Koncepcje narodu wg Gelhnera

wykład:

• koncepcja kulturowa - naród - wspólnota ludzi świadomych wspólnych losów, języka; naród rozumiany w sensie etnicznym - przynależność związana z więzami krwi

• koncepcja woluntarystyczna - naród - ludzie, którzy są przekonani, że należą do danego narodu (ich samoświadomość i obywatelstwo jest podstawą do utożsamiania się); koncepcja oparta na prawie ziemi (obywatelstwie). Z tej koncepcji korzysta prawo międzynarodowe

• Koncepcje te rozwinęły się w epoce industrializacji, gdy jednostka zdobywa wolność i edukację (alfabetyzacja). Klasa średnia była nośnikiem poczucia jedności.

Państwo faszystowskie

Zieliński:

• przyjęło określać się jako: terrorystyczną dyktaturę kapitału monopolistycznego występującą w okresie zagrożenia państwa przez rewolucyjne nastroje mas ludowych i nieporadność rozwiązań złożonych problemów społecznych przez ówczesne reżimy polityczne niestabilnej demokracji parlamentarnej. Państwo f. to p. totalitarne, wyrosłe w konkretnych warunkach hist., wyrosłe w warunkach wystąpień społ. i zeszło w sceny dziejów w warunkach wojennego kataklizmu

• występowanie:

1. Włochy - 1922-1943 - B. Mussolini

2. Niemcy - 1933-1945 - A.Hitler

• przyczyny powstania:

1. kryzys społeczeństwa kapital. - (Włochy lata 20, Niemcy lata 30)

2. niezadowolenie licznych grup społecznych w bezrobocia>strajki i demonstracje

3. niezadowolenie z wyników wojny i postanowień traktatu wersalskiego - Niemcy, bo jako przegrani byli zmuszeni do płacenia „zadośćuczynienia”, a Włochy mimo, iż byli zwycięzcami niewiele zyskali (chcieli większej części Dalmacji)

4. stworzenie ruchów faszystowskich przez Mussoliniego Związków Kombatantów; Hitler - NSDAP

5. ruchy propagowały: sprawiedliwość społ., krytyka liberalizmu polit. i ekonom., antykomunizm i antysocjalizm, zapowiedź stworzenia nowego ładu społecznego, zniesienie podziałów klasowych, zorganizowanie społ. na zasadzie korporacji, kontrola państwa nad gosp., likwidację bezrobocia, 8-godz. dzień pracy etc. > duże poparcie społeczne

6. brak tradycji demokrat., ich głuszenie przez pozostałości feudalne

efekty:

1. powstało na fali niezadowolenia przy wsparciu wielkich kapitalistów, średniej burżuazji i także drobnomieszczaństwa, małe poparcie przez robotników>brak zamachu na własność prywatną

2. kontrola na gosp. i planowanie

3. ograniczenie praw i wolności obywat.

4. próby wyrównywania społ.>różne kluby sportowe, wycieczki i wczasy pracownicze

5. państwo totalne - wszystko mieści się w państwie, państwo jest celem, a nie środkiem, zakres działań państwa pokrywa się z aktywnością społeczną.

6. monopartia jedyną legalną siłą polityczną

7. scalenie partii faszystowskiej z aparatem państwowym

8. nikła rola parlamentu

9. dożywotnie pełnienie funkcji oraz nie omylność wodza

5. charakterystyka NIEMIEC

1. kult wodza, który doszedł do władzy środkami legalnymi najpierw zdobywając przewagę parlamentarną, a następnie otrzymując nominację kanclerską

2. uwielbienie NARODU

3. F. Ryszka „państwo stanu wyjątkowego”

6. charakterystyka Włoch

1. zachowana monarchia, ale tak naprawdę il duce był szefem rządu i skupiał pełnię władzy

?Modele państw federacyjnych

Cechą główną jest złożoność tego organizmu państwowego składającego się z różnych jednostek państwowych o znacznym stopniu niezależności. Federacja to związek państw, które częściowo zrzekają się suwerenności na rzecz państwa federalnego.

Państwo federalne określa strukturę terytorialne- polityczną członków federacji i podział uprawnień władczych. Władza publiczna jest podzielona między władzę federacji a władzę członów federacji. Strategiczne dziedziny polityki państwa np. polityka zagraniczna, obronna i finansowa są zarezerwowane dla państwa federalnego, a pozostałe przynależą do członów federacji. Rząd federalny zawsze zawiera min. dwa szczeble.Jeśli są to dwa główne szczeble oba rządy posiadają pewną niezależność. Państwa tego typu powstają na podłożu narodowościowym i etnicznym(Szwajcaria, Belgia, Rosja).

Pewne państwa federalne powstały w wyniku jednoczenia się mniejszych wspólnot (USA, Brazylia, Niemcy), Kanada, Meksyk, Argentyna, Australia, Indie, Pakistan. Obecnie jest na świecie 18 państw typu federacyjnego.

Zadania państwa w ujęciu historycznym

wykład:

• pierwsza historyczna funkcja to ochrona terytorium przed zagrożeniem zewnętrznym; spełnia się w np. granicach, straży granicznej, cłach etc.

• najwcześniej ochrona dotyczyła elity społ

• dopiero państwo demokratyczne ochrania rządzących i rządząnych

• zagwarantowanie pokoju wewnętrznego:

• realizowane za pomocą przymusu bezpośredniego, ale także działania poza siłowe

• funkcja ekonomiczna:

• siła państwa zależy od jego gospodarki

• państwo minimum nie wystarczyło, a więc państwo musi wyznaczać pewne standardy w gospodarce

• funkcja socjalna:

• oczekuje się od państwa, że będzie troszczyć się o godność i szacunek jednostki

• państwo ma gwarantować równy podział dóbr materialnych i niematerialnych

• istnieje tendencja do rozrastania się tej funkcji państwach opiekuńczych

• funkcja kulturalna:

• było ważnym etapem tworzenia się państwa narodowego, bo poprzez edukację można narzucić tożsamość narodową

• realizowanie przez pokazywanie swojej tożsamości na zewnątrz

Funkcja socjalna

Zieliński:

Funkcja socjalna jest to całokształt działalności w socjalnej sferze stosunków społecznych zmierzająca do zabezpieczenia społecznego jednostek ludzkich. Obejmuje ona przede wszystkim działania na rzecz ubezpieczeń społecznych, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, a także rozwiązywania problemu wykorzystania zasobów ludzkich. Zabezpieczenia społeczne zależą od stopnia rozwoju gospodarczego państwa, który pozwala na wzięcie pod opiekę mniejszej lub większej liczby obywateli potrzebujących pomocy, a także polityki podziału wypracowanego dochodu narodowego.

Świadczenia na rzecz zabezpieczenia społecznego pochodzą z różnych środków, w większości państwowych, jak i prywatnych. Rola państwa sprowadza się podejmowania kwestii zabezpieczenia społecznego poprzez rozwijanie regulacji prawnych, tworzenie instytucji i urządzeń społecznych oraz powoływanie zespołów ludzkich do spełnienia czynności zabezpieczenia ochrony zdrowia i niesienia pomocy społecznej, a także koordynowania wysiłków różnych instytucji społecznych podejmujących działania w sferze tych zabezpieczeń.

Na system zabezpieczeń społecznych rozwijanych przez państwo składają się takie instytucje jak: ubezpieczenia społeczne, ochrona zdrowia, pomoc społeczna.

Ubezpieczenia społeczne stworzone przez państwo są obowiązkowe i powszechne. W cywilizowanych społeczeństwach obejmują świadczenia na rzecz rodziny, ludzi starych, niezdolnych do pracy, świadczenia w przypadku choroby, wypadku przy pracy. Świadczenia z ubezpieczenia społecznego związane z macierzyństwem i opieką nad dzieckiem obejmują zasiłek w czasie urlopu macierzyńskiego, zasiłek porodowy, zasiłek wychowawczy, zasiłek opiekuńczy. Świadczenia dla ludzi starych i niezdolnych do pracy są to: emerytury, renty inwalidzkie, renty rodzinne, świadczenia dla kombatantów i inwalidów wojennych,

Ochrona zdrowia obejmuje działania do zapewnienia opieki zdrowotnej, pomocy medycznej i opieki społecznej ludności. Prawo do ochrony zdrowia jest prawem obywatelskim, stąd powinność państwa do aktywnego działania na rzecz spełnienia wynikających z tego powinności. Opieka zdrowotna obejmuje leczenie szpitalne i ambulatoryjne oraz w przychodniach lekarskich. Z opieki zdrowotnej mogą korzystać wszyscy objęci ubezpieczeniem społecznym oraz inne osoby np. dzieci, młodzież ucząca się, żołnierze zasadniczej służby wojskowej.

Pomoc społeczną podejmują instytucje publiczne ściśle współdziałające z organizacjami charytatywnymi i opiekuńczymi. Z pomocy korzystają ludzie starzy, niepełnosprawni, rodziny wielodzietne, rodziny alkoholików, sieroty z domów dziecka. Zakres pomocy społecznej obejmuje świadczenia środowiskowe {zasiłki pieniężne, różnego rodzaju, pomoc rzeczową np. żywność, odzież, opał) i świadczenia instytucjonalne w formie pobytu w domach pomocy społecznej lub zakładzie opiekuńczym.

Zapewnienie zatrudnienia siły ludzkiej łączy się zarówno ze wspieraniem przez państwo nowych inwestycji i tworzenia miejsc pracy, działania zmierzające do kształcenia i doskonalenia zawodowego oraz rozwinięcia poradnictwa zawodowego służącego do przekwalifikowania w branżach i zawodach.

Polityka ochrony pracy państwa to podejmowanie działań mających na celu ochronę: stosunku pracy między pracodawcą a pracownikiem, pracowników przed niebezpieczeństwami związanymi z funkcjonowaniem urządzeń oraz ryzykiem związanym z wykonywaniem zawodu, młodzieży pracującej, kobiet.

Zabezpieczenia przed zagrożeniami pracy wymusza państwo przez wprowadzenie przymusowych środków: ubezpieczenia na wypadek bezrobocia, zasiłki dla bezrobotnych nie objętych ubezpieczeniem, ubezpieczenia chorobowe, ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków, ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Funkcja kulturalno-wychowawcza

Zieliński:

Funkcja kulturalno-wychowawcza państwa jest to całokształt działalności państwa w sferze kulturowej i wychowawczej społeczeństwa. Przejawia się ona w działaniach wiodących do: wpajania wiedzy u zdobyczy

cywilizacyjnych, rozpowszechnia dóbr kulturalnych, upowszechniania idei i wartości ideologicznych wyznawanych przez siły rządzące, kształtowania-postaw i zachowań obywatelskich odpowiadających charakterowi państwa.

Wpajanie wiedzy i zdobyczy cywilizacyjnych społeczności ludzkiej, zwłaszcza młodemu pokoleniu jest naczelną powinnością państwa. Państwo tworzy rozbudowany system edukacyjny od szkól podstawowych, poprzez szkoły średnie do szkół-wyższych włącznie, wypracowuje programy edukacyjne dla różnych stopni i kierunków edukacji, przygotowywuje kadry nauczające i organizujące edukację. W działaniach tych państwo współpracuje z organizacjami oświatowo-kulturalnymi oraz stowarzyszeniami. Wysiłek koncepcyjny i metodologiczny konfrontuje państwo w skali międzynarodowej w ramach współpracy i wymiany doświadczeń.

Rozpowszechnianie dóbr kulturowych stanowi rozległą i doniosła strefę działa państwa w wspierania tworów pisanych (dzieła literackie), utrwalanych na różnych materiałach (obrazy), wystawianych (sztuki, filmy) i przekazywanych w różnych postaciach. Państwo promuje twory kulturowe, roztacza mecenat nad ich twórcami i dziełami, chroni prawa autorskie i prawa do rozpowszechniania. W tej dziedzinie państwo współdziała z wieloma stowarzyszeniami, fundacjami i klubami, które skupiają twórców i protektorów oraz wielbicieli tworów kulturowych.

W upowszechnianiu dóbr kulturowych i wartości estetycznych z nich płynących, bardzo wilka rolę spełniają środki masowego przekazu oraz nowoczesne techniki udostępniania dóbr kulturowych.

Upowszechnianie idei i wartości ideologicznych wyznawanych przez siły rządzące stanowi doniosłe przedsięwzięcie stale podejmowane i doskonalone. Rola państwa sprowadza się do wprowadzenia tych idei w obieg w postaci przystępnej oraz możliwej do przyjęcia przez adresatów.

Kształtowanie postaw i zachowań obywatelskich odpowiadających charakterowi państwa jest wymogiem działalności państwa, gdy chce spełnić cele i przeznaczenie państwa. Jest te rozległa sfera działania publicznego przejawiająca się w wielu różnych zabiegach merytorycznych i organizacyjnych. Na czoło tej działalności wysuwa się sprawę wskazywania wzorców i zachowań osobowych,, pozytywnych, godnych naśladowania i spełniania pożądanych zamierzeń.

Funkcja zewnętrzna

Zieliński:

Funkcja zewnętrzna państwa jest to całokształt działalności państwa w stosunkach z innymi państwami oraz organizacjami i wspólnotami międzynarodowymi. Sprowadzą się ona do zapewnienia bezpieczeństwa państwa na zewnątrz, rozwijania stosunków politycznych, gospodarczych i kulturalnych z innymi państwami, oraz przepływu informacji i kontaktów osobowych.

Zapewnieni bezpieczeństwa państwa na zew wymaga podejmowania działań na rzecz trwałości i niepodległości państwa, suwerenności i integralności terytorialnej państwa oraz rozwoju wew. państwa.

Rozwijanie stosunków politycznych, gospodarczych i kulturalnych z innymi państwami stanowi wielką dziedzinę działań różnych organów państwowych i instytucji publicznych. Rozwijaniem stosunków zajmują się odpowiednio powołane organy państwowe, przedstawiciele powołani do stałego reprezentowania interesów państwa za granicą, delegacje i przedstawiciele państw składających wizyty oraz inni pełnomocnicy działający za granicą.

Rozwijanie przepływu informacji i kontaktów międzyludzkich jest doniosła strefą działalności państwa służącą do wzbogacenia wzorców działań wytwórczych i kształtowania światłych postaw ludzkich.

Solidarystyczna koncepcja funkcji państwa.

Państwu przypisać można funkcje klasowe, jest instytucją integracyjną. Państwo stanowi najszerszą formę organizacji społeczeństwa. Jest niepowtarzalną i jedyną w swoim rodzaju instytucją, ponieważ nadaje życiu zbiorowemu zewnętrznej organizacji, albo inaczej mówiąc - życie to formalizuje i struktulizuje. Państwo należy uznać za najpoważniejszą instytucję społeczną, a także za najbardziej znaczący fenomen przynależny do świata polityki. Wszelka bowiem aktywność społeczna czy polityczna dokonuje sie w jego ramach i na podstawie stworzonych przezeń reguł. Obecność państwa odczówamy na co dzień, gdyż zmuszeni jesteśmy wchodzić w rozliczne kontakty z reprezentującymi je strukturami - organami władzy, administracją, sądami, policją, wojskiem itd.

Pojęcie rewolucji:

Zieliński:

Przemiany w dziejach państwa przybierają różny stopień nasilenia. Najbardziej głębokie niesie ze sobą rewolucja. Badacze wyróżniają rewolucje społeczna, czyli przejście od jednej formacji społeczno-ekonomicznej do drugiej. Jest proces długotrwały, obejmujący głębokie przeobrażenia społeczno-ekonomiczne, a więc zasadniczą zmianę struktury klasowej, co wymaga długiego okresu i w konsekwencji prowadzi do przeobrażenia struktury politycznej. Szczytowym okresem rewolucji społ. jest rewolucja polityczna, która prowadzi do zmiany typu państwa, do wytworzenia i przekształcenia systemu instytucji ustrojowo - prawnych odpowiadających interesom klasy, która zawładnęła środkami produkcji.

Chmaj:

Słowo rewolucja pochodzi od łac. revolutio - obrót, przewrót

Rewolucja jest to nagła i bezprawna zmiana ustroju państwa lub jedynie grupy rządzącej, niosąc ze sobą szereg modyfikacji o charakterze prawno-instytucjonalnym.

wg Ehrlicha rewolucja jest to proces długotrwały, obejmujący głębokie przeobrażenie ekonomiczno-społ., a więc fundamentalną zmianę struktury klasowej, i w konsekwencji prowadzi do przeobrażeń w strukturze polit., przy czym może ono mieć charakter użycia przemocy pozaprawnej.

Warto też dodać że istnieje różnica między rewolucja a przewrotem politycznym. Ten drugi to gwałtowna zmiana polityczna przybierająca formę zamachu stanu (dzieło osób z aparatu władzy) lub puczu (dzieło autsajderów politycznych). Przewrót może przygotować konspiracja cywilna.

1. Rodzaje rewolucji:

1. Kryteria podziału:

1. znaczenie historyczne(klasyfikacja J. Krejci i C. Burton)

1. husycka, na przykładzie Czech

2. purytańska (Anglia)

3. niepodległościowa (USA)

4. burżuazyjna (Francja)

5. bolszewicka (Rosja Radziecka)

6. narodowa (Turcja)

7. komunistyczna (Chiny)

2. cel (Sombart)

1. personalne, angielska z lat 1688 - 89, obalenie panującego

2. konstytucyjne przynoszące nagłe zmiany konstytucji, wiosna ludów dla przykładu

3. socjalne, zmiana życia społecznego np. amerykańskiego

4. religijne

5. gospodarcze, zmierz feudalizmu i rozwój miast 1917

3. charakter sił dokonujących rewolucji (Sombart)

1. wojsokowe

2. parlamentarne

3. masowe

4. paradygmat charakteryzujący dany typ (dany przypadek, pojęcia ogólne, twórcą jest Johnson). Wyróżniamy: żakerie, rewolucje jakobińsko - komunistyczne, spiskowe zamachy stanu, masowe, zbrojne powstania

5. klasa (Ehrlich):

1. niewolników

2. antyfeudalne

3. proletariackie

2. Wyznaczniki sytuacji rewolucyjnej

1. Przyczyny pośrednie:

1. kryzys społeczny i ekonomiczny, przez co ośrodki władzy tracą swoje znaczenie

2. zmiana w układzie sił politycznych

3. pojawienie się świadomości rewolucyjnej tzn. warunki subiektywne

2. przyczyny pośrednie:

1. pojawienie się konkurencji wobec rządącyh

2. poparcie żądań konkurencji przez większość ludności

3. niezdolność rządu do likwidacji konkurencji

3. schemat przebiegu:

1. niepokój społeczny

2. niepokój wśród intelektualistów formułujących wizję nowego ładu społecznego

3. powstanie organizacji celowych

4. wybuch rewolucji

5. okres władzy sprawowane przez grupy umiarkowane

6. mobilizacji grup ekstremistycznych

7. przejęcie władzy przez ekstremistów i pojawienie się terroru

8. opadnięcie fali terroru i stabilizacja porządku politycznego

4. okresy porewolucyjne:

1. stabilizacja zdobyczy rewolucji

2. częściowe cofnięcie się rewolucji

3. dyktatura militarna typu bonapartenowskiego

4. restaurację starego porządku

Pojęcie reformy:

Chmaj:

Definicja legitymistyczna mówi, że jeśli przeobrażenie dzieję się zgodnie z obowiązującym porządkiem prawnym to reformą, a zatem decyduje forma przeobrażenia. Definicja behawiorystyczna natomiast podkreśla znaczenie treści przeobrażenia: reformą nie jest każda przemiana, która nie zmienia klasowego charakteru W odpowiedzi władzy państwowej . Chmaj definiuję ją jako: jest to stopniowa zmiana istniejącej rzeczywistości, kontrolowana przez grupę rządzącą, ale nie naruszająca ram instytucjonalnych ustroju społecznego i poltyznego.

3. Reformy. Charakter reformy, rodzaje.

Patrząc na charakter reform występuje podział:

1. Zakres i głębokość.

Najczęściej dzielimy reformy wg poniższych kryteriów. Reforma jest zwykle fragmentaryczna i głębokość zmian jest również niewielka (cecha odróżniająca reformę od rewolucji).

2. Cele.

Ma na celu polepszenie istniejących warunków społecznych, jest ona ograniczona poprzez: ramy instytucjonalne ustroju, funkcjonujący łąd gospodarczy, nawyki myślowe zakorzenione w społeczeństwie, niską kulturę polityczną władzy lub społeczeństwa

3. Szybkość zmian.

Zwykle jest to długotrwały proces charakteryzujący się powolnym zmianami

4. Charakter zmian.

Zwykle niewielki, przystosowawczy, czasami regulacyjny lub innowacyjny

A główne rodzaje reform dzielimy ze względu na:

5. Genezę

1. Prewencyjne

2. wymuszone

6. Podmiot

1. wprowadzone odgórnie

2. prowadzone oddolnie

7. Przedmiot

1. Polityczne

2. społeczne

3. gospodarcze

4. militarne

8. Adresata

1. całe społeczeństwo

2. część społeczeństwa

9. skutki

1. regulacyjne, innowacyjne i adaptacyjne

2. częściowo rozładowujące napięcie rewolucyjne

3. wsteczne, stabilizujące, postępowe

4. osłabiające, wzmacniające lub stabilizujące przewagę interesów

Zieliński:

Reforma to zmiana w danym systemie społ., nie oznaczającą radykalnego i jakościowego przekształcenia tego systemu zwłaszcza zmian społ-ekonom. lub polit., socjalnych nie naruszając podstaw istniejącego ustroju.

Pojęcie transformacji

Zieliński:

Reformy przeprowadzone w sposób rewolucyjny nazywamy transformacją państwa.

Zieliński twierdzi, iż transformację przeprowadzają odgórnie klasy rządzące pod wpływem grup nacisku. Konsekwencją tej odmiany reformy jest powstanie społeczeństwa otwartego, demokratycznego przyjmującego wzorce państwa liberalno - demokratycznego.

Reformy w dziejach państwa

Zieliński:

• Reforma - wg. Lamentowicza - to na ogół fragmentaryczna, niegwałtownie, stopniowo i etapami wprowadzona zmiana kontrolowana przez grupę rządzącą, której cele nie niszczą ram instytucjonalnych ustroju społ. i podtsaw przewagi klasy panującej. Reformy respektują też podstawy legitymizacji ustroju, a zwłaszcza obowiązujący system prawny, fundamentalne zasady dominującej ideologii i wzorców kulturowych.

• do źródeł reform zalicza się:

• niska efektywność systemu społ. i polit., sprawiająca niezadowolenie społ. ludzi

• pojawianie się ze strony różnych grup społ. żądań zmian sposobów i rozmiarów podziału różnych dóbr

• formułowanie postulatów wprowadzenia zmian wewnątrz elity polit.,

• zwiększanie się konfliktów i napięć społ. podważających i negujących ład społ.

• przenikanie wzorców i potrzeb regulacji wynikających z oddziaływania otoczenia międzynarodowego

• podział reform na rodzaje:

• polityczne

• w XIX w. Anglii i Francji rozszerzono krąg wyborców poprzez rozszerzenie ich praw polit.

• reformy realizowane w latach 30 po wielkim kryzysie ekonom. - głęboka zmiana stosunków gosp i społ., zachowań administracji rządowej względem procesów gosp. i spraw socjalnych (New Deal - USA)

• szereg reform po II wojnie światowej mających na celu unowocześnienie i przebudowę państwa - reformy konstytucyjne, administracyjne

• reformy Gorbaczowa w latach 80 w ZSRR - przebudowa i jawność

• powyższe reformy doprowadziły do rozpadu Bloku Sowieckiego i konieczność wystąpienia kolejnych reform w krajach Europy środkowo-wschodniej, aby nadążyć za trendami cywilizacji i dla zapewnienia odpowiednich przemian społ.-gosp. w następnych latach

• gospodarcze

• reformy w latach 80 XIX w. przeprowadzone w Niemczech - zabezpieczenie i pomoc socjalna

• Anglia przed I wojną światową - zabezpieczenie i pomoc socjalna

• efektem była zmiana położenia ludzi pracujących oraz zmiana podejścia właścicieli i aparatu biurokratycznego do ludzi zatrudnionych

• Podsumowanie

• Reformy są realizowane dla osiągnięcia konkretnych efektów społ-gosp.-polit. Podejście rządzących zmieniało się w miarę rozwoju cywilizacyjnego przynoszącego coraz to nowsze wyzwania. Wzrosła także świadomość społ., w wyniku, czego obywatele zaczęli wysuwać coraz to nowe żądania, których nie spełnienie mogłoby mieć dalekosiężne skutki polit. włącznie z rewolucją

Wojna współczesna

wykład:

• państwo powoli traci monopol na wojnę

• charakterystyka wojen współczesnych

• nie mają początku i końca (np. Afganistan, państwa afrykańskie)

• są prowadzone w strategii na przetrzymanie

• państwa rozpoczynają wojnę, ale później się wycofują i wojna jest prowadzona przez jakiś wataszków, lordów wojny (np. firmy, które chcą zarobić)

• dzisiaj wojna toczy się tam, gdzie nie ma scentralizowanego państwa

• dzisiaj wojna prowadzi do upadku państwa -> nie ma już charakteru państwotwórczego

• wojna - zyskowny biznes, ponieważ pieniądze trafiają do prywatnych rąk

• państwo współczesne przyjmuje formę asymetryczną, wojna także:

• partyzantka - odpowiedź defensywna - nie musi być wygranego; nie ma frontu

• wojna terrostyczna - odpowiedź ofensywna - gwałtowne użycie siły dla efektu medialnego

Państwo a wojna

wykład:

• Dla politologii wojna jest rzeczą normalną i powszechną, ale nieznana jest jeszcze odpowiedź na pytanie dlaczego się toczą.

• Od lat 80 zaniedbano ten temat, ale teraz następuje renesans.

• Statystyki:

• od XV w. p.n.e. - XX w. n.e. (3500 lat) - było 230 lat pokoju; zawarto 8 tys. traktatów pokojowych bezterminowych

• od XXXI w. p.n.e. do XX w. n.e. (5000 lat) - stoczono 14,5 tys. wojen

• Wojna - definicja

• Karl von Clausewitz

• Wojna jest aktem przemocy, mającym na celu zmuszenie przeciwnika do naszej woli

• Wojna to kontynuacja polityki tylko innymi środkami. Działanie zorganizowane, któremu towarzyszy idea zniszczenia.

• Cyceron - rozstrzyganie sporów przy użyciu siły

• Grocjusz - stan prawny między państwami, gdzie stosuje się przymus

• Typologia wojen

• państwowa

• prywatna

• św. Augustyn

• wojna sprawiedliwa

• wojna niesprawiedliwa

• kolonialne

• światowe

• regionalne i itd.

• Relacje państwo -wojna

• okres wojen niepaństwowych

• wojna - najszybszy sposób poszerzenia bogactwa i terytorium

• potrzeba zaspokojenia roszczeń rolnictwa ekstensywnego

• mają charakter łupieżczy

• prowadzone przez lokalnych feudałów, których stać na to

• nie ma dobrze rozwiniętego centrum państwa

• pokonani feudałowie szukali schronienia u króla, który wymagał podporządkowania i płacenia podatków

• wojna staje się czynnikiem centralizującym państwa, gdzie władza jest coraz bardziej rozwinięta

• później państwo bierze duże podatki na armię. Z tego wynika opór stanów-> budowanie reprezentacji stanowej-> w dłuższym czasie wykształcenie władzy ustawodawczej

• okres wojen państwowych

• państwo staje się jedynym legalnym podmiotem wojny

• od 1648 - pokój westfalski -> od tego momentu mówimy o wojnach państwowych. Ustanawia się państwo terytorialne (wcześniej państwo można nazwać projektem niedokończonym)-> państwo suwerenne

• pokój westfalski -> państwo zaczyna zdobywać monopol na prowadzenie wojen (Ius ad berum - prawo do wojny)

• państwo wprowadza międzynarodową kodyfikację wojny

• wypowiadanie wojny - tylko wypowiedziane wojny mogą być uczciwe -> cały rytuał; wcześniej nikt się tym nie przejmował

• Konwencje haskie - sposoby wypowiadania wojny oraz sposoby prowadzenia

• stosowanie wojny to przywilej wojny

• państwo racjonalizuje wojnę ->państwo ma wyznaczoną granicę-> naruszenie granicy to wypowiedzenie wojny

• państwo rozstrzyga kto jest wrogiem

• armia i problemy militarne stają się sferą państwową

• państwo po zdobyciu monopoli na wojnę rozwija się i przekształca się w państwo narodowe -> doprowadza to do procesu ogólnospołecznienia wojny -> szeroki lud brał udział w walkach ->walki są totalne - dotyczą wszystkich i wszystkiego

• wojna współczesna

• państwo powoli traci monopol na wojnę

• charakterystyka wojen współczesnych

• nie mają początku i końca (np. Afganistan, państwa afrykańskie)

• są prowadzone w strategii na przetrzymanie

• państwa rozpoczynają wojnę, ale później się wycofują i wojna jest prowadzona przez jakiś wataszków, lordów wojny (np. firmy, które chcą zarobić)

• dzisiaj wojna toczy się tam, gdzie nie ma scentralizowanego państwa

• dzisiaj wojna prowadzi do upadku państwa -> nie ma już charakteru państwotwórczego

• wojna - zyskowny biznes, ponieważ pieniądze trafiają do prywatnych rąk

• państwo współczesne przyjmuje formę asymetryczną, wojna także:

• partyzantka - odpowiedź defensywna - nie musi być wygranego; nie ma frontu

• wojna terrostyczna - odpowiedź ofensywna - gwałtowne użycie siły dla efektu medialnego

Państwo narodowe a globalizacja

Żyro:

• W latach 90 dochodzi do erozji państwa narodowego, której głównym przejawem jest rozchodzenie się władzy polit. w górę (struktury międzynarodowe) w dół (struktury lokalne)

• w górę - tworzenie ponadregionalnych struktur, związku superpaństw czy nawet państw ponadnarodowych. Decydującym procesem jest globalizacja, której sutkiem jest nadawanie wymiaru światowego różnym formom aktywności polit., ekonom., społ., a nawet kulturowej. Następuje zwiększanie się połączeń i powiązań między państwami i obywatelami, którzy zaczynają tworzyć społ. międzynarodowe

• Wiele ważnych decyzji polit. zapada ponad terytorium jednego państwa:

• decyzje militarne podejmowane przez różne pakty

• kryzysy gosp. rozwiązywane przez np. G8 lu OECD

• rozwiązywanie problemów ekologicznych w skali regionalnej (tu: kilku państw) np. problem zanieczyszczenia Bałtyku

• wyższość ratyfikowanie prawo międzynarodowego nad krajowym

• Międzynarodowe koncerny mają ogromny wpływ na sytuację gosp. w danym kraju. Ich majątki są często porównywalne z wartościami gospodarek całych krajów. Wpływ obcego kapitału na stabilność i wzrost gosp. danego kraju jest ogromny; gdy wycofa się może dojść do krachu i głębokich przemian np. polit.

• Międzynarodowe organizacje np. FIFA mogą nakładać kary na narodowe odpowiedniki

• Uwikłanie państwa narodowego w połączenia międzynarodowe jest tak duże, iż już tego procesu nie da się odwrócić bezstratnie. Czynnik społ. nie pozwoli na takie rozwiązanie, ponieważ globalizacja niesie ze sobą wiele dobrodziejstw.

• Czym w przyszłości państwo narodowe ?

• instytucję, która musi troszczyć się o podtrzymywanie tożsamości narodowej

• strukturą polit., z dobrowolnie ograniczoną suwerennością, zintegrowaną ze strukturami międzynarodowymi, dbającymi o dobro swoich obywateli przy jednoczesnym zapewnieniu, jak najszerszych swobód

Europeizacja państwa narodowego

Winczorek:

• W ostatnich dziesięciolecia można zaobserwować wybuch nacjonalizmów i procesów integracyjnych.

• Potrzeba integracji polit.-gosp przy równoczesnym zachowaniu tożsamości narodowej, kulturowej i suwerenności państwowej - koncepcja Europy Ojczyzn (ojczyzna = państwo narodowe) - np. Charles De Gaulle.

• Problem zainteresowania obywateli chęcią utrzymania pełnej suwerenności państwa:

• Europa Zach. - niezależny, ponieważ nie daje to możliwości skutecznego konkurowania z potęgami, jak Chiny czy USA

• Europa Wsch. - wiele narodów, które niedawno odzyskały niepodległość cenni bardzo tą wartość

• Następuje jednak proces roztapiania się państwa narodowego w ogólnoeuropejskiej strukturze polit. - Unii Europejskiej

• Zanikają granice państwowe i psychologiczne, następuje swobodny przepływ ludzi, informacji, towarów i kapitału

• Może to prowadzić do:

• regionalizacji - ludzie łatwiej identyfikują się z małymi ojczyznami (miasto, gmina, wieś)

• długotrwałego i stopniowego procesu zacierania się różnic pomiędzy narodami wraz ze wzrastaniem procesu integracji

• uświadomienia sobie przez narody istnienia europejskiej bazy kulturowej, której czynniki stanowią:

• chrześcijańskie wart. etyczne

• tradycje greckiej demokracji

• rzymski racjonalizm i poczucie prawa

• wspólne kanony piękna i dokonania artystyczne

• Jednakże proces stapiania się narodów będzie długotrwały i na pewno burzliwy, a więc jeszcze długo będziemy żyć w państwach narodowych z ograniczoną (dobrowolnie) suwerennością, które będą stanowiły bazę dla tożsamości narodowej

Pojecie polityki wg Maxa Webera i Franciszka Ryszki

Zieliński:

• M. Weber: polityka to dążenie do udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy, czy to miedzy państwami, czy tez w obrębie państwa miedzy grupami ludzi, jakie ono obejmuje.

• F. Ryszka: polityka to planowe i zorganizowane dążenie do zdobycia oraz utrzymania władzy - dążeniu odpowiadają określone działania ludzi.

Typy kultury politycznej

Zieliński

• G. Almond i S. Verba wyrózniają 3 czyste typy kultury politycznej:

• Kultura zaściankowa:

• zainteresowanie jednostek i grup społecznych ogranicza się do ram zaścianka

• kultura właściwa dla afrykańskiej społeczności plemiennej

• nie występują wyspecjalizowane role polityczne

• członkowie wspólnot reprezentują postawy wchłaniające elementy postaw religijnych, społ., polit.

• system polityczny nastawiony na utrwalenie zaściankowości a nie jej zmianę

• tej kulturze odpowiada najbardziej tradycyjna struktura polityczna wspólnoty plemiennej i wodzostwa

• Kultura podporządkowania:

• występują postawy jednostek i grup społecznych nastawione na oddziaływanie ze strony systemu politycznego

• ocena działań politycznych i instytucji przez grupy społeczne i jednostki

• nastawienie na podporządkowanie się działaniom systemu politycznego

• właściwa dla społeczeństw kształtujących systemy demokratyczne lub dla scentralizowanych systemów autorytarnych

• Kultura uczestnictwa:

• dążenie jednostek i grup społecznych do zdobycia wiedzy o podmiotach polityki i ich działaniach, strukturach i organizacji sytemu politycznego

• członkowie społeczeństwa starają się wyrobić poglądy polityczne

• postawy i zachowania jednostek zmieniają się pod wpływem informacji i oddziaływań przywódców i elit politycznych

• ta kultura współgra z demokracją opartą na pluralizmie polit.

• W rzeczywistości występują pośrednie, które bywają mieszaniną typów czystych

• Wg G. Almonda i S. Verby istnieją 3 typy systemowo niejednolite:

• Kultura polit. zaściankowości i podporządkowania:

• część ludności odrzuca pretensje do wyłączności zgłaszane przez władze plemienne, wioskowe czy fundamentalna i przyjmuje postawy lojalności wobec bardziej złożonego systemu polit. z wyspecjalizowanymi strukturami władzy centralnej

• królestwa zbudowane z zróżnicowanych składników struktury społ. i polit.

• Kultura polit. podporządkowania i uczestnictwa

• część społ. wyraża aktywność obyw. i przejawia inicjatywy w sprawach publicznych

• większość społ. poddaje się autorytarnej władzy i zachowuje bierność

• typy kultur w XIX i XX w Włoszech, Niemczech i Francji, gdzie struktury polit. wahały się między demokracją a autorytaryzmem

• Kultura polit. zaściankowości i uczestnictwa

• charakteryzuje kraje w trakcie kulturowego rozwoju

• w większości krajów dominuje k. zaściankowości, wprowadzane są zmiany strukturalne prowadzące do stworzenia instytucji uczestnictwa w życiu publicznym i zaszczepienia k. uczestnictwa

• balans między autorytaryzmem i demokracją

• brak dobrze wykształconej struktury polit. nie sprzyja utrwalaniu uczestnictwa społ. i ładu demokratycznego

• np. kraje afrykańskie

Chmaj:

• J. Mielecki dwa czyste typy:

• demokratyczny

• konserwatywno-liberalny

• za najważniejsze uznaje się swobody i prawa obyw., odsuwa się lub odrzuca społ.-reformatorski aspekt kultury polit.

• liberalno-demokratyczny

• akceptacja podstawowych wart. i wzorów zachowań typowych dla systemu demokracji parlamentarnej idzie w parze z akceptacją i oczekiwaniem reform socjalnych

• autokratyczny

• z reguły antydemokratyczny

• silne reżimy wodzowskie, militarne i totalitarne

• silna, niekontrolowana władza, która stanowi tutaj ideał państwa, eliminuje z pola widzenia demokratyczne prawa i swobody obyw.

Koncepcja polityczności wg Carla Schmidta

wykład:

• Karl Schmidt za antynomię w polityce uznał relacje wróg - przyjaciel co pozwala sformułować podział na „my” i „oni”. Wg tej zasady polityczne jest wszystko to gdzie możliwe jest wyodrębnienie tych dwóch grup konfliktowych . Relacja nie dotyczy jednak jednostek, nie można jej odnosić do sfery prywatnej.

Pojęcie wojny

• Klausewitz deifniuje wojnę jako kontynuację polityki przy użyciu innych środków.

• Karl Schmidt: Suwerenem jest ten kto rozstrzyga o wojnie.

• Sun-Tsu: Wojna jest sprawą dla państwa najważniejszą, jednak państwo powinno robić wszystko aby wojny uniknąć.

Omów pojęcia polity, policy i politics

źródłosłów angielski

• polity - oznacza zbiorowość polityczną

• policy - oznacza treści, programy polityczne, wywodzi się od zanotowanego w 1430 terminu polycye; problematyka zarządzania sprawami publicznymi; polityka jako sfera aktywności podmiotów politycznych, wydaje się nadrzędne

• politics - oznacza działania polityczne; problematyka sprawowania władzy; jest zarazem aktywnością, jak i badaniem owej aktywności

Decyzje polityczne

wykład:

• def. podjęcie jednego z możliwych działań ze względu na optymalną realizację działań polit.

• Teorie decyzji

• psychologiczna - wybór to akt nielosowy, gdzie decyduje subiektywnie odczucie

• procesualny - proces decyzji skupia się na procesie wielu cząstkowych subdecyzji

• Czynniki wpływające na decyzje

• kto jest decydentem ?

• jednostka

• grupa - głównie instytucje z systemu polit.

• typologia ze względu na:

• miejsce w systemie decyzyjnym

• na trwałość

• na strukturę wewnętrzną

• na charakter skłonności i upodobania

• poziomy decydentów

• lokalny

• regionalny

• centralny

• pozapaństwowy

• określenie w jakich sytuacjach znajduje się decydent

• aspekt czasu

• w polityce nie ma nigdy dobre czasu lub jest go za mało na podejmowanie decyzji

• aspekt przestrzeni

• decydent może znajdować się w dwóch sytuacjach:

• w warunkach determinujących - jest to silna presja

• suma oddziaływań to siła decydenta + uwarunkowania, czyli woluntaryzm (gdy nie ma np.: demonstracji)

• wiedza decydenta

• politolog musi poznać zakres wiedzy decydenta - ocena w oparciu o wiedzę

• rodzaje wiedzy:

• wiedza jednostki - kolektywna

• wiedza potocznej - usystematyzowana

• warianty przyszłych działań

• ważna, aby ilość wariantów była tak mała, aby decydent mógł podjąć trafną decyzję opartą na realnej kalkulacji

• osobowość i preferencje

• to ludzie podejmują decyzje

• sytuacje modelowe

• decyzja oparta o etykę przekonań

• decyzja oparta o etykę odpowiedzialności

• preferencje

• małego/dużego (Hitler) ryzyka

• generacja polityków powojennych preferowała rozwiązania konsensualne, a nowe pokolenia jest skłonna do ryzyka>pragmatyzm wyborczy

• stan zdrowia - pewne schorzenia mogą mieć wpływ na decyzje

• decydent ma ulubiony zbiór środków (siłowe, negocjacyjne)

• Decyzja polit. jest podejmowana przy wielu ograniczeń;

• jest subiektywna

• podejmowana przy ograniczonej ilości dóbr

• Herber Saimon - w polityce można mówić o ograniczonej racjonalności - każdy decydent znajdujący się w pewnych ograniczeniach jest skłonny zaakceptować dane zagadnienie gdy ta decyzja go zadowala (racjonalność zadowalająca)

Pojęcie decyzji politycznej

• podjęcie jednego z możliwych działań ze względu na optymalną realizację działań polit.

• Decyzja polityczna to świadomy i ukierunkowany akt nielosowego, nieprzypadkowego wyboru jednego działania ze zbioru działań politycznych lub powstrzymania się od działań.

Etyka odpowiedzialności i przekonań w polityce

wykład:

• Etyka odpowiedzialności - najważniejsze dla polityka w ocenie jego etyki są skutki działań politycznych

• Etyka przekonań - najważniejsze w ocenie etyki są wyznawane przez polityka wartość

Reżim demokratycznych

Zieliński:

• reżim polityczny: ogół metod, jakimi posługuje się władza państwowa w stosunkach z ludnością, a także zasady jakimi się kieruje w tych stosunkach.

• kryteria wyróżniające:

• demokratyczny system rządów zbudowany na demokracji przedstawicielskiej kontrolowany i odpowiedzialny przed społ.

• wolne wybory powszechne oparte na demokratycznych zasadach prawa wyborczego

• system polit. oparty na pluralistycznej partyjności

• zapewnienie wolności i swobód obyw. oraz ochrona praw obyw.

• zapewnienie wolności prasy i przekonań

• stopień demokracji ocenia się poprzez stwierdzenie, jak dużo z tych zasad przestrzega dane państwo

• zmiana reżimu wiążę się przede wszystkim ze zmianą sił rządzących

• Zmiany przebiegają przeważnie po linii - od mniej demokratycznego do bardziej

• Kształtowanie i utrwalanie reżimu demokratycznego jest długotrwałym procesem historycznym przebiegającym zarówno pod wpływem czynników wewnętrznych - sił społecznych, jak i otoczenia zewnętrznego przykładów państw demokratycznych oddziaływującego na przeobrażenia polityczno-ustrojowe

Roskin:

• Idealna demokracja:

• władza w rękach ludu

• system nie kontrolowany przez partie

• pełny udział jedn. w sprawowaniu władzy

• nieograniczone swobody jednostek

• absolutna równość społ. i ekonom.

• swobodny dostęp do urzędów

• absolutna wolność prasy

• Demokracja (USA, Anglia, Francja)

• system dwu lub wielopartyjny

• wybory powszechne, powszechne prawo wyborcze

• państwo stoi na straży swobód jednostki

• mobilność pionowa, coraz większa równość społ. i ekonom.

• ograniczenie władzy przez obowiązujące prawo

• wolność prasy

• szeroki dostęp do urzędów publicznych

• swoboda tworzenia ugrupowań polit.

• Demokracja (Meksyk, Egipt, Birma)

• System partii - hegemonia

• głosowanie powszechne na ograniczoną listę

• ograniczone swobody obyw.

• względna wolność prasy

• względna równość społ. i ekonom.

• ograniczony dostęp do urzędów

• dozwolone tworzenie niektórych grup polit.

• współczesna demokracja:

• demokracja przedstawicielska

• poparcie społ. dla rządu/władzy wolnych wyborach; odpowiedzialność władzy za jej czyny

• rywalizacja polit. - społ. może wybrać kurs państwa poprzez wybór partii lub osoby na urząd

• regularna wymiana władzy

• reprezentacja ludu poprzez przedstawicieli, których wybrano do różnych ciał

• rządy większości - o kursie państwa decyduje większość przy zachowaniu praw mniejszości> większość musi przekonać mniejszość do swoich pomysłów, a nie ją zastraszać

• prawo do osobistego zdania i nieposłuszeństwa- gdy rząd przestaje służyć woli społ. ono ma prawo do wypowiedzenia posłuszeństwa

• równość polit. - każdy może sprawować władzę jeżeli ma poparcie

• konsultacja społ. - politycy powinni wsłuchiwać się w wolę ludu

• wolna prasa - musi mieć prawo do swobodnej wypowiedzi

Interwencjonizm państwowy

Seidler:

• Odejście od liberalizmu polit., ekonom. jest procesem stopniowym

• Najpierw państwo wkracza w sferę socjalną, a następnie z gosp.

• Polityką tą rozpoczął Bismarck od wprowadzenia ubezpieczeń społ.

• W Anglii pod koniec XIX w. ustanowiono obowiązek wykształcenia podstawowego, rozwijano opiekę zdrowotną, prawa pracownicze

• Po II wś ustawodawstwo socjalne rozwija się we wszystkich krajach - pomoc dla rodzin wielodzietnych; powszechne lecznictwo etc.

• Ingerencja w życie gospodarcze:

• wielki kryzys 1929 - ekonomista Keynes - ingerencja państwa sferę obrotu pieniężnego i politykę podatkową; państwo regulatorem podziału dochodu narodowego, tak aby doprowadzić do zwiększenia konsumpcji> szeroki front inwestycji państwowych; stosowanie protekcjonizmu państwowego wobec prywatnych inwestycji

• Dwa sposoby interwencjonizmu w gosp.:

• nacjonalizacja strategicznych sektorów gosp (przemysł węglowy, stalowy spirytusowy, tytoniowy, transportowy itp.)

• wchodzenie państwa w kapitał prywatny - interwencjonizm pośredni

• Państwo tworzy przedsiębiorstwa mieszane będące połączeniem kapitału państwowego z prywatnym, sprawuje kontrolę nad przemysłem prywatnym za pośrednictwem banków, które są częściowo znacjonalizowane i posiadają różnego rodzaju ulgi

• Zasięg planowania

• planowanie globalne, obejmujące całokształt gospodarki

• planowanie w niektórych sektorach

• jednych państwach przedsiębiorstwom prywatnym pozostawia się pełną swobodę w wypełnieniu planu, a w innych wykorzystuje się siłę państwa, zmuszając rozmaitymi mechanizmami do realizacji planu

• plan może być kompromisem sił państwowych i prywatnych

• Interwencjonizm państwowy ma spełniać jedynie funkcję korygującą i koordynującą mechanizmy gospodarki, aby uchronić społ. od kryzysów i rewolucji (np. faszystowskich, komunistycznych)

• Państwo ma być aktywnym uczestnikiem gry rynkowej, a nie „nocnym stróżem”

Władza polityczna jako zdolność i uprawnienie

wykład:

• Władza polityczna jako zdolność narzucenia woli innym

• władza zdobyta głównie siłą np. państwo archaiczne

• może być różnie legitymizowana

• jest „Lewiatan” Hobbsa, który zdobywa władzę siłą

• Władza polityczna jako uprawnienie

• władza zdobyta drogą legalnej legitymizacji

• John Lock - władza, jako umowa między rządzącymi a rządzonymi, którzy nadają uprawnienia do władania, ale mogą je wycofać

• 3 klasyczne uprawnienia wg Maxa Wezera

• tradycyjne

• charyzmatyczne

• legalne

• Legitymizacja 3-wymiarowa

• legitymizacja na poziomie reguł - władza zgodna z przyjętymi regułami (patrz. l. legalna)

• legitymizacja na poziomie przekonań - ta forma l. występuje, gdy jednostka daje władzy legit. na poziomie własnych odczuć, przekonań etc

• legitymizacja na poziomie zachowań - władza jest akceptowana i wspierana przez ludzi poprzez konkretne działania np. w państwie demokratycznym dobrowolne branie udziału w „liturgii państwowej” np. składanie przysięgi, pójście do wyborów

• w totalitaryzmie wymaga się od obywateli aktywnego uczestnictwa w spektaklu poparcia władzy

Państwo a społeczeństwo

wykład:

• Liberalizm

• najważniejsza jest jednostka, ograniczana przez państwo

• najnowsze rozważania uciekają od mówienia o społ., narodzie, aby zastąpić to ludem

• społ. ma charakter polit.> państwo narodowe jest organizacją społ.,

• państwo początkowo koncentruje się na wojnie i pokoju

• od XIX w. państwo zaczyna ogranicza wolności

• społ. jest dojrzałe gdy potrafi bronić praw jednostki

• na państwo patrzy się z punktu widzenia społ, ale na społ. patrzy się z punktu jednostki i jej praw i wolności

• wg liberalizmu państwo jest konieczne, ale nie ma prymatu nad jednostką

• Hegel - państwo „klamra spinające społ.” - postawa daleka od myśli liberalnej

• Marks - państwo - struktura klasowa spełniająca funkcję represyjną wobec społeczeństwa

• Anarchizm

• państwo jest wrogiem społ., ludzi i jednostki

• potrzeba likwidacji państwa

• potrzeba zorganizowania ludzi w sposób naturalny, czyli w stowarzyszenia oparte na harmonii i współpracy (Kropotkin, Proudhon) - idee oparte na obserwacji

• Koncepcja autopojetyczna (samoorganizacji)

• Nicolas Luman - (neoliberalizm) -

• społ. nie jest kolektywną organizacją, ale systemem zorganizowanych jednostek

• państwo - jedno z podsystemów, nie jest potrzebne, aby istniał porządek społ.

• państwo - organizacja oparta na podziale pracy, potrzebach, samoorganizacji

• Neomarksizm

• państwo - system klasowo-grupowy, nadrzędny nad społ., pełen sprzeczności (antagonizmów)

• ta koncepcja koncentruje się na opisywaniu klasy dominującej i uciskanej

• w kręgu anglosaskim nie było potrzeby opisywania takich dychotomii

• Społeczeństwo - jest to organizacja bardzo zróżnicowaną pod względem interesów, ponieważ w społ. jednostki mają różne role

• odwołuje się do różnych symboli, zależnych od odgrywanych roli

• społ. jest bardzo mobilne pionowo i poziomo

• społ. skupia się na identyfikacji grupowej

• Naród - jest mniej zróżnicowany, nie ma wielu podziałów, sposób identyfikacji członków narodu jest podobna

• naród odwołuje się do wspólnych symboli

• naród jest stały; „mało ruchliwy”

• identyfikuje się z konkretnymi osobami, które były i będą

• Społeczeństwo obywatelskie

• w państwie narodowym do społ. obyw. można dojść poprzez rozwój narodu

• ukształtowanie narodu daje szanse na rozwój społ. obyw.

• trudno deprecjonować zasady narodu jeżeli jest się obywatelem

• dzisiaj istnienie narodu i społ. obyw. nie sprawia tylu dychotomii

• ze statusu obywatela wynikają możliwości kreowania tożsamości narodowej

Modele podejmowania decyzji w systemie politycznym

wykład:

• Modele podejmowania decyzji:

• hierarchiczny

• charakterystyczny dla państwa władczego

• decyzje podejmowane są w modelu hierarchicznym, czyli każdy ma swoje, jasno ustalone kompetencje

• model efektywny, ale nie zawsze decyzje są trafne - skażone rutyną - decydenci nie troszczą się o zdobywanie nowej wiedzy

• większościowy

• ma klarowne zasady dokonywania wyboru - określone prawnie procedury np. większość względna - bezwzględna

• dotyczy organów kolektywnych

• powinna gwarantować trafność decyzji, ale nie uwzględnia się czasami roszczeń mniejszości - Sartori - tyrania większości

• konsensualny:

• decyzje podejmowane na zasadzie konsensusu - uzgodnione z wieloma > szeroka legitymacja

• procedury podejmowania decyzji są czaso- i kosztochłonne

• brak określonej procedury powoduje m.in.: długi proces podejmowania decyzji

• rozwinięty w systemach federalnych, aby mali mieli coś do powiedzenia; aby ich interesy były uwzględniane; duzi są zmuszani do dogadania się z małymi

• państwo demokratyczne nie może narzucać swojej woli; musi dogadywać się z obywatelami, organizacjami pozarządowymi etc.

---