1. Pojęcie PKB

Miara produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, bez względu na to, kto jest ich właścicielem.

2. Metody obliczania PKB

Produkt krajowy brutto (PKB) można obliczać trzema metodami:

1, Sumując wartość produktów i usług wytworzonych w kraju, metoda sumowania produktów

2, Sumując dochody powstające przy jego wytwarzaniu, metodą sumowania dochodów,

3, Sumując wydatki ponoszone na zakup wytworzonych produktów i usług, metoda sumowania wydatków,

Metoda sumowania produktów

Polega na sumowaniu wartości produktów i usług wytworzonych w danej gosp. w ciągu roku. Lista produktów jest długa. Są dwa sposoby uniknięcia wielokrotnego liczenia tych samych elementów:

1, polega na sumowaniu wartości tzw. dóbr finalnych

2, polega na sumowaniu tzw. wartości dodanej.

Dobra finalne

To dobra (czyli produkty i usługi) nabywane przez ostatecznego użytkownika. W ich skład wchodzą produkty i usługi konsumpcyjne nabywane przez gosp. domowe oraz produkty i usługi inwestycyjne (maszyny) nabywane przez przedsiębiorstwa.

Wartość dodana

To przyrost wartości dóbr będących rezultatem danego procesu produkcji. Oblicza się ją przez objęcie od wartości dóbr wytwarzanych w danym przeds. sumy kosztów rzeczowych czynników produkcji zużytych przy wytwarzaniu tych dóbr

Metodą sumowania dochodów

Polega na dodawaniu ww. dochodów, powstających w procesie wytwarzania produktów i usług w danym roku.,

PKB = Σ wartości dodanej = Σ dochodów czynników produkcji

Należy pamiętać o tym, aby uwzględnić jedynie te dochody, które powstają w związku z wytwarzaniem produktów i usług. Nie można wliczać płatności transferowych.

Płatności transferowe

Płatności te nie wiążą się z koniecznością świadczenia w zamian jakiejś usługi, nie są dochodami z tyt. udziału w procesie produkcji np. emerytury, renty, zasiłki, stypendia i inne płatności z budżetu.

Metoda sumowania wydatków

Polega na sumowaniu wydatków na dobra finalne wytworzone przez przedsiębiorstwa krajowe. Wydatki te obejmują:

1. wydatki na dobra konsumpcyjne (czyli produkty i usługi) wytwarzane w kraju (C_k)

2. wydatki na krajowe dobra inwestycyjne (I_k)

3. wydatki rządowe na wytwarzane w kraju finalne produkty i usługi z wyłączeniem płatności transferowych (G_k)

4. wydatki zagranicy na krajowe dobra eksportowe (E_xk)

PKB w cenach rynkowych

Miara produkcji rynkowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi.

PKB w cenach czynników wytwórczych

Miara produkcji rynkowej z pominięciem podatków pośrednich

3. Dochód narodowy

Całość dochodów wypłacanych właścicielom wykorzystywanych czynników produkcji (%-kapitał, renty-ziemia, płace - praca) równa całkowitym kosztom produkcji dóbr i usług zawartych w PNN.

4. Założenia SNA

System narodowej rachunkowości służy do liczenia DN w gosp. rynkowych.

System ten jest oparty na założeniach teorii Keyensistowskiej. Uwzględnia się tu produkcję, wart. usług materialnych i niematerialnych.

5. Produkcja potencjalna, a produkcja faktyczna

Produkcja potencjalna

To produkcja, którą można by wytworzyć w gospodarce, gdyby racjonalnie wykorzystywać wszystkie czynniki produkcji tj. zasady pracy, kapitału i ziemi. Rozmiary jej zależą od:

• wielkości zasobów czynników produkcji występujących w gospodarce

• efektywności ich wykorzystania

Produkcja faktyczna

Oznacza produkcję rzeczywiście wytwarzaną w gospodarce. W gospodarce rynkowej, w której produkty wytwarzają przedsiębiorstwa nastawione na zysk, jej poziom wyznaczony jest przez możliwości opłacalnej sprzedaży

6. Agregatowy popyt i podaż - stanowisko neoklasyczne

Agregatowy popyt

Łączna ilość towarów, jaką nabywcy decydują się zakupić w danych warunkach.

