WYROBY HUTNICZE
Otrzymywane są one w procesie walcowania (na gorąco lub na zimno), kucia, prasowania, tłoczenia na gorąco, gięcia oraz ciągnienia na zimno stali.
Stal to według normy PN-EN 10020:2003 materiał zawierający wagowo więcej żelaza niż jakiegokolwiek pierwiastka, w zasadzie mniej niż 2% węgla oraz inne pierwiastki.
W zależności od składu chemicznego dzieli się ją na
-niestopową tzw. węglową
-stopow
Własności stali węglowych zależą głównie od zawartości węgla.
Nawet niewielkie zmiany w tym zakresie wywierają silny wpływ na ich cechy.
Odporność siali na niekorzystne oddziaływanie środowiska (korozja) maleje wraz ze wzrostem zawartości tego pierwiastka.
Zasadniczy wpływ na właściwości materiału wywierają także jego struktura i rodzaj zastosowanej obróbki cieplnej.
Stale stopowe, poza żelazem, węglem oraz zwykłymi domieszkami (Mn, Si, P, S, Cu) zawierają inne specjalnie wprowadzone składniki lub podwyższone zawartości manganu i krzemu.
Do pożądanych - składników stopowych - zalicza się głównie metale (chrom, nikiel, mangan, wolfram, miedź, molibden, tytan).
Pierwiastki takie jak tlen, azot, siarka oraz wtrącenia niemetaliczne, głównie tlenków siarki, fosforu, zwane są zanieczyszczeniami.
Im większa zawartość węgla, a w konsekwencji udział twardego i kruchego cementytu, tym większa twardość stali, węgiel w stalach niskostopowych wpływa na twardość poprzez wpływ na hartowność stali
Stal dzieli się:
ze względu na zastosowanie:
-stal konstrukcyjna
-ogólnego przeznaczenia
-niskostopowa
-wyższej jakości
-automatowa
-łożyskowa
-sprężynowa
-do azotowania
-do ulepszania cieplnego
-stal narzędziowa:
-węglowa
stopowa:
do pracy na zimno
do pracy na gorąco
szybkotnąca.
stal specjalna
nierdzewna
kwasoodporna
magnetyczna
odporna na zużycie
Stal Hadfielda
transformatorowa
zaworowa
żaroodporna
stal maraging
żarowytrzymała
ze względu na rodzaj i udział składników stopowych:
stal węglowa
niskowęglowa
średniowęglowa
wysokowęglowa
stal stopowa
niskostopowa
wysokostopowa
Właściwości mechaniczne i technologiczne stali
Są to parametry charakteryzujące przydatność stali w praktyce. Ich wielkość uzależniona jest od składu stopu i obróbki.
Sprężystość rozumiana jako zdolność materiału do odzyskiwania pierwotnej postaci po zaprzestaniu działania na niego sił powodujących odkształcenie.
Plastyczność, czyli zdolność materiału do zachowania postaci odkształconej na skutek naprężeń od obciążeń po zaprzestaniu ich działania.
Ciągliwość - zdolność materiału pozwalająca na zachowanie jego właściwości podczas obróbki polegającej na jego tłoczeniu, zginaniu lub prostowaniu itp.
Udarowość, czyli odporność na obciążenia dynamiczne.
Twardość, czyli zdolność przeciwstawienia się materiału przy próbie wciskania przedmiotów twardszych. Twardość stali związana jest z zawartością węgla, manganu, chromu itp.
Spawalność, to cecha stali pozwalająca na wykonanie trwałych połączeń przez spawanie
Odporność na działanie środowiska:
odporność na działanie podwyższonych i niskich temperatur
Wyroby hutnicze stanowią bardzo szeroki asortyment produktów o zróżnicowanym zastosowaniu.
Występują w postaci
*Blach
blachy grube uniwersalne
blachy stalowe żeberkowe
blacha stalowa gruba
blachy cienkie zwykłej jakości
blachy cienkie ze stali niestopowej
blachy stalowe profilowane
blacha walcowana na zimno ocynowana elektrolitycznie
blacha stalowa gruba jednostronnie platerowana
*Taśm
-taśmy szerokie walcowane na zimno,
-taśmy stalowe cięte wzdłużnie walcowane na zimno,
*Bednarki
-bednarka stalowa bez pokrycia lub ocynkowana walcowana na gorąco
*Kątowników (np. kątowniki równoramienne gięte na zimno
Ceowników
Teowników
*Kształtowników stalowe gięte na zimno
- Prętów np. pręty okrągłe stali zbrojeniowej, pręty do zbrojenia betonu - -pręty stalowe płaskie walcowane na gorąco
- pręty ciągnione, ciągnione-szlifowane na pilniki i tarniki
*Walcówki
-walcówka i pręty stalowe okrągłe walcowane na gorąco ogólnego zastosowania -walcówka kwadratowa
-walcówka półokrągła
-walcówka owalna
-walcówka i pręty do zbrojenia betonu
-walcówka ze stali slopowej do ciągnienia -
*Drutu
- druty stalowe gładkie do konstrukcji sprężynowych ze stali wysokowęglowej -drut stalowy i wyroby z drutu na ogrodzenia
-drut sprężynowy ze stali odpornej na korozję
*Rur
rury stalowe walcowane na gorąco ze szwem
*Kęsów, kęsisk
np. kęsiska, kęsy i pręty stalowe do wyrobu sprzętu wiertniczego
*Odkuwek różnych kształtów i przeznaczenia, wykonane z różnych gatunków stali.
Stan powierzchni wyrobów hutniczych może być, w zależności od wymagań odbiorcy, różny.
Wyroby mogą mieć powierzchnię:
-surową (po walcowaniu, kuciu),
obrobioną (przez szlifowanie, przeciąganie, łuszczenie) względnie
-pokrytą innymi materiałami (ocynowaną, foliowaną).
Wpływ przechowywania, na jakość wyrobów hutniczych
Podatność na niekorzystne procesy zachodzące pod wpływem oddziaływania czynników atmosferycznych, chemicznych, biologicznych i innych.
Wyroby podlegają w mniejszym lub większym stopniu korozji - procesowi niszczenia materiału na skutek oddziaływania środowiska
W celu zmniejszenia skutków korozji wyrobów1 stosuje się ich odpowiednie zabezpieczenie.
Jednym z bardziej znanych sposobów jest zastosowanie trwałych powłok ochronnych w postaci
-lakierów
-emalii
-metali odpornych na działanie korozji, nanoszonych galwanicznie
-czasowych środków ochronnych w formie smarów, olejów i wosków
Podstawowy element ochrony antykorozyjnej wyrobów hutniczych stanowią opakowania, jak również zapewnienie właściwych. adekwatnych dla danego rodzaju materiału warunków przechowywania
Rodzaj stosowanych opakowań oraz materiałów, sposób pakowania jest uzależniony od kształtu, wymiarów, masy wyrobów, wykończenia powierzchni oraz przeznaczenia wyrobów.
Opakowania częściowe pakietowych jednostek ładunkowych elementarnych
paczka - w ten sposób pakowane są blachy, blachówki, taśmy w pasach, pręty płaskie o szerokości powyżej 50 mm. Paczki formowane są przez ułożenie poszczególnych elementów na płasko w stos i przewiązanie w co najmniej dwóch miejscach taśmą stalową, miękkim drutem lub walcówka
wiązka - pakowane są wyroby dłużycowe: kształtowniki, kęsiska i kęsy, pręty, rury.
Poszczególne wyroby jednego gatunku i wymiaru układane są ściśle i równolegle w wiązki i przewiązywane w co najmniej dwóch miejscach taśmą, miękkim drutem lub
krąg - pakowane są: bednarka, druty, taśmy i walcówką. Wyroby zwinięte w krąg
należy przewiązać co najmniej w dwóch (bednarka, taśmy) lub w trzech miejscach
(druty, walcówką) taśmą stalową, miękkim drutem lub walcówką
Skrzynki drewniane pełne, służące do pakowania prętów, rur, taśm i drutów, wykonane są z desek drewnianych o szerokości i grubości co najmniej, odpowiednio 80 i8 mm.
Palety drewniane skrzyniowe służą do pakowania taśm oraz drutów w kręgach o masie brutto do 2000 kg
Pojemniki metalowe -wykorzystywane są do pakowania taśm w kręgach
Składowanie
Wyroby nie wymagające specjalnego zabezpieczenia przed wpływami atmosferycznymi
stosuje się przechowywanie w budowlach magazynowych otwartych.
Są to place składowe o powierzchni gruntowej lub utwardzonej, dostosowanej do obciążenia składowanych wyrobów. Przy tym sposobie magazynowania może być stosowane przykrywanie wyrobów plandeką, opończą, papą.
Wyroby wymagające częściowego zabezpieczenia przed wpływami atmosferycznymi
występują tu korzystniejsze warunki składowania. Istnieje lepsze zabezpieczenie przechowywanych wyrobów przed opadami atmosferycznymi, a kondensacja pary wodnej na powierzchni jest dużo mniejsza wskutek ograniczonego wypromieniowania ciepła z wyrobu w godzinach nocnych i rannych. Składowanie odbywa się w budowlach magazynowych półotwartych (najczęściej wiaty osłonięte lub nieosłonięte, z dachem o szerokich okapach, zaopatrzonych w rynnę).
Wyroby wymagające zabezpieczenia przed wpływami atmosferycznymi, brudem, pyłem,
wilgocią - składowanie odbywa się w budowlach magazynowych zamkniętych, czystych, niezapylonych, suchych, zabezpieczających wyrób przed szkodliwym wpływem wilgoci. Przechowywanie w zamkniętym magazynie umożliwia zachowanie niskiej wilgotności względnej powietrza.
Wyroby wymagające zabezpieczenia przed wpływami atmosferyczny mi, brudem, pyłem, wilgocią i przed wpływami agresywnych chemikalii
Składowanie odbywa się w budowlach magazynowych zamkniętych, czystych, niezapylonych, suchych, zabezpieczających wyrób przed wpływem wilgoci i innych czynników wywołujących korozję takich jak: pary kwasów, chlorku amoniaku, tlenku siarki itp.
Magazyny zamknięte, w których będą składowane wyroby hutnicze powinny być wyposażone w:
-instalacje grzewcze i wentylacyjne
-odpowiednie urządzenia przeładunkowe w postaci
-suwnic
-żurawi przejezdnych
-wózków widłowych przystosowanych pod względem udźwigu i konstrukcji do przeładunku wyrobów hutniczych
Wysokość pomieszczeń magazynowych należy dostosować do przeznaczenia magazynu i posiadanych urządzeń mechanicznych.
Przyjmuje się, że wysokość pomieszczeń, w których składowane są wyroby w pozycji poziomej, powinna wynosić od 4 do 5 m, w pozycji zaś pionowej od 6.5 do 7 m.
Wyroby hutnicze należy składować w dostosowanych do tego celu regałach lub na podkładach w sposób zabezpieczający przed uszkodzeniem.
Dla wiązek lub wyrobów dłużycowych o dużych przekrojach wykorzystywane są metalowe stojaki przegrodowe.
Stojaki muszą być zaopatrzone w tabliczki z charakterystyką składowanych wyrobów.
Ponadto powinna być również zaznaczona nośność stojaka, aby nie nastąpiło jego przeciążenie.
