AKADEMIA EKONOMICZNA

im. OSKARA LANGEGO

we WROCŁAWIA

WYDZIAŁ

INŻYNIERYJNO - EKONOMICZNY

Daniel Majchrzak

RACHUNEK KOSZTÓW USŁUG DYSTRYBUCYJNYCH

W ŻYWIEC TRADE SP. Z O.O. WE WROCŁAWIU

PRACA MAGISTERSKA

Katedra Rachunkowości Promotor:

i Controllingu Przedsiębiorstw prof. dr hab. Danuta Sołtys

Wrocław - 2005 r.

„Oświadczam, że pracę niniejszą przygotowałem samodzielnie. Wszystkie dane, istotne myśli i sformułowania pochodzące z literatury (przytoczone dosłownie lub niedosłownie) są opatrzone odpowiednimi odsyłaczami. Praca ta nie była w całości ani w części, która by zawierała znaczące fragmenty przedstawione w pracy jako oryginalne(wyniki badań empirycznych, obliczenia, oceny, wnioski, propozycje, itp.), przez nikogo przedłożona do żadnej oceny i nie była publikowana.”

………………………………………………….

Spis Treści

WSTĘP……………………………………………….……………......... 5

1. WARUNKI REALIZACJI USŁUG DYSTRYBUCYJNYCH W „ŻYWIEC TRADE” SP. Z O.O. WE WROCŁAWIU…………...........

1. ZAKRES USŁUG DYSTRYBUCYJNYCH(TERYTORIALNE, PRZEDMIOTOWE I PODMIOTOWE ICH ZRÓŻNICOWANIE)...........

2. STRUKTURA ORGANIZACYJNA PRZEDSIĘBIORSTWA………..…

3. ORGANIZACJA USŁUG……………………………………...………....

4. CZĘŚĆ TECHNOLOGICZNA………………..………………………….

2. ZAŁOŻENIA RACHUNKU KOSZTÓW USŁUG DYSTRYBUCYJNYCH………………………………………………....

1. ZAKRES I ZRÓŻNICOWANIE KOSZTÓW…………………………....

1. PRZEKROJE EWIDENCJI KOSZTÓW…………………...…………….

2. ROZLICZENIA RZECZOWE USŁUG DYSTRYBUCYJNYCH (ZASADY ROZLICZEŃ, UDOKUMENTOWANIE)……………...........

3. POMIAR I UDOKUMENTOWANIE KOSZTÓW………...……………

4. PODSTAWY ROZLICZANIA KOSZTÓW………………………..........

3. PLANOWANIE I KONTROLA KOSZTÓW……………….................

1. PRZEKROJE PLANOWANIA I KONTROLI………………………..….

2. ZASADY I PROCEDURY PLANOWANIA…………………………….

3. ORGANIZACJA I PROCEDURY KONTROLI…………………............

4. ANALIZA KOSZTÓW……………….………………………………....

1. METODYKA ANALIZY KOSZTÓW……………………...……………

2. STRUKTURA I DYNAMIKA KOSZTÓW………………………...........

3. BADANIA SZCZEGÓŁOWE…………………...……………………….

ZAKOŃCZENIE……………………….…………………………...

BIBLIOGRAFIA…………..…………………………………………….......

SPIS TABEL……………………..………………………………………….

SPIS RYSUNKÓW……............…………………………………………….

ZAŁĄCZNIKI……………….………………………………………………

ZAŁĄCZNIKI DOŁĄCZONE..……………………………………………

Warunki realizacji usług dystrybucyjnych

w „Żywiec Trade” sp. z o.o. we Wrocławiu

1. Zakres usług dystrybucyjnych(terytorialne,

przedmiotowe i podmiotowe ich zróżnicowanie)

Zakłady Piwowarskie w Żywcu utworzyły w latach 1992 - 1995 na terenie całego kraju osiem spółek dystrybucyjnych pod nazwą Żywiec Trade (w Katowicach, Gdyni, Łodzi, Niepołomicach, Warszawie, Poznaniu, Żywcu i Wrocławiu). Obszarem działalności Żywiec Trade we Wrocławiu objął byłe pięć województw: wrocławskie, kaliskie, wałbrzyskie, jeleniogórskie i legnickie. W stosunku do pozostałych, Trade we Wrocławiu obsługuje stosunkowo niewielki obszar Polski. Spółka posiada swoje oddziały we Wrocławiu, Kaliszu, Wałbrzychu oraz otwarty w 2000 roku oddział w Legnicy. Do określonego terytorium działania Przedsiębiorstwa przyczyniła się restrukturyzacja w ramach Grupy Żywiec S.A. Spółek wchodzących w jej skład. Proces ten miał miejsce w celu poprawy ekonomiczności ich działania. W związku z powyższym 01.01.2000 r. nastąpiło połączenie Spółek Żywiec Trade sp. z o.o. i Drink Service we Wrocławiu oraz w Wałbrzychu. Drink Service we Wrocławiu został zlikwidowany, a oddział wałbrzyski przejął nazwę Żywiec Trade. Dzięki temu powstała wiodąca na terenie Dolnego Śląska Spółka zajmująca się dystrybucją piwa. Przedsiębiorstwo w swej działalności nie prowadzi transakcji z zagranicą.

Spółka na początku swej działalności była wyłącznym dystrybutorem piw produkcji Zakładów Piwowarskich w Żywcu S.A. W swojej pierwotnej ofercie nie posiadała żadnych innych marek piwa, soków lub napojów. Jednak już od roku 1996 posiada w swojej ofercie handlowej piwa produkcji innych browarów, jak np.: Heineken, Okocim czy Piast.

W 1999 roku Żywiec Trade na skutek fuzji browarów należących obecnie do Grupy Żywiec przejęła dystrybucję piwa Leżajsk, a od 01.01.2000 roku(po połączeniu się z Drink Service) jest wyłącznym dystrybutorem piwa EB oraz Warka na terenie dawnych województw: wrocławskiego, legnickiego, jeleniogórskiego, wałbrzyskiego i kaliskiego.

Tak więc, Spółka Żywiec Trade we Wrocławiu posiada w swojej szerokiej ofercie asortymentowej wszystkie rodzaje piwa produkowane przez browary należące do Grupy Żywiec S.A.(oraz jest ich jedynym dystrybutorem na terenie Dolnego Śląska i byłego województwa kaliskiego) oraz piwa innych browarów, jak np. Heineken, Okocim, Piast.

Oprócz piwa butelkowego i puszkowego Przedsiębiorstwo posiada w swojej ofercie handlowej piwo w beczkach typu Keg oraz podpisuje z lokalami gastronomicznymi umowy dystrybucyjne na bezpłatną dzierżawę urządzeń nalewowych.

Przedsiębiorstwo handluje również sokami i napojami różnych producentów, np. Pepsi, Danone, Hortex, Hellena, Staropolanka, jak i Ostrowin, Akropol czy Kompanii Spirytusowej „Wratislavia” Wrocław.

Analizując podmiotowe zróżnicowanie zakresu usług dystrybucyjnych Przedsiębiorstwa należy zauważyć, iż głównym rynkiem zbytu jest segment rynku hurtowego. To na nim uzyskuje się największy procentowo udział w ilości sprzedaży, sięgający ponad 60 %. Spółka obsługuje także segment rynku detalicznego(w ponad 20 % wielkości swojej sprzedaży) we Wrocławiu i jego okolicach. Sieci oraz wrocławski rynek gastronomiczny(w ilościach sięgających prawie 10 % własnej sprzedaży w obydwu badanych przypadkach) obsługiwane są bezpośrednio przez wrocławski Trade, zaś lokale na pozostałych terenach zaopatrywane są przez hurtownie, które mają podpisane umowy na wyłączność dystrybucji piwa typu Keg.

Tabela 1 przedstawia strukturę sprzedaży towarów oferowanych przez Żywiec Trade sp. z o.o. we Wrocławiu według kanałów dystrybucji w roku 2001 [hl].

Tabela 1. Sprzedaż Żywiec Trade sp. z o.o. we Wrocławiu według kanałów dystrybucji w roku 2001 [hl].

Kanał dystrybucji	Piwo Żywiec	Pozostały asortyment	Cały asortyment
Hurt	318437,68	10331,92	328769,60
Detal	78287,59	71851,31	150138,90
Gastronomia	43395,15	4365,15	47760,30
Sieci	46160,67	1483,69	47644,36
Razem	486281,09	88032,07	574313,16

Udział procentowy ilości sprzedaży w poszczególnych kanałach dystrybucji w roku 2001 przedstawiają poniższe wykresy.

Rysunek 1 obrazuje ilość sprzedaży asortymentu wiodącego, jakim jest piwo produkcji Browarów Żywiec S.A. w roku 2001, zaś rysunek 2 sprzedaż pozostałego asortymentu Żywiec Trade w roku 2001.

Rysunek 1. Udział procentowy ilości sprzedaży piwa Zywiec w poszczególnych kanałach dystrybucyji w roku 2001[hl].

Rysunek 2. Udział procentowy ilości sprzedaży pozostałego

asortymentu w poszczególnych kanałach dystrybucji w roku 2001 [hl].

Jak można zauważyć, różnica w sprzedaży pomiędzy piwem Żywiec a pozostałym asortymentem w poszczególnych kanałach dystrybucji uwarunkowana jest ilością produktów oferowanych do sprzedaży. Różnica w hurcie, wynosząca 54 %, spowodowana jest preferowaniem odbioru dużych ilości przede wszystkim piw żywieckich, stanowiących największy przedmiotowo rynek zbytu Różnicę można również zauważyć porównując ilość sprzedaży w detalu. Jest ona zbliżona do poziomu hurtu i wynosi 65 %, co wynika z tego, że odbiorcy detaliczni w dużej mierze odbierają od spółki asortyment innych producentów, a nie jak w przypadku hurtu piw żywieckich. Jest to spowodowane większą ofertą asortymentową piw, napojów i soków dla klientów. W przypadku odbiorów przez sklepy sieciowe(hipermarkety oraz stacje benzynowe) i gastronomię różnice nie są tak znaczne, bo sięgają zaledwie 7 %.

W latach 2002 oraz 2003 analizowane wartości kształtowały się na zbliżonym poziomie.

2. Struktura Organizacyjna Przedsiębiorstwa

Jak już wcześniej wspomniano, Zakłady Piwowarskie w Żywcu w latach 1992 - 1995 utworzyły na terenie Polski osiem Spółek dystrybucyjnych pod nazwą Żywiec Trade.

Spółka Żywiec Trade z o.o. we Wrocławiu założona została na podstawie zawarcia umowy Spółki w formie aktu notarialnego z dnia 10.12.1992 r.

Przedmiotem działalności Spółki określonym w akcie notarialnym jest:

• prowadzenie działalności handlowej w kraju i za granicą w zakresie obrotu artykułami spożywczymi, przemysłowymi i surowcami oraz działalność komisowa i agencyjna w tym zakresie,

• prowadzenie działalności usługowej w zakresie:

- gastronomii,

- transportu i spedycji,

- pośrednictwa, doradztwa, marketingu, reklamy, akwizycji i magazynowania.

Spółka w swojej działalności realizuje również zadania pomocnicze takie, jak:

- organizacja i nadzór dystrybucji piw produkcji Browarów Żywiec S.A., Zakładów Piwowarskich w Leżajsku, Elbrewery Company Ltd. sp. z o.o. oraz Browarów Warka,

- prowadzenie działalności promocyjnej na rzecz Grupy Żywiec S.A.,

- analiza rynku hurtowego i detalicznego w obrębie działalności Spółki,

- sprzedaż napojów, soków oraz piw innych browarów.

W rzeczywistości zasadnicza działalność Spółki ogranicza się do dystrybucji napojów alkoholowych i bezalkoholowych oraz działalności usługowej transportu, tj. dowozu transportem własnym sprzedawanych przez Spółkę towarów do odbiorców na określonym obszarze działania.

Rejestracja Spółki dokonana została w dniu 22.12.1992 roku w Sądzie Rejonowym Wrocław Fabryczna.

