dopuszcza do udziału w niektórych czynnościach. Domniemywa się, że ta osoba nie mając pełnomocnictwa działa dla dobra strony. Uzyskanie domniemania wymaga spełnienia 3 warunków:Można dokonać czynności, które stanowią sprawy mniejszej wagi, tj. przeglądanie akt sprawy Jeżeli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony Organ nie ma wątpliwości, co do istnienia i zakresu pełnomocnictwa . O domniemaniu pełnomocnictwa zawsze decyduje organ i nie występuje tutaj żaden środek zaskarżenia. Pominięcie przez organ pełnomocnika w postępowaniu jest równoznaczne z pominięciem strony, ponieważ pełnomocnik ma takie same prawa jak strona. Wymienienie pełnomocnika w treści decyzji jest wada materialno-prawną i skutkuje nieważnością decyzji.Pełnomocnikiem może być osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Nie może być pełnomocnikiem osoba prawna.
74. Podmioty na prawach strony i uczestnicy postępowania administracyjnego.
Są to podmioty, które mają prawa procesowe tak jak strona, ale nie mają w postępowaniu interesu. Należą do nich Prokurator, organizacja społeczna, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz inne podmioty. Przysługują im prawa wynikające z kpa oraz ustaw szczególnych (np. ustawa o ochronie środowiska- Inspekcja Ochrony Środowiska może żądać wszczęcia postępowania).
75. Organizacja społeczna (np. izba lekarska, rada adwokacka).Jest to organizacja zawodowa, samorządowa, spółdzielcza i inne organizacje, która chroni interesów publicznych. Organizacja społeczna nabywa prawa procesowe po spełnieniu 2 przesłanek: Jest to uzasadnione celami statutowymi organizacji, sprawa będąca przedmiotem postępowania mieści się w celach określonych w statucie organizacji; Zachodzi potrzeba ochrony interesu społecznego, okoliczność ta zaistnieje wtedy, gdy skutki decyzji wpływać będą na sytuację prawną strony i innych podmiotów, na otoczenie. Organizacja społeczna występując o przyznanie jej praw procesowych w postępowaniu, musi udowodnić, że spełniła obie przesłanki. Ocena czy zostało to dokonane należy do NSA i sądu orzekającego w sprawie. Do praw procesowych organizacji należą: Żądanie wszczęcia postępowania w sprawie indywidualnej; Dopuszczenia jej do toczącego się już postępowania.Ponadto organizacja społeczna:Może żądać wszczęcia postępowania wtedy, gdy przepisy prawa materialnego dopuszczają wszczęcie postępowania z urzędu. Może żądać dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu już się toczącym, zarówno na wniosek strony i z urzędu. Dopuszczenie strony do udziału w postępowaniu oraz wszczęcie postępowania następuje w formie postanowienia. W Kpa przyjęto rozwiązanie, uzależniające uczestnictwo organizacji społecznej od zgody organu administracyjnego. Organ administracyjny po rozpoznaniu żądania dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu na prawach strony wydaje postanowienie o dopuszczeniu jej do postępowania lub odmawia dopuszczenia, przy czym musi dokonać uzasadnienia faktycznego i prawnego w przypadku odmownego postanowienia. Na postanowienie odmowne organizacji społecznej przysługuje zażalenie, a następnie skarga do NSA.Organizacja społeczna dopuszczona do postępowania ma prawa strony, zgodnie z art. 31§3. W przypadku, gdy organ uzna, że organizacja może być zainteresowana udziałem w postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe lub, gdy leży to w interesie społecznym, to ma obowiązek powiadomienia organizacji o wszczęciu postępowania.Organizacja, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony ma uprawnienie do przedstawienia za zgodą organu administracyjnego swojego poglądu w sprawie, wyrażonego w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego. Organizacja społeczna nie ma tutaj praw procesowych strony.
Ordynacja podatkowa nie reguluje udziału w postępowaniu podatkowym organizacji społecznej. Zastosowanie tutaj mają przepisy Kpa
76. Prokurator (chroni praworządność).Zgodnie z ustawą prokuraturę stanowią:Prokurator Generalny; Podlegli mu prokuratorzy powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych; Prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej- Komisja Ścigania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu. Prokurator Generalny jest naczelnym organem prokuratury, jego funkcję sprawuje minister sprawiedliwości. Prokuratorami powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury są prokuratorzy Prokuratury Krajowej, prokuratur apelacyjnych, okręgowych i rejonowych. Sytuację prawną prokuratora w postępowaniu reguluje kpa, który przyznaje prokuratorowi następujące prawa procesowe: Prawo żądania wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem. Jeżeli w danej sprawie administracyjnej nie toczyło i nie toczy się postępowanie, prokurator ma prawo zwrócić się do właściwego organu administracyjnego z żądaniem wszczęcia postępowania. Przesłanką jest tutaj usunięcie stanu niezgodnego z prawem.Jeżeli postępowanie zostało zakończone, to prokuratorowi przysługują 2 środki zaskarżenia: sprzeciw w drodze administracyjnej, który może spowodować wszczęcie postępowania w jednym z trybów nadzwyczajnych (tj. wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji, uchylenie lub zmianę decyzji) oraz skarga do NSA. Nie może jednak użyć obydwu środków zaskarżenia. Sprzeciw powinien być załatwiony w terminie 30 dni (od daty złożenia go przez prokuratora) i generalnie nie wstrzymuje z mocy prawa wykonania decyzji.Prokurator, który bierze udział w postępowaniu głównym lub w trybach nadzwyczajnych przysługują prawa procesowe strony. W postępowaniu podatkowym prokurator bierze udział na zasadach określonych w Kpa.
77. Rzecznik Praw Obywatelskich (chroni prawa i wolności obywateli).
Jest trzecim podmiotem, który może brać udział w postępowaniu na prawach strony. Zakres jego praw procesowych został odesłany do praw procesowych prokuratora. RPO posiada następujące prawa procesowe:Żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego. Z tym żądaniem RPO występuje wtedy, gdy zachodzi konieczność ochrony praw i wolności człowieka i obywatela.Uczestniczenia w postępowaniu administracyjnym na prawach przysługujących prokuratorowi.Środki zaskarżenia:
Na decyzję nieostateczną- odwołanie; Na postanowienie- zażalenie; Na decyzję ostateczną- skarga do NSA Nigdy jako środek zaskarżenia nie służy mu sprzeciw.Inne podmioty.Należą do nich m.in. recenzenci z przewodu habilitacyjnego, w postępowaniu prowadzonym (na skutek wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy) przez Centralna Komisję ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych. Prawa procesowe stron otrzymują oni w momencie wszczęcia ponownego postępowania.
78. UCZESTNICYpOSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO.
W postępowaniu administracyjnym wyróżnić można podmioty postępowania i uczestników postępowania.
79. Podmioty postępowania- to organy administracyjne powołane do autorytatywnej konkretyzacji normy prawa materialnego w sprawie administracyjnej będącej przedmiotem postępowania. Do tej grupy należą też podmioty, które w danej sprawie mają chronione przez prawo interesy (tj. strona i podmioty na prawach strony). Podmioty postępowania korzystają z przyznanych im przez prawo procesowe pełni praw procesowych.
80. Prawa procesowe- to zespół uprawnień i obowiązków procesowych zróżnicowanych ze względu na pozycję prawną określonego podmiotu w postępowaniu administracyjnym.
81. Uczestnicy postępowania (= osoby zainteresowane) - to osoby fizyczne, prawne lub inne jednostki organizacyjne, które w sprawie będącej przedmiotem postępowania administracyjnego nie mają interesów prawnych, a tylko interes faktyczny. Osoby zainteresowane nie maja w sprawie własnego interesu; sprawa ich nie dotyczy, a jej rozstrzygnięcie nie ma żadnego wpływu na ich sytuację prawną lub faktyczną. Pojawiają się tylko w jakimś stadium postępowania, biorąc udział w określonej czynności i na tym kończy się ich rola w postępowaniu w danej sprawie Uprawnieniem osób zainteresowanych jest:
Prawo do wniesienia skargi powszechnej, która powoduje wszczęcie przez organ postępowania z urzędu. Osoba zainteresowana może też bronić swoich praw za pośrednictwem organizacji społecznej, jeżeli jest jej członkiem lub zdoła nakłonić jej organy do wzięcia udziału w postępowaniu na prawach strony albo tylko do wyrażenia opinii(dla ochrony interesów społecznych lub ze względu celów statutowych) Może wystąpić w postępowaniu bezpośrednio, gdy przeprowadza się w nim rozprawę. Do osób zainteresowanych należą: świadkowie, biegli i osoby trzecie wezwane do przedstawienia przedmiotu oględzin. Świadek: Może odmówić zeznań; Może odmówić odpowiedzi na niektóre pytania. Świadkami nie mogą być: Osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń; Osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy państwowej i służbowej na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały zwolnione z tego obowiązku; Duchowni, co do faktów objętych tajemnicą
82. Biegły - Jest to osoba powoływana przez organ administracji publicznej do wydania opinii, jeżeli w sprawie wymagane są wiadomości specjalne. Biegły podlega wyłączeniu na zasadach i w trybie określonym w art. 24. Do biegłych stosuje się przepisy dotyczące przesłuchania świadków.
83. PRZEDMIOT POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO
1. pojęcie przedmiotu- w kpa(art. 52)występuje pojęcie”przedmiotu” np. wyjasnienia lub zeznania, rozpoznania sprawy(66§1). W kodeksie nie używa się wprost pojęcia „przedmiot postępowania”. Jest o nim mowa a contrario w art. 105§1, w którym stanowi się o umorzeniu potępowania. Przedmiot postępowania rozumiany jest jako obiekt regulacji prawnej . Jest to zbiór reguł, które powinny odnosić si.ę wyłącznie do samego podejmowania decyzji stosowania prawa.
Tok postępowania przed I instancją,Tok postępowania przed I instancją - rozróżniamy 3 stadia postępowania:wszczęcie postępowania - albo na wniosek uprawnionego podmiotu (przez złożenie podania) albo z urzędu (sam organ z własnej inicjatywy wszczyna postępowanie).stadium rozpoznawcze zwanym wyjaśniającym - w którym organ zbiera wszystkie materiały dowodowe.
84. podjęcie orzeczenia - czyli najczęściej będzie to wydanie decyzji przyznającej uprawnienie albo nakładające obowiązek, czasami może się postanowieniem zatwierdzającym ugodą (sytuacja nietypowa). Celem postępowania administracyjnego jest właśnie przyznanie uprawnienia, a także nałożenie obowiązku. Decyzja może dotyczyć również cofnięcia uprawnienia (np.: cofnięcie pozwolenia na budowę), ograniczenia uprawnienia (np.: ograniczenie godzin sprzedaży alkoholu), zwolnienia z obowiązku (np.: zwolnienie z podatku).
85. Instytucja wszczęcia postępowania administracyjnego (sposób, skutki, data).
Sposoby wszczęcia postępowania administracyjnego.Postępowanie może być wszczęte:na żądanie strony-sprawy dotyczą uprawnień,z urzędu-sprawy dotyczą nałożenia obowiązków,na wniosek prokuratora, RPO, organizacji społecznej.Decydują przepisy prawa materialnego. Organ może wszcząć postępowanie w przypadku ważnego interesu strony /wymagana jest jej zgoda/, nawet gdy przepisy wymagają jej wniosku.
86. Data wszczęcia postępowania administracyjnego.Przy żądaniu strony datą wszczęcia postępowania jest dzień doręczenia wniosku do organu administracji publicznej. Kpa nie precyzuje daty przy wszczęciu z urzędu, uznaje się, że liczy się to od podjęcia pierwszej czynności procesowej np. zawiadomienia stron.
87. Podania - k.p.a. nie zawiera definicji, art.63§1 zawiera quasi definicję podania, wskazuje przykładowe czynności będące podaniem: żądanie, wyjaśnienie, odwołanie, zażalenie. Podaniem jest wszelkie oświadczenie stron i innych uczestników kierowane do o.a.p. Z wnoszeniem podań wiąże się zasada odformalizowania p.a.( Ograniczonego formalizmu). Jest to zasada nieskodyfikowana, można ją wyprowadzić z innych przepisów, k.p.a. Oznacza ona, że czynności stron i innych uczestników postępowania powinny być jak najmniej sformalizowane, dotyczy to także podań.(Minimalne elementy podania; różne sposoby wnoszenia podań; to, iż decydujące znaczenie ma treść a nie nagłówek; oraz jeżeli treść wniesionego podania budzi wątpliwości to organ z urzędu nie może ich rozstrzygnąć, musi wezwać strony, aby złożyły stosowne wyjaśnienia).Podania mogą być wnoszone: pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu.
Skutki prawne wniesienia podania do organu niewłaściwego w sprawie.Organ niewłaściwy powinien przekazać podanie organowi właściwemu, zawiadamiając wnoszącego podanie-nie ma to ujemnych konsekwencji. Gdy podanie dotyczy kilku spraw właściwych różnym organom, organ w którym wniesiono podanie rozpatruje właściwą sobie sprawę i informuje stronę o potrzebie wniesienia odrębnych podań do innych organów. Gdy po wniesieniu podania do niewłaściwego organu nie da się ustalić właściwego to podlega ono zwróceniu.
88. Usuwanie braków formalnych podania.
Podanie jest badane pod względem wymagań formalnych, aby mogło wywołać skutki w postaci wszczęcia postępowania administracyjnego. Braki formalne podania można podzielić na:Nieusuwalne, -jeżeli w podaniu nie podano adresu wnoszącego i nie można go ustalić na podstawie posiadanych danych wówczas podanie pozostawia się bez rozpoznania.Usuwalne - są to pozostałe braki (np. brak podpisu), które nie pociągają za sobą takich skutków, gdyż należy wezwać wnoszącego do ich usunięcia w terminie 7 dni z pouczeniem, że nieusunięcie ich spowoduje pozostawienie podania bez rozpatrzenia. Termin ten jest instrukcyjny, tak, więc organ może ustalić inny termin, jeśli jest to konieczne.
89. Pojęcie, rodzaje i sposób obliczania terminów.
Termin to określona data bądź pewien okres. Można je podzielić na:ustawowe-wynikają z kpa; ustaw, przewidziane są dla czynności dokonywanych przez organy administracji lub strony , nie mogą być skracane ani przedłużane, warunkowo mogą być przywracane, czynności po terminie są nieskuteczne,urzędowe-wyznaczone przez organ prowadzący postępowanie, mogą być skracane lub przedłużane z ważnych przyczyn, czynności po terminie są ważne-wyjątkowo.Art. 57 kpa dotyczy obliczania terminów, może to być w dniach, tygodniach, miesiącach:termin w dniach-jego koniec upływa z ostatnim dniem wyznaczonej liczby, nie uwzględnia się dnia zdarzenia początkującego termin, termin w tygodniach-kończy się z dniem ostatniego tygodnia, który nazwą odpowiada początkowemu dniowi terminu, termin w miesiącach-kończy się z upływem dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu /gdy go nie ma, to jest ostatni dzień miesiąca/. We wszystkich przypadkach, gdy koniec terminu przypada na dzień ustawowo wolny, za ostatni dzień terminu uważa się kolejny dzień powszedni. Zachowania terminu dotyczy data stempla pocztowego, złożenie pisma w ambasadzie; dyrekcji zakładu karnego; dowództwie jednostki wojskowej, itp.
90. Przywrócenie terminu.Czynność po terminie jest nieskuteczna. Wyjątkowo można przywrócić termin /art. 58-60 kpa/, gdy jego niezachowanie nastąpiło bez winy zainteresowanego-w ciągu 7 dni od ustania przyczyny uchylenia terminu należy wnieść prośbę. Do przywrócenia terminu wymaga się:1/ braku winy zainteresowanego,2/ uprawdopodobnienia, że uchybienie nastąpiło bez winy zainteresowanego,3/ wniesienia podania,4/ dopełnienia czynności, dla której termin był określony.Właściwy organ wydaje decyzję o przywróceniu lub odmowie /możliwe jest zażalenie na nią/, gdy chodzi o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania to postanowienie wydaje organ właściwy do rozpatrzenia odwołania, nie ma możliwości zażalenia, lecz istnieje możliwość skargi do NSA /wykonanie decyzji; postanowienia może być wstrzymane/. Skutkiem prawnym przywrócenia terminu jest traktowanie czynności jako dokonanej w terminie.
91. Terminy załatwiania spraw.Według kpa organy powinny załatwiać sprawy niezwłocznie-gdy fakty są znane i dowody na to pozwalają. W kpa funkcjonuje instytucja tzw. „sygnalizacji” stosowana, gdy sprawa nie może być załatwiona w terminie. Organ informuje o tym strony i wyznacza inny termin /winny może być organ lub strona/, gdyby mu się nie udało rozwiązać sprawy stronom przysługuje zażalenie. Organ wyższego stopnia wyznacza kolejny termin i ustala przyczyny wcześniejszego niepowodzenia np. wszczyna postępowanie dyscyplinarne przeciwko pracownikom. Istnieje również możliwość skargi do NSA. Załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno trwać miesiąc, w skomplikowanych sytuacjach dwa, a przy odwołaniu także miesiąc, ale od otrzymania odwołania i akt sprawy. Brak jest sposobu oceny stopnia zawiłości sprawy, określa to organ I instancji. W/w terminy mogą być zmieniane /skracane, wydłużane/ przez organ wyższego stopnia. Do terminu nie wlicza się czasu na czynności procesowe np. niedostarczenie dokumentu, niedopełnienie obowiązku przez stronę.
92. Skutki nie załatwienia sprawy w terminie.Skutki nie zachowania terminu kształtują się nie jednolicie, w zależności od rodzaju terminu. Niedopełnienie czynności przez stronę w terminie ustawowym powoduje, że taka czynność jest nieskuteczna. W przypadku nie dokonania czynności w terminie wyznaczonym przez organ administracyjny, o tym czy czynność jest skuteczna decyduje sam organ, który wyznaczył termin. Z ważnego powodu, np. dla rozpoznania prawdy obiektywnej, często taką czynność uznaje się za skuteczną.
93. Zakres obowiązku osobistego stawiennictwa według kpa.Kpa przewiduje możliwość wzywania stron, świadków, pełnomocników w toku postępowania jak i w celu jego wszczęcia. Wezwanie do osobistego stawiennictwa powinno być stosowane wyjątkowo, gdy osoba np. chora, niepełnosprawna nie może się stawić, to organ musi jej przedstawić inną możliwością złożenia wyjaśnień. Do osobistego stawiennictwa zobowiązane są osoby tylko w obrębie gminy, miasta pobytu; zamieszkania lub sąsiedniej gminy, miasta /są wyjątki/. W innych sytuacjach należy zwrócić się o pomoc prawną do właściwego terenowo organu administracji, aby zgromadził i przekazał materiały, wyjaśnienia od osób, które zamieszkują zbyt daleko od organu prowadzącego postępowanie.
94. Forma i treść wezwania według kpa.Wezwanie powinno zawierać:nazwę i adres organu wzywającego,Imię i nazwisko wzywanego,jakiej sprawy dotyczy, w jakim charakterze i celu zostaje wezwany,czy konieczne są pisemne wyjaśnienia, osobiste stawiennictwo,termin stawienia się /dzień, godzina, miejsce/,skutki prawne niezastosowania się do wezwania,podpis pracownika organu wzywającego.Wezwanie ma najczęściej formę pisemną, aczkolwiek zdarzają się inne formy np. teleks.
95. Zwrot kosztów podróży i innych należności osobom stawiającym się na wezwanie. Uregulowane jest to dekretem z 26.10.1950 r. i rozporządzeniem z 04.07.1990 r. Osobie, która stawiła się na wezwanie przysługuje zwrot kosztów podróży i innych należności. Strona uzyskuje koszty, gdy postępowanie zostało wszczęte z urzędu lub gdy została błędnie, bez swojej winy wezwana do stawienia się. O zwrot kosztów należy ubiegać się przed wydaniem decyzji. Osoba, która nie stawiła się na wezwanie może zostać ukarana grzywną /są wyjątki/.
96.Skutki prawne wniesienia podania do organu niewłaściwego w sprawie.Organ niewłaściwy powinien przekazać podanie organowi właściwemu, zawiadamiając wnoszącego podanie-nie ma to ujemnych konsekwencji. Gdy podanie dotyczy kilku spraw właściwych różnym organom, organ w którym wniesiono podanie rozpatruje właściwą sobie sprawę i informuje stronę o potrzebie wniesienia odrębnych podań do innych organów. Gdy po wniesieniu podania do niewłaściwego organu nie da się ustalić właściwego to podlega ono zwróceniu.
97. Udostępnianie akt.Umożliwia realizację zasady udziału strony w postępowaniu administracyjnym. Art. 73 kpa stanowi, że strona w każdej fazie sprawy ma prawo do wglądu do akt; do sporządzenia odpisów; notatek-strona może żądać uwierzytelnienia tych dokumentów. Są dwa wyjątki:niemożliwe jest udostępnienie akt objętych tajemnicą państwową,nie udostępniane są akta wyłączone przez organ administracyjny ze względu na ważny interes państwowy.Na postanowienie o odmowie udostępnienia akt możliwe jest zażalenie.
98. Zawieszenie postępowania administracyjnego.Dwa rodzaje zawieszenia:
przyczyny obligatoryjne /art.97/: śmierć strony Lub jej przedstawiciela ustawowego,utrata zdolności do czynności prawnych przez w/w podmioty,gdy rozpatrzenie sprawy; wydanie decyzji zależy od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez sąd; organ (organ prowadzący wnioskuje sam lub poprzez stronę o rozstrzygnięcie kwestii wstępnych, lecz wyjątkowo może np. przy zagrożeniu życia, zdrowia, mienia wydać decyzję wcześniej, gdyby rozstrzygnięcie zagadnień wstępnych było inne niż ustalenia wstępne w toku postępowania-dochodzi do jego wznowienia).Gdy 1-3 zachodzi to organ administracji powinien starać się usunąć przyczyny zawieszenia.Przyczyny fakultatywne: gdy zwróci się o to strona wnioskująca wszczęcie, przy braku sprzeciwu innych stron i pouczeniu, że zawieszenie może trwać do 3 lat, potem uznaje się je za wycofane.Zawieszenie lub jego odmowa w postępowaniu wymaga postanowienia z możliwością zażalenia /po jego wykorzystaniu możliwa jest skarga do NSA/. Zawieszenie wstrzymuje bieg terminów, trwa do podjęcia postępowania.
99. Kwestia wstępna (prejudycjalna).Kwestia wstępna (prejudycjalna, wpadkowa) - jest to:Zagadnienie materialno-prawne,b) Dla rozstrzygnięcia, którego właściwy jest inny organ lub sąd c) Od którego rozstrzygnięcia zależy wynik sprawy głównej.Przesłanki te muszą wystąpić kumulatywnie; przykładem jest wywłaszczenie nieruchomości.Zasadą jest, że jeżeli wystąpi zagadnienie wstępne organ musi zawiesić postępowanie, gdyż nie jest on kompetentny. Istnieją jednak sytuacje wyjątkowe, kiedy organ może sam rozstrzygnąć kwestię wstępną, jeżeli: Zawieszenie postępowania z powodu konieczności rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego mogło spowodować: niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważna szkodę dla interesu społecznego,Gdy strona mimo wezwania nie wystąpiła o rozstrzygnięcie zagadnienia wstępnego,Gdy zawieszenie postępowania mogłoby spowodować niepowetowaną szkodę dla strony.Nienależyte rozwiązanie kwestii wstępnej może być podstawą wznowienia postępowania.
100. Umorzenie postępowania administracyjnego.Następuje poprzez decyzję administracyjną, kończy sprawę w danej instancji. Możliwe jest w dwóch przypadkach:gdy z jakiejkolwiek przyczyny postępowanie było bezprzedmiotowe, przyczyny mogą być:-natury faktycznej np. śmierć strony,-natury prawnej np. zmiana przepisów prawa,gdy zwróciła się o to strona, na której żądanie wszczęto postępowanie, przy braku innych przeciwnych okoliczności, organ prowadzący postępowanie nie jest związany wystąpieniem, gdy odmówi to wnioskująca strona może się odwołać poprzez zażalenie.Brak jest przepisu w kpa o ponownym wszczęciu postępowania raz umorzonego. Możliwe jest umorzenie postępowania odwoławczego, następuje to gdy strona cofa odwołanie, decyzja organu pierwszej instancji staje się ostateczną.
101. Zasady postępowania dowodowego.Celem postępowania dowodowego jest ustalenie stanu faktycznego zgodnie z zasadą prawdy obiektywnej /art.. 77 kpa/ -chodzi o ujawnienie wszystkich okoliczności, organ nie jest w tym związany swoimi postanowieniami dotyczącymi przeprowadzenia dowodów. W postępowaniu administracyjnym funkcjonuje zasada udziału strony, wedle której strona powinna być powiadomiona na 7 dni przed przeprowadzeniem dowodu i mieć możliwość zadawania pytań. Kpa przyjął zasadę swobodnej oceny dowodów-brak reguł oceniania dowodów. Przestrzeganie w/w zasad pozwala uznać okoliczność faktyczną za uzasadnioną.
102. Pojęcie dowodu, środka i źródła dowodowego oraz rodzaje środków dowodowych.Dowód to środek, za pomocą którego dokonuje się dowodzenia w postępowaniu, a więc stwierdza się prawdziwość twierdzeń. Jako dowód uznajemy wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Mogą nim być: dokument, zeznania świadków, opinie biegłych oraz oględziny. Dowody dzielimy na:osobowe-zeznania świadków, opinie biegłych, składane przez nich oświadczenia,rzeczowe-zaliczamy tu dowody z oględzin i dokumentów.
103. Dowód z dokumentów.Stanowi najważniejszy i powszechnie stosowany środek. Kpa mówi o dokumentach i dokumentach urzędowych, należy jednak przyjąć ze względu na moc dowodową dokumentu podział na dokumenty:urzędowe-sporządzane w przypisanej formie przez organ państwowy, stanowią dowód tego, co jest w nich urzędowo stwierdzone, korzystają z większej mocy dowodowej i domniemania prawdziwości,prywatne-wszystkie inne, stanowią dowód tego, że osoba, która podpisała je, złożyła oświadczenie zawarte w nich.
104. Dowód ze świadków.Jest dosyć częsty, polega na zeznawaniu przez świadka prawdy obiektywnej. Kpa wprowadza ograniczenia dowodu ze świadków, ze względu na osobę, które polegają na:wyłączeniu z mocą ustawy,prawie odmowy zeznań-posiada np. małżonek, zstępni, wstępni, rodzeństwo,prawie odmowy na poszczególne pytania-świadek może odmówić, gdyby narażało to jego samego lub kogoś bliskiego na hańbę, szkodę, odpowiedzialność karną.
Według kpa świadkami nie mogą być osoby:niezdolne do rozumienia swoich spostrzeżeń,obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej; służbowej np. notariusz, lekarz,duchowni, gdy chodzi o tajemnicę spowiedzi.Przed przyjęciem zeznań świadek nie składa przyrzeczenia, ale powinien zdawać sobie sprawę z możliwości odmowy zeznań; odpowiedzi na pytania oraz odpowiedzialności grożącej za składanie fałszywych zeznań.
105. Dowód z oględzin i opinii biegłego.Dowód z opinii biegłego-przeprowadzany, gdy potrzebne są wiadomości specjalne do ustalenia okoliczności sprawy, dokonywane przez osobę nie zainteresowaną postępowaniem na podstawie fachowej wiedzy; doświadczenia zawodowego, wiadomości te dotyczyć mogą: nauki, sztuki, techniki, itp., biegły powinien być bezstronny.Oględziny-bezpośrednie badanie jakiegoś przedmiotu przez organ w celu stwierdzenia jego stanu; właściwości, przedmiotem tym mogą być ruchomości i nieruchomości, oględziny mogą być łączone z opinią biegłego, sporządza się z nich protokół, gdy dotyczą rzeczy będącej u osoby trzeciej trzeba ją powiadomić co najmniej na 7 dni wcześniej, podobnie jak przy dowodzie ze świadków i opinii biegłych.
106. Dowód z przesłuchania stron.Stosowane po wyczerpaniu środków dowodowych, gdy pozostały niewyjaśnione fakty /stosuje się przepisy dotyczące świadków/. Istnieje środek przymusu w przypadku, kiedy wezwany np. strona, świadek, biegły nie chcą stawić się osobiście-jest to grzywna zasądzana w formie postanowienia. Ukarany w ciągu 7 dni od uzyskania informacji o grzywnej może wnioskować do organu o jej uchylenie /zażalenie/. Wobec opornego świadka można także stosować środki przymusu bezpośredniego, ale nie wobec strony.
107. Rozprawa administracyjna.Dotyczy tego art. 89 kpa stwierdzający, że rozprawa powinna zaistnieć w celu: przyspieszenia; uproszczenia postępowania, ustalenia interesów stron, gdy konieczne są oględziny, przesłuchania świadków, osiągnięcie celów wychowawczych. Zarządzana z urzędu lub wniosek strony, koncentruje postępowanie w określonym czasie i miejscu, a ustalenia dokonywane są pod kierunkiem organu. Rozprawa powinna być starannie przygotowana: wyznaczony termin i miejsce, złożone wyjaśnienia, wezwani świadkowie, strony, biegli. Rozprawa może być odroczona np. gdy zaistnieją nieprawidłowości, nie stawią się strony bez ich winy. Rozprawę może prowadzi pracownik organu, gdzie prowadzone jest postępowanie. Ma ona charakter ustny, podczas niej przedstawiany jest zgromadzony materiał, ustala się stan faktyczny, może dojść do zawarcia ugody. Prowadzący powinien być obiektywny, aby rozważyć sprzeczne interesy stron, sprawuje on też tzw. policję sesyjną /utrzymuje porządek, gdy ktoś go nie przestrzega może zostać ukarany grzywną/.
108. Współdziałanie organu prowadzącego postępowanie z innym organem.Wprowadzono w 1980 roku. Art. 106: „gdy przepis prawa uzależnia wydanie decyzji od zajęcia stanowiska przez inny organ (wyrażenia opinii lub zgody albo wyrażenia stanowiska w innej formie), decyzję wydaje się po zajęciu stanowiska przez ten organ”. Organ ten posiada na to maksymalnie 14 dni od doręczenia mu żądania, gdy tego nie uczyni musi wyjaśnić dlaczego nie podjął działań-zostanie mu wyznaczony nowy termin- jeżeli nie to poniesie odpowiedzialność np. dyscyplinarną. Na zajęte stanowisko przysługuje zażalenie, organ może przed wyrażeniem opinii przeprowadzać dowody; postępowanie wyjaśniające.
109. Postępowanie gabinetowe - jest zasadą. Jeżeli bowiem nie występują przesłanki wymienione w art.89 ani też przepisy odrębne, do których odsyła k.p.a., nie stanowią obowiązku przeprowadzenia rozprawy, to czynności postępowania wyjaśniającego mogą odbywać się właśnie w takiej formie. Postępowanie gabinetowe nie przebiega w jednym czasie tylko w jednym miejscu. Jest ono często prowadzone wtedy, gdy do udowodnienia stanu faktycznego wystarczające są dokumenty. Jest to forma postępowania wyjaśniającego zapewniająca dominację zasady pisemności nad zasadą ustności.
110.ZASADY ORZEKANIA W SPRAWIE INDYWIDUALNEJ
110.Postanowienie - art.123 i następne - w toku postępowania organ administracji publicznej wydaje postanowienia. Postanowienia dotyczą poszczególnych kwestii wynikających w toku postępowania, lecz nie rozstrzygają o istocie sprawy, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Co do zasady postanowienie nie rozstrzyga sprawy Postanowienie - jest to objaw woli kompetentnego organu administracji publicznej, zakomunikowany stronie lub innym podmiotom i uczestnikom postępowania, podjęty na podstawie przepisów prawa procesowego w trybie, formie i strukturze regulowanych prawem procesowym.Pojęcie, forma i elementy postanowienia.Mogą być wydawane w toku postępowania np. w sprawie przeprowadzenia dowodów; o nadaniu decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności. Adresatami mogą być strony; świadkowie; biegli. Składniki postanowienia:oznaczenie organu administracji publicznej,data wydania,oznaczenie stron i innych osób biorących udział w postępowaniu,powołanie podstawy prawnej,rozstrzygnięcie,pouczenie,podpis /imię i nazwisko/ oraz stanowisko służbowe osoby upoważnionej do wydania postanowienia,uzasadnienie faktyczne i prawne, gdy na postanowienie przysługuje zażalenie bądź wydane zostało na jego skutek.Postanowienie powinno być dostarczone na piśmie (są wyjątki). Stosuje się do nich przepisy kodeksu dotyczące np. o uzupełnieniu, sprostowaniach, wznowieniu postępowania, nieważności. Klasyfikacja postanowień ze względu na możliwość zaskarżenia: postanowienia, na które nie przysługuje samoistny środek prawny-można je zaskarżyć przez odwołanie od decyzji,postanowienia, na które nie przysługuje stronom zażalenie.
111. Ugoda (art.114-122) - nie stanowi zasadniczej formy załatwienia sprawy; może mieć dwojaką postać: ugody między organem a stroną - nie występuje w kpa i ugody między stronami postępowania zawieranej przed organem i zatwierdzona przez ten organ - regulowana w kpa. W ordynacji podatkowej - ugoda nie została wprowadzona.
112. Przesłanki zawarcia przez strony ugody:sprawa administracyjna załatwiana w formie decyzji administracyjnej musi być zawisła przed organem administracji publicznej,w sprawie biorą udział co najmniej dwie strony, których interes prawny lub obowiązek jest tego rodzaju, że dopuszcza pomiędzy nimi pertraktacje i ustępstwa co do wyniku sprawy - zawarcie ugody przyczyni się do uproszczenia lub przyśpieszenia postępowania ugodowemu załatwieniu sprawy nie sprzeciwia się przepis prawa.
113. Skutki prawne oświadczenia stron o zamiarze zawarcia ugody - art.116 § 1 ustanawia przesłankę dopuszczalności ugody, uzależniając ją od zgodnej woli stron. Organ po złożeniu zgodnego oświadczenia stron ma następujące obowiązki:odracza wydanie decyzji,wyznacza stronom termin do zawarcia ugody - termin ten może być na wniosek stron skrócony lub wydłużony;Niedotrzymanie przez strony wyznaczonego terminu powoduje podjęcie przez organ przerwanego postępowania w sprawie i jej rozstrzygnięcie decyzją administracyjną. Jeśli zatem strony nie zawarły ugody w wyznaczonym terminie, tracą prawo do jej zawarcia. Mogą jednak wnosić o przywrócenie terminu w trybie określonym w art.58.Organ orzeka o odroczeniu wydania decyzji i wyznaczeniu stronom terminu zawarcia ugody w formie postanowienia. Na postanowienie to nie służy zażalenie.
114. opłaty administracyjne - są wprowadzone odrębnymi ustawami, które określają zasady ich wyliczania oraz pobierania. W kpa uregulowano wyłącznie zakres obowiązków organów administrujących, dotyczących przestrzegania postanowień wprowadzających opłaty. Opłata powinna być uiszczona już w toku postępowania, a przed jego zakończeniem. Na postanowienie o zwrocie podania służy zażalenie (nie służy skarga do NSA). W przypadku, gdy strona nie wykonuje obowiązku uiszczenia opłaty, organ wyznacza stronie termin wynoszący od 7 do 14 dni. Jeżeli termin minie bezskutecznie, to albo podanie się zwraca, albo organ zaniecha czynności wymagającej opłaty. W postępowaniu podatkowym termin ten wynosi 7 dni, a po jego bezskutecznym upływie podanie pozostawia się bez rozpoznania, wydając stosowną decyzję. Najczęściej w postępowaniu administracyjnym występują: opłaty skarbowe,opłaty administracyjne za czynności urzędowe wykonywane przez podległe radzie gminy organy
115. Koszty postępowania - powinny być uiszczone z góry, jeżeli są stałe lub nadają się do zryczałtowania, a przepisy odrębne wymagają ich uiszczenia przed wszczęciem postępowania. Na żądanie organu koszty mogą być w części uiszczone zaliczkowo. Pełna kwota kosztów postępowania jest ustalana po zakończeniu postępowania w danej instancji i wraz z decyzja wydaje się postanowienie określające wysokość należności z tego tytułu, osoby zobowiązane, termin i formę opłacenia należności. Postanowienie to może być zaskarżone w drodze zażalenia, a ostateczne postanowienie w tej sprawie może być zaskarżone do NSA. W razie nie uiszczenia kosztów, mogą być one egzekwowane w trybie egzekucji administracyjnej. Art.267 dopuszcza zwolnienie strony od opłat lub kosztów postępowania, jeśli jest ona w sytuacji „niewątpliwej niemożności” ich opłacenia. Może to być z urzędu bez wniosku strony. Zgodnie z art.263 §1 do tych kosztów należą: koszty osobistego stawienia się świadków, biegłych, stron - obejmują koszty podróży, zwrotu utraconego zarobku dziennego, diety ,kosztów noclegu:koszty oględzin,koszty doręczenia stronom pism,inne koszty bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy - np. wynagrodzenie biegłego za wykonanie opinii, koszty ekspertyzy instytutu lub innej wyspecjalizowanej placówki, koszty eksperymentu dowodowego lub badań laboratoryjnych.
116. Uzupełnienie decyzji.Uzupełnienia można żądać do 14 dni od doręczenia; ogłoszenia decyzji, gdy zawiera ona błędy; uchybienia. Dotyczyć to może dwóch kwestii:rozstrzygnięcia i pouczenia o środkach prawnych-błędne pouczenie nie może szkodzić stronie, dlatego też wniesione np. odwołanie będzie uznane za zgodne z przepisami prawa,sprostowania /z urzędu lub na żądanie/ ze względu na błędy pisarskie; rachunkowe i inne oczywiste omyłki.Uzupełnienie ma formę postanowienia z możliwością zażalenia.
117. Pojęcie decyzji administracyjnej.Załatwienie sprawy administracyjnej następuje przez wydanie decyzji, chyba że kodeks stanowi inaczej. Decyzja jest oświadczeniem woli organu administracji publicznej, wydanym w imieniu państwa, jest też kwalifikowanym aktem administracyjnym. Jako akt ma charakter jednostronny, władczo rozstrzyga sprawę. Nawet przy stwierdzeniu bezprzedmiotowości postępowania konieczna jest decyzja o umorzeniu.
118. Rodzaje decyzji.ze względu na zasadę dwuinstancyjności:decyzje wydane w I instancji,decyzje wydane w II instancji,a.decyzje tworzące prawa dla stron,b.decyzje nie tworzące takich praw,ze względu na uwzględnienie żądań:a.decyzje pozytywne-uwzględniają żądania stron w całości,b.decyzje negatywne-nakładają obowiązki na strony, w całości lub w części nie ze względu na zgodność z prawem:a.wadliwe-niezgodne z prawem,b.niewadliwe-zgodne z prawem,c.nieważne-dotknięte szczególnie ciężkimi wadami.
119. Elementy decyzji.A/ oznaczenie organu administracyjnego-wiadomo kto wydał decyzję,
B/ data wydania-ma znaczenie porządkowe,C/ oznaczenie stron-możliwa jest ocena czy decyzję skierowano do właściwych stron,D/ podstawa prawna-przepis prawa materialnego np. ustawa lub przepis prawa wydany z uprawnienia ustawy przez organ administracji rządowej,E/ rozstrzygnięcie o istocie sprawy, o jej meritum,F/ uzasadnienie faktyczne i prawne,G/ pouczenie o środkach prawnych-czy i w jakim trybie służy od decyzji odwołanie,
H/ podpis /imię i nazwisko/ i stanowisko osoby upoważnionej do wydania decyzji,I/ inne np. rygor natychmiastowej wykonalności.
120. Uzasadnianie faktyczne i prawne decyzji.Uzasadnienie faktyczne-wskazuje fakty /np. dowody/, które uważa się za udowodnione oraz te którym takiej wiarygodności i mocy dowodowej odmówiono. Uzasadnienie prawne-podaje podstawę prawną; przytoczony przepis, wskazuje związek między oceną stanu faktycznego a rozstrzygnięciem /uzasadnienie faktyczne i prawne/.Uzasadnienia wymagają decyzje z I instancji /przy częściowym uznaniu żądań stron lub całkowitej odmowie/, decyzje oparte na uznaniu administracyjnym oraz wydane przez organy odwoławcze. Wyjątek: uzasadnienie nie występuje ze względu na ważny interes Państwa, obronność lub porządek publiczny np. decyzja o wydaleniu cudzoziemców.,uwzględniają żądań stron,
121. Rygor natychmiastowej wykonalności.Powoduje natychmiastowe wykonanie decyzji, może być nadany decyzji, od której przysługuje odwołanie, gdy jest to niezbędne:-ze względu na ochronę zdrowia; życia,-dla zabezpieczenia interesu Skarbu Państwa; społecznego,-ze względu na wyjątkowo ważny interes strony.Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany decyzji przez zamieszczenie stosownej klauzuli bądź też już po wydaniu decyzji przez postanowienie z możliwością zażalenia /nie wstrzymuje ono wykonania decyzji/.
122. Forma decyzji.Decyzja zgodnie z zasadą pisemności doręczana jest na piśmie, może być ogłoszona ustnie-odnotowana w protokole. Organ, który wydał decyzję jest nią związany, nie może jej sam zmienić, chyba że po odwołaniu się strony.
123. Uzupełnienie decyzji.Uzupełnienia można żądać do 14 dni od doręczenia; ogłoszenia decyzji, gdy zawiera ona błędy; uchybienia. Dotyczyć to może dwóch kwestii:a.rozstrzygnięcia i pouczenia o środkach prawnych-błędne pouczenie nie może szkodzić stronie, dlatego też wniesione np. odwołanie będzie uznane za zgodne z przepisami prawa,b.sprostowania /z urzędu lub na żądanie/ ze względu na błędy pisarskie; rachunkowe i inne oczywiste omyłki.Uzupełnienie ma formę postanowienia z możliwością zażalenia.
124. Wykładnia decyzji.Gdy treść decyzji nie jest jasna dla strony lub organu egzekucyjnego, to na ich żądanie organ, który wydał decyzję, powinien wyjaśnić-w drodze postanowienia-wątpliwości co do treści decyzji /istnieje możliwość zażalenia/.
125. Wykonalność decyzji.Decyzja organu I instancji nie podlega wykonaniu przed upływem terminu do wniesienia odwołania, a to wstrzymuje wykonalność decyzji. Istnieją wyjątki, gdy z mocy ustawy decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu np. Prawo o zgromadzeniach z 1990 r., gdzie odwołanie nie wstrzymuje wykonania decyzji.
WERYFIKACJA DEC. I POST.
126. Decyzja a postanowienie.Decyzja administracyjna jest zewnętrznym aktem władczym organu administracji publicznej, skierowanym na wywołanie określonych skutków prawnych, dotyczących sytuacji prawnej konkretnie oznaczonego podmiotu, w konkretnie oznaczonej sprawie. Jako akt ma charakter jednostronny. W przypadku stwierdzenia bezprzedmiotowości postępowania konieczna jest decyzja o umorzeniu.a - decyzja zakańcza postępowanie a postanowienia mogą być wydawane w toku postępowania i mogą dotyczyć spraw z nim związanych, np. przeprowadzenie dowodu, mogą być wydawane również po zakończenia postępowania, np. nadanie decyzji rygoru natychmiastowej wykonalności.b - adresatami decyzji są strony biorące udział w postępowaniu a adresatami postanowienia mogą być również inne podmioty, np. świadkowie, biegli.
127. Legitymacja do odwołania administracyjnegoPostępowanie odwoławcze jest oparte w pełni na zasadzie skargowości. Może ono być uruchomione tylko w wypadku podjęcia przez uprawniony podmiot czynności procesowej, ponieważ odwołanie nigdy nie może być wszczęte z urzędu. Postępowanie odwoławcze jest oparte w pełni na zasadzie skargowości. Może być ono uruchomione tylko w wyniku podjęcia przez uprawniony podmiot czynności procesowej. Legitymację do wniesienia odwołania ma:Strona, tj. podmiot, który spełnia przesłanki wynikające, z art.28, a więc decyzja organu I instancji dotyczy jego interesu prawnego lub obowiązku prawnego, niezależnie czy brał udział w postępowaniu w I instancji, nawet, gdy brak uczestnictwa wynika z jej własnej winy,( art.127§1).Podmiot, który twierdzi, że nie ma w sprawie interesu prawnego lub obowiązku prawnego, a decyzja została do niego skierowana. Prawo to może realizować jednostka mająca zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych.Podmioty na prawach strony (organizacja społeczna, prokurator, RPO), które faktycznie uczestniczyły w postępowaniu w I instancji. Strony nie chroni wówczas zakaz reformationis in peius.
128. WYMAGANIA FORMALNE
Postępowanie odwołąwcze uruchamia czynność procesowa strony, jaką jest wniesienie odwołania.ta czynność procesowa aby wywołałą skutek prawny musi spełniać określone wymagania co do formy, treści, terminu i trybu jej dokonania. Odwołanie poza wyrażeniem niezadowolenia z decyzji powinno odpowiadać ogólnym wymogom podania. KPA i ordynacja podatkowa nie określają wymagań co do formy odwołania. Może być wnoszone pisemnie, telegraficznie. Strona może wnieść odwołanie ustnie do protokołu. Odwołąnie powinno zawierać zarzuty przeciw decyzji, określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem odwołania oraz wskazywać dowody uzasadniające to żądanie.
129. MOC PRAWNA ODWOŁANIA
Art. 130&1kpa ustanawia regułę, w myśl której decyzje nieostateczne nie podlegają wykonaniu. Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu.art. 130&3kpq odstępuje od tej reguły, jeżeli decyzji został nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Bezwzględna supensywność odwołania nie obejmuje przypadków, gdy decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności lub gdy decyzja podlega natychmiastowemu wykonaniu z mocy ustawy.w takich sytuacjach organ odwolawczy, jeżeli uzna to za uzasadnione może wsatrzymać natychmiastowe wykonanie dcyzji.
130. Postępowanie odwoławcze przed organem I instancji - czynności procesowe obejmują zawiadomienie stron o wniesieniu odwołania oraz w związku z względną dewolutywnością odwołania, podjęcia samokontroli w odniesieniu do własnej decyzji. Względna dewolutywność odwołania w postępowaniu administracyjnym należy do rozwiązań szczegółowych, wyjątkowych, a to ze względu na obowiązywanie w kpa i op zasady związania organu administrującego własną decyzją. Jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony - albo tylko jedna, ale pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania - a organ administrujący, który wydał decyzję, uzna, że odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję uchylając lub zmieniając zaskarżoną decyzję. Możliwość dokonania przez organ I instancji samokontroli kpa opiera na 2 przesłankach: kryterium o charakterze formalnym - wniesienie odwołania przez wszystkie strony danego postępowania, albo tylko jedna, ale pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania; kryterium o charakterze merytorycznym - stanowisko organu musi się pokrywać ze stanowiskiem stron. Czynności procesowe podjęte przez organ w ramach samokontroli obejmują 2 fazy:pierwsza faza - obejmuje przeprowadzenie kontroli własnego postępowania, polegającej na ponownym rozpoznaniu i rozpatrzeniu sprawy druga faza - następuje konfrontacja tego stanowiska z żądaniem strony. W wyniku tej konfrontacji mogą zaistnieć 3 sytuacje: organ ustala, że żądanie strony jest uzasadnione w całości i w związku z tym jest kompetentny do zmiany lub uchylenia swojej decyzji,organ ustala, że żądanie strony jest uzasadnione może być uwzględnione tylko częściowo i wówczas nie ma on kompetencji do wzruszenia swojej decyzji; organ ustala, że odwołanie, jego zdaniem, nie jest uzasadnione
Kompetencja organu I instancji co do zmiany lub uchylenia własnej decyzji jest oparta na przesłance uwzględnienia w całości żądania strony. Organ jest obowiązany ponownie rozpatrzyć sprawę w terminie 7 dni, licząc od dnia, w którym otrzymał odwołanie, a w postępowaniu podatkowym - 1 miesiąc. Od nowej decyzji stronom służy odwołani. Jeżeli organ ten stwierdzi, że nie ma podstaw do wzruszenia własnej decyzji, to przekazuje w tym terminie odwołanie wraz z aktami sprawy organowi odwoławczemu.
131. Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji - generalna zasada: organem odwoławczym jest organ bezpośrednio wyższego stopnia w stosunku do organu wydającego zaskarżoną decyzję. Postępowanie odwoławcze przed organem II instancji można podzielić na trzy stadia: postępowanie wstępne, postępowanie rozpoznawcze i stadium podjęcia decyzji. postępowanie wstępne - organ odwoławczy podejmuje czynności mające na celu ustalenie, czy odwołanie jest dopuszczalne oraz czy zostało wniesione z zachowaniem terminu. Niedopuszczalność odwołania może wynikać z przyczyn przedmiotowych (obejmuje przypadki braku przedmiotu zaskarżenia oraz przypadki wyłączenia przez przepisy prawne możliwości zaskarżenia) i podmiotowych (obejmuje przypadki wniesienia odwołania przez jednostkę nie mającą legitymacji do wniesienia tego środka zaskarżenia albo też wniesienia odwołania przez stronę nie mającą zdolności do czynności prawnych). Organ odwoławczy w postępowaniu wstępnym bada, czy odwołanie zostało wniesione w przewidzianym przepisami terminie. Jeżeli strona uchybiła terminowi do wniesienia odwołania, a wystąpi o jego przywrócenie, to organ odwoławczy ostatecznie rozstrzyga o jego przywróceniu. W przypadku negatywnego wyniku czynności podjętych w postępowaniu wstępnym organ odwoławczy wydaje albo postanowienie o niedopuszczalności odwołania, albo o uchybieniu terminu do wniesienia odwołania i oba te postanowienia są ostateczne. Na te postanowienia służy zaskarżenie do NSA.postępowanie rozpoznawcze - przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest ponowne rozpatrzenie sprawy indywidualnej rozstrzygniętej decyzją organów I instancji. Organ dokonuje oceny materiału dowodowego zebranego w postępowaniu przed I instancją. Wynik tej oceny może być dwojaki:organ odwoławczy może stwierdzić, że w istocie brak było rozpoznania sprawy w I instancji - organ odwoławczy kasuje decyzję I instancji i przekazuje sprawę organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia. organ odwoławczy stwierdza, że postępowanie rozpoznawcze w I instancji wymaga uzupełnienia - w takim przypadku odwoławczy z urzędu lub na wniosek strony jest obowiązany przeprowadzić uzupełniające postępowanie dowodowe. Uzupełniające postępowanie dowodowe organ odwoławczy przeprowadza sam albo może zlecić jego przeprowadzenie organowi, który wydał decyzję zaskarżoną.podjęcie decyzji - organ odwoławczy jest wyposażony co do zasady w kompetencje do merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy, a tylko w ograniczonym zakresie ma on kompetencje kasacyjne.rozstrzygnięcie merytoryczne organu odwoławczego może być następujące:zgodne z rozstrzygnięciem organu I instancji - gdy rozstrzygnięcie organu odwoławczego pokrywa się z rozstrzygnięciem organu I instancji- w takim wypadku organ odwoławczy utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję.niezgodne z rozstrzygnięciem organu I instancji - gdy rozstrzygnięcie organu odwoławczego nie pokrywa się z rozstrzygnięciem organu I instancji, jest nieprawidłowe z uwagi na niezgodność z prawem lub z punktu widzenia celowości.- w takim wypadku organ odwoławczy uchyla zaskarżoną decyzję w całości lub części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy. Podstawą zmiany decyzji organu I instancji nie może stanowić wadliwość nieistotna.decyzje kasacyjne - możemy wyróżnić dwa typy decyzji kasacyjnej:decyzja kasacyjna typowa - (kończąca rozpatrzenie sprawy) -organ odwoławczy uchyla decyzję organu I instancji, nie rozstrzygając sprawy pod względem merytorycznym (co do jej istoty) - gdy brak było podstaw prawnych do merytorycznego rozpoznania danej sprawy w ogóle bądź nie było tych podstaw do rozpoznania jej w drodze postępowania administracyjnego czy też tylko w drodze postępowania administracyjnego określonego rodzaju.decyzja kasacyjna powodująca przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez organ I instancji - tym się różni, że może być zastosowana wtedy, gdy organ odwoławczy stwierdzi istnienie podstaw do merytorycznego rozstrzygnięcia danej sprawy indywidualnej. Organ odwoławczy może wydać decyzję kasacyjną i przekazać sprawę do ponownego rozstrzygnięcia, gdy postępowanie w I instancji zostało przeprowadzone z rażącym naruszeniem norm prawa procesowego, gdy: organ I instancji nie przeprowadził postępowania wyjaśniającego, postępowanie wyjaśniające zostało przeprowadzone, ale w rażący sposób naruszono w nim przepisy procesowe.
131. Zakaz reformationis in peius w postępowaniu administracyjnym.
Istota tego zakazu polega na tym, że organ odwoławczy nie może zmienić rozstrzygnięcia zawartego w decyzji organu I instancji na niekorzyść odwołującej się strony. Brak zakazu, o którym mowa, ogranicza, bowiem swobodę strony w podjęciu dalszej obrony swoich interesów, a to w obawie przed pogorszeniem tej sytuacji, którą ukształtowała decyzja organu I instancji. Zmusza on te organy do prawidłowego prowadzenia postępowania i wyważenia rozstrzygnięcia przyjętego w decyzji, które później nie może być zmienione. Zakaz refirmationis in peius oznacza, bowiem, że strona korzysta z ochrony praw nabytych. K.p.a. przewiduje także zakaz zmiany na gorsze, ponieważ art. 139 stanowi, iż organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub rażąco narusza interes społeczny. Zakaz ten ma zastosowanie tylko do decyzji reformatoryjno-merytorycznych. Zakaz ten nie ma charakteru bezwzględnego (w przeciwieństwie do Austrii gdzie zakaz ten jest bezwzględny), ponieważ k.p.a. przewiduje wyjątki, należą do nich sytuacje, gdy:- decyzja organu I instancji rażąco narusza prawo - w doktrynie występują trzy kierunki interpretowania „ rażącego naruszenia prawa”. Dominuje jeden w myśl, którego należy rozumieć je bardzo szeroko, szerzej niż rażące naruszenie prawa z art.156§1pkt.2; przyjmuje się wykładnię rozszerzającą.decyzja organu I instancji rażąco narusza interes społeczny - sytuacja, gdy decyzja naruszyła prawo, ale nie w sposób kwalifikowany. Organ obowiązany jest wówczas w uzasadnieniu swojej decyzji zamieścić wywód wykazujący rażące naruszenie interesu społecznego ( w ordynacji podatkowej interes publiczny) przez decyzję organu I instancji. Ocena ta podlega weryfikacji zarówno przez organ nadzoru, jak też przez sąd administracyjny. Zmiana na niekorzyść to zmiana w zakresie rozstrzygnięcia, nie dotyczy uzasadnienia. Naruszenie zakazu reformationis in peius przez organ odwoławczy należy zakwalifikować jako naruszenie prawa stanowiące podstawę uchylenia decyzji odwoławczej.
132. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy - jest to zwyczajny środek prawny służący od decyzji wydanych w I instancji przez ministra lub sko. Organem obowiązanym w tym wypadku do rozpatrzenia wniosku jest ten sam organ, tyle, że w inny urzędnik ministerstwa oraz inny skład kolegium. Wniosek wnosimy bezpośrednio. Jest to środek niedewolutywny, oraz względnie suspensywny ( tak jak odwołanie). Do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji, i tak, np. legitymację do jego wniesienia mają strona niezadowolona z decyzji oraz uczestnicy na prawach strony ( na takich samych zasadach jak przy odwołaniu), termin wniesienia wniosku wynosi również 14 dni jak w przypadku odwołania.
133. Zażalenie - jest to zwyczajny środek prawny służący od niektórych postanowień, gdyż art.141§1 k.p.a. stanowi, iż: „Na wydane w toku postępowania postanowienia służy stronie zażalenie, gdy kodeks tak stanowi”. Oznacza to, że zażalenie może być wnoszone tylko na postanowienia enumeratywnie wyliczone w kodeksie. Jest to rozwiązanie procesowe odmienne niż w przypadku odwołania, które przysługuje w zasadzie od wszystkich decyzji wydanych w I instancji. W wypadku postanowień, na które nie służy zażalenie, strona może zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji, chodzi tu o postanowienia wydane przez organ I instancji. Podmiotem uprawnionym do wniesienia zażalenia jest strona, jak również inni uczestnicy postępowania np. świadkowie, biegli, osoby trzecie. Legitymację do wniesienia zażalenia mają także podmioty na prawach strony ( organizacja społeczna, prokurator, RPO). Termin do wniesienia zażalenia wynosi 7 dni od dnia doręczenia na piśmie bądź ustnego ogłoszenia postanowienia stronie. Zażalenie składa się w formie podania, które nie musi być uzasadniane wystarczy, że wynika z niego niezadowolenie. Zażalenie jest środkiem względnie suspensywnym, ponieważ wniesienie zażalenia nie wstrzymuje wykonania postanowienia, jednakże organ administracji publicznej, który wydał postanowienie, może wstrzymać jego wykonanie, gdy uzna to za uzasadnione. Organem właściwym do rozpoznania zażalenia jest organ wyższego stopnia. W sprawach nieuregulowanych w przepisach dotyczących zażalenia stosuje się przepisy kodeksu dotyczące odwołań.
ZAGADNIENIA WADLIWOŚĆI DECYZJI
134. Zagadnienie wadliwych decyzji administracyjnych i rodzaje wadliwości.
Prawo polskie zapewnia prymat zasady trwałości decyzji ostatecznych, ale również pozwala na wyeliminowanie decyzji wadliwej z obiegu prawnego poprzez: wznowienie postępowania i stwierdzenie nieważności decyzji. Decyzja administracyjna jest prawidłowa, jeżeli łącznie spełnia dwie przesłanki: jest zgodna z normami materialnego prawa administracyjnego oraz została wydana zgodnie z normami procesowego prawa administracyjnego. Decyzja naruszające te normy jest wadliwa. Z uwagi na to możemy wyróżnić dwa rodzaje wadliwości decyzji administracyjnej: - wadliwość materialnoprawną - w przypadku, której sankcją będzie nieważność decyzji,- wadliwość procesowoprawna - powodującą sankcję wzruszającą decyzji w trybie znowienia postępowania. Od tej reguły są w k.p.a. wyjątki, bowiem np.pojęciem rażącego naruszenia prawa należy objąć nie tylko rażące naruszenie prawa materialnego, lecz również i procesowego, natomiast wadliwość wymieniona w art145§1pkt6 ( decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu), będzie wynikiem naruszenia zarówno norm prawa procesowego, jak i prawa materialnego.Nie każda wada decyzji powoduje wycofanie jej z obrotu prawnego, tylko określony ciężar gatunkowy wad powoduje zastosowanie skutków prawnych w postaci sankcji wzruszalności decyzji.
135. TRYBY NADZWYCZAJNE
Przesłanki dopuszczalności wniesienia skargi do NSA
Dopuszczalność skargi do NSA jest ograniczona 2 przesłankami: wyczerpaniem środków odwoławczych oraz tym, że nie toczy się postępowanie w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności aktu albo innej czynności. Przesłanki dopuszczalności wniesienia skargi do NSA, to:1) wyczerpanie środków odwoławczych - skargę można wnieść po wyczerpaniu środków odwoławczych, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie. Przez wyczerpanie środków odwoławczych należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek odwoławczy przewidziany w ustawie. Ze względu na konstrukcję, pojęciem środki odwoławcze należy objąć wyłącznie odwołanie i zażalenie, wyłączając nadzwyczajne środki zaskarżenia (żądanie wznowienia postępowania, żądanie stwierdzenia nieważności decyzji). SN ustalił zasadę prawną: od decyzji organu administracji państwowej uchylającej decyzję organu I instancji i przekazującej sprawę do ponownego rozpoznania nie przysługuje skarga do NSA. Przesłanka wyczerpania środków odwoławczych nie dotyczy prokuratora oraz Rzecznika Praw Obywatelskich. Przesłanka wyczerpania możliwości obrony przed organami administracji publicznej obowiązuje co do zaskarżenia do NSA pozostałych form działania lub bezczynności tych organów. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków odwoławczych w sprawie będącej przedmiotem skargi, należy przed wniesieniem jej do sądu zwrócić się do właściwego organu z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa. Skarga wówczas może być wniesiona po upływie 30 dni od dnia doręczenia wezwania.
2) niekonkurencyjność drogi sądowej z drogą administracyjną - zgodnie z art.35 ust 4 ustawy o NSA, do sądu administracyjnego nie można wnieść skargi, jeśli toczy się postępowanie w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności aktu albo innej czynności.
Przyczyny wznowienia postępowania.Postępowanie może być wznowione z następujących przyczyn:kiedy decyzja została wydana w oparciu o fałszywe dowody,decyzja została wydana w wyniku przestępstwa,strona nie z własnej winy nie brała udziału w postępowaniu,wyszły na jaw nowe okoliczności faktyczne lub dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, istniejące w dniu wydania decyzji nieznane organowi w, który wydał decyzję,jeżeli pracownik lub organ, który wydał decyzję podlegał wyłączeniu od załatwienia sprawy.,kiedy decyzja została wydana bez wymaganego przez prawo stanowiska innego organu.,kiedy rozstrzygniecie przez sąd lub wydanie decyzji przez inny organ istotne dla rozstrzygnięcia sprawy jest inne jak przyjął organ, który rozstrzygał sprawę.,Kiedy orzeczenie sądu lub decyzja innego organu, na podstawie której wydano decyzję została uchylona lub zmieniona.,Kiedy orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego zdecydowano, że przepis na podstawie którego wydano decyzję jest niezgodny z Konstytucją, Ustawą, Umową Międzynarodową ratyfikowaną.
136. Koszty i opłaty administracyjne
Opłaty i koszty postępowania, stanowiące zarazem należności związane z rozpoznaniem i załatwieniem sprawy, są wyrazem polityki fiskalnej państwa, a pozostają również w wyraźnym związku z funkcjami postępowania administracyjnego. Kwoty tych należności powinny być ustalane na poziomie zapewniającym dostęp stronom do postępowania administracyjnego i możliwość skutecznej obrony ich praw i interesów/ Powinny one pokrywać część wydatków na administrację publiczną, a jednocześnie powinny chronić administrację publiczną przed inicjowaniem postępowania przez strony z błahych powodów.1) opłaty administracyjne - są wprowadzone odrębnymi ustawami, które określają zasady ich wyliczania oraz pobierania. W kpa uregulowano wyłącznie zakres obowiązków organów administrujących, dotyczących przestrzegania postanowień wprowadzających opłaty. Opłata powinna być uiszczona już w toku postępowania, a przed jego zakończeniem.Najczęściej w postępowaniu administracyjnym występują:- opłaty skarbowe - wymierzane i pobierane na podstawie ustawy z 31.01.1989 r. O opłacie skarbowej oraz rozporządzenie Ministra Finansów z 9.12.1994 r. W sprawie opłaty skarbowej,- opłaty paszportowe .2) koszty postępowania - powinny być uiszczone z góry, jeżeli są stałe lub nadają się do zryczałtowania, a przepisy odrębne wymagają ich uiszczenia przed wszczęciem postępowania. Na żądanie organu koszty mogą być w części uiszczone zaliczkowo. Pełna kwota kosztów postępowania jest ustalana po zakończeniu postępowania w danej instancji i wraz z decyzja wydaje się postanowienie określające wysokość należności z tego tytułu, osoby zobowiązane, termin i formę opłacenia należności. Postanowienie to może być zaskarżone w drodze zażalenia, a ostateczne postanowienie w tej sprawie może być zaskarżone do NSA. W razie nie uiszczenia kosztów, mogą być one egzekwowane w trybie egzekucji administracyjnej. Art.267 dopuszcza zwolnienie strony od opłat lub kosztów postępowania, jeśli jest ona w sytuacji „niewątpliwej niemożności" ich opłacenia.. Zgodnie z art.263 §1 do tych kosztów należą:koszty osobistego stawienia się świadków, biegłych, stron - obejmują koszty podróży, zwrotu utraconego zarobku dziennego, diety (strawnego), kosztów noclegu - - koszty oględzin,koszty doręczenia stronom pism,- inne koszty bezpośrednio związane z rozstrzygnięciem sprawy - np. wynagrodzenie biegłego za wykonanie opinii,
137. Etapy postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji.
Instytucja stwierdzenia nieważności decyzji -jest to instytucja procesowa tworząca prawną możliwość eliminacji z obrotu prawnego decyzji dotkniętych przede wszystkim wadami materialnoprawnymi, czyli wadami powodującymi nieprawidłowe ukształtowanie stosunku materialno-prawnego zarówno pod względem podmiotowym, jak również pod względem przedmiotowym. Instytucja stwierdzenia nieważności jest oparta na bezwzględnej dewolucji kompetencji. Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia. Od zasady dewolucji kompetencji dopuszczalne są tylko 2 wyjątki: odnoszące się do orzeczeń ministra lub SKO, na których kończy się administracyjny tok instancji. Instytucja ta oparta jest również na względnej suspensywności, ponieważ wszczęcie postępowania w tej sprawie nie wstrzymuje z mocy prawa wykonania weryfikowanej decyzji. Wstrzymanie wykonania decyzji następuje dopiero wtedy, gdyorgan stwierdzi, że zachodzi prawdopodobieństwo wystąpienia wady kwalifikowanej. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji składa się z 3 etapów:1) postępowanie wstępne - wszczęcie postępowania może nastąpić:a) z urzędu - organ może wszcząć postępowanie:- z własnej inicjatywy lub z inicjatywy organu administracji państwowej nadzorującego określoną działalność, na skutek sprzeciwu wniesionego przez prokuratora,- w wyniku wniosku organizacji społecznej,w skutek skargi powszechnej wniesionej przez osobę trzecią,b) na żądanie strony - legitymację do żądania wszczęcia postępowania ma podmiot, który twierdzi, że decyzja dotyczy jego interesu prawnego lub obowiązku,2) postępowanie rozpoznawcze - przedmiotem postępowania rozpoznawczego jest ustalenie istnienia jednej z wadliwości decyzji wymienionych w art.l56§l pkt 1-6 kpa lub też wadliwości określonej w przepisach odrębnych, a także stwierdzenie, czy nie występują przesłanki negatywne. Organ prowadzący postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji nie jest kompetentny do rozstrzygania sprawy co do istoty, a więc odnośnie do przedmiotu, o którym rozstrzygnięto w wadliwej decyzji. Postępowanie rozpoznawcze powinno być prowadzone zgodnie z przepisami kpa regulującymi postępowanie przed organami I instancji, tak jak w każdej nowej sprawie indywidualnej wszczętej przez organ administrujący.3) podjęcie decyzji - rozstrzygnięcie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji następuje w drodze decyzji. Organ może wydać decyzję o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji -jeśli w wyniku postępowania rozpoznawczego organ ustali, że nie występują podstawy do stwierdzenia nieważności decyzji;- decyzja stwierdzająca nieważność weryfikowanej decyzji -jeśli stwierdzi, że istnieje przynajmniej jedna z podstaw stwierdzenia nieważności wymieniona w art.l56§l lub określona w przepisie szczególnym, a nie występuje żadna z przesłanek negatywnych; decyzja ta stanowi o eliminacji z obrotu prawnego weryfikowanej decyzji i o zniesieniu jej skutków prawnych, decyzja stwierdzająca, ze weryfikowana decyzja była wydana z naruszeniem prawa - jeżeli występuje wprawdzie podstawa do stwierdzenia nieważności decyzji, ale równocześnie istnieje jedna z przesłanek negatywnych; decyzja ta daje podstawę do wystąpienia z roszczeniem odszkodowawczym, tak jak po stwierdzeniu nieważności..Jeżeli przedmiotem postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności było postanowienie zamiast decyzji, organ wydaje postanowienie.W przypadku stwierdzenia nieważności decyzji, sprawa indywidualna, w której była wydana weryfikowana decyzja, wraca do rozpoznania w trybie postępowania zwykłego (głównego) w I albo II instancji, stosownie do tego, czy stwierdzono nieważność decyzji ostatecznej czy też nieostatecznej. W zależności od podstawy stwierdzenia nieważności decyzji organ rozpatrujący sprawę albo wydaje decyzję o umorzeniu postępowania (np.; gdy decyzja była wydana z naruszeniem przepisów o właściwości) albo rozstrzyga merytorycznie.
138. Zagadnienie wadliwych decyzji administracyjnych i rodzaje wadliwości.
Prawo polskie zapewnia prymat zasady trwałości decyzji ostatecznych, ale również pozwala na wyeliminowanie decyzji wadliwej z obiegu prawnego poprzez: wznowienie postępowania i stwierdzenie nieważności decyzji. Decyzja administracyjna jest prawidłowa, jeżeli łącznie spełnia dwie przesłanki: jest zgodna z normami materialnego prawa administracyjnego oraz została wydana zgodnie z normami procesowego prawa administracyjnego. Decyzja naruszające te normy jest wadliwa. Z uwagi na to możemy wyróżnić dwa rodzaje wadliwości decyzji administracyjnej: - wadliwość materialnoprawną - w przypadku, której sankcją będzie nieważność decyzji,- wadliwość procesowoprawna - powodującą sankcję wzruszającą decyzji w trybie wznowienia postępowania. Od tej reguły są w k.p.a. wyjątki, bowiem np.pojęciem rażącego naruszenia prawa należy objąć nie tylko rażące naruszenie prawa materialnego, lecz również i procesowego, natomiast wadliwość wymieniona w art145§1pkt6 ( decyzja wydana została bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu), będzie wynikiem naruszenia zarówno norm prawa procesowego, jak i prawa materialnego.Nie każda wada decyzji powoduje wycofanie jej z obrotu prawnego, tylko określony ciężar gatunkowy wad powoduje zastosowanie skutków prawnych w postaci sankcji wzruszalności decyzji.
139. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji
Jest to instytucja procesowa służąca uchyleniu z obrotu prawnego decyzji dotkniętych kwalifikowaną wadą materialną. Oznacza to, że w decyzji tkwi wada, np. decyzja została wydana przez niekompetentny organ. Przesłanki Pozytywne:Decyzja jest ostateczna.Decyzja dotknięta jest jedną z następujących wadliwości:Wydana została z naruszeniem przepisów o właściwości, Wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa, Dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną, Została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie, Była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały, W razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą, Zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa. Negatywne:Upływ określonego okresu czasu od chwili doręczenia decyzji lub jej ogłoszenia:Nie stwierdza się nieważności decyzji z przyczyn wymienionych w § 1 pkt 1, 3, 4 i 7, jeżeli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło dziesięć lat.Wywołanie przez decyzję nieodwracalnych skutków prawnych. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji jest postępowaniem w nowej sprawie administracyjnej. Postępowanie to może być wszczęte na żądanie strony lub z urzędu. Organ może wszcząć postępowanie z urzędu: - z własnej inicjatywy lub z inicjatywy o.a.p. nadzorującego określoną działalność, - w wyniku złożenia przez osobę trzecią skargi powszechnej, - na skutek wniosku organizacji społecznej, oraz - w skutek sprzeciwu wniesionego przez prokuratora. Organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji jest organ wyższego stopnia, a gdy decyzja została wydana przez ministra lub sko - ten organ. Załatwienie sprawy dotyczącej stwierdzenia nieważności decyzji następuje przez wydanie decyzji, odmownej lub pozytywnej, tj. stwierdzającej nieważność decyzji.
Postępowanie w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji dotkniętych wadami niekwalifikowanymi bądź decyzji prawidłowych.
140. Elementem charakterystycznym postępowania administracyjnego jest dopuszczenie możliwości wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji prawidłowej (w postępowaniu sądowym nie). Jest to uzasadnione następującymi względami:- zmiennością stosunków społeczno-gospodarczych,
- zmianą okoliczności faktycznych powodującą to, że wykonanie decyzji mogłoby wyrządzić szkodę społeczeństwu, - zmianami, jakim ulegają interesy stron, gdy nie jest to sprzeczne z interesem społecznym. Wyróżniamy 3 tryby uchylania lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi bądź też decyzji prawidłowej:1) uchylenie lub zmiana decyzji nie tworzącej praw dla stron - uchylenie (zmiana) w tym trybie może nastąpić w każdym czasie (z wyjątkiem postępowania podatkowego), a właściwy do wzruszenia decyzji będzie zarówno organ administrujący, który wydał decyzję (element odwo-"1 łalności decyzji), jak również organ wyższego stopnia (element środka nadzoru). Wzruszenie decyzji w tym trybie oparte jest na 2 przesłankach:a) przesłanka nie nabycia praw przez żadną ze stron postępowania - przez prawa nabyte należy rozumieć wszelkiego rodzaju prawa, które powstają przez prawomocne orzeczenie właściwej władzy zarówno w tym przypadku, gdy na stronie nie ciąży żaden obowiązek, jak również wtedy, gdy na stronie ciąży obowiązek w rozmiarach określonych przez to orzeczenie,b) przesłanka wskazująca na to, że za uchyleniem lub zmianą decyzji przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony - ocena należy do organu, a strona, która jest niezadowolona może wnieść odwołanie.W postępowaniu podatkowym wszczęcie postępowania ograniczone jest terminem - nie może nastąpić po upływie l roku od dnia doręczenia decyzji
141. Uchylenie lub zmiana decyzji tworzącej prawa dla strony - uchylenie (zmiana) decyzji w tym trybie może nastąpić w każdym czasie (z pewnym wyjątkiem), a właściwy w sprawie będzie organ, który wydał decyzję (element odwołalności decyzji), jak również organ wyższego stopnia (element środka nadzoru). W sprawach z zakresu zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego do uchylenia (zmiany) decyzji w tym trybie będzie właściwy wyłącznie organ tych jednostek. Postępowanie rozpoznawcze jest prowadzone na podstawie przepisów regulujących postępowanie przed organem I instancji. Uchylenie (zmiana) decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która rozstrzyga sprawę merytorycznie i jest wydana w I instancji. Uchylenie (zmiana) decyzji jest oparte na 2 przesłankach pozytywnych i l przesłance negatywnej:
a) przesłanki pozytywne - (l)-wyrażenie przez stronę (wszystkie strony) zgody na uchylenie lub zmianę decyzji i (2)-za uchyleniem (zmianą) decyzji przemawia interes społeczny lub słuszny interes strony. Ocenę obu interesów przeprowadza organ.
b) przesłanka negatywna - mogą stanowić postanowienia przepisów szczególnych nie dopuszczające uchylenia lub zmiany decyzji w tym trybie.
3) nadzwyczajny tryb uch. ylenia lub zmiany decyzji - trybu tego nie wprowadzają przepisy Ordynacji podatkowej. Właściwym do uchylenia w tym trybie jest minister, a w wyznaczonym zakresie wojewoda (decyzje wydane przez organy jednostek samorządu terytorialnego). Weryfikacji decyzji w tym trybie odbywa się w trybie nadzoru, a o jej odwołalności można mówić jedynie wtedy, gdy decyzję weryfikowaną wydał minister. Postępowanie rozpoznawcze prowadzi się wg przepisów kpa dotyczących postępowania przed organem I instancji. Uchylenie (zmiana) decyzji następuje przez wydanie nowej decyzji, która stanowi rozstrzygnięcie sprawy, będącej przedmiotem weryfikowanej decyzji. Dalsza weryfikacja decyzji wydanej w tym trybie jest zależna od tego, który organ uchylił (zmienił) decyzję. Jeżeli decyzję wydał minister, to stronie służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jeżeli decyzję wydał wojewoda, to służy jej odwołanie.
142. System nadzwyczajnych trybów postępowania System trybów nadzwyczajnych postępowania składa się z:- postępowania w sprawie wznowienia postępowania, - postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji,- postępowania w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi bądź decyzji prawidłowej.System ten oparty jest na zasadzie konkurencyjności, tzn., że, poszczególne tryby nadzwyczajne mają na celu usunięcie tylko określonego rodzaju wadliwości decyzji i nie mogą być stosowane zamiennie. Naruszenie wyłączności stosowania określonego trybu nadzwyczajnego w weryfikacji decyzji stanowi rażące naruszenie prawa, będące podstawą stwierdzenia nieważności decyzji.
143. Stosunek postępowania odwoławczego do trybów nadzwyczajnych.
VW postępowaniu administracyjnym wyróżniamy dwa tryby postępowania: postępowanie główne i postępowanie nadzwyczajne (nadzwyczajny tryb postępowania). Postępowanie odwoławcze - uruchamia go czynność procesowa strony, jaką jest wniesienie odwołania od decyzji nieostatecznej. Ta czynność procesowa strony, aby wywołała skutek prawny, musi spełniać określone wymagania co do formy, treści, terminu (w ciągu 14 dni od dnia doręczenia decyzji) i trybu jej dokonania. Kompetencja do rozpoznania i rozstrzygania sprawy w toku postępowania odwoławczego przechodzi na organ odwoławczy tylko wtedy, gdy organ I instancji nie znalazł podstaw do weryfikacji decyzji we własnym zakresie. Postępowanie odwoławcze dzieli się na postępowanie odwoławcze przed I instancją i postępowanie odwoławcze przed II instancją. Postępowanie odwoławcze zaliczamy do postępowania głównego, ponieważ jest to uzasadnione tożsamością celów 5 przedmiotu postępowania przed I i II instancją. Wniesienie odwołania przenosi na organ II instancji kompetencję do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej merytorycznie (co do jej istoty). Przedmiotem nadzwyczajnych postępowań, w przeciwieństwie do postępowania głównego, a tym samym postępowania odwoławczego, nie jest rozstrzygnięcie merytoryczne sprawy administracyjnej, lecz przeprowadzenie weryfikacji decyzji wydanej w postępowaniu głównym i z tego względu można im przypisać charakter służebny, albowiem byt prawny tych postępowań jest uzależniony od uprzedniego przeprowadzenia postępowania głównego, zakończonego wydaniem ostatecznej decyzji, a istotą postępowań nadzwyczajnych jest stworzenie gwarancji represyjnych zrealizowania celu postępowania głównego - wydania decyzji w pełni prawidłowej. System nadzwyczajnych trybów postępowania jest oparty na zasadzie niekonku-rencyjności, tzn. że poszczególne tryby nadzwyczajne mają na celu usunięcie tylko określonego rodzaju wadliwości decyzji i nie mogątyć stosowane zamiennie. Naruszenie wyłączności stosowania określonego trybu nadzwyczajnego weryfikacji decyzji stanowi rażące naruszenie prawa, będące podstawą stwierdzenia nieważności decyzji.. System nadzwyczajnych trybów postępowania składa się z: postępowania w sprawie wznowienia postępowania, postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, postępowanie w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji dotkniętej wadami niekwalifikowanymi bądź decyzji prawidłowej.
144. Stosunek trybów nadzwyczajnych do postępowania przed NSA
"Weryfikacja decyzji odbywająca się w trybach nadzwyczajnych w drodze administracyjnejoraz weryfikacja decyzji w drodze sądowej jest oparta na zasadzie konkurencyjności, bo od strony postępowania, od organizacji społecznej biorącej udział w postępowaniu na prawach strony lubod prokuratora należy wybór drogi weryfikacji decyzji. Dopuszczając konkurencyjność, ustawodawca przyznaje jednak prymat drodze administracyjnej, stanowiąc o tym, że uruchomienie jednego z trybów weryfikacji decyzji w drodze administracyjnej powoduje niedopuszczalność weryfikacji w drodze sądowej. Zgodnie z art.35 ust.4 ustawy o NSA, nie można wnieść skargi do sądu administracyjnego, jeżeli toczy się postępowanie w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności aktu albo innej czynności. W razie jednoczesnego wniesienia skargi do NSA i żądania uruchomienia jednego z trybów postępowania nadzwyczajnego, uprawniony podmiot powinien dokonać wyboru drogi weryfikacji decyzji, oświadczając , którą drogę wybiera. Cofnięcie żądania weryfikacji w jednej z dróg powoduje umorzenie postępowania.
145.Roszczenia odszkodowawcze
Stronie, która poniosła szkodę w wyniku wydania decyzji dotkniętej wadą określoną w art. 145§1 kpa albo wskutek uchylenia decyzji po wznowieniu postępowania, służy roszczenie o odszkodowanie na podstawie przepisów kc, którego to roszczenie może ona dochodzić przed sądem cywilnym w trybie uregulowanym w kpc. Art. 153 kpa odsyła więc w pewnym zakresie do przepisów prawa cywilnego co do roszczeń odszkodowawczych. W post. został przyjęty inny tryb dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Ord. P. wprowadza 2 tryby: tryb sądowy i tryb administracyjnosą-dowy. Tryb sądowy przed sądem powszechnym obowiązuje, gdy winę za powstanie okoliczności stanowiącej przesłankę do uchylenia decyzji w wyniku wznowienia postępowania ponosi inna strona postępowania. Tryb sadowoadministracyjny ma zastosowanie w pozostałych przypadkach.
POSTĘPOWANIE SĄDOWOADMIN.
146.Podmioty uprawnione do wniesienia skargi do NSA.Uprawniony do wniesienia skargi do NSA jest każdy, kto ma w tym interes prawny, a ponadto: prokurator, RPO, organizacja społeczna. Skargę można wnieść dopiero po wyczerpaniu środków odwoławczych /nie obejmuje to prokuratora i RPO/. Prócz w/w podmiotów skargę złożyć mogą osoby wymienione w innych ustawach np. o samorządzie terytorialnym, prawo prasowe. W NSA przeciwnikiem skarżącego jest organ, którego działanie lub bezczynność to przedmiot skargi. Uczestnikiem postępowania może /nie musi/ być prokurator, jeżeli wniósł skargę lub zgłosił swój udział. Osoby prawne i fizyczne mogą być reprezentowane /zgodnie z kpc/ przez przedstawicieli np. pełnomocników. Nie można wnieść skargi do NSA, gdy przed organem administracji publicznej toczy się jeszcze postępowanie.
147. Wymogi formalne skargi do NSASkarga powinna zawierać:-oznaczenie skarżącego, miejsce zamieszkania,-wskazanie zaskarżonej decyzji; postanowienia ;itp.,-oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy,-określenie naruszenia prawa bądź interesu prawnego,-podpis osoby wnoszącej skargę.Gdy skarga ma braki, NSA wyznacza termin do ich skorygowania, jeżeli to nie nastąpi skarga zostanie odrzucona.
148. Tryb wnoszenia skargi do NSA.Skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia w sprawie, gdy przed wniesieniem skargi należało zwrócić się do właściwego organu z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa, skarga może być wniesiona po upływie 30 dni od dnia doręczenia wezwania. Tylko RPO i prokurator mogą wnieść skargę w terminie 6 miesięcy od doręczenia stronie rozstrzygnięcia sprawy, termin ten może ulec wydłużeniu, gdy chodzi o działalność organów państwowych, Sąd z ważnych powodów ma prawo przywrócić na wniosek strony termin do wniesienia skargi.
149. Skutki wniesienia skargi do NSA.Organ przeciwko, któremu została wniesiona skarga powinien odpowiedzieć i przesłać akta sprawy w ciągu 30 dni. Według art. 38: „organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może uwzględnić skargę w całości do dnia wyznaczenia przez Sąd terminu rozprawy” (może to uczynić organ właściwy do uchylenia decyzji na podstawie kpa)-jest tu kilka nieścisłości. Wniesienie sprawy do sądu nie wstrzymuje wykonania aktu lub zawieszenia czynności, sąd może wydać takie postanowienie na wniosek strony lub z mocy prawa, gdy wykonanie spowodowałoby nieodwracalne skutki; szkody. Wstrzymanie następuje także, gdy brak jest wymaganej od organu odpowiedzi i akt sprawy, orzeczenie wydawane jest na podstawie stanu faktycznego, co godzi w zasadę prawdy obiektywnej.
150. Postępowanie wstępne przed NSA.Po otrzymaniu skargi dokonywane są czynności wstępne:
zarządza się skompletowanie akt; dowodów,wyznacza skład sędziowski,zarządza się doręczenie stronie przeciwnej odpisów skargi, w celu umożliwienia udzielenia odpowiedzi,wyznacza termin rozprawy; posiedzenia,zarządza zawiadomienie innych osób, których udział jest konieczny,wezwanie skarżącego do uiszczenia wpisu, chyba że to uczynił lub jest z tego zwolniony np. RPO /może to być wpis stosunkowy lub stały/,gdy skarga jest niekompletna, to wzywa się do jej uzupełnienia.Gdy sąd wydał postanowienie o wstrzymaniu wykonania zaskarżonej decyzji informuje o tym strony. Sąd orzeka na podstawie dokumentów, gdy są one niewystarczające, może przeprowadzić postępowanie dowodowe.
151. Postępowanie rozpoznawcze przed NSA.Skarga rozpoznawana jest na rozprawie lub posiedzeniu niejawnym. Na posiedzeniu niejawnym sąd odrzuca skargę gdy: została wniesiona po terminie, nie została uzupełniona, brak jest uiszczonego wpisu, skarżący nie wyczerpał przysługujących mu możliwości odwołań, skarga nie jest właściwa NSA, toczy się postępowanie przed innym organem, została wniesiona przez nieuprawnioną osobę. Wyjątkowo na posiedzeniu niejawnym można rozpatrzyć istotę sprawy. Informacja o terminie i miejscu rozprawy powinna być udzielona na siedem dni przed nią. Do sposobu prowadzenia rozprawy stosuje się przepisy kpc. Sąd orzeka w trzyosobowym składzie sędziowskim, w razie wątpliwych kwestii prawnych skład ten może zwrócić się do Prezesa o przekazanie sprawy dla siedmioosobowego składu lub połączonych izb, może także zażądać wyjaśnienia przez te podmioty tych niejasności w drodze uchwały. Pytania prawne samorządowych kolegiów odwoławczych rozpatrywane są przez składy pięcioosobowe.
152. Zawieszenie i umorzenie postępowania przed NSA.Zawieszenie następuje poprzez postanowienie z przyczyn określonych w art. 97 i 98 kpa. Umorzenie następuje, gdy skarżący cofnie skargę, sąd wyraża na to zgodę, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy byłoby bezprzedmiotowe lub orzeczenie sądu zbędne. Skarżący może otrzymać zwrot wpisu. Inną przyczyną umorzenia jest śmierć skarżącego. Następuje ono także, gdy ustawodawca wyłączy określoną kategorię spraw spod kontroli NSA. Sąd umarza postępowanie na posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie.
153. Rodzaje orzeczeń NSA.Rozstrzyga to art. 53 ustawy. Orzeczenie może być:wyrokiem-jest to rozstrzygnięcie, w którym stwierdza się czy dany akt lub czynność jest zgodne z prawem czy też nie,postanowieniem-wydaje się w razie odrzucenia skargi, umorzenia postępowania, w celu rozstrzygnięcia kwestii procesowych np. przywrócenia terminu. Postanowienia zapadłe przed NSA nie podlegają zażaleniu. Postanowienia dzieli się na:kończące postępowanie w sprawie-zamykają drogę do wyroku np. umorzenie postępowania,nie kończące postępowania w sprawie-są to pozostałe, sąd może je zmieniać i uchylać. Orzeczenia wydawane są po zamknięciu rozprawy, posiedzenia /możliwe jest odroczenie do 2 tygodni/, uzasadnienie sporządza się w ciągu 30 dni i doręcza wraz z orzeczeniem. Orzeczenie wydane może być przez sędziów uczestniczących w posiedzeniu /podpisują się pod nim/, przyjmowane jest większością głosów. Orzeczenie powinno zawierać rozstrzygnięcie w sprawie kosztów. Orzeczenie jest prawomocne, gdy nie wniesiono sprzeciwu w ustawowym terminie 14 dni. Sprzeciw może spowodować utrzymanie w mocy w całości lub części wyroku, może także zostać odrzucony, a postępowanie umorzone.
154. Zaskarżanie orzeczeń NSA.Orzeczenia NSA (art. 39 ust. 1 i art.47 ust. 3 ustawy) są prawomocne, mogą być wzruszone wskutek nadzwyczajnych środków prawnych:rewizji nadzwyczajnej (art. 57 ust. 2 ustawy o NSA):Wnieść ją może: Minister Sprawiedliwości, Prezes NSA, RPO, Minister Pracy i Polityki Socjalnej. Wnosi się ją do SN, gdy naruszone zostało prawo lub interes RP. Termin wynosi 6 miesięcy od prawomocnego orzeczenia. SN stosuje przepisy o postępowaniu kasacyjnym.wznowienia postępowania (art. 58 ustawy o NSA):Postępowanie może być wznowione na wniosek uczestnika lub z urzędu, rozpatrywany jest on przez inny skład sędziowski NSA na podstawie kpc. uchylenie orzeczenia (art. 59 ustawy o NSA łącznie z art. 146 kpa):Gdy orzeczenie wydano w wyniku przestępstwa lub na podstawie fałszywych dowodów, ale nie później niż 10 lat od doręczenia orzeczenia, z innych przyczyn 5 lat.
155. DORĘCZENIA- jest to czynność techniczno-procesowa, która jest konieczna do rozpoznania sprawy; zorganizowania i przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego. Przepisy normują tylko kwestie samego doręczenia pisma, a nie odnoszą się wcale do dotarcia treści pisma do adresata, ponieważ dla biegu postępowania nie ma znaczenia, czy adresat zapoznał się z treścią pisma i kiedy to zrobił. Znaczenie procesowe ma tylko sam fakt doręczenia i jego potwierdzenia, z nim związane są skutki procesowe. Przepisy dotyczące doręczeń są podporządkowane zasadzie oficjalności ze względu na społeczne funkcje postępowania administracyjnego. Doręczenie stanowi czynność procesową o dużej doniosłości z uwagi na obowiązywanie zasady pisemności w postępowaniu oraz z uwagi na skutki prawne, jakie z doręczeniem wiążą przepisy prawa procesowego, a także prawa materialnego, należą do nich:Od daty doręczenia biegną terminy procesowe lub materialne,Od tej daty organ i strona będą związani decyzją lub postanowieniem,Od niej możliwe staje się stosowanie środków dyscyplinujących lub środków egzekucyjnych.
Przedmiotem doręczeń są pisma, a więc wszelkie wezwania, zawiadomienia, protokoły, sporządzone na piśmie decyzje, postanowienia lub inne dokumenty, z którymi powinna być zaznajomiona strona postępowania i które mają znaczenie procesowe.
Należy wyróżnić: doręczenie właściwe (zwykłe) - stosuje się je do osób fizycznych, jednostek organizacyjnych oraz organizacji społecznych; ma miejsce wtedy, gdy pismo dostarcza się adresatowi do jego rąk. Następuje to przez:- skorzystanie z usług pocztowych,pracowników organu administracyjnego,- inne osoby lub organy, które są do tego osobno upoważnione. Stronie pozbawionej zdolności do czynności prawnych pism nie doręcza się, bo byłoby to bezskuteczne. Doręczenie osobom fizycznym pism następuje w miejscu ich zamieszkania lub w miejscu pracy. Wyjątkowo można doręczyć pismo w lokalu organu administracyjnego albo w każdym miejscu gdzie się adresata zastanie. Doręczenie powinno być potwierdzone podpisem adresata, który dokumentuje fakt doręczenia i jego datę. Ani uchylenie się adresata od złożenia podpisu, ani też odmowa przyjęcia pisma nie pozbawiają doręczenia skutku prawnego. W pierwszym przypadku osoba doręczająca sama stwierdza datę doręczenia oraz wskazuje osobę, która odebrała pismo, i przyczynę braku jej podpisu; a w drugim przypadku niedoręczone pismo zwraca się o.a.p. z adnotacją informującą o odmowie jego przyjęcia i jej dacie; przyjmuje się jednocześnie fikcję, iż pismo zostało doręczone w dniu odmowy jego przyjęcia przez adresata. Jeżeli w sprawie występuje kilka stron, to pisma doręcza się wszystkim stronom.
156. Doręczenie zastępcze - można je stosować w zasadzie tylko do osób fizycznych; polega na oddaniu pisma osobie, która przyjmie na siebie zobowiązanie doręczenia pisma adresatowi. Tymi osobami mogą być: pełnoletni domownik, sąsiad lub dozorca domu. O doręczeniu zastępczym trzeba powiadomić adresata zawiadomieniem zostawionym w skrzynce na listy, a gdy nie jest to możliwe w drzwiach mieszkania. W razie niemożności doręczania pisma bezpośrednio do rąk adresata ani też doręczenia zastępczego, pismo składa się na okres 7 dni w placówce pocztowej lub w urzędzie gminy, a zawiadomienie o tym umieszcza się w skrzynce na korespondencję, lub, gdy to nie jest możliwe na drzwiach mieszkania adresata albo biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe, bądź w miejscu widocznym na nieruchomości, której postępowanie dotyczy. W tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia siedmiodniowego terminu. Strony mogą być zawiadomione o decyzjach lub innych czynnościach o.a.p. przez obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjęty w danej miejscowości sposób publicznego ogłaszania, jeżeli przepis szczególny tak stanowi. W tych przypadkach zawiadomienie bądź doręczenie uważa się za dokonane po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia publicznego.
157. EGZEKUCJA
157.Zakres stosowania egzekucji administracyjnej.Postępowanie egzekucyjne stosuje się w celu wykonania świadczeń o charakterze pieniężnym (podatki opłaty wynikające z ustawy Ordynacja Podatkowa) oraz niepieniężnym. Można je stosować po terminie w którym zobowiązany miał wykonać świadczenie (kiedy są wymagalne). Dotyczy obowiązków o charakterze publicznoprawnym. Obowiązki o charakterze cywilnoprawnym podlegają egzekucji prowadzonej przez sąd. Egzekwowanie niektórych należności o charakterze cywilnoprawnym na rzecz Skarbu Państwa Rada Ministrów może przekazać w drodze rozporządzenia organom administracyjnym. Podstawą prowadzenia postępowania egzekucyjnego może być akt administracyjny oraz generalny.
158. Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego.Niektóre są charakterystyczne tylko dla postępowania egzekucyjnego, są też takie które występują w całym systemie prawa w państwie np. zasada praworządności. Zasada celowości-wynika pośrednio z licznych postanowień, egzekucja nie powinna być dolegliwością, a jedynie umożliwiać wykonanie obowiązków administracyjnych,Zasada stosowania najmniej uciążliwego środka-art. 7 § 2 ustawy, jest to kategoria ocenna dla organu egzekucyjnego, ustawa nie precyzuje, które środki są mniej lud bardziej uciążliwe, najważniejsze to, aby spowodowały wykonanie obowiązku,Zasada niezbędności-art. 7 § 3, zakaz stosowania środków egzekucyjnych, gdy obowiązek został wykonany lub stał się bezprzedmiotowy, egzekucja nie powinna być prowadzona /np. umorzona/,Zasada stosowania środków przewidzianych tylko w ustawie-art. 7 § 1, wolno stosować tylko środki wymienione w art. 67 i 116,Zasada poszanowania minimum egzystencji-art. 8-11, kierowanie się humanitaryzmem, wyłączenie z egzekucji przedmiotów stanowiących: wartość gospodarczą; użytkową /np. proteza/ bądź szczególnego rodzaju /np. odznaczenie/. Egzekucji nie podlegają: stypendia, zapomogi, świadczenia socjalne, obrączki małżonków, zapasy opału na 6 miesięcy, zwierzęta nawozy, narzędzia, itd.Zasada zagrożenia-art. 15, posiada sankcję umorzenia, gdy brak było upomnienia zobowiązanego. Egzekucja może być wszczęta tylko po pisemnym upomnieniu /wezwaniu wykonania obowiązku/ w ciągu 7 dni od jego doręczenia. Są pewne wyjątki określane przez RM,Zasada obowiązku prowadzenia egzekucji-art. 6, wierzyciel ma obowiązek wszczęcia /złożenia wniosku/ egzekucji w przypadku, gdy zobowiązany uchyla się od swoich czynności,Zasada niezależności stosowania środków egzekucyjnych od środków represyjnych-dopuszcza zastosowanie środka egzekucyjnego łącznie z wymierzeniem kary w postępowaniu karnym; dyscyplinarnym lub w sprawach o wykroczenia /jest to wynik odmienności celów/,Zasada prowadzenia egzekucji w porze najdogodniejszej dla zobowiązanego-odnosi się do czynności technicznych i działań egzekutora, egzekucji nie można prowadzić w dni wolne od pracy oraz w dni robocze w godzinach 21 do 7 rano /są wyjątki/,Zasada gospodarnego prowadzenia egzekucji-organ egzekucyjny ponosi odpowiedzialność za stan rzeczy zajętej; użytkowanej przy wykonaniu zastępczym.
159. Organy wykonujące nadzór nad egzekucją administracyjną.Nadzór nad egzekucją sprawują organy wyższego stopnia w stosunku do organu, który prowadzi egzekucję. W szczególnych przypadkach do wstrzymania czynności egzekucyjnych należności pieniężnych od rolników uprawniony jest wójt lub burmistrz. O wstrzymaniu czynności zawiadamia on niezwłocznie organ egzekucyjne, który decyduje o dalszych czynnościach. Jednorazowo i na okres nie dłuższy jak 30 dni, wstrzymania czynności egzekucyjnych może dokonać wojewoda. O takim wstrzymaniu zawiadamia on niezwłocznie ministra finansów, podając przyczyny wstrzymania. Kontrolę nad przestrzeganiem w toku postępowania przepisów ustawy, egzekucji świadczeń o charakterze pieniężnym sprawuje minister finansów publicznych. W przypadku świadczeń niepieniężnych właściwy rzeczowo minister, centralny organ administracji rządowej, inne organy administracji publicznej, oraz organy sprawujące nadzór nad jednostkami samorządu terytorialnego.
160. Wierzyciel w postępowaniu egzekucyjnym.Wierzycielem jest ten kto żąda wykonania obowiązków podlegających egzekucji. Rola wierzyciela w postępowaniu administracyjnym jest inna jak w postępowaniu sądowym, ze względu na brak możliwości rozporządzania procesem. Wierzyciel ma obowiązek podjęcia czynności zmierzających do podjęcia środków egzekucyjnych. Wierzyciel może być organem egzekucyjnym lub nim nie jest. W drugim przypadku wierzyciel zobowiązany jest do wystawienia tytułu wykonawczego, wysłania upomnienia zobowiązanemu, zwrócenie się do organu egzekucyjnego z wnioskiem o wszczęcie postępowania, zawieszenie lub umorzenie, wypowiadanie się w sprawie zgłoszonych zarzutów oraz wnoszenie zażaleń na czynności organu egzekucyjnego. W pierwszym przypadku niektóre czynności stają się bezprzedmiotowe.
161. Zobowiązany w postępowaniu egzekucyjnym.Zobowiązanym jest podmiot, wobec którego stosowana jest egzekucja. Może nim być osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjne nie posiadająca osobowości prawnej. Zobowiązany jest odpowiedzialny za wykonanie obowiązku ale nie zawsze jest osobą wykonującą obowiązek. Zobowiązany działa sam bądź przez przedstawiciela ustawowego lub statutowego. Środki egzekucyjne mogą być stosowane wobec zobowiązanego ale również w wyjątkowych przypadkach również wobec innych osób np. przebywających w pomieszczeniu podlegającemu opróżnieniu.
162. Organy asystujące i udzielające pomocy w postępowaniu egzekucyjnym.Organ egzekucyjny lub egzekutor mogą zwrócić się o pomoc do Policji, Straży Granicznej, jeżeli natrafią na opór lub się go spodziewają w trakcie egzekucji. Gdy opór stawia żołnierz to właściwy jest organ wojskowy. Obowiązki organów pomocniczych i asystujących określają właściwi ministrowie, w/w organy nie mogą odmówić pomocy egzekutorowi.
163. Osoby trzecie, świadkowie, dozorca i wykonawca jako podmioty postępowania egzekucyjnego.Biegły-osoba powoływana przez organ egzekucyjny do oznaczenia wartości zajętych ruchomości,Dozorca-osoba (fizyczna lub prawna) opiekująca się ruchomościami pochodzącymi z egzekucji,Wykonawca-osoba fizyczna lub prawna, dokonująca na zlecenie organu egzekucyjnego czynności niewykonane przez zobowiązanego (egzekucja o charakterze niepieniężnym),Osoba trzecia-podmiot zgłaszający roszczenie do prawa /rzeczy/, z którego prowadzi się egzekucję administracyjną,Świadek-w postępowaniu egzekucyjnym występuje wyjątkowo, może nim być tylko osoba pełnoletnia, obecny dla zabezpieczenia interesu zobowiązanego; dla zachowania obiektywizmu i zgodności postępowania z prawem /np. gdy egzekucja odbywa się nocą/.
164. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego.Postępowanie wszczyna się na wniosek wierzyciela i wystawiony przez niego tytuł wykonawczy. Jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym postępowanie wszczyna się z urzędu. Tytuł wykonawczy zawiera: oznaczenie wierzyciela, oznaczenie zobowiązanego, podanie treści podlegającego obowiązku, podstawy prawnej obowiązku oraz stwierdzenie, że obowiązek jest wymagalny, wskazanie podstawy prawnej postępowania, podpis, stanowisko służbowe, pieczęć organu egzekucyjnego, datę wystawienia, pouczenie zobowiązanego o skutkach nie zawiadomienia organu egzekucyjnego o skutkach zmiany miejsca pobytu. W przypadku obowiązków o charakterze niepieniężnym oznaczenie środka egzekucyjnego. Organ egzekucyjny zobowiązany jest do zbadania czy dopuszczalna jest egzekucja. Organ ten bada czy zobowiązany nie korzysta z przywilejów, czy istnieje podstawa prowadzenia egzekucji, czy zobowiązanemu doręczono upomnienie, czy wierzyciel wskazał środek egzekucyjny, czy tytuł wykonawczy jest zgodny z wymogami. W przypadku kiedy organ egzekucyjny stwierdzi, że egzekucja jest niedopuszczalna zwraca tytuł wykonawczy wierzycielowi informują c go, że nie przystępuje do egzekucji. Wierzycielowi w takiej sytuacji przysługuje zażalenie.
165. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego.Zawieszenie polega na wstrzymaniu czynności egzekucyjnych na skutek powstania przeszkód w prowadzeniu postępowania. Przeszkody te zawarte są w art. 56 ustawy:śmierć zobowiązanego, utrata zdolności do czynności prawnych, brak jego przedstawiciela ustawowego,gdy wstrzymano; odroczono; rozłożono w czasie wykonanie obowiązku,na żądanie wierzyciela lub w innych przewidzianych prawem przypadkach.Zawieszenie postępowania lub odmowa następuje przez postanowienie z możliwością zażalenia do niego. Po ustaniu przyczyn zawieszenia postępowanie jest wznawiane np. po śmierci zobowiązanego w momencie, gdy uzyska informację o spadkobiercach. Po zawieszeniu dokonane czynności egzekucyjne pozostają w mocy /chyba, że organ wyda inną decyzję/.
166. Umorzenie postępowania egzekucyjnego.Art. 59 wymienia przyczyny np.:wykonanie obowiązku przed wszczęciem postępowania,brak obowiązku; jego umorzenie; nieistnienie,obowiązek niezgodny z treścią decyzji administracyjnej; orzeczeniem sądu; przepisem prawa,błąd co do osoby zobowiązanego lub zakaz egzekucji ze względu na osobę zobowiązanego,niewykonalność obowiązku o charakterze niepieniężnym,śmierć zobowiązanego,żądanie wierzyciela,brak upomnienia zobowiązanego.Umorzenie postępowania następuje poprzez postanowienie z możliwym zażaleniem do niego, powoduje ono uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych też poprzez postanowienie z zażaleniem jako odwołaniem.
167. Zbieg egzekucji.Zbieg egzekucji ma miejsce wtedy kiedy są prowadzone dwa różne postępowania w stosunku do tej samej rzeczy lub prawa majątkowego należącego do zobowiązanego. W przypadku zbiegu egzekucji administracyjnej i sądowej organ egzekucyjny zobowiązany jest przekazać akta postępowania sądowi rejonowemu, w którego okręgu wszczęto postępowanie. Sąd rozstrzyga o tym kto będzie prowadził postępowanie w zależności od rodzaju należnych świadczeń. Określa też które z dokonanych czynności pozostają w mocy. W przypadku zbiegu egzekucji prowadzonych przez dwa organy egzekucyjne albo organ i wierzyciela upoważnionego rozporządzeniem RM do prowadzenia w egzekucji, postępowanie Łączne prowadzi organ egzekucyjny.
168. Zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego.Zarzut jest to środek prawny, który przysługuje zobowiązanemu. Podstawy zarzutów są wyszczególnione w ustawie, są to:Umorzenie, wykonanie, wygaśnięcie, przedawnienie lub nieistnienie zobowiązania.Odroczenie, rozłożenie na raty.Określenie rodzaju świadczenia niezgodne z obowiązkiem wynikającym z treści decyzji administracyjnej.Błąd co do osoby zobowiązanego.Zastosowanie przez organ egzekucyjny zbyt uciążliwego środka.Niemożliwość wykonania świadczenia o charakterze niepieniężnym. Niedopuszczalność egzekucji, brak doręczenia upomnienia.Organ egzekucyjny lub egzekutor doręczając zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego zobowiązany jest pouczyć go o możliwości zgłaszania zarzutów. Termin na wniesienie zarzutów wynosi 7 dni, organem właściwym do rozpatrzenia jest organ egzekucyjny. Termin na rozpatrzenie wynosi 7 dni. Zobowiązany jako podstawę zarzutów może użyć jedną z wymienionych bądź więcej. Wniesienie zarzutów nie wstrzymuje egzekucji, organ w uzasadnionych przypadkach może ją wstrzymać. W przypadku kiedy z wnioskiem o dokonanie egzekucji zwrócił się wierzyciel organ jest zobowiązany przesłuchać go w sprawie przed wydaniem postanowienia (nie ma takiego obowiązku kiedy podstawą zarzutu jest niewykonalność świadczenia bądź zastosowanie zbyt uciążliwego środka). Organ może wydać postanowienie o umorzeniu, zawieszeniu, zastosowaniu mniej uciążliwego środka bądź postanowienie negatywne. Na postanowienie w sprawie zarzutów przysługuje zażalenie zobowiązanemu i wierzycielowi. Zażalenie rozpatruje organ wyższego stopnia, w terminie 7 dni od otrzymania go od organu egzekucyjnego, który na przekazanie ma termin 3 dni.
169. Wniosek o wyłączenie prawa do rzeczy lub prawa majątkowego spod egzekucji.Złożenie takiego żądan9ia przysługuje osobie trzeciej w ciągu 14 dni od uzyskania informacji o czynnościach egzekucyjnych. Organ na ustosunkowanie się do niego ma także 14 dni, czynności egzekucyjne powinny zostać zawieszone do czasu postanowienia. Przy odmowie wyłączenia prawa do rzeczy lub prawa majątkowego przysługuje zażalenie lub w trybie postępowania cywilnego tzw. powództwo przeciw egzekucyjne osoby trzeciej. Do czasu rozpatrzenia środków odwoławczych w/w prawa nie mogą ulec zbyciu. Po zakończeniu postępowania egzekucyjnego żądanie wyłączenia nie przysługuje, o prawo do rzeczy; majątkowe można się ubiegać jedynie w trybie postępowania cywilnego.
170. Zażalenie w postępowaniu egzekucyjnym.Instytucja podobna do tej z kpa. Art. 17 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym mówi, że na postanowienie wydane w jego trakcie lub go dotyczące przysługuje zażalenie. Istnieje około dwudziestu rodzajów postanowień, na które zażalenie przysługuje. Uprawnieni di wniesienia zażalenia to np. wierzyciel, zobowiązany, osoba trzecia, organ rentowy, kierownik zakładu pracy. Termin wniesienia zażalenia to 7 dni od doręczenia lub ogłoszenia postanowienia /są wyjątki/, zażalenie nie wstrzymuje postępowania egzekucyjnego, ale organ egzekucyjny może podjąć taką decyzję w uzasadnionych przypadkach. Zażalenie przekazuje się organowi wyższemu stopniem niż organ egzekucyjny, ale za jego pośrednictwem, może on utrzymać decyzję w mocy, uchylić, rozstrzygnąć co do istoty sprawy lub przekazać do powtórnego rozpatrzenia.
171. Skarga na czynności egzekucyjne.Krąg uprawnionych na złożenia skargi na czynności dokonane w trakcie postępowania egzekucyjnego jest szerszy jak przy innych środkach prawnych. Skarga jest odformalizowanym środkiem. Może ją złożyć każdy kto na wskutek postępowania poniósł uszczerbek. Skarga nie wstrzymuje egzekucji, lecz organ w uzasadnionych przypadkach może ją wstrzymać. Ustawa nie zawiera terminu na wniesienie skargi. Zasadne jest twierdzenie, że skargi można wnosić w trakcie postępowania. Organ po rozpatrzeniu skargi wydaje postanowienie, na które przysługuje zażalenie.
172. Skarga na przewlekłość postępowania.Skargę na przewlekłość postępowania może złożyć wierzyciel.
Środki prawne z kpa stosowane w postępowaniu egzekucyjnym.Możliwość stosowania kpa w postępowaniu egzekucyjnym dopuszcza art. 18 ustawy o egzekucji, dotyczy to np. przywrócenia terminu, przepisów o skargach i wnioskach /żądania zmiany lub uchylenia postanowienia, rozstrzygającego wniosek lub skargę zgłoszonego przez wierzyciela, zobowiązanego, osobę trzecią/, posiłkowo stosowany także przy wyłączeniu pracownika; organu itp.
173. Powództwo opozycyjne.Występuje w chwili, gdy egzekwowane są obowiązki o charakterze cywilnoprawnym. Będzie to powództwo o ustalenie, że należność nie istnieje lub istnieje w innej wysokości np. rozstrzygnięcie w drodze procesu cywilnego o egzekucji należności na rzecz Skarbu Państwa. Gdy zobowiązany wniesie je, to wierzyciel powinien zawiadomić organ egzekucyjny i wstrzymać postępowanie aż do orzeczenia. Jeżeli powództwo zostanie uwzględnione, to tytuł egzekucyjny i wszczęte postępowanie tracą ważność.
174. Powództwo ekscydencyjne.Jest to powództwo przysługujące osobie trzeciej roszczącej sobie prawa do rzeczy bądź prawa, na którym dokonywana jest egzekucja. Osoba trzecia ma prawo po wydaniu przez organ egzekucyjny postanowienia negatywnego w sprawie jej wniosku o wyłączenie rzeczy z pod egzekucji skorzystać z powództwa lub złożyć zażalenie. W przypadku decyzji negatywnej po złożeniu zażalenia również ma prawo złożenia pozwu do sądu powszechnego. Wniesienie powództwa należy złożyć w terminie 14 dni od daty doręczenia postanowienia. Do czasu zakończenia postępowania sądowego nie można sprzedać rzeczy na której prowadzona jest egzekucja. W przypadku rzeczy szybko psujących się rzecz można sprzedać a uzyskane pieniądze do czasu rozstrzygnięcia pozostają w depozycie organu egzekucyjnego.
175. Skarga do NSA na postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym.Możliwość taką wprowadziła ustawa z 1990 r., która pozwoliła zaskarżyć do NSA postanowienie o rozstrzygnięciu zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego lub zabezpieczającego w administracji oraz o umorzeniu lub odmowie umorzenia tych postępowań. W 1995 r. wchodzi nowa ustawa o NSA pozwalająca zaskarżyć postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie /możliwe dopiero po jego rozpatrzeniu i wyczerpaniu wszystkich odwołań/.
176. Egzekucja z pieniędzy.Najprostszy środek egzekucyjny. Gdy zobowiązany na wezwanie płaci należność pieniężną, poborca wystawia pokwitowanie mające taki sam skutek jak pokwitowanie wierzyciela. Organ egzekucyjny ponosi odpowiedzialność wobec wierzyciela za pokwitowaną należność.
177. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę.Jest to środek egzekucyjny należności o charakterze pieniężnym. Polega na tym, że organ egzekucyjny doręcza zawiadomienie o zajęciu części wynagrodzenia, mogącej podlegać egzekucji, zakładowi pracy zobowiązanego. Zakład pracy zobowiązany jest przekazywać kwotę należną wierzycielowi i zawiadamiać o tym organ egzekucyjny. Zobowiązany dostaje zawiadomienie o prowadzonej egzekucji z jego wynagrodzenia, z pouczeniem, że nie może w żaden sposób pobrać z zakładu pracy więcej jak wskazaną, wolną od egzekucji kwotę. W przypadku bezpodstawnego uchylania się zakładu pracy od płacenia należnych kwot, organ może zastosować postępowanie egzekucyjne wobec zakładu pracy. Osoba, pracownik zakładu pracy, odpowiedzialna za informowanie organu egzekucyjnego o ewentualnej zmianie miejsca pracy zobowiązanego, może zostać ukarana grzywną do wysokości trzykrotnej najniższej krajowej z możliwością zastosowania egzekucji tej kwoty.
178. Egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz z ubezpieczenia społecznego.
Organ egzekucyjny zwraca się do organu rentowego o zajęcie części świadczeń podlegających egzekucji i przekazanie ich wierzycielowi lub organowi egzekucyjnemu, zawiadamiając o każdej płatności. Zobowiązany jest informowany, że nie może rozporządzać świadczeniami poza częścią wolną w żaden inny sposób. Zajęcie świadczeń następuje nawet przy zmianie organu rentowego-nie wypełnienie obowiązku zagrożone jest podobnie jak przy zajęciu wynagrodzenia za pracę.
179. Egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych.Dotyczy obowiązków pieniężnych. Organ egzekucyjny zawiadamia bank, w którym zobowiązany posiada rachunek o zajęciu wierzytelności pieniężnej. Jednocześnie wzywa bank aby nie dokonywał wypłat z rachunku do wysokości zajętej wierzytelności lecz bezzwłocznie wpłacił zajętą kwotę organowi egzekucyjnemu lub bezpośrednio wierzycielowi. Zawiadamia również zobowiązanego o zajęciu rachunku. Odpis wezwania skierowanego do banku doręcza się zobowiązanemu oraz wierzycielowi. Zajęcie wierzytelności jest dokonane z chwilą dostarczenia zawiadomienia do banku i dotyczy również kwoty, których nie było w chwli doręczenia a wpłynęły na rachunek później. Zajęcie wierzytelności związanych z posiadaniem przez zobowiązanego dokumentu odbywa się przez odbiór tego dokumentu, na tą okoliczność sporządza się protokół, organ ma prawo dokonać wszelkich wpisów, formularzy oraz pokwitowań, wypowiedzenia, od których zależy wypłata zajętej wierzytelności.
180. Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych i praw majątkowych.
Polega to na wezwaniu dłużnika zajętej wierzytelności lub prawa, aby wypłacił należne świadczenie z kosztami egzekucyjnymi łącznie organowi egzekucyjnemu. Zobowiązany nie może rozporządzać zabezpieczeniem ani środkami pieniężnymi. Zajęcie wierzytelności lub prawa następuje przez doręczenie wezwania. Zobowiązany zostaje wezwany do złożenia w ciągu siedmiu dni oświadczenia:czy uzna wierzytelność,czy przekaże z zajętego prawa kwoty na pokrycie należności,czy i gdzie toczyła się rozprawa o zajęte prawo; wierzytelność.Gdy ktoś nie wyda oświadczenia, może zostać ukarany grzywną /trzykrotne najniższe wynagrodzenie/ poprzez postanowienie z możliwością zażalenia. Przykład: poczta zajmuje przekaz pocztowy i przekazuje środki organowi egzekucyjnemu.
181. Egzekucja z ruchomości.Egzekucja z ruchomości polega na zajęciu rzeczy ruchomej a następnie jej sprzedaży. Zajęcia dokonuje poborca skarbowy. Zajęciu podlegają rzeczy zobowiązanego znajdujące się w jego władaniu oraz we władaniu osób trzecich. W razie zajęcia pojazdów podlegających rejestracji poborca skarbowy dokonuje odpowiedniej adnotacji w dowodzie rejestracyjnym oraz zawiadamia organ prowadzący rejestrację. Zajęta rzecz może pozostać pod dozorem zobowiązanego lub jego dorosłego domownika. Poborca może również odebrać rzecz i oddać pod dozór innej osoby lub organu egzekucyjnego. Jeżeli rzecz stanowi wartość zabytkową, poborca oddaje ją pod dozór muzeum państwowego, biblioteki lub archiwum. Oszacowania rzeczy dokonuje poborca skarbowy, wybrany przez organ egzekucyjny biegły, bądź instytucja zajmująca się badaniem cen. Na oszacowanie przez poborcę służy zobowiązanemu zażalenie. W takim przypadku urząd ma obowiązek powołania biegłego. Sprzedaż rzeczy nie może nastąpić wcześniej jak 7 dnia od zajęcia, chyba że rzecz ulega szybkiemu zepsuciu, jest nią inwentarz żywy a zobowiązany odmówił przyjęcia jej pod dozór, organ egzekucyjny przyjął przelew od rolnika za przyszłe dostawy a on z własnej winy nie dotrzymał terminu dostaw. Zajęta rzecz może być sprzedana w drodze licytacji publicznej, jednostce prowadzącej działalność handlową za cenę oszacowania lub za pośrednictwem przedsiębiorstwa prowadzącego działalność komisową. Przedmioty posiadające wartość historyczną organ egzekucyjny po konsultacji z wojewódzkim konserwatorem zabytków proponuje do nabycia, po cenie oszacowania, państwowemu muzeum, bibliotece lub archiwum, może się również zwrócić do przedsiębiorstwa zajmującego się obrotem tymi przedmiotami.
182. Egzekucja należności pieniężnych wobec jednostek budżetowych.
Jest to szczególny rodzaj egzekucji należności pieniężnych. Gdy zobowiązanym jest jednostka państwowa, wierzyciel składa do niej tytuł wykonawczy, jeżeli w ciągu 7 dni od daty złożenia należność nie zostanie uiszczona konieczne jest zwrócenie się do jednostki nadrzędnej, ona zarządza pokrycie należności ze środków zobowiązanego. Taki tryb nie dotyczy składek na ubezpieczenie społeczne i podatków.
183. Grzywna w celu przymuszenia.
grzywnę w celu przymuszenia nakłada się gdy: obowiązek polega na znoszeniu lub zaniechaniu czegoś, wykonaniu czynności, w szczególności takiej, której w zamian nie może wykonać inna osoba. Może być nakładana na osoby fizyczne jednostki prawne oraz jednostki nie mające osobowości prawnej, może być również nałożona na przedstawiciela ustawowego lob statutowego. Może być nakładana kilkakrotnie w tej samej lub większej wysokości. Wyjątkiem są grzywny stosowane w odniesieniu do prawa budowlanego gdzie jednorazowa grzywna nałożona osobie fizycznej nie może przekroczyć 5000 a łączna kwota nałożonych grzywien nie może przekroczyć 10000. W odniesieniu do osób prawnych kwoty te wynoszą odpowiednio 25000 i 100000 PLN. Szczególnym uregulowaniem jest grzywna za nie dokonanie rozbiórki. Jest nią iloczyn powierzchni przeznaczonej do rozbiórki i 1/5 wartości 1m2 ustalona przez właściwego ministra w celu naliczania premii gwarancyjnej. Grzywnę nakłada organ egzekucyjny, który doręcza zobowiązanemu postanowienie o grzywnie oraz tytuł wykonawczy. Postanowienie zawiera informację o możliwości zastosowania dalszych grzywien oraz o możliwości wykonania zastępczego. W razie wykonania obowiązku, nałożone a nie uiszczone grzywny ulegają umorzeniu. Ustawa dopuszcza zwrot uiszczonych grzywien jeżeli zobowiązany wykonał obowiązek i zwrócił się z odpowiednim wnioskiem.
184. Wykonanie zastępcze.
Ten środek stosuje się kiedy istnieje możliwość wykonania obowiązku przez inną osobę jak zobowiązany ale na jego koszt. Taka osoba nazywa się wykonawcą. Wykonawcę wybiera organ egzekucyjny, ale odpowiada on również za rzetelne wykonanie prac, wykorzystanie materiałów czy środków transportu przed zobowiązanym. Zobowiązanemu służy prawo wglądu do prowadzonych prac oraz do zgłaszania wniosków do organu egzekucyjnego. Zobowiązany może zgłosić wniosek o zaniechanie dalszego wykonania zastępczego i sam zakończyć wykonanie obowiązku. Warunkiem pozytywnego rozpatrzenia wniosku jest zgoda wykonawcy i brak wątpliwości co do wypełnienia przez zobowiązanego świadczenia. Koszty wykonania zastępczego obciążają zobowiązanego i podlegają egzekucji administracyjnej.
185. Odebranie rzeczy ruchomej.
polega na odebraniu rzeczy oznaczonej /co do gatunku i rodzaju/, środek stosowany przy odmowie zobowiązanego. Ten środek egzekucyjny stosuje się też w celu zniszczenia rzeczy ruchomej np. ze względu na zagrożenie sanitarne. Rzecz może być odebrana nawet osobie trzeciej, a także na czas określony. Wykonuje to egzekutor wręczając postanowienie, umożliwiające zastosowanie środka egzekucyjnego w razie oporu zobowiązanego /przysługuje mu zażalenie/. Rzecz oddaje się wierzycielowi lub wyznaczonej przez niego osobie, ewentualnie oddaje się na skład.
186. Odebranie nieruchomości, opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń.
Prowadzi się go w celu opróżnienia pomieszczeń w celu ich wydania wierzycielowi. Środek ten prowadzi się w stosunku do zobowiązanego oraz os znajdujących się w pomieszczeniu. Egzekutor dostarcza zobowiązanemu tytuł wykonawczy oraz postanowienie z pouczeniem, że w razie niewykonania obowiązku zostanie zastosowany środek egzekucyjny. Egzekutor usuwa nieruchomości znajdujące się w pomieszczeniu i wzywa znajdujące się tam osoby do opuszczenia pomieszczenia pod groźbą użycia przymusu bezpośredniego. W przypadku oporu egzekutor wzywa odpowiedni organ w celu zastosowania przymusu bezpośredniego. Jeżeli pomieszczenie jest zamknięte egzekutor w obecności dwóch świadków i w razie potrzeby z pomocą policji otwiera pomieszczenie. Ruchomości usunięte z pomieszczenia egzekutor oddaje zobowiązanemu, dorosłemu członkowi jego rodziny lub przekazuje na skład na koszt i niebezpieczeństwo zobowiązanego.
187. Przymus bezpośredni.
Polega na doprowadzeniu do wykonania obowiązku podlegającego egzekucji drogą zagrożenia zastosowania lub zastosowania bezpośrednio skutecznych środków z zastosowaniem siły fizycznej włącznie. Środek ten można stosować tylko w ostateczności. Przymus stosuje egzekutor, który doręcz zobowiązanemu tytuł wykonawczy oraz postanowienie z informacją o możliwości zastosowania przymusy bezpośredniego. W szczególnych przypadkach można zastosować przymus bezpośredni po ostrzeżeniu ustnym przez egzekutora.
188. Przymus natychmiastowy.
W uzasadnionych przypadkach, kiedy grozi niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego, ciężka szkoda dla gospodarki państwa, wymaga tego szczególny interes społeczny organy Policji, Straży Granicznej, UOP, straży pożarnej, Celne mogą stosować uproszczone postępowanie egzekucyjne. Nie wymaga ono przedstawiania tytułu wykonawczego, decyzji o wszczęciu postępowania, upomnienia, wystarczy polecenie ustne. W tym postępowaniu można stosować odebranie rzeczy ruchomej, wykonanie zastępcze oraz przymus bezpośredni.
189. Postępowanie zabezpieczające.
Postępowanie zabezpieczające jest postępowaniem pomocniczym w postępowaniu egzekucyjnym ale również w przypadku kiedy przepis szczególny zezwala można je stosować przed określeniem wysokości świadczenia zobowiązanego. Można je stosować przed terminem obowiązku wykonania świadczenia. Wniosek o wszczęcie postępowania zabezpieczającego składa wierzyciel. Wymogi co do treści są takie jak w przypadku tytułu wykonawczego rozszerzone o uzasadnienie niebezpieczeństwa niewykonania świadczenia przez zobowiązanego. Postanowienie doręcza się wierzycielowi przed rozpoczęciem postępowania a zobowiązanemu w chwili wykonania. Organ egzekucyjny może zażądać od wierzyciela zabezpieczenia na wypadek poniesienia szkody na skutek postępowania przez zobowiązanego.
190. Organizacja NSA.
NSA rozpoczął działanie na podstawie ustawy z 31.01.1980 r., od tego momentu powstało kilka ośrodków zamiejscowych sądu m. in.: Gdańsk, Katowice, Poznań. W 01.10.1995 r. weszła w życie nowa ustawa o NSA anulująca poprzednią, reguluje ona pozycję ustrojową, organizację, możliwości zaskarżania do tej instytucji. NSA sprawuje „wymiar sprawiedliwości przez sądową kontrolę wykonywania administracji publicznej”, działa w Warszawie i siedmiu ośrodkach poza nią, na podstawie regulaminu i rozporządzenia Prezydenta RP. NSA dzieli się na izby: Finansową-do jej właściwości należą sprawy ceł, zobowiązań podatkowych, świadczeń pieniężnych,Ogólnoadministracyjną-pozostałe sprawy m. in.: budownictwo, gospodarka wodna, prywatyzacja, ochrona środowiska, samorząd terytorialny, itp.NSA dzieli się na wydziały orzecznicze. W Warszawie działa Biuro Prezydialne i Biuro Orzecznictwa /prowadzi kartotekę, gromadzi orzeczenia/, które dzielą się na wydziały. W skład NSA wchodzą: prezes, wiceprezesi, prezesi izb, prezesi ośrodków zamiejscowych, sędziowie. Sędziów powołuje Prezydent RP na wniosek KRS, po spełnieniu warunków: obywatel polski z pełnią praw cywilnych i obywatelskich,magister prawa o nieskazitelnym charakterze w wieku co najmniej 35 lat,przez 10 lat był np. prokuratorem, adwokatem, sędzią /nie dotyczy to prof. i dr hab./,posiada dużą wiedzę z zakresu prawa administracyjnego.Sędziowie są niezawiśli, podlegają tylko Konstytucji i ustawom. Prezesa /na sześć lat/ i wiceprezesów NSA powołuje Prezydent RP. Prezes kieruje pracami i reprezentuje NSA na zewnątrz, powołuje prezesów izb, dyrektorów biur, przewodniczących wydziałów. W NSA działają następujące organy kolegialne:Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu-kompetencje opiniodawcze i decydujące,Kolegium Sądu-opiniuje i doradza.Nadzór judykacyjny nad NSA sprawuje SN. O działalności Prezes NSA informuje Prezydenta RP i KRS, natomiast o prowadzonych sprawach i problemach w funkcjonowaniu organów administracji publicznej Prezesa RM. Do 16.10.2002 ma zostać spełniony konstytucyjny wymóg dwuinstancyjności postępowania przed NSA.
191. Właściwość NSA.
Właściwość rzeczową i miejscową określa rozporządzenie Prezydenta RP z 24.11.1998 r.Właściwość miejscowa-obejmuje po dwa województwa w przypadku ośrodków w Gdańsku, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, a jedno województwo w przypadku ośrodków Białystok, Katowice, Lublin, Łódź, Rzeszów, Szczecin. NSA w Warszawie jest właściwy dla województw: mazowieckiego i warmińsko-mazurskiego,Właściwość rzeczowa-ośrodki zamiejscowe NSA właściwe są w sprawach: skarg na decyzje administracyjne, postanowienia, akty organów administracji publicznej; samorządu terytorialnego; administracji rządowej, w sprawach o bezczynność organów /nie podejmowanie odpowiednich decyzji/.
192. Podmioty uprawnione do wniesienia skargi do NSA.
Uprawniony do wniesienia skargi do NSA jest każdy, kto ma w tym interes prawny, a ponadto: prokurator, RPO, organizacja społeczna. Skargę można wnieść dopiero po wyczerpaniu środków odwoławczych /nie obejmuje to prokuratora i RPO/. Prócz w/w podmiotów skargę złożyć mogą osoby wymienione w innych ustawach np. o samorządzie terytorialnym, prawo prasowe. W NSA przeciwnikiem skarżącego jest organ, którego działanie lub bezczynność to przedmiot skargi. Uczestnikiem postępowania może /nie musi/ być prokurator, jeżeli wniósł skargę lub zgłosił swój udział. Osoby prawne i fizyczne mogą być reprezentowane /zgodnie z kpc/ przez przedstawicieli np. pełnomocników. Nie można wnieść skargi do NSA, gdy przed organem administracji publicznej toczy się jeszcze postępowanie.
193. Wymogi formalne skargi do NSA.
Skarga powinna zawierać:-oznaczenie skarżącego, miejsce zamieszkania,-wskazanie zaskarżonej decyzji; postanowienia ;itp.,-oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy,-określenie naruszenia prawa bądź interesu prawnego,-podpis osoby wnoszącej skargę.Gdy skarga ma braki, NSA wyznacza termin do ich skorygowania, jeżeli to nie nastąpi skarga zostanie odrzucona.
194. Tryb wnoszenia skargi do NSA.
skargę wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia rozstrzygnięcia w sprawie, gdy przed wniesieniem skargi należało zwrócić się do właściwego organu z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa, skarga może być wniesiona po upływie 30 dni od dnia doręczenia wezwania. Tylko RPO i prokurator mogą wnieść skargę w terminie 6 miesięcy od doręczenia stronie rozstrzygnięcia sprawy, termin ten może ulec wydłużeniu, gdy chodzi o działalność organów państwowych, Sąd z ważnych powodów ma prawo przywrócić na wniosek strony termin do wniesienia skargi.
195. Skutki wniesienia skargi do NSA.
Organ przeciwko, któremu została wniesiona skarga powinien odpowiedzieć i przesłać akta sprawy w ciągu 30 dni. Według art. 38: „organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może uwzględnić skargę w całości do dnia wyznaczenia przez Sąd terminu rozprawy” (może to uczynić organ właściwy do uchylenia decyzji na podstawie kpa)-jest tu kilka nieścisłości. Wniesienie sprawy do sądu nie wstrzymuje wykonania aktu lub zawieszenia czynności, sąd może wydać takie postanowienie na wniosek strony lub z mocy prawa, gdy wykonanie spowodowałoby nieodwracalne skutki; szkody. Wstrzymanie następuje także, gdy brak jest wymaganej od organu odpowiedzi i akt sprawy, orzeczenie wydawane jest na podstawie stanu faktycznego, co godzi w zasadę prawdy obiektywnej.
196. Postępowanie wstępne przed NSA.
Po otrzymaniu skargi dokonywane są czynności wstępne:zarządza się skompletowanie akt; dowodów,wyznacza skład sędziowski,zarządza się doręczenie stronie przeciwnej odpisów skargi, w celu umożliwienia udzielenia odpowiedzi,wyznacza termin rozprawy; posiedzenia,zarządza zawiadomienie innych osób, których udział jest konieczny,wezwanie skarżącego do uiszczenia wpisu, chyba że to uczynił lub jest z tego zwolniony np. RPO /może to być wpis stosunkowy lub stały/,gdy skarga jest niekompletna, to wzywa się do jej uzupełnienia.Gdy sąd wydał postanowienie o wstrzymaniu wykonania zaskarżonej decyzji informuje o tym strony. Sąd orzeka na podstawie dokumentów, gdy są one niewystarczające, może przeprowadzić postępowanie dowodowe.
197. Postępowanie rozpoznawcze przed NSA.
Skarga rozpoznawana jest na rozprawie lub posiedzeniu niejawnym. Na posiedzeniu niejawnym sąd odrzuca skargę gdy: została wniesiona po terminie, nie została uzupełniona, brak jest uiszczonego wpisu, skarżący nie wyczerpał przysługujących mu możliwości odwołań, skarga nie jest właściwa NSA, toczy się postępowanie przed innym organem, została wniesiona przez nieuprawnioną osobę. Wyjątkowo na posiedzeniu niejawnym można rozpatrzyć istotę sprawy. Informacja o terminie i miejscu rozprawy powinna być udzielona na siedem dni przed nią. Do sposobu prowadzenia rozprawy stosuje się przepisy kpc. Sąd orzeka w trzyosobowym składzie sędziowskim, w razie wątpliwych kwestii prawnych skład ten może zwrócić się do Prezesa o przekazanie sprawy dla siedmioosobowego składu lub połączonych izb, może także zażądać wyjaśnienia przez te podmioty tych niejasności w drodze uchwały. Pytania prawne samorządowych kolegiów odwoławczych rozpatrywane są przez składy pięcioosobowe.
198. Zawieszenie i umorzenie postępowania przed NSA.
Zawieszenie następuje poprzez postanowienie z przyczyn określonych w art. 97 i 98 kpa. Umorzenie następuje, gdy skarżący cofnie skargę, sąd wyraża na to zgodę, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy byłoby bezprzedmiotowe lub orzeczenie sądu zbędne. Skarżący może otrzymać zwrot wpisu. Inną przyczyną umorzenia jest śmierć skarżącego. Następuje ono także, gdy ustawodawca wyłączy określoną kategorię spraw spod kontroli NSA. Sąd umarza postępowanie na posiedzeniu niejawnym lub na rozprawie.
199. Rodzaje orzeczeń NSA.
Rozstrzyga to art. 53 ustawy. Orzeczenie może być:wyrokiem-jest to rozstrzygnięcie, w którym stwierdza się czy dany akt lub czynność jest zgodne z prawem czy też nie,postanowieniem-wydaje się w razie odrzucenia skargi, umorzenia postępowania, w celu rozstrzygnięcia kwestii procesowych np. przywrócenia terminu. Postanowienia zapadłe przed NSA nie podlegają zażaleniu. Postanowienia dzieli się na:kończące postępowanie w sprawie-zamykają drogę do wyroku np. umorzenie postępowania,nie kończące postępowania w sprawie-są to pozostałe, sąd może je zmieniać i uchylać. Orzeczenia wydawane są po zamknięciu rozprawy, posiedzenia /możliwe jest odroczenie do 2 tygodni/, uzasadnienie sporządza się w ciągu 30 dni i doręcza wraz z orzeczeniem. Orzeczenie wydane może być przez sędziów uczestniczących w posiedzeniu /podpisują się pod nim/, przyjmowane jest większością głosów. Orzeczenie powinno zawierać rozstrzygnięcie w sprawie kosztów. Orzeczenie jest prawomocne, gdy nie wniesiono sprzeciwu w ustawowym terminie 14 dni. Sprzeciw może spowodować utrzymanie w mocy w całości lub części wyroku, może także zostać odrzucony, a postępowanie umorzone.
200. Zaskarżanie orzeczeń NSA.
Orzeczenia NSA (art. 39 ust. 1 i art.47 ust. 3 ustawy) są prawomocne, mogą być wzruszone wskutek nadzwyczajnych środków prawnych:rewizji nadzwyczajnej (art. 57 ust. 2 ustawy o NSA):Wnieść ją może: Minister Sprawiedliwości, Prezes NSA, RPO, Minister Pracy i Polityki Socjalnej. Wnosi się ją do SN, gdy naruszone zostało prawo lub interes RP. Termin wynosi 6 miesięcy od prawomocnego orzeczenia. SN stosuje przepisy o postępowaniu kasacyjnym.wznowienia postępowania (art. 58 ustawy o NSA):Postępowanie może być wznowione na wniosek uczestnika lub z urzędu, rozpatrywany jest on przez inny skład sędziowski NSA na podstawie kpc. uchylenie orzeczenia (art. 59 ustawy o NSA łącznie z art. 146 kpa):Gdy orzeczenie wydano w wyniku przestępstwa lub na podstawie fałszywych dowodów, ale nie później niż 10 lat od doręczenia orzeczenia, z innych przyczyn 5 lat.