Wyroby w kręgach najlepiej jest składować stawiając krąg za kręgiem w pozycji ukośnej.
WYROBY Z TWORZYW SZTUCZNYCH
Tworzywa sztuczne stanowią materiały, których głównym składnikiem są substancje wielkocząsteczkowe- polimery zwane leż często żywicami syntetycznymi.
Skład chemiczny i struktura związków wielkocząsteczkowych wpływają zasadniczo na właściwości zarówno tworzyw sztucznych, jak i uzyskiwanych nich wytworów.
W celu nadania tworzywom określonych cech przetwórczych, użytkowych i estetycznych dodawane są różnego rodzaju substancje pomocnicze takie jak:
napełniacze,
zmiękczacze,
stabilizatory,
substancja smarujące,
pigmenty i barwniki,
poru fory i substancje antystatyczne
Biorąc za kryterium podziału właściwości użytkowe tworzywa sztuczne dzielimy na:
1. elastomery
tworzywa ulegające pod wpływem obciążenia w normalnej temperaturze fok. 20 C bardzo dużym odkształceniom (do 100% i więcej) o charakterze odwracalnymm. Do grupy tej należą kauczuki syntetyczne.
2. plaslomery
w określonych granicach temperatury i obciążeń zachowują trwałość kształtu.
Materiały te ulegają nieznacznym odkształceniom elastycznym, natomiast wykazują tendencje do odkształceń plastycznych (tzw. płynięcie na zimno).
W grupie plastomerów wyróżniają się tworzywa:
a) termoplastyczne (termoplasty),
-mięknące pod wpływem ciepła i twardniejące wskutek ochłodzenia (np. polietylen, polipropylen, polistyren, polichlorek winylu).
b) termoutwardzalne (duroplasty).
twardnieją one pod wpływem działania temperatury, przy czym proces ten jest nieodwracalny.
Wśród plastomerów wyróżnia się także grupę tworzyw chemoutwardzalnych. Ulegają one utwardzeniu już w temperaturze pokojowej pod wpływem działania specjalnych substancji, zwanych utwardzaczami.
Tworzywa sztuczne ulegają w warunkach przechowywania procesom degradacyjnym, zmniejszającym ich trwałość.
Niekorzystne przemiany w wyrobach wyzwalane są działaniem
-ciepła
energii promienistej
-energii mechanicznej
-chemikalia
zjawiska atmosferyczne
promieniowanie wysokoenergetyczne (jonizujące)
Materiały stałe, gazy i ciecze w kontakcie z tworzywami lub ich składnikami mogą wnikać w strukturę polimeru i zmniejszać siły wiązań międzycząsteczkowych oraz zwiększać ruchliwość cząsteczek.
W wyniku tego procesu następuje
-spadek modułu sprężystości,
-wytrzymałości, obniżenie temperatury zeszklenia,
pogorszenie właściwości elektrycznych i fizycznych.
Zjawiska te najczęściej są odwracalne, o ileż tworzywa nie wydzielą się żadne substancje składowe lub też nie zmieni się struktura, np. w wyniku wtórnej krystalizacji.
Szczególne znaczenie ma wchłaniania wody lub wilgoci i powietrza.
Pakowanie:
Wyroby z tworzyw sztucznych w postaci kolan, rur płucznych |
worki z tworzywa sztucznego lub worki papierowe |
listwy podłogowe, przyszybowe, okładziny poręczowe |
pakowane są w kręgi tego samego rodzaju, barwy i o jednakowej wielkości. |
obuwie z tworzywa sztucznego |
torby papierowe, torby z tworzywa sztucznego, pudełka tekturowe |
Folia z polietylenu malej gęstości i termokurczliwa |
nawija się na tuleje |
folia w zwojach |
pakuje się w rękaw z folii polietylenowej |
kubki, zakrywki z tworzyw poliolefinowych, kształtki ze spienionego polistyrenu (styropianu), podkładki |
worki papierowe, worki polietylenowe lub pudła z tektury |
Tworzywa sypkie |
worki papierowe |
WYROBY PRZEMYSŁU GUMOWEGO
Wyroby gumowe są to produkty, których materiałem konstrukcyjnym jest guma.
Otrzymuje się ją w procesie wulkanizacji mieszanki złożonej z kauczuku naturalnego lub syntetycznego oraz surowców pomocniczych.
Podstawowy surowiec przemysłu gumowego stanowią kauczuki naturalne, otrzymywane z mleczka kauczukowego zwanego lateksem.
Wyroby gumowe stanowią bardzo szeroki asortyment wyrobów o zróżnicowanym zastosowaniu.
Do nich zaliczamy różnego rodzaju:
-ogumienie (opony, dętki)
-techniczne wyroby gumowe (taśmy przenośnikowe, pasy pędne, węże gumowe, uszczelnienia techniczne, sznury profilowe, gumowe elementy sprężyste)
obuwie gumowe
wyroby medyczne i użytku osobistego
zabawki
odzież
wyroby z tkanin gumowych
wyroby z ebonitu
wykładziny
kleje kauczukowe
Wpływ przechowywania na jakość wyrobów gumowych
Wyroby gumowe ulegają w warunkach eksploatacji lub magazynowania procesowi starzenia, konsekwencją czego jest zmniejszenie ich wartości użytkowych oraz skrócenie czasu eksploatacji.
Objawami starzenia może być
-występowanie kleistości na powierzchni gumy
-jej mięknienie lub twardnienie
-pojawienie się spękań powierzchniowych
-zmniejszenie wytrzymałości na rozciąganie
-kruchość, deformacja
Główną przyczyną zachodzących w wyrobach niekorzystnych zmian jest proces utleniania gumy, przyspieszany
-działaniem energii promienistej w zakresie światła podczerwonego, widzialnego, a szczególnie nadfioletowego,
-odkształceniami statycznymi i dynamicznymi,
-podwyższoną temperaturą oraz
-katalizującym działaniem jonów niektórych metali.
Niekorzystnie działają też na gumę kwasy, zasady, oleje, smary i inne produkty naftowe.
Intensywność procesów starzeniowych wzrasta w warunkach wysokiej wilgotności powietrza.
Katalizatorami starzenia gumy mogą być sole metali o zmiennej wartościowości, np. miedzi, manganu, żelaza i kobaltu.
Substancje chemiczne mogą reagować ze wszystkimi składnikami zawartymi w gumie, powodując ich zniszczenie lub modyfikację, obniżenie własności użytkowych wyrobu gumowego, zmiany w składzie środowiska stykającego się z gumą.
Procesowi starzenia gumy sprzyjać może również działanie drobnoustrojów.
-Mogą one zmniejszać przyczepność gumy do tkanin np. w oponach, taśmach przenośnikowych, stanowić przyczynę; powierzchniowego porastania czy ewentualnych przebarwień.
-Każda postać oddziaływania mikroorganizmów (bakterie, promieniowce. grzyby) pociąga za sobą zmiany własności fizycznych, chemicznych i mechanicznych wyrobu gumowego.
Opakowania
Wyroby gumowe wymagają w czasie przechowywania nie tylko warunków ograniczających do minimum możliwość zachodzenia w nich procesów starzeni owych, ale także ścisłego przestrzegania przepisów przeciwpożarowych oraz starannej konserwacji.
Magazyn wyrobów gumowych powinien stanowić obiekt zamknięty, ogrzewany, wyposażony w instalację wentylacyjną.
Ze względu na destrukcyjny wpływ promieniowania na gumę w magazynach
- należy ograniczyć dostęp zarówno światła sztucznego (nadmiernie silne oświetlenie elektryczne)
- bezpośredniego nasłonecznienia.
W tym celu szyby w pomieszczeniach, w których przechowywane są wyroby gumowe nie opakowane lub w opakowaniach przezroczystych powinny być pokryte farbą ochronną barwy pomarańczowej.
Ponadto w pomieszczeniach magazynowych nie mogą znajdować się urządzenia zdolne do wytwarzania ozonu, np.
-prostownicze lampy rtęciowe
-urządzenia elektryczne o wysokich napięciach
-silniki i inne urządzenia elektryczne powodujące iskrzenie
-ciche wyładowania elektryczne
Temperatura pomieszczeń magazynowych, z uwagi na wrażliwość na ten czynnik wyrobów gumowych, nie powinna wynosić więcej niż 25°C.
Najbardziej korzystna i zalecana mieści się w zakresie od +5 do +15°C.
Wyroby gumowe przechowywane w tych temperaturach powinny być przekazywane do odbiorcy po uprzednim doprowadzeniu do temperatury pokojowej.
Dla trwałości wyrobów istotne jest również utrzymanie w pomieszczeniach magazynowych właściwej wilgotności względnej powietrza.
Najkorzystniejszą jest wilgotność w granicach 40-70%.
Szczególną uwagę należy zwracać na to, aby nie następowała kondensacja pary wodnej na powierzchniach wyrobów gumowych.
Nieodzownym elementem procesu przechowywania wyrobów gumowych w magazynie jest ich konserwacja.
-Z uwagi na powyższe zakurzone lub zabrudzone wyroby należy czyścić ciepłą wodą z mydłem lub
bez, roztworem wodnym gliceryny, 1,5% roztworem kwaśnego węglanu sodu
Składowanie
opony do rowerów i motorowerów- należy układać jedna na drugą w stos o wysokości maksymalnie 1,5 m;
dętki rowerowe i motorowerowe- w pudłach tekturowych;
obuwie gumowe - umieszcza się na regałach, półkach lub drewnianych podkładach;
gumowe wyroby formowane i gumowo-metalowe powinny być składowane wg asortymentów, zależnie od wielkości i kształtów -w pudłach tekturowych, skrzyniach drewnianych, paletach skrzyniowych;
sznury gumowe i przewody izolowane gumą — zaleca się składowanie sznurów gumowych w skrzyniach drewnianych;
taśmy przenośnikowe i pasy pędne składuje się na regałach w rulonach, w postaci zwiniętej, wiązane w dwóch miejscach sznurkiem lub tkaniną
DREWNO I WYROBY PRZEMYSŁU DRZEWNEGO
Drewno pod względem przydatności i zastosowania dzieli się na opałowe i użytkowe tj. przeznaczone do dalszego przerobu.
W wyniku mechanicznego przerobu otrzymuje się wyroby:
-drewno okrągłe
-materiały tarte
-asortymenty skrawane
Drewno okrągłe, czyli okrąglaki, może być bezpośrednio zastosowane jako
-pale
-słupy
-stemple do różnych wyrobów i zastosowań przemysłowych.
W zależności od długości i grubości rozróżnia się dłużyce, kłody, wyrzynki i żerdzie. Może także stanowić surowiec do przeróbki na tarcicę.
Natomiast asortymenty skrawane to
-okleiny i obłogi
-łuszczka
-wełna drzewna
otrzymane poprzez skrawanie drewna płasko lub obwodowe
Okleinę stanowi fornir czyli cienki arkusz drewna o grubości do 6 mm przeznaczony do oklejania elementów wyrobów w celu uszlachetniania ich powierzchni.
Trwałość drewna uzależniona jest od:
-rodzaju
- prawidłowego wysuszenia
-właściwych warunków przechowywania, zapewniających utrzymanie drewna w stanie suchym.
Duży wpływ na zachowanie trwałości wywiera
-wilgotność
temperatura otaczającego powietrza
Drewno, jak również uzyskiwane z niego wyroby należą do materiałów higroskopijnych.