Agregatowy popyt zależy od dwóch czynników; ogólnego poziomu cen towarów i od wysokości dochodów ludności ( jako wskaźnik tych dochodów można przyjąć DN na 1 mieszkańca).

Agregatowy popyt jest funkcją malejącą ogólnego poziomu cen i rosnącą funkcją dochodów ludności.

Krzywa agregatowego popytu ukazuje zależność agregatowego popytu od ogólnego poziomu cen, określa ona łącznie ilości towarów jakie nabywcy decydują się zakupić przy poszczególnych poziomach ich cen.

Agregatowa podaż

Łączna ilość towarów, jaką producenci decydują się wytworzyć w danych warunkach i dostarczyć na rynek.

Agregatowa podaż zależy przede wszystkim od trzech czynników; od zasobów czynników produkcji i efektywności ich wykorzystania od ogólnego poziomu cen towarów oraz od kosztów produkcji ponoszonych przy wytwarzaniu towarów. Im większe zasoby czynników produkcji oraz im wyższa jest efektywność ich wykorzystania tym wyższe są maksymalne rozmiary agregatowej podaży. Wzrost opłacalności produkcji (związany ze wzrostem cen lub spadkiem kosztów produkcji) powoduje wzrost agregatowej podaży; spadek opłacalności(związany ze spadkiem cen lub ze wzrostem kosztów) pociąga za sobą spadek agregatowej podaży.

Agregatowa podaż jest zatem rosnącą funkcją ogólnego poziomu cen i malejącą funkcją kosztów produkcji

Krzywa agregatowej podaży określa zależność agregatowej podaży od ogólnego poziomu cen, określa łączne ilości towarów jakie producenci decydują się wytworzyć i dostarczyć na rynek przy różnych poziomach cen.

Zgodnie z ekstremalnym stanowiskiem neoklasycznym, krzywa agregatowej podaży jest pionowa i odpowiada poziomowi produkcji potencjalnej (Yp). Taki kształt krzywej wynika z neoklasycznego przekonania o doskonałej giętkości cen i dużej skuteczności działania mechanizmów rynkowych. Dzięki giętkim cenom i skutecznym mechanizmom rynkowym stany nierównowagi na rynkach czynników produkcji i na rynku towarowym są szybko likwidowane i w rezultacie faktyczna produkcja ustala się na poziomie odpowiadającym pełnemu wykorzystaniu czynników produkcji (Yp). W tej sytuacji zmiany agregatowego popytu na towary nie pociąga za sobą zmian faktycznej produkcji. Zmiany agregatowego popytu, znajdujące wyraz w przesunięciu krzywej APp, spowodowałyby jedynie zmiany ogólnego poziomu cen (w dół lub w górę od poziomu Pe). Zmiana rozmiarów produkcji wymaga w tych warunkach zmiany wielkości zasobów czynników produkcji lub efektywności ich wykorzystania.

7. Agregatowy popyt i podaż - stanowisko keyesistowskie

Keynesiści odrzucają przekonanie neoklasyków o doskonałej giętkości cen i dużej skuteczności działania mechanizmów rynkowych. Ich zdaniem, mechanizmy rynkowe i leżące u ich podstaw zmiany cen są stanie zagwarantować produkcji w pełni wykorzystującej czynniki wytwórcze. Założenie giętkości cen, a w szczególności giętkości płac w dół, jest mało realistyczne gdzie dużą rolę odgrywają związki zawodowe, przeciwstawiające się obniżkom płac. Z tych powodów keyesiści zakładają w swoich analizach „lepkie” (tj. mało elastyczne) ceny, a w krańcowym przypadku ceny sztywne. Krzywa agregatowej podaży jest całkowicie płaska aż do osiągnięcia poziomu produkcji potencjalnej Y_p (w punkcie B). oznacza to, iż przy tym samym poziomie cen (P_e) producenci gotowi są wytworzyć na rynek więcej towarów, o ile tylko zagwarantowany jest ich zbyt. Gdy produkcja faktyczna osiąga poziom produkcji potencjalnej, wówczas krzywa agregatowej podaży ma kształt pionowej linii prostej. Keyesiści nie wierzą jednak, że samoczynne mechanizmy rynkowe są w stanie zagwarantować stabilizację popytu na poziomie odpowiadającym potencjalnej produkcji. Uważają, że agregatowy popyt ustala się na poziomie niższym, odpowiadającym produkcji przy niepełnym wykorzystaniu czynników produkcji. Sytuację tę przedstawia krzywa AP_p, która leży na lewo od krzywej AP_p', odpowiadającej pełnemu wykorzystaniu czynników produkcji.