Kapitał założycielski wyniósł 10000 PLN, a w roku 1994 podniesiony został do kwoty 200000 PLN.

Założycielami Spółki są:

- Zakłady Piwowarskie w Żywcu S.A., a po zmianie nazwy Browary Żywiec S.A.,

- Przedsiębiorstwo Wielobranżowe „Spectrum” Spółka z o.o. w Katowicach.

Do dnia 02.12.1997 roku struktura kapitału założycielskiego była następująca:

Browary Żywiec S.A. - 1600 udziałów po 100 PLN = 160000 PLN

Spółka Spectrum - 400 udziałów po 100 PLN = 40000 PLN

Razem - 2000 udziałów po 100 PLN = 200000 PLN

W dniu 04.12.1997 Browary Żywiec S.A wykupiły udziały Spółki Spectrum, przez co Żywiec Trade sp. z o.o. stała się w całości ich własnością i spółką zależną. Browary Żywiec jako spółka dominująca ma 100 % udziału w kapitale, co w rezultacie daje 100 % udziału w prawach głosu.

W roku 1998 Ministerstwo Finansów wydało zgodę na połączenie się spółek Brewpole i Zakładów Piwowarskich w Żywcu. Moment ten oznacza początek procesu rozwoju wszystkich zaangażowanych browarów pod wspólną nazwą Żywiec S.A., największej grupy piwowarskiej w Polsce i jednej z najznaczniejszych firm notowanych na warszawskiej Giełdzie.

W roku 1999 powstała Grupa kapitałowa pod nazwą Żywiec S.A. będąca fuzją czterech wiodących browarów na rynku piwnym: Browarów Żywiec S.A., Zakładów Piwowarskich w Leżajsku S.A., Elbrewery Company Ltd. sp. z o.o. oraz Browarów Warka S.A. W skład nowego Żywca S.A. weszły również browary: w Braniewie, Cieszynie, Gdańsku i Łańcucie.

Grupa Żywiec S.A. posiada obecnie kapitał zagraniczny firmy Heineken na poziomie 61,8 % udziałów, co w konsekwencji daje jej kontrolę nad Spółką.

Pod koniec 1999 roku wyodrębniona została przez Browary Żywiec S.A nowa jednostka organizacyjna Żywiec Trade Holding sp. z o.o. Spółka ta przejęła wszystkie Spółki Żywiec Trade(na skutek czego stała się również obecnym właścicielem Spółki Żywiec Trade we Wrocławiu), a jej podstawowym zadaniem jest zarządzanie podległymi jej spółkami(rysunek 3).

Rysunek 3. Struktura organizacyjna Grupy Żywiec S.A..

Jak wcześniej wspomniano 01.01.2000 roku nastąpiło połączenie Spółek Żywiec Trade sp. z o.o. i Drink Service we Wrocławiu i Wałbrzychu. Drink Service we Wrocławiu został zlikwidowany, a wałbrzyski przejął nazwę Żywiec Trade.

Spółka Żywiec Trade Wrocław nadzorowana jest przez Komisję Rewizyjną(rysunek 4), w skład której wchodzą trzy osoby zatrudnione przez Żywiec Trade Holding sp. z o.o. w Żywcu, a zajmujące tam stanowiska w Zarządzie.

Do podstawowych kompetencji Komisji Rewizyjnej należy badanie bilansu, rachunku zysków i strat, sprawozdań i wniosków Zarządu co do podziału zysku lub pokrycia strat oraz sprawowanie stałego nadzoru nad działalnością Spółki, a w szczególności:

- udzielanie zezwolenia na zaciąganie zobowiązań w wysokości przekraczającej 200000 PLN z wyłączeniem zobowiązań, których stroną lub gwarantem są Browary Żywiec S.A. lub spółka od nich zależna,

- udzielanie zezwolenia na zaciąganie kredytów oraz udzielanie poręczeń i gwarancji,

- ustalanie zasad wynagradzania Członków Zarządu,

- prawo zawieszania w czynnościach poszczególnych lub wszystkich członków zarządu,

- wybór biegłego rewidenta przeprowadzającego badanie sprawozdania finansowego,

- udzielanie zgody na tworzenie oddziałów, nabywanie nieruchomości lub udziałów innych spółek,

- zatwierdzanie proponowanego przez Zarząd: corocznego planu działalności i budżetu Spółki, regulaminu wynagradzania i regulaminu pracy.

Spółka w swej bieżącej działalności jest czasami zmuszana do korzystania z kredytu, gdyż zdarzają się sytuacje, w których brakuje jej własnych środków finansowych na terminowe regulowanie płatności wymaganych przez dostawców. Następuje to na skutek tego, iż bardzo często terminy zapłaty odbiorców Spółki są opóźnione. Aby zabezpieczyć się przed niewypłacalnością klientów Komisja Rewizyjna zobligowała Zarząd Spółki do stosowania zabezpieczeń wekslowych, a przez to zwiększenie wypłacalności odbiorców.

Decyzje inwestycyjne powyżej kwoty 50000 PLN muszą być akceptowane przez Zarząd Żywiec Trade Holding. Aby rozpocząć inwestycję niezbędne jest sporządzenie projektu inwestycyjnego i przesłanie go do akceptacji wraz z wyliczeniem opłacalności tejże inwestycji. Dopiero po akceptacji projektu można rozpocząć właściwe działanie inwestycyjne.

Zarządzanie Spółką Żywiec Trade we Wrocławiu prowadzi dwuosobowy Zarząd, składający się z Prezesa Zarządu(Dyrektor Handlowy) i Członka Zarządu(Dyrektor ds. Finansowych).

Dyrektor Handlowy sprawuje nadzór przede wszystkim nad biurem obsługi klienta, magazynem, transportem, serwisem Keg, a także przedstawicielami handlowymi. Do kompetencji Dyrektora ds. Finansowych należy zaś sprawowanie kontroli nad pracą księgowości, kasy, informatyków, kadr oraz personelem odpowiedzialnym za windykację należności. Zarząd Żywiec Trade sp. z o.o. we Wrocławiu(a przez to Dyrektor Handlowy oraz Dyrektor Finansowy) jest jednocześnie jednostką nadrzędną wobec kierowników oddziałów kaliskiego, wałbrzyskiego i legnickiego.

