Wyższa Szkoła Ubezpieczeń i Bankowości

w Warszawie

Wydział

Uzupełniających Studiów Magisterskich

,, ORGANIZACJA GOSPODARKI KASOWO-SKARBCOWEJ

W ODDZIALE BANKU KOMERCYJNEGO

NA PRZYKŁADZIE BANKU PKO BP S.A. ”

Promotor

Recenzent

Warszawa 2003 r

SPIS TREŚCI :

Wstęp

1. Rozliczenia pieniężne za pośrednictwem banków

1. Charakter prawny bankowych rozliczeń pieniężnych

2. Formy i rodzaje bankowych rozliczeń pieniężnych

2. Charakterystyka banku PKO BP S.A.

1. Organizacja rozliczeń gotówkowych

2. Rozliczenia gotówkowe i ich rodzaje

3. Bankomaty

4. Skarbiec

5. Sortownia

3. Fałszerstwa bankowe

Podsumowanie

Bibliografia

Załączniki

1. ROZLICZENIA PIENIĘŻNE ZA POŚREDNICTWEM BANKÓW NA PRZYKŁADZIE BANKU PKO BP S.A.

Bank jest osobą prawną utworzoną zgodnie z przepisami ustaw, działającą na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.

Bank jest jednostką organizacyjną wyposażoną w osobowość prawną, uprawnioną do wykonywania w sposób stały i zawodowy usług finansowych, Jest instytucją kredytową, podmiotem gospodarczym prowadzącym przedsiębiorstwo bankowe.

Do podstawowej działalności banków należy gromadzenie środków pieniężnych, udzielanie kredytów i pożyczek, przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych, przechowywanie przedmiotów i papierów wartościowych oraz udostępnianie skrytek sejfowych.

Umożliwiają one maksymalizację zysków oraz zapewniają bezpieczeństwo finansowe i wzrost wartości rynkowej banku.

Banki, posiadając osobowość prawną są upoważnione do wykonywania czynności bankowych, które są obciążone ryzykiem. Gospodarują one powierzonymi przez depozytariuszy środkami pieniężnymi, zajmują się wykonywaniem wielu operacji pieniężnych.

Prowadzą one rachunki, udzielają kredytów i gwarancji bankowych, przyjmują wkłady oszczędnościowe i lokaty terminowe, realizują zlecenia krajowe i zagraniczne swoich klientów oraz zaciągają pożyczki. Zajmują się również doradztwem w dziedzinie inwestycji kapitałowych, obrotu wierzytelnościami oraz świadczą usługi finansowe w operacjach papierami wartościowymi.

Głównym celem działalności banków jest gromadzenie środków pieniężnych a następnie ich alokacja w aktywa dochodowe, które umożliwiają maksymalizację zysku oraz zapewniają bezpieczeństwo finansowe i wzrost wartości rynkowej banku.

Wykonywanie czynności bankowych jest zastrzeżone wyłącznie dla banków.

Bank nie może powierzać wykonywania czynności bankowych innym podmiotom. Nie powinien także bezpośrednio prowadzić działalności gospodarczej wykraczającej poza obrót pieniądzem i jego surogatami.

W procesie transformacji systemu gospodarczego nastąpiły zmiany, które miały wpływ na rozszerzenie zakresu i form wykonywanych operacji bankowych.

Narodowy Bank Polski stał się bankiem centralnym, którego działalność ma na celu umacnianie polskiego pieniądza oraz sprawowanie nadzoru nad bankami. Odpowiada on za ochronę siły nabywczej polskiego złotego na rynku krajowym oraz w stosunku do walut obcych.

Pieniądz jest kreowany głównie w operacjach kredytowych banków.

Formą pierwotnego kreowania pieniądza jest wypłacanie pieniądza gotówkowego przez bank centralny jednostkom budżetu centralnego.

Znaki pieniężne, które opuszczają kasy banku centralnego stają się pieniądzem gotówkowym.

Szczególnym rodzajem kreacji pieniądza jest skup zagranicznych walut i dewiz.

Popyt na pieniądz jest związany z pełnieniem przez niego funkcji środka wymiany i środka płatniczego.

Pieniądz, uczestnicząc w transakcjach kupna - sprzedaży krąży pomiędzy dłużnikami a wierzycielami i służy do regulowania innych zobowiązań.

W obecnym systemie bankowości komercyjnej każdy bank jest przedsiębiorstwem, którego głównym przedmiotem działania jest obrót pieniądzem.

W warunkach gospodarki rynkowej banki muszą dążyć do maksymalizacji zysków oraz zapewnić bezpieczeństwo środków depozytariuszy.

Działalność kredytowo - lokacyjna banków opiera się na depozytach pieniężnych pozyskiwanych od gospodarstw domowych i przedsiębiorstw tzn. na funduszach obcych

a w znacznie mniejszym stopniu na kapitałach własnych.

Działalność banków wyraża się w obsłudze obiegu pieniądza, systemie kredytowania oraz realizacji i uczestnictwie w różnych formach inwestowania kapitałów.

W gospodarce rynkowej każde inwestowanie łączy się z pomnażaniem kapitałów. Wymaga to identyfikacji poszczególnych operacji bankowych, terminów realizacji umów.

Zakres wykonywania czynności bankowych poszczególnych banków określa statut banku, który musi być zgodny z zakresem działania określonym w decyzji Prezesa NBP, wyrażającego zgodę na utworzenie banku.

1. CHARAKTER PRAWNY BANKOWYCH ROZLICZEŃ

PIENIĘŻNYCH.

Dokonywanie bankowych rozliczeń pieniężnych należy do czynności bankowych.

Przez bankowe rozliczenia pieniężne należy rozumieć operacje, polegające na dokonywaniu zmian w stanie środków pieniężnych na rachunku bankowym na zlecenie klienta lub w wyniku czynności, które z mocy prawa powodują określone zmiany w stanie praw majątkowych klienta.

Zakres przedmiotowy określenia bankowych rozliczeń pieniężnych obejmuje dokonywanie zmian salda rachunku w stosunku dwustronnym bank - posiadacz rachunku oraz zmian, które następują w trójstronnym stosunku prawnym : bank - posiadacz rachunku - osoba trzecia.

Każde z rozliczeń posiada odmienną konstrukcję prawną - każdorazowo charakter prawny wpisu na rachunek jest inny.

W przypadku stosunku dwustronnego przeprowadzenie rozliczenia wynika ze zlecenia posiadacza rachunku. Zlecenie przeprowadzenia rozliczenia jest poleceniem lub żądaniem wykonania czynności, będącej elementem wykonywania zobowiązania o charakterze ciągłym, wynikającym z umowy rachunku.

Bank czasami korzysta z umownego prawa do wykonywania rozliczenia np. prowizji, dokonanie storna lub tzw. zwrotnego księgowania czeku.

Może też dokonać rozliczenia przewidzianego przez prawo nawet przy sprzeciwie posiadacza rachunku. Dotyczy to np. wykonania przelewu na rachunek komornika z zajętego rachunku posiadacza lub wykonanie uprawnień urzędu skarbowego z tytułu tzw. zastawu skarbowego. W tych przypadkach wpis na rachunek ma charakter deklaratoryjny. Jest wówczas tylko czynem a nie oświadczeniem woli, obejmującym jednostronną czynność prawną.

Jeżeli bank popełni pomyłkę rachunkową przy dokonywaniu wpisu na rachunek, nie jest konieczne złożenie przez bank oświadczenia woli o uchylenie się od skutków prawnych wpisu pod wpływem błędu, aby skorygować błędny wpis ( storno bankowe).

Jeżeli następuje wpis zmniejszający stan salda, na banku spoczywa ciężar dowiedzenia, że wierzytelność posiadacza istnieje w tej niższej wysokości.

Gdy podstawą przeprowadzenia rozliczenia w stosunku trójstronnym jest zlecenie ( polecenie) udzielone bankowi przez posiadacza rachunku lub osobę, która dokonuje wpłaty na rachunek posiadacza rachunku w tym lub innym banku - należy traktować je jako przekaz. Wpis na rachunek wierzyciela powinien być wówczas uważany za przyjęcie tego przekazu. Jest uważany za przejaw woli banku, który w ten sposób zmienia treść stosunku zobowiązaniowego łączącego go z posiadaczem rachunku - zwiększa wysokość jego wierzytelności.

Ponieważ wpis jest oświadczeniem woli, bank nie może go zmienić bez uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli.

Jeżeli bank nie zastrzeże sobie prawa do wpisu korygującego w umowie lub regulaminie, uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli może być bezskuteczne.

Bank, który na podstawie sfałszowanego czeku rozrachunkowego uznał rachunek posiadacza, ma prawo uchylić się od skutków prawnych swojego oświadczenia woli.

Uchylenie takie nie może jednak naruszyć praw drugiej strony, wynikających z faktu dysponowania rachunkiem bankowym.

Zleceniodawcą rozliczenia, które spowoduje zmiany w stanie środków pieniężnych na rachunku bankowym nie musi być posiadacz tego rachunku.

Zmiany w stanie środków na jego rachunku w danym banku mogą być skutkiem tego, że jakaś osoba, nie posiadająca rachunku w tym samym lub innym banku dokona w jakimś banku wpłaty i zleci przekazanie środków na rachunek posiadacza w danym banku.

Stan praw majątkowych posiadacza rachunku ulegnie zwiększeniu bez jego zlecenia, ale w wyniku wykonania zlecenia udzielonego przez inną osobę.

Poza posiadaczem rachunku żadne inne osoby nie mają prawa wydawać bankowi zleceń rozliczeniowych co do środków na jego rachunku, chyba że otrzymają pisemne pełnomocnictwo od właściciela rachunku do dysponowania nimi.

Odmowa wykonania zlecenia płatniczego może mieć miejsce tylko w przypadkach określonych przez prawo. Może to mieć miejsce w razie braku środków na rachunku lub wymaganego zezwolenia dewizowego.

Na banku spoczywa ciężar dowiedzenia, że wykonał rozliczenie na podstawie zlecenia udzielonego przez posiadacza lub upoważnionej przez niego osoby i zgodnie z treścią tego zlecenia.

Bank może dokonać na rachunku posiadacza rozliczeń z własnej inicjatywy na podstawie uzgodnień dokonanych z nim uprzednio w umowie rachunku. Dotyczy to pobrania bez oddzielnej dyspozycji posiadacza prowizji, opłat lub storna operacji.

Może również dokonywać zmian w stanie praw majątkowych klienta bez jego zlecenia a nawet wbrew jego woli.

Do takich zmian dochodzi w przypadku prowadzenia egzekucji z rachunku bankowego posiadacza lub w razie złożenia oświadczenia przez bank w sprawie potrącania swej wierzytelności o zapłatę pewnej kwoty pieniędzy z tytułu zwrotu kredytu z wierzytelnością klienta o zwrot pewnej kwoty pieniędzy odpowiadającej wysokości środków na rachunku.

Zlecone bankowi rozliczenie pieniężne powinno być przeprowadzone prawidłowo. Bank nie może wykonać zlecenia w sposób odmienny od treści zlecenia.

Jeżeli klient banku błędnie wypełni dokument rozliczeniowy, a bank dokona przelewu środków nie na rachunek wierzyciela, a osoby trzeciej - wówczas w razie dokonania szkody przez dłużnika bank będzie ponosił odpowiedzialność.

Polecenie przeprowadzenia rozliczenia pieniężnego, złożone przez posiadacza rachunku jest często wykonywane przez kilka banków. Każdy z nich ponosi wówczas wraz

z pozostałymi solidarną odpowiedzialność wobec posiadacza rachunku za szkody spowodowane niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem polecenia.

Nie ponosi odpowiedzialności tylko ten bank, który udowodni, że szkoda nie powstała z jego winy.

Odpowiedzialność odszkodowawcza jest oparta na zasadzie domniemania winy, które zostać obalone, ale ciężar dowodu spoczywa na banku.

Zostaje wówczas rozwinięta kodeksowa zasada odpowiedzialności dłużnika za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonano oraz osób, z których pomocą zobowiązanie wykonano oraz osób, którym wykonanie powierzono.

Klient może otrzymać odszkodowanie od banku uczestniczącego w rozliczeniu, z którym nie łączyła go umowa, jeśli ogłoszona została upadłość jego banku.

W rozliczeniach pieniężnych, na podstawie umów z bankami uczestniczą również urzędy pocztowe. Nie są one jednak objęte solidarną odpowiedzialnością.

Zaniedbania urzędu pocztowego obciążają ten bank, który przy pomocy tego urzędu wykonał zobowiązanie. Odpowiedzialność banku jest wówczas oparta na zasadzie ryzyka

2. FORMY I RODZAJE BANKOWYCH ROZLICZEŃ

PIENIĘŻNYCH.

Rozliczenia pieniężne są przeprowadzane w formie gotówkowej lub bezgotówkowej.

Formę rozliczeń ustalają w umowie strony rozliczenia, czyli posiadacz rachunku i jego kontrahent.

Podmioty gospodarcze mają obowiązek przeprowadzania określonych rozliczeń w formie bezgotówkowej.

Rozliczenia w formie gotówkowej odbywają się za pośrednictwem banków poprzez realizację czeków gotówkowych oraz wpłatę gotówki na rachunek wierzyciela.

Natomiast rozliczenia bezgotówkowe przeprowadza się poprzez polecenie przelewu, polecenie zapłaty lub czeku rozrachunkowego.

Przeprowadzanie rozliczeń może odbywać się również przez okresowe rozliczenia saldami, rozliczenia planowe oraz przy użyciu kart płatniczych.

Termin wykonania przez bank zleceń rozliczeniowych posiadacza rachunku musi wynikać z umowy.

Prawo nie określa terminu, w jakim bank powinien wykonać rozliczenie na zlecenie osoby dokonującej wpłaty gotówkowej i nie mającej rachunku w banku, któremu zleciła dokonanie rozliczenia.

RACHUNEK BANKOWY :

Rachunek bankowy jako umowa określa prawa i obowiązki banku i klienta w zakresie funkcjonowania rachunku bankowego.

Regulacja prawna umowy rachunku bankowego stwarza stronom możliwości indywidualnego kształtowania wzajemnych uprawnień i obowiązków w sposób odpowiadający ich interesom i oczekiwaniom.

Dotyczy to zasad otwierania rachunków bankowych, prowadzenia rozliczeń pieniężnych, oprocentowania środków pieniężnych, sposobu informowania o stanie środków na rachunku bankowym, warunków rozwiązywania umowy rachunku bankowego oraz dysponowania środkami pieniężnymi na rachunku bankowym.

W umowach o prowadzenie rachunku bankowego mogą być uwzględnione kwestie skutków umów rachunku bankowego na rzecz osoby trzeciej ( np. złożenie dyspozycji na wypadek śmierci), prowadzenie rachunków zastrzeżonych lub umiejscowionych.

Umowa rachunku bankowego powinna zapewniać równoprawne kształtowanie warunków współpracy banku oraz klienta.

Regulaminy wewnętrzne banków nie mogą być sprzeczne z przepisami prawa bankowego i prawa cywilnego.

Wszystkie operacje dokonywane za pośrednictwem rachunku bankowego muszą być zgodne z rzeczywistym przebiegiem operacji, którą dokumentują. Powinny one być kompletne i wolne od błędów rachunkowych.

Niedopuszczalne jest dokonywanie przeróbek w dowodach księgowych.

Zapisy numeru rachunków bankowych mogą być sporządzane ręcznie lub maszynowo, zachowując wzajemną zgodność treści.

Treść dokumentów związanych z prowadzeniem rachunku powinna być czytelna i zrozumiała a podpisy powinny być składane ręcznie.

W treści dopuszcza się stosowanie ogólnie znanych skrótów oraz symboli literowych lub cyfrowych.

Błędy na rachunkach bankowych są poprawiane a następnie podpisywane przez osobę upoważnioną do poprawiania błędów księgowych.

Umowa rachunku bankowego powinna określać :

• strony umowy

• rodzaj rachunku

• walutę, w jakiej jest prowadzony rachunek

• czas, na jaki został otwarty

• wysokość i zasady oprocentowania

• tryb i warunki dokonywania zmian w umowie

• sposób dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku

• terminy dokonywania rozliczeń pieniężnych wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku

• sposób i termin wypowiedzenia lub rozwiązania umowy rachunku

• zasady rozwiązywania umowy w przypadku braku obrotów na rachunku

• sposób informowania klienta o wysokości salda na rachunku

Rachunek bankowy mogą posiadać zarówno osoby fizyczne jak i osoby prawne.

Banki mogą prowadzić rachunki bieżące, pomocnicze, rachunki lokat terminowych oraz rachunki oszczędnościowe.

Rachunki oszczędnościowe mogą być prowadzone w formie rachunków a vista, rachunków oszczędnościowo - rozliczeniowych oraz rachunków oszczędnościowo - kredytowych.

Rachunki oszczędnościowe nie mogą być wykorzystywane do przeprowadzania rozliczeń pieniężnych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Podmioty gospodarcze mają obowiązek posiadać rachunki bankowe, które służą do przechowywania środków pieniężnych oraz przeprowadzania rozliczeń pieniężnych.

Banki komercyjne najczęściej prowadzą następujące rachunki:

• pojedyńcze i wspólne,

• walutowe,

• zastrzeżone,

• kredytowe,

• maklerskie,

• zagraniczne,

• lokat terminowych,

• pomocnicze,

• bieżące,

• środków wyodrębnianych.

RACHUNEK BIEŻĄCY:

Służy do gromadzenia środków oraz przeprowadzania rozliczeń pieniężnych.

Od chwili wydania posiadaczowi książeczki czekowej rachunek staje się rachunkiem czekowym.

Rachunki te mają podstawowe znaczenie dla podmiotów gospodarczych.

Wpływają na nie należności od odbiorców za sprzedawane towary i świadczone usługi, podejmowane są z nich środki na wypłaty wynagrodzeń, opłaty, podatki, pokrywane zobowiązania wobec dostawców.

W ramach prowadzonego rachunku bieżącego banki mogą udzielać kredytów. Zadłużenie występuje wówczas w postaci salda dabetowego rachunku bieżącego kredytobiorcy. Powstaje ono w wyniku dyspozycji płatniczych, które są realizowane w ciężar tego rachunku. Każda wpłata na rachunek bieżący zmniejsza zadłużenie.

RACHUNEK POMOCNICZY :

Służy do przeprowadzania rozliczeń w innych bankach. Operacje, które są dokonywane za pośrednictwem tego rachunku ograniczają się do wykonywania określonych czynności.

RACHUNEK ŚRODKÓW WYODRĘBNIONYCH :

Jest prowadzony w celu przeprowadzania rozliczeń w określonym zakresie oraz do gromadzenia środków pieniężnych na określony cel.

RACHUNEK LOKATY TERMINOWEJ :

Służy do przechowywania środków pieniężnych posiadacza rachunku przez dany okres, który został określony w umowie ( np. 1, 3, 6, 12, 24, 36 miesięcy).

Korzystają z nich najczęściej jednostki gospodarcze, które lokują na nich swoje wolne środki pieniężne.

RACHUNEK ZASTRZEŻONY :

Rachunek ten służy do gromadzenia środków oraz przeprowadzania rozliczeń pieniężnych w walutach obcych. Jest on prowadzony dla osoby krajowej, dla której osoba zagraniczna dokonuje wpłat w walutach obcych, pochodzących z tytułów upoważniających do transferu walut obcych za granicę.

RACHUNEK WALUTOWY :

Jest prowadzony w celu przechowywania środków pieniężnych w walutach obcych.

Rachunek jest prowadzony w walutach wymienialnych takich jak : dolary amerykański USD, EURO, franki szwajcarskie CHF oraz funty brytyjskie GBP.

Dla osób fizycznych stale zamieszkujących w Polsce są prowadzone rachunki walutowe ,,A”. Natomiast rachunki walutowe typu ,,C ” są prowadzone dla osób zagranicznych ( osoby fizyczne mieszkające za granicą, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, która ma siedzibą za granicą.

RACHUNEK ZAGRANICZNY WOLNY :

Służy do gromadzenia środków oraz przeprowadzania rozliczeń pieniężnych w złotych lub walutach wymienialnych osób zagranicznych.

Mogą na nim być gromadzone waluty wymienialne przekazywane z zagranicy lub pochodzące z tytułów, z których możliwy jest transfer waluty za granicę oraz waluta polska pochodząca z tytułów, z których możliwy jest zakup walut wymienialnych za walutę polską

i ich transfer za granicę.

Transfer za granicę wartości dewizowych może obejmować wywóz, wysyłanie, dokonywanie międzynarodowych przekazów oraz inne sposoby przemieszczania wartości dewizowych za granicę.

Istnieje również możliwość zakupu walut wymienialnych za walutę polską i ich transfer za granicę.

RACHUNKI WSPÓLNE :

Uprawniają do dysponowania saldem rachunku przez współposiadaczy.

Do rachunku pojedyńczego jak i wspólnego może zostać ustanowiony pełnomocnik.

Pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem może zostać udzielone jednorazowo, na dany okres lub bezterminowo.

Rachunki wspólne mogą być łączne ( gdy posiadacze muszą wspólnie dysponować rachunkiem) lub rozłączne ( gdy każdy za współposiadaczy może samodzielnie dysponować środkami zgromadzonymi na rachunku).

Do ewidencjonowania stopnia wykorzystania i spłaty kredytu są prowadzone rachunki kredytowe.

RACHUNEK MAKLERSKI :

Składa się z rachunku depozytowego, gdzie deponuje się walory z zakupu na rynku pierwotnym lub na giełdzie oraz rachunku inwestycyjnego (pieniężnego), który służy do przechowywania środków pieniężnych pochodzących ze sprzedaży walorów lub przeznaczone na zakup papierów wartościowych na giełdzie.

Środki pieniężne znajdujące się na rachunku maklerskim nie mogą być wykorzystywane przez banki w dowolnych celach.

Pieniądze znajdujące się na rachunku środków pieniężnych pozostają przez cały czas własnością klienta. Środki te mogą być wykorzystywane jedynie do zapłaty za zakupione przez klienta papiery wartościowe, pozostawać na jego rachunku, zostać mu wypłacone lub przelane na rachunek bankowy.

Środki pieniężne zgromadzone na rachunku maklerskim są wyłączone z masy upadłościowej.

W celu otwarcia rachunku bankowego klient składa odpowiedni wniosek w oddziale banku.

Osoba prawna musi udokumentować bankowi podstawy prawne działania oraz wskazać osoby upoważnione do jej reprezentowania i dysponowania pieniędzmi.

Osoby fizyczne otwierając rachunek mają obowiązek wylegitymowania się dowodem osobistym przed pracownikiem banku.

Do wniosku należy dołączyć kartę wzorów podpisów oraz nazwiska osób upoważnionych do dysponowania rachunkiem i oryginalne wzory ich podpisów.

Wszystkie dokumenty muszą być podpisywane zgodnie z wzorami. Dysponowanie rachunkiem jest zastrzeżone tylko dla tych osób, których wzory podpisów zostały złożone w banku.

Wpłat na dobro rachunku może dokonywać każda osoba fizyczna jak i osoba prawna.

Mimo posiadanych środków na opłacenie zobowiązań, płatnik może wydać bankowi zastrzeżenie aby nie pokrywał zgłoszonych roszczeń. Bank pokrywa bez dyspozycji klienta płatności wynikające z egzekucyjnych wyroków sądowych.

Bank jest zobowiązany do informowania swoich klientów o stanie środków na rachunku oraz przebiegu księgowań za pomocą wyciągów z rachunków.

Może również udzielać telefonicznej informacji o aktualnej wysokości salda właścicielowi rachunku po uprzednim podpisaniu z bankiem umowy o telefoniczne udzielanie informacji na hasło.

W związku z tajemnicą bankową do uzyskania informacji o stanie rachunku upoważniony jest tylko właściciel rachunku lub jego pełnomocnik.

Bank może udzielić informacji o stanie środków na rachunku w związku z prowadzonym postępowaniem na mocy wyroków sądowych.

Do podstawowych form rozliczeń bezgotówkowych zaliczamy:

1. polecenie przelewu

2. polecenie zapłaty

3. czek rozrachunkowy

4. akredytywa

5. inkaso bankowe

6. karty płatnicze

7. rozliczenia planowane

8. okresowe rozliczenia sald

POLECENIE PRZELEWU :

Polecenie przelewu jest obecnie najpopularniejszą i najwygodniejszą oraz uniwersalną formą rozliczeń bezgotówkowych. W tej formie można prowadzić obecnie wszystkie rodzaje rozliczeń.

W poleceniu przelewu właściciel rachunku bankowego wydaje bankowi dyspozycję, aby obciążył jego rachunek i dokonał przelewu określonej kwoty na wskazany rachunek beneficjenta w dowolnym banku.

Z polecenia przelewu mogą korzystać wszystkie osoby fizyczne i prawne posiadające rachunek bankowy.

Jest ono przydatne dla jednostek gospodarczych w rozliczeniach za dostawy towarów, świadczone usługi czy wykonane roboty a strony zawierające takie umowy mogą wprowadzić tą formę rozliczeń jako formę podstawową.

Bankowym dokumentem rozliczeniowym jest czterowarstwowy formularz polecenia przelewu.

Jeden egzemplarz zatrzymuje zleceniodawca jako dowód na dokonanie księgowania, które zmniejszyło saldo jego rachunku (oddział banku zleceniodawcy zachowuje jeden egzemplarz polecenia jako dowód, że dokonał przelewu w sposób żądany przez zleceniodawcę).

Dwa z egzemplarzy zostają przesłane do banku właściwego dla odbiorcy przelewu.Jeden z nich zachowuje bank dla księgowania na rachunku odbiorcy a drugi otrzymuje odbiorca do wyciągu z rachunku jako zawiadomienie o zaksięgowaniu przelewu na jego rachunek.

W treści polecenia przelewu zleceniodawca poleca, aby oddział banku przelał określoną kwotę pieniędzy na rzecz wskazanego odbiorcy, wymienia nazwę, numer rachunku bankowego oraz podaje skróconą informację o regulowanym zobowiązaniu np. podaje numer faktury.

Dokument podpisuje właściciel lub pełnomocnik rachunku bankowego (które złożyły w banku wzory podpisów) oraz podaje datę wykonania przelewu.

Jeżeli klient składa jednorazowo więcej niż dwa polecenia przelewu, bank może zażądać od niego sporządzenia zbiorczego polecenia przelewu, podpisanego firmowo.

Przyjęte przez oddział banku polecenie przelewu powinno być wykonane w tym samym dniu, a najpóźniej w następnym dniu roboczym po jego przyjęciu.

Kwotą polecenia przelewu bank powinien niezwłocznie uznać rachunek adresata ( wierzyciela). Bank ma prawo odmówić przyjęcia polecenia przelewu, które nie znajduje pokrycia na rachunku bankowym dłużnika.

Polecenie przelewu przyjęte do realizacji pomimo braku środków na rachunku dłużnika oddział banku przechowuje w kartotece zobowiązań do czasu jego pokrycia w okresie umownym. Po upływie tego okresu polecenie przelewu zostaje zwrócone dłużnikowi z adnotacją ,, zwrot zgodnie z umową”.

Za administrowanie poleceniami przelewu bez pokrycia banki mogą pobierać opłaty.

Bank może również odmówić przyjęcia do realizacji polecenia przelewu, które nie znajduje pokrycia na rachunku dłużnika.

Formularz polecenia przelewu może być wypełniony ręcznie lub maszynowo, ale każda litera lub cyfra musi znajdować się w osobnej kratce.

Obecnie polecenia przelewu coraz częściej wykonywane są w drodze teletransmisji, przy użyciu elektronicznych nośników informacji.

Klient składa wówczas w banku dyspozycję płatniczą w formie dokumentu papierowego a bank przeprowadza operację rozliczeniową drogą elektroniczną.

Dalszy postęp w technice rozliczeń polega na wydawaniu bankom dyspozycji płatniczych przez teletransmisję. Warunkiem korzystania z tej formy jest posiadanie przez zleceniodawcę terminali połączonych z bankiem lub internetu.

Zleceniodawca może odwołać polecenie przelewu pisemną dyspozycją jeżeli do momentu wpływu odwołania bank nie obciążył jemu jego rachunku.Po wykonaniu zlecenia wszelkie spory muszą być załatwiane jedynie pomiędzy zleceniodawcą a odbiorcą danego przelewu.

Bank może potwierdzić zleceniodawcy wykonanie polecenia przelewu na rzecz wskazanego w nim, rachunku wierzyciela.

Potwierdzone przez bank polecenia przelewu nie mogą być odwołane przez zleceniodawcę.

POLECENIE ZAPŁATY

Jest to dyspozycja płatnicza udzielana bankowi przez wierzyciela, aby obciążył określoną kwotą rachunek bankowy dłużnika i uznał nią rachunek wierzyciela.

Dyspozycja ta zawiera jednocześnie jego zgodę na cofnięcie przez bank dokonanego rozliczenia, gdyby dłużnik odwołał polecenie zapłaty.

Przeprowadzenie rozliczenia za pomocą polecenia zapłaty wymaga posiadania rachunków w bankach przez obydwie strony transakcji oraz zawarcia umowy między wierzycielem a jego bankiem o stosowanie polecenia zapłaty, ustalając zakres odpowiedzialności i przyjęte prawo.

Uznanie rachunku bankowego wierzyciela nastąpi po uzyskaniu środków przez jego bank od banku dłużnika, wystarczających do pokrycia dokonywanej dyspozycji płatniczej.

Dłużnik może w określonym terminie odwołać pojedyńcze polecenie zapłaty. Wówczas bank dłużnika ma obowiązek natychmiastowego uznania jego rachunku bankowego kwotą odwołanego rozliczenia a bank wierzyciela ma obowiązek przekazania tej kwoty do banku dłużnika.

Maksymalna kwota pojedyńczego polecenia zapłaty nie może przekroczyć równowartości 1.000,- EURO - gdy dłużnikiem jest osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej a 10.000,- EURO , w przypadku pozostałych dłużników.

CZEK ROZRACHUNKOWY

Czek jest pisemnym zleceniem bezwzględnego wypłacenia określonej kwoty pieniędzy, wydanym bankowi przez posiadacza rachunku.

Czek rozrachunkowy służy do rozliczeń bezgotówkowych i jest oznaczony napisem ,, tylko do rozrachunku ” lub nazwą formularza ,, czek rozrachunkowy ”.

Czeki należą do powszechnych i najstarszych form rozliczeń pieniężnych. W ostatnim okresie straciły one na popularności ale nadal znajdują one zastosowanie na całym świecie zarówno w obrotach krajowych jak i zagranicznych.

Zależnie od sposobu zapłaty rozróżnia się czeki kasowe ( gotówkowe), zlecające bankowi wypłatę gotówki oraz czeki rozrachunkowe, służące wyłącznie do rozliczeń bezgotówkowych.

Czeki rozrachunkowe są bardzo wygodną formą bezgotówkowego regulowania tych płatności, które muszą być pokryte natychmiast. Może być wystawiony w momencie ustalenia kwoty należności i wykorzystany do natychmiastowej zapłaty. Skraca to cykl rozliczeniowy, a w przypadku wystąpienia zatorów płatniczych mogą się przyczynić do ich rozładowania.

Ponieważ używane są one tylko bezgotówkowo, używanie ich zamiast gotówki zwiększa bezpieczeństwo obrotów.

Czeki rozrachunkowe są alternatywną formą rozliczeń w stosunku do polecenia przelewu.

Sposób realizacji czeku rozrachunkowego jest ograniczony w stosunku do czeku gotówkowego, który może być przedstawiony do zapłaty w każdym banku ( na zasadzie podpisanego porozumienia między bankami o wzajemnym honorowaniu czeków innych banków).

W zawieranych porozumieniach banki ustalają górną granicę kwot, do jakich mogą zastępczo honorować czeki gotówkowe i czeki rozrachunkowe.

Formą zabezpieczenia jednostki przyjmującej czek rozrachunkowy przed ewentualnym brakiem jego pokrycia jest potwierdzenie czeku przez bank.

Istota czeku potwierdzonego polega na zagwarantowaniu jego realizacji przez bank, który przeksięgowuje na odrębny rachunek kwotę czeku, zapewniając w ten sposób środki na wykupienie czeku oraz dokonuje potwierdzenia czeku, umieszczając klauzulę potwierdzającą na jego odwrotnej stronie.

Obecnie stosowanie zwykłych oraz potwierdzonych czeków rozrachunkowych podmiotów gospodarczych jest ograniczone. Mogą być one realizowane jedynie u trasata lub w banku posiadacza czeku i to po wcześniejszym uzyskaniu przez ten bank odpowiedniego pokrycia od trasata.

W chwili obecnej zlikwidowana została natomiast możliwość zastępczego honorowania czeków rozrachunkowych jednostek gospodarczych.

AKREDYTYWA

Akredytywa dokumentowa jest tradycyjną metodą rozliczeń, która zapewnia realizację interesu dostawcy i odbiorcy.

Bank, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu, zobowiązuje się pisemnie wobec beneficjenta akredytywy, że dokona wypłaty po spełnieniu przez niego warunków określonych w akredytywie.

Jest to forma rozliczeń zabezpieczająca przede wszystkim interes dostawcy, chociaż uwzględnia też interesy odbiorcy.

Dostawcy zapewnia natychmiastowe otrzymanie należności, zaś odbiorcy pozwala uzależnić zapłatę od spełnienia przez dostawcę ustalonych warunków.

Akredytywa nadaje się głównie do rozliczeń z nieznanymi kontrahentami, mającymi siedzibę w innej miejscowości lub z partnerami słabo wypłacalnymi, gdy dostawca chce dodatkowo zapewnić sobie należną zapłatę.

Istota rozliczeń za pomocą akredytywy polega na pokrywaniu w formie bezgotówkowej przez oddział właściwy dla wierzyciela określonych wierzytelności z wyodrębnionych na ten cel środków dłużnika z zachowaniem warunków ustalonych przez dłużnika.

Bank może zwolnić dłużnika od obowiązku wyodrębnienia środków, udzielając mu zapewnienia pokrycia zobowiązań rozliczanych za pomocą akredytywy z kredytu bankowego.

Ułatwienie to zwalnia go z okresowego zamrażania własnych środków a nie zmienia istoty akredytywy ani skuteczności jej działania.

W krajowych rozliczeniach za pomocą akredytywy zapłata następuje najczęściej w banku wierzyciela, który następnie obciąża rachunek akredytywy w banku dłużnika.

Akredytywę najczęściej otwiera się na rzecz jednego wierzyciela.

Podstawą do otwarcia akredytywy jest wniosek dłużnika złożony w oddziale jego banku, a wskazujący wierzyciela ( dostawcę) i oddział banku wierzyciela, w którym będą dokonywane wypłaty.

Wniosek powinien szczegółowo określać, jakie dokumenty będzie zobowiązany składać dostawca ( wierzyciel) w celu uzyskania wypłaty ( np. faktury).

Odwołanie lub zmiana warunków akredytywy przez dłużnika może nastąpić tylko w przypadku, gdy zastrzegł on sobie takie prawo w warunkach akredytywy.

Rozliczenia za pomocą akredytywy są mało popularne w obrotach krajowych, gdyż technika towarzysząca tej metodzie jest pracochłonna, a także wpływa hamująco na ruch towarów.

Wysyłka towarów następuje dopiero po otrzymaniu przez dostawcę zawiadomienia

o otwarciu akredytywy i zmusza go do przystosowania terminów dostaw do okresu ważności akredytywy.

Akredytywa wygasa po wyczerpaniu środków wydzielonych na rachunku akredytywy lub z upływem terminu jej ważności.Zamknięcie akredytywy może nastąpić także na wniosek dłużnika, jeżeli zastrzegł to w jej warunkach.

Jeżeli akredytywa nie została w pełni wykorzystana, pozostające środki bank dłużnika przelewa środki z rachunku akredytywy na jego rachunek bieżący.

Oddział wierzyciela zamyka akredytywę w ciągu trzech dni od otrzymania polecenia z banku dłużnika, co ma umożliwić wierzycielowi zafakturowanie wykonanych już świadczeń. Po upływie terminu ważności akredytywy oddział wierzyciela nie może dokonywać wypłat z tej akredytywy

INKASO BANKOWE

Jest popularną usługą świadczoną przez banki w różnych krajach. Rozróżnia się inkaso dokumentowe i inkaso finansowe.

Inkaso dokumentowe znajduje zastosowanie tylko w rozliczeniach zagranicznych, chociaż może być wykorzystane również w obrotach krajowych. Polega ono na pobraniu przez bank należności klienta lub na zapewnieniu jej przyszłego uregulowania w zamian za wydanie dokumentów powierzonych bankowi przez klienta.

Bank dłużnika wydaje dokumenty po zainkasowaniu określonej kwoty pieniędzy w zamian za akceptowanie weksla trasowanego, wystawienie weksla własnego lub dostarczenie gwarancji.

Inkaso finansowe polega na inkasowaniu przez bank weksli i czeków składanych przez klienta, a płatnych w innych oddziałach banków.

Czek złożony do inkasa wymaga wcześniejszego przekazania przez ten bank odpowiednich środków pieniężnych. Zachodzi wówczas potrzeba przekazania czeku przez bank podawcy do banku. Przekazanie czeku powinno spowodować w banku wystawcy czeku obciążenie na rachunku oraz przekazanie środków pieniężnych na rachunek posiadacza czeku w banku, który przyjął czek do inkasa.

KARTY PŁATNICZE

Karta płatnicza to karta identyfikująca wydawcę i uprawnionego posiadacza uprawniająca do wypłaty gotówki i dokonywania zapłaty, a w przypadku karty wydanej przez bank lub instytucję ustawowo upoważnioną do udzielania kredytu - także do dokonywania wypłaty gotówki i zapłaty z wykorzystaniem kredytu.

Dynamiczny rozwój informatyki a zwłaszcza teletransmisji sprawił, że obok tradycyjnych metod rozliczeń pojawiły się nowe, które cechuje oszczędność czasu i kosztów. Zrewolucjonizowało to formy rozliczeń między bankami a jednostkami gospodarczymi i osobami fizycznymi.

W Polsce karty płatnicze wprowadzono z początkiem lat dziewięćdziesiątych.

Postęp technologiczny sprawił, że kolejno wprowadzano do użycia karty reprezentujące coraz wyższy poziom użyteczności i bezpieczeństwa w przeprowadzaniu rozliczeń pieniężnych. Jako pierwsze pojawiły się karty tłoczone, gdzie dane identyfikujące posiadacza tłoczono wprost na kartach.

Następnym etapem było wprowadzenie do obiegu kart magnetycznych, które posiadają pasek magnetyczny z zakodowanymi informacjami o posiadaczu z podaniem tzw. PINU, które są trudne do podrobienia.

Kolejnym etapem było wprowadzenie kart inteligentnych, czyli elektronicznych(z mikroprocesorem), które mają rozbudowany układ elektroniczny z pamięcią i mikroprocesorem, co z kolei umożliwia zapisanie większej ilości informacji oraz bardziej zróżnicowane wykorzystanie karty.

W operacjach płatniczych wyróżnia się następujące rodzaje kart :

• kredytowe

• debetowe

• typu ,, charge”

• przedpłacone tzw.,, chip karta ”

• wyłącznie do bankomatów

Bankowe karty płatnicze służą celom płatniczym, połączonym z możliwością zaciągania kredytu.

Posiadacz bankowej karty płatniczej bywa obciążany stałą opłatą , a od niewykorzystanego kredytu płaci odsetki.

Karta kredytowa informuje, że jej posiadaczowi udzielono kredytu.

Posiadacz bankowej karty kredytowej może za jej okazaniem dokonywać zakupów w przedsiębiorstwach handlowych. Należność pokrywana jest z jego rachunku bankowego, przy czym może on zaciągnąć w banku kredyt w ramach określonej w umowie kwoty.

W przypadku karty typu ,, charge” klient również korzysta z kredytu, ale bank obciąża jego rachunek jeden raz w miesiącu.

Rozliczenia za pomocą karty debetowej muszą mieć pokrycie w saldzie rachunku bankowego jej posiadacza.

Niektóre banki wydają karty płatnicze, które służą wyłącznie do podejmowania gotówki w bankomatach.

Karty płatnicze mogą być wielofunkcyjne, umożliwiające zarówno dokonanie bezgotówkowego przelewu z rachunku posiadacza jak i podjęcie gotówki z bankomatu oraz otrzymanie wydruku wyciągu z rachunku bankowego.

Wszechstronne wykorzystanie kart płatniczych w różnych operacjach rozliczeniowych sprawia, konkurują one skutecznie z czekami, a ich zastosowanie systematycznie wzrasta.

Obecnie największy system rozliczeń międzynarodowych za pomocą kart płatniczych stworzyła organizacja VISA INTERNATIONAL, EUROCARD i AMERICAN EXPRESS.

Za pomocą karty VISA można dokonywać zakupów towarów i usług oraz podejmować gotówkę z bankomatów na całym świecie.

Posiadacz karty VISA może korzystać w rozliczeniach zagranicznych z przeliczeń waluty transakcji na walutę krajową.

Rozliczeniom za pośrednictwem bankomatów towarzyszy powszechna praktyka bezgotówkowego przekazywania wynagrodzeń, emerytur czy rent na rachunki bankowe, co zamyka krąg przepływu strumieni pieniężnych dochodów i wydatków ludności oraz wpływa na ograniczenie obrotu gotówkowego.

Popularyzacja Internetu sprawiła, że jest on wykorzystywany do operacji bankowych, w tym do rozliczeń kartą płatniczą. Zapłatę kartą płatniczą w Internecie wprowadzono początkowo w Stanach Zjednoczonych.

Niektóre polskie banki oferują takie operacje, uważając, że karta płatnicza w połączeniu z techniką transmisji internetowej otwiera nowy etap w świadczeniu usług bankowych, głównie przez banki detaliczne. Na przeszkodzie stoją wysokie koszty wprowadzenia nowej techniki oraz bezpieczeństwo obrotów. Wynikają one z trudności identyfikacji dłużnika przez wierzyciela i odwrotnie.

Dla ochrony transmitowanych zleceń płatniczych stosuje się zabezpieczenia w postaci nowoczesnych narzędzi kryptograficznych i szyfrów.

ROZLICZENIA PLANOWE

Wprowadzono dla dostaw o charakterze periodycznym.

Polegają one na okresowym np. co 5 dni przelewaniu przez odbiorcę na rzecz dostawcy określonych kwot , wynikającej z planowej wartości dostaw.

Różnicę pomiędzy przekazywanymi wpłatami a wartością dostaw rozlicza się za dłuższy okres ( np. za miesiąc), co z kolei znacznie upraszcza technikę rozliczeń i zmniejsza pracochłonność czynności rozliczeniowych.

W rozliczeniach tą metodą następuje większy związek ruchu pieniądza i towarów niż przy poleceniu przelewu. Umowne terminy planowanych wypłat zabezpieczają interes dostawcy. Odbiorca kontroluje bowiem dostawę i może nie opłacić dostawy niezgodnej z warunkami umowy

Rozliczenia planowe dotyczą stałych, powtarzalnych dostaw i usług, przebiegają najczęściej pomiędzy kontrahentami znającymi się z wieloletniej współpracy.

Dostawy wielu towarów w handlu mają charakter stały i powtarzają się. Większość dostaw odbywa się zgodnie z umownymi harmonogramami. Pozwala to na planowe ustalenie wysokości należności dostawy.Wprowadzenie elementu automatyzacji zmniejsza pracochłonność i znacznie upraszcza przebieg rozliczeń, a także ogranicza pole błędów.

Zinstytucjonalizowaną formą rozliczeń kompensacyjnych są okresowe rozliczenia sald, które mogą stosować kontrahenci wzajemnie świadczący sobie usługi lub dostawy.

Ponieważ występują oni wobec siebie w charakterze dłużnika i wierzyciela - okresowe rozliczenia sald mogą znacznie uprościć procedurę rozrachunku, gdyż tylko jeden

z uczestników dokonuje rozliczenia w ustalonych odstępach czasu.

Istota tej metody polega na zastąpieniu regulowania poszczególnych należności ewidencjonowaniem wzajemnych świadczeń oraz wyrównywaniem salda wzajemnych roszczeń.

Okresowe porównanie i rozliczenie sald zastępuje wielokrotne i dwustronne rozrachunki. Znikome stosowanie tej formy rozliczeń wynika z trudności dobrania stale i wzajemnie świadczących sobie partnerów.

2. CHARAKTERYSTYKA BANKU PKO BP S.A.

Podstawowym celem polityki realizowanej przez bank PKO BP S.A. jest umacnianie pozycji na rynku usług bankowych przy równoczesnym dążeniu do osiągnięcia korzystnego wyniku finansowego.

Jednym ze sposobów realizacji tego celu jest stały proces restrukturyzacji banków. Jego podstawowymi zadaniami są: stale poprawiający się poziom obsługi klientów poprzez wydzielanie pionów sprzedaży w placówkach banków oraz racjonalizację kosztów funkcjonowania poprzez koncentrację zadań zaplecza.

Bank PKO BP S.A. w walce o utrzymanie silnej pozycji na rynku stale monitoruje swoją ofertę i dostosowuje ją do potrzeb klientów. Dąży do oferowania konkurencyjnego oprocentowania, wprowadza na rynek nowe oraz modyfikuje dotychczasowe produkty, poszukuje nowych kanałów dystrybucji. Stara się również o bliskie kontakty z klientem i systematyczną poprawę poziomu obsługi. Dba, aby oferta w stosunku do potrzeb klientów była szeroka i kompletna oraz dostosowana do różnych typów klientów. Stwarza priorytet dla produktów o najszerszym potencjale rynkowym, do których należy konto osobiste ( ROR ).

Bank PKO BP S.A. w swojej polityce cenowej dąży do stabilizacji warunków cenowych oferowanych klientom. Wyrazem skuteczności polityki jest utrzymywanie dominującej pozycji na rynku detalicznym pomimo stale rosnącej konkurencji ze strony banków oraz innych instytucji sektora finansowego.

PKO BP S.A. jest działającym w Polsce uniwersalnym bankiem o polskim charakterze, o ponad 80 - letniej tradycji, dla którego najważniejszą wartością jest i będzie klient. Stara się być aktywny we wszystkich segmentach rynku oraz kategoriach produktów bankowych.

Zachowując dominującą pozycję w bankowości detalicznej, bank pełni również wiodącą rolę w obsłudze samorządów terytorialnych, małych i średnich przedsiębiorstw, kredytów mieszkaniowych oraz obsłudze funduszy unijnych.

Bank PKO BP S.A. pozostaje bankiem mającym znaczący wpływ na rozwój polskiego systemu bankowego. Jest bankiem elastycznie odpowiadającym na potrzeby i oczekiwania klientów, nie ograniczającym się jedynie do oferowania produktów bankowych, ale również zaspakajającym ich popyt na inne usługi finansowe poprzez rozbudowaną sieć spółek zależnych.

PKO BP S.A. kreuje te potrzeby w świadomości klientów zarówno detalicznych, jak i korporacyjnych, wyprzedzając ich oczekiwania i umożliwiając im dostęp do środków finansowych poprzez różnorodne kanały dystrybucji.

Jest największym pod względem aktywów bankiem w Europie Środkowej.

Posiada wysoką płynność finansową, a co za tym idzie ugruntowaną markę bezpiecznego banku.

Największymi atutami są :

• rozbudowana sieć dystrybucji,

• silna pozycja na rynku mieszkaniowym,

• duże doświadczenie w działaniu w polskich warunkach gospodarczych,

• doświadczona kadra pracowników.

Integralną część procesu planowania strategicznego stanowi zarządzanie finansami i kapitałem banku. Umożliwia ono przełożenie celów strategicznych na wymierne cele finansowe, wspomagające tym samym wdrażanie strategii poprzez uruchamianie systemu monitoringu jej realizacji.

W wyniku weryfikacji osiąganych wyników dokonywana jest eliminacja działań nie prowadzących do osiągnięcia celów strategicznych banku.

Do głównych celów strategicznych banku należą:

1. wzrost efektywności funkcjonowania,

2. utrzymanie pozycji lidera rynku usług bankowych w Polsce z dominującą pozycją na rynku usług detalicznych i mieszkaniowych,

3. zdobycie pozycji lidera w obsłudze funduszy unijnych,

4. umocnienie pozycji w zakresie małych i średnich przedsiębiorstw,

5. wypracowanie i ugruntowanie pozycji oraz wizerunku banku w zakresie dużych przedsiębiorstw oraz samorządów terytorialnych.

Realizacja wyznaczonych celów strategicznych banku oparta jest na trzech podstawowych filarach. Pierwszym z nich jest modernizacji banku przy równoczesnym wdrożeniu zasady zarządzania bankiem poprzez wartość.

Obejmuje ona zmianę filozofii zarządzania w kierunku skoncentrowania aktywności banku na podstawowych liniach biznesowych oraz zmodyfikowania struktury organizacyjnej Centrali, oddziałów regionalnych i oddziałów operacyjnych w celu usprawnienia procesu zarządzania oraz zaktywizowania sprzedaży poprzez wykształcenie zachowań prosprzedażowych i proklientowskich.

Konieczne jest rozwinięcie instrumentów umożliwiających wzrost efektywności funkcjonowania, zapewniających kontrolę wyników, analizowanie

przyczyn ewentualnych niepowodzeń i eliminowanie działań nie gwarantujących osiągnięcia celów strategicznych banku, takich jak: planowanie strategiczne, zarządzanie finansami i kapitałem oraz zarządzanie ryzykiem.

Drugim filarem jest prywatyzacja banku, która jest oparta na zachowaniu polskiego charakteru, zapewnieniu niezbędnego poziomu kapitałów oraz znalezieniu partnerów gotowych do podjęcia współpracy na nowych rynkach.

Kolejnym celem jest wejście na nowe rynki poprzez zaangażowanie się w realizację programów przedakcesyjnych oraz uczestniczenie w obsłudze funduszy wspierających wspierających politykę regionalną Unii Europejskiej.

W 2002 roku Bank PKO BP S.A. wygenerował zysk brutto w wysokości 1.457 mln zł ( 95 % zysku osiągniętego w 2001 roku), a po uwzględnieniu wszystkich obciążeń - wynik finansowy netto osiągnął kwotę 1.057 mln zł.

W kolejnych kwartałach 2002 roku przyrost zysku brutto wynosił : 415 mln zł w I kwartale, 577 mln zł w II kwartale, 389 mln zł w III kwartale oraz 76 mln zł w kwartale IV.

Istotny wpływ na poziom osiągniętego zysku miał wynik z tytułu odsetek w wysokości 3,4 mld zł ( spadek o 10,1 %), z czego największy udział zanotowano w pozycji papiery wartościowe ( 44,5% ogółu przychodów odsetkowych) i kredyty konsumpcyjne (17,3%). W strukturze kosztów odsetkowych największą pozycją pozostawały koszty depozytów złotowych osób prywatnych ( 87,6%).

Wynik z tytułu prowizji i opłat w wysokości 1,1 mld zł (wzrost o 18,4%), z czego na przychody w wysokości 1,3 mld zł złożyły się prowizje z działalności kredytowej w kwocie 0,3 mld zł oraz wpływy z działalności pozakredytowej w kwocie 1,0 mld zł ( w tym 23 % pochodzi z prowizji i opłat związanych z obsługą kart i opłat za prowadzenie rachunków bankowych).

Zysk z operacji wymiany walutowej wynosi 875 mln zł ( wzrost o 18,7% w porównaniu do roku 2001).

Obciążenie wyniku finansowego rezerwami w 2002 roku w banku PKO BP S.A. było niższe o 34% niż w roku 2001.

Przeznaczenie zysku za 2002 rok na podwyższenie funduszy własnych spowodowało ich wzrost o 41,5% ( z 2.798 mln zł na koniec 2001 roku do poziomu 3.957 mln zł na koniec 2002 roku) i wpłynęło zasadniczo na wzmocnienie kapitałowe banku.

Z kapitału zapasowego banku została pokryta w pozostałej części

(271 mln zł) strata za 1998 rok, która była czynnikiem realizacji przez bank PKO BP S.A. Programu Naprawczego. Pozwoliło to na wystąpienie przez PKO BP S.A. do Komisji Nadzoru Bankowego z wnioskiem o przedterminowe zamknięcie jego realizacji. Fakt ten ma istotne znaczenie w aspekcie postrzegania banku przez przyszłych inwestorów.

Największe zyski za rok 2002 zanotował bank PKO BP S.A. (1.057,2 mln zł netto) a następnie bank Pekao SA z zyskiem w wysokości 801,7 mln zł netto.

Dzięki stosunkowo słabemu skapitalizowaniu PKO BP S.A. należy do czołówki pod względem zwrotu z funduszy. Największe zyski bank PKO BP S.A. odnotował w II kwartale 2002 roku.

Baza depozytowa banku, w tym wkłady bieżące na rachunkach ROR zwiększyły się odpowiednio o 991,7 mln zł i o 1,1 mld zł przy jednocześnie odnotowanym spadku wkładów złotowych osób fizycznych o 360 mln zł.

Nastąpił wzrost liczby bankomatów z 1.478 sztuk do 1.703 sztuk oraz kart bankomatowych i płatniczych z 2,8 mln sztuk do 4,3 mln sztuk.

Depozyty osób fizycznych w obszarze bankowości detalicznej na dzień 31.12.2002 roku wynosiły 14.844.699 tys. zł. W porównaniu z rokiem 2001 nastąpił spadek depozytów o 380.443 tys. zł.

Zasoby pochodzące z wkładów oszczędnościowych, lokat i wpływów na rachunki ludności w walucie krajowej wynosiły na koniec 2002 roku 13.562.212 tys. zł, z tego 3.055.730 tys. zł (22,5%) to wkłady płatne na każde żądanie. Kwota 559.219 tys. zł przypada na książeczki oszczędnościowe, na rachunki ROR - kwota 2.489.753 tys. zł, natomiast kwota na wkładach o charakterze terminowym wynosiła 10.506.481 tys. zł.( 77,5%).

Depozyty i środki zgromadzone na rachunkach bankowych na koniec 2002 roku wynosiły 17.831.730 tys. zł, z czego:

1. 87,6 %- stanowiły depozyty w obszarze bankowości detalicznej,

• 83,2 % - 14.844.699 tys.zł depozyty osób fizycznych,

• 4,3 % - 774.874 tys.zł depozyty małych i średnich przedsiębiorstw,

2. 7,6 % - stanowiły depozyty w obszarze bankowości korporacyjnej,

- 3,5 % - 620.451 tys.zł depozyty jednostek gospodarczych

- 4, 0 %- 708.986 tys.zł depozyty sektora budżetowego

• 0,1 % - 25.683 tys.zł depozyty instytucji finansowych

3) 4,8 % - stanowiły depozyty rynku mieszkaniowego

• 2,4% -446.116 tys.zł wkłady na książeczkach

mieszkaniowych z funduszem odsetkowym

• 1,8 % - 322.351 tys.zł depozyty spółdzielni

mieszkaniowych

- 0,5 % - 88.570 tys.zł depozyty rynku mieszkaniowego.

Bank PKO BP S.A. jest zdecydowanym liderem na rynku bankowym pod względem liczby placówek Na koniec 2002 roku posiadał 1265 placówek własnych, w tym 12 oddziałów regionalnych, 143 oddziały centrum, 494 oddziały oraz 616 ekspozytur. Dodatkowo sieć uzupełniało 4227 agencji PKO BP S.A.

Zmiany w strukturze i liczbie placówek wynikają z przekształceń organizacyjnych oraz likwidacji placówek, które są nieefektywne.

Sieć jest systematycznie udoskonalana, lokalizacje placówek są wybierane w miejscach atrakcyjnych i o wysokim potencjale biznesowym.

Charakterystyczne dla placówek banku PKO BP S.A. jest znaczące zróżnicowanie pod względem efektów sprzedażowych w stosunku do zaangażowanych zasobów (powierzchnia, zatrudnienie) oraz względna nieporównywalność placówek o podobnym charakterze.

Strategiczne znaczenie w procesie realizacji założeń modelu ma opracowanie i wprowadzenie zmian organizacyjnych istniejącej sieci oddziałów.

Ich celem jest standaryzacja i dostosowanie struktury, a następnie procesów oraz procedur funkcjonujących w banku , tak aby wspierały realizację zadań wyznaczanych jednostkom operacyjnym, przede wszystkim w zakresie sprzedaży usług, obniżki kosztów i wzrostu jakości.

Bardzo istotnym czynnikiem, który pozwoli osiągnąć sukces mierzony realizacją wyznaczonych celów strategicznych banku - poza wdrożeniem odpowiednich narzędzi informatycznych, marketingowych i zarządczych oraz dostosowaniem struktury organizacyjnej jest zbudowanie i utrzymanie odpowiedniej kultury korporacyjnej, skoncentrowanej wokół celów banku przez skupienie uwagi na kliencie.

2.1. ORGANIZACJA ROZLICZEŃ GOTÓWKOWYCH

Organizacja obiegu pieniądza oraz zasady rozliczeń pieniężnych wynikają z roli pieniądza w procesach gospodarczych. W gospodarce rynkowej powinny one sprzyjać umacnianiu pieniądza i pogłębianiu zależności ruchu wartości materialnych od przepływu strumieni pieniężnych.

Formy i tryb rozliczeń pieniężnych ustala ogólnie prawo bankowe a w szczególności NBP.

Prawo emitowania znaków pieniężnych Rzeczypospolitej Polskiej przysługuje wyłącznie NBP.

Znakami pieniężnymi są banknoty i monety opiewające na złote i grosze. Są one prawnym środkiem płatniczym na obszarze Polski.

W obiegu, oprócz monet jest w Polsce tylko pięć banknotów o nominałach: 10 zł, 20 zł, 50 zł, 100 zł oraz 200 zł.

Nowe banknoty są znacznie trudniejsze do podrobienia dzięki szczególnym cechom, jak wtopiona w papier nitka zabezpieczająca z powtarzającym się napisem oraz znaki wodne i holograficzne widoczne w zależności od kąta patrzenia. Banknoty różnią się wymiarami i kolorami, co ułatwia rozróżnienie ich nominałów.

Podobnie zróżnicowane są średnice monet, a ich obrzeża są

Wzory i wartość nominalną banknotów oraz wzory, wartość nominalną, stop, próbę i wagę monet, jak również terminy wprowadzania ich do obiegu ustala Prezes NBP w drodze rozporządzenia. Może on wycofać z obiegu poszczególne rodzaje znaków pieniężnych .

Po upływie terminu określonego w jego rozporządzeniu znaki te przestają być prawnym środkiem płatniczym i podlegają wymianie w wyznaczonych rozporządzeniem bankach.

Znaki pieniężne nie nadające się do obiegu wskutek zużycia lub uszkodzenia podlegają wymianie.

Powyższa ustawa zobowiązuje NBP do organizowania obiegu gotówkowego. Znaki pieniężne emitowane przez NBP trafiają do banków, a za ich pośrednictwem do jednostek gospodarczych oraz ludności.

Podstawowa część obrotów gotówkowych omija kasy banków i służy rozliczeniom pomiędzy jednostkami gospodarczymi a ludnością. Przedsiębiorstwa handlowe i usługowe odprowadzają przeważającą część swoich wpływów do banków, a część podmiotów gospodarczych pobierają gotówkę w bankach np. na wypłaty wynagrodzeń dla swoich pracowników.

Zasilanie banków w znaki pieniężne koordynuje Skarbiec Emisyjny NBP, a technicznie wykonywaniem tych operacji zajmują się oddziały okręgowe NBP, czyli tzw. oddziały zasilające. Funkcje oddziałów zasilających w większych bankach mogą pełnić także oddziały operacyjne, które są wyznaczane przez kierownictwo. Są one wyposażone w odpowiednie pomieszczenia skarbcowe oraz środki transportu.

Banki krajowe mogą we własnym zakresie organizować transporty i zasilać się w krajowe i zagraniczne znaki pieniężne we właściwym oddziale okręgowym NBP oraz odprowadzać do tego oddziału nadmiary tych znaków.

Mogą one również dokonywać przemieszczeń krajowych i zagranicznych znaków pieniężnych pomiędzy oddziałami własnego banku oraz pomiędzy oddziałami różnych banków krajowych, przy zachowaniu odpowiedniego zabezpieczenia oraz za zgodą zainteresowanych central.

Oddziały okręgowe NBP organizują i realizują zadania związane z :

1. przyjmowaniem, przechowywaniem oraz zabezpieczaniem krajowych i zagranicznych znaków pieniężnych przesyłanych przez Skarbiec Emisyjny NBP,

2. odbieraniem oraz zagospodarowaniem nadmiarów krajowych znaków pieniężnych, otrzymanych od jednostek z terenu jego zasilania,

3. odbieraniem zniszczonych krajowych znaków pieniężnych,

4. rozprowadzaniem znaków pieniężnych na terenie okręgu zasilania w taki sposób, aby zapewnić równomierne zaopatrzenie poszczególnych jednostek bankowych zgodnie

ze złożonymi zamówieniami.

Konieczność dokonywania rozliczeń pieniężnych wynika z istoty obrotu gospodarczego. Każdego dnia dokonywanych jest miliony transakcji handlowych, którym towarzyszy przekazywanie środków pieniężnych pomiędzy stronami tych transakcji.

Część z tych rozliczeń dokonywana jest w formie gotówkowej a część w formie bezgotówkowej.

Rozliczenia pomiędzy podmiotami gospodarczymi i innymi osobami prawnymi przebiegają przeważnie za pośrednictwem banków, głównie w formie bezgotówkowej.

Pieniądz gotówkowy służy do ograniczonych kwotowo wypłat oraz do rozliczeń tych jednostek z ludnością oraz pomiędzy ludnością.

Pojęcie cyrkulacja pieniądza obejmuje cały obieg pieniądza, zarówno bankowego jak i gotówkowego, a rozliczenia gotówkowe i bezgotówkowe wzajemnie się przeplatają.

Udział obrotów gotówkowych w operacjach pieniężnych jest w naszym kraju znacznie większy niż w krajach wysokorozwiniętych, gdzie zdecydowanie przeważają rozliczenia bezgotówkowe. Dlatego problemy technicznego zorganizowania gotówkowego obiegu pieniężnego nabierają szczególnego znaczenia.

W miarę urynkowienia gospodarki ruch strumieni pieniądza gotówkowego ulega zmianie.

W przeszłości pieniądz gotówkowy wypłacany z kas NBP dostawał się do rąk ludności głównie za pośrednictwem uspołecznionych jednostek gospodarczych i budżetowych, aby powrócić do kas bankowych głównie w postaci wpłat utargów sieci handlowo - usługowej, podatków, opłat oraz wkładów oszczędnościowych.

Od 1994 roku struktura rozliczeń uległa zmianie wobec wprowadzenia obowiązku bezgotówkowego rozliczania niektórych transakcji podmiotów gospodarczych.

Gdy suma jednorazowej transakcji pomiędzy podmiotami gospodarczymi przekracza równowartość 3.000,- EURO, powinny one być rozliczane za pośrednictwem rachunku bankowego, czyli bezgotówkowo. Aby zapobiec ewentualnej możliwości dzielenia transakcji na kilka, ale o niższej wartości wprowadzono dalsze ograniczenia.

Gdy wartość takich obrotów gospodarczych w miesiącu poprzedzającym wystawienie faktury przekracza kwotę 10.000,- EURO, to tryb bezgotówkowego rozliczania obowiązuje w transakcjach o równowartości 1.000,- EURO.

Zapłata podatków oraz innych świadczeń o tym charakterze powinna przebiegać w formie bezgotówkowej.

Posiadanie rachunku w banku włącza jego posiadacza w sieć rozliczeniową.

Operacje rozliczeniowe wykonują terenowe oddziały operacyjne różnych banków, powiązanych wspólną organizacją rozliczeń. Pozwala im to współdziałać w świadczeniu usług klientom, jak i sobie nawzajem oraz obniża poziom kosztów obsługi bankowej.

Dynamiczny rozwój informatyki, a zwłaszcza teletransmisji sprawił, że obok tradycyjnych metod rozliczeń pojawiły się nowe, które cechuje oszczędność czasu oraz kosztów.

Pieniądz bankowy ( bezgotówkowy), który dotychczas występował w postaci zapisów w księgach bankowych zastąpił tzw. pieniądz elektroniczny, rejestrowany w komputerach bankowych jako zapis elektromagnetyczny.

Pieniądz elektroniczny, to zespół technik informatycznych i telekomunikacyjnych, umożliwiających przepływ strumieni pieniężnych ( kapitałów) bez użycia dokumentów papierowych w stosunkach między bankami, konsumentami oraz jednostkami gospodarczymi.

W ostatnim trzydziestoleciu zrewolucjonizowało to formy rozliczeń między bankami

a osobami fizycznymi i jednostkami gospodarczymi. Ten rodzaj techniki rozliczeniowej umożliwia wykorzystywanie w różnych rozliczeniach m.in. kart płatniczych.

W ciągu ostatnich kilku lat na świecie żywiołowo rozwijają się usługi bankowe świadczone za pośrednictwem Internetu. W Polsce, mimo rosnącego zainteresowania tą formą komunikacji nadal tylko znikoma ilość klientów wykorzystuje Internet do komunikacji z bankiem. Klientów, którzy użytkownikami tej sieci najczęściej interesują kursy walut na rynku międzybankowym oraz notowania giełdowe. Obecnie coraz większa liczba polskich banków prowadzi w tym zakresie badania marketingowe oraz świadczy swoje usługi za pośrednictwem Internetu.

2.2. ROZLICZENIA GOTÓWKOWE I ICH RODZAJE

Rozliczenia gotówkowe przeprowadzane są za pomocą czeku gotówkowego lub w formie wpłaty lub wypłaty gotówki.

Czynności w zakresie gotówkowych rozliczeń pieniężnych polegają na przyjmowaniu przez bank znaków pieniężnych oraz dokonywaniu wypłat w postaci znaków pieniężnych. Czynności te określa się jako operacje kasowo - skarbcowe. Składają się na nie zarówno przyjmowanie wpłat i dokonywanie wypłat oraz przechowywanie gotówki.

W ramach wpłat i wypłat realizowane mogą być funkcje oddziałów jako jednostek zasilających w gotówkę inne banki oraz przyjmujących nadmiary gotówkowe tych banków.

WPŁATY I WYPŁATY GOTÓWKOWE - OBSŁUGA KASOWA

Przyjmowaniem wpłat gotówkowych oraz dokonywaniem wypłat i przechowywaniem znaków pieniężnych zajmują się wydziały kasowo - skarbcowe.

W ich skład wchodzą : kasy dzienne, sortownie, skarbce i skarbce nocne.

Zakresem obsługi kasowej objęte są operacje takie jak : liczenie, sortowanie, pakowanie banknotów i monet oraz dziurowanie banknotów zniszczonych.

W zależności od warunków lokalowych, rodzaju i ilości wykonywanych operacji oddziały banków stosują 1 - stanowiskową obsługę klientów ( kasjer ) lub 2 - stanowiskową obsługę ( dysponent i kasjer). Mogą to być kasy wpłat, kasy wypłat, kasy wymiany walut

( tzw. kasy walutowe) lub kasy mieszane, przyjmujące zarówno wpłaty jak i dokonujące wypłat.

Przy obsłudze klientów przez dwa stanowiska pracy kasjer realizuje operacje gotówkowe na podstawie zaakceptowanych przez dysponenta dokumentów. Sprawdza przy tym prawidłowość ewentualnego sporządzenia przez klienta zestawienia gotówki oraz prowadzi rejestr tych operacji. Dane niezbędne do rejestru operacji kasowych może wprowadzać a następnie przekazywać drogą elektroniczną dysponent.

Dysponent, który akceptuje dokument do realizacji kasowej ma obowiązek sprawdzić prawidłowość jego wystawienia. Dotyczy to głównie zgodności kwoty, która została wpisana cyframi z kwotą wpisaną słownie. W przypadku dokumentu wieloodcinkowego dysponent powinien sprawdzić zgodność poszczególnych odcinków

( kopii z oryginałem). Przy obsłudze jednostanowiskowej wszystkie czynności sprawdzające

i kontrolne wykonuje bezpośrednio kasjer.

Kasa jest wydzielonym pomieszczeniem, w którym kasjer przyjmuje wpłaty w gotówce oraz dokonuje wypłat. Do zakresu czynności kasjera oprócz wpłat i wypłat należy wymiana banknotów i monet na inne wartości oraz wymiana banknotów i monet zniszczonych na obiegowe.

Do wyposażenia kasy należą : biurko, które musi być dostosowane do wymogów kasjerskich , posiadające zamykany pojemnik do przechowywania gotówki, komputer z monitorem, liczarka do banknotów oraz maszyna licząca.

Bezpośrednio przed stanowiskiem kasowym może znajdować się tylko osoba lub osoby obsługiwane przez kasjera. Pozostali klienci muszą pozostawać w pewnej odległości od kasy.

Wstęp do kasy oraz przebywanie w niej innych pracowników banku ( poza kasjerem) jest niedopuszczalne. Przebywanie w kasie innych pracowników jest dopuszczalne tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach, za zgodą kasjera i tylko w jego obecności.

W przypadku, gdy kasjer opuszcza pomieszczenie kasowe, kasę muszą opuścić również inne osoby.

Przed opuszczeniem kasy kasjer ma obowiązek zabezpieczenia znajdujących się w niej wartości oraz przydzielony mu stempel, a w okienku kasowym umieszcza informację o chwilowym zamknięciu kasy.

Dokonywanie wymiany banknotów i monet pomiędzy kasami może mieć miejsce tylko w uzasadnionych sytuacjach i pod warunkiem szczegółowego przeliczenia wymienianych znaków pieniężnych.

Aby zapobiec nadmiernemu gromadzeniu gotówki w kasach oraz w związku z zapewnieniem większego bezpieczeństwa pracownikom banków ustalane są indywidualne limity gotówki, jaka może być przechowywana w kasach.

Kasjer realizuje dyspozycje gotówkowe zgodnie z obowiązującymi go przepisami. Kasjer nie może realizować własnych dyspozycji gotówkowych.

Po dokonaniu przez kasjera czynności kontrolnych oraz innych czynności przewidzianych dla danej operacji, kasjer dokonuje rejestracji dokumentu w systemie informatycznym i jego kasowej realizacji.

Od chwili przyjęcia gotówki od klienta do chwili jej przeliczenia, gotówka ta pozostaje widoczna dla klienta i nie może być łączona z inną gotówką znajdującą się w kasie.

W przypadku zakwestionowania przez klienta kwoty przeliczonej przez kasjera gotówki, kasjer nie opuszczając kasy musi zawiadomić swojego przełożonego. Zarządza on natychmiastowe zamknięcie kasy i dokonuje kontrolnego przeliczenia otrzymanej od klienta gotówki w celu potwierdzenia jej wysokości.

W operacjach kasowych stosuje się wyłącznie dokumenty przeznaczone do rozliczeń gotówkowych. Mogą one mieć postać wydruków komputerowych, sporządzonych przez oddział na podstawie dyspozycji klienta i potwierdzonych przez niego zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Dokumenty kasowe powinny być wypełnione w sposób staranny, czytelny i trwały, zgodnie z układem graficznym formularzy.

Wszystkie dokumenty kasowe obciążeniowe, od chwili przedłożenia przez klienta kasjerowi lub dysponentowi, a w przypadku dokumentów, które zostały wystawione przez oddział - od chwili ich wystawienia aż do momentu realizacji przekazywane są pomiędzy poszczególnymi stanowiskami wyłącznie za pośrednictwem upoważnionych pracowników.

Podstawowymi dokumentami kasowymi są :

• bankowy dowód wpłaty,

• czeki gotówkowe własne i innych banków ,

• blankiety wpłat,

• dowody wpłat za rachunki telefoniczne i opłaty RTV,

• asygnata wpłat lub wypłaty,

• asygnata skupu i sprzedaży zagranicznych środków płatniczych.

Poszczególne wpłaty kasjer przyjmuje w sposób wykluczający możliwość pomieszania wpłacanej gotówki z gotówką znajdującą się w kasie. Łączenie gotówki może nastąpić dopiero po całkowitym stwierdzeniu zgodności wpłaty i odejściu klienta od kasy.

Klienci, którzy często dokonują dużych wpłat mogą upoważnić bank do późniejszego przeliczania wpłacanych pieniędzy. Kasjer może odmówić przyjęcia pieniędzy, które nie zostały ułożone.

Do stemplowania dokumentów kasowych używa się okrągłych stempli kasowych. Stemplem kasowym stempluje się oryginały dokumentów oraz pokwitowania przyjęcia wpłaty.

Przy przyjmowaniu wpłat kasjer sprawdza:

1. czy dokument został zakwalifikowany do realizacji,

2. zgodność kwoty wpisanej słownie na dokumencie z kwotą cyfrową oraz zgodność wypełnionych poszczególnych odcinków dokumentu,

3. przelicza gotówkę w obecności wpłacającego, porównując ilość i kwoty każdego rodzaju banknotów i monet oraz sprawdza ich autentyczność,

4. rejestruje kwotę przyjętej gotówki w ewidencji obrotów kasy,

5. umieszcza na odcinkach dokumentu odcisk stempla kasowego.

Wypłaty dokonywane są przez kasy dzienne banków.

Pracownik przyjmujący dyspozycję wypłaty oraz kasjer dokonujący wypłaty jest zobowiązany do sprawdzenia tożsamości klienta podejmującego gotówkę. Następnie kasjer przedkłada klientowi dokument do pokwitowania odbioru wypłacanej gotówki i dokonuje wypłaty. Klient powinien przeliczyć otrzymaną od kasjera gotówkę w obecności kasjera.

Pełne paczki, rulony oraz wiązki banknotów kasjer może wypłacać bez przeliczenia.

Wypłaty dokonuje się wyłącznie do rąk osoby uprawnionej do jej podjęcia.

Kasjer może wykorzystywać do wypłat znaki pieniężne pochodzące z wpłat przyjętych przez niego w dniu wypłaty. Banknoty wypłacane w paczkach należy przed dokonaniem wypłaty poddać kontroli, zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Przy operacjach wypłat mogą być wykorzystywane żetony, które powinny zawierać skrót nazwy banku i kolejny numer żetonu. Przed wydaniem żetonu klientowi pracownik wpisuje numer żetonu na dokumencie. Numerek kasowy tzw. żeton jest dokumentem ścisłego zarachowania, gdyż stanowi on dowód oddania dokumentów. Przedłożony kasjerowi przez klienta numerek upoważnia go do odebrania gotówki w kasie.

Zasilanie kasy w gotówkę odbywa się na podstawie zapotrzebowania złożonego w formie pisemnej. Przyjęcie zasiłku przez kasjera powinno odbywać się w skarbcu.

W przypadku podejmowania przez klienta większych kwot, których przeliczenie przy okienku kasowym jest utrudnione, należy na życzenie klienta umożliwić mu przeliczenie gotówki na zapleczu banku.

Kasjer, po zakończeniu pracy jest zobowiązany do przeliczenia znajdującej się w kasie gotówki oraz sformowanie pełnych paczek banknotów, które w tym samym dniu podlegają przeliczeniu i sprawdzeniu oraz liczeniu kontrolnemu. Po wykonaniu czynności związanych z zestawieniem pozostałości kasowej, kasjer ustala dzienne sumy obrotów kasowych oraz dokonuje ich uzgodnienia z przyjętymi przez niego dokumentami kasowymi. Sporządzenie rejestru dokonanych operacji oraz pozostałości kasowej może zostać sporządzone na wydruku komputerowym lub na taśmie maszynowej.

Kaseta, wraz z pozostałością kasjera podlega zamknięciu w obecności upoważnionego do kontroli pracownika, a następnie doręczona do skarbca.

Kaseta musi być zaopatrzona w dwa różne zamknięcia. Jeden klucz od kasety zatrzymuje kasjer a drugi upoważniony pracownik. Do odbioru kasety ze skarbca upoważniony jest tylko kasjer, który oddał kasetę na przechowanie.

Kasjer, który planuje nieobecność w pracy powyżej 3 dni jest obowiązany odprowadzić do skarbca wszystkie banknoty i monety lub dokonać przekazania pozostałości innemu kasjerowi.

WPŁATY ZAMKNIĘTE

Banki mogą przyjmować wpłaty zamknięte klientów, którzy złożyli zobowiązanie lub zawarli z oddziałem banku odpowiednią umowę. Godziny przyjmowania wpłat przez kasy wieczorowe ustalane są bezpośrednio przez zainteresowane strony.

Przedsiębiorcy przyjmujący czeki rozrachunkowe przy dokonywaniu wpłat utargów mogą jednocześnie przekazywać - przy zbiorczym dowodzie przekazania czeków - przyjęte przez siebie czeki. Gotówka pochodząca z utargów placówek handlowo - usługowych dostarczana jest często poza godzinami pracy banku za pośrednictwem wrzutni do skarbca nocnego.

Wpłaty zamknięte mogą być również doręczane oddziałom w trybie inkasa samochodowego - przez inkasenta. Wówczas wpłaty wnoszone są przy raporcie inkasenta, który jest sporządzany w dwóch egzemplarzach.

Każdy oddział musi posiadać aktualny wykaz klientów, którzy będą dokonywali wpłat w formie inkasa samochodowego oraz firm, które będą świadczyły tą usługę.

Wpłaty przekazywane do banku za pośrednictwem skarbca nocnego mogą być dokonywane wyłącznie w kasetach oznaczonych przez oddział banku numerem kontrolnym.

Każda kaseta powinna zawierać tylko jedną wpłatę wraz z wypełnionym dowodem wpłaty. Dowód wpłaty umieszczany jest przez wpłacającego w specjalnej kieszeni, która jest umieszczona na kasecie.

Na opakowaniu wpłaty zamkniętej należy umieścić : nazwę klienta, kwotę gotówki oraz podpis osoby, która jest odpowiedzialna za zawartość opakowania. Dodatkowo należy umieścić ilość wpłat znajdujących się wewnątrz opakowania.

Gotówka znajdująca się w kasecie musi być uprzednio posegregowana przez klienta.

Banknoty w ilości po 100 sztuk powinny być ujęte w opaski a monety w rulony lub woreczki.

Pozostałe banknoty, których nie można sformować w pełne paczki również powinny być ujęte w opaski. Na opaskach paczek banknotów i opakowaniach monet powinna być umieszczona nazwa klienta, data wpłaty, dane dotyczące paczki lub woreczka oraz podpis osoby, która przygotowała wpłatę.

Dla każdej wpłaty klient powinien sporządzić nominałowe zestawienie gotówki.

Otwarcia skarbca nocnego i ustalenia ilości przyjętych kaset znajdujących się w skarbcu dokonują skarbnicy.

CZEKI

Czek jest pisemnym dokumentem, w którym wystawca ( trasant ) kieruje w formie przepisanej przez ustawę polecenie do płatnika ( trasata ) odpowiadającego wymogom ustawy

dokonania zapłaty określonej kwoty pieniężnej na rzecz osoby lub okaziciela w ciężar środków będących w dyspozycji wystawcy, najczęściej z sum posiadanych przez wystawcę na rachunku bankowym. Mogą to być jego własne środki lub zapewnione przez bank w formie kredytu.

Czek może mieć formę wyłącznie papierową.

Niedopuszczalne jest wystawianie oraz włączanie do obrotu czeków w formie zapisu na magnetycznych nośnikach informacji.

Czeki są używane przez ich posiadaczy zarówno do rozliczenia się z innymi podmiotami w formie gotówkowej jak i bezgotówkowej.

Czek może być wystawiony:

1. na bankowym blankiecie czekowym,

2. na blankiecie czekowym wydanym przez bank, bez nadruku numeru rachunku oraz nazwy posiadacza,

3. na kartce papieru

Zobowiązanie czekowe jest zobowiązaniem pisemnym i powinno zawierać

następujące elementy :

• nazwę ,, czek '' w treści dokumentu, w języku, w jakim został wystawiony,

• bezwarunkowe polecenie zapłaty określonej w dokumencie sumy czekowej,

• nazwę płatnika czeku ( trasata) - miejsce płatności czeku,

• oznaczenie miejsca płatności

• miejsce i datę wystawienia czeku,

• kwotę czeku i walutę czeku podaną dwukrotnie (cyfrą i słownie),

• podpis wystawcy czeku (trasanta),

• miejsce wystawienia czeku.

Brak na czeku wymienionych elementów powoduje, że czek jest nieważny.

Wymagane jest również, aby usytuowanie elementów czeku pozwoliło ustalić wolę wystawcy czeku w sposób, który nie budzi żadnych wątpliwości.

Formalny charakter zobowiązania czekowego wymaga, aby treść czeku była wyrażona na dokumencie czekowym w sposób wyczerpujący. O istnieniu i treści zobowiązania czekowego decyduje treść czeku a nie wola wystawcy wyrażona poza czekiem.

Sformalizowanie dokumentu czekowego nie oznacza, że czek dla uzyskania swojej ważności musi być wystawiony wyłącznie na blankiecie czekowym. Dla uzyskania swojej ważności ważne jest tylko, aby zawierał wszystkie niezbędne elementy.

Zobowiązanie czekowe nie musi być złożone na bankowym blankiecie czekowym, przygotowanym przez bank dla danego wystawcy. Jednak w praktyce bankowej umowa czekowa, jaką bank zawiera z klientem powoduje, że czeki wystawiane są na blankietach wydawanych przez bank.

W sytuacji, gdy czek został wypełniony w innej formie, niż mówi umowa, bank, który prowadzi rachunek wystawcy może odmówić realizacji czeku.

Przedmiotem zobowiązania czekowego może być tylko określona suma pieniędzy.

Dlatego suma wpisana na czeku musi być określona co do wysokości oraz rodzaju waluty.

Z chwilą wystawienia czeku przez płatnika pokrycie za czek powinno znajdować się na jego rachunku.

Trasatem czeku może być wyłącznie bankier ( instytucja bankowa, kredytowa lub świadcząca usługi bankierskie).

Jeżeli na czeku podane są dwie kwoty i kwoty te różnią się między sobą, to należy przyjąć, że czek został wystawiony na kwotę niższą.

Jeżeli kwoty podane na czeku różnią się( kwota podana cyfrą różni się od kwoty podanej słownie), to należy przyjąć, że czek jest wystawiony na kwotę podaną słownie.

Czek może być wypełniony zarówno pismem ręcznym jak i maszynowym.

Natomiast podpis wystawcy czeku musi być złożony własnoręcznie, chyba że warunki banku wystawcy stanowią inaczej. Czeki niektórych banków do pewnej wysokości mogą być opatrzone w faksymile podpisu- np. czeki wystawione przez Dresdner Bank AG.

W przypadku czeku bankierskiego podpis wystawcy czeku umieszczony na czeku musi być zgodny ze wzorem podpisu umieszczonym na liście wzorów podpisów danego banku.

Głównymi uczestnikami obrotu czekowego są : wystawca, płatnik i remitent lub okaziciel. Wystawca czeku ( trasant) wystawiając czek na zobowiązaniu czekowym składa swój podpis, który zgodnie z przepisami prawa czekowego musi być złożony własnoręcznie.

Podpis wystawcy umieszczony na czeku musi się również zgadzać ze wzorem podpisu złożonym w banku na karcie wzorów podpisu.

Posiadacz rachunku bankowego może wypełnić posiadane blankiety czekowe, wskazując siebie jako osobę uprawnioną do pobrania gotówki z własnego konta.

Może on również wręczyć czek swojemu wierzycielowi w formie zapłaty, wskazując go jako osobę uprawnioną lub bez takiego wskazania.

Wystawcą czeku może być :

• osoba fizyczna mająca zdolność do czynności prawnych,

• osoba prawna,

• podmiot nie będący ani osobą fizyczną ani osobą prawną, ale mający z mocy przepisów ustawy zdolność do zaciągania zobowiązań( np. spółka jawna).

Wystawca czeku powinien pamiętać, że ani jego śmierć ani utrata przez niego zdolności do czynności prawnych po wystawieniu przez niego czeku nie naruszają ważności tego dokumentu - czek pozostaje nadal ważny.

Zgodnie z art. 3 prawa czekowego, czeki wystawiane są na bank (trasat), w którym wystawca zgromadził fundusze oraz z którym wiąże wystawcę umowa uprawniająca wystawcę do rozporządzania tymi środkami za pomocą czeku.

Uczestnikiem obrotu czekowego jest również osoba, na zlecenie której ma być dokonana zapłata (remitent). Jeżeli na czeku wymieniony jest remitent to dla ważności czeku jest wymagane wskazanie nazwiska remitenta. Brak imienia remitenta na czeku nie powoduje jego nieważności. Dotyczy to wyłącznie czeków wystawionych na osoby fizyczne.

Natomiast gdyby na czeku wymienione było tylko imię remitenta - to tak wystawiony czek będzie czekiem nieważnym.

Wśród wymienionych elementów czeku prawo czekowe nie wymienia określenia miejsca zamieszkania lub siedziby remitenta. Należy zatem uznać, że brak na czeku informacji o miejscu zamieszkania nie powoduje nieważności tego czeku.

Zgodnie z art. 5 Ustawy Prawo Czekowe wymienienie z nazwy remitenta na czeku nie jest wymagane. Czek taki jest wówczas czekiem na okaziciela.

Czek na okaziciela to czek który:

1. opiewa na okaziciela,

2. opiewa na rzecz lub na zlecenie określonej osoby z dodanym wyrazem

,, lub okazicielowi '',

3. w którym nie określono remitenta.

Czek wystawiony na okaziciela jest nieważny, gdy wystawca jest jednocześnie trasatem tego czeku. Dotyczy to również sytuacji, gdy wystawcą jest jeden oddział banku,

a trasatem drugi oddział tego samego banku.

Czek jest płatny za okazaniem. Jeżeli posiadacz przedstawia czek do zapłaty przed dnie , który został wskazany na czeku jako data wystawienia, czek taki jest ważny i płatny w dniu przedstawienia do zapłaty. Jest to czek postdatowany. Realizacja takiego czeku wiąże się jednak z dużym ryzykiem, jeżeli przed dniem wpisanym jako data wystawienia czeku wystawca zmarł. Śmierć wystawcy czeku nie narusza ważności czeku tylko wówczas, gdy zmarł on po wystawieniu czeku.

Czek powinien zostać przedstawiony do zapłaty w ciągu 10 dni od dnia wskazanego na nim jako data wystawienia. Nie oznacza to jednak, że po upływie tego terminu czek jest nieważny. Wystawca czeku może go jednak po upływie tego terminu odwołać.

Odwołanie czeku płatnego w Polsce może nastąpić również przed upływem tego terminu, jeżeli czek imienny lub czek na zlecenie przesłany przez wystawcę bezpośrednio trasatowi odwołano, zanim trasat wykonał otrzymane polecenie.

Do terminów przewidzianych w ustawie nie wlicza się dnia początkowego tzn terminu wystawienia czeku.

Czeki wystawione w jednym kraju a płatne w drugim kraju ( pod warunkiem , że te dwa kraje znajdują się na tym samym kontynencie) - termin płatności czeków wynosi 21 dni.

Do Europy zalicza się kraje europejskie oraz kraje leżące w rejonie basenu Morza Śródziemnego - nadmorskie kraje Afryki i Azji.

Czeki wystawione w jednym kraju, a płatne w drugim kraju znajdującym się na innym kontynencie powinny być przedstawione do zapłaty w ciągu 70 dni.

Prawo czekowe dopuszcza inny termin przedstawienia czeku do zapłaty, określony przez prawo tego kraju, w którym znajduje się miejsce płatności czeku.

Dla czeków wystawionych w USD ( dolarach amerykańskich) oraz w CAD ( dolarach kanadyjskich) płatnych na terenie USA i Kanady może być zastosowany termin ważności 6 miesięcy od daty wystawienia.

Dla czeków wystawionych w GBP ( funtach brytyjskich) oraz AUD ( dolarach australijskich) termin ważności czeków wynosi 3 miesiące od daty wystawienia.

Trasat może płacić za czek po upływie terminu do przedstawienia tylko wtedy, gdy odwołanie nie nastąpiło. Banki eliminują wynikające z tego ryzyko przez zastrzeżenie, że po okresie do przedstawienia nie będą honorowane czeki.

Czek może być przedstawiony do zapłaty przez jego prawnego posiadacza. Trasat przyjmując czek do zapłaty ma obowiązek sprawdzić :

• czy czek jest prawdziwy,

• ważność czeku,

• czy osoba składająca czek jest uprawniona do odbioru kwoty z czeku,

• czy czek zachowuje termin ważności,

• czy jest pokrycie za czek,

• autentyczność potwierdzenia,

• czy nieprzerwany jest ciąg indosów.

Do obowiązków trasata należy sprawdzenie formalnej ważności czeku :

1. czy zawiera ustawowe elementy niezbędne do stwierdzenia jego ważności,

2. czy podpis wystawcy czeku jest zgodny z wzorem podpisu złożonym w banku, a w przypadku, gdy czek wystawił pełnomocnik - to czy miał do niego prawo.

Bank trasat ma prawo odmówić zapłaty za czek, który nie spełnia wymogów ustawowych, jak również odpowiada przed wystawcą za szkodę w przypadku, gdyby zrealizował czek formalnie nieważny.

Odmowa zapłaty czeku przez trasata nie rodzi żadnej odpowiedzialności wobec remitenta - trasat nie jest dłużnikiem czekowym i nie akceptuje czeku. Jeżeli trasat odmówi zapłaty prawidłowo wystawionego i autentycznego czeku, pomimo pokrycia na czeku, to odpowiada wobec wystawcy za poniesioną szkodę.

Czek może być wystawiony :

• na określoną osobę ( wówczas prawo z czeku można przenosić przez indos),

• na określoną osobę z dodaniem wyraźnej klauzuli ,, nie na zlecenie' (wówczas nie można przenosić prawa z czeków za pośrednictwem indosu na kolejnych właścicieli).

Prawa z takiego czeku można przenieść w formie i ze skutkiem zwykłego przelewu.

Czeki z zakazem dalszego indosowania noszą nazwę rekta - czek.

Klauzula ,, nie na zlecenie'' zabrania umieszczania indosów własnościowych, natomiast nie zabrania umieszczania na czeku indosów mających charakter pełnomocniczy lub inkasowy.

Na mocy tych indosów nie następuje przeniesienie własności czeku, lecz następuje tylko udzielenie pełnomocnictwa do wykonania praw z czeku w imieniu właściciela. Klauzula ta może być również umieszczana na czeku przez indosanta w treści indosu tzw. rekta - indos, który zabrania dalszego indosowania czeku.

Prawo z czeków może być przenoszone :

• przez indos,

• w drodze przelewu,

• w drodze spadku ( spadkobierca nabywa wszelkie prawa spadkowe). W razie potrzeby spadkobierca musi udowodnić, że jest spadkobiercą przedstawiając odpowiednie dokumenty np. poprzez stwierdzenie nabycia spadku prawomocnym wyrokiem sądu. Spadkobierca musi wejść także w posiadanie czeku.

• poprzez wręczenie- posiadacz czeku nabywa go na podstawie indosu in blanco lub na okaziciela poprzez wręczenie.

Czek może być indosowany na każdą osobę, w tym także na wystawcę. Oznacza to, że czek może być przenoszony na : osobę trzecią, wystawcę remitenta, indosanta lub poręczyciela.

Indos na rzecz trasata ( płatnika) jest bezskuteczny - ma znaczenie pokwitowania.

Osoba, na którą czek jest indosowany musi posiadać zdolność do nabywania praw. Prawa z czeku przenoszone są przez indos.

Ze względu na cel indosu prawo czekowe wyróżnia indos :

1. własnościowy

1. zupełny, czyli imienny

2. na okaziciela

3. in blanco

2. pełnomocniczy

Indos zupełny jest indosem, w którym wskazana jest osoba, na rzecz której przenosi się czek. W indosie na okaziciela zamiast nazwy lub nazwiska indosatariusza umieszcza się napis ,, na okaziciela''. Indos in blanco jest indosem nie wymieniającym indosatariusza, zawierającym tylko podpis indosanta oraz w przypadku osób prawnych również stempel firmowy.

Indosatariuszem jest osoba, która prawa z czeku nabywa, natomiast indostantem jest osoba, która prawa z czeku przekazuje. Indosanci i indosatariusze wspólnie i solidarnie odpowiadają z czeku.

Remitent realizujący czek może złożyć jeden z wymienionych indosów.

Nieprzerwany ciąg indosów występuje wówczas, gdy:

1. posiadacz czeku nabył swoje prawo na podstawie ostatniego indosu imiennego,

in blanco lub na okaziciela.

Osobą uprawnioną na podstawie indosów zamieszczonych na czeku jako indos

in blanco jest każdy jego posiadacz.

2. każdy z indosantów opiera swoje prawo do czeku na podstawie poprzedniego indosu

imiennego, in blanco lub na okaziciela.

Niezbędna jest zgodność nazwiska lub nazwy każdego z indosantów z nazwiskiem

lub nazwą indosatariusza podaną w poprzednim indosie.

3. pierwszym indosantem jest zawsze remitent.

Najważniejszą funkcją czeków jest funkcja płatnicza;

• czek jest płatny za okazaniem,

• nie wymaga akceptacji,

• ma charakter obiegowy - w terminie ważności może być odstępowany innym osobom w drodze indosu,

• ma ograniczony prawem czekowym kraju wystawienia termin ważności.

Czeki spełniają następujące funkcje ;

1. funkcja rozliczeniowo - płatnicza;

należy do najważniejszej funkcji czeku, gdyż jest on wręczany zamiast pieniądza .

przy zakupie towarów lub usług. Zapłata za czek może nastąpić w formie

gotówkowej poprzez wypłatę z rachunku bankowego wystawcy lub w formie

bezgotówkowej - jako rozliczenie pomiędzy wystawcą a wierzycielem..

2. funkcja obiegowa;

jest związana z możliwością nieograniczonego przenoszenia prawa z czeku na

kolejne osoby. Ten sam czek może być wręczany jako zapłata w różnych

transakcjach handlowych. Czeki mają stosunkowo krótki termin ważności, dlatego

ta funkcja ma niewielkie znaczenie w rozliczeniach pomiędzy jednostkami

gospodarczymi. Przy składaniu czeku do skupu, inkasa lub dyskonta w innym banku

niż trasat - funkcja ta ma duże znaczenie.

3. funkcja gwarancyjna;

polega na zabezpieczeniu zapłaty czeku przez wszystkie osoby na nim podpisane.

Daje to możliwość dochodzenia wierzytelności w trybie postępowania nakazowego

i umożliwia szybkie zaspokojenie roszczeń z czeku.

4. funkcja refinansowa;

daje ona możliwość złożenia czeku do dyskonta, czyli otrzymania zapłaty przez inny

bank niż bank trasata przed utrzymaniem pokrycia od trasata. Wierzyciel otrzymuje

wówczas sumę czekową pomniejszoną o odsetki dyskontowe lub o prowizję banku.

Czek gotówkowy jest jedną z form pieniężnych rozliczeń gotówkowych. Stanowi on dyspozycję wystawcy czeku udzieloną jednostce banku prowadzącej jego rachunek do obciążenia tego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony oraz wypłaty tej kwoty osobie wskazanej w treści czeku lub okazicielowi.

Czek gotówkowy jest dokumentem, który zawiera dyspozycję wystawcy czeku

( dłużnika) udzieloną trasatowi do obciążenia jego rachunku kwotą, na którą czek został wystawiony oraz wypłaty tej kwoty okazicielowi ( czek na okaziciela) lub osobie wskazanej na czeku ( czek imienny).

Zgodnie z zarządzeniem Prezesa NBP dotyczącego rozliczeń pieniężnych - czek gotówkowy przedstawia się do zapłaty bezpośrednio u trasata lub w innym banku.

Zarządzenie nie stawia wymogu, że musi to być bank, w którym posiadacz czeku ma rachunek. Czek taki może zostać przedstawiony do zapłaty w dowolnym banku.

Wystawca lub posiadacz czeku mogą zabronić zapłaty czeku w gotówce przez zamieszczenie na przedniej stronie czeku klauzuli ,, przelać na rachunek'' lub innego równoznacznego. Skreślenie tej klauzuli uważa się za niebyłe.

Bank PKO BP S.A. przekazuje do dyspozycji swoich klientów czeki w ramach zawartych umów o prowadzenie rachunku.

Osoby fizyczne mogą wystawiać i realizować czeki gotówkowe z rachunku oszczędnościowo - rozliczeniowego Superkonto w kasach oddziałów banku PKO BP S.A. prowadzącego rachunek lub w innych oddziałach PKO BP S.A.

Realizacja czeków gotówkowych w kasach innych banków jest możliwa w ramach zawartych porozumień z innymi bankami o wzajemne świadczenie usług oraz w urzędach pocztowych do wysokości ogłaszanych w komunikatach podawanych przez PKO BP S.A.

Obecnie inne banki porozumienia realizują czeki banku PKO BP S.A. do wysokości 500,- zł na każdy czek, natomiast urzędy pocztowe do wysokości 300,- zł na każdy czek.

Podmioty gospodarcze mogą realizować wypłaty z rachunków bieżących wyłącznie w oddziałach banku PKO BP S.A.

PKO BP S.A. przyjmuje do zapłaty wyłącznie gotówkowe czeki imienne, na których dokonano zakreślenia szczególnego oraz gotówkowe czeki imienne opatrzone indosem pełnomocniczym posiadacza czeku w brzmieniu ,, Ustępuje na rzecz PKO BP S.A. Oddział

w ...... należność do inkasa'' lub w innym równoznacznym, oznaczającym jedynie pełnomocnictwo ( tzw. czek indosowany).

Dopuszcza się z uwagi na brak wolnego miejsca na przedniej stronie czeku złożenie indosu pełnomocniczego, potwierdzonego stemplem firmowym i podpisami podawcy czeku na odwrotnej stronie czeku.

Oddziały PKO BP S.A. przyjmując do zapłaty czek zakreślony lub indosowany, wystawiony przez klienta innego banku, powinien wręczyć podawcy czeku pokwitowanie przyjęcia czeku, w którym należy określić termin zgłoszenia się klienta po odbiór gotówki z czeku.

Pokwitowanie może stanowić dodatkowa kopia czeku, na odwrocie której należy zamieścić odpowiednią adnotację ,,kwituje się przyjęcie do zapłaty niniejszego czeku gotówkowego i wyznacza się termin odbioru gotówki w dniach od.... do...''.

Pokwitowanie należy potwierdzić stemplem dziennym oddziału.

Wypłaty gotówkowe kwoty czeku zakreślonego lub indosowanego, wystawionego przez klienta innego banku dokonuje oddział PKO BP S.A. podawcy z konta ,, zlecenie do wypłaty'' bezzwłocznie po otrzymaniu funduszy z banku wystawcy, wystarczających na pokrycie czeku.

Czeki gotówkowe zakreślone lub indosowane, wystawione przez klientów innych oddziałów PKO BP S.A. są realizowane przez oddział podawcy czeku w trybie zastępczego honorowania.

Zastępcze honorowanie czeków polega na przyjęciu czeku przez oddział PKO BP S.A. właściwy dla podawcy czeku w celu natychmiastowego uznania rachunku podawcy kwotą czeku lub dokonania natychmiastowej wypłaty gotówki a następnie obciążenia rachunku wystawcy kwotą czeku.

Czek potwierdzony zawiera potwierdzenie trasata o pokryciu na rachunku wystawcy. Jego płatność następuje za okazaniem w krótkim terminie po wystawieniu, gdyż nie jest instrumentem kredytu.

Zapewnieniem terminowej płatności czeku jest najczęściej blokada odpowiedniej kwoty środków pieniężnych na rachunku klienta na okres, w jakim dokument powinien być przedstawiony do zapłaty.

Stosowanie czeku potwierdzonego znajduje uzasadnienie głównie w sytuacjach, gdy występują wątpliwości co do zdolności płatniczej płatnika lub występuje ryzyko przewozu dużej kwoty gotówki.

Czek potwierdzony może mieć charakter zarówno czeku gotówkowego jak i czeku rozrachunkowego.

Czek zakreślony może zostać zakreślony zarówno przez wystawcę jak i posiadacza czeku poprzez umieszczenie na jego przedniej stronie dwóch równoległych linii.

Zakreślenie jest ogólne, gdy pomiędzy liniami nie została umieszczona żadna wzmianka lub jest zamieszczony jedynie wyraz ,, bank''.

Zakreślenie ma formę ,,szczególną',' gdy została wpisana nazwa banku.

Skutki zakreślenia ogólnego powodują, że trasat może zapłacić czek tylko bankowi lub swojemu stałemu klientowi. Natomiast czeki z zakreśleniem szczególnym może zapłacić tylko oznaczonemu bankowi, a gdy oznaczonym bankiem jest trasat - tylko swojemu stałemu klientowi.

Czeki bankierskie ;

Wystawiane są przez banki i zawierają polecenie wypłaty skierowane do innego banku - na rzecz określonej osoby lub okaziciela.

Czek bankierski jest wyrazem dużego zaufania, ponieważ jest wypłacany bez sprawdzania pokrycia na rachunku wystawcy. Wypłata z czeku następuje po stwierdzeniu autentyczności podpisów osób upoważnionych do podpisywania zobowiązań w imieniu banku, który wystawił czek.

Przy skupie czeku bankierskiego pracownik oddziału PKO BP S.A. jest zobowiązany do stwierdzenia prawidłowości wystawienia czeku oraz potwierdzenia jego autentyczności.

Stwierdzenie prawidłowości wystawienia czeku polega na sprawdzeniu poprawności wystawienia czeku. Sprawdzeniu podlegają następujące elementy treści czeku : nazwy i siedziby trasata, daty i miejsca wystawienia, słowa ,,czek', bezwarunkowego polecenia zapłaty, podpisu lub podpisów wystawcy.

Autentyczność czeku bankierskiego jest potwierdzana na podstawie zgodności figurujących na czeku podpisów za bank wystawiający ze wzorami podpisów tego banku, które posiada PKO BP S.A.

Po stwierdzeniu autentyczności czeku należy sprawdzić ;

• tożsamość osoby przedkładającej czek ( czy jest jego prawnym posiadaczem),

• czy czek został przedstawiony w terminie jego ważności,

• czy skup czeku nie został zastrzeżony,

• czy czek nie zawiera żadnych poprawek ani skreśleń,

• czy nie wykazuje śladów fałszerstwa.

W przypadku stwierdzenia prawidłowości wystawienia czeku oraz potwierdzenia jego autentyczności, następuje realizacja czeku w postaci wypłaty gotówki, uznania rachunku klienta lub przelania kwoty czeku do innego banku prowadzącego rachunek klienta.

Specyficzna formą czeków są czeki podróżnicze. Czeki te są emitowane przez renomowane banki w ustalonych z góry nominałach. Są one nabywane przez osoby wyjeżdżające w podróż do innego kraju.

Zamiana czeku na gotówkę może odbywać się w hotelach, sklepach lub restauracjach.

Skupione czeki podróżnicze odsyłane są następnie do emitenta.

Czeki podróżnicze są zaliczane do grupy instrumentów płatniczych na zlecenie.

PKO BP SA prowadzi skup czeków podróżniczych emisji American Express, Thomas Cook, Visa, Citicorp oraz Swiss Bankers i Commonwealth Bank of Australia.

Commonwealth Bank of Australia emituje czeki podróżnicze w dolarach australijskich. W emisji występują czeki o nominałach : 50, 100 i 200 dolarów australijskich

( AUD).

Czeki te są zaopatrzone w następujące zabezpieczenia:

• wydrukowane są na papierze czerpanym,

• pokryte są farbą fluorescencyjną,

• posiadają znak wodny,

• na linii podpisu sygnującego, kontrasygnującego oraz daty realizacji umieszczony jest mikrodruk.

• niektóre elementy na czeku są wydrukowane drukiem stalorytniczym,

• nominał czeku jest umieszczony na przedniej i odwrotnej stronie czeku.

Czeki są realizowane na całym świecie i podobnie jak pozostała grupa czeków podróżniczych ważna jest bezterminowo.

Osoby realizujące czeki w walutach w formie skupu, płaca bankowi określoną w taryfie banku prowizję, natomiast przy realizacji czeków w dolarach australijskich dodatkowo poza prowizją potrącana jest kwota w wysokości 15 dolarów australijskich od kwoty realizowanego czeku ( w przypadku czeków podróżniczych - od jednego klienta).

Odmianą czeków gwarantowanych są euroczeki, stosowane w obiegu międzynarodowym. Banki tworzące system euroczekowy na podstawie zawartych porozumień honorują zainkasowane czeki od klientów w danym kraju, te zaś inkasują czeki po ich przekazaniu bankom płatnika.

Są to czeki, których wystawcami są osoby fizyczne lub prawne, krajowe lub zagraniczne, posiadające karty gwarancyjne wystawione przez banki krajowe, zagraniczne instytucje bankowe lub kredytowe.

System euroczekowy funkcjonuje w oparciu o dwa instrumenty: kartę gwarancyjną i blankiet czekowy.

Maksymalna kwota gwarancyjna wynosi około 200 USD.

Klient składający euroczek do skupu wypełnia blankiet i podpisuje go w obecności osoby przyjmującej czek, okazując przy tym kartę gwarancyjną. Numer karty gwarancyjnej wpisywany jest na odwrocie czeku. Jest to niezbędny warunek gwarancji euroczekowej.

Przy skupie euroczeków w PLN nie pobiera się od klienta prowizji ani żadnych innych opłat. Klient otrzymuje pełną kwotę, na jaka czek został wystawiony.

Skupione euroczeki powinny być przesłana natychmiast do zapłaty zagranicznemu trasatowi ( w Polsce za pośrednictwem Banku PeKaO S.A.).

Gwarancją otrzymania zapłaty jest przedstawienie trasatowi zrealizowanego euroczeku w ciągu 20 dni od daty jego wystawienia. W przypadku zwrotu niewykorzystanych blankietów, bank zwalnia zablokowaną wcześniej kwotę dotyczącą zwróconych blankietów czekowych.

Do głównych zalet euroczeków należą ;

• są największym europejskim systemem płatniczym,

• można zamieniać je na gotówkę w walucie danego kraju, we wszystkich uczestniczących w systemie placówkach bankowych,

• są bezpiecznym ekwiwalentem pieniężnym - nie można zrealizować euroczeku bez równoczesnego przedstawienia karty gwarancyjnej,

• dają możliwość zapłaty za towary i usługi nie tylko w bankach, ale również w placówkach handlowych i usługowych.

Wadą euroczeków jest to, że mogą być wystawiane tylko do kwot gwarantowanych oraz mają wysokie koszty produkcji.

ZAGRANICZNE ŚWIADCZENIA EMERYTALNO - RENTOWE

Są realizowane przez wszystkie oddziały PKO BP S.A.

Oddziały nie prowadzące kas walutowych realizują zagraniczne świadczenia emerytalno - rentowe w walucie polskiej po uzyskaniu zgody rentobiorcy.

W przypadku, gdy oddział PKO BP S.A. nie prowadzi kasy walutowej a rentobiorca nie wyraża zgody na wypłatę świadczenia emerytalno - rentowego w walucie polskiej, oddział powinien wskazać rentobiorcy najbliższy oddział PKO BP S.A. prowadzący kasę walutową.

Realizacja przedstawionego do skupu czeku, zlecenia wypłaty renty zagranicznej lub zlecenia dewizowego ZUS może nastąpić:

1. w gotówce:

1. w walucie wymienialnej, na którą opiewa dokument,

2. w innej walucie wymienialnej, w której PKO BP S.A. prowadzi rachunki oszczędnościowe w walutach wymienialnych,

3. w walucie polskiej

2. bezgotówkowo:

1. przez uznanie rachunku bankowego, prowadzącego w oddziale PKO BP

S.A. w walucie wymienialnej lub w walucie polskiej,

2. przez przekazanie kwoty do innego banku krajowego.

Do rozliczenia z rentobiorcą czeku , zlecenia wypłaty renty zagranicznej lub zlecenia dewizowego ZUS w gotówce w walucie wymienialnej innej niż ta, na którą ono opiewa stosuje się kurs kupna / sprzedaży dla pieniędzy, obowiązujący w PKO BP S.A. w chwili realizacji.

Natomiast do rozliczenia z rentobiorcą czeku w gotówce w walucie polskiej stosuje się kurs kupna dla pieniędzy, obowiązujący w PKO BP S.A. w chwili realizacji czeku.

Za realizację w oddziale PKO BP S.A. czeku, zlecenia wypłaty renty zagranicznej lub zlecenia dewizowego ZUS nie pobiera się prowizji.

W przypadku zlecenia przekazania kwoty czeku, zlecenia wypłaty renty zagranicznej lub zlecenia dewizowego ZUS do innego banku krajowego pobiera się prowizję zgodnie z Taryfą Prowizji i Opłat bankowych w PKO BP S.A.

Termin ważności czeku, zlecenia wypłaty renty zagranicznej lub zlecenia dewizowego ZUS podawany jest w jego treści. Po upływie terminu ważności czek, zlecenie wypłaty renty zagranicznej lub zlecenie dewizowe ZUS nie może być zrealizowane, a rentobiorca powinien zwrócić je wystawcy.

Oddział PKO BP S.A. realizujący zlecenie wypłaty renty zagranicznej lub zlecenie dewizowe ZUS zobowiązany jest do pobierania zaliczek na poczet podatku dochodowego rentobiorcy, jak również do rozliczania podatku z urzędem skarbowym właściwym dla miejsca zamieszkania rentobiorcy.

Jeżeli kwota świadczenia przekazywana jest do innego banku krajowego, to rozliczenie podatku dochodowego należy do tego banku.

Nie pobiera się zaliczki na podatek dochodowy rentobiorcy od dodatku rodzinnego, jeżeli rentobiorca udokumentuje zaświadczeniem wydanym przez francuską kasę socjalną, że w skład kwoty zlecenia wchodzi dodatek rodzinny.

Czek, zlecenie wypłaty renty zagranicznej lub zlecenie dewizowe ZUS może być realizowane przez pełnomocnika na podstawie pełnomocnictwa udzielonego pisemnie przez rentobiorcę.

Podpis na pełnomocnictwie powinien być poświadczony przez pracownika oddziału PKO BP S.A., notariusza lub organ administracji rządowej, samorządowej lub inną osobę upoważnioną na podstawie odrębnych przepisów.

Pełnomocnictwo powinno być opatrzone pieczątką instytucji oraz stemplem funkcyjnym i podpisem osoby, która dokonała poświadczenia.

Pełnomocnik, przedstawiając do realizacji czek, zlecenie wypłaty renty zagranicznej lub zlecenie dewizowe ZUS powinien wylegitymować się dokumentem stwierdzającym tożsamość i przedłożyć do wglądu dokument stwierdzający tożsamość rentobiorcy.

KSIĄŻECZKI OSZCZĘDNOŚCIOWE

Książeczki obiegowe są jedną z najstarszych i najbardziej upowszechnionych form oszczędzania w banku. Jest to pewien rodzaj konta osobistego z wkładem płatnym na każde żądanie.

Operacje bankowe ograniczają się tylko do wpłat i wypłat gotówkowych oraz naliczania i dopisywania odsetek do zgromadzonego wkładu.

Zaletą książeczki oszczędnościowej jest bieżące aktualizowanie obrotów i salda oszczędności.

Książeczki oszczędnościowe mogą być wystawione na imię i nazwisko jednej osoby fizycznej, którą może być osoba wnosząca wpłatę lub osoba przez nią wskazana.

Wystawienie książeczki oszczędnościowej następuje po przedłożeniu przez osobę, która wnosi wpłatę ważnego dokumentu stwierdzającego tożsamość ( dowodu osobistego lub paszportu) przy jednoczesnym wniesieniu wpłaty na tą książeczkę.

Obecnie minimalna wpłata, wymagana przy założeniu książeczki oszczędnościowej nie może być niższa niż 20 złotych.

Książeczka może być wystawiona również na osobę małoletnią na wniosek pełnoletniej osoby fizycznej lub osoby prawnej, która wnosi wpłatę na jej rzecz.

W imieniu osoby prawnej występuje osoba upoważniona do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych, po przedłożeniu dokumentu stwierdzającego tożsamość.

Osoba występująca o wystawienie książeczki dla osoby małoletniej może wnieśż zastrzeżenie o treści ,, wypłaty do rąk właściciela po uzyskaniu pełnoletności', zgodnie z którym wypłata wkładu i odsetek nastąpi wyłącznie do rąk właściciela książeczki po osiągnięciu przez niego pełnoletności.

Osoba małoletnia, po ukończeniu 13 lat może samodzielnie występować o wystawienie książeczki dla siebie po przedłożeniu w oddziale banku PKO BP S.A. ważnej legitymacji szkolnej, tymczasowego dowodu osobistego lub paszportu, o ile nie sprzeciwi się temu na piśmie jej przedstawiciel ustawowy.

Wpłaty na książeczkę oszczędnościową mogą być wnoszone zarówno w formie gotówkowej jak i bezgotówkowej ( w formie przelewu).

Wpłat gotówkowych można dokonywać w oddziałach banku PKO BP S.A., agencjach PKO BP S.A., urzędach pocztowych oraz innych bankach, z którymi PKO BP S.A. zawarł porozumienie o wzajemnej współpracy.

Wypłata gotówkowa z książeczki oszczędnościowej może być podjęta przez właściciela książeczki, jego przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika - po okazaniu ważnego dokumentu stwierdzającego tożsamość.

Wypłaty może dokonać również opiekun prawny lub kurator - po okazaniu dokumentu stwierdzającego tożsamość oraz po przedłożeniu postanowienia sądu o ustanowieniu opieki lub kurateli i złożeniu w obecności pracownika oddziału PKO BP S.A. podpisu na dokumencie wypłaty.

Dyspozycja wypłaty całego wkładu z książeczki powoduje rozwiązanie umowy rachunku wkładu oszczędnościowego.

Rozwiązanie umowy rachunku wkładu oszczędnościowego, na który została wystawiona książeczka następuje w dniu złożenia dyspozycji żądania wypłaty likwidacyjnej, po uprzednim przedłożeniu książeczki wraz z dyspozycją żądania wypłaty.

Umowa rachunku wkładu oszczędnościowego ulega rozwiązaniu, jeżeli w ciągu jednego roku kalendarzowego nie dokonano na rachunku żadnych obrotów, oprócz dopisu odsetek i ich wypłaty a stan oszczędności nie przekracza kwoty minimalnej wpłaty ( obecnie kwota minimalna wynosi 20 złotych).

Wkłady oszczędnościowe osoby fizycznej są wolne od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego do wysokości określonej w ustawie Prawo Bankowe.

W przypadku śmierci właściciela książeczki oddział PKO BP S.A. prowadzący rachunek wkładu dokonuje wypłat z książeczki w następującej kolejności: koszty pogrzebu, realizacja złożonej przez właściciela dyspozycji przeznaczenia wkładu na wypadek śmierci, wypłaty z tytułu dziedziczenia.

Jeżeli właściciel książeczki nie zadysponował wkładem na wypadek śmierci lub zadysponował tylko jego częścią, wypłata z książeczki oszczędnościowej dokonywana jest na rzecz spadkobierców.

REKOMPENSATY

Wszystkie oddziały banku PKO BP S.A. rozpoczęły w dniu 25 marca 2000 r. wypłaty rekompensat dla pracowników sfery budżetowej oraz emerytów i rencistów.

Rekompensata pieniężna, zgodnie ze znowelizowaną w 1999 r. ustawą o zrekompensowaniu okresowego niepodwyższania płac w sferze budżetowej oraz utraty niektórych wzrostów lub dodatków do emerytur i rent przysługuje:

• pracownikom sfery budżetowej, którym w drugim półroczu 1991 roku i w pierwszym półroczu 1992 roku nie zwaloryzowano wynagrodzeń,

• emerytom i rencistom, którzy w 1991 roku utracili wzrosty lub dodatki do emerytur i rent przysługujące z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Spisy osób uprawnionych były sporządzane przez zakłady pracy i ZUS w 1997 r.

Tylko te osoby lub ich spadkobiercy są uprawnieni do odbioru rekompensaty pieniężnej.

Uprawniony może otrzymać rekompensatę w dowolnej placówce banku PKO BP S.A. na terenie całego kraju.

Osoba uprawniona ma możliwość złożenia w oddziale banku PKO BP S.A. w ciągu 24 dni przed wyznaczonym terminem wypłaty dyspozycji dotyczącej wypłaty rekompensaty.

Dokumentem wymaganym od osoby odbierającej rekompensatę jest dowód osobisty z wpisanym numerem PESEL.

Wypłata rekompensaty może nastąpić w formie gotówkowej lub w formie przelewu ;

• na rachunek wskazany przez uprawnionego,

• w formie wypłaty gotówki w kasie,

• na nowy rachunek założony w banku PKO BP S.A.,

• przez dopisanie kwoty na książeczkę oszczędnościową.

W przypadku wpłaty rekompensaty na rachunek bankowy znajdujący się w innym banku nie jest pobierana prowizja od wpłaty.

Każda z osób uprawnionych ma czas na odebranie rekompensaty w ciągu 5 lat.

Jeżeli klient nie odbierze jej w wyznaczonym terminie wypłaty, określonym dla jego grupy wiekowej, to wartość należnego mu świadczenia powiększy się o odsetki a vista za każdy dzień.

W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości związanych z wysokością przyznanej rekompensaty, niezgodnością danych osobowych lub braku umieszczenia jego nazwiska w bazie danych, uprawniony może złożyć reklamację w dowolnym oddziale banku PKO BP S.A.

Uprawniony może również odebrać przysługującą mu rekompensatę za pośrednictwem upoważnionego przez siebie pełnomocnika.

Spadkobierca, chcąc otrzymać rekompensatę po osobie zmarłej powinien przedłożyć w oddziale banku PKO BP S.A. akt zgonu osoby uprawnionej oraz prawomocne postanowienie sądu o nabyciu spadku po osobie uprawnionej.

Dla wszystkich osób uprawnionych do wypłaty rekompensaty został ustalony harmonogram wypłat na podstawie roku urodzenia.

Ostatnia grupa wiekowa ( uprawnieni do wypłaty rekompensaty, którzy urodzili się

po 1969 roku) została ustalona na dzień 25 listopada 2004 roku.

Od tej daty oddziały PKO BP S.A. będą realizowały już tylko zaległe wypłaty.

