 | Pobierz cały dokument wyklad.11.dar.i.wymiana.dobr.socjologia.doc Rozmiar 579 KB |
Dar i wymiana dóbr
Formy wymiany
Kontinuum wzajemności
Rodzaje wymiany odwzajemnionej
Wymiana redystrybucyjna
Formy wymiany
Przywykliśmy sądzić, że podstawową formą wymiany jest wymiana rynkowa regulowana prawem popytu i podaży, oparta na pieniądzu, której celem jest maksymalizacja zysku przy użyciu dostępnych (legalnych) środków. A jednak wymiana, w naszym własnym społeczeństwie i w innych społeczeństwach służy nie tylko maksymalizacji zysku, ale wielu innym ważnym celom: prowadzi do integracji społecznej, pozwala zdobywać władzę i prestiż społeczny, kontrolować poczynania innych. Industrializacja i rozwój kapitalizmu przyczyniły się do ograniczenia i ujednolicenia systemów wymiany dóbr i darów.
Ekonomista Karl Polanyi wyróżnił trzy formy wymiany dóbr: wymianę odwzajemnioną, wymianę redystrybucyjną oraz wymianę rynkową. Zdaniem Polanyi'ego każdy z nich miał towarzyszyć następującym po sobie etapom rozwoju społeczno-gospodarczego, którego zwieńczeniem jest kapitalizm.
Kierując się typologią Polanyiego, antropolog Marshall Sahlins wyróżnił z kolei trzy typy wymian odwzajemnionych: uogólnioną, zrównoważoną i negatywną. Wymiana uogólniona to wymiana, w której nie oczekuje się odwzajemnienia bezpośrednio daru (przykładem takiej wymiany będzie uogólniona zasada gościnności jako zasada postępowanie wobec wszystkich gości, niezależnie od tego, czy spodziewamy się gościnności z ich strony, czy też nie). Wymiana zrównoważona wymaga przestrzegania zasady wzajemności - dar musi zostać odwzajemniony darem o tej samej wartości. Sahlins wyróżnia także wymianę, która określa mianem negatywnej; do wymiany tego rodzaju dochodzi, gdy otrzymuje jakieś dobra, ale wcale nie odwzajemnia otrzymanego daru.
Kontinuum wzajemności
Poniższy rysunek (rys. 1) pokazuje, że wymiana może przybrać różne postaci w zależności od tego, kto, z kim wymiany dokonuje. W większości społeczeństw plemiennych wymiana pomiędzy bliskimi krewnymi regulowana jest innymi zasadami niż wymiana pomiędzy obcymi lub pomiędzy osobami należącymi do różnych grup etnicznych. Wiele społeczności dopuszcza możliwość oszukiwania w wymianie z obcymi; za naganne uważa oszukiwanie swoich
Można mówić o pewnym kontinuum wzajemności: od wzajemności uogólnionej obejmującej wymiany w obrębie rodziny, poprzez wzajemność zrównoważoną aż po wzajemność negatywną. Partnerstwo handlowe (przyjaźń handlowa) zakłada eliminację wzajemności negatywnej
 | Pobierz cały dokument wyklad.11.dar.i.wymiana.dobr.socjologia.doc rozmiar 579 KB |