Zarząd ma obowiązek stać na straży przestrzegania przez Spółkę przepisów ustaw i umów, a ponieważ jest organem ustawowym, wiąże się to z nadaniem mu pewnych praw i nałożeniem obowiązków zarówno w sferze zewnętrznej, jak i wewnętrznej działalności Spółki.

W sferze zewnętrznej Zarząd jest wyłącznym reprezentantem Spółki. W sferze wewnętrznej są to czynności, takie jak zgłoszenia do rejestru handlowego, prowadzenie ksiąg handlowych, sporządzanie bilansu czy sprawozdań. Spółka Żywiec Trade we Wrocławiu jest bowiem zobowiązana do sporządzania na potrzeby Żywiec S.A. jako jedynego właściciela comiesięcznego bilansu, rachunku zysków i strat, sprawozdania z przepływu środków pieniężnych oraz informacji dodatkowej. Wszystkie te sprawozdania finansowe muszą byś dostarczone do 12 dnia każdego miesiąca do siedziby Browarów Żywiec S.A. oraz Żywiec Trade Holding sp. z o.o.

Na potrzeby Komisji Papierów Wartościowych Spółka zobowiązana jest do sporządzania sprawozdań w celu uaktualniania danych.

Spółka jest również zobligowana do terminowego regulowania zobowiązań i przestrzegania terminów płatności dotyczących zarówno Browarów, jak i dostawców nie należących do Grupy.

Rysunek 4. Struktura organizacyjna Spółki Żywiec Trade sp. z o.o. we Wrocławiu.

Od czasu powstania Spółka Żywiec Trade Wrocław znacząco się rozwinęła:

- modernizując biura,

- powiększając swoją powierzchnie magazynową,

- unowocześniając sprzęt komputerowy,

- wdrażając nowy system informatyczny Dynamics obejmujący zagadnienia finansowo - księgowe, obrót towarowy oraz ewidencję środków trwałych,

- powiększając znacznie tabor samochodowy.

Wraz z rozwojem Przedsiębiorstwa systematycznie zwiększane jest w niej zatrudnienie. W stosunku do roku 1998 liczba pracowników powiększyła się z 84 do 163 w roku 2001 i 168 na koniec roku 2003. Wzrost ten wynikał m.in. z otwarcia nowego oddziału w Legnicy oraz zatrudnienia pracowników z likwidowanej Spółki Drink Service. Nowe stanowiska pracy powstały także w wyniku przejęcia rynku dystrybucji Spółki Drink Service, a przez to zmian w organizacji pracy w dziale handlowym, magazynie i księgowości. W okresie wiosenno - letnim zatrudniani są również pracownicy na okres zamknięty do pracy sezonowej, a związane jest to z rosnącą sprzedażą i popytem na napoje alkoholowe i bezalkoholowe w tym właśnie okresie.

Spółka zatrudnia około 40 osób w administracji(dział handlowy, księgowość, przedstawiciele handlowi, kierownictwo) oraz około 125 osób jako pracowników fizycznych(kierowcy, pomocnicy kierowców, pracownicy magazynowi). Dział handlowy, kasa oraz pracownicy biurowi w magazynie pracują w systemie dwuzmianowym. Jedynie pracownicy zatrudnieni w magazynie pracują w systemie trzyzmianowym(co jest spowodowane dostawami z browarów w porze nocnej oraz koniecznością przygotowania towaru dla odbiorców detalicznych).

Wszyscy pracownicy posiadają kwalifikacje zgodne z pełnionymi obowiązkami. Stanowiska kierownicze zajmują osoby z wykształceniem wyższym. W innych działach Przedsiębiorstwa większość pracowników posiada wykształcenie średnie, zaś pracownicy magazynu wykształcenie zawodowe(obowiązkiem jest ukończenie kursu operatora wózków widłowych). Kierowcy posiadają prawo jazdy kategorii B i C.

W spółce od 1997 roku funkcjonuje motywacyjny system wynagradzania pracowników, polegający na powiązaniu wydajności pracy z wynagrodzeniem, w szczególności dotyczy to przyznawania premii.

3. Organizacja usług

Dostawy do Żywiec Trade we Wrocławiu realizowane są przez całą dobę, takie są bowiem potrzeby oraz łatwiej jest zorganizować rozładunek(samochody dostarczające towar do Przedsiębiorstwa nie muszą oczekiwać na rozładunek). Piwa Grupy Żywiec dostarczane są bezpośrednio z Browarów w składach po 24 palety, a wszystkie koszty dowozu ponoszone są przez dostawców.

Piwa pozostałych marek dostarczane są bezpośrednio od producentów lub kupowane są w innych hurtowniach. Towar zakupiony od innych hurtowników dowożony jest transportem Żywiec Trade lub transportem hurtowni. W przypadku, gdy klient jest równocześnie dostawcą i odbiorcą towaru stosowana jest kompensata wzajemnych zobowiązań i należności. Występują wówczas różnice ze względu na ilości zamawianego towaru. Dostawy realizowane są jednak w największej mierze bezpośrednio od producentów. W tym wypadku uzyskać można najkorzystniejsze warunki terminu płatności oraz odpowiednio niskie ceny.

Przez Browary Żywiec ustalana jest premia, którą przyznają Spółce Żywiec Trade we Wrocławiu w przypadku sprzedaży towarów na odpowiednio wysokim poziomie. W celu zbycia odpowiedniej ilości produktów Spółka zatrudnia akwizytorów, którzy odpowiedzialni są za zbieranie zamówień oraz odbiór gotówki od odbiorców przez nich obsługiwanych. W przypadku zebrania odpowiedniej ilości zamówień i gotówki im również przyznawane są premie(od Tradu wrocławskiego). Oprócz zamówień zbieranych przez akwizytorów przyjmowane są też zamówienia telefonicznie lub faksem.

