PYTANIE 31. Pojęcie cyklu koniunkturalnego i jego przyczyny.

Cykl koniunkturalny jest wahadłowym ruchem całkowitego produktu narodowego, dochodu i zatrudnienia. Zwykle obejmuje okres 2-10 lat, któremu towarzyszy szeroko zakrojony wzrost lub spadek poziomu aktywności gospodarczej w większości sektorów gospodarki.

Cyklem koniunkturalnym nazywamy krótkookresowe odchylenia produkcji od jej trendu.

Trend produkcji to wygładzona ścieżka obrazująca rozwój produkcji w długim okresie po wyeliminowaniu krótkookresowych wahań. Trend produkcji stale jest rosnący, ponieważ zwiększa się potencjał wytwórczy.

Cykl wzrostu gospodarczego jest zjawiskiem naturalnym.

Przyczyny cyklu mogą wewnętrzne lub zewnętrzne. Źródła zewnętrzne doszukują się przyczyn w wojnach, rewolucjach, wyborach, cenach ropy, migracjach, odkrycie nowych zasobów. Wewnętrzne - w obrębie samego systemu gospodarczego np. inwestycje.

Wysoki poziom inwestycji wywołuje dalszy wzrost produkcji i proces ten rozwija się tak długo aż nastąpi pełne wykorzystanie potencjału wytworzonego w gospodarce, a następnie spadek tempa wzrostu gospodarczego. Ten wolniejszy wzrost wpływa z kolei na zmniejszenie wydatków inwestycyjnych i przyrostu zapasów, co z czasem popycha gospodarkę w stronę recesji. Cały mechanizm działa teraz w inną stronę, aż osiągnięte zostanie dno cyklu, gdzie gospodarka stabilizuje się by następnie przejść do kolejnej fazy wzrostu.

PYTANIE 32. Wymień fazy cyklu klasycznego i zdeformowanego, cechy.

W wahaniach cyklu koniunkturalnego można wyróżnić cztery podstawowe fazy:

1. kryzys (lub recesja w zależności od skali spadku produkcji)

2. depresja (lub dno kryzysu)

3. ożywienie gospodarcze

4. wysoka koniunktura (rozkwit gospodarczy)

Między poszczególnymi fazami zachodzi związek przyczynowo-skutkowy, co oznacza że mechanizmy i procesy zachodzące w jednej fazie cyklu warunkują mechanizmy i procesy w następnej fazie. Przebieg cykli jest nieregularny, różnią się one między sobą długością poszczególnych faz oraz amplituda wahań.

Opis faz cyklu koniunkturalnego:

1. Stan szczytowy koniunktury (rozkwit)

• Wysoki poziom wydatków inwestycyjnych doprowadza po pewnym czasie do wzrostu zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej

• Inwestycje osiągają swój najwyższy poziom (przestają rosnąć)

• Koszty produkcji rosną (w wyniku wykorzystania gorszych urządzeń wytwórczych, zatrudnienia pracowników o niższych kwalifikacjach, zwiększenia pracy w godzinach nadliczbowych)

• Wzrost dochodów powoduje wzrost skłonności do oszczędzania (maleje skłonność do konsumpcji)

• Stopniowy wzrost kosztów produkcji w stosunku do wzrostu cen

• Banki coraz bardziej ograniczają udzielanie kredytów inwestycyjnych

• Wygasanie optymistycznych nastrojów wśród przedsiębiorców

2. Załamanie gospodarcze (kryzys nadprodukcji)

• Spadek kursów papierów wartościowych

• Zahamowanie wzrostu cen (a nawet spadek)

• Ograniczenie kredytów inwestycyjnych

• Zmuszanie do spłaty istniejących zobowiązań

• Spadek ilości zamówień na urządzenia wytwórcze i rezygnowanie z kontraktów budowlanych

3. Faza depresji

• Marża z zysków gwałtownie spada (trudności sprzedaży)

• Małe i słabsze przedsiębiorstwa bankrutują

• Maksymalne ograniczenie przez banki komercyjne kredytów

• Inwestycje i konsumpcja osiągają swoje minimum (nigdy zero)

• Pojawia się dno kryzysu

4. Faza ożywienia

• Przedsiębiorcy, którzy przetrwali, dokonują renowacji swojego kapitału

• Wycofanie starych maszyn i urządzeń zakupując nowocześniejsze, bardziej ekonomiczne

• Rośnie zatrudnienie

• Zwiększanie zysków

• Banki komercyjne nagromadziły środki pieniężne, a szukając klientów obniżają stopę procentową

• Tanie kredyty zachęcają przedsiębiorców do inwestowania

• Rosną kursy akcji i obligacji

• Ożywienie obejmuje coraz to nowe dziedziny życia gospodarczego

• W ciągu 2-3 lat osiąga nową fazę szczytowego rozwoju

Współczesne cykle koniunkturalne charakteryzują się asymetrią, tzn. fazy ożywienia i wzrostu trwają dłużej niż fazy osłabienia i recesji. Cykl koniunkturalny może trwać od kilku do kilkunastu lat.

