Terroryzm - zagrożenie

współczesnego świata

Nowy Jork 11.09.2001 Bali 12.10.2002

Madryt 11.03.2004 Szarm el-Szejk 23.07.2005

TERROR

Sposób działania państwa, określona praktyka polityczna oparta na wykorzystaniu przez aparat państwowy różnorodnych form i metod stosowania przemocy, włącznie z fizyczną eliminacją przeciwnika, której celem jest szerzenie grozy czy też strachu wśród członków społeczeństwa i wywołanie w rezultacie psychozy niepewności i zagubienia.

Niejednokrotnie terror identyfikuje się z przemocą i gwałtem "silnych", czyli kon­trolujących aparat państwowy, wobec "słabszych" obywateli.

Terror stosują między innymi państwa totalitarne jako część strategii zastraszenia, likwidacji oporu oraz zmuszenia spo­łeczeństwa do bezwzględnego posłuszeństwa.

Terror biały wiąże się z powrotem ugrupowań monarchistycznych do władzy i ma na celu likwidację dotychczasowych reform oraz ludzi z nimi związanych (np. w okresie restauracji Burbonów we Francji po 1814 r.). Terror czerwony (rewolucyjny) jako swoista metoda rządzenia nie krępowana żadnymi zasadami czy normami z wyjątkiem jednej konieczności realizacji zasady ludowładztwa jako legitymacji i uzasadnienia dla podjętych działań (np. reżim stalinowski), Terror brunatny kojarzony z funkcjonowaniem III Rzeszy.

TERRORYZM MIĘDZYNARODOWY

Akty terrorystyczne o wyraźnie międzynarodowych konsekwencjach, oddziaływające na stosunki międzypaństwowe i ogólną sytuację międzynarodową. Terroryzm międzynarodowy można określić jako akty przemocy wykraczającej poza normy zwyczajowe i prawne. Inaczej to przemoc wobec osób chronionych przez prawo międzynarodowe (dyplomaci, przywódcy państw, rządów) i miejsc podlegających takiej ochronie (ambasady), wobec lotnictwa cywilnego, środków komunikacji masowej (metro, pociągi).

Bardzo niebezpieczna forma terroryzmu międzynarodowego są akcje służb specjalnych i oddziałów wojskowych, które prowadzi się poza granicami kraju. Można je potraktować jako akty agresji na mniejszą skalę, mogące w konsekwencji doprowadzić do wybuchu konfliktu zbrojnego.

TERRORYZM POLITYCZNY

Metoda walki politycznej, strategia i taktyka, która uznaje stosowanie - przemocy (np. porwania, zamachy bombowe) za najbardziej skuteczny sposób i zarazem środek służący osiągnięciu określonych celów politycznych. Terroryzm polityczny może pojawić się w ruchu narodowo-wyzwoleńczym, gdy chodzi o uzyskanie niepodległości przez oderwanie części terytorium danego państwa. Taki cel stawiają (lub stawiały) sobie różne organizacje terrorystyczne, m.in. baskijska ETA, ekstremiści palestyńscy spod znaku Czarnego Września, Hezbollah oraz Irlandzka IRA. Niektóre organizacje, zwłaszcza lewicowe, posługują się hasłami anarchistycznymi, głosząc idee "rewolucji światowej" czy "zburzenia państwa burżuazyjnego" i stworzenia na to miejsce jakiegoś bliżej niesprecyzowanego "porządku" (np. Czerwone Brygady we Włoszech, Rote Armee Fraktion w Niemczech, Tupamaros w Urugwaju, Monteneros w Argentynie) .

Istnieje wiele typologii terroryzmu politycznego (np. na podstawie taktyki działania czy obiektów, celów ataku). Szczególnie interesująca i warta przedstawienia wydaje się typologia według "kryterium zobiektywizowanej oceny zamierzeń strategicznych". Wyróżnia ona:

Terroryzm sprawczy bezpośredni, gdy grupa dąży do obalenia systemu politycznego, dysponując określonymi zasobami materialnymi i ludzkimi, które uprawdopodobniają osiągnięcie tego celu. Przykładem może być Front Wyzwolenia Narodowego (FLN) w Algierii (1954-1962), bolszewicy dążący do obalenia - rządu tymczasowego w Rosji (1917) czy Front Wyzwolenia Narodowego im. Sandino w Nikaragui. Terroryzm sprawczy pośredni, gdy grupa nie ma zamiaru przejąć władzy, a jedynie próbuje wymusić określone zmiany. Dość często jej liderzy wykorzystują różnorodne metody oddziaływania na opinię publiczną oraz decydentów, i to niekoniecznie oparte na stosowaniu przymusu (np. akcje propagandowe, wykorzystanie pośrednictwa legalnie funkcjonujących organizacji). Może w tym przypadku chodzić o kwestię samostanowienia grup etnicznych czy terytoriów względnie pchnięcia reżimu politycznego w kierunku rozstrzygnięć bardziej lewicowych czy prawicowych. Ugrupowania mają mini­malne szanse na zmianę układu politycznego i chodzi im jedynie o swoisty przekaz informacji czy też zaprezentowanie przesłania, że istnieje określona opcja ideowa i podobnie myślący mogą się przyłączyć czy wyrazić swe poparcie (np. grupy anarchistyczne).

ORGANIZACJE TERRORYSTYCZE

Al-Kaida z arabskiego dosłownie baza, transkrypowana także jako Al-Qaida, al-Quaeda, al-Qaeda jest międzynarodową organizacją terrorystyczną o zasięgu światowym.

ETA (bask. Euskadi Ta Askatasuna - Kraj Basków i Wolność) - terrorystyczno-polityczna organizacja walcząca o niezależność Baskonii, założona w 1959 r. przez radykalnych działaczy Nacjonalistycznej Partii Basków, działa głównie na terytorium Hiszpanii.

Irlandzka Armia Republikańska (IRA) (ang. Irish Republican Army - Irlandzcy Ochotnicy) - organizacja zbrojna walcząca początkowo o niepodległość Irlandii, a od 1921 roku o przyłączenie Irlandii Północnej do Republiki Irlandii.

Ludowy Front Wyzwolenia Palestyny (LFWP, ang. Popular Front for the Liberation of Palestine, PFLP) - założona w 1967 roku najstarsza polityczno-militarna organizacja palestyńska. Ma charakter świecki, łączy ideologię marksistowsko-leninowską z arabskim nacjonalizmem, na arenie międzynarodowej.

Hamas (Harakat al-Muqāwamah al-Islāmīja - Islamski Ruch Oporu ) to radykalna islamska organizacja, która stała się aktywna we wczesnych etapach Intifady, działała w pierwszym rzędzie w Strefie Gazy ale też na Zachodnim Brzegu.

ATAKI TERRORYSTYCZNE

ROK	MIEJSCE	RODZAJ ZAMACHU	SPRAWCY	UWAGI
1992	ambasada izraelska w Buenos Aires	zamach bombowy	Palestyńczycy	ponad 20 zabitych
1993	podziemny parking w World Trade Center w Nowym Jorku	wybuch bomby wagi ok. 0,5 tony	fundamentaliści muzułmańscy, inspiratorem egipski szejk Omar Abdel Rahman	śmierć 6 osób, ok. 1000 rannych, uszkodzenia gmachu niewielkie (do jego runięcia potrzebna by była sto razy większa bomba), sprawcy i inspirator ujęci i skazani
1994	Tel Awiw	wysadzenie autobusu komunikacji miejskiej	Palestyńczycy z Hamasu	21 zabitych, ok. 50 rannych
1995	Algier	wybuch na ulicy samochodu wyładowanego materiałem wybuchowym	fundamentaliści islamscy	ok. 50 zabitych, ponad 250 rannych
1995	Tokio	podłożenie w metrze pojemników z gazem paraliżującym	fanatycy religijni	11 zabitych, ok. 5 tys. porażonych
1995	Oklahoma City	samochód wyładowany materiałem wybuchowym demoluje gmach federalny	Tmothy McVeigh	168 zabitych, w tym 19 dzieci z pobliskiego przedszkola, sprawca skazany na śmierć, wyrok wykonano
1995	Budionnowsk (Rosja)	zajęcie miasta	Czeczeni pod dowództwem Szamila Basajewa	ginie ok. 100 osób
1995	Rijad (Arabia Saudyjska)	wybuch samochodu wyładowanego materiałem wybuchowym w pobliżu bazy wojsk amerykańskich	grupa Osamy ben Ladena	7 osób zabitych, 60 rannych
1996	Kolombo (Sri Lanka)	wybuch bomb w pociągu	separatyści tamilscy	70 zabitych, 600 rannych
1997	Luksor (Egipt)	zastrzelenie turystów zagranicznych	fundamentaliści islamscy	61 zabitych (w tym 57 turystów), zginęło też 6 zamachowców
1998	Nairobi (Kenia) i Dar es-Salam (Tanzania)	prawie jednoczesny wybuch bomb przed ambasadami USA w obu miastach	grupa Osamy ben Ladena	ponad 250 zabitych, w odwecie USA zbombardowało bazy Osamy w Afganistanie (ale ani on, ani jego ludzie nie ucierpieli od nich)
1999	Moskwa	Zamach bombowy na blok mieszkalny	czeczeni	ok. 100 zabitych
2000	port w Adenie (Jemen)	uderzenie łodzi wyładowanej materiałem wybuchowym w burtę amerykańskiego okrętu wojennego	grupa Osamy ben Ladena	17 zabitych
2001	Tel Awiw	w kolejce do dyskoteki wysadza się w powietrze samobójca z przytroczonym do siebie ładunkiem wybuchowym	Palestyńczycy	21 zabitych, 120 rannych
2001	Nowy Jork, Waszyngton	uderzenie porwanych wcześniej samolotów pasażerskich w wybrane budynki (World Trade Center, Pentagon)	grupa Osamy ben Ladena	ok. 5 tys. zabitych, World Trade Center doszczętnie zniszczony
2002	Indonezyjska wyspa Bali	wysadzenie dwóch klubów nocnych w trakcie dyskoteki	muzułmańska fundamentalistyczna organizacja Dżemaja Islamija	202 ofiary śmiertelne z 22 krajów, ok. 300 osób rannych
2002	dzielnica Moskwy Dubrowka	wzięcie zakładników (900 widzów musicalu Nord-Ost granego w Teatrze na Dubrowce)	terroryści czeczeńscy	wśród ofiar śmiertelnych 129 zakładników wskutek nieudolnej akcji oswobadzającej z użyciem gazów bojowych i 41 terrorystów (wszyscy)
2004	Madryt	wysadzenie trzech podmiejskich pociągów dowożących ludzi do pracy	prawdopodobnie grupa związana Osamą ben Ladenem	199 ofiar śmiertelnych, ponad 1400 rannych
2004	Biesłan, Osetia Płn.	wzięcie zakładników w szkole podstawowej	terroryści czeczeńscy	350-500 ofiar śmiertelnych, ponad 700 rannych
2005	Szarm el-Szejk (Egipt)	atak bombowy	brygada Abdullaha Azzama powiązana z Al-Kaidą	70 osób zostało zabitych, a ponad 150 zostało rannych
2005	Londyn	sieci komunikacji miejskiej	Tajna Grupa Dżihadu Al-Kaidy w Europie	52 osoby zginęły, a co najmniej 700 zostało rannych

WALKA Z TERRORYZMEM

Walkę z terroryzmem można podzielić na dwa rodzaje - pierwszy, to walka doraźna - walka z terrorystami, oraz organizacjami terrorystycznymi. Jest to sposób mało skuteczny - wszystkich terrorystów nie da się zwalczyć, w każdej chwili do organizacji mogą przecież dołączyć nowi ochotnicy. Porównać to można do zwalczania efektów choroby bez usuwania przyczyn.

Drugim - skuteczniejszym sposobem jest likwidowanie przyczyn terroryzmu - przyczyną jest zwykle niezadowolenie społeczne połączone z przekonaniem, że terroryzm jest najlepszą, a często nawet jedyną drogą do poprawienia sytuacji. Likwidować przyczyny można poprzez poprawianie sytuacji ekonomicznej ludzi w obszarach, gdzie terroryzm jest największy; zaspokajanie ich innych potrzeb (wolność - religijna, światopoglądowa, akceptowalny system polityczny) łączone z edukacją, która tworzy dojrzałe społeczeństwo będące w stanie zmieniać swoją sytuację za pomocą innych środków niż terror, społeczeństwo nie poddające się łatwo manipulacjom prowadzącym do stosowania przemocy.

Współczesny terroryzm atakuje wszystkie możliwe cele: członków rządy, przedstawicieli dyplomatycznych, instytucje i obiekty religijne i edukacyjne, elementy infrastruktury przemysłowej, środki łączności i komunikacji, w tym porty i węzły komunikacyjne, posterunki policji i obiekty sił zbrojnych oraz struktury rządowe, w końcu zaś media i ośrodki biznesowe

Traktowanie aktów terrorystycznych jako zbrodni międzynarodowych, jako czynów przestępczych, bez względu na ich przekonania polityczne, społeczne, religijne, ideologiczne i inne oraz uznawanie terrorystów za przestępców kryminalnych zagrażających rodzajowi ludzkiemu, połączone z międzynarodową współpracą państw i organizacji międzynarodowych oraz regionalnych w zakresie zwalczania terroryzmu, może w przyszłości przyczynić się do znacznego zahamowania ekspansji tego niebezpiecznego zjawiska, aby terroryzm nie stał się najgroźniejszą plagą XXI wieku.

BIBLIOGRAFIA

1. J. Muszyński (red), Terroryzm polityczny, Warszawa 1981

2. S. Pawlak, Terroryzm międzynarodowy - aspekty polityczne i prawne, "Sprawy Mię­dzynarodowe" 1988, nr 9

3. B. Hoffman, Oblicza terroryzmu, Warszawa 1999

4. Z. Cesarz, E. Stadtmuller, Współczesne proble­my polityczne świata, Wrocław 2002

5. C. Sterling, Sieć terroru. Prawda o międzynarodowym terroryzmie, Warszawa 1990

6. A. Antoszewski, R. Herbut (red), Leksykon Politologii, alta2 Wrocław 1998

7. A. Antoszewski, R. Herbut (red), Leksykon Politologii, alta2 Wrocław 2003

8. B. Łewycki, Terror i rewolucja, Warszawa 2004

9. www.terroryzm.com

10. http://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrojne_organizacje_uznawane_za_terrorystyczne

ZDJĘCIA

www.terroryzm.com

A. Pawłowski, Typolo­gia terroryzmu politycznego, Warszawa 1981

B. Łewycki, Terror i rewolucja, Warszawa 2004

A. .Antoszewski R.Herbut [red.], Leksykon Politologii, Wrocław 1998, s.428

A. Antoszewski, R. Herbut [red], Leksykon Politologii, Wrocław 2003 str. 455

---