Psychologia Poznawcza - PP-N-7, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychologia Poznawcza


Zajęcia NR 7

czym jest myślenie?

  1. Myślenie jest procesem świadomym

  2. Myśl0x08 graphic
    enie jest procesem kontrolowanym

Myśli intruzywne są poza naszą świadomą kontrolą - pewne myśli na przykład dobre rozwiązania czy myśli, poprawiające nasze samopoczucie, wcale nie chcą nam przyjść do głowy, inne zaś (nieprzyjemne) dręczą nas i nie potrafimy się ich pozbyć.

Najistotniejszą cechą myślenia jest to, że za jego pomocą tworzy się pewien model rzeczywistości.

Interioryzacja - uwewnętrznianie - olbrzymią zaletą zinterioryzowanych procesów umysłowych jest ich odwracalny charakter

Craik uważa, że podstawowymi fazami procesu myślowego są kolejno:0x08 graphic

  1. Przekład obiektów lub zjawisk na symbole

  2. Wytwarzanie innych symboli za pośrednictwem rozumowania

  3. Wysuwanie hipotez lub też dokonywanie obliczeń

  4. Przekład nowych, uzyskanych w wyniku myślenia symboli na procesy zewnętrzne

Pozwala to zrealizować podstawową funkcję myślenia, jaką jest przewidywanie przyszłości.

0x08 graphic
Operacje myślowe są operacjami formalnymi - możemy je opisywać, odwołując się do ich syntaktyki, pomijając natomiast ich aspekty semantyczne (Bobryk).

Świadomość jest mechanizmem selekcji pomysłów - w nieświadomości pojawiają się różne idee - idee te w różnym stopniu spełniają kryterium poprawności rozwiązania danego problemu - te idee, które owo kryterium spełniają najlepiej, pojawiają się jako świadome rozwiązanie.

Świadomość ze względu na swą ograniczoną pojemność i przepustowość daje nam dostęp tylko do pewnej części procesów myślowych, które mylnie uznajemy za pełną reprezentację myślenia.

0x08 graphic
rola języka w myśleniu

WZGLĘDNA NIEZALEŻNOŚĆ JĘZYKA I MYŚLENIA

Teoria modularności Fodora - umysł składa się z procesów modularnych i niemodularnych - do procesów stanowiących odrębne moduły należą spostrzeganie i język.

Modułem jest proces, który spełnia dwa warunki:

  1. Jest specyficzny dla danej dziedziny

  2. Poszczególne procesy są „otorbione informacyjnie” - oznacza to, że na treść sądów lub przekonań w jednej dziedzinie nie wpływają sądy i przekonania wywodzące się z innej

Procesy modularne są oddzielone od innych procesów, na przykład od myślenia, które ma charakter niemodularny - myślenie może w pewnych warunkach sięgać do danych zarejestrowanych w procesach modularnych, ale w wielu innych może przebiegać niezależnie

najpierw rozwija się myślenie, a dopiero potem język

Na przykład szympansy nie dochodziły do prawidłowego rozwiązania metodą prób i błędów, co jest typowe dla 0x08 graphic
zwierząt niższych, lecz rozwiązanie pojawiało się nagle, po okresie bezczynności (zastanawianie się?) - zachowanie taki zostało określone mianem reakcji „aha”

relacja między językiem i myśleniem

0x08 graphic
Wygotski twierdzi, że początkowo język i myślenie rozwijają się niezależnie od siebie - w pewnym wieku natomiast język staje się narzędziem myślenia, ale jednocześnie samo myślenie może wpływać na język

Podwójna artykulacja - polega na budowania struktur obdarzonych znaczeniem z jednostek, które tego znaczenia nie mają

podstawowe rodzaje myślenia

0x08 graphic

Myślenie krytyczne - człowiek ocenia nie tylko wyniki swojej aktywności myślowej, ale także stworzone reprezentacje sytuacji problemowej, jak też poszczególne efekty, do których doprowadziło rozwiązywania problemów - ocenie podlegają także intencje pojawiające się przed podjęciem 0x08 graphic
rozmaitych problemów

myślenie nieukierunkowane (autystyczne)

