Finanse

Wykład 1

Finanse - określenie pochodzi z łaciny, określano nim kary, opłaty, różnego rodzaju świadczenia.

XVI w. - Pieniężna przychody skarbu państwa- Finanse

XVIII / XIX w. Finanse wyodrębniły się jako samodzielna dyscyplina naukowa, która zajmowała się przychodami i wydatkami państwa oraz długiem publicznym. Później- kredyty, gospodarka finansowa przedsiębiorstw.

Dziś termin Finanse:

Finanse określane są stosunki ekonomiczne (ogół zjawisk ekonomicznych) polegające na gromadzeniu oraz podziale zasobów pieniężnych.

Finanse są ściśle związane z pieniądzem znajdującym się w ruchu (pieniądzem aktywnym).

Są to wszelkie stosunki społeczne i gospodarcze ( a w szczególności stosunki finansowe) zachodzące między podmiotami i osobami, którym towarzyszy pieniądz w postaci realnej.

Finanse spełniały zawsze 2 zasadnicze role:

a) rolę rozdzielczą- były instrumentem podziału i wymiany.
b) rolę parametryczną- były instrumentem oddziałującym na podejmowane decyzje gospodarcze.

Finanse (w każdej formacji ekonomicznej) miały charakter:

a) społeczny (zawsze stanowiły odbicie istniejących stosunków społecznych)

b) polityczny (zawsze były instrumentem realizowanej polityki społeczno- gospodarczej)

Obecnie finanse zajmują się procesami gromadzenia i podziału zasobów pieniężnych.

Nauka Finanse bada oraz wyjaśnia treść ekonomiczną zjawisk oraz procesów pieniężnych.

Bada strumienie pieniądza przepływające w toku procesów produkcji, podziału, wymiany, konsumpcji i akumulacji.
Przedmiotem szczególnego zainteresowania to badanie związków i zależności występujących między przepływem pieniądza (strumieni pieniężnych) a przepływem i rozdysponowaniem produktów, usług i pracy żywej.

Stara się odpowiedzieć na pytanie „ Jak przy pomocy pieniądza kierować procesami gospodarczymi”

Zadaniem Finansów jest również formułowanie norm i zasad jakimi powinny kierować się organy ustawodawcze, wykonawcze i kontrolne w tworzeniu oraz organizacji instrumentów regulujących ruch pieniądza i podporządkowujących ten ruch określonym potrzebą polityki społeczno-gospodarczej.

Stosunki ekonomiczne:

PRODUKCJA PODZIAŁ WYMIANA DYSTRYBUCJA

Podział i wymiana dokonywana jest przy pomocy finansów (pieniędzy). Finanse są jedną z form podziału i wymiany.

Instrumenty finansowe: podatek, opłata, cło, oprocentowanie kredytów, lokat. Za ich pomocą można wpływać, np. na wielkość konsumpcji.

RYS.

Podział (rodzje) zjawisk finansowych:

a). ze względu na stopień ich dynamiki:

* zjawiska finansowe, w których pieniądz znajduje się w ruchu- to zjawiska związane z występowaniem strumieni pieniężnych przepływających w czasie pomiędzy różnymi podmiotami z różnych tytułów

* zjawiska finansowe, w których pieniądz znajduje się w bezruchu- to znajwiska związane z występowaniem zasobu pieniądza, który powstaje w momencie „osiadania” pieniądza krążącym pomiędzy różnymi podmiotami.

STRUMIENIE PIENIĘŻNE:

1) dochody państwa z tytułu podatków

2) wydatki rządowe na zakup dóbr i usług

3) wydatki rządowe na dotacje

ZASOBY PIENIĘŻNE

1) oszczędności gospodarstw domowych

2) zyski zatrzymane przedsiębiorstw

3) środki pieniężne na rachunkach bankowych

b). ze względu na stopień złożoności:

* elementarne zjawiska finansowe- to takie, w których posługujemy się kategorią pieniądza, ale nie rodzi ona zależności przyczynowo-skutkowych

* złożone zjawiska finansowe- to takie, którym towarzyszą zależności o charakterze przyczynowo-skutkowym, a pieniądz nabiera cech dynamicznych. Występują często w związku ze zjawiskami elementarnymi i są przez nie determinowane.

ELEMENTARNE ZJAWISKA FINANSOWE:

1) cena towaru

2) kursy walut

3) oprocentowanie kredytu

4) stawka podatkowa

ZŁOŻONE ZJAWISKA FINANSOWE:

1) zaakceptowane przez nabywcę (lub kredytobiorcę, deponenta) lub oprocentowanie kredytu

2) oprocentowanie depozytu powoduje przepływ pieniądza między nabywcą a sprzedawcą

a). Przedmiotowy podział zjawisk finansowych- dotyczy związków zachodzących między ruchem pieniądza i ruchem ekwiwalentu (są to zjawiska, w których ruchowi pieniądza towarzyszy ruch ekwiwalentu).

* RYNKOWE (EKWIWALENTNE, PIERWOTNE, MATERIALNE)- zjawiska, w których ruchowi pieniądza towarzyszy ruch ekwiwalentu, np. wszystkie akty kupna sprzedaży, coś za coś.

* REDYSTRYBUCYJNE (TRANSFEROWE)- zjawiska, w których ruchowi pieniądza nie towarzyszy ruch ekwiwalentu (następuje tylko ruch pieniądza) np. podatki.

* KREDYTOWE czyli takie, w których następuje tylko ruch pieniądza (zerwany związek między ruchem pieniądza a ruchem ekwiwalentu).

Zjawiska redystrybucyjne- wtórny podział pieniądza, dystrybucja- podział pieniądza

Zjawiska rynkowe- dokonywany pierwotny podział pieniądza

Zjawiska kredytowe- dokonywany wtórny podział pieniądza. Przy tych zjawiskach mamy do czynienia z wprowadzeniem do obiegu nowego pieniądza albo wycofaniem pieniądza z obiegu.

Cechą charakterystyczną zjawisk kredytowych jest to, że jedną stroną zawsze będzie bank.

Różnice między zjawiskiem redystrybucyjnym a zjawiskiem kredytowym:

1) w przypadku zjawisk redystrybucyjnych przychód jednej strony jest wydatkiem drugiej strony

( nie występuje w kredytowych). W przypadku zjawisk kredytowych. Kredytobiorca dostając kredyt ma przychód, ale dla banku nie jest to wydatek (bank wprowadza wtedy nowy pieniądz do obiegu)

2) spłata kredytu dla kredytobiorcy będzie wydatkiem kredytowym, natomiast nie będzie ona przychodem dla banku ( bank wycofuje wtedy pieniądz z obiegu).

3) odsetki należą do zjawisk redystrybucyjnych- są odrębnym strumieniem pieniężnym. Przychód jednej ze stron jest wydatkiem dla drugiej strony
Gdy bank daje kredyt nie traci, wprowadził do obiegu nowy pieniądz.
Spłata kredytu: dla kredytobiorcy wydatek a dla banku nie jest to przychód, bank bowiem ten pieniądz wycofa z obiegu, bank zyskuje odsetki (przychód banku, wydatek kredytobiorcy - odsetki należą do zjawisk redystrybucyjnych).

b). Kryterium podmiotowe: tj. rodzaj jednostek gospodarujących, pomiędzy którymi przepływają strumienie pieniężne i które gromadzą zasoby pieniężne.

Ogniwa finansów:

-finanse publiczne-finanse państwa i samorządów terytorialnych

-finanse banków i innych instytucji kredytowych

-finanse przedsiębiorstw

-finanse ludności

-finanse ubezpieczeń

Wykład 2

Funkcje finansów:

-redystrybucyjna(rozdzielcza)-polega na dokonywaniu podziału produktu społecznego i dochodu narodowego poprzez kształtowanie dochodów i wydatków pieniężnych uczestników tego podziału. W praktyce funkcja rozdzielcza finansów przejawia się w kształtowaniu funduszy nabywczych, ponieważ fundusze nabywcze kształtowane są w każdym ogniwie finansów.

Fundusz nabywczy ludności- wynagrodzenia za pracę(strumień przychodów materialnych), zasiłki(przychody redystrybucyjne)

Fn = Pm + Pr + Pk - Wk - Wr +/- O

Pm-przychody materialne

Pr- przychody redystrybucyjne

Pk- przychody kredytowe

Wk- wydatki kredytowe

Wr- wydatki redystrybucyjne

O- oszczędności

Fundusz nabywczy to ta część przychodów pieniężnych, które poszczególne jednostki przeznaczają na zakup dóbr i usług materialnych.

Wzrost oszczędności powoduje zmniejszenie funduszu nabywczego.

Fundusz nabywczy nie jest wielkością stałą. Stanowi różnicę między przychodami a wydatkami bezpośrednio nie ekwiwalentnymi = funkcja czasu

Fn=(P-W) * t

Siła nabywcza- stosunek zmiany funduszu nabywczego do zmiany cen

ds=

ds- zmiany siły nabywczej

dFn- zmiany funduszu nabywczego

dC- zmiany cen

Funkcja rozdzielcza finansów może być:

-bezzwrotna- budżetowa

-zwrotna- kredytowa

Wykorzystanie metody bezzwrotnej do realizacji funduszu nabywczego w sposób trwały kształtuje Fn

Metoda zwrotna powoduje czasowe zmiany funduszy nabywczych.

- Kontrolna(sygnalizacyjna, informacyjna)-polega na wykorzystaniu związków jakie występują między ruchem zasobów i strumieni pieniężnych, a ruchem wartości materialnych w celu uzyskania informacji o przebiegu procesów gospodarczych. W trakcie jej realizacji powstają sygnały finansowe. Sygnały finansowe są szybkie, ogólne i bezpośrednie. Konsekwencją sygnałów finansowych może być przeprowadzenie kontroli finansowej (gdy nie spłaca się kredytu bankowego)- polega na porównaniu stanu rzeczywistego ze stanem wyznaczonym oraz polega na wyjaśnieniu przyczyn ewentualnej niezgodności tych stanów.

-Bodźcowa(stymulacyjna)- polega na tym, iż wykorzystuje się przepływy strumieni pieniężnych towarzyszących procesom produkcji, podziału , wymiany i konsumpcji jako narzędzia aktywnego oddziaływania na postępowanie podmiotów włączonych do tych procesów.

System finansowy w ramach systemu społecznego:

SFERA REALNA

SYSTEM EKONOMICZNY

SYSTEM SPOŁECZNY SFERA FINANSOWA SYSTEM FINANSOWY

SYSTEM PRAWNY

GOSPODARKA FINANSOWA SYSTEM SYSTEM

PDOMIOTÓW SFERY REALNEJ PUBLICZNY RYNKOWY

INNE SYSTEMY SYSTEM POLITYCZNY

SYSTEM FINANSOWY- to zespół logicznie powiązanych ze sobą:

• Form organizacyjno-prawnych

• Aktów prawnych

• Instytucji finansowych

• I innych elementów, które umożliwiają podmiotom gospodarującym nawiązywanie stosunków finansowych, a także umożliwiają sprawny obieg dochodów, zapewniają bezpieczeństwo finansowe-wewnętrzne i zewnętrzne

FORMY OGRANIZACYJNE- formy gromadzenia i wydatkowania środków pieniężnych, zwane funduszami prywatnymi i publicznymi, ogólnymi i celowymi itp.

AKTY PRAWNE- ustawa zasadnicza określająca rolę banku centralnego i kwestie budżetowe, ustawy regulujące działalność banków komercyjnych, urzędów publicznych, towarzystw ubezpieczeniowych.

INSTYTUCJE FINANSOWE- podmioty działające w sferze pieniężnej (bank centralny i banki komercyjne, kasy oszczędnościowo-pożyczkowe, zakłady ubezpieczeń, giełdy papierów wartościowych itp.), instytucje nadzoru (Komisja Nadzoru Finansowego).

Podmioty gospodarujące posługują się pieniędzmi w różnych sytuacjach i z różnych powodów, a więc nawiązują stosunki finansowe zarówno w sferze wytwarzania i konsumpcji towarów i usług(sferze realnej), jak również w sferze gospodarki pieniężnej (sferze finansowej).

Pieniądz ten jest współcześnie w coraz większym stopniu zdematerializowany, a jego używanie bazuje na zaufaniu, czynników psychologicznych i politycznych.

Posługiwanie się pieniądzem w w/okolicznościach wymaga zapewnienia bezpieczeństwa poszczególnym podmiotom społeczeństwa i gospodarce jako całości.

Nawiązywanie w sposób bezpieczny stosunków finansowych zarówno w sferze realnej jak i finansowej jest to możliwe dzięki systemowi finansowemu.

System finansowy pozwala na to, aby utworzyć krążenie siły nabywczej.

System finansowy stanowi mechanizm, dzięki któremu świadczy się usługi powodujące krążenie siły nabywczej w gospodarce.

Pojęcie system finansowy nie pokrywa się z pojęciem sfera finansowa.

Sfera finansowa obejmuje tę część gospodarki, w której występuje kreowanie oraz ruch strumieni pieniężnych. Procesy te dokonują się nie tylko w wyniku działania systemu finansowego, ale także na skutek decyzji podejmowanych przez podmioty sfery realnej, a więc przedsiębiorstwa oraz gospodarstwa domowe.

Funkcje systemu finansowego:

• Funkcja płatnicza - umożliwienie przeprowadzania transakcji -system finansowy ma za zadanie zapewnić sprawne działanie mechanizmu rozliczeń w transakcjach kupna-sprzedaży, również poprzez zapewnienie realizacji zapisów umów.

• Funkcja płynności- system finansowy umożliwia i ułatwia upłynnienie aktywów finansowych (np. papierów wartościowych, czeków itp.)- tj. zamianę aktywów finansowych na gotówkę.

• Funkcja oszczędności- umożliwienie wyboru projektów pozwalających na zainwestowanie zgromadzonych oszczędności- system finansowy ułatwia i umożliwia lokowanie nadwyżek pieniężnych w różnych formach, przy wykorzystaniu różnych pod względem poziomu relacji ryzyko-zysk instrumentów finansowych

• Akumulacji bogactwa- umożliwienie gromadzenia kapitału w jednej puli - system finansowy umożliwia „przechowywanie” siły nabywczej różnych podmiotów

• Kredytowa - system finansowy zapewnia nieprzerwany dopływ strumieni finansowych pożyczkowych dla różnych podmiotów-przedsiębiorstw, gospodarstw domowych, sfery publicznej dla finansowania inwestycji i konsumpcji

• Minimalizowania ryzyka- system finansowy posiada mechanizmy i instrumenty minimalizujące ryzyko

• Polityki gospodarczej- poprzez system finansowy państwo może wprowadzić przyjętą politykę gospodarczą np. stymulującą wzrost gospodarczy, mający na celu obniżenie bezrobocia i inflacji itd.

SYSTEM FINANSOWY

RYNKOWY PUBLICZNY

System finansowy składa się z 4 ogniw:

• Instrumentów finansowych

• Rynków finansowych

• Instytucji finansowych

• Zasad na jakich działają 3 pierwsze ogniwa

INSTRUMENTY FINANSOWE- stanowią kontrakt zawarty pomiędzy dwoma stronami, regulujący zależność finansowa pomiędzy stronami. Instrument finansowy jest pojęciem szerszym od pojęcia papier wartościowy.

Instrumenty finansowe są bowiem papiery wartościowe, a także instrumenty niebędące papierami wartościowymi(np. kontrakty terminowe, opcje, inne instrumenty pochodne)

PAPIER WARTOŚCIOWY- dokument reprezentujący prawa majątkowe, które mogą być zrealizowane poprzez ich okazanie, udowodnienie własności lub ich zwrot.

Instrumenty finansowe będące przedmiotem obrotu na rynku kapitałowym, to instrumenty transferu kapitału, emitowane na okres co najmniej 1 roku.

Instrumenty finansowe to zobowiązania finansowe czyli roszczenia dotyczące majątku jednych podmiotów gospodarujących w stosunku do drugich. Dla elemi tentów są zobowiązaniami, a dla ich posiadaczy są składnikami majątku.

Podział instrumentów:

• Według rodzaju stosunku ekonomicznego, jaki łączy nabywcę i emitenta wyróżnia się instrumenty:

-udziałowe (własnościowe)

-dłużne (wierzycielskie)

• Według długości okresu zapadalności:

-krótkoterminowe

-średnioterminowe

-długoterminowe

• Według długości okresu zapadalności

- instrumenty krótkoterminowe

- instrumenty długoterminowe

• Według stopnia zmienności dochodu generowanego przez instrument

- instrument o stałym dochodzie

- instrument o zmiennym dochodzie

• Według podmiotu emitującego instrument

• - bezpośrednie

- pośrednie (emitowane przez pośrednika finansowego)

Możemy też wyróżnić instrumenty bazowe (rzeczywiste) oraz pochodne (derywaty), czyli takie których cena kształtuje się jako wielkość wtórna w stosunku do przyszłej, oczekiwanej ceny instrumentu bazowego.

RYNKI FINANSOWE: to rynki, na których dokonuje się transakcji dotyczących instrumentów finansowych.

Najważniejsze rodzaje rynków finansowych:

a. Pierwotne(tu ma miejsce pierwsza transakcja dotycząca danego instrumentu) i wtórne(tu następuje przenoszenie tytułów własności istniejących już instrumentów)

b. Powszechnych (transakcje w trybie aukcyjnym) i zindywidualizowanych transakcji finansowych (mniejsza płynność, ceny są zmienne, standaryzacja dokonywanych transakcji)

c. Pieniężne i kapitałowe

• Pieniężny: międzybankowy i poza bankowy

• kapitałowy: giełdowy i pozagiełdowy

d. Hurtowe i detaliczne(transakcje nisko kwotowe)

e. Krajowe i międzynarodowe:

• walutowe(można nabyć pieniądz innego kraju)

• eurorynki(transakcje w obcej walucie)

f. Kasowe (bieżące) i terminowe

Wykład 3 ( 1.03.2013r.)

Instytucje finansowe (pośrednicy finansowi) to podmioty ekonomiczne, które specjalizują sie w przyjmowaniu na siebie zobowiązań finansowych oraz nabywaniu takich zobowiązań od innych podmiotów.

*pasywnymi pośrednikami finansowymi, które nie tworzą lecz zajmują sie tylko redystrybucja instrumentów finansowych są: kantory walutowe, domy maklerskie oraz firmy factoringowe

*aktywnymi pośrednikami finansowymi, które w trakcie swej działalności tworzą instrumenty finansowe są:

1 Instytucje tworzące pieniądz tj. banki centralne i komercyjne

2. Instytucje tworzące niepieniężne instrumenty finansowe czyli

-zakłady ubezpieczeń (tworzą polisy ubezpieczeniowe),

- fundusze inwestycyjne(tworzą jednostki uczestnictwa, wyspecjalizowały sie w gromadzeniu środków pieniężnych, które następnie są lokowane na płynnych rynkach finansowych),

-fundusze emerytalne(tworzą polisy emerytalne),

-banki inwestycyjne(tworzą instrumenty pochodne)

Zasady według, których funkcjonują rynki finansowe, instrumenty finansowe i instytucje:

- charakter formalny

- charakter nieformalny

*formalne zasady funkcjonowania przybierają postać przepisów prawnych, czyli państwo stoi na straży ich przestrzegania

*nieformalne zasady funkcjonowania to reguły nie mające rangi prawa. Składają sie na nie np. normy moralne, zwyczajowe czy religijne.

RYNEK KAPITAŁOWY: stanowi segment rynku finansowego, w ramach którego realizowane są transakcje kupna - sprzedaży instrumentów finansowych o okresie dłuższym niż 1 rok.

Podstawowym celem rynku kapitałowego jest umożliwienie różnym podmiotom gospodarczym pozyskiwanie środków finansowych na działalność inwestycyjną i finansowanie potrzeb publicznych.

Funkcje rynku kapitałowego

1.Umożliwienie mobilizacji kapitału - tj. jego przepływu pomiędzy tymi podmiotami, które mają go w nadmiarze, a tym które wykazują jego niedobór i poszukują go w celu sfinansowania inwestycji.

2. Umożliwienie wyceny kapitału - tj. wyceny papierów wartościowych przez inwestorów (na rynku wtórnym).

3. Zapewnienie płynności inwestycji - tj. możliwość sprzedaży posiadanych papierów wartościowych i przekazanie środków pieniężnych na nowe inwestycje.

Uczestnicy rynku kapitałowego

• INWESTORZY - osoby fizyczne lub prawne angażujące swój kapitał lub powierzony w celu jego pomnożenia

a.

- indywidualni - inwestują swoje oszczędności, nie zarządzają nimi w sposób profesjonalny i instytucjonalny

- instytucjonalni - inwestują znaczny kapitał i profesjonalnie nim zarządzają (banki, ZUS)

b.

- krótkoterminowi (indywidualni)

- średnioterminowi (instytucjonalni)

- długoterminowi ( indywidualni + instytucjonalni)

c. ( zw. z siedzibą)

- krajowi

- zagraniczni

• EMITENCI - osoby prawne wystawiające papiery wartościowe we własnym imieniu głównie w celu pozyskania kapitału

a. spółki akcyjne - emitują akcje i obligacje

b. przedsiębiorstwa nie będące spółkami akcyjnymi - emitują obligacje (przemysłowe)

c. skarb państwa - obligacje skarbowe

d. organy samorządowe - obligacje komunalne

e. instytucje finansowe - emitują obligacje hipoteczne bazujące na udzielonych pożyczkach hipotecznych (obligacje mają więc pokrycie w nieruchomościach)

• POŚREDNICY - instytucje wyspecjalizowane w świadczeniu usług finansowych na rzecz inwestorów, emitentów

a. podmioty świadczące usługi maklerskie : domy i biura maklerskie (wyodrębnione jednostki banków)

b. instytucje organizujące obrót papierów wartościowych np. Komisja Papierów Wartościowych

• PODMIOTY SPRAWUJĄCE NADZÓR

a. Komisja Nadzoru Finansowego - sprawuje nadzór administracyjny nad całym rynkiem, udziela licencji np. biurom maklerskim.

b. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych - prowadzi i nadzoruje system depozytowo-rozliczeniowy w zakresie obrotu papierami wartościowymi i dokonuje rozrachunku transakcji zawartych na rynku kapitałowym.

c. Centralna Tabela Ofert (MTS-CeTO) - reguluje i nadzoruje obrót na regulowanym rynku pozagiełdowym.

Instrumenty rynku kapitałowego:

Instrumenty transferu kapitału to kontrakty w oparciu, o które strona zgłaszająca popyt na kapitał emituje instrumenty finansowe i sprzedaje go stronie dysponującej nadmiarem kapitału.

- przepływ środków pieniężnych dla strony emitującej instrumenty finansowe wynika z działalności w zakresie finansowania (pozyskiwania źródeł finansowania działalności)

- przepływ środków pieniężnych dla strony nabywającej instrumenty finansowe wynika z działalności inwestycyjnej.

Instrumenty transferu kapitału można podzielić na:

1. Instrumenty o charakterze dłużnym - stanowią kontrakty w oparciu, o które dokonywany jest transfer kapitału mającego charakter długu. Oznacza to, że jedna strona kontraktu (pozyskująca kapitał) jest pożyczkobiorcą, a strona udostępniająca odpłatnie kapitał jest pożyczkodawcą. Podstawowy instrument finansowy dłużny to OBLIGACJA.
   

2. Instrumenty udziałowe - stanowią kontrakty w oparciu, o które jedna strona kontraktu (pozyskująca kapitał) sprzedaje udział stronie udostępniającej kapitał. Z udziałem tym wiąże się prawo współwłasności podmiotu gospodarczego będącego spółką lub prawo udziału w dochodach podmiotów realizujących pewne przedsięwzięcia inwestycyjne. Podstawowy instrument udziałowy to AKCJA (udział w sp. akcyjnej)
   

Inne instrumenty udziałowe:

- udziały w spółkach innych niż akcyjne lub komandytowo-akcyjne

- jednostki uczestnictwa w otwartych funduszach inwestycyjnych

- certyfikaty inwestycyjne zamkniętych funduszy inwestycyjnych

AKCJA A OBLIGACJA

X	OBLIGACJA	AKCJA
KLASYFIKACJA INSTRUMENTU	jest papierem wartościowym odzwierciedlającym wierzytelności pieniężne	jest papierem wartościowym odzwierciedlającym prawa udziałowe (udział w kapitale akcyjnym spółki akcyjnej)
ISTOTA KONTRAKTU	emitent obligacji staje się dłużnikiem posiadacza i zobowiązuje się do wykupu obligacji tj. zapłacenia wartości nominalnej obligacji oraz odsetek (jeśli są)	nabywca akcji (akcjonariusz) staje współwłaścicielem spółki akcyjnej
KORZYŚCI DLA POSIADACZA	posiadacz obligacji otrzymuje stałe oprocentowanie, którego poziom nie zależy od wyniku finansowego spółki	akcjonariusz otrzymuje prawa majątkowe (do dywidendy, do udziału w masie likwidacyjnej spółki, pierwszeństwo objęcia nowych akcji, zbycia akcji) oraz prawa korporacyjne (m.in. do zwoływania walnego zgromadzenia akcjonariuszy, wyboru członków rady nadzorczej)
RYZYKO	jest papierem bardziej bezpiecznym niż akcja, dlatego przynosi jej właścicielowi mniejsze korzyści w porównaniu z akcją (nie podlega bezpośredniemu ryzyku związanemu z działalnością gospodarczą emitenta	ryzyko inwestowania, dlatego akcja może przynosić jej właścicielowi większe korzyści niż obligacja (wartość dochodu akcjonariuszy zależy od wysokości dywidendy i zmian wartości ceny rynkowej akcji)
RODZAJE	1. obligacje o stałym lub zmiennym oprocentowaniu albo zerokuponowe (sprzedawane z dyskontem) 2. obligacje skarbowe, komunalne, przedsiębiorstw 3.obligacje zamienne na akcje	1. akcje zwykłe i uprzywilejowane 2. akcje imienne (uprzywilejowane) i na okaziciela

PODZIAŁ:

RYNEK KAPITAŁOWY
RYNEK PUBLICZNY	RYNEK PRYWATNY
obrót papierami wartościowymi podlega szczegółowym uregulowaniom prawnym i jest wystandaryzowany oraz zorganizowany	obrót papierami wartościowymi nie podlega szczegółowym uregulowaniom prawnym (z wyjątkiem ogólnych np. kodeks cywilny) i nie jest wystandaryzowany oraz zorganizowany

RYNEK PUBLICZNY
RYNEK PIERWOTNY	RYNEK WTÓRNY
to rynek nowych emisji - gdzie uprawnione podmioty emitują nowe papiery wartościowe, które trafiają (na okaziciela) lub nie (imienne) na rynki	umożliwia handel papierami wartościowymi pomiędzy inwestorami bez udziału emitenta co prowadzi do wyceny kapitału (na podstawie cen papierów) jego mobilizacji przepływu

RYNEK WTÓRNY
RYNEK REGULOWNY	ALTERNATYWNE SYSTEMY OBROTU
zorganizowane miejsce gdzie dokonuje się druku papierów wartościowych na dużą skalę	to np. system New Connect będący alternatywnym systemem pozyskiwania kapitału przez spółki młode, nie duże, innowacyjne

RYNEK REGULOWANY
RYNEK GIEŁDOWY	RYNEK POZAGIEŁDOWY
obrót jest zorganizowany przez giełdy papierów wartościowych	brak fizycznej lokalizacji rynku, a transakcje mogą być zawierane bezpośrednio pomiędzy inwestorami np. w oparciu o Centralne Tabele Ofert

Wykład4 (11.04.2013r.)

Formy pieniądza:
a). gotówkowy
-banknoty
-bilon
b). bezgotówkowy
-skrypturalny, który znajduje swoje ostateczne odzwierciedlenie jako depozyty złożone na rachunkach w jednym banku oraz w innych bankach.

BANKNOTY emitowane są przez Bank Centralny na zasadach wyłączności. Są środkiem płatniczym [prawnym] na terenie danego kraju. Mają one ustawową moc zwalniania z publicznych i prywatnych zobowiązań, oznacza to że nikt nie może odmówić przyjęcia zapłaty, uregulowania zobowiązania w bankach. Takiej mocy prawnej może nie mieć bilon metalowy.

Przywilej emisji bilonu mają Bank Centralny i Skarb Państwa.

Gotówka + Dbc = Mb [Dbc-depozyty złożone na rach.w Banku Centralnym
Mb- baza monetarna->pieniądz banku centralnego ]

Depozyty złożone na rach.bank. w Banku Centralnym mogą być traktowane tak samo, ponieważ mogą być zamienione na gotówkę. Nie można tak samo traktować depozytów na innych rach.bank. [w innych bankach], ponieważ każdy bank z wyjątkiem BankuCentr może utracić płynność, może okazać się niezdolny do wypłaty depozytu w banknotach. Można odmówić przyjęcia zapłaty w formie czeku, który jest realizowany w ciężar depozytu złożonego w banku komercyjnym.

Rozliczenia między bankami komercyjnymi dokonywane są w pieniądzu banku centralnego najczęściej w postaci czeków rozliczeniowych, albo w formie przekazów na podstawie których depozyty są przenoszone z rach.jednego banku komercyjnego na rach.drugiego banku komercyjnego w banku centralnym.

Emisja pieniądza przez bank centralny:
Złotnicy przyjmowali od kupców na przechowanie złoto. Kupcy przechowywali to złoto a w zamian otrzymywali kwity depozytowe. Wobec powszechnego zaufania wobec złotników kupcy posługiwali się tymi kwitami do dokonywania płatności. Po pewnym czasie złotnicy wpadli na to, że wystarczy utrzymywać stałą rezerwę złota a resztę wypożyczać pod zastaw weksli. W ten sposób złotnicy przekształcili się w bankierów, którzy nie tylko przechowywali złoto, wydawali kwity depozytowe, ale również udzielali kredytów. Początkowo te kredyty udzielane były tylko w złocie, ale w następnym etapie były również w kwitach depozytowych. Na takim kwicie złotnik zobowiązywał się do wypłaty w zamian za taki kwit, określonej ilości kruszców. Ten kwit - swoisty weksel bankiera był pierwotną formą banknotu. Banknot - bezterminowe nieoprocentowane zobowiązanie na okaziciela emitowane przez bank, płatne za okazaniem [pieniądzów kruszcowych]. Znajdowały one zabezpieczenie w wekslach handlowych. Państwo nakazywało bankierom, aby utrzymywali odpowiednie proporcje między wartością wyemitowanych banknotów a posiadanymi zapasami złota. Ponieważ nie wszyscy bankierzy stosowali się do tych zaleceń, państwo zaczęło ograniczać liczbę banków uprawnionych do emisji banknotów. I tak z biegiem lat doszło do sytuacji, w której we wszystkich niemal krajach, emisja banknotów została skoncentrowana w jednym banku - banku centralnym.

Konsekwencje wtrącania się Państwa :
1. państwo zobowiązywało bank - który miał prawo emisji banknotów - do wymiany emisji na kruszec.
2. Państwo nadawało banknotom charakter prawnego środka płatniczego.
3. Państwo zapewniało sobie prawo nadzoru nad tym jednym wybranym bankiem.
4. Państwo zapewniało sobie możliwość uzyskania w tym banku kredytu. W wyniku udzielenia państwu kredytu przez bank w aktywach banku pojawił się dodatkowy element, obok złota, weksli pojawiły się jeszcze obligacje skarbowe. To zjawisko było zgodne z teorią bankową, którymi głównymi twórcami byli TOOK i FULLARTON. Według teorii bankowej tylko w pewnej części banknoty powinny być pokryte złotem, natomiast dla pozostałej części emisji, zgodnie z tą teorią bankową, najlepszym pokryciem są weksle handlowe, które mają tę właściwość, że zapewniają automatycznie, po pewnym czasie powrót banknotów do banku i stwarzają w ten sposób możliwość stałego odnawiania kredytu bez konieczności nadmiernego powiększania obiegu pieniężnego.

WEKSEL WŁASNY - papier wartościowy, na którym wystawca zobowiązuje się, że w wyznaczonym miejscu i czasie zwróci wyznaczonej osobie kwotę na wekslu wypisaną. Osoba, która uzyska taki weksel może czekać do terminu płatności albo zdyskontować - udać się do banku i bank w zamian za weksel, wypłaci kwotę wekslową,

pomniejszoną o odsetki. Odsetki nazywane są dyskontem, stąd nazwa dyskontowanie weksla. Stanowią one wynagrodzenie dla banku, za to, że czeka on do terminu płatności weksla.

Producent wyprodukował towary, które sprzedaje kupcowi. Kupiec nie ma środków pieniężnych, dlatego wystawia weksel, w którym zobowiązuje się, że określoną kwotę przekaże w terminie. Producent przekazuje weksel do banku. Bank weksel dyskontuje i przekazuje producentowi banknoty. Producent, który otrzymał banknoty, może zapłacić, tymi banknotami pracownikom. Następnie pracownicy przekażą kupcowi banknoty, w zamian tego otrzymają towar. Kupiec przekaże banknoty do banku, a bank zwróci mu weksel.

Ta teoria została poddana krytyce, przez ekonomistę RICARDO w 1810r., ogłosił swoją koncepcję, która stała się podstawią teorii obiegowej. Według niej poziom cen zależy wprost proporcjonalnie od ilości pieniądza w obiegu, równocześnie eksport i import zalezą od poziomu cen w kraju.
Jeśli zatem w kraju jest wysoki poziom cen, wówczas eksport maleje, rośnie import, a zatem złoto odpływa z kraju. Mniejsza ilość złota w kraju powoduje zmniejszenie ilości pieniądza w obiegu, czego konsekwencją jest spadek poziomu cen. Spadek poziomu cen powoduje wzrost eksportu i w rezultacie daje to doprowadzenie do równowagi bilansu płatniczego[złoto wraca do kraju]. Aby ten samoczynny mechanizm działał prawidłowo, zdaniem Ricarda nie należy dopuszczać do nieuzasadnionego wzrostu cen spowodowanego zwiększeniem emisji pieniądza. Dlatego teoria obiegowa postulowała w zasadzie 100% pokrycie emisji banknotów złotem z dopuszczeniem tzw. EMISJI FIDUCJARNEJ tzn. takiej, która znajduje pokrycie w obligacjach skarbowych.

Od drugiej poł. XIX w. do pierwszej wojny światowej, w gospodarce światowej funkcjonowały równolegle trzy formy pieniądza:
-pełnowartościowe monety złote,
- podwartościowe monety zdawkowe (bilon wybijany z różnych stopów metali),
-pieniądz kredytowy.

W tym czasie zabezpieczeniem wymienialności banknotów na kruszec były tzn. rezerwy monetarne pozostające w dyspozycji banków centralnych. Po pierwszej wojnie, pieniądz kruszcowy zniknął z obiegu i nastąpiła dalsza ekspansja pieniądza kredytowego, banki centralne dysponowały dużymi rezerwami, których 75% stanowiło złoto, a pozostałe 25% stanowiły dewizy.

Okres wielkiego kryzysu gospodarczego - zmniejszyły się depozyty, podaż pieniądza, jednocześnie też zmniejszył się popyt na pieniądz. Banki Centralne zgromadziły olbrzymie zapasy złota, ich wartość była równa 128% wartości emisji banknotów. Pokrycie w złocie, a zapasy były jeszcze większe. Na to wpłynęły operacje formalne [dokumenty, zmiana kursy $ amerykańskiego]
Po drugiej wojnie światowej w większości krajów został zniesiony obowiązek pokrycia emisji pieniądza zasobami złota i dewiz. Waluty nie miały już zabezpieczenia w złocie (dolar amerykański został jako ostatni niewymienialny na złoto).