8. Funkcja konsumpcji

• hipotezy związane z konsumpcją

• konsumpcja autonomiczna

• krańcowa skłonność do konsumpcji

• konsumpcja a popyt globalny

Dochody gospodarstw domowych mogą być przeznaczone na wydatki konsumpcyjne lub na oszczędności.

Y = C + S

Y - dochód narodowy

S - oszczędności

Hipotezy:

Hipoteza dochodu absolutnego - wielkość wydatków konsumpcyjnych zależy od poziomu bieżących dochodów uzyskiwanych przez gospodarstwa domowe, przy czym gdy dochodu te wzrastają, wydatki konsumpcyjne również wzrastają, ale ich udział w dochodzie jest w miarę wzrostu dochodów coraz mniejszy.

Hipoteza dochodu relatywnego - wysokość wydatków konsumpcyjnych poszczególnych osób w istotnie mierze zależ od standardu życia ich znajomych i sąsiadów. Gdy dochody jakiegoś gospodarstwa domowego zmniejszają się w porównaniu z dochodami znajomych i sąsiadów, gospodarstwo to będzie starać się utrzymać standard konsumpcji na poziomie standardu swojego otoczenia, gdy zaś jego dochody absolutne i relatywne wzrastają, znajdzie to niewielkie odzwierciedlenie we wzroście wydatków konsumpcyjnych.

Hipoteza dochodu permanentnego - wydatki konsumpcyjne zależą nie od dochodu bieżącego, lecz od tzw. dochodu permanentnego, tj. przeciętnego dochodu, jaki jednostka spodziewa się uzyskać w ciągu całego życia.

Konsumpcja autonomiczna - jest to konsumpcja niezależna od rozmiarów dochodu.

Krańcowa skłonność do konsumpcji (Ksk)

Jest to stosunek przyrostu wydatków konsumpcyjnych do przyrostu dochodu

Ksk = ∆C: ∆Y

Ksk - krańcowa skłonność do konsumpcji

∆C - przyrost wydatków konsumpcyjnych

∆Y - przyrost dochodu narodowego

9. Równowaga w uproszczonym modelu gospodarki

• warunki równowagi

• paradoks zapobiegliwości

10. Równowaga w modelu gospodarki otwartej.

Patrz notatki

11. Mnożnik inwestycyjny

Info., jak zmienia się dochód narodowy pod wpływem zmiany autonomicznych wydatków inwestycyjnych. Mnożnik zawsze jest > 1 , bowiem każda zmiana w wydatkach inwestycyjnych uruchomi łańcuch zmian w wydatkach konsumpcyjnych.

Wysokość mnożnika zależy od krańcowej skłonności do konsumpcji, co wynika bezpośrednio z wzoru. Im krańcowa skłonność do konsumpcji jest wyższa, tym mnożnik jest wyższy.

12. Mnożnik eksportowy

nadwyżka eksportu nad importem. W przypadku zmiany eksportu łączna zmiana agregatowego popytu jest sumą pierwotnej zmiany eksportu, oraz zmian składników indukowanych przez zmianę dochodu narodowego.

Wzór 9.73

m_ex = ∆Y: ∆X_a = 1 : 1 - Ksk ( 1 - t ) + k_si

13. Mnożnik zrównoważonego budżetu

mnożnik jest równy dokładnie 1 ten nazywany jest mnożnikiem zrównoważonego budżetu, gdyż zmiana wydatków rządowych ( finansowanych z budżetu) jest w pełni skompensowana zmianą wpływów budżetowych z podatków. Mnożnik ten ozn., że wzrost wydatków rządowych, któremu towarzyszy równy co do wielkości wzrost podatków, powoduje wzrost dochodu narodowego o wielkość dokładnie równą wzrostowi wydatków rządowych.

Wzór 9.61

∆Y = ∆G_a ( 1 - K_sk ) : 1- K_sk = ∆G_a = ∆T

14. Ekonomiczne funkcje państwa

Państwo to złożona i wieloszczeblowa struktura administracyjna społeczeństwa zamieszkującego określone, wyznaczone granicami terytorium dysponujące władzą ustawodawczą, wykonawczą, sądowniczą.