Poza przedstawicielami handlowymi zatrudnionymi przez Żywiec Trade sp. z o.o. we Wrocławiu są także przedstawiciele handlowi zatrudnieni przez Browary Żywiecki, obsługujący rynek detaliczny i gastronomiczny województwa dolnośląskiego. Zasadnicza różnica w wykonywanej przez nich pracy polega na tym, że jak już wspomniano, przedstawiciele Żywiec Trade odpowiedzialni są za zbieranie zamówień oraz odbiór gotówki, a przedstawiciele Browaru za eksponowanie produktów na półkach, organizację promocji czy współpracę przy podpisywaniu umów z lokalami gastronomicznymi, proponują również gdzie zamontować firmowe urządzenia.

Biuro handlowe Grupy Żywiec znajduje się w Warszawie(biuro centralne) oraz Krakowie. Zatrudnieni są tam specjaliści działający w imieniu wszystkich Trade'ów negocjujący warunki wejścia towaru do sklepów sieciowych oraz ich promocji. Ustalane są warunki współpracy, ceny w czasie promocji i poza nią, ekspozycje w marketach., podpisywane są umowy.

Towar sprzedawany przez Żywiec Trade we Wrocławiu dostarczany jest transportem Przedsiębiorstwa bądź przez hurtownie lub lokale transportem własnym.

Trade'owi narzucane są(przez Browary Żywiec S.A.) ceny sprzedaży dla odbiorców(preferowana cena detaliczna i hurtowa), od której udzielane są upusty. W latach wcześniejszych producent dawał spółkom większą swobodę w kształtowaniu cen na rynku, na skutek czego ceny w różnych rejonach kraju znacznie się od siebie różniły.

Średnio do dwóch razy w roku występują podwyżki cen oferowanych towarów wynikające z inflacji oraz zmian cen paliw i kosztów produkcji. Rosnące ceny paliw(tj. ropy czy benzyny) powodują wzrost kosztów dostaw piwa do firmy oraz obsługi poprzez dostawy tych towarów do odbiorców.

Odbiorcy hurtowi mają do wyboru ustalone trzy poziomy cen. Uzależnione są od środka transportu(Trade'u lub hurtowni) oraz terminu i sposobu płatności(gotówka lub termin 1, 7 lub 14 dni). Odbiorcom detalicznym również oferowane są trzy poziomy cen uzależnione tak samo jak w przypadku hurtowni od terminu i sposobu płatności oraz od ilości odbieranego towaru. Artykuły do gastronomii sprzedawane są za gotówkę, jedynie lokale, z którymi podpisane są umowy dystrybucyjne(Żywiec Trade, Browary Żywiec oraz lokal) na wyłączność mogą mieć przedłużony termin płatności.

Jak wspomniano wcześniej, Żywiec Trade podpisuje również z lokalami gastronomicznymi umowy na dzierżawę urządzeń nalewowych, posiada również własny serwis do montażu i konserwacji tych urządzeń. Wspomniane urządzenia dzierżawione są bezpłatnie, zaś koszty ich konserwacji ponoszone są przez Spółkę(w cenę sprzedawanego piwa beczkowego wkalkulowane są bowiem koszty konserwacji tych urządzeń).

W celu zabezpieczenia się przed nieterminowym regulowaniem należności Spółka od roku 2000 wymaga od swoich odbiorców deklaracji wekslowych, mających za zadanie zabezpieczenie przed nieuczciwymi klientami oraz przed należnościami nieściągalnymi.

Wrocławski Trade jest firmą bardzo dynamicznie rozwijającą się(tabela 2). Od początku istnienia umocniła swoją pozycję na rynku wrocławskim, jak i całym województwie dolnośląskim. W ciągu ostatnich kilku lat osiągnęła również znaczącą pozycję wśród innych spółek należących do Żywiec Trade Holding sp. z o.o..

Rozmiary przychodów netto ze sprzedaży(w tys. zł.) w Żywiec Trade sp. z o.o. we Wrocławiu w latach 1998 - 2003 obrazuje tabela 2.

Tabela 2. Przychody netto ze sprzedaży w Żywiec Trade sp. z o.o. we Wrocławiu w latach 1998 - 2003 [tys. zł].

Rok	1998	1999	2000	2001	2002	2003
Przychody netto ze sprzedaży [tys. zł]	87429	121518	164249	179709	192045	211145

Sprzedaż napoju alkoholowego jakim jest piwo, uważa się za sprzedaż sezonową, z tego też powodu zauważyć można znaczące wahania wartości sprzedaży piwa Browarów Żywieckich S.A. w Żywiec Trade Wrocław w poszczególnych miesiącach w latach 2001 - 2003(przedstawiony na rysunku 5).

Rysunek 5. Wartość sprzedaży produktów Browarów Żywiec w Żywiec Trade we Wrocławiu w latch 2001 - 2003 [tys. zł].

Jak można zauważyć, następuje znaczny wzrost wartości sprzedaży piwa w okresie od kwietnia do sierpnia włącznie, w stosunku do miesięcy zimowych. Z roku na rok mamy też do czynienia za stale wzrastającą wartością sprzedaży piwa, co wynika z nieprzerwanego rozwoju Spółki jak i ciągłego pozyskiwania nowych klientów.

4. Proces technologiczny produkcji piwa.

Piwem jasnym pełnym nazywamy napój o odpowiedniej zawartości ekstraktu w brzeczce podstawowej i oraz odpowiedniej zawartości alkoholu, otrzymany w wyniku fermentacji alkoholowej brzeczki piwnej przy użyciu drożdży piwowarskich, przy czym brzeczkę nastawną produkuje się ze słodu browarowego, chmielu i jego przetworów oraz wody z dodatkiem różnych surowców niesłodowanych oraz dozwolonych substancji dodatkowych.

Rysunek 6 przedstawia schemat ideowy procesu technologicznego produkcji piwa.

Rysunek 6. Schemat ideowy procesu technologicznego produkcji piwa.

Słód browarny

ŚRUTOWANIE Temp. otoczenia 90 min

Woda

ZACIERANIE PH = 5,8; Temp. = 52 - 100 ˚ C 3,5 h

Ceremix 2 L

Neutraza 0,5 L
Fungamyl 800 L

FILTRACJA ZACIERU Temp. = 75 - 80 ˚ C

Gorąca woda

Chmiel Młóto

GOTOWANIE BRZECZKI PH = 5,2; Temp. = 105 - 106 ˚ C 90 min

Polifenol

Estry alginianowe

Kw.askorbinowy,izoaskorbiniany . Młóto chmielowe

CHŁODZENIE Temp. = 12 - 18 ˚ C 1 h

Zimna woda . Woda

Drożdże . Osady

FERMENTACJA GŁÓWNA PH = 4,5 - 5,8; Temp. = 4 - 22 ˚ C 7 dni

Zimna woda,

Preparaty kolagenowe z rybich

pęcherzy . Woda

CO2

CO2

LEŻAKOWANIE Temp. = 0 ˚ C 12 dni

SO2 Nadmiar drożdży Adsorbenty polifenolowe

Adsorbenty białkowe

CO2

Osady

FILTRACJA PIWA Ciśnienie = 0,2 - 0,6 MPa; Temp. = 0 ˚ C 6 h

Osady i niestałe koloidy

ROZLEW Temp. otoczenia

PASTERYZACJA Temp. = 67 ˚ C

Piwo jasne pełne

Na proces technologiczny produkcji piwa składają się następujące operacje i procesy jednostkowe:

• Śrutowanie słodu

Śrutowanie słodu jest to operacja jednostkowa.

Operacja ta polega na zagniataniu słodu, bez poważnego naruszenia łuski. Celem rozdrabniania jest umożliwienie rozpuszczenia składników ekstraktywnych słodu w wodzie oraz ułatwienie przenikania wody do cząstek ziarna. Podczas śrutowania następuje wydobycie polimerów pokarmowych i enzymów. Łuska jest jak najmniej rozdrobniona i stanowi naturalny materiał filtracyjny. Bielmo wymaga jak największego rozdrobnienia. Operacja ta przebiega w temperaturze otoczenia przez okres 90 minut. Sprawność operacji wynosi 0,99.

W wyniku śrutowania słodu otrzymuje się zasyp.

Rozdrabnianie słodu do postaci mąki odbywa się za pomocą młotkowych młynków udarowych w śrutownikach.

Następnie surowiec kieruje się do zacierania.

• Zacieranie

Zacieranie jest procesem jednostkowym.

W procesie tym do rozdrobnionego słodu(zasypu) doprowadza się wodę oraz preparaty enzymatyczne.

Zacieranie słodu ma na celu przeprowadzenie do roztworu składników słodu, głównie skrobi, substancji białkowych i soli mineralnych za pomocą zawartych w słodzie enzymów. Podczas zacierania ziarna skrobiowe pęcznieją, a następnie pękają tworząc tzw. kleik skrobiowy. Kleik ten składa się z nie skleikowanej amylozy pozostającej w formie roztworu kolo­idalnego oraz skleikowanej amylopektyny. Rozpad skrobi z udzia­łem enzymów amylolitycznych następuje stopniowo, tworzą się dekstryny o różnej ilości cząsteczek: amylodekstryny, erytrodekstryny, achrodekstryny i maltodekstryny. Końcowym produktem rozpadu skrobi w procesie zacierania jest cukier fermentujący(maltoza). Optymalna temperatura dla działania enzymów amylolitycznych wynosi 55 - 72°C przy pH=5,8. Pod wpływem enzymów proteolitycznych powstają związki białkowe:

- proteozy, albumozy (globuliny), peptony,

- peptydy (poli-, trój-, dwupeptydy) powstające w procesie hydrolizy białka pierwotnego lub proteoz, albumoz i peptonów,

- aminokwasy będące ostatnimi członami rozpadu białka(jest ich w brzeczce około 25).

Temperaturą optymalną dla hydrolizy białek są 52-54°C. Sam zaś proces zacierania trwa 3,5 godziny.

Sprawność procesu wynosi 0,98.

W wyniku procesu zacierania otrzymuje się zacier.

Zacieranie odbywa się systemem w kotłach zaciernych oraz kadzio-kotłach zaciernych w zakresie temperatur 52 - 100ºC.

Surowiec do dalszych operacji(filtracji) kierowany jest za pomocą pomp.

• Filtracja zacieru

Filtracja zacieru jest operacją jednostkową.

W operacji tej do zacieru dodawana jest gorąca woda.

W czasie filtrowania zachodzi proces mechanicznego oddzielania osadów od rozpuszczonego w wodzie ekstraktu. Osiąga się tu temperaturę ok. 75 - 80ºC i w tym czasie działają enzymy, które są odporne na powyższą temperaturę. Materiałem filtracyjnym są niejednorodne i ściśliwe wysłodziny. Sprawność operacji wynosi 0,93.

W wyniku tej operacji powstaje słodka brzeczka przednia i odprowadzane jest młóto.

Operacja ta odbywa się w kadziach filtracyjnych.

Surowiec do dalszych operacji kierowany jest za pomocą pomp.

• Gotowanie brzeczki

Gotowanie brzeczki z chmielem jest operacją jednostkową.

W operacji tej do słodkiej brzeczki przedniej dodawany jest chmiel oraz kwas garbnikowy, aktywatory piany i środki redukujące.

W czasie gotowania brzeczki następuje jej zagęszczenie. Pod wpływem temperatury i wskutek reakcji z garbnikami chmielu następuje koalgulacja białek, które wytrącają się w postaci kłaczkowatego, łatwo opadającego osadu (łamanie brzeczki). Składniki goryczkowe chmielu ulegają rozpuszczeniu w postaci delikatnej zawiesiny koloidalnej. Panujące w tej operacji PH(wynoszące 5,2) wpływa na stopień dyspersji żywic goryczkowych i zwiększa ich rozpuszczalność. Temperatura kształtuje się na poziomie 105 - 106ºC, zaś sama operacja trwa 90 minut i odbywa się przy podwyższonym ciśnieniu. Sprawność operacji wynosi 0,93.

W wyniku gotowania otrzymuje się gorącą brzeczkę chmielową i odprowadza się gorący osad(młóto chmielowe).

Gotowanie odbywa się w kotłach warzelnych, z których za pomocą pomp surowiec kierowany jest do chłodzenia.

• Chłodzenie

Chłodzenie brzeczki jest operacją jednostkową.

Chłodzeniu poddaje się gorącą brzeczkę chmielową za pomocą zimnej wody.

W czasie chłodzenia następuje napowietrzenie oraz wytrącenie koloidów(przede wszystkim koagulujących związków białkowych, oraz niektórych wyższych dekstryn i garbników). Tworzą się warunki dla rozwoju drożdży w fermentacji. Temperatura operacji wynosi 12 - 18ºC, zaś sama operacja trwa 1 godzinę. Sprawność operacji wynosi 0,96.

W wyniku chłodzenia brzeczki powstaje brzeczka nastawna(podstawowa); osady oraz woda są odprowadzane.

Chłodzenie odbywa się w płytowych wymiennikach ciepła.

Surowiec do procesu fermentacji kierowany jest, tak jak w poprzedniej operacji, za pomocą pomp.

• Fermentacja główna

Fermentacja jest procesem jednostkowym.

Fermentacji ulega brzeczka nastawna. Dodawane są drożdże oraz materiały pomocnicze(zimna woda, pożywki drożdżowe i środki klarujące).

Celem fermentacji brzeczki nastawnej jest zamiana cukrów fermentujących pod wpływem drożdży na alkohol etylowy, dwutlenek węgla i produkty uboczne. Po dodaniu drożdży następuje ich rozmnażanie i zafermentowanie oraz fermentacja burzliwa w temperaturze 15°C. PH procesu wynosi 4,5 - 5,8, temperatura 12 - 22ºC, zaś po schłodzeniu wodą 4 - 15ºC. Proces trwa około 7 dni. Sprawność procesu wynosi 0,9.

Powstaje młode piwo. Odprowadza się nadmiar drożdży i dwutlenek węgla oraz materiał pomocniczy(wodę).

Fermentacja odbywa się w kadzi fermentacyjnej.

Surowiec z kadzi fermentacyjnej kierowany jest elastycznymi wężami gumowymi do metalowych tanków, w których leżakuje.

• Leżakowanie

Leżakowanie piwa jest operacją jednostkową.

Piwo młode poddawane jest leżakowaniu oraz działaniu dwutlenku węgla i dwutlenku siarki oraz środków stabilizujących.

Leżakowanie jest to dojrzewanie piwa. Polega na dalszej, powolnej fermentacji pozostałych cukrów fermentujących, przy zastosowaniu nadciśnienia i niskiej temperatury 0°C, co sprzyja dobremu nasyceniu piwa tlenkiem węgla. Dzięki przetrzymywaniu piwa w tych warunkach następuje klarowanie dzięki naturalnej sedymentacji oraz wytworzenie odpowiedniego bukietu smakowo - zapachowego. Czas leżakowania wynosi 12 dni. Sprawność operacji wynosi 0,98.

W wyniku tej operacji wydzielają się odpady w postaci zimnego osadu i dwutlenku węgla i powstaje dojrzałe piwo.

Operacja ta odbywa się w metalowych tankach.

• Filtracja piwa

Filtracja jest to operacja jednostkowa.

Operacji tej poddawane jest dojrzałe piwo.

Celem filtracji piwa jest wydzielenie z niego zawiesin, powodujących zmętnienie lub opalizację oraz nadanie mu odpowiedniej klarowności i połysku. W wyniku filtracji uzyskuje się redukcję liczby drożdży do 5 komórek/cm³, klarowność poniżej 0,5 EBC oraz natlenienie poniżej 0,05 mg/cm^3. W filtracji przez ziemię okrzemkową na stałą przegrodę filtracyjną nanosi się, przy użyciu wody, warstwę podstawową ziemi o grub­szej granulacji a następnie w czasie właściwej filtracji dozuje się do piwa w sposób ciągły ziemię okrzemkową. Na przegrodzie filtracyj­nej osadzają się, wraz z usuwanymi cząsteczkami zawiesin, drobiny ziemi filtracyjnej. Wielkość zużycia ziemi okrzemkowej wynosi ok. 100 g/hl, co powoduje wzrost ciśnienia o 0,03-0,04 MPa. Czas trwania jednego cyklu filtracji wynosi 6 godzin. Filtrację przerywa się, gdy ciśnienie na wlocie wzrośnie do ok. 0,6 MPa w filtrze przy różnicy ciśnień na wlocie i wylocie 0,4 MPa. Temperatura filtracji wynosi około 0ºC. Sprawność operacji wynosi 0,97.

W wyniku filtracji odprowadzane są wszelkiego rodzaju osady i niestałe koloidy i otrzymuje się klarowne piwo gotowe.

Jak wyżej wspomniano, w operacji tej stosuje się filtrację przez ziemię okrzemkową w filtrze horyzontalnym.

• Rozlew

Rozlew piwa jest procesem jednostkowym.

Piwo gotowe jest rozlewane do opakowań i zamykane.

Zasadą rozlewu piwa do butelek jest rozlew izobaryczny odbywający się w warunkach nadciśnienia i w temperaturze otoczenia. Sprawność procesu wynosi 0,99.

Otrzymuje się piwo o pożądanych parametrach w opakowaniach z zamknięciami.

Urządzenia służące do rozlewu noszą nazwę izobarometrów.

Następnie piwo przenośnikiem taśmowym kierowane jest do pasteryzacji.

• Pasteryzacja

Pasteryzacja jest operacją jednostkową.

Pasteryzacji poddaje się piwo w opakowaniach z zamknięciami.

Pasteryzacja podnosi trwałość biologiczną piwa i polega na zniszczeniu i usunięciu wszelkich drobnoustrojów. Temperatura panująca podczas operacji pasteryzacji wynosi około 67ºC.

Sprawność operacji wynosi 0,99.

W efekcie otrzymuje się piwo w opakowaniach pasteryzowane.

Operację tą realizuje się w pasteryzatorach.

Zatem, w wyniku powyższych operacji i procesów jednostkowych otrzymuje się piwo jasne pełne o odpowiedniej zawartości ekstraktu w brzeczce podstawowej i oraz odpowiedniej zawartości alkoholu.

Założenia rachunku

kosztów usług dystrybucyjnych

1. Zakres i zróżnicowanie kosztów

Bibliografia

1. „Kurier - wiadomości jasne i pełne” nr 3(4), Wyd. Wewnętrzne Grupy Żywiec S.A.

2. W. Kunze, „Technologia słodu”, Wyd. Piwochmiel, Warszawa 1999

3. M. J. Lewis, T. W. Young, „Piwowarstwo”, Wyd. PWN, Warszawa 1990

4. T. Pazera, T. Rzemieniuk, „Browarnictwo”, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998

5. PN - 89/A - 79098, „Piwo”, Wyd. Normalizacyjne Alfa, Warszawa 1990

Spis tabel

Tabela 1. Ilość sprzedaży Żywiec Trade we Wrocławiu

w roku 2001 według kanałów dystrybucji [hl]……………….……. str.7

Tabela 2. Przychody netto ze sprzedaży w Żywiec Trade sp. z o.o.

we Wrocławiu w latach 1998 - 2003 [tys. zł]………….……..…… str.21

Spis rysunków

Rysunek 1. Udział procentowy ilości sprzedaży piwa Żywiec

w poszczególnych kanałach dystrybucji w roku 200 [hl]……...……str.8

Rysunek 2. Udział procentowy ilości sprzedaży pozostałego

asortymentu w poszczególnych kanałach dystrybucji

w roku 2001 [hl]..………………………………………................... str.8

Rysunek 3. Struktura organizacyjna Grupy Żywiec S.A.................. str.12

Rysunek 4. Struktura organizacyjna Spółki Żywiec Trade sp. z o.o.

we Wrocławiu……………………………………………................ str.15

Rysunek 5. Wartość sprzedaży produktów Browarów Żywiec

w Żywiec Trade we Wrocławiu w latach 2001 - 2003 [tys. zł]........ str.22

Rysunek 6. Schemat ideowy procesu technologicznego produkcji

piwa.................................................................................................... str.24

Zwanej dalej skrótowo także Spółką lub Przedsiębiorstwem.

Opracowanie własne na podstawie wydruku komputerowego udostępnionego w Spółce.

Opracowanie własne na podstawie wydruku komputerowego udostępnionego w Spółce.

Opracowanie własne na podstawie wydruku komputerowego udostępnionego w Spółce.

Opracowanie na podstawie informacji ustnych przekazanych przez upoważnionego pracownika Spółki.

„KURIER - wiadomości jasne i pełne” nr 3 (4), Wydawnictwo Wewnętrzne Grupy Żywiec S.A..

Powołana Komisja rewizyjna w Żywiec Trade Wrocław jest odpowiednikiem Rady Nadzorczej.

Opracowanie na podstawie informacji ustnych przekazanych przez upoważnionego pracownika Spółki.

Opracowanie własne na podstawie materiałów Spółki Żywiec Trade Wrocław.

Opracowanie własne na podstawie wydruku komputerowego udostępnionego w Spółce.

Opracowanie własne na podstawie wydruku komputerowego udostępnionego w Spółce.

Por. PN - 89/A - 79098, Wyd. Normalizacyjne Alfa, Warszawa 1990, str.1.

Opracowanie własne na podstawie W. Kunze, „Technologia słodu”, Wyd. Piwochmiel, Warszawa 1999, str. 329 - 331, 347 - 348, M. J. Lewis, T. W. Young, „Piwowarstwo”, Wyd. PWN, Warszawa 1990, str. 83 - 86, 261 - 220, T. Pazera, T. Rzemieniu, „Browarnictwo”, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998, str. 117 - 118, 123 - 129, 130 - 134, 149 - 150, 157 - 159, 189 - 193.

Por. M. J. Lewis, T. W. Young , „Piwowarstwo”, Wyd. PWN, Warszawa 1990, str. 83 - 86.

Por. T. Pazera, T. Rzemieniuk, „Browarnictwo”, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998, str. 117 - 118, 123 - 129.

Por. T. Pazera, T. Rzemieniuk, „Browarnictwo”, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998,

str. 130 - 134.

Por. T. Pazera, T. Rzemieniuk, „Browarnictwo”, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998,

str. 149 - 150.

Por. T. Pazera, T. Rzemieniuk, „Browarnictwo”, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998,

str. 153 - 155, 157 - 159.

Por. W. Kunze, „Technologia słodu”, Wyd. Piwochmiel, Warszawa 1999, str. 329 - 331.

W. Kunze, „Technologia słodu”, Wyd. Piwochmiel, Warszawa 1999, str. 347 - 348.

Por. T. Pazera, T. Rzemieniuk, „Browarnictwo”, Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1998,

str. 189 - 193.

Por. M. J. Lewis, T. W. Young, „Piwowarstwo”, Wyd. PWN, Warszawa 1990, str. 216 - 219.

Por. M. J. Lewis, T. W. Young, „Piwowarstwo”, Wyd. PWN, Warszawa 1990, str. 219 - 220.

8

ŻYWIEC S.A.

ELBREWERY

CIESZYN

WARKA

ŁAŃCUT

LEŻAJSK

TRANS TRADE

ŻYWIEC TRADE HOLDING

BROWARY ŻYWIEC

KATOWICE

ŁÓDŹ

WARSZAWA

ŻYWIEC

GDYNIA

NIEPOŁOMICE

POZNAŃ

WROCŁAW

ŻYWIEC TRADE HOLDING

SP. Z O.O.

KOMISJA REWIZYJNA

ZARZĄD ŻYWIEC TRADE SP. Z O.O. WE WROCŁAWIU

DYREKTOR HANDLOWY

DYREKTOR

DS. FINANSOWYCH

KIEROWNIK ODDZIAŁU KALISZ

KIEROWNIK ODDZIAŁU WAŁBRZYCH

KIEROWNIK ODDZIAŁU LEGNICA

BIURO OBSŁUGI KLIENTA

MAGAZYN

TRANSPORT

PRZEDSTAWICIELE HANDLOWI

SERWIS KEG

KSIĘGOWOŚĆ

KASA

KADRY

WINDYKACJA NALEŻNOŚCI

INFORMATYCY

---