Bada się zmiany jakie zachodzą w aktywach oraz pasywach bilansów banków, które w danym kraju funkcjonują, w bilansach sfery monetarnej danego kraju. Posiadane zapasy złota i dewiz nie świadczą o sytuacji walutowej danego kraju.

Proces kreacji pieniądza przez banki komercyjne:
Największym źródłem podaży pieniądza, w krajach o rozwiniętej gospodarce rynkowej, jest obecnie jego kreacja przez banki handlowe. Podaż pieniądza przez te banki jest realizowana głównie poprzez operacje kredytowe. Właśnie udzielając kredytów bank kreuje pieniądz SKRYPTURALNY - bezgotówkowy.

Rachunek depozytowy X R-k kredytowy R-k depozytowy Y

Pan X ma zobowiązania wobec pana Y. poinformował swój bank iż 500j chciałby przekazać na rachunek pana Y. (depozytowy)

Odpływy pieniądza z banku -> wypłacenie kredytu w gotówce.
Posiadane przez bank zasoby gotówkowe ograniczają jego akcję kredytową. Depozyty w banku centralnym również ograniczają akcję kredytową banku. Ograniczenia dla banku wynikają z pieniądza banku centralnego -> BAZA MONETARNA

Aby nie dopuścić do upadku banku stawia się wobec nich wymogi zapisane w prawie bankowym. Nadzór nad działalnością banku sprawuje KNF [komisja nadzoru finansowego]

Banki mają obowiązek tworzenia tzw. Minimalnych rezerw płynnośći.
Muszą je banki utrzymać w formie depozytów na ich rachunkach w bankach centralnych. Wysokość tych rezerw określają banki centralne jako procent od nagromadzonych depozytów. Może być zastosowana jedna stawka handlowa albo kilka % odnoszących się do różnych depozytów (inny % do depozytu a walucie zagranicznej a inny % do depozytów w walucie krajowej)

Wykład 5 (25.05.13r.)

Przykład 1. :
Założenia :
-nieograniczony popyt na kredyt
-nie występuje odpływ pieniądza z banku na rezerwy podmiotów pozabankowych
-stopa rezerw obowiązkowych wynosi 20%
r=20% D1-depozyt1 R-rezerwa Kr-kredyt

Bilans A Bilans B Bilans C

Rezerwy Niezbędne Nadmierne	Kredyty	Depozyty
20 80	--------	100
36 64	80	180
49 51	144	244
Razem 100 ---------	Razem 400	Razem 500

deltaD = deltaR * 1/r deltaD = 100 * 1/0,20 = 500

Poszczególne banki mają ograniczone możliwości powiększania kredytów. Mogą wypożyczać tylko część otrzymanych wkładów pomniejszając swoje rezerwy. Wszystkie banki jako całość mogą powiększyć ilość pieniądza bezgotówkowego w formie depozytów w określonej wielokrotności w stosunku do pierwotnego przyrostu rezerw.

1/r -mnożnik wkładowy ( przyspiesza pewne procesy)
Pierwotny przyrost rezerw może mieć charakter zmniejszający lub zwiększający.

CU - zapotrzebowanie na Got ówkę c-wskaźnik zapotrzebowania na gotówkę
Mb- wielkość bazy monetarnej ZE - rezerwa obowiązkowa

CU = c*D RE= r*D MB= CU+RE = c*D+r*D = D(c+r)

M - ogólna podaż pieniądza w gospodarce

- mnożnik bazy monetarnej

Mnożnik bazy monetarnej informuje, jaką ilość pieniądza maksymalną mogą wykreować banki komercyjne przy danej wielkości współczynników c i r.

Przykład 2. R = 20%, c = 10 %.

Bank centralny może oczekiwać na każdą jednostkę zwiększenia swojej bazy monetarnej wzrostu ogólnej podaży pieniądza 3,67 j.

Bank centralny ma wpływ na możliwości kreacyjne banków komercyjnych

Czy banki komercyjne wykorzystują możliwości kreacyjne ? Odp. Nie wszystkie banki wykorzystują.

Monetaryzacja zagranicznych środków płatniczych polega na skupie zagranicznych walut i dewiz.

W sytuacji awaryjnej:

• Bank może wprowadzić zakaz wymiany dewiz na walutę krajową

• Bak centralny może zastosować wprowadzenie okresowej wymiany dewiz na walutę krajową

• Wprowadzić 100% obowiązkowej rezerwy płynności w stosunku do depozytów powstających z wymiany walut i dewiz

Rola systemu bankowego w gospodarce rynkowej

System bankowy jest elementem systemu finansowego i stanowi całokształt instytucji bankowych funkcjonujących w danym kraju oraz przepisów regulujących ich funkcjonowanie oraz wzajemne powiązania i relacje z otoczeniem.

System bankowy w Polsce jest modelem dwupoziomowym:

• Bankowość centralna - tworzy ją Bank Centralny (NBP) i instytucje stabilizujące, m.in. KNF, BFG

• Bankowość komercyjna - tworzą ją banki komercyjne od 1989 r.

Wcześniej był model mieszany/pośredni. Banki bezpośrednio finansowały gospodarkę narodową. Jeśli jest model pośredni to gospodarstwa domowe mogą pobierać kredyty, składać depozyty.

Instytucje systemu bankowego pełnią podstawowe funkcje ekonomiczne:

• Kreacji pieniądza będącego ostatecznym środkiem zapłaty (gotówkowego) -> Bank Centralny

• Kreacji pieniądza wkładowego (bezgotówkowego) będącego instrumentem kredytowym i środkiem płatniczym -> banki komercyjne

• Pośrednictwa pomiędzy podmiotami posiadającymi nadmiar środków pieniężnych i podmiotami posiadającymi ich niedobór -> banki komercyjne i niektóre niebankowe instytucje finansowe

Celem działalności NBP (wynikającym z ustawy o NBP) jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, o ile to nie ogranicza podstawowego celu NBP.

Podstawowe zadania NBP:

• Dbałość o stabilność systemu bankowego

• Organizowanie rozliczeń pieniężnych

• Gospodarowanie rezerwami dewizowymi

• Prowadzenie działalności dewizowej w granicach wytyczonych przez przepisy (np. prowadzenie rejestru działalności kontrolowej, kontrola obrotu dewizowego)

• Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

• Regulowanie płynności innych banków i ich refinansowanie

• Kształtowanie warunków dla rozwoju systemu bankowego

• Opracowanie statystyki pieniężnej i bankowej, bilansu płatniczego

Funkcje banku centralnego:

• Funkcja banku emisyjnego - NBP ma prawo do emitowania znaków pieniężnych (banknotów i monet opiewających na złote i grosze) -> zdawkowy

Realizacja tej funkcji wiąże się m.in. z uprawnieniami do określania terminów i wielkości emisji nowego pieniądza gotówkowego, wycofywania z obiegu banknotów zużytych lub zniszczonych (postępowania z fałszywymi znakami pieniężnymi oraz emisji banknotów i monet kolekcjonerskich)

• Funkcja banku banków:

o NBP prowadzi transakcje z bankami komercyjnymi

o NBP występuje w roli kredytodawcy ostatniej instancji względem banków komercyjnych mających problemy z płynnością

o NBP prowadzi rachunki rezerw pieniężnych banków

o NBP nadzoruje prawidłowość operacji banków, ekspozycję na ryzyko w działalności bankowej i poziom płynności

• Funkcja banku państwa:

o NBP prowadzi obsługę rachunków budżetu państwa, długu publicznego i zagranicznego

o NBP organizuje obrót skarbowymi papierami wartościowymi

o NBP kieruje polityką pieniężną rozumianą jako zarządzanie podażą pieniądza (ilością pieniądza w obiegu) poprzez kształtowanie jej celów i wybór instrumentów realizacji oraz zapewnienie stabilności pieniądza krajowego poprzez odpowiednią politykę kursu walutowego zarządzanie rezerwą walutową

Instrumenty polityki pieniężnej

Bank Centralny wykorzystywać może różnorodne instrumenty umożliwiające realizację celów polityki pieniężnej, a przede wszystkim bezpośredniego celu inflacyjnego wyrażającego się w dbałości o stabilność cen:

1. Instrumenty pośrednie polityki pieniężnej.

a. Adresowane są do instytucji sektora bankowego

b. Oddziałują na cenę kapitału pożyczkowego dla banków wpływając w ten sposób pośrednio na ich możliwości kreacji pieniądza wkładowego a w efekcie - na podaż pieniądza

c. Zalicza się do nich operacje otwartego rynku

2. Instrumenty bezpośrednie polityki pieniężnej.

3. Instrumenty perswazyjne polityki pieniężnej.

I. OPERACJE OTWARTEGO RYNKU - są prowadzone z inicjatyw Banku Centralnego i polegają na zakupie lub sprzedaży przez BC krótkoterminowych papierów wartościowych zaklasyfikowanych do tego obrotu (bonów skarbowych czy pieniężnych).

Skupowanie przez BC papierów wartościowych od banków komercyjnych wywołuje wzrost ich rezerw gotówkowych na rachunkach bieżących w Banku Centralnym, który płaci za nabyte papiery a w strukturze ich aktywów spada wartość przechowywanych papierów.

Odwrotnie jest, gdy Bank Centralny sprzedaje wskazane papiery wartościowe bankom komercyjnym - następuję spadek płynnych rezerw pieniężnych.

Operacje otwartego rynku wpływają na podaż pieniężną (ilość pieniądza krążącego w gospodarce). Konsekwencją skupowania przez BC papierów wartościowych jest wzrost płynności banków komercyjnych i przyrost kredytów w gospodarce (powstają nowe wkłady bankowe oraz wzrasta emisja pieniądza tworzonego przez banki komercyjne) - sprzyja to rozszerzeniu inwestycji przedsiębiorstw, konsumpcji ludności i ogólnemu ożywieniu gospodarki. Z kolei sprzedaż papierów wartościowych przez BC prowadzi do ogólnego spadku podaży pieniądza.

Stopa procentowa oferowana przez BC bankom komercyjnym w operacjach otwartego rynku wyznacza decyzje banków komercyjnych w sferze kształtowania portfela ich aktywów oraz kształtuje oprocentowanie wkładów i kredytów na rynku międzybankowym (działa hamująco lub odwrotnie).

a. Operacje warunkowe

REPO - transakcje warunkowego zakupu z odsprzedażą przez BC papierów wartościowych. Są to krótkoterminowe pożyczki udzielane przez BC bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych (bony skarbowe, obligacje skarbowe). Takie operacje umożliwiają zwiększenie płynności systemu bankowego.

REVERSE REPO - transakcje warunkowej sprzedaży z odkupem przez BC papierów wartościowych, które polegają na lokowaniu w BC środków na krótkie okresy. BC ogranicza w ten sposób płynność banków komercyjnych.

b. Oprócz operacji warunkowych mogą wystąpić operacje bezwarunkowe - OUTRIGHT. Są to operacje bezwarunkowego zakupu lub sprzedaży papierów wartościowych przez BC. Są te papiery sprzedawane albo kupowane z portfela albo do portfela BC. Papierów zakupionych czy sprzedanych BC nie ma obowiązku odkupić czy odsprzedać.

II. REZERWA OBOWIĄZKOWA - naliczana jest od wartości środków zgromadzonych na rachunkach bankowych, a fundusze utrzymywane są przed banki komercyjne na rachunku bieżącym w BC (oprocentowanym) i częściowo w kasach bankowych. Wysokość kwoty rezerwy zależy od stopy rezerwy obowiązkowej określonej przez BC. Zmiany stopy rezerw wpływają na podaż pieniądza (ilość pieniądza krążącego w gospodarce).

a. Podwyższenie stopy rezerwy obowiązkowej obniża zdolność banków do udzielania kredytów (ponieważ większą część każdego wkładu muszą zatrzymać w postaci rezerwy).

b. Obniżenie stopy rezerwy obowiązkowej podwyższa zdolność banków do udzielenia kredytów (ponieważ mniejszą część każdego wkładu muszą zatrzymać w postaci rezerwy).

III. OPERACJE DEPOZYTOWO KREDYTOWE - prowadzone są z inicjatywy banków komercyjnych w związku z potrzebą kontrolowania płynności systemu bankowego. Operacje depozytowe umożliwiają bankom komercyjnym ulokować nadwyżki w formie jednodniowej potrzeby refinansowania banków komercyjnych, tj. uzupełnienia ich zasobów pieniężnych (udzielanie kredytów refinansowych).

Kredyty refinansowe np. kredyty redyskontowe. Banki komercyjne dyskontują weksle swoich klientów. Mogą oddać zdyskontowane weksle do redyskonta w BC. Na pewien czas odzyskają te środki pieniężne, które wypłaciły swoim klientom. Kredyt redyskontowy z BC jest kredytem krótkoterminowym (15-90 dni), przy czym nie jest kredytem bezpłatnym. Ceną kredytu jest stopa redyskontowa, która jest ustalana przez bank centralny, a banki komercyjne ustalają na odpowiednio wyższym poziomie swoje stopy dyskontowe. Korzystając z redyskonta banki komercyjne odstępują bankowi centralnemu część środków uzyskanych od klienta w formie dyskonta. Bank centralny ustala wymagania: do redyskonta przyjmowane są tzw. dobre weksle handlowe, Bc może ustalać swoje wymagania np. dotyczące terminu płatności weksli, minimalnych czy maksymalnych kwot, mogą też dotyczyć ilości indosów (przeniesienie praw dotyczących - wynikających z weksla). Najtańszy sposób, jest często stosowany (korzystają z redyskonta, aby zwiększyć swoją płynność).

Ograniczenia w skuteczności oddziaływania za pomocą redyskonta: rozmiar redyskonta uzależniony jest od tego, jakie jest zapotrzebowanie banków komercyjnych na pieniądz banku centralnego. Bank centralny może oddziaływać na banki komercyjne wysokością stopy redyskontowej (podwyższenie stopy gdy BC chce zniechęcić bank komercyjny). Instrument pośredniego oddziaływania z pomocą stopy procentowej.

Bank centralny określa kontyngenty albo limity redyskonta. Limity mogą mieć charakter ilościowy (kwotowy), jakościowy. Ustalenie limitu kwotowego oznacz, że BC w ogóle nie będzie redyskontował weksli ponad ustaloną kwotę albo przy przekroczeniu limitu zastosuje wyższą od podstawowej stopę redyskonta. Są ustalane w niej różne wysokości dla poszczególnych banków wg kryteriów uznaniowych.

Narzędzie, które dyskryminuje jedne i faworyzuje inne banki.

Limit jakościowy dotyczy określonych gałęzi gospodarki.

KREDYT LOMBARDOWY- inna możliwość uzyskania przez banki komercyjne pieniądza banku centralnego. Polega on na obciążeniu pożyczką papierów wartościowych. (jeśli pap. Wartościowe zostaną złożone do b. centralnego, to w zamian otrzymują kredyt)

Cechy kredytu lombardowego:

1) Kredyt krótkoterminowy (kilka dni)

2) stanowi od 60% do 80% papierów wartościowych złożonych w depozycie lombardowym

Wymagania stawiane przez bank centralny dotyczą wypłacalności emitenta oraz płynności papierów wartościowych. Banki komercyjne zaciągają dla przezwyciężenia krótkoterminowego braku płynności.

Kredyt lombardowy- stopa jest wyższa niż stopa kredytów redyskontowych (jest droższa).

Kredyt lombardowy jest udzielany na dowolną liczbę dni a kredyt redyskontowy na określoną liczbę dni.

Chociaż kredyt lombardowy jest drogi zdarza się, że bankom komercyjnym bardziej opłaca się go brać niż kredyt redyskontowy.

Zanim bank komercyjny zwórci się o udzielenie kredytu lombardowego, będzie szukał w innych miejscach pomocy, w ostateczności sięgnie po kredyt lombardowy.

Ograniczenia w formie linii lombardowych- bank centralny może określić dni miesiąca, w których linie są udostępniane.

WYSOKOŚĆ OPROCENTOWANIA KREDYTU LOMBARDOWEGO I REDYSKONTOWEGO NA DZIEŃ EGZAMINU)!

INSTRUMENTY BEZPOŚREDNIE POLITYKI PIENIĘŻNEJ- to administracyjne metody banku centralnego wykorzystywane w sytuacji nadmiernej płynności systemu bankowego, tj. nadmiernej wysokości śr. na rachunkach banków w banku centralnym. Instrumenty b. centralnego ograniczają działalność kredytową banków komercyjnych. Zalicza się do nich:

-ustalanie pułapów oprocentowania kredytów, prowizji od udzielonego kredytu

Ustalanie kwotowych lub procentowych ograniczeń akcji kredytowej i depozytów.

INSTRUMETY PERSWAZYJNEJ POLITYKI PIENIĘŻNEJ- oznaczają przekazywanie przez b. centralne, b. komercyjnym wytycznych i sugestii działań zgodnych z przyjętymi celami polityki pieniężnej. Przekazywana przez b. centralny informacja ma postać okresowego sprawozdania na temat krótko i średnio-okresowych założeń polityki polityki pieniężnej i stanu ich realizacji.

BANKI KOMERCYJNE:

1. Działalność b. komercyjnego to obciążanie ryzykiem śr. Powierznych pod jakimkolwiek tytułem zwrotu

2. Celem działania banków jest więc zaspokajanie potrzeb klientów

Przy jednoczesnym dążeniu do osiągnięcia zysków. Operacje depozytowo-kredytowe i rozliczeniowe kształtują źródła osiągania dochodów

3. Dochody banków komercyjnych zależą głównie od:

1) wysokości różnicy pomiędzy procentem płaconym i otrzymywanym przez banki- banki utrzymują się z różnicy pomiędzy oprocentowaniem kredytów a oprocentowaniem należnym klientom z tytułu środków zdeponowanych w postaci wkładów

2) wysokości opłat i odsetek pobieranych z tytułu usług rozliczeniowych

4. Banki komercyjne w systemie bankowym pełnią 2 zasadnicze funkcje: kreacji pieniądza wkładowego i funkcję pośrednictwa pomiędzy podmiotami posiadającymi nadmiar śr. pieniężnych i podmiotami posiadającymi ich niedobór- z tych względów są traktowane jako instytucje zaufania publicznego.

5. Realizacja w/w funkcji następuje poprzez wykonywanie przez banki operacji:

1) depozytowych i kredytowych- kształtują bilans banku:

- banki gromadzą depozyty i na ich podstawie oferują kredyty, kreując pieniądz wkładowy

- kredytowa emisja pieniądza polega na tym, że pieniądz powstaje w wyniku udzielania kredytu przez banki podmiotom ze sfery realnej

- pieniądz kreowany przez banki komercyjne to pieniądz bezgotówkowy

2) rozliczeniowych (banki występują również w funkcji agentów, realizując płatności i inne usługi na zlecenie klientów.

6. Operacje depozytowo-kredytowe i rozliczeniowe kształtują strukturę bilansu b. komercyjnych:

1) Strona aktywna bilansów banków reprezentuje ich działalność kredytową. Głównym składnikiem aktywów są: należności od przedsiębiorstw i gosp. Domowych s tytułu udzielonych im kredytów oraz działalność inwestycyjna prowadzona w innych obszarach, np. inwestycje dłużne i udziałowe papiery wartościowe.

2) Strona pasywna kształtowana jest przede wszystkim przez zobowiązania względem deponentów z tyt. Wniesionych wkładów pieniężnych. Po stronie pasywów- informacja skąd bank pozyskuje pieniądz, np. z depozytów

Aktywa trwałe stanowią niewielki udział ogółu aktywów, występuje brak lub minimalny poziom zapasów

Fundusze własne stanowią niewielki udział pasywów

7. Operacje rozliczeniowe są to operacje usługowe, a dochody z usług mają swoje odzwierciedlenie w rachunku zysków i strat.

8. Wszystkie operacje zostały podzielone na czynności bankowe. Sformułowane są w Prawie bankowym (art. 5 i 6).Czynnościami bankowymi są:

1) przyjmowanie wkładów pieniężnych płatnych na żądanie lub z nadejściem oznaczonego terminu oraz prowadzenie rachunku tych wkładów.

2) Prowadzenie innych rachunków bankowych

3) Udzielanie kredytów

4) Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw

5) Emitowanie bankowych papierów wartościowych.

6) Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych

7) Wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego

8) Wykonywanie innych czynności przewidzianych wyłącznie dla banku w odrębnych ustawach.

9. Banki mogą wykonywać również inne czynności, które- jeśli wykonują je banki określa się również jako czynności bankowe (mogą je wykonywać również inne instytucje finansowe), np. udzielanie pożyczek.

Banki mogą również wykonywać czynności, które nie są ściśle związane z działalnością bankową, np. wykup nieruchomości, która była przedmiotem zastawu.

64 D3

500

1000

1000

500

Towary

Pracownicy

towary

weksel

Banknoty

Banknoty

Banknoty

weksel

Kupiec

Producent

Banknoty

weksel

Bank

Finanse działają bezpośredni (działają w sposób bezpośredni) uczestniczą w procesie podziału i wymiany

Stosunki ekonomiczne

R 13
Kr 51

D2 80

R 16
Kr 64

100 D1

R 20
Kr 80

---