WYPŁATY ŚWIADCZEŃ

Z FUNDACJI POLSKO - NIEMIECKIE POJEDNANIE

Oddziałom banku PKO BP S.A. zostało powierzone zadanie wypłaty świadczeń dla ofiar pracy przymusowej i niewolniczej w III Rzeszy.

Pierwsze wypłaty dla 10 tysięcy najstarszych osób rozpoczęły się w czerwcu 2001 roku.

Świadczenie jest wypłacane w dwóch ratach : pierwsza rata wynosi 65 % wysokości przyznanego świadczenia, a druga rata wynosi pozostałe 35 % świadczenia. Osoby, którym wypłacono zaliczkę otrzymali pierwszą ratę świadczenia pomniejszoną o jej wartość.

Fundacja FPNP podzieliła bazę osób uprawnionych na transze zgodnie ze środkami przekazanymi przez stronę niemiecką.

Świadczenia dla osób uprawnionych będą wypłacane w polskich złotych

Kurs walutowy dla danej transzy został ustalony przez stronę niemiecką i jest stały dla wszystkich grup. Każda z grup uprawnionych ma wspólny 15 dniowy termin przewidziany na realizację świadczenia zgodnie z informacją zawartą w zawiadomieniu.

Zawiadomienia do osób uprawnionych będą zawierały informację na temat wysokości świadczenia, kursu walutowego, terminu i sposobu odbioru.

Kategorie osób uprawnionych :

• kategoria I - więźniowie obozów koncentracyjnych, gett i ofiar Holocaustu -

wysokość świadczenia 15.000 DEM,

• kategoria II- więźniowie obozów karnych, więzień, obozów pracy - wysokość

świadczenia od 5.000 do 12.000 DEM,

• kategoria III- robotnicy deportowani do III Rzeszy i na tereny okupowane do pracy

w przemyśle i sektorze publicznym - wysokość świadczenia 4.000 DEM

• kategoria IV- robotnicy deportowani do III Rzeszy i na tereny okupowane do pracy

w rolnictwie, usługach i rzemiośle- wysokość świadczenia 2.000 DEM,

• kategoria V- dzieci do lat 12, które zostały deportowane z rodzicami oraz dzieci, które

urodziły się podczas robót przymusowych - wysokość świadczenia

2.000 DEM,

• kategoria VI- dzieci do lat 16 przebywające w obozach przejściowych - wysokość

świadczenia 1.000 DEM

Podstawą do wypłaty świadczenia jest przedstawienie przez uprawnionego zawiadomienia otrzymanego z Fundacji ,,Polsko - Niemieckie Pojednanie ` oraz dowodu tożsamości ( dowód osobisty, paszport lub karta stałego pobytu).

Realizacja świadczenia poprzedzona jest autoryzacją ( sprawdzenie danych osobowych uprawnionego z danymi znajdującymi się w bazie danych).

Klient może zrealizować świadczenie w formie wypłaty gotówkowej w kasie lub w formie przelewu na rachunek bankowy t tym lub innym banku. Od wpłaty świadczenia na rachunek znajdujący się w innym banku oddziały PKO BP S.A. nie pobierają żadnych opłat.

Oryginał zawiadomienia podpisany przez osobę uprawnioną do otrzymania świadczenia jest potwierdzeniem wypłaty i za pośrednictwem PKO BP S.A. jest przekazywany do Fundacji.

Wypłata świadczenia może nastąpić na postawie pełnomocnictwa z notarialnie poświadczonym podpisem. Oryginał pełnomocnictwa lub jego wypis zostaje dołączony do podpisanego zawiadomienia i wraz z nim przesłany do Fundacji za pośrednictwem PKO BP S.A.

Oferta, jaką przedstawił Fundacji bank PKO BP S.A., oparta na dużym doświadczeniu zdobytym przy realizacji wypłat beneficjentom Fundacji na dotychczasowych zasadach a także doświadczenie wynikające z obsługi Programu Powszechnej Prywatyzacji i wypłat rekompensat dla pracowników sfery budżetowej sprawiły, że PKO BP S.A. wygrała przetarg z innymi bankami na przeprowadzenie usługi związanej z przekazywaniem osobom uprawnionym świadczeń pieniężnych z tytułu pracy przymusowej i niewolniczej, wypłacanych przez niemiecką fundację ,, Pamięć- Odpowiedzialność- Przyszłość''.

2. 3. BANKOMATY

Postęp techniczny, jaki nastąpił w naszym kraju umożliwił częściowe zastąpienie pracy kasjera przez automaty, jakimi są bankomaty. Coraz więcej polskich banków dokonuje wypłat gotówkowych za pośrednictwem tych urządzeń.

Pierwsze bankomaty, przeznaczone jedynie do wypłat gotówki pojawiły się w latach sześćdziesiątych w amerykańskich i angielskich bankach.

W Polsce tę formę automatyzacji wypłat gotówkowych zainicjowały z początkiem lat dziewięćdziesiątych większe banki, w tym również PKO BP S.A., oferując swoim klientom w 1991 r. kartę ,, PKO EXPRES''.

Od połowy lat dziewięćdziesiątych wszystkie bankomaty PKO BP S.A. akceptują w swoich bankomatach karty płatnicze międzynarodowych organizacji płatniczych np. VISA.

Banki zawierają umowy o wzajemne honorowanie swoich kart płatniczych, co przyczyniło się do upowszechnienia tej nowoczesnej usługi bankowej.

Na początku 2002 roku w Polsce funkcjonowało około 6.000 bankomatów. Bankomaty są dostępne w godzinach pracy oddziałów ( bankomaty wewnętrzne) oraz poza godzinami pracy oddziałów ( bankomaty zewnętrzne - całodobowe).

Z wypłat za pośrednictwem bankomatów można korzystać nie tylko za pomocą kart bankomatowych, ale również za pośrednictwem kart płatniczych. Na początku roku 2002 liczbę kart bankomatowych i płatniczych szacowano na około 12.000 sztuk.

Proces rozbudowy sieci bankomatów i rozpowszechnianie zautomatyzowanych wypłat gotówki przebiega w Polsce bardzo szybko, ale jeszcze nie jest zakończony. Jego dalszy rozwój wiąże się z wprowadzeniem postępu technicznego w rozliczeniach kartami płatniczymi i wymaga powiększenia liczby bankomatów do poziomu krajów zachodnioeuropejskich.

Instalowane są tam bankomaty wielofunkcyjne typu ATM, które są przeznaczone do całodobowej obsługi klientów oraz CD, dokonujące tylko wypłaty gotówki.

Mogą one pracować w trybie on - line, czyli w czasie rzeczywistym, lub w trybie off - line

i wówczas są one bezpośrednio połączone z systemem informatycznym banku.

W Polsce przeważają bankomaty typu CD, ale banki podejmują działania w celu rozszerzania usług świadczonych przez bankomaty.

Klient otrzymuje kartę identyfikacyjną z paskiem magnetycznym, na którym zakodowany jest numer znany tylko jemu ( tzw. numer PIN).

W przypadku ujawnienia przez użytkownika karty numeru PIN innym osobom - bank nie ponosi odpowiedzialności za podjęte przez niego wypłaty.

O wydaniu karty ( jej rodzaju oraz limicie wypłat) decydują oddziały banku PKO BP S.A., prowadzące rachunek oszczędnościowo - rozliczeniowy klienta.

Oddział zawiera odrębną umowę z klientem, niezależnie od zawartej umowy o prowadzenie rachunku ROR.

Posiadacz rachunku składa osobiście wniosek o wydanie karty, który podpisuje w obecności pracownika oddziału PKO BP S.A. Karta na prośbę klienta może zostać wydana wskazanej przez niego osobie.

Każda karta ma swoją datę ważności a jej termin podany jest na jej wierzchniej stronie.

Korzystanie z bankomatu po upływie tego terminu wymaga wydania nowej karty.

Karta jest własnością PKO BP S.A. i musi być ona zwrócona po upływie terminu ważności karty oraz na żądanie banku. Usiłowanie podjęcia pieniędzy z bankomatu po upływie terminu ważności karty spowoduje jej zatrzymanie w bankomacie.

Bankomat może zatrzymać kartę również w przypadku trzykrotnego nieprawidłowego podania numeru PIN.

W przypadku zatrzymania karty użytkownik powinien zgłosić ten fakt w najbliższym oddziale banku PKO BP S.A , który jest zobowiązany do wyjaśnienia okoliczności zatrzymania karty i poinformowania go o dalszym toku postępowania.

Podobnie utratę karty jej użytkownik powinien niezwłocznie zgłosić w najbliższym oddziale banku, dokonując jej zastrzeżenia.

Wysokość wypłat gotówki z bankomatu jest ograniczona. W umowie ustala się limit wypłat oraz cykl, w którym obowiązuje dany limit ( indywidualnie dla każdego klienta)

np. na tydzień.

Wypłatę do wysokości zgodnej z przyznanym limitem można podejmować w danym cyklu jednorazowo lub częściowo.

Każdorazowa wypłata pomniejsza możliwą do wypłaty kwotę w danym cyklu.

Limit, który nie został wykorzystany w danym cyklu nie powiększa limitu w cyklach następnych. Ma to na celu zapobieganie ewentualnym wypłatom, które nie znajdują pokrycia na koncie.

Przyznany limit nie daje podstawy do wypłat powodujących przekroczenie salda konta. Właściciel konta ponosi odpowiedzialność za wypłaty realizowane przy pomocy jego karty, zwłaszcza, gdy powodują przekroczenie salda na rachunku.

Bank odpowiada za wypłaty dokonane przez bankomat przy wykorzystaniu zastrzeżonych przez klienta kart od chwili dokonania zastrzeżenia.

Wypłaty dokonane przez bankomat są rejestrowane automatycznie na rejestrze wypłat

a zapis stanowi podstawę do obciążenia rachunku oszczędnościowo - rozliczeniowego właściciela karty.

Za używanie karty PKO BP S.A. pobiera od klientów roczną opłatę w wysokości określonej w ,,Taryfie prowizji i opłat”. Obecnie wydanie pierwszej karty jest bezpłatne, a za każdą następną kartę po upływie jej ważności pobiera się opłatę w wysokości 10 zł.

Każdy użytkownik karty powinien starannie przechowywać kartę, aby zapobiec jej zniszczeniu.

Ostatnio w Polsce pojawiły się bankomaty wielofunkcyjne, które nie tylko wypłacają gotówkę, ale mogą wykonywać inne czynności. Wykonują one bezgotówkowe przelewy na inne rachunki bankowe, udzielają informacji o stanie salda oraz umożliwiają zakup karty telefonicznej.

W 2002 r. bankomaty banków PKO BP S.A. wprowadziły nową usługę dla posiadaczy międzynarodowych kart PKO Ekspres i kart PKO Biznes Partner ( wydawane dla rachunków prowadzonych przez podmioty gospodarcze) - funkcję depozytową.

Dzięki wprowadzeniu funkcji depozytowej w bankomatach można dokonywać :

• wpłaty pieniędzy ( gotówka, czeki) na rachunek w dowolnym banku,

• przelewu środków z jednego rachunku na drugi,

• otwarcia lub likwidacji zlecenia stałego,

• zmiany terminu lub kwoty zlecenia stałego,

• otwarcia lub likwidacji lokaty,

• dopłaty do istniejącej lokaty w PKO BP S.A.

• częściowej wypłaty z lokaty w PKO BP S.A.

• zamówień blankietów czekowych,

• złożenia wniosku o udzielenie kredytu odnawialnego lub gotówkowego.

Wprowadzenie tej funkcji w bankomatach pozwala zaoszczędzić czas oraz dokonać większości operacji bez konieczności wizyty w banku.

Złożenie dyspozycji depozytowej jest możliwe w specjalnie oznakowanych bankomatach PKO BP S.A., po włożeniu do bankomatu karty bankowej i wprowadzeniu numeru PIN.

Dyspozycje depozytowe składane są wyłącznie przy użyciu koperty depozytowej i odpowiednich druków bankowych dostępnych we wszystkich oddziałach PKO BP S.A., które są dostępne w oddziałach banku PKO BP S.A.

Złożenie dyspozycji depozytowej w bankomatach PKO BP S.A. przez posiadacza karty bankowej stanowi zawarcie umowy przez posiadacza rachunku bankowego z PKO BP S.A. o wykonanie tej dyspozycji. Po złożeniu dyspozycji depozytowej bankomat automatycznie wydaje potwierdzenie jej przyjęcia, które należy zachować i w razie potrzeby dołączyć przy składaniu reklamacji.

Treść dyspozycji depozytowej musi być zgodna z obowiązującym w PKO BP S.A. regulaminem rachunku bankowego, którego dyspozycja dotyczy.

T. Narożny ,, Prawo bankowe ”, Wyższa Szkoła Bankowa, Poznań 1998, s. 26

T. Narożny ,, Prawo bankowe ”, Wyższa Szkoła Bankowa, Poznań 1998, s. 28

Z. Krzyżkiewicz ,, Podręcznik do nauki bankowości ”, Warszawa 1997, s. 38

T. Narożny ,, Prawo bankowe”, Wyższa Szkoła Bankowa, Poznań 1998, s. 106

T. Narożny ,, Prawo bankowe”, Wyższa Szkoła Bankowości, Poznań 1998, s. 107

T. Narożny ,, Prawo bankowe”, Wyższa Szkoła Bankowa, Poznań 1998 s. 109

T. Narożny ,, Prawo bankowe”, wyższa Szkoła Bankowa, Poznań 1998 s. 109

W. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński ,, Banki - rynek,operacje, polityka ”, Poltext 2002, s. 142

Z. Krzyżkiewicz ,, Operacje bankowe. Rozliczenia krajowe i zagraniczne ”, Poltext 1998 s. 44

W. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński ,, Banki - rynek, operacje, polityka', Poltext 2002 s. 143

Z. Krzyżkiewicz ,, Podręcznik do nauki bankowości', PKO BP, s. 146

W. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński ,,Banki-rynek, operacje, polityka', Poltext 2002 s. 158

W. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński ,, Banki - rynek, operacje, polityka', Poltext 2002 s. 160

W. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński ,, Banki - rynek, operacje, polityka', Poltext 2002 s. 160

W. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński ,, Banki - rynek, operacje, polityka', Poltext 2002 s. 161

Z. Krzyżkiewicz ,, Podręcznik do nauki bankowości', PKO BP s. 157

W. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński ,, Banki - rynek, operacje, polityka', Poltext 2002 s. 163

Z. Krzyżkiewicz ,, Operacje bankowe. Rozliczenia krajowe i zagraniczne', Poltext 1998 s. 92

Z. Krzyżkiewicz ,, operacje bankowe. Rozliczenia krajowe i zagraniczne', Poltext 1998 s. 90

Z. Krzyżkiewicz ,, Podręcznik do nauki bankowości', PKO BP s. 162

Z. Krzyżkiewicz ,, Podręcznik do nauki bankowości', PKO BP s. 106

Z. Krzyżkiewicz ,, Operacje bankowe. Rozliczenia krajowe i zagraniczne', Poltext 1998 s. 97

W. Jaworski, Z Krzyżkiewicz, B. Kosińskii ,, Banki - rynek, operacje, polityka', Poltext 2002 s. 152

W. Jaworski, Z. Krzyżkiewicz, B. Kosiński ,, Banki - rynek, operacje , polityka', Poltext 2002 s. 153

T. Narożny ,, Prawo bankowe', Wyższa szkoła Bankowa, Poznań 1998 s. 109

,, Czynności kasowo - skarbcowe w obrocie znakami pieniężnymi'. Instrukcja B/ 6 PKO BP, W-wa 2002 s. 24

,, Czynności kasowo-skarbcowe w obrocie znakami pieniężnymi', PKO BP W- wa 2002 s. 28

,, Czynności kasowo-skarbcowe w obrocie znakami pieniężnymi', Instrukcja nr. B / 6 W- wa 2002 s. 30

,, Ustawa z dnia 28.04.1938 r. Prawo czekowe Dz. Ustaw Nr. 37, poz. 238

,, Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo czekowe. Dz. Ustaw Nr. 37 poz. 238

,, Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo Czekowe. Dz. Ustaw Nr. 37 poz. 238

Ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo czekowe Dz. Ustaw Nr 37 poz. 238

Zarządzenie Prezesa NBP z dnia 29 maja 1998 r paragraf 4 ust. 1.

Instrukcja służbowa Nr B/2 ,, Rozliczenia pieniężne w obrocie krajowym'' PKO BP SA

Uchwała Zarządu PKO BP S.A. z dnia 19 marca 2002 r.

Uchwała nr 171 / B / 23 /IV / 2000 ,, Obsługa Programu Wypłaty Rekompensat przez PKO BP S.A.'

,, Wytyczne dla zapewnienia obsługi wypłaty świadczeń z FPNP''PKO BP S.A. , czerwiec 2001 r.

Z. Krzyżkiewicz ,, Operacje bankowe. Rozliczenia krajowe i zagraniczne'. POLTEXT 1998 r. s.102

Regulamin funkcji depozytowej w banku PKO BP S.A. 2002 r.

---