Argumenty za ekonomiczną rolą państwa:

1. konieczność zabezpieczenia systemu gosp. od strony instytucjonalno - prawnej np.: istnienie BC, prawa gosp., ustanowienie norm gosp.

Instytucje - dotyczą np.: prawa z przestrzeganiem prawa, powszechną akceptowalnością (prawa własności, kontrakt).

2. niedoskonałości rynku związane z brakiem konkurencji, państwo ma prawo ingerować w gosp. i zaniechanie monopolu

3. negatywne efekty zewnętrzne korzyści i koszty zewnętrzne

4. istnienie dóbr publicznych, czyli mogą korzystać więcej niż 1 osoba w tym samym czasie i nikt nie jest wyłączony z jego korzystania.

5. Istnienie dóbr szkodliwych społecznie narkotyki, alkohol, tytoń

6. Występowanie negatywnych zjawisk ekonomicznych bezrobocia, wahań Produktu Narodowego, stopy inflacji

7. Istnienie ludzi chorych, upośledzonych, starych

8. Różnice w dochodach

Trzy rodzaje funkcji ekonomicznych:

1. Funkcja alokacyjna

Wynika ona z efektów zewnętrznych, braku konkurencji strukturalnych gosp. państwa z pominięciem mechanizmu rynkowego, albo wpływanie na mechanizm rynkowy.

W ramach tej funkcji państwo przemyśla wizje rozwoju niektórych strategicznych przemysłów np.: rozwój górnictwa

2. Funkcja redystrybucyjna

Interwencja państwa w podziale dochodu narodowego państwa ustala minimalne płace transfery składki na ubezpieczenia społeczne realizuje poprzez system podatkowy wydatki z budżetu i oddziaływanie na system cen.

3. Funkcja stabilizacyjna

Jest to oddziaływanie państwa na wielkość globalnego popytu, podaży by zapobiec kryzysom.

Na podaż państwa oddziaływuje przez:

• promocje zmian technologii

• za pomocą procesów stabilizacja na rynku pieniężnym

• hamowanie inflacji

• regulacje podatkowe

Na popyt:

• ustalenie poziomu dochodów i wydatków budżetu państwa, oraz wprowadzenie polityki socjalnej co jest ściśle związane z redystrybucją dochodów.

Ogólnie można stwierdzić, że w gosp. rynkowej podstawowym obowiązkiem państwa jest dbanie o to by ceny w jak najlepszym stopniu odzwierciedlały względną rzadkość różnych dóbr i usług.

Funkcja alokacyjna państwa.

Podejmowanie działań sprzyjających optymalnej alokacji zasobów gospodarczych (ochrona własności prywatnej, wspieranie konkurencji, zwalczanie praktyk i struktur monopolistycznych, eliminacja barier wejścia na rynek, udział państwa w walce z zanieczyszczeniem środowiska, obroną narodowa, budowla dróg).

Funkcja stabilizacyjna.

Podejmowanie przez państwo stabilizujących gospodarkę poprzez: osiąganie i utrzymywanie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego, wyeliminowanie lub ograniczenie do minimum inflacji i bezrobocia, możliwie jak najlepsze wykorzystanie rzeczowych czynników produkcji. Na popytową stronę gospodarki państwo oddziałuje poprzez politykę fiskalną i monetarną. (m.in. ustalenie poziomu dochodów i wydatków państwa).

Na stronę podażową państwo może oddziaływać poprzez promowanie postępu technicznego (zwiększenie nakładów na badania i rozwój), tworzenie bodźców do oszczędzania, oddziaływanie na kwalifikacje pracowników, wpływ na zatrudnienie, wydajność pracy i inwestycje.

Funkcja redystrybucyjna

Polega na działaniach zmierzających do niwelowania zbyt dużych, nie akceptowanych społecznie różnic dochodowych i majątkowych oraz pomocy ludziom starym, upośledzonym i chorym.

Niwelując różnice dochodowe państwo oddziałuje na strukturę konsumpcji oraz dostęp do preferowanych społecznie produktów i usług w takich dziedzinach jak kultura, oświata szkolnictwo, służba zdrowia.

Główne instrumenty tej funkcji to : system podatkