uoop, WPIA, Ustrój Organów Ochrony Prawnej


USTRÓJ ORGANÓW OCHRONY PRAWNEJ

1. POJĘCIE I FUNKCJE OCHRONY PRAWNEJ (wykład)

OCHRONA PRAWNA - stała i zorganizowana działalność, która jest podejmowana dla ochrony prawa, dla ochrony porządku prawnego (strzeżenie, zabezpieczenie interesów społecznych), dla ochrony praw indywidualnych przysługujących poszczególnym osobom (ochrona interesów indywidualnych, praw prywatnych)

AKTUALIZACJA DZIAŁALNOŚCI OCHRONY PRAWNEJ:

A) SYTUACJA KONFLIKTOWA - gdy w określonym stosunku prawnym pomiędzy podmiotami tego stosunku prawnego zaistniał spór wynikający z naruszenia prawa jednego z podmiotów (konflikt co do wzajemnych praw i obowiązków podmiotów), np. stosunek cywilnoprawny pożyczki - pożyczający powinien oddać pieniądze w określonym czasie, gdy nie odda dochodzi do sporu

B) SYTUACJA NIEKONFLIKTOWA - gdy treść prawa, która ma znaleźć zastosowanie jest niejasna lub gdy powaga sytuacji wymaga działalności ochrony prawnej

2. RODZAJE OCHRONY PRAWNEJ (wykład)

DZIAŁALNOŚĆ OCHRONY PRAWNEJ:

A) ROZSTRZYGANIE - podejmowanie wiążących decyzji co do środków przewidzianych przez prawo w celu rozstrzygnięcia konfliktu (środki przymusu - różne ze względu na rodzaj normy prawnej i środki oddziaływania społecznego / środki wychowawcze - decyzja nie może być wymuszona przez organy państwowe)

FUNKCJA POJEDNAWCZA - nakłanianie do zakończenia sporu, do porozumienia stron, do zawarcia ugody; niektóre organy (np. mediatorzy) mają funkcje pojednawcza, ale nie mogą rozstrzygać

B) KONTROLA LEGALNOŚCI - badanie prawidłowości działalności innych organów co do zgodności z prawem, wystąpienie do odpowiednich organów o zastosowanie pewnych środków

ZAKRES KONTROLI:

ETAPY KONTROLI LEGALNOŚCI:

  1. Badanie - kontrola sensu stricte

  2. Określenie / wyciągnięcie konsekwencji wynikających z naruszenia prawa

C) OBSŁUGA PRAWNA - udzielanie podmiotom stosunku prawnego pomocy prawnej (porad i opinii prawnych) lub podejmowanie środków mających zabezpieczyć interesy podmiotu stosunku prawnego na przyszłość

3. POJĘCIE, CECHY I RODZAJE ORGANÓW OCHRONY PRAWNEJ (wykład)

ORGANY OCHRONY PRAWNEJ - strzegą porządku prawnego, mają kompetencje ochrony praw indywidualnych; czasem jedna z funkcji może dominować

DZIAŁALNOŚĆ ORGANÓW OCHRONY PRAWNEJ:

- istnieje pewne działanie / zaniechanie tworzące zagrożenie naruszenia prawa

- nie ma stanu zagrożenia naruszenia prawa, zabezpieczenie na przyszłość interesów / praw podmiotów uczestniczących w stosunku prawnym

ORGANY OCHRONY PRAWNEJ:

A) ORGANY ROZSTRZYGAJĄCE

  1. ORGANY SĄDOWE

- powszechne => rejonowe, okręgowe, apelacyjne

- szczególne => administracyjne => wojewódzkie sądy administracyjne, Naczelny Sąd Administracyjny i sądy wojskowe

- Sąd Najwyższy

SĄD - organ państwowy, niezawisły, powołany specjalnie do sprawowania wymiaru sprawiedliwości, jurysdykcja w formie jawnej procesowej

- Trybunał Konstytucyjny

- Trybunał Stanu

- trybunały międzynarodowe => Europejski Trybunał Praw Człowieka, Europejski Trybunał Sprawiedliwości, Sąd Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich, Międzynarodowy Trybunał Karny

  1. ORGANY QUASI-SĄDOWE - zajmują się rozstrzyganiem, nie mają cech organów sądowych (najczęściej nie są niezawisłe)

  • ORGANY POZASĄDOWE - rozstrzyganie nie jest ich zasadnicza działalnością, często zaliczane do innych kategorii organów ochrony prawnej; ich wyroki poddawane są kontroli organom sądowym i quasi-sądowym; wyjątek od zasady PRAWA DO SĄDU

  • Motywy:

    B) ORGANY KONTROLI LEGALNOŚCI

    1. ORGANY KONTROLI SENSU STRICTO

  • ORGANY KONTROLI SENSU LARGO

  • C) ORGANY OBSŁUGI PRAWNEJ

    1. Adwokatura

    2. Radcy prawni

    3. Prawnicy zagraniczni

    4. Rzecznicy patentowi

    5. Doradcy podatkowi

    6. Notariat

    7. Komornicy sądowi

    8. Rzecznik Praw Obywatelskich

    9. Rzecznik Praw Dziecka

    10. Inne

    4. SĄDY I TRYBUNAŁY - ODRĘBNOŚCI I CECHY (wykład)

    Rozdział VIII Konstytucji wyodrębnia w osobnych podrozdziałach zagadnienia dotyczące sądów, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu. Przed nimi umieszczone zostały jedynie dwa przepisy, stanowiąc, że sądy i trybunały są władzą odrębną i niezależną i że wydają wyroki w imieniu RP. Mając na uwadze samą systematykę rozdziału, można wyciągnąć wniosek, że jedynie sądy uznane są za organy wymiaru sprawiedliwości, trybunały zaś, mimo iż orzekają w formie wyroków, takimi organami nie są. Wniosek taki byłby jednak zbyt pochopny, w działalności Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu dostrzec można wiele elementów wymierzania sprawiedliwości, a połączenie sądów i trybunałów w jednym rozdziale ma swój głęboki sens, wyrażający się między innymi w dążeniach ustawodawcy konstytucyjnego do wzmocnienia władzy sądowniczej. Odrębne traktowanie natomiast tak sądów, jak i trybunałów wynika ze specyfiki funkcji jednych i drugich.

    Art. 173 Konstytucji

    Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz.

    5. MODELE KONSTYTUCYJNOŚCI PRAWA (wykład)

    A) WEWNĄTRZPARLAMENTARNY - kontroli konstytucyjności aktów prawnych dokonuje parlament, obowiązek spoczywa na całym parlamencie i na jego organach oraz na podmiotach posiadających inicjatywę ustawodawczą

    B) POZAPARLAMENTARNY

    1. AMERYKAŃSKI - kontroli konstytucyjności ustaw dokonuje sąd, uczestnicy procesu podnoszą zarzut niekonstytucyjności aktów prawnych

    2. EUROPEJSKI - kontrolę konstytucyjności ustaw sprawuje specjalnie do tego powołany organ wyposażony w prawo kontroli konstytucyjności ustaw

    KOMPETENCJE KONTROLI KONSTYTUCYJNEJ:

    czuwanie nad przebiegiem referendów i ich wynikami, nad wyborami powszechnymi,

    spory pomiędzy organami państwa, badanie i rozwiązywanie partii politycznych,

    sprawy dotyczące głowy państwa

    6. SKŁAD TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO (wykład)

    Art. 194 Konstytucji

    1. Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Ponowny wybór do składu Trybunału jest niedopuszczalny.

    2. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

    Art. 5 u. TK.

    1. W skład Trybunału wchodzi piętnastu sędziów Trybunału.

    2. Sędziego Trybunału wybiera Sejm na 9 lat.

    3. Sędzią Trybunału może być osoba, która posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego.

    4. Kandydatów na stanowisko sędziego Trybunału przedstawia co najmniej 50 posłów lub Prezydium Sejmu. Uchwała Sejmu w sprawie wyboru sędziego Trybunału zapada bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.

    5. Osoba wybrana na stanowisko sędziego Trybunału składa wobec Prezydenta Rzeczypospolitej ślubowanie następującej treści:

    “Ślubuję uroczyście przy wykonywaniu powierzonych mi obowiązków sędziego Trybunału Konstytucyjnego służyć wiernie Narodowi, stać na straży Konstytucji, a powierzone mi obowiązki wypełniać bezstronnie i z najwyższą starannością.”

    Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania “Tak mi dopomóż Bóg”.

    6. Odmowa złożenia ślubowania jest równoznaczna ze zrzeczeniem się stanowiska sędziego Trybunału.

    7. KOMPETENECJE TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO (wykład)

    Art. 188 Konstytucji

    Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach:

       1)  zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,

    1. zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja

    wymaga uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,

    1. zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z

    Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,

    4)  zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,

       5)  skargi konstytucyjnej, o której mowa w art. 79 ust. 1.

    Art. 189 Konstytucji

    Trybunał Konstytucyjny rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi

    konstytucyjnymi organami państwa.

    Art. 2 u. TK.

    1. Trybunał orzeka w sprawach:

    1) zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,

    2) zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,

    3) zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,

    4) skargi konstytucyjnej,

    5) sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,

    6) zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych.

    2. Trybunał na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza zgodność z Konstytucją ustawy przed jej podpisaniem oraz umowy międzynarodowej przed jej ratyfikacją.

    3. Trybunał na wniosek Marszałka Sejmu rozstrzyga w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej, gdy Prezydent nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Trybunał powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.

    8. INICJOWANIE POSTĘPOWANIA PRZED TRYBUNAŁEM KONSTYTUCYJNYM

    Art. 191 Konstytucji

    1. Z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 188, do Trybunału Konstytucyjnego wystąpić mogą:

    1) Prezydent Rzeczypospolitej, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezes Rady Ministrów, 50 posłów, 30 senatorów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokurator Generalny, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich,

    2) Krajowa Rada Sądownictwa w zakresie, o którym mowa w art. 186 ust. 2,

    3) organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego,

    4) ogólnokrajowe organy związków zawodowych oraz ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych,

    5) kościoły i inne związki wyznaniowe,

    6) podmioty określone w art. 79 w zakresie w nim wskazanym.

    2. Podmioty, o których mowa w ust. 1 pkt 3-5, mogą wystąpić z takim wnioskiem, jeżeli akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania.

    Art. 192 Konstytucji

    Z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 189, do Trybunału Konstytucyjnego wystąpić mogą: Prezydent Rzeczypospolitej, Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, Prezes Rady Ministrów, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego i Prezes Najwyższej Izby Kontroli.

    Art. 193 Konstytucji

    Każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem.

    9. MOC WIĄŻĄCA ORZECZEŃ TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO (wykład)

    Art. 190 Konstytucji

    1. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.

    2. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawach wymienionych w art. 188 podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

    3. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

    4. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane prawomocne orzeczenie sądowe, ostateczna decyzja administracyjna lub rozstrzygnięcie w innych sprawach, stanowi podstawę do wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania.

    5. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego zapadają większością głosów.

    Art. 239 ust. 1 Konstytucji

    1. W okresie 2 lat od dnia wejścia w życie Konstytucji orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z Konstytucją ustaw uchwalonych przed dniem jej wejścia w życie nie są ostateczne i podlegają rozpatrzeniu przez Sejm, który może odrzucić orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego większością 2/3 głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Nie dotyczy to orzeczeń wydanych w następstwie pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego.

    10. SKARGA KONSTYTUCYJNA (wykład)

    Art. 79 Konstytucji

    1. Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji.

    2. Przepis ust. 1 nie dotyczy praw określonych w art. 56.

    PROCEDURA ROZPATRYWANIA SKARGI KONSTYTUCYJNEJ:

    1. Ostateczny wyrok / decyzja

    2. Złożenie skargi konstytucyjnej

    1. Wstępne badanie skargi

    1. Rozprawa - badanie konstytucyjności

    lub

    11. POJĘCIE I GENEZA ODPOWIEDZIALNOŚCI KONSTYTUCYJNEJ (wykład)

    ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONSTYTUCYJNA - uprawnienie Parlamentu do oskarżenia podmiotów wskazanych w Konstytucji o naruszenie przepisów Konstytucji lub ustaw; oskarżenie przed wyższą izbą Parlamentu, która sądzi oskarżonego, przez izbę niższą lub przez specjalny trybunał

    1376 - w Anglii Izba Gmin oskarżyła urzędnika o nadużycia finansowe przed Izbą Lordów

    1789, 1791 - uchwały Zgromadzenia Narodowego we Francji

    12. SKŁAD I KADENCJA TRYBUNAŁU STANU (wykład)

    Art. 199 Konstytucji

    1. Trybunał Stanu składa się z przewodniczącego, 2 zastępców przewodniczącego i 16 członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na czas kadencji Sejmu. Zastępcy przewodniczącego Trybunału oraz co najmniej połowa członków Trybunału Stanu powinni mieć kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego.

    2. Przewodniczącym Trybunału Stanu jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.

    3. Członkowie Trybunału Stanu w sprawowaniu funkcji sędziego Trybunału Stanu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

    Sędzią Trybunału Stanu może być tylko obywatel RP posiadający pełne prawa publiczne / cywilne, nie karany sądownie, nie zatrudniony w organach administracji rządowej.

    13. KOMPETENCJE TRYBUNAŁU STANU (wykład)

    Art. 198 Konstytucji

    1. Za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą: Prezydent Rzeczypospolitej, Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów, Prezes Narodowego Banku Polskiego, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem, oraz Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.

    2. Odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą również posłowie i senatorowie w zakresie określonym w art. 107.

    3. Rodzaje kar orzekanych przez Trybunał Stanu określa ustawa.

    Art. 1 u. TS.

    1. Za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą:

    1) Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,

    2) Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów,

    3) Prezes Narodowego Banku Polskiego,

    4) Prezes Najwyższej Izby Kontroli,

    5) członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,

    6) osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem,

    7) Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.

    2. W zakresie określonym w art. 107 Konstytucji odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu ponoszą również posłowie i senatorowie.

    Art. 2 u. TS.

    1. Prezydent może być pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji, ustawy, za popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego.

    2. W okresie sprawowania urzędu Prezydenta nie biegnie przedawnienie karalności przestępstw lub przestępstw skarbowych, za które osoba sprawująca ten urząd nie została postawiona w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu.

    3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu, którzy tymczasowo wykonują obowiązki Prezydenta.

    4. Członkowie Rady Ministrów ponoszą odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu za naruszenie Konstytucji lub ustaw, a także za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem.

    4a. Jeżeli przeciwko osobom, o których mowa w ust. 4, wszczęto postępowanie przygotowawcze o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, prokurator jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o tym Marszałka Sejmu.

    5. Osoby, o których mowa w ust. 4, mogą być pociągnięte do odpowiedzialności karnej przed Trybunałem Stanu za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, jeżeli w uchwale Sejmu o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej tych osób łączne pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej uznano za celowe. W takim przypadku Trybunał Stanu przejmuje do łącznego rozpoznania sprawę, która toczy się już przed sądem.

    Art. 3 u. TS.

    Odpowiedzialność konstytucyjna obejmuje czyny, którymi osoby wymienione w art. 1 ust. 1, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, chociażby nieumyślnie, naruszyły Konstytucję lub ustawę.

    ZAKRES PODMIOTOWY - wskazanie osób ponoszących odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu

    ZAKRES PRZEDMIOTOWY - DELIKT KONSTYTUCYJNY:

    również gdy delikt jest przestępstwem

    Prezydent odpowiada za przestępstwa wyłącznie przed Trybunałem Stanu (jedyny organ, przed którym prezydent ponosi odpowiedzialność za popełnienie przestępstwa)

    członkowie Rządu odpowiadają przed Trybunałem Stanu za przestępstwa popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem

    14. KARY ORZEKANE PRZEZ TRYBUNAŁ STANU (wykład)

    Art. 25 u. TS.

    1. Za czyny określone w art. 3, o ile nie wypełniają znamion przestępstwa lub przestępstwa skarbowego (za delikty konstytucyjne), Trybunał Stanu wymierza łącznie lub osobno następujące kary:

    1) utratę czynnego i biernego prawa wyborczego w wyborach Prezydenta, w wyborach do Sejmu i do Senatu, w wyborach do Parlamentu Europejskiego oraz w wyborach organów samorządu terytorialnego,

    2) zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych i w organizacjach społecznych,

    3) utratę wszystkich albo niektórych orderów, odznaczeń i tytułów honorowych.

    1a. Za naruszenie zakazów, o których mowa w art. 107 ust. 1 Konstytucji, Trybunał Stanu orzeka pozbawienie mandatu poselskiego.

    2. Kary dotyczące utraty praw i zakazów, o których mowa w ust. 1, mogą być orzekane na czas od 2 do 10 lat.

    3. W razie uznania przez Trybunał Stanu chociażby nieumyślnego popełnienia czynów określonych w art. 2 ust. 1 i art. 3 Trybunał orzeka odpowiednio w odniesieniu do Prezydenta - złożenie z urzędu, a w odniesieniu do pozostałych osób, z zastrzeżeniem ust. 1a - utratę zajmowanego stanowiska, z którego pełnieniem związana jest odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu.

    4. Trybunał Stanu z uwagi na znikomy stopień społecznej szkodliwości czynu lub szczególne okoliczności sprawy może poprzestać na uznaniu winy oskarżonego.

    Art. 26 u. TS.

    Za czyny stanowiące przestępstwo lub przestępstwo skarbowe Trybunał Stanu orzeka kary lub środki karne przewidziane w ustawie - grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności (górna granica 15 lat), 25 lat pozbawienia wolności, dożywotnie pozbawienie wolności

    15. POJĘCIE WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI (wykład)

    WYMIAR SRAWIEDLIWOŚCI:

    1. def. podmiotowa - działalność sądów

    2. def. przedmiotowa - działalność polegająca na rozstrzyganiu spraw cywilnych i karnych

    3. def. podmiotowo-przedmiotowa - działalność sądów polegająca na rozstrzyganiu spraw cywilnych i karnych

    ***ROZSTRZYGANIE KONFLIKTÓW ZE STOSUNKÓW PRAWNYCH ZA POMOCĄ ŚRODKÓW PRZYMUSU PRAWNEGO

    - sprawy karne

    - sprawy cywilne

    - sprawy administracyjne