Myślenie autystyczne jest niezależne od rozmaitych czynników sytuacyjnych - proces myślowy nie jest nastawiony na osiągnięcie jakiegoś konkretnego celu, ale kieruje się własnymi, często zmiennymi i nieprzewidywalnymi regułami

Cztery funkcje autystycznej aktywności myślowej:

Myślenie autystyczne odgrywa dużą rolę w adaptacji psychicznej - zarówno jego dominacja, jak i zubożenie są szkodliwe dla adaptacji psychicznej:

Myślenie autystyczne może odgrywać ważną rolę w procesie twórczym.

myślenie ukierunkowane

Myślenie ukierunkowane występuje w sytuacjach problemowych, to jest w takich, kiedy przed jednostką stoi pewien cel, na którego osiągnięciu jej zależy i który wymaga wykonania pewnych operacji na reprezentacjach symbolicznych

0x08 graphic
0x08 graphic

Myślenie ukierunkowane może zachodzić w dwojakiego rodzaju sytuacjach:

myślenie ukierunkowane w sytuacjach źle określonych

Sytuację problemową cechuje maksymalna niejasność - niejasność ta dotyczy zarówno samych sposobów rozwiązywania problemów, jak i nakładanych na nie ograniczeń - znany jest jedynie stan początkowy, choć nie wiadomo, czy jego reprezentacja jest adekwatna, czy też nie

Zdaniem Reitmana podstawowym sposobem rozwiązywania problemów źle określonych jest stopniowe redukowanie ich otwartości - chodzi o to, by problemy źle określone stawały się coraz lepiej określone

Określanie kryteriów oceny poprawności rozwiązań, wymaga bądź dobrego zdiagnozowania potrzeb własnych, bądź też potrzeb społecznych

Rozwiązywanie problemów źle określonych, zatem nie jest czynnością czysto intelektualną, lecz zawiera także element motywacyjny

Przy rozwiązywania niemal każdego problemu winniśmy dołączyć jeszcze jedno piętro, poprzedzające fazę rozwiązań ogólnych, a mianowicie piętro określania wartości, jakie powinny zostać zrealizowane przez poszczególne rozwiązania.

myślenie ukierunkowane w sytuacjach dobrze określonych

0x08 graphic
Sytuacje dobrze określone to takie, w których występuje jeden cel, albo też wiele celów

Proces rozwiązywania problemów ma charakter cykliczny i badacze wyróżnili w nim następujące fazy:

  1. Wykrycie problemu - zidentyfikowanie problemu w naszych otoczeniu sprawia nam zawsze duże trudności, ponieważ skłonni jesteśmy spostrzegać otoczenie, jako dobrze zorganizowaną strukturę, która nie zawiera problemów

  2. Określenie problemu i stworzenie jego reprezentacji - reprezentacja ta budowana0x08 graphic
    jest zarówno na podstawie informacji zawartych w sytuacji, jak i informacji posiadanych wcześniej przez jednostkę

  3. Konstruowanie strategii rozwiązywania problemu - problem może być rozwiązywany metodą kolejnych kroków, albo też metodą całościową, wykorzystującą jednorazowe przekształcenie danych początkowych

  4. Organizacja informacji dotyczących problemu - po zaplanowaniu strategii rozwiązywania problemów jednostka przystępuje do takiego porządkowania dostępnych informacji aby możliwe było zrealizowanie tej strategii

  5. Alokacja dostępnych zasobów poznawczych - ta faza ma zarazem charakter wykonawczy jak i metapoznawczy - człowiek z jednej strony wykonuje rozmaite operacje umysłowe, z drugiej zaś sprawdza, czy dysponuje odpowiednimi środkami umożliwiającymi rozwiązanie problemu

    1. Wybór operacji umysłowych może dokonywać się na podstawie algorytmów lub heurystyk

      1. Algorytmy - określają zbiory operacji umysłowych, które trzeba wykonać, aby osiągnąć pewien cel - mają one charakter mechaniczny, czyli są typowe dla myślenia reproduktywnego

      2. Heurystyki - są regułami zawodnymi, często mają charakter intuicyjny, ale pozwalają radzić sobie w sytuacjach nowych

  6. Ciągła kontrola stanu zaawansowania pracy - większość ludzi na bieżąco kontroluje postępy pracy nad rozwiązaniem problemu, a nieliczni starają się rozwiązać problem do końca i dopiero potem sprawdzają, czy osiągnęli zamierzony cel

  7. Ocena końcowa - po osiągnięciu stanu zdefiniowanego, jako cel człowiek sprawdza, czy rozwiązanie jest co najmniej zadowalające - ocenia także, czy nie zostały przekroczone pewne ograniczenia dotyczące stosowanych metod rozwiązywania

strategie rozwiązywania problemów

W fazie tworzenia strategii rozwiązywania problemów ludzie mogą tworzyć różne strategią, a mogą też posługiwać się strategiami już znanymi, choć sami nie zdają sobie z tego sprawy.

0x08 graphic
Rodzaj i treść problemu mogą wyznaczać typ operacji umysłowych, wykorzystywanych przy jego rozwiązywaniu.

Strategie konstruowane są w taki sposób, aby w przestrzeni problemu można było znaleźć ścieżkę wiodącą od punktu wyjścia, do punktu końcowego.

Podstawowym czynnikiem określającym trudność problemu jest wielkość przestrzeni problemu.

Sposoby przeszukiwania przestrzeni problemu:

  1. Strategia przeszukiwania losowego - polega na tworzeniu przypadkowych zestawów kroków, które łącznie mogłyby stanowić rozwiązanie - operacje albo zbiory operacji, które zawsze gwarantują uzyskanie prawidłowego rozwiązanie, to wspomniane wcześniej algorytmy - zaletą algorytmów jest ich skuteczność, natomiast wadą może być mała ekonomia czasowa

  2. Strategie przeszukiwania heurystycznego - polegają one na wykorzystywaniu informacji zawartych w problemie oraz na tworzeniu własnych reguł analizy danych w trakcie rozwiązywania problemów - przeszukiwanie heurystyczne nie daje stuprocentowej pewności znalezienia rozwiązania, zaś dużą zaletą tych metod jest jednak to, że pozwalają one postępować w sposób ekonomiczniejszy

  3. Strategie oparte na zasadzie bliskości - tą nazwą opatruje się grupę technik, w których poszukuje się odpowiedniej ścieżki rozwiązywania przez wprowadzanie modyfikacji do ścieżki poprzedniej; występuje w kilku odmianach:0x08 graphic
    0x08 graphic

    1. Metoda ciepło - zimno

    2. Metoda wspinaczki - gdy w końcu osiągniemy taki punkt, z którego wszystkie drogi zbiegają w dół, oznacza to, że jesteśmy na szczycie - problem jednak polega na tym, że nie musi to być najwyższy szczyt w okolicy (nie musi to być najlepsze rozwiązanie)

    3. Metoda analizy w kategoriach środków i celów - po ustaleniu celu, staramy się określić, jakimi środkami należy go osiągnąć - następnie ustala się podlece, czyli cele cząstkowe, które będą osiągane po zastosowaniu kolejnych środków - po osiągnięciu jednego podlecu sprawdzamy, czy zbliżyliśmy się do celu i dobieramy odpowiedni środek, aby osiągnąć następny podcel

  4. Strategie oparte na wykorzystaniu analogii - wykorzystuje się tu zależności występujące w jednej dziedzinie do rozwiązanie problemów w innej dziedzinie

charakterystyka operacji umysłowych

Myślenie składa się z operacji umysłowych, których zbiory tworzą strategie.

Operacje umysłowe są więc podstawowym elementem myślenia.

0x08 graphic
Rozumowanie jest zatem specyficznym rodzajem myślenia, który zdaniem Galotti, cechuje się dwiema właściwościami:

  1. Występuje przy rozwiązywaniu zagadek czy łamigłówek

  2. Wykorzystuje reguły logiki

W wypadku rozumowania proces myślowy ma charakter skoncentrowany - nastawiony na wyciąganie wniosków z przesłanek. W niektórych przypadkach wnioski mają charakter generatywny, to jest zawierają informacje, które nie były dostępne w przesłankach, w innych natomiast mają charakter reproduktywny - doprowadzają do tego, co było już wiadome wcześniej.

ROZUMOWANIE DEDUKCYJNE

ROZUMOWANIE INDUKCYJNE

Rozumowanie od ogółu do szczegółu

Rozumowanie od szczegółu do ogółu

Nie pojawia się nowa informacja, a to, co zawiera wniosek, ukryte było wcześniej w przesłankach

Wniosek zawiera informację, która nie była dostępna w przesłankach

Trafność dedukcyjna

Siła indukcyjna

rozumowanie dedukcyjne

Podsumowując, w badaniach nad myśleniem dedukcyjnym, stwierdzono, że ludzie często nie przestrzegają reguł logiki.

0x08 graphic
Błędy popełniane w rozumowaniu dedukcyjnym wiążą się nie tylko ze specyficznymi doświadczeniami jednostki czy ogólnymi preferencjami poznawczymi (tendencja do poszukiwania przykładów potwierdzających), lecz także z błędami wynikającymi z oddziaływania procesów emocjonalnych.

Mimo, że wielu ludzi popełnia takie błędu, jesteśmy w stanie wykryć je i skorygować - można zatem powiedzieć, że umysł wyposażony jest w rozmaite procedury korekcyjne, które w pewnych wypadkach pozwalają na uniknięcie błędów - problem polega jednak na tym, że odpowiednie procedury korekcyjne mogą być trudno dostępne osobie, która popełniła błąd, albo też mogą być jej zupełnie niedostępne.

Wtedy, korekta wnioskowania może być dokonana przez kogoś innego, niż osoba, która popełniła błąd. Tak więc, poszczególne osoby mogą popełniać błędy, ale nie oznacza to wcale, że nasz umysł jest tak zbudowany, że musi popełniać błędy.

rozumowanie indukcyjne

Rozumowanie indukcyjne przebiega od szczegółu do ogółu - na podstawie mniej lub bardziej kompletnego zbioru zdarzeń, ludzie starają się wyprowadzić regułę ogólną, która obowiązywałaby w sposób uniwersalny.

„Indukcja jest procesem wnioskowania, który rozszerza naszą wiedzę w obliczu niepewności” - faktycznie dzięki indukcji ludzie wychodzą poza dostępne dane, choć nie zawsze ich wnioski są poprawne

Wnioskowanie indukcyjne cechuje się pewną siłą indukcyjną - siła ta odnosi się z jednej strony do obiektywnej prawdziwości tego wnioskowania, ale z drugiej strony dotyczy subiektywnego przekonania o jego pewności.