PYTANIE 33. Kryzysem w gospodarce rynkowej nazywa się: (nie wiem jeszcze ale za dzień lub dwa to uzupełnię)

PYTANIE 35. Teorie, typy i rodzaje inflacji.

Inflacja jest utrzymującym się przez dłuższy czas procesem wzrostu cen w gospodarce narodowej, połączonym z dużą utratą wartości pieniądza. Występuje wówczas duży wzrost podaży pieniądza i szybkości obiegu pieniądza oraz ucieczki od danej waluty do innych wartości pieniężnych i rzeczowych.

Typy inflacji

1. Inflacja podażowa (kosztowa) - rosną koszty produkcji. Przyczyny:

• wzrost cen surowców i materiałów - kiedy zmniejsza się ich podaż

• wzrost cen surowców i materiałów (na rynkach światowych) jest czynnikiem zewnętrznym

• wzrost oprocentowania kredytów

• wzrost cła

• podatki

• charakter polityczny: częste zmiany rządu,, skłonność polityków do ulegania naciskom społecznym na wzrost wydatków.

Inflacja strukturalna - kiedy się zmienia struktura produkcji np.: ziemniaki zastępujemy frytkami lub chipsami.

Inflacja dochodowa - źródłem jest walka o podział dochodów między różne grupy społeczne, które są uprzywilejowane, chciałyby umocnić swoją pozycję kosztem innych, każda grupa chroni swoją pozycję.

Inflacja ukryta - trwała nadwyżka popytu nad ograniczoną podażą dóbr i usług przy względnie stałym i administracyjnie regulowanym poziomie cen rynkowych.(występowała głównie w krajach komunistycznych) Skutki tej inflacji to głęboka nierównowaga na rynku, upokarzające kolejki, kupowanie na zapas, spekulacja, nieuprzejma obsługa, przekupstwo nadmierne zużycia energii, materiałów, paliwa; nielegalne zaopatrzenia.

W zależności od tempa wzrostu cen możemy rozróżnić rodzaje inflacji:

1. inflację pełzającą - nie rodzącą zbyt negatywnych skutków

2. inflację kroczącą - wzrost cen sięga kilkunastu % w skali rocznej (taki ruch cen daje się przewidzieć i uwzględnić w podejmowanych decyzjach)

3. inflację galopującą - wzrost cen od kilkudziesięciu do 100% w skali rocznej

4. hiperinflację - wzrost cen o więcej niż 50% w skali miesiąca działa ona już destrukcyjnie na gospodarkę i destabilizuje stosunki społeczno-polityczne, osłabi wiarygodność finansową u wierzycieli

Teorie inflacji:

1. Monetarystyczna teoria inflacji, wychodząca z założenia, że inflacja w

ostatecznym rezultacie jest zjawiskiem pieniężnym. Jest ona w istocie rzeczy teorią

popytową. Wg monetarystów inflacja wynika z nadmiernej podaży pieniądza w stosunku

do realnego produktu narodowego brutto.

Teoria ta oraz nowa klasyczna ekonomia wykazuje że bezrobocie nie jest żadnym

problemem społecznym, zaś inflacja może być zredukowana do minimum przy rozmiarach dochodu narodowego odpowiadających istniejącym zdolnościom produkcyjnym.

2. Keynesistowska teoria inflacji opiera się na zjawisku wzajemnej konkurencji między

stopą bezrobocia a stopą inflacji

Przymusowe bezrobocie spowodowane jest niedostatecznym globalnym popytem.

Ważniejsze jest zwalczanie bezrobocia przez wzrost całkowitych wydatków wchodzących w skład globalnego popytu, nawet jeśli będzie prowadziło to do wzrostu pełzającej inflacji.

3. Teoria ilościowa dotyczy długiego okresu , upatruje przyczynę wzrostu cen w nadmiernej w stosunku do potrzeb ilości pieniądza w obiegu.

Wzrost ogólnego poziomu cen wywołany jest szybszym wzrostem całkowitych wydatków niż wielkość podaży dóbr i usług.

Zjawisko wywołuje zmniejszenie obciążeń podatkowych oprocentowania kredytów. Prowadzi to do deficytu w budżecie państwa, czyli wydatki przewyższają dochody. Deficyt może być pokryty przez dodatkową emisję pieniądza, a to prowadzi do wzrostu cen.

4. Teoria dochodowa - wzrost ogólnego wskaźnika cen ma miejsce, kiedy łączny popyt w gospodarce przekracza możliwości jego zaspokojenia, dotyczy krótkiego okresu, w którym popyt na pieniądz, czyli wielkość produkcji, podaż pieniądza wskazują znaczną stabilność.

Trend wzrostu

---