FIZ11-RK, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 51-Badanie własności promieniowania gamma przy pomocy spektrometru scyntylacyjnego


  1. Do przeprowadzenia pomiarów wykorzystaliśmy stanowisko pomiarowe składające się z następujących elementów:

Licznik scyntylacyjny → Wzmacniacz → Wielokanałowy Analizator Amplitudy → Komputer → Drukarka

Licznik scyntylacyjny to jeden z najważniejszych elementów spektrometru składający się z kryształu scyntylacyjnego oraz ze sprzęgniętego z nim optycznie fotopowielacza, którego zasadniczymi elementami są: fotokatoda, układ dynod i anoda.

Licznik pracuje w następujących etapach:

Promieniowanie gamma może wywołać luminescencję tylko wtedy, gdy wskutek oddziaływania z atomami scyntylatora przekaże swą energię elektronów w zjawisku fotoelektrycznym, Comptona lub tworzenia się par elektron - pozyton. Te zjawiska pozwalają na wybicie elektronu z linii, w wyniku czego powstanie dziura. Tą dziurę wypełni elektron z wyższego poziomu i powstanie linia emisyjna.

Scyntylatorem najczęściej jest kryształ jodku sodu domieszkowany Talem. Domieszki Talu powodują powstanie w paśmie wzbronionym kryształu dodatkowego poziomu, na który mogą przejść wzbudzone elektrony, co z kolei pozwoli na emisję fotonów.

Impulsy z licznika, po wcześniejszym wzmocnieniu docierają do wielokanałowego analizatora amplitudy. Analizator umożliwia segregację impulsów w zależności od amplitudy i zliczanie w odpowiednio przyporządkowanych im kanałach. Konkretnemu przedziałowi amplitud wejściowych przyporządkowuje się stałą liczbę znormalizowanych impulsów i numer kanału, co odwzorowywane jest następnie na ekranie w postaci widma energetycznego, tj. liczby impulsów od ich energii - im większa energia tym wyższy kanał. Obraz widma dla mojej próbki dołączony został do sprawozdania.

2. Reakcje dla poszczególnych pierwiastków:

  1. sód:

2211Na → 2210Ne* + 0+1B

2210Ne* → 2210Ne + γ(1,28)

  1. cez:

13755Cs → 13756Ba + 0-1B

13756Ba* → 13756Ba + γ

  1. kobalt:

6027Co → 6028Ni* + 0-1B

6028Ni* → 6028Ni* + γ1

6028Ni* → 6028Ni + γ2

Charakterystyka wykresu otrzymanego po czasie 120s.:

Punkt:

a.

b.

c.

d.

e.

f.

Nr kanału:

191

496

878

1186

2463

2920

Wart. energii [MeV]

---

0,17

0,341

0,511

1,06

1,28

  1. - promieniowanie X, które powstaje gdy zostaje zapełnione miejsce po wybitym elektronie przez któryś z elektronów z wyższych powłok. W przypadku próbki sodu i cezu obserwujemy emisję jednego kwantu, natomiast w przypadku kobaltu - dwóch.

  2. - rozproszenie wsteczne pochodzące od kwantów rozproszonych Komptonowsko.

Ew = E - Emax = (0,511 - 0,341)MeV = 0,17MeV

  1. - krawędź Komptonowska anihilacji - wynik rozpraszania Komptona - elektrony przenoszą maksymalną energię.

Emax = (2⋅hγo)2/(moc2 + 2 hγo) = 2⋅(0,511)2/(0,511 + 2⋅0,511) = 0,341MeV

gdzie: hγo - energia kwantu promieniowania

moc2 - energia spoczynkowa elektr. = 0,511

  1. - linia anihilacyjna

  2. - krawędź Komptonowska całkowitej absorbcji.

Emax = (2⋅hγo)2/(moc2 + 2 hγo) = 2⋅(1,28)2/(0,511 + 2⋅1,28) = 1,06MeV

f. - pik całkowitej absorbcji. E = 1,28MeV

Rozproszenie wsteczne od anihilacji: Ew = E - Emax = (0,511 - 0,341) = 0,17MeV

Rozproszenie wsteczne od całkowitej absorbcji: Ew = E - Emax = (1,28 - 1,06) = 0,22MeV

Wyznaczenie prostej skalowania:

Punkt rozproszenia wstecznego Cezu: E = 0,184MeV (nr kanału: 487)

Linia anihilacji sodu: E = 0,511MeV (nr kanału: 1186)

Pik całkowitej absorbcji sodu: E = 1,28MeV (nr kanału: 2920)

Na podstawie powyższych danych wyznaczamy prostą skalowania przy pomocy programu N-kwadrat.

