W e h r m a c h t

Były to niemieckie siły zbrojne utworzone 16.03.1935 r. zastępując Reichswehrę. Powstały po wprowadzeniu przez Adolfa Hitlera powszechnej służby wojskowej. W skład Wehrmachtu wchodziły niezależne od siebie i posiadające własne sztaby generalne wojska lądowe (Heer), lotnictwo (Luftwaffe) i marynarka wojenna (Kriegsmarine). Naczelnym dowództwem Wehrmachtu było Oberkommando der Wehrmacht utworzone na podstawie dekretu Hitlera z dnia 04.02.1938 r. Do 1938 r. Naczelnym Dowódcą Wehrmachtu był minister wojny feldmarszałek Werner von Blomberg, a od 27.01.1938 r. do 30.04.1945 r. Adolf Hitler, przy czym jednocześnie zostało utworzone stanowisko szefa Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu, które objął gen. Wilhelm Keitel. Wehrmacht został rozbudowany ze 100 tys. żołnierzy do 3,92 mln w 1939 r, a w 1944 r. do 11 mln żołnierzy. Łącznie między 1939 r. i 1945 r. w jego szeregach służyło około 17 mln osób, na wszystkich frontach walki w czasie trwania II wojny światowej zginęło około 4,7 mln. Naczelne dowództwo Wehrmachtu razem ze sztabami generalnymi przygotowywało plany agresji niemieckiej przy współpracy z gestapo i SS. Żołnierze Wehrmachtu w czasie działań zbrojnych popełnili wiele zbrodni wojennych, m.in. podczas agresji na Polskę w 1939 r. Przez 55 dni, od 01.09 do 26.10, kiedy to dowództwo Wehrmachtu sprawowało władzę wojskową na zajętych polskich terytoriach, Wehrmacht uczestniczył w 311 zbiorowych egzekucjach na polskiej ludności cywilnej i żołnierzach Wojska Polskiego. Ogółem, w okresie od 01.09 do 26.10, różne siły niemieckie wykonały 764 egzekucje w których zginęło 24 tys. obywateli polskich. Żołnierze Wehrmachtu stanowili także osłonę dla tysięcy innych masowych mordów dokonywanych przez oddziały niemieckiego Selbstschutzu i bojówek Volksdeutschów oraz jednostki policji i Grup Operacyjnych SD, przydzielanych jeszcze przed agresją na Polskę do każdej armii Wehrmachtu.

H E E R

Były to jednostki piechoty oraz wojska pancerne Wehrmachtu. W skład Heer wchodziły następujące oddziały:

- Heeresgruppe A

- Heeresgruppe B

- dalsze grupy armii C, D, E, F, G, H.

Specjalne grupy armii:

- Heeresgruppe Afrika (Afryka)

- Heeresgruppe Don (Heeresgruppe Süd Południe)

- Heeresgruppe Kurland (Kurlandia),

- Heeresgruppe Mitte (Środek)

- Heresgruppe Nord (Północ)

dalsze specjalne grupy armii:

- Heeresgruppe Süd (Południe)

- Nordukraine (Ukraina Północna)

- Ostmark (Marchia Wschodnia)

- Südukraine (Ukraina Południowa)

- Weichsel (Wisła)

Wykaz stopni

Szeregowi

Schütze (strzelec, szeregowiec)

Oberschutze (brak odpowiednika)

Gefreiter (starszy szeregowy)

Obergefreiter (brak odpowiednika)

Stabsgefreiter (brak odpowiednika)

Podoficerowie młodsi

Unteroffizier (kapral)

Unterfeldwebel (plutonowy)

Podoficerowie starsi

Feldwebel (sierżant)

Oberfeldwebel (starszy sierżant)

Stabsfeldwebel (chorąży)

Oficerowie

Leutnant (podporucznik)

Oberleutnant (porucznik)

Hauptmann (kapitan)

Major (major)

Oberstleutnant (podpułkownik)

Oberst (pułkownik)

Generałowie

Generalmajor (Generał major - generał brygady)

Generalleutenant (Generał porucznik- generał dywizji)

General der Infanterie, Kavallerie, Artillerie (generał broni)

Generaloberst (Generał pułkownik)

Generalfeldmarschall (feldmarszałek)

Uzbrojenie i wyposażenie Heer

Na początku wojny większość dywizji i oddziałów Wehrmachtu nie była w pełni wyposażona w broń palną i pojazdy. Nowoczesne uzbrojenie (karabiny, czołgi, samochody itp.) były najpierw kierowane do oddziałów walczących na froncie. Jednostki, które okupowały zajęte miasta często używały przestarzałego już sprzętu.

Wyposażenie

- Hełmy

a) M35

b) M40

c) M42

- Broń strzelecka

Pistolety

1. Luger P08

Niemiecki pistolet samopowtarzalny z okresu przed I wojną światową. Był nazywany też Luger. Pistolet skonstruował pod koniec XIX w. Hugo Borhardt. Jego dzieło z powodu dużej wagi i wielkości nie było dość popularne, dlatego jego zmodernizowaniem zajął się Georg Luger. Produkowany od 1900 r. do 1942 r.

2. Walther P38

Niemiecki pistolet samopowtarzalny skonstruowany przez Fritza Walthera. Produkowany od 1938 r. do 2004 r.

3. Mauser C96

Pistolet opracowany w zakładach Mausera, pierwszy udany typ pistoletu samopowtarzalnego. Pistolet był produkowany w Niemczech w latach 1896 r. - 1936 r. a także w innych krajach (Chiny, Hiszpania), często bez licencji od producenta. Łącznie wyprodukowano ponad milion pistoletów tego typu.

- Pistolety maszynowe

a) MP 18

Niemiecki pistolet maszynowy skonstruowany przez Hugo Shmeissera. Produkowany od 1917 r. do 1918 r.

b) MP 40

Niemiecki pistolet maszynowy kalibru 9 x 19 mm Parabellum produkowany w czasie drugiej wojny światowej niepoprawnie nazywany "Schmeisserem". Produkowany od 1940 r. do 1944 r.

- Karabiny

a) Mauser 98k

Niemiecki karabin używany podczas I i II wojny światowej. Produkowany do 1945 r.

b) Gewehr G43

Niemiecki karabin samopowtarzalny kalibru 7,92 x 57 mm. Produkowany od 1943 r. do 1945 r.

- Karabiny maszynowe

a) MG 34

Niemiecki uniwersalny karabin maszynowy kal. 7,92 x 57 mm, konstrukcji inż. Louisa Stangea. Produkowany od 1934 r. do 1945 r.

b) MG 42

Niemiecki uniwersalny karabin maszynowy konstrukcji inż. Grunowa. Produkowany od 1941 r. do 1945 r.

- Karabiny szturmowe

a) StG 44 (Sturmgewehr 44)

Niemiecki karabin szturmowy zbudowany w 1943 roku. Pierwszy karabinek automatyczny na nabój pośredni konstrukcji Hugo Shmeissera. Produkowany od 1943 r. do 1945 r.

- Broń p.panc.

a) Panzerfaust Klein, 30, 60, 100

Niemiecki bezodrzutowy granatnik przeciwpancerny jednorazowego użytku. Produkowany od 1942 r. do 1945 r.

b)Panzerschreck

Niemiecki rakietowy granatnik przeciwpancerny. Produkowany od 1944 r. do 1945 r.

- Granaty

a) Stielhandgranate wz.24

Niemiecki ręczny granat trzonkowy używany przez całą drugą wojnę światową. Pierwsze granaty trzonkowe były produkowane podczas pierwszej wojny światowej. Wyposażenie granatu w drewnianą rękojeść ułatwiało dalekie i celne rzuty.

- Broń pancerna

a) Czołgi lekkie

PzKpfw I (Panzerkampfwagen I)

Niemiecki czołg lekki. Podstawowymi wersjami były A i B. Był to pierwszy czołg seryjnie produkowany w III Rzeszy. W latach 1934 r. - 1939 r. zbudowano ogółem ok. 2000 egzemplarzy. Na bazie wielu z nich powstawały potem inne pojazdy wojskowe (m.in samobieżne działa przeciwpancerne Panzerjäger I). Czołgi PzKpfw I zostały użyte między innymi w kampanii wrześniowej i kampanii francuskiej. Produkowano także w niewielkich ilościach wersje C i F, natomiast wersja D została porzucona w fazie prototypu.

Dane - Załoga: 2 (dowódca/kierowca, strzelec/radiooperator)

Uzbrojenie: 2x km MG 13

b) PzKpfw II (Panzerkampfwagen II)

Niemiecki czołg lekki. Aż do 1941 roku był podstawowym czołgiem w dywizjach pancernych III Rzeszy. Słabe opancerzenie, dochodzące do 35 mm od frontu i wynoszące zaledwie 14,5 mm z boku i z tyłu, czyniło go niezwykle wrażliwym na ogień nieprzyjacielskich czołgów i dział. Także uzbrojenie, które stanowiło działo kalibru 20 mm, było niewystarczające by zniszczyć większość wrogich wozów pancernych. Dlatego też w 1942 r. zdegradowano go do działań rozpoznawczych i przeciw partyzanckich i starano się go zastąpić czołgami średnimi PzKpfw III i PzKpfw IV. W toku wojny powstało kilkanaście wersji PzKpfw II. Ostatecznie, produkcję zakończono w styczniu 1944 r. Czołgi tego typu, brały jednak udział w walkach na wszystkich frontach, aż do końca wojny. Na bazie podwozi PzKpfw II skonstruowano również kilka typów innych pojazdów, m.in. dział samobieżnych, wozów dowodzenia, transporterów amunicyjnych i czołgów pływających.

Dane:

Załoga: 3 (dowódca/kierowca, strzelec/radiooperator, działonowy/celowniczy)

Uzbrojenie: 1x 20 mm KwK 30 L/55, 1x 7,92 mm MG34

- Czołgi średnie

PzKpfw III (Panzerkampfwagen III)

Niemiecki czołg średni. Był najbardziej dynamicznie rozwijanym modelem służącym w armii III Rzeszy. Uzbrojeniem pierwszych egzemplarzy, wybudowanych w 1937 r. były działa kalibru 37 mm. Ponieważ nie sprawdzały się one w walce z czołgami alianckimi, już w 1940 r. zaczęto produkować czołgi wyposażone w armaty kalibru 50 mm (zarówno krótko- jak i długolufowe). W połowie 1942 r. rozpoczęto przezbrajanie wozów w krótkolufowe działa kalibru 75 mm. Ograniczono też ich rolę do bezpośredniego wspierania własnej piechoty i osłaniania czołgów ciężkich PzKpfw VI Tiger przed piechotą przeciwnika. W połowie 1943 r. zupełnie zaprzestano ich produkcji, a przed końcem roku następnego, wozy PzKpfw III niemal zupełnie zniknęły z oddziałów frontowych. Kilka z nich pozostało jednak do końca wojny, głównie w jednostkach okupacyjnych.

Dane:

Załoga: 5 (dowódca, kierowca, strzelec/radiooperator, działonowy/celowniczy, ładowniczy)

Uzbrojenie: 1x 37 mm KwK 35/36 L/45, 3x 7,92 mm MG34

PzKpfw IV (Panzerkampfwagen IV)

Niemiecki czołg średni. Aż do jesieni 1942 r. był najcięższym wozem pancernym służącym w armii III Rzeszy. Początkowo był uzbrojony w krótkolufowe działo kalibru 75 mm, jednak pod wpływem doświadczeń wyniesionych ze starć z radzieckimi czołgami T-34 i KW-1, przezbrojono go w armaty długolufowe. Przez kilka miesięcy był najlepszym czołgiem państw osi i jedynym, który mógł nawiązać równorzędną walkę z wozami alianckimi. Mimo pojawienia się cięższych maszyn PzKpfw V Panther i PzKpfw VI Tiger, nigdy nie został przez nie wyparty z dywizji pancernych i do końca wojny był podstawowym czołgiem niemieckim.

Dane:

Załoga: 5 (dowódca, kierowca, strzelec/radiooperator, działonowy/celowniczy, ładowniczy)

Uzbrojenie: 1x 75 mm KwK 37 L/24, 2x 7,92 mm MG34

PzKpfw V "Panther" (Panzerkampfwagen V "Panther")

Niemiecki czołg średni. Konkuruje z radzieckim T-34 o miano najlepszego czołgu tej wojny. Wóz wprowadzono do służby w 1943 r. jako odpowiedź na radziecki czołg średni T-34. Pantera miała jednak lepsze działo i mocniejszy pancerz. Podczas chrztu bojowego w bitwie pod Kurskiem Pantery wersji D zawiodły jednak z powodu licznych problemów technicznych. W bitwie utracono około 150 czołgów tego typu z użytych 204, zdecydowaną większość z powodu awarii napędu i silnika. Walki dowiodły jednak wysokiej jakości opancerzenia - tylko kilka pojazdów zostało zniszczonych trafieniami artylerii, a ani jedno bezpośrednie trafienie w płytę czołową kadłuba nie okazało się groźne. Po wyeliminowaniu wad fabrycznych Pantery szybko stały się groźnym przeciwnikiem dla radzieckich sił pancernych. Dopiero wprowadzenie przez Rosjan czołgu ciężkiego IS-2 oraz ciężkich dział pancernych dało szanse rosyjskim czołgistom w starciu z Panterami.

Dane:

Załoga: 5 (dowódca, kierowca, strzelec/radiooperator, działonowy/celowniczy, ładowniczy)

Uzbrojenie: 1x 75 mm KwK 42 L/70, 1x 7,92 mm

- Czołgi ciężkie

PzKpfw VI "Tiger"(Panzerkampfwagen VI "Tiger")

Niemiecki czołg ciężki. W Niemczech starano się tworzyć projekty ciężkich czołgów już od połowy lat dwudziestych, po I wojnie światowej. Czołg typu "Tygrys" przyjął swój pierwotny kształt w kwietniu 1942 r. kiedy do konkursu stanęły dwa prototypy. Na terenie jednostki wojskowej w Kętrzynie przedstawiono modele dr Porsche i Henschla. Testy wykazały spore różnice w osiągach i manewrowości pojazdów (prędkość etc., prototyp Porsche posiadał innowacyjny napęd typu "silnik spalinowy-generator prądu-silnik elektryczny", trudny jednak w obsłudze i wymagający dużej ilości deficytowej miedzi). W maju powtórzono próby na poligonie w Berka. Okazało się że czołg Henschela wykazał swoją przewagę nad zbyt awaryjnym prototypem dr Porsche. Zwycięski projekt otrzymał oznaczenie SdKfz 181 Panzerkampfwagen VI "Tiger" Ausf. H1 (później, po wprowadzeniu czołgów Tiger II, zmieniono oznaczenie na Ausf. E).

Dane:

Załoga: 5 (dowódca, kierowca, strzelec/radiooperator, działonowy/celowniczy, ładowniczy)

Uzbrojenie: 1x 88 mm KwK 36, 1x 7,92mm MG 34

PzKpfw VI "Königstiger"(Panzerkampfwagen VI "Königstiger")

Niemiecki czołg ciężki, największy i najcięższy czołg II wojny światowej użyty w boju. Urząd Uzbrojenia Wojsk Lądowych we wrześniu 1943 r. rozpisał przetarg na czołg ciężki, który miałby zastąpić PzKpfw. VI "Tiger". Do przetargu stanęły dwie firmy, Henschel i Porsche. Projekty różniły się szczegółami wieżyczki, uzbrojeniem oraz jednostką napędową. Przetarg wygrał Henschel i pierwsze prototypy wyprodukowano w ostatnim kwartale 1943 r. produkcja seryjna w zakładach Henschla rozpoczęła się w styczniu 1944 r. ale po pewnym czasie Führer zażądał aby w nowym tygrysie montowano wieżyczki projektu Porsche. Ponieważ alianci wzmogli bombardowania miasta Kassel, w którym znajdowała się fabryka Henschla, wyprodukowano tylko 487 czołgów. Był to ostatni niemiecki czołg produkowany seryjnie podczas II wojny światowej. Problemy produkcyjne były związane z licznymi atakami lotnictwa alianckiego oraz problemami z częściami (Tiger, Panther, Panther II - w fazie projektów). Do jednostek Królewskie Tygrysy trafiały od lutego 1944 r. Był niemalże niepokonany ze względu na siłę ognia i gruby pancerz, ale słaba manewrowość i niska żywotność silnika były (oprócz zasięgu) największymi wadami tego pojazdu, także duże straty poniosły jednostki Waffen-SS z powodu braku wsparcia piechoty podczas ataku i słabego wywiadu, przez co wpadały w zasadzki. Jedynym godnym przeciwnikiem był radziecki czołg IS-2. Jednak 489 czołgów wyprodukowanych do końca wojny nie było w stanie zmienić losów wojny (zdecydowana większość zniszczonych została przez lotnictwo alianckie). Na podstawie czołgu PzKpfw. VI B "Königstiger" wyprodukowano ciężkie działo samobieżne "Jagdtiger".

Dane:

Załoga: 5 (dowódca, kierowca, strzelec/radiooperator, działonowy/celowniczy, ładowniczy)

Uzbrojenie: 1x 88 mm KwK 43 L/71, 2x 7,92 mm MG 34

- Działa samobieżne

a) Wespe

Niemieckie samobieżne działo polowe bazowane na podwoziu czołgu PzKpfw II. Już w czasie niemieckiej inwazji na Francję w 1940 r. roku stało się oczywiste, że czołg PzKpfw II, który wówczas był jeszcze głównym czołgiem armii niemieckiej przestał spełniać wymogi pola walki jako jednostka słabo uzbrojona i opancerzona. Ponieważ jednak sama konstrukcja czołgu, jego podwozie i układ napędowy uznane były za bardzo dobre, w odpowiedzi na zamówienie serii armat samobieżnych przez armię niemiecką postanowiono zbudować nowy pojazd właśnie na bazie PzKpfw II. Nowy pojazd Wespe zaprojektowany został w zakładach Alkett i bazował na podwoziu czołgu Panzer II Ausf. F, większość modyfikacji polegało na zamianie wieżyczki czołgu na haubicę 105 mm. Wespe zadebiutowały bojowo na froncie wschodnim w 1943 r. i okazały się konstrukcja udaną do tego stopnia, że Hitler rozkazał, aby czołgi Pz. II były modyfikowane wyłącznie na "Osy", zarzucając inne projekty, jak choćby Marder II. Pojazdy tego typu produkowane były od lutego 1943 r. do połowy 1944 r. kiedy wojska radzieckie zdobyły położone na terenie Polski fabryki tych wozów. Do tego czasu wyprodukowano 662 sztuk tych dział, a także 158 w wersji transportera amunicji.

Dane:

Załoga: 5 (dowódca, kierowca, strzelec/radiooperator, działonowy/celowniczy, ładowniczy)

Uzbrojenie: 1x 105 mm leFH 18/2, 1x 7,92 mm MG 34

b) Panzerwerfer 42

Niemiecka opancerzona samobieżna wyrzutnia pocisków rakietowych Nebelwerfer. W niemieckiej literaturze określana jest także jako Panzerwerfer 43, a potocznie nazywana jest czasami nieprawidłowo Maultier od zastosowanego podwozia. Głównymi przyczynami rozpoczęcia prac nad samobieżnym Nebelwerferem było bardzo łatwe namierzanie wyrzutni Nebelwerfer 41 i 42 (unoszące się kłęby białego dymu), a co za tym idzie groźba ich zniszczenia. Poza tym zwiększenie mobilności tego typu broni było bardzo przydatne dla oddziałów pancernych. Nebelwerfery 41 i 42 były holowane za ciężarówkami, a to zmuszało żołnierzy do dłuższych przygotowań przed każdym użyciem. Prace rozpoczęto w firmie Opel po niecałym roku od wprowadzenia wyrzutni model 41.

Dane:

Załoga: 4 (dowódca, kierowca, strzelec/radiooperator, działonowy/celowniczy)

Uzbrojenie: 10x 150 mm Nebelwerfer 42, 7.92 mm MG34 lub MG42

- Działa pancerne

a) StuG III (Sturmgeschütz III)

Niemieckie działo pancerne. W 1935 r. Erich von Manstein w liście do generała Becka opisał koncept jednostek artylerii szturmowej (Sturmartillerie) której głównym zadaniem miało by być bezpośrednie wsparcie atakujących oddziałów piechoty. Po dopracowaniu szczegółowych wymagań, 15.06.1936 r. firma Daimler-Benz AG otrzymała rozkaz zaprojektowania opancerzonego pojazdu wsparcia piechoty, uzbrojonego w armatę 75 mm, ze swobodą ruchu w płaszczyźnie poziomej przynajmniej 25°. Cały pojazd miał być opancerzony chroniąc załogę przed bezpośrednim ogniem wroga, a całkowita wysokość pojazdu nie miała przekraczać wysokości przeciętnego mężczyzny. Daimler-Benz AG zdecydował się użyć podwozie nowo zaprojektowanego średniego czołgu Panzerkampfwagen III do rozwinięcia nowego pojazdu. Pierwszy pięć prototypów powstało w 1937 r. na podwoziu PzKpfw III Ausf. B, uzbrojone były w krótkolufową armatę 75 mm Sturmkanone 37 L/24 (o długości lufy 24 kalibrów) i niskiej prędkości wylotowej pocisku. Dopiero po napotkaniu w Rosji czołgów T-34, zdecydowano się na przezbrojenie StuGa III w długolufową armatę zdolną do penetracji pancerza radzieckich czołgów. Od wiosny 1942 zaczęto używać armaty 75 mm StuK 40 L/43, a jesienią tego roku jeszcze dłuższej jej wersji L/48. Późniejsze modele StuGa III wyposażone były także w karabin maszynowy MG34 o kalibrze 7,92 mm zamontowany w kadłubie. Wszystkie pojazdy z serii Sturmgeschütz były bardzo tanie do wyprodukowania, w porównaniu ze współczesnymi im czołgami, i do końca wojny powstało ponad 10.500 egzemplarzy w różnych wersjach.

Dane:

Załoga: 4 (dowódca, kierowca, celowniczy, ładowniczy)

Uzbrojenie: 1x 75 mm, 1x 7,92 mm MG34

- Samobierzne działa p. panc.

a) Marder II

Niemiecki niszczyciel czołgów uzbrojony w armatę przeciwpancerną 75mm Pak 40/2 L/46 i bazowany na podwoziu niemieckiego czołgu PzKpfw II. Po rozpoczęciu operacji Barbarossa, już pod koniec 1941 po pojawieniu się w większych ilościach czołgów sowieckich T-34 i KW-1 wojska niemieckie zaczęły odczuwać brak mobilnej i skutecznej broni przeciwpancernej - holowane działa przeciwpancerne były zbyt mało mobilne, a istniejące niszczyciele czołgów typu Panzerjäger I nie były wystarczająco silno uzbrojone. Jako rozwiązanie tymczasowe zdecydowano się na użycie przestarzałych (PzKpfw II) lub zdobycznych (Lorraine) (zobacz Marder I) konstrukcji jako podwozi do nowych pojazdów które zostały uzbrojone w niemieckie armaty przeciwpancerne 75mm PaK 40 lub zdobyczne radzieckie działa typu 76,2mm F-22 Model 1936.

Dane:

Załoga: 3 (dowódca, kierowca, celowniczy/ładowniczy)

Uzbrojenie: 1x 75mm Pak 40/2 L/46, 1x 7,92 mm MG34

b) Hetzer

Niemieckie działo pancerne budowane na podwoziu czołgu PzKpfw 38(t) czyli czeskiego LT-38. Pojazd ten jest bardzo często nazywany niszczycielem czołgów i taką też funkcję pełnił w niemieckiej armii. Jego największymi zaletami były: łatwość produkcji, niska sylwetka i silnie pochylone płyty pancerza, co sprzyjało rykoszetowaniu pocisków. Głównym minusem było stosunkowo słabe działo, w porównaniu do dział radzieckich pojazdów pancernych w ostatnim roku wojny. Niemcom udało się wykorzystać dosyć już stare podwozie PzKpfw 38(t) do taniej masowej produkcji pojazdu, który był skuteczny w ostatnim okresie wojny. Od kwietnia 1944 r. do końca wojny w maju 1945 r. Niemcy wybudowali 2584 wozy, głównie w czeskich zakładach Škody. Do lat 50. produkcję kontynuowali Czesi (pod nazwą ST-1). Pewna ilość pojazdów służyła także do lat 70. w armii Szwajcarii (jako G-13) i stamtąd pochodzi większość zachowanych do dzisiaj egzemplarzy.

Dane:

Załoga: 4 (dowódca, kierowca, celowniczy, ładowniczy)

Uzbrojenie: 1x 75mm PaK 39 L/48, 1x 7,92 mm MG 34 lub MG 42

3. Jagdpanther

Niemiecki niszczyciel czołgów - jest powszechnie uważany za najlepszy niszczyciel z czasów II wojny światowej. Zbudowany na podwoziu czołgu Pantera pojazd charakteryzował się bardzo dobrą armatą, świetnym pancerzem, niską sylwetką i dobrą dynamiką a jej jedyną wadą było działo umieszczone w kadłubie, do zmiany kierunku strzału trzeba było obrócić cały pojazd. Od 1944 r. do końca wojny (produkcja ustała w marcu) Niemcy zdołali wyprodukować tylko 384 wozy, z czego tylko 350 trafiło do jednostek.

Dane:

Załoga: 4 lub 6

Uzbrojenie: 1x 88 mm KwK 43, 1x 7,92 mm MG34

4. Jagdtiger

Niemieckie ciężkie działo pancerne zbudowane na podwoziu czołgu PzKpfw VI B Königstiger. Najpotężniejszy niszczyciel czołgów II wojny światowej. W 1943 r. w Niemczech rozpoczęto pracę nad zbudowaniem działa pancernego z działem PaK 44/2 L/55 kal. 128 mm. Do konstrukcji tego działa użyto podwozia czołgu PzKpfw VI Tiger II, przy czym użyto podwozia zarówno firmy Henschel jak i firmy Porsche. Prototyp tego działa zbudowano w październiku 1943 r., a już w grudniu chciano go skierować do produkcji seryjnej, co się jednak nie udało. Produkcję seryjną rozpoczęto dopiero w lipcu 1944 r. Jagdtiger był niezbyt "wygodnym" pojazdem. Jego działo było rozmiarów prawie okrętowych. Nie miał obrotowej wieży więc aby strzelić musiał się obrócić cały pojazd. Jagdtiger często się psuł. Była to potężna aczkolwiek niezbyt doskonała pod względem technicznym konstrukcja, co w połączeniu ze znikomą liczbą 85 wozów zbudowanych w latach 1944 r. - 1945 r. spowodowało, że jej znaczenie bojowe było prawie zerowe zwłaszcza, że do jednostek bojowych skierowano tylko 48 sztuk. Był to najcięższy pojazd pancerny użyty bojowo podczas II wojny światowej.

Dane:

Załoga: 6 (dowódca, celowniczy, dwóch ładowniczych, strzelec/radiotelegrafista, kierowca)

Uzbrojenie: 1x 128 mm PaK 44/2 L/55, 1x/2x 7,92 mm MG 34

- Pojazdy p. lot.

a) Wirbelwind

Niemieckie samobieżne działo przeciwlotnicze zbudowane na podwoziu czołgu PzKpfw IV. Produkowane od 1944 r. jako następca działa Möbelwagen w zakładach Ostbau Werke w Żaganiu. W modelu tym zastąpiono wieżyczkę czołgu PzKpfw IV ośmiokątną, otwartą od góry wieżyczką z zamontowanymi czterema działami Flak 38 kalibru 20 mm. Montaż zamkniętej wieżyczki okazał się niemożliwy ze względu na dużą ilość dymu wytwarzanego przez działa. Wkrótce okazało się, że zastosowane działa kalibru 20 mm nie są już wystarczające i podjęto produkcję działa Ostwind z lepszym uzbrojeniem. Różne źródła podają, że zostało wyprodukowanych od 87 do 105 sztuk dział Wirbelwind - było to jednak zbyt mało, aby odegrały one znaczniejszy udział w wojnie.

Dane:

Załoga: 4 (dowódca, kierowca, radiooperator, strzelec)

Uzbrojenie: 4x p. lot. 20 mm Flak 38

---