0x08 graphic

Ludzie posługują się intuicyjnymi skrótami myślowymi, które mogą być przyczyną błędów:

  1. Reprezentatywność - heurystyka reprezentatywności przyjmuje, że zdarzenia, które wydają się bardziej reprezentatywne dla danego zbioru są oceniane, jako częstsze albo jako bardziej 0x08 graphic
    prawdopodobne

  2. Heurystyka dostępności - polega na tym, że zdarzenia łatwiej dostępne poznawczo są oceniane jako bardziej prawdopodobne albo jako częściej występujące

  3. Złudzenie gracza - to szczególny wypadek heurystyki reprezentatywności - wskutek działania gracza ludzie przyjmują, iż mała próbka zdarzeń jest bardziej podoba do ogólnej populacji zdarzeń, aniżeli dzieje się to w rzeczywistości

  4. Heurystyka zakotwiczenia - polega na tym, że ludzie zmieniają swoje oszacowania nieznanych wartości w zależności od tego, jakie podano im wartości wyjściowe

  5. 0x08 graphic
    Wgląd wsteczny - heurystykę tę można sparafrazować powiedzeniem - „wiedziałem, że to się zdarzy” - polega ona na tym, że ludzie przeceniają możliwość wystąpienia pewnych zdarzeń, kiedy wiadomo, że już te zdarzenia zaszły

  6. Heurystyka symulacji - polega ona na tym, że ludzie wyobrażają sobie pewne scenariusze rozwoju pewnej sytuacji i na tej podstawie mogą podejmować rozmaite działania

0x08 graphic

Metoda normy założonej - przyjęcie z góry jednego modelu wnioskowania, od którego mogą odchylać się rozumowania poszczególnych osób

Metoda wyprowadzania normy - badacz poszukuje - na podstawie dokładnej analizy zachowania badanych - modelu, do której można dopasować ich reakcje

relacje między procesami myślowymi badanymi w laboratorium a procesami występującymi w realnych sytuacjach życiowych

PORÓWNANIE ROZUMOWANIA FORMALNEGO I ROZUMOWANIA WYSTĘPUJĄCEGO W CODZIENNYCH SYTUACJACH ŻYCIOWYCH

ROZUMOWANIE FORMALNE

ROZUMOWANIE WYSTĘPUJĄCE W ŻYCIU CODZIENNYM

Dostępne są wszystkie przesłanki

Niektóre przesłanki mają charakter niejawny, a niektóre są w ogóle nieznane

Zazwyczaj występuje tylko jedna odpowiedź poprawna

Zazwyczaj jest wiele możliwych odpowiedzi, zróżnicowanych pod względem jakości

Często istnieje ustalona metoda wnioskowania, której można użyć przy rozwiązywaniu danego problemu

Rzadko istnieje ustalona procedura rozwiązywania danego problemu

Dokładnie można określić moment, w którym dany problem został rozwiązany

Trudno określić moment, w którym aktualnie najlepsze rozwiązanie jest wystarczająco dobre

Treść problemu jest zazwyczaj ograniczona i ma on zwykle charakter akademicki

Rozwiązywanie problemu służy rozstrzygnięciu innych problemów



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Psychologia Poznawcza - PP-N-3-a, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychologia P
Psychologia Poznawcza - PP-N-3-b, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychologia P
Psychologia Poznawcza - PP-N-5, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychologia Poz
Psychologia Poznawcza - PP-N-8, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychologia Poz
Psychologia Poznawcza - PP-N-6, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychologia Poz
Psychologia Poznawcza - PP-N-9-b, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychologia P
Psychologia Poznawcza - PP-N-9-a, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychologia P
Psychologia Poznawcza - PP-N-1, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychologia Poz
Psychologia Poznawcza - PP-N-3-a, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychologia P
Psychologia Poznawcza - Pytania z odp(2), Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psych
Zestaw 2 ps[1].poznawcza - wykT-ad - dz. wz Sopot, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zi
psychopatologia 11, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychopatologia
Psychopatologia, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychopatologia
Marketing polityczny pytania egzamin 2008, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psyc
pytania ze zdrowia, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zima), Psychologia Zdrowia
Zestaw 1 MARKETING POLITYCZNY - PYTANIA (DZIENNE), Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zim
pytania egzamin psychopatologia zaoczni luty 2009, Studia, Psychologia, SWPS, 3 rok, Semestr 05 (zim

więcej podobnych podstron