E = a⋅Nk + b, gdzie Nk - numer kanału, E - energia.

0x08 graphic

Wartość doświadczalna energii wyznaczam ze wzoru:

E = 0,000449 ⋅ Nk - 0,029

Błąd wyznaczenia energii wyznaczam ze wzoru:

ΔE = 0,0000054 ⋅ Nk + 0,001

Zdolność rozdzielcza:

R = ΔE/Ed ⋅100%

Punkt:

b.

c.

d.

e.

f.

Nr kanału:

496

878

1186

2463

2920

Wart. energii teoretycznej [MeV]

0,17

0,34

0,51

1,06

1,28

Wart. energii doswiad. MeV

0,18

0,35

0,50

1,07

1,28

Błąd wyznaczenia energii

0,004

0,006

0,007

0,014

0,016

Zdolność rozdzielcza

---

---

8,3%

---

10,17%

Wyniki uzyskane w powyższym doświadczeniu są zbliżone do wyników teoretycznych w granicy błędu - czasem nawet się z nimi pokrywając. Dokonując opracowania wyników można zauważyć, że największy wpływ na błąd miało wyznaczenie prostej skalowania, co z kolei wiązało się z dokładnością odczytania numeru kanału i tym, ze na prosta „składały” się tylko trzy punkty. Na podstawie doświadczenia ze zmienianiem liczby kanału o niewielką wartość mogę stwierdzić, że to właśnie wprowadza duże wahania wartości energii. Możemy tu także zauważyć, ze zdolność rozdzielcza licznika wzrasta wraz ze wzrostem liczby kanału, czyli wykrywa on znacznie lepiej cząstki o wyższej energii niż o niższej. To może wskazywać, ze używany w ćwiczeniu spektrometr nie był najwyższej klasy, mimo iż jego zdolność rozdzielcza dla wysokich energii wyniosła nieco poniżej 10%.

Wyniki doświadczeń i obliczeń pozostałych członków zespołu:

Wartości dla Cezu:

Nr kanału:

128

192

487

1138

1547

Wart. energii teoretycznej [MeV]

0

---

0,184

0,478

0,662

Wart. energii doswiad. MeV

0,02

0,049

0,183

0,478

0,0664

Błąd wyznaczenia energii

0,003

0,003

0,004

0,004

0,005

Zdolność rozdzielcza

---

---

---

---

10,73%

Komentarz

Nieczułość, szumy.

Linia char. rentg.

Bombardowanie monoenergetyczne. Pik rozproszenia wstecznego.

Krawędź Komptonowska.

Pik całkowitej absorbcji.

Wartości dla Kobaltu:

Nr kanału:

209

521

2203

2662

3033

Wart. energii teoretycznej [MeV]

---

Eγmin1 = 0,209

Eγmin2 = 0,214

0,96

1,11

1,17

1,33

Wart. energii doswiad. MeV

0,062

0,202

0,949

1,16

1,329

Błąd wyznaczenia energii

0,024

0,006

0,003

0,008

0,002

Zdolność rozdzielcza

---

---

---

7,62%

5,81%

Komentarz

Emisja promieniowana γ.

Rozproszenie wsteczne podwójne.

Krawędź Komptonowska.

Całkowita absorbcja kwantu γ

Całkowita absorbcja kwantu γ

0x01 graphic



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
FIZ11-Piter, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 51-Badanie własności promieniowania gamma przy
FIZ2 11, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 51-Badanie własności promieniowania gamma przy pomo
tomifizlab11, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 51-Badanie własności promieniowania gamma przy
cw11 florek, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 51-Badanie własności promieniowania gamma przy
sprawozdanie, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 51-Badanie własności promieniowania gamma przy
sprawozdanie-fizy11, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 51-Badanie własności promieniowania gam
sprawozadanie 11, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 51-Badanie własności promieniowania gamma
Spr11 - Bartek, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 51-Badanie własności promieniowania gamma pr
sprawo2, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 51-Badanie własności promieniowania gamma przy pomo
Sprawko w11 Mis, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 51-Badanie własności promieniowania gamma
sprawko -Promieniowanie gamma, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 51-Badanie własności promieni
lab19, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 53-Badanie własnosci cząstek alfa za pomoca detektora
krzych1, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 52-Badanie promieniowania rentgenowskiego
sprawozdanie 35 - Leszek Mróz, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 35-Badanie pętli histerezy ma
Cw28, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 38-Badanie przewodnictwa cieplnego i temperaturowego m
Lab.Fiz II 5, MIBM WIP PW, fizyka 2, laborki fiza(2), 52-Badanie promieniowania rentgenowskiego

więcej podobnych podstron