Wzrost wilgotności względnej i temperatury otaczającego powietrza powoduje zwiększone pochłanianie pary wodnej przez wyrób, w wyniku czego następuje zwiększenie jego wilgotności.
Konsekwencją tego procesu jest stopniowe wypaczanie się wyrobu. Pod wpływem wilgoci, lecz przy niedostatecznym dopływie powietrza zachodzi rozkład drewna, tzw. butwienie.
Wyrób czernieje, mięknie oraz traci swoje właściwości techniczne.
Drewno zbutwiałe nie nadaje się do użytkowania i jest łatwo atakowane przez grzyby.
Z kolei spadek wilgotności powietrza prowadzi do wysychania materiałów, czego odzwierciedleniem jest ich pękanie, kurczenie czy wichrowacenie.
Gwałtowne i częste zmiany zawilgocenia wyrobu wywołują zjawisko korozji.
Zachodzi ona również pod wpływem energii promienistej, zanieczyszczeń powietrza czy podwyższonej temperatury.
Opady deszczu, śniegu czy bezpośrednie działanie promieni słonecznych powodują mechaniczne niszczenie i przemiany składników drewna.
Niszczące działanie podwyższonych temperatur wiąże się z procesami przemian chemicznych.
Drewno zaczyna ulegać rozkładowi i częściowemu utlenieniu już w temperaturze kilkudziesięciu stopni.
W temperaturze 105 C następuje jego rozkład, w wyniku którego wydzielają się gazy palne: wodór, etan i metan.
Przy długotrwale działającej podwyższonej temperaturze ulegają one procesowi samozapalenia.
Podwyższenie wilgotności wyrobów zwiększa również zagrożenie ze strony mikroorganizmów, głównie pleśni i grzybów.
Do rozwoju grzybów niezbędna jest ok. 20% wilgotność podłoża oraz temperatura powietrza w zakresie 20 do 25°C.
Konsekwencją działania mikroorganizmów jest proces gnicia destrukcyjnego drewna, powodujący zmiany w jego strukturze. Zgnilizna drewna ściętego jest spowodowana głównie działaniem grzybów saprofitycznych.
MATERIAŁY BUDOWLANE
Do materiałów budowlanych zalicza się:
-materiały mineralne pochodzenia naturalnego,
-spoiwa mineralne
-materiały bitumiczne
-materiały izolacyjne
-szkło budowlane
-ceramikę budowlaną
-drewno i wyroby z drewna
-wyroby z tworzyw sztucznych i metalowe
-materiały malarskie
Klasyfikacje ze względu na pochodzenie i stosowane surowce
materiały naturalne: kamienne, drewniane, z trzciny, słomy
materiały z przeróbki surowców naturalnych: ceramika, szkło, metale, spoiwa mineralne, kruszywa spiekane z glin, lepiszcza bitumiczne, wyroby drewnopodobne
materiały syntetyczne pochodzące z syntezy chemicznej związków organicznych, określane jako tworzywa sztuczne;
materiały z odpadów przemysłowych np. kruszywa żużlowe, spoiwa gipsowe z gipsu z odsiarczania spalin, cementy z dodatkiem żużli lub popiołów lotnych;
Klasyfikacje ze względu na charakter pracy w obiekcie budowlanym
konstrukcyjne, przenoszące obciążenia mechaniczne
beton
żelbet
kształtowniki metalowe
cegły ceramiczne
stal, drewno
elementy kamienne
niekonstrukcyjne - nie przenoszące obciążeń mechanicznych
tworzywa sztuczne
szkło
wełna mineralna
betony lekkie
Klasyfikacje ze względu na funkcję pełnioną w budowli
materiały ścienne konstrukcyjne, samonośne, wypełniające, wykończeniowe, wyroby ceramiczne, kamienne, betonowe, żelbetowe, silikatowe, gipsowe, z metali, z tworzyw sztucznych;
materiały stropowe konstrukcyjne, wypełniające - elementy betonowe, żelbetowe, ceramiczne, gipsowe, z drewna, stali
materiały do pokryć dachowych - blachy, papy, dachówki, gonty
materiały izolacyjne: termoizolacyjne, hydro izolacyjne, wiatrochłonne, ognioochronne, przeciwdźwiękowe, z tworzyw sztucznych, bitumiczne i inne;
materiały do ochrony przed korozją, chemoodporne - z tworzyw sztucznych, kamienia, szkła, asfaltu, drewna;
materiały instalacyjne (rury, kształtki, łączniki): wodociągowe - stalowe, żeliwne, z tworzyw sztucznych; kanalizacyjne - betonowe, żeliwne, kamionkowe, z tworzyw sztucznych; do przesyłania gazu - stalowe, miedziane; centralnego ogrzewania, armatura, przybory sanitarne, przewody elektryczne;
materiały wykończeniowe różnorodne: ścienne - okładziny wewnętrzne i zewnętrzne, wyprawy tynkarskie, tapety, suche tynki gipsowe, farby, lakiery, emalie; podłogowe - posadzki; profile wykończeniowe, kleje, kity, szpachlówki;
Klasyfikacje ze względu na postać występowania (wytwarzania)
materiały budowlane całkowicie gotowe do stosowania np. cegły, pustaki, dachów
ki, papy, kształtki, wykładziny podłogowe, wyroby malarskie, kleje, kity itp.;
materiały wymagające dalszego przetwarzania - spoiwa mineralne, kruszywa, suche zaprawy, kity i kleje dwuskładnikowe itp.
Powszechnie stosowana jest klasyfikacja uwzględniająca pochodzenie materiałów.
Obejmuje ona:
-budowlane materiały kamienne
-drewno
-ceramikę
-szkło
-lepiszcza bitumiczne
-spoiwa mineralne
-kruszywa
-betony
-tworzywa sztuczne
-materiały różne takie jak wyroby
-malarskie,
-kity,
-kleje.
-kruszywa naturalne
-piaski,
-żwiry,
-pospółki.
-kruszywa sztuczne z surowców poddanych obróbce termicznej
-keramzyt (z odpadów przemysłowych poddanych obróbce termicznej)
-pumeks hutniczy
żużel granulowany
popiół lotny
kruszywo z żużla stalowniczego do nawierzchni drogowych
-spoiwa
-wapno,
-gips,
-spoiwa gipsowe specjalne
Wapno budowlane jest produktem termicznego rozkładu kamienia wapiennego CaCO3
-W obrocie występuje jako wapno niegaszone tzw. palone (CaO - (tlenek wapnia (+2) w postaci proszku i kawałków białej barwy lub z odcieniem szarym.
-Zawiera określone ilości tlenku magnezu.
W zależności od pochodzenia rozróżnia się
-wapno budowlane wapniowe
-magnezowe
-dolomitowe
Niezależnie od rodzaju, pod wpływem wilgoci ulega przemianom do tzw. wapna gaszonego, co stanowi wynik reakcji chemicznej tlenku wapnia z parą wodną, prowadzącej do powstania
wodorotlenku wapnia.
Podstawowym spoiwem budowlanym jest cement.
Powstaje przez wypalenie w temperaturze spiekania ok. 1450°C mieszaniny wapienia i glinokrzemianów i bardzo drobne zmielenie spieczonej masy.
Lepiszcza:
-lepiszcza bitumiczne
-lepiszcza smołowe
-lepiszcza asfaltowe
Materiały do izolacji przeciwwodnych i przeciwwilgociowych dzielą się na wyroby bitumiczne:
1.Płynne
-emulsje asfaltowe
-asfaltowe pasty emulsyjne
-roztwory asfaltowe
-lepiki i masy asfaltowe
-kity uszczelniające
2. Rolowe- papy
składającymi się z wkładki (z tektury budowlanej, tkaniny z włókien naturalnych lub sztucznych, z welonu z włókien szklanych czy z włókniny przeszywanej), nasyconej bitumem
Szkło budowlane
Podstawowy asortyment stanowią
-szkła płaskie
-kształtki szklane
-materiały do izolacji cieplnych
Szkło w postaci płaskich tafii znajduje zastosowanie jako szkło okienne
-przezroczyste, matowe
-zbrojone
-szkło hartowane termicznie na skrzydła drzwiowe
-bezpieczne szkło warstwowe
-szyby zespolone
Kształtki budowlane są to różnego rodzaju
-pustaki
-dachówki
-luksfery
Natomiast produkowane na bazie szkła materiały izolacyjne to:
-welon z włókien szklanych
-szkło piankowe
Istotną cechą wyrobów tej grupy jest niepalność, natomiast główną wadą - kruchość - łatwość uszkodzenia mechanicznego.
Szkło wykazuje małą przyczepność do betonu.
Ceramiczne wyroby budowlane dzielą się na:
-wyroby do budowy ścian (cegły, pustaki, płyty ścienne)
-wyroby stropowe (pustaki)
-dachówki i gąsiory dachowe
-wyroby okładzinowe i wykładzinowe
-wyroby chemoodporne
-sanitarne i inne (kafle piecowe, elementy ogrodzeniowe)
Wyroby ceramiki spieczonej (klinkier, kamionka, gres) cechuje
-duża twardość i niska ścieralność
-bardzo duża wytrzymałość na ściskanie (szczególnie klinkier budowlany, drogowy)
-niewielka nasiąkliwość
-duża odporność na czynniki atmosferyczne i chemiczne
Wadą tychże wyrobów, analogicznie jak szklanych, jest kruchość.
Materiały z drewna
Zastosowanie znajduje tu zarówno drewno
-z drzew liściastych (np. dąb, buk, jesion, olcha)
-z drzew iglastych (np. sosna, jodła, świerk, modrzew)
Stanowi materiał konstrukcyjny, szeroko stosowany także do celów wykończeniowych.
O zastosowaniu drewna decydują jego cechy techniczne, takie jak
-wytrzymałość na rozciąganie
-giętkość
-niski współczynnik przewodności cieplnej
Do wad należy zaliczyć:
-palność
-wrażliwość na degradację biologiczną
Na potrzeby budownictwa przygotowywane są wstępnie obrobione asortymenty drewna:
-drewno okrągłe jako dłużyce, kłody, żerdzie itp.
tarcica nieobrzynana i obrzynana (deski, listwy, belki itp.)
Do budowlanych wyrobów z drewna zaliczają się:
-stolarka budowlana (okienna i drzwiowa),
-elementy podłogowe (np. deski, deszczułki, panele),
-sklejka, gonty dachowe,
Wyroby z tworzyw sztucznych stanowią materiały stosowane w budownictwie na coraz większą skalę.
Poprzez łączenie polimerów
-wypełniaczami (mączki kamienne, drzewne)
-nośnikami (papier, tkanina, maty szklane)
-dodatkami uplastyczniającymi, stabilizującymi
barwnikami, przy wykorzystaniu określonych metod (wytłaczania,
wtryskiwania, prasowania czy kalandrowania)
Do tej grupy materiałów zaliczamy:
-wykładziny podłogowe (rulonowe, płytki)
-okładziny ścienne
-pokrycia dachowe
-wyroby do izolacji cieplnej
-przeciwwilgociowej i wodochronnej
-wyroby do zabezpieczeń chemoodpornych (folie, zestawy malarskie, kity)
-wyroby instalacyjne (wodociągowe, kanalizacyjne)
-profile wykończeniowe
-materiały malarskie ogólnego stosowania
kleje
kity
Materiały malarskie
Stosowane są dla zabezpieczenia przed niekorzystnymi wpływami czynników atmosferycznych, ponieważ względnie:
-zapewniają korzystne warunki sanitarno-higieniczne
umożliwiają uzyskanie określonych efektów estetyczno-dekoracyjnych.
Zaliczamy tu:
-farby
-lakiery
-emalie
Wspólną cechą materiałów malarskich jest to, iż nałożone na powierzchnię cienką warstwą tworzą po upływie pewnego czasu trwałą, przylegającą do podłoża powłokę.
Lakiery to roztwory substancji stałych lub ciekłych, które naniesione na powierzchnię tworzą bezbarwną przezroczystą powłokę o wysokim połysku, ściśle przylegającą do podłoża.
Uzyskane z nich powłoki są zwarte i nie przepuszczają wilgoci i gazów.
Farby i emalie są wyrobami pigmentowanymi o bardziej złożonym składzie niż lakiery.
Do podstawowych składników tych wyrobów zaliczamy: pigmenty, spoiwa, rozpuszczalniki, rozcieńczalniki i wypełniacze.
Materiały budowlane w warunkach eksploatacji lub magazynowania narażone są na oddziaływanie otaczającego środowiska, wskutek czego może nastąpić zmniejszenie ich wartości użytkowych, w konsekwencji prowadzące do ograniczenia trwałości tychże wyrobów.
Spośród czynników mających destrukcyjny wpływ na materiały wymienić należy czynniki zewnętrzne typu
-fizycznego (zmiany temperatury zmienna wilgotność, mróz)
-chemicznego - pochodzące z zanieczyszczonej atmosfery, czy agresywnego środowiska w warunkach przechowywania
-biologicznego - wynikające z obecności mikroorganizmów, dających szkodliwe reakcje utleniająco-redukujące
Pozostałe to czynniki wewnętrzne, związane z
-właściwościami fizykochemicznymi materiału
-oddziaływaniami jego składników między sobą oraz pośrednie np. wynikające z doboru niewłaściwych składników receptury
Warunki przechowywania materiałów budowlanych
Produkt |
Opakowania |
Spoiwa budowlane |
worki |
Lepiszcza bitumiczne |
bębny metalowe lekkie |
Materiały bitumiczne płynne typu emulsje asfaltowe, roztwory asfaltowe, lepiki oraz masy asfaltowe, kity asfaltowe |
bębny metalowe |
Szkło płaskie w postaci płyt i szyb zespolonych |
skrzynie, klatki wykonane z tarcicy, płyt pilśniowych, sklejki lub innego materiału drewnopochodnego, pozbawione wystających gwoździ, a ich wolne przestrzenie wypełnione materiałem amortyzującym. |
szkła piankowe |
tektura falista |
pustaki, dachówki, rurki drenarskie, kafle piecowe, gąsiory dachowe |
są formowane w jednostki ładunkowe paletowe -palety drewniane zabezpieczane poprzez: opinanie taśmą w dwóch kierunkach, opinanie taśmą w jednym lub dwóch kierunkach z dodatkowym zabezpieczeniem wyrobów na narożach dostatecznie trwałym materiałem, opinanie folią termokurczliwą względnie folią rozciągliwą metodą banderolowania. |
Drewno budowlane |
wyroby pakowane są w folię, a następnie formowane w jednostki ładunkowe. |
Materiały malarskie |
Pudełka metalowe opakowania farb suchych stosowane są worki papierowe lub z tworzyw sztucznych, natomiast dla barwników i pigmentów - bębny i beczki, a niekiedy pudła tekturowe. |
Rury PE |
mogą być zwijane w kręgi, nawijane na bębny albo występować w postaci prostych odcinków kompletowanych w wiązki |
Kity budowlane np. kauczukowe, polistyrenowe i olejowe |
bębny metalowe |
Produkt |
Warunki przechowywania |
Materiały kamienne |
Materiały kamienne, ze względu na swoje właściwości, nie wymagają zapewnienia specjalnych warunków temperaturowo-wilgotnościowych w czasie magazynowania. |
Kruszywa budowlane |
przechowywać w warunkach uniemożliwiających rozfrakcjonowanie, zabezpieczających przed zmieszaniem z innymi rodzajami, frakcjami lub grupami frakcji i klasami. Można je magazynować w dostosowanych do tego celu -zbiornikach (silosach), -magazynach zamkniętych, -na placach składowych otwartych lub zadaszonych, wyposażonych w odpowiednie urządzenia zasilająco-rozładunkowe. |
Spoiwa mineralne -cement Spoiwa gipsowe Wapno niegaszone (palone) Wapno hydratyzowane |
Spoiwa mineralne, z uwagi na wrażliwość na działanie pary wodnej, należy przechowywać w warunkach chroniących je przed zawilgoceniem. -Cement workowany powinien być składowany w suchych, przewiewnych i zamkniętych magazynach. Cement luzem magazynuje się w specjalnych zbiornikach (silosach żelbetowych, betonowych, stalowych), przystosowanych do pneumatycznego za- i wyładunku oraz mających urządzenia kontrolno-pomiarowe objętości zbiornika-w workach przechowywane są w magazynach zamkniętych, zapewniających utrzymanie niskiej wilgotności względnej powietrza. Skutecznym sposobem obniżania wilgotności powietrza jest umieszczanie w magazynie wapna palonego w postaci kawałków Pakowane w worki papierowe składuje się w magazynach zamkniętych, w których należy zapewnić niską (poniżej 65%) wilgotność względną powietrza.Pakowane w worki papierowe, należy przechowywać w suchych pomieszczeniach. |
WYROBY LAKIEROWE
Wyroby lakierowe to produkty ciekłe, w postaci pasty lub proszku mające zdolność do tworzenia powłok.
W ich skład wchodzą:
-substancje błonotwórcze (powłokowe)
-pigmenty
-wypełniacze
-rozpuszczalniki
-rozcieńczalniki
-substancje pomocnicze
Rodzaj użytych komponentów determinuje właściwości wyrobów lakierowych i decyduje o ich przeznaczeniu.
Podstawową funkcją wyrobów lakierowych jest tworzenie powłok:
-ochronnych (w celu zabezpieczenia malowanego podłoża przed działaniem niekorzystnych czynników środowiskowych),
-dekoracyjnych (podnoszących walory estetyczne) lub
- innych (specyficznych, np. ogniotrwałych).
Klasyfikacje
w zależności od składu
-wyroby lakierowe rozpuszczalnikowe (spoiwo jest rozpuszczone w rozpuszczalniku organicznym)
wyroby lakierowe wodorozcieńczalne (farby i lakiery rozpuszczalne w wodzie i dyspergowalne w wodzie)
wyroby lakierowe bezrozpuszczalnikowe (powłoka tworzy się pod wpływem działania promieniowania UV lub wiązki elektronów)
w zależności od rodzaju:
-lakiery - roztwory lub dyspersje substancji błonotwórczej w lotnym rozpuszczalniku i/lub rozcieńczalniku, które dają powłokę przezroczystą
-farby - dające powłokę kryjącą, gdyż zawierają w swej kompozycji powłokowej zawieszone w spoiwie pigmenty, wypełniacze, a także środki pomocnicze
-farby nawierzchniowe, stosowane jako zewnętrzna warstwa pokrycia
-farby do gruntowania (grunty), stosowane jako pierwsza warstwa pokrycia, ułatwiająca jego adhezję do podłoża
-emalie, czyli farby stanowiące zewnętrzną warstwę pokrycia i zapewniające efekt dekoracyjny powłoki, jej twardość
-szpachlówkę, czyli wyrób o konsystencji pasty, nakładany przed malowaniem w celu wyrównania i wygładzenia powierzchni
W przypadku opakowań transportowych bezpośrednich zaleca stosowanie:
-wiader z wiekiem zdejmowanym i pałąkiem wykonanych z blachy stalowej lub ocynowanej,
-hoboków uniwersalnych,
-bębnów
-balonów szklanych ze szkła przezroczystego w koszach metalowych.
Wyroby lakierowe powinny być przechowywane w sposób zabezpieczający przed czynnikami atmosferycznymi oraz dla wyrobów rozpuszczalnikowych, zgodnie z obowiązującymi przepisami bezpieczeństwa i ochrony przeciwpożarowej dotyczącymi materiałów łatwo palnych i szkodliwych.
Magazyny muszą być
pomieszczeniami zamkniętymi, jako wydzielone budynki lub części budynków
-oddzielone od pozostałych pomieszczeń ścianą ogniotrwałą i drzwiami stalowymi
Jeżeli w normach przedmiotowych nie przewidziano inaczej temperatura magazynowania powinna wynosić 5—25°C (dla wyrobów poliestrowych do 20°C).
W niskich temperaturach wzrasta lepkość farb, a późniejsze dodawanie większej ilości rozcieńczalnika pogarsza ich właściwości nakładania.
Podwyższone temperatury także wpływają niekorzystnie na wyroby, dlatego należy je chronić przed
-oddziaływaniem promieni słonecznych
- innymi źródłami ciepła
Pod wpływem temperatury zwiększa się ciśnienie par rozpuszczalników, co w krańcowych wypadkach może prowadzić do wybrzuszenia opakowań lub wieczek.
Również reakcje chemiczne w wyrobach lakierowych przebiegają znacznie szybciej w podwyższonych temperaturach, co powoduje przyspieszenie procesów starzenia się wyrobów.
Zbyt wysoka temperatura może być również przyczyną galarecenia.
Zbyt wysoka wilgotność względna powietrza może prowadzić do przenikania pary wodnej do wnętrza opakowania powodując obniżenie jakości produktu.
W przypadku farb suchych zbyt wysoka wilgotność może powodować zbrylanie produktu.
Na niekorzystny wpływ wilgoci narażone są również opakowania metalowe, które w skrajnych wypadkach mogą skorodować i stać się nieszczelne.
W związku z tym wskazane jest by wilgotność względna powietrza w pomieszczeniach nie przekraczała 75%.
Wyroby przemysłu szklarskiego i ceramicznego
Szkłami nazywa się przezroczystą, bezpostaciową substancję, otrzymywaną przez schłodzenie stopionych w temperaturze 13OO-15OO°C surowców mineralnych.
Stosowane w procesie wytopu szkła surowce, w zależności od pełnionej funkcji, dzieli się na:
podstawowe
-szkłotwórcze
-topniki
stabilizatory
pomocnicze
-do barwienia szkła
-odbarwiacze
-środki mącące
środki klarujące
stłuczka szklana
Klasyfikacja szkła
-szkło gospodarcze (szkło stołowe, szkło opakowaniowe, szkło oświetleniowe, szkło lustrzane, szkło sanitarne i galanteryjne);
-szkło budowlane (szkła płaskie, kształtki szklane);
-szkła specjalne i techniczne (szkło wielowarstwowe tzw. bezpieczne, włókno szklane, szkło laboratoryjne, szkło optyczne, szkło sanitarne).
Sposób pakowania powinien zabezpieczać tafle przed uszkodzeniem i zarysowaniem w trakcie magazynowania i transportu.
Tafle o jednakowych wymiarach i tego samego rodzaju pakuje się w
-skrzynie
-klatki
-ustawia na stojakach
Stojaki powinny być metalowe, wyłożone filcem lub innym materiałem amortyzującym, a ustawione na nich tafle zabezpieczone przed przesuwaniem się.
Skrzynie i klatki powinny być wykonane z tarcicy, płyt pilśniowych twardych, sklejki lub innego materiału drewnopochodnego, swoimi wymiarami dostosowane do wymiarów pakowanych tafli, a ich
dno wyłożone filcem lub innymi materiałami zabezpieczającymi wyroby przed przesuwaniem.
Wpływ przechowywania na jakość wyrobów
Wyroby ze szkła odznaczają się stosunkowo dużą odpornością na działanie czynników atmosferycznych.
Jednakże z uwagi na łatwość powstawania wewnętrznych naprężeń wyroby te należy chronić przed gwałtownymi zmianami temperatury, zwłaszcza w okresie zimowym.
Nadmiar wilgoci i znaczne wahania temperatury mogą prowadzić do zmian jakościowych w postaci
-sklejenia lub zmatowienia szkła
-schropowacenia
- odbijania kolorami tęczy
Szkło zawilgocone albo zmoczone powinno być natychmiast
-wypakowane
-przesuszone
-ponownie zapakowane
Duża kruchość wyrobów stwarza również możliwość ich mechanicznego uszkodzenia podczas przechowywania.
Wyroby szklane i ceramiczne wymagają znacznej ostrożności przy przechowywaniu.
Szkło płaskie magazynuje się w opakowaniu w pozycji pionowej lub luzem na specjalnych stojakach.
Wyrobami ceramicznymi nazywa się materiały otrzymywane przez uformowanie i wypalenie lub spieczenie glin albo mas ceramicznych zawierających glinę.
Surowcami podstawowymi do ich produkcji są zatem
-gliny o różnym stopniu plastyczności
-materiały schudzające
-topniki, materiały do szkliwienia i zdobienia
Klasyfikacja wyrobów ceramicznych opiera się na różnych kryteriach.
Dzieli się je zależnie od:
-stopnia zeszkliwienia czerepu (zeszkliwione. porowate)
-przeznaczenia i użytkowania wyrobu (ceramika stołowa, budowlana, techniczna i specjalna)
-szlachetności wyrobu (ceramika szlachetna i nieszlachetna)
Zgodnie z uslawą o ogólnym bezpieczeństwie produktów.
Zarówno wyroby ze szklą, jak i z ceramiki przeznaczone do kontaktu z żywnością powinny przy ich użytkowaniu zapewniać pełne bezpieczeństwo dla zdrowia lub życia ludzkiego.
Wyroby przemysłu szklarskiego i ceramicznego.
Wyroby ceramiczne należą do materiałów najbardziej odpornych na działanie warunków atmosferycznych.
Stosunkowo dużą wrażliwość na niewłaściwe warunki przechowywania wykazują wyroby z fajansu, które z uwagi na porowaty czerep chłoną wilgoć z otoczenia.
W warunkach wilgotnych zimą mogą zamarzać, co powoduje
-pękanie szkliwa, tzw. narys
-przedostawanie się do środka czerepu kurzu, brudu
Wyroby ceramiczne są bardzo kruche, a tym samym wrażliwe na wszelkie wstrząsy i uderzenia.
Pakowanie szła i wyrobów ceramicznych sztukowych
Wyroby sztukowe pakowane są w
paczki
-pudła tekturowe
skrzynie
klatki drewniane
-pojemniki
formowane w jednostki ładunkowe paletowe
Każdy asortyment (ze względu na rodzaj, typ, wielkość, gatunek) wyrobów należy pakować oddzielnie.
Wyroby ceramiczne pierwszego gatunku przed pakowaniem powinny mieć obrzeża oklejone taśmą papierową powleczoną klejem
Pojedyncze wyroby, owinięte w cienki papier (np. szklą oświetleniowe), tekturę falistą (np. kształtki), pakowane są w paczki, przy czym poszczególne sztuki przekładane są materiałem amortyzującym w taki sposób, aby nie stykały się między sobą oraz aby nie było możliwe ich przesuwanie.
Z wyrobów w opakowaniach (paczki, pudła, pojemniki) lub luzem formuje się jednostki ładunkowe na paletach płaskich.
Opakowania lub wyroby należy układać na paletach warstwami, stosując między warstwami przekładki z
-tektury
-płyt wiórowych
-płyt z tworzyw sztucznych
Całość ładunku należy zabezpiecz za pomocą folii termokurczliwejŚRODKI PIORĄCE I CZYSZCZĄCE(CHEMIA GOSPODARCZA)
Środkami piorącymi nazywa się ciała powierzchniowo czynne, których wodne roztwory mają zdolność usuwania zabrudzeń.
Klasyfikacje
Biorąc pod uwagę rolę, jaką odgrywają w procesie prania, wyodrębnia się:
-środki piorące (o dużej zawartości substancji powierzchniowo czynnych)
-pomocnicze środki używane przy praniu (o malej zawartości lub nie zawierające środków powierzchniowo czynnych)
Rozpatrując sposób otrzymywania środków piorących wyodrębnia się:
-mydla i proszki mydlane
-syntetyczne środki piorące (detergenty)
Na podstawie surowców stosowanych do produkcji środków piorących rozróżnia się:
-naturalne środki piorące pochodzenia roślinnego (np. saponina) i środki pochodzenia
zwierzęcego, np. koncentraty enzymatyczne z wydzielin gruczołów zwierzęcych),
-półsyntetyczne środki piorące, tj. mydlą otrzymane przez zmydlenie naturalnych
tłuszczów roślinnych lub zwierzęcych albo wydzielonych z nich kwasów tłuszczowych,
-pełnosyntetyczne środki piorące, tj. detergenty otrzymane na drodze syntezy oraz mydlą otrzymane z syntetycznych kwasów tłuszczowych.
Biorąc za podstawę zastosowanie, środki piorące dzieli się na:
-środki do prania bielizny, używane do prania w gorącej kąpieli, o odczynie zasadowym,
-środki do prania delikatnych tkanin, najczęściej zawierające syntetyczne detergenty, wykazujące dobre właściwości piorące w kąpielach letnich do ok. 40"C,
-środki do prania wyrobów wełnianych, o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym,
-środki samopiorące, np. enzymatyczne.
Opakowania
Opakowanie środków piorących powinno zapewnić całkowitą szczelność, powinno chronić zawartość przed
-wysypaniem
-wylaniem
-zniszczeniem
-szkodliwym działaniem czynników atmosferycznych m.in.
-wilgoci
-tlenu
-temperatury
Ze względu na różnorodność postaci środków piorących (ciała stałe, proszki, płyny, pasty) opakowania mogą mieć różną formę konstrukcyjną np.
-butelki
-pudełka
-wiadra
-tuby
-worki
-torby
-kanistry
oraz mogą być wykonane z różnych materiałów tj.
-papier
-tworzywa sztuczne
-szkło
-metal
Przechowywanie
Mydła do prania należy przechowywać w pomieszczeniach
-krytych
-przewiewnych
-w temperaturze 3-20°C
-wilgotności względnej do 80%
Magazyny powinny być zabezpieczone przed bezpośrednim działaniem energii promienistej.
Nie wolno przechowywać mydeł obok źródeł ciepła, gdyż na skutek szybkiego wysychania tworzą się na ich powierzchniach rysy i pęknięcia, a mydła perfumowane w wysokiej temperaturze tracą zapach.
Zbyt duża wilgotność i bezpośrednie działanie promieni słonecznych prowadzą do powstania plam na powierzchni mydła.
Syntetyczne proszki do prania przechowuje się w pomieszczeniach
-suchych
-przewiewnych
-chłodnych
w temperaturze 8-20°C
wilgotności względnej do 70%.
Należy też chronić je przed namoczeniem, które może przyczynić się do znacznej utraty zdolności piorących.
Płynne środki piorące należy przechowywać w pomieszczeniach
-o temperaturze 8-30°C i
-chronić przed bezpośrednim działaniem energii promienistej i źródeł ciepła.
WYROBY KOSMETYCZNE I PERFUMERYJNE
Wśród szerokiej gamy wyrobów kosmetycznych i perfumeryjnych wyróżnić można między innymi:
-mydła toaletowe
-preparaty do pielęgnacji skóry (kremy kosmetyczne, toniki, balsamy)
-środki do pielęgnacji włosów (szampony, odżywki, środki do układania, modyfikacji i upiększania)
-środki do higieny jamy ustnej (pasty do zębów, płyny do płukania)
-wody toaletowe i perfumy
Mydła to sole wyższych kwasów tłuszczowych otrzymywane w procesie zmydlania (działania wodorotlenkiem sodu na wybrane surowce tłuszczowe).
Mydła toaletowe to sole sodowe takich kwasów tłuszczowych jak:
-palmitynowego
-stearynowego
-laurynowego
Do ich produkcji wykorzystuje się wysokiej jakości tłuszcze zwierzęce i oleje:
-kokosowy
palmowy
oliwkowy
arachidowy
środki
zapachowe
barwiące
natłuszczające
Opakowanie jednostkowe mydła toaletowego może stanowić:
-folia z tworzywa sztucznego: polipropylen (PP). polietylen (PE)
-owinięcie wykonane z laminatu (np. papieru i folii polietylenowej
-pudełko tekturowe lub z tworzywa sztucznego
Opakowania transportowe mogą stanowić: pudla tekturowe, opakowania zbiorcze z opakowań jednostkowych obciągane folią termokurczliwą.
Przechowywanie mydeł w nieodpowiednich warunkach może powodować nieodwracalne zmiany w ich jakości.
Ze względu na wysoką zawartość soli kwasów tłuszczowych mydła są wrażliwe na:
-podwyższoną temperaturę,
-bezpośrednie działanie promieni słonecznych
-wilgotność powietrza.
Zbyt wysoka temperatura podczas przechowywania sprzyja procesom utleniania zawartych w mydłach kwasów tłuszczowych, powodując jełczenie mydeł.
W konsekwencji powstaje
-przykry zapach
-ciemne plamy na powierzchni
-ciemne zabarwienie w całej masie wyrobu
Podwyższona temperatura może być przyczyną
-nadmiernego wysychania mydeł
-ich kurczenia się i pękania
-spadku intensywności zapachu
-zniekształcenia powierzchni
Przechowywanie w zbyt wilgotnych pomieszczeniach prowadzi do pleśnienia mydeł, w wyniku którego na produkcie pojawiają się białe, maziste plamy i naloty dyskwalifikujące produkt.
Mydło toaletowe prawidłowo opakowane, przechowywane i transportowane powinno zachować właściwości w okresie roku licząc od daty produkcji.
Szampony to produkty złożone, wieloskładnikowe, zawierające w swym składzie najczęściej:
związki powierzchniowo czynne
-hydrolizaty białkowe
dodatki kondycjonujące
wyciągi ziołowe i witaminy
związki konserwujące
substancje regulujące lepkość
wodę
Odpowiedni dobór składników do kompozycji szamponów zapewnia spełnienie nie tylko funkcji myjącej, ale również kondycjonującej, odżywczej, regenerującej czy modyfikującej włosy.
W kompozycjach szamponów do włosów najczęściej znajdują zastosowanie witaminy B5 (kwas pantotenowy) i E.
Jako dodatki w kompozycjach szamponów do włosów stosuje się również związki chemiczne o działaniu bakterio- i grzybobójczym. Ich obecność zapobiega rozwojowi w produkcie mikroorganizmów takich jak bakterie, pleśnie, drożdżaki.
Opakowania jednostkowe szamponu lub płynu do kąpieli powinny być
-szczelne
-czyste
-bez uszkodzeń
-z czytelnymi napisami
Najczęściej stanowią je butelki o dowolnych kształtach wykonywane z
-tworzyw sztucznych (polietylen, polipropylen)
-ze szkła
zaopatrzone w tradycyjne nakrętki lub inne zamknięcia ułatwiające szybki dostęp do wyrobu.
Opakowania zbiorcze mogą stanowić:
-pudełka lub pudła tekturowe względnie z tworzyw sztucznych zabezpieczone przed
przypadkowym otwarciem
-tacki obciągane folią termokurczliwą
Szampony do włosów i płyny do kąpieli należy przechowywać w temperaturze od 4 do 25°C lub w sposób zgodny z deklaracją producenta.
Podczas transportu wyrób powinien być zabezpieczony przed
-zamoknięciem
-zabrudzeniem
-uszkodzeniami mechanicznymi
- a temperatura powinna wynosić powyżej 0°C.
Wyroby kosmetyczne i perfumeryjne należy przechowywać w zamkniętych i wentylowanych budowlach magazynowych.
Temperatura przechowywania powinna być utrzymywana w granicach 8 do 20°C, a wilgotność względna powietrza nie powinna być wyższa niż 70%.
Niespełnienie tych wymagań może prowadzić do
-gęstnienia lub wysychania wyrobów
-zmian w ich konsystencji, mętnienia
-wytrącania się osadów czy rozwarstwienia emulsji
W wyrobach będących emulsjami w warunkach gwałtownych wahań temperatury może wystąpić niekorzystne zjawisko demulgacji. Powstaje ono, gdy wyroby są transportowane w obniżonych temperaturach i następnie umieszczone w magazynie o temperaturze przekraczającej 15°C, bądź gdy są przechowywane w temperaturze poniżej 0°C.
Wyroby kosmetyczne i perfumeryjne należy również zabezpieczyć przed bezpośrednim
-działaniem promieni słonecznych
-źródeł ciepła
Przechowywanie w zbyt wysokiej temperaturze jest szczególnie niekorzystne dla wyrobów, które w swym składzie zawierają tłuszcze, gdyż może powodować ich utlenianie (jełczenie) przyczyniając się do obniżenia jakości i powstawania nieprzyjemnego zapachu.
W przypadku wód toaletowych i perfum przechowywanie w niewłaściwej temperaturze może prowadzić do
-gęstnienia
-wysychania w wyniku ulatniania się rozpuszczalnika
W dalszej konsekwencji w wyrobach tych dochodzić może do zmian konsystencji, zapachu, wytrącania się osadów czy zmętnienia.
NAWOZY, PESTYCYDY I ŚRODKI AGROCHEMICZNE
Nawozy dzieli się najczęściej według następujących kryteriów:
pochodzenia:
naturalne tj. pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego (obornik, gnojówka, kompost, torf, kora),
sztuczne (otrzymane w procesach technologii chemicznej lub przez mechaniczną przeróbkę surowców naturalnych);
rodzaju głównego składnika:
azotowe
fosforowe
potasowe
wapniowe
magnezowe
wieloskładnikowe (np. azotów o-fosforowe, fosforowo-wapniowe
Obiekty magazynowe powinny zabezpieczać nawóz przed przenikaniem
-wilgoci z podłoża
-bezpośrednim działaniem opadów atmosferycznych
-energii promienistej
Budynki magazynowe powinny mieć zabezpieczone
-podłoże
ściany i stropy przed przenikaniem wilgoci
Powinny spełniać odpowiednie przepisy przeciwpożarowe oraz bezpieczeństwa i higieny pracy.
Nawozy stałe i ciekłe w opakowaniach należy przechowywać w czystych i suchych budynkach odpowiednio do tego celu przystosowanych.
Nieopakowane nawozy stałe powinny być przechowywane w pryzmach lub w zasiekach, w sposób zabezpieczający przed zmieszaniem się poszczególnych rodzajów nawozów.
-Opakowania jednostkowe poniżej 20 kg (I) (butelki, kanistry, torby, worki) zaleca się przechowywać w opakowaniach transportowych (pudlach, skrzynkach).
-Torby i worki zawierające ponad 20 kg nawozu należy układać warstwami tworząc stosy
Pestycydy i pozostałe środki agrochemiczne stanowią szeroką grupę związków chemicznych pochodzenia naturalnego (roślinnego) i syntetycznego stosowanych do:
niszczenia pasożytów roślin i zwierząt hodowlanych,
usuwania chwastów oraz
zwalczania chorób roślin i
regulacji ich wzrostu.
Ze względu na swoje przeznaczenie środki ochrony roślin (pestycydy) i pozostałe środki agrochemiczne dzielimy na:
zoocydy - środki do zwalczania szkodników
insektycydy — do zwalczania owadów
larwicydy - do zwalczania larw
aficydy - do zwalczania mszyc
owicydy — do niszczenia jaj owadów i roztoczy
akarycydy - do zwalczania roztoczy
nematocydy - do zwalczania nicieni
rodentycydy - do zwalczania gryzoni
moluskocydy - do zwalczania ślimaków
atraktanty, repelenty - do przywabiania lub odstraszania szkodników
fungicydy - środki grzybobójcze;
bakteriocydy - środki bakteriobójcze;
herbicydy — środki do zwalczania chwastów
Opakowania
Opakowania metalowe przeznaczone do pestycydów i innych środków agrochemicznych mają najczęściej postać:
-bębnów
-butli
-kanistrów
-pojemników aerozolowych
-pudełek składanych z wiekiem
-tub
W przypadku opakowań z tworzyw sztucznych stosowane są
-beczki
-butelki
-kanistry
-pudełka
-torby
-tuby
-worki
Papier i tektura są wykorzystywane do wyrobu pudełek, toreb oraz worków.
Przechowywanie pestycydów i innych środków agrochemicznych
Magazyny powinny być
-zamknięte
-suche
-dobrze wentylowane i oświetlone
Powinna też być utrzymywana w nich odpowiednia temperatura, a przechowywane w nich produkty odpowiednio zabezpieczone przed działaniem czynników atmosferycznych, zanieczyszczeniami oraz uszkodzeniami mechanicznymi.
Wyroby tekstylne
Wyroby tekstylne stanowią dużą grupę produktów wytwarzanych z włókien pochodzenia naturalnego lub syntetycznego.
Są one produkowane kolejno w procesach
-przędzenia, następnie
tkania lub dziania i w końcowym etapie na drodze
konfekcjonowania gotowych wyrobów tekstylnych.
W pierwszym etapie z włókna (przez skręcenie tasiemki włókien - przędzenie) tworzona jest przędza, która jest półproduktem do tworzenia, w drugim etapie, innych wyrobów włókienniczych.
Włókna naturalne występują w przyrodzie i dzielą się na:
zwierzęce
roślinne
mineralne
1. włókna naturalne:
włókna pochodzenia roślinnego (celulozowe), występujące w wielu roślinach włóknistych, takich jak: len, bawełna, konopie, ramia, juta, sizal, abaka, pokrzywa, drewno i innych
włókna pochodzenia zwierzęcego (białkowe) to jedwab, wełna sierść i włosy
włókna mineralne występujące naturalnie w wielu minerałach takich jak np. azbest
2. włókna sztuczne:
oparte na celulozie np. octan celulozy
włókna szklane
oparte na syntetycznych polimerach: nylon, aramidy, włókna poliakrylonitrylowe (tzw. sztuczna wełna - anilana), włókna poliestrowe (np. elana), włókna poliuretanowe (np. lycra)
Z włókien produkuje się m.in.:
-filce bite i włókniny - wyroby uzyskiwane przez spilśnianie lub sklejanie włókien
-laminaty - tworzywa kompozytowe, w których włókna występują w postaci mat włókiennych włóknin lub w formie warstw tkanin
-tworzywa zbrojone - w których włókno wymieszane ze stopami polimerów tworzy materiały konstrukcyjne o bardzo dużej wytrzymałości (np. karbon)
-przędze - półprodukt do wykonywania wielu innych wyrobów włókienniczych
Z przędz zaś produkuje się:
nici - produkt otrzymywany z przędzy stosowany m.in. w przemyśle odzieżowym lub obuwniczym
liny - wykonywane, jako skręcane z wielu nitek przędzy lub jako plecione
tkaniny - stosowane w wyrobach odzieżowych, tapicerskich, dekoracyjnych i wielu innych
dzianiny, koronki, plecionki - podobnie jak tkaniny stosowane w wyrobach odzieżowych, tapicerskich, dekoracyjnych i wielu innych.
filce tkane
włókniny przeszywane - wyroby otrzymywane z wielu nitek przędzy ułożonych równolegle i połączonych techniką przeszywania.
Włókna zwierzęce obejmują włókna z okryw włosowych, które stanowią
-runo,
-sierść, grzywę i
-ogon niektórych zwierząt.
Charakteryzują się strukturą wielokomórkową składającą się głównie z keratyny, która jest polimerem białkowym.
Należą do nich
-wełna
-alpaka
-angora
-kaszmir
-wielbłąd
-lama
-moher
Dziewięćdziesiąt procent produkowanej wełny pochodzi z owiec.
Włókna roślinne pozyskiwane są z różnych części roślin.
Charakteryzują się wydłużonym kształtem i grubymi ściankami
W każdej z nich szkielet budowy stanowi celuloza, przy czym w ściance pierwotnej jest ona wypełniona dodatkowo hemicelulozami, pektynami i ligniną.
Należą do nich bawełna i kapok.
Kolejna grupa włókien jest pozyskiwana z łyka pewnych roślin:
lnu, konopi i juty. Odznaczają się one budową wielokomórkową, zbudowane są głównie z celulozy i połączone substancjami inkrustujący mi tj. pektyną, hemicelulozą i ligniną.
Trzecią grupę włókien otrzymuje się z liści.
Wytworzona przędza ma postać nitki
Włókna sztuczne
-jedwab sztuczny (wiskoza) - sztuczne włókno ciągłe, z którego wyroby są podobne do wyrobów z jedwabiu naturalnego. Jest odporny na działanie alkaliów, kwasów i bardziej wytrzymały na zerwanie wytwarzane z surowców nieorganicznych;
-nylon-syntetyczny polimer, rodzaj poliamidu służący do wytwarzania włókna o bardzo dużej wytrzymałości na rozciąganie i łatwo dający się barwić. Stosowany przede wszystkim do produkcji dzianin i tkanin.
-włókna poliamidowe: mała odporność na działanie promieni słonecznych, produkuje się z nich pończochy, kostiumy kąpielowe, koszule, np. nylon
-włókna poliestrowe: odporne na działanie promieni słonecznych, substytut włókien bawełnianych,
charakteryzują się dużą wytrzymałością na
-rozerwanie, zginanie i ścieranie, odporne biologicznie
-łatwo się elektryzują i brudzą
-dobrze piorą i szybko wysychają
-barwią się trudno, przewiewne
służą do wyrobu tkanin na ubrania wierzchnie, tkanin dekoracyjnych, firanek, przewodów zastępujących odcinki naczyń krwionośnych, lin, kordów, np. elana
-włókna poliakrylonitrylowe: włókna syntetyczne, których gł. składnikiem jest akrylonitryl, zależnie od składu mają różne właściwości
-włókna akrylowe są
-mniej wytrzymałe na rozciąganie, zginanie i skręcanie niż włókna poliamidowe i poliestrowe
-są nieodporne na ścieranie
-wykazują natomiast doskonałą odporność na działanie światła
-ulegają działaniu roztworów większości kwasów i rozcieńczonych alkaliów, są odporne biologicznie (nie atakują ich insekty i mikroorganizmy)
-włókna akrylowe łatwo się barwią
-mają miękki chwyt, są wełnopodobne
-słabo chłoną wilgoć
Stosowane do mieszanek z wełną, mają właściwości termoizolacyjne, wykonane z nich dzianiny są ciepłe, miękkie i lekkie, mechacą się, trudno barwią, do wyrobu szali, swetrów, koców, dywanów.
Używa się ich głównie do produkcji dzianin i tkanin odzież., zasłonowych, sztucznych futer i pledów.
-włókna polichlorowinylowe: włókna syntetyczne, stworzone z polichlorku winylu z dodatkiem plastyfikatorów są
-miękkie
-elastyczne
-odporne na działanie czynników chemicznych
-wytrzymałe mechanicznie
stosowane do powlekania tkanin
-włókna polipropylenowe: odznacza się doskonałymi
właściwościami mech. i dielektrycznymi
w temperaturze pokojowej jest odporny na działanie wielu czynników chemicznych
Stosowany do wyrobu lin, sieci, włókien przeznaczonych na tkaniny przemysłowe i dywany.
-włókna poliuretanowe:
Przeważnie włókna są
-elastyczne
-mają dużą zdolność do odkształcania się i powracania do początkowych wymiarów
Wytwarza się z nich rajstopy i bieliznę, np. lycra
Z otrzymanej przędzy produkuje się przy zastosowaniu określonych technik włókienniczych płaskie wyroby włókiennicze:
-tkaniny
-dzianiny
włókniny
przędziny
filce
sieci
dywany
laminaty
sztuczne futra
Jedwab -włókna pochodzące z gruczołów przędnych, wydzielane przez gąsienice rzędu motyli tj. jedwabnika morwowego.
Wyroby włókiennicze płaskie, ogólnie dzielą się na:
Wyroby tworzone jednoetapowo.
Filce bite - wyroby tworzone bezpośrednio z włókna. Wykorzystuje się tu naturalne zdolności włókien zwierzęcych do tworzenia między sobą połączeń. Filc bity jest specyficzną włókniną.
Włókniny - wyroby tworzone podobnie jak filce bite, bezpośrednio z włókna. Stosuje się je w krawiectwie jako materiały usztywniające (fizelina), jako otuliny ocieplające w ogrodnictwie lub w postaci mat z włókna szklanego do produkcji laminatów.
Watoliny - włóknina igłowana. Stosowany jako materiał ocieplający w wyrobach odzieżowych oraz jako materiał dźwiękochłonny.
Wyroby tworzone dwuetapowo.
Tkaniny - powstają z dwóch układów nitek, co odróżnia je zasadniczo od pozostałych wyrobów włókienniczych. Wyrób najbardziej rozpowszechniony, mniej elastyczny niż dzianina i nierozciągliwy.
Dzianiny - powstają z szeregu połączonych oczek, tworzonych z jednego układu nitek. Cechą charakterystyczną dzianiny jest duża elastyczność i rozciągliwość we wszystkich kierunkach oraz łatwość prucia. Prując dzianinę możemy odzyskać surowiec - przędzę. Właściwość ta jest wadą - tzw. lecenie oczek. Stosowane w produkcji firanek, wyrobów bieliźniarskich i odzieżowych. Typowym przykładem wyrobów dziewiarskich są wszelkiego rodzaju koszulki, skarpety, rajstopy, rękawiczki, swetry, czapki itp.
Filce tkane - odmiana filcu tworzona na bazie tkaniny. Luźną tkaninę wełnianą poddaje się procesowi spilśniania, przez co zmienia się struktura wyrobu. Struktura tkaniny, pokryta warstwą spilśnionych włókien, przestaje być widoczna. W podobny sposób tworzone są również sukna.
Watoliny dziane - powstają przez obustronne drapanie dzianiny wykonanej z puszystej przędzy. Stosowane jako izolacja termiczna w produkcji odzieży oraz jako wykładziny dźwiękochłonne.
Plecionki - powstają z jednego układu nitek. Stosowane w produkcji wszelkiego rodzaju pasmanterii, linek, sznurowadeł, koronek itp. Najprostsza plecionka to warkocz z trzech nitek. Plecionki występują zarówno jako płaskie (koronki klockowe, wstawki) jak i walcowate (sznurowadła, linki).
Koronki - wyrób, często o dużych walorach artystycznych, będący ażurową plecionką z przędz lub nici, z włókien naturalnych lub sztucznych (najczęściej bawełnianych lub lnianych, czasem metalowych).
Wyrobem włókienniczym jest też wata, wykonana w procesie zgrzeblenia z włókien odcinkowych, które związane są siłą wzajemnego szczepienia.
Wyroby włókiennicze odpasowane o określonych wymiarach i kształtach przystosowane do bezpośredniego wykorzystania.
Należą do nich:
-obrusy
-ręczniki
-chusty
-szale
-worki
-dywany
-pończochy
-kapelusze
-firany
-skarpety
-rękawiczki
rajstopy
Wśród płaskich wyrobów włókienniczych rozróżnia się, w zależności od przeznaczenia użytkowego, pięć grup:
-bieliźniane (koszulowe, kalesonowe, piżamowe męskie i dziecięce, ręcznikowe, kąpielowe na ręczniki i prześcieradła, gorsetowe),
-pościelowe (poszewkowe, poszwowe, prześcieradłowe, wsypowe, kołdrowe, kapowe, materacowe, siennikowe, kocowe i derkowe oraz płótno szare),
-odzieżowe (płaszczowe, ubraniowe i kostiumowe, sukienkowe, szlafrokowe, podszewkowe, rękawówki i kolanówki. fartuchowe, krawieckie, podpinkowe, ocieplające),
-dekoracyjne (meblowe, obiciowe samochodowe, zasłonowe, sztandarowe i flagowe, leżakowe, obrusowe i narzutowe),
pozostałe (ścierkowe i parasolkowe).
Kolejną grupę płaskich wyrobów stanowią
-dywany
-chodniki
-wykładziny podłogowe
- kilimy
Osobną grupę wyrobów włókienniczych stanowią firany i tiule wyrabiane głównie z surowca poliestrowego i bawełnianego.
Odzież dzieli się na grupy asortymentowe:
-okrycia - płaszcze, kurtki, wiatrówki, peleryny, podpinki, pelisy, futra sztuczne
-ubiory - ubrania, marynarki, spodnie, wdzianka. wiatrówki, skafandry, kamizelki, bonżurki, żakiety, suknie, garsonki, bluzki, podomki, spódnice, blezery, wdzianka, garsonki, spodniumy, kostiumy, kombinezony, szorty, bryczesy, ogrodniczki, komplety plażowe
-bielizna - koszule dzienne, halki, koszule nocne, piżamy, lizeski, spodenki, kalesony.płaszcze kąpielowe, szlafroki, podkoszulki, bluzki typu T-shirt, majtki, figi, reformy.biustonosze, pasy, gorsety, szelki, podwiązki, bielizna pozostała
-odzież dla niemowląt
-odzież sportowa - dresy, ubiory narciarskie, stroje kąpielowe, ubiory do turystyki;
-nakrycia głowy - czapki, furażerki, kaptury, berety, kapelusze, chustki i pozostałe;
-galanteria odzieżowa - wyroby gorseciarskie, chusteczki do nosa, śliniaczki, szale, szaliki, apaszki, rękawiczki, kołnierzyki, mankiety, krawaty, krawatki, muszki, welony
i pozostałe;
-odzież robocza - marynarki, spodnie, żakiety, blezery, bryczesy, fartuchy, fartuszki, kitle, płaszcze, kurtki, wiatrówki, skafandry i peleryny.
Zdolność wchłaniania wody przez wyrób włókienniczy jest pozytywnym wskaźnikiem użytkowym z uwagi na higieniczność wyrobu i poczucie komfortu psychicznego w czasie użytkowania.
Dla takich wyrobów jak ręczniki i pieluszki jest to podstawowa cecha użytkowa.
Proces pochłaniania wody jest jednak bardzo krótki i wyrób natychmiast zostaje wysuszony.
Procesy magazynowania i przechowywania dotyczą znacznie dłuższego czasu i zaleganie wilgoci w wyrobach włókienniczych jest bardzo niekorzystne.
Zalecane
wilgotność względna 65±5%,
temperatura 20±2°C
Wszystkie wyroby tekstylne powinny być przechowywane w pomieszczeniach
-zamkniętych, szczelnych,
-w warunkach zabezpieczających przed zamoknięciem, zawilgoceniem, poplamieniem, zabrudzeniem, uszkodzeniem mechanicznym i chemicznym.
Powinny być zabezpieczone przed zniszczeniem przez pleśń, bakterie, mole a także zabezpieczone przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych.
Pomieszczenia magazynowe powinny być kryte, wydzielone, bez ubocznych zapachów, suche i przewiewne, nienasłonecznione, zaopatrzone w podłogi drewniane lub betonowe, podkłady, regały, półki i palety.
Pomieszczenia muszą być wolne od pleśni i grzybów.
Powinny być zaopatrzone w instalacje grzewcze i wentylacyjne
Materiały -w celu zabezpieczenia wyrobów przed zabrudzeniem rulony umieszcza się w rękawach z folii polietylenowej, o szerokości dostosowanej do średnicy rulonu i końce przewiązuje sznurkami, a bele zawija w papier pakowy i obwiązuje sznurkiem.
Poszczególne sztuki wyrobów odzieżowych składa i pakuje w opakowania jednostkowe:
- torby płaskie z folii polietylenowej lub
- pudełka tekturowe
Czynnikiem destrukcyjnym jest energia promienista w zakresie widma widzialnego. Włókna, a szczególnie gotowe wyroby włókiennicze są podatne bardzo silnie na energię promienista.. Już w bardzo krótkim okresie czasu daje się zauważyć trwałe wy-barwienia. Są one na tyle widoczne i trwałe, że eliminują wyrób z obrotu towarowego.
Energia promienista w zakresie światła widzialnego powoduje odbarwianie wszystkich barwionych włókien, niezależnie od rodzaju. Potocznie określa się to, jako wypłowienie. Należy chronić wyroby włókiennicze na etapie przechowywania i magazynowania od bezpośredniej ekspozycji na światło widzialne, ale także na światło sztuczne. Energia promieniowania w świetle słonecznym, z uwagi na dużą zawartość promieni ultrafioletowych, jest skuteczna w odbarwianiu wyrobów.
Światło i tlen atmosferyczny jest przyczyną starzenia się włókien. Jedwab pod wpływem tlenu atmosferycznego ulega starzeniu, efekt ten jest wzmacniany przez promieniowanie ultrafioletowe.
WYROBY PRZEMYSŁU SKÓRZANEGO
Wyroby przemysłu skórzanego
skóry surowe
skóry wyprawione
wyroby ze skór wyprawionych
wyroby kaletnicze i rymarskie
obuwie
Skóry surowe otrzymuje się z niektórych gatunków zwierząt hodowlanych.
Stanowią one podstawowy surowiec dla przemysłu garbarskiego.
Skóra surowa składa się z okrywy włosowej, naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej.
Praktycznie w garbarstwie wykorzystuje się tylko warstwę skóry właściwej, natomiast -w futrzarstwie oprócz skóry właściwej wykorzystuje się naskórek wraz okrywą włosową.
Znaczna zawartość wody w skórze surowej w połączeniu z zanieczyszczeniem drobnoustrojami stanowi pożywkę dla szybkiego rozwoju różnych bakterii.
Skóry surowe, zatem muszą być natychmiast poddane procesom garbarskim lub zabezpieczone przez zakonserwowanie przed szkodliwym działaniem bakterii gnilnych.
Najczęściej stosowanymi metodami konserwacji skór surowych są metody polegające na odwodnieniu ich przez
-solenie
solankowanie
piklowanie
suszeni
Znaczenie użytkowe mają skóry wyprawione. Przemianę skóry surowej w skórę wyprawioną osiąga się w procesie garbowania, który w zasadniczy sposób zmienia jej właściwości.
Końcowym etapem obróbki jest wykańczanie np.
-szlifowanie
natłuszczanie
barwienie
wytłaczanie
nabłyszczanie.
Etap ten prowadzi do uzyskania właściwości charakterystycznych, użytkowych i higienicznych.
Do najważniejszych właściwości skór należą:
-odporność na działanie czynników atmosferycznych,
-wodoodporność,
-niski współczynnik przewodnictwa ciepła,
-miękkość,
-elastyczność, dobra wytrzymałość na rozciąganie oraz
-zdolność do wiązania kwasów, zasad i innych szkodliwych składników znajdujących się w pocie.
W zależności od przeznaczenia skór dzielą się one na
odzieżowe (kurtki, płaszcze)
obuwnicze, galanteryjne (rękawiczki, paski)
kaletnicze (torebki, walizki)
rymarskie (uprzęże, siodła)
techniczne (uszczelki, pasy napędowe)
Skóry miękkie, to skóry przeznaczone na wierzchy obuwia, skóry podszewkowe, odzieżowe, galanteryjne, rękawiczkowe
Przechowywanie skór surowych
Skóry surowe należy przechowywać w magazynach murowanych zamkniętych, gdzie zabezpieczone będą przed bezpośrednim działaniem
-czynników atmosferycznych
energii promienistej
Skóry surowe należy przechowywać w przewiewnych pomieszczeniach o temperaturze nie wyższej niż 28°C.
Do konserwowania skór ma zastosowanie sól kamienna w ilości około 50% w stosunku do masy skór w stanie świeżym.
W okresie letnim stosowana jest mieszanka konserwująca na bazie soli kamiennej wzbogacona o 2% kwasu borowego i 1% krystalicznego naftalenu.
Magazyn dla przechowywania skór suchosolnych i mokrosolnych powinien posiadać urządzenia do sprawdzania temperatury w stosach skór surowych oraz w magazynie a także do pomiaru wilgotności względnej powietrza.
Magazyny skór surowych powinny dysponować dodatkowo wolnymi stanowiskami do odbioru jakościowego, miejscem na przekładanie skór na inne palety lub regały drewniane oraz dysponować ciągami komunikacyjnymi dla transportu wewnętrznego.
Skóry surowe futerkowe zakonserwowane metodą suszenia powinny być przechowywane w temperaturze w granicach 0-80C.
Dopuszcza się stosowanie temperatury wyższej 8-18°C.
Przechowywanie w temperaturze wyższej niż 18°C znacznie skraca okres przechowywania skór, do 21 dni.
Skóry futerkowe wyprawione
Zagrożeniem dla tych skór jest wilgoć i szkodniki.
Optymalne warunki przechowywania powinny mieścić się w następujących granicach: temperatura 5-25C, wilgotność względna powietrza 50-70%.
Skóry futerkowe łączone są w wiązki lub paczki najczęściej po 10 sztuk.
Magazyny do przechowywania tych skór powinny być
-suche, szczelne, zapewniające utrzymanie temperatury 5-15°C i wilgotności względnej powietrza od 50-75%.
-Szyby w oknach powinny być zamalowane na kolor niebieski, aby zabezpieczyć skóry przed bezpośrednim działaniem energii promienistej.
W celu monitorowania założonych warunków przechowywania magazyny powinny być wyposażone w urządzenia do kontroli temperatury i wilgotności względnej powietrza.
Skóry jednego rodzaju ocechowane i posortowane według klasy jakościowej o zbliżonych powierzchniach układa się w
-wiązki
-rulony
-paczki wiązane sznurkiem
Sposób składania poszczególnych skór w paczki lub rulony polega na zwijaniu 3 do 10 skór
Tak przygotowane skóry dodatkowo zabezpiecza się
-papierem pakowym
-taśmą klejącą i umieszcza się odpowiednie oznakowanie
Wiązki i paczki skór należy pakować do pudeł tekturowych
Skóry wyprawione -przechowywanie
-skóry wyprawione twarde składowane są na podkładach drewnianych lub paletach
-skóry miękkie rozkładane są na regałach drewnianych
Niedopuszczalne jest składowanie skór i wyrobów skórzanych bezpośrednio na podłodze magazynu.
Podkłady oraz regały powinny być oddalone od ścian magazynu oraz grzejników w odległości minimum 1 m.
Obuwie
Warunki przechowywania obuwia ze skóry są podobne do warunków przechowywania skór wyprawionych.
Magazyny powinny być suche a obuwie zabezpieczone przed szkodliwymi warunkami atmosferycznymi, szczególnie przed wilgocią.
Powszechnie stosowane jest dwustopniowe pakowanie obuwia skórzanego:
opakowanie jednostkowe w odpowiedniej wielkości pudełka tekturowe
a następnie w transportowe pudla lekturowe.
Obuwie pakowane jest do pudełek po uprzednim przewinięciu półpar bibułką lub cienkim papierem.
Odzież skórzana produkowana jest ze specjalnych skór odzieżowych takich jak
-nappa,
-welury,
-nubuki itp.
Podstawowym asortymentem są
płaszcze
kurtki
marynarki
kamizelki
Celem uniknięcia zabrudzenia i deformacji, poszczególne wyroby pakowane są jednostopniowo w pokrowce z folii łącznie z wieszakiem umożliwiającym zawieszanie na drążkach.
WYROBY PRZEMYSŁU PAPIERNICZEGO
Podstawowymi surowcami do produkcji papieru są surowce włókniste - szmaty, celuloza i ścier drzewny, masy wysokowydajne i półchemiczne — będące półproduktami przejściowymi między ścierem a masami celulozowymi oraz makulatura.
Spośród ww. szczególnie cenne, dające papier o wysokiej jakości i trwałości, odporności chemicznej oraz miękkości są szmaty bawełniane, lniane, konopne.
-Surowiec ten stosuje się do wyrobu papieru przeznaczonego na szczególnie ważne dokumenty państwowe, banknoty, papiery wartościowe oraz niektóre wyroby techniczne.
Nieco gorszymi właściwościami (gorsze właściwości mechaniczne) cechuje się celuloza drzewna, niemniej otrzymuje się z niej papiery o dobrej jakości i trwałości.
Do wyrobu papierów o niższych wymaganiach użytkowych wykorzystuje się ścier drzewny.
Makulatura stanowi dla przemysłu papierniczego surowiec wtórny.
Wyróżnikami charakteryzującymi wytwory papiernicze, jak również decydującymi o ich podziale są:
gramatura, czyli masa 1 m2. Z uwagi na powyższe wyroby dzieli się na dwie główne grupy:
-papier - wytwór o gramaturze do 225 g/m2 (w tym bibułka od 12 do 30 g/m2)
tektura powyżej 225 g/m!);
rodzaj, charakteryzujący wyroby pod względem szczegółowego przeznaczenia papieru i tektury np.
-papier gazetowy, drukowy
-papier do pisania zwykły
-tektura tulejow
-tektura naczyniowa itp.
postać - określa formę handlową wytworu. Z uwagi na ten wyróżnik rozróżnia się dwie postacie wytworów:
-arkuszowe (arkusze, arkusiki) oraz
-wstęgowe (zwoje, zwoiki, bobiny);
gatunek, charakteryzujący jakość wytworu, określaną poziomem wskaźników użytkowych oraz wad dopuszczalnych - rozróżnia się gatunek pierwszy oraz drugi;
format, charakteryzujący wymiary oraz kształt arkuszy. Wyróżnia się 3 szeregi wymiarowe: A, B i C. Oznacza się je symbolami literowo-cyfrowymi, gdzie litery oznaczają szereg, a cyfry -jego wielkość np. Al, B5.
Uwzględnianie ogólne przeznaczenie wytworów papierniczych wyróżnia się następujące grupy użytkowe
1. Papieru
-drukowe
-do pisania i kreślarsko-rysunkowe
-pakowe
-do wyrobu opakowań
2. Tektury
-introligatorskie
-do wyrobu opakowań i tektury falistej
-przemysłowo-techniczne
-elektrotechniczne
-podłożowe
-chłonne i filtracyjne
-higieniczne
Gotowe wytwory papiernicze kroi się na
-zwoje
-zwoiki
-bobiny lub
-arkusze, można je poddać uszlachetnianiu poprzez
-powlekanie,
-laminowanie lub
-metalizację.
Do czynników zewnętrznych, ograniczających trwałość wyrobów papierniczych zaliczyć można
-wilgoć
-energia promienista
-zanieczyszczenia powietrza
Niezależnie od rodzaju wpływającego niekorzystnie na wyrób czynnika
-chemicznego,
-termicznego, biochemicznego,
fotochemicznego, skutki działań są podobne.
Następuje:
-zmiana właściwości
-zabarwienia
-daleko posunięta przebudowa chemiczna prowadzące w końcowym efekcie do pogorszenia cech estetycznych i użytkowych wytworu.
Wyroby papiernicze, z uwagi na wrażliwość na czynniki atmosferyczne, powinny być przechowywane w magazynach
-wydzielonych
-krytych
zamkniętych
-wyposażonych w instalację wentylacyjną, w których można utrzymać niską wilgotność powietrza oraz
regulować temperaturę,
-o elementach konstrukcji i obudowy wykonanych z materiałów charakteryzujących się klasą ognioodporności dostosowaną do obciążenia ogniowego wynikającego z ilości składowanych wyrobów.
Magazyny powinny być wyposażone w
sprzęt i instalację przeciwpożarową
urządzenia do pomiaru temperatury i wilgotności względnej powietrza
-podłogi wykonane z materiałów trudnościeralnych, jako niepylące, nienasiąkliwe
-pomieszczenia, w których będą przechowywane wyroby papiernicze, powinny być
-suche
-przewiewne
-zaciemnione
-pozbawione ubocznych zapachów (np. stęchlizny)
-zabezpieczone przed gryzoniami
Temperatura przechowywania nie może być niższa niż +4°C i wyższa niż +25°C.
Wilgotność względna powietrza w pomieszczeniach magazynowych może się wahać w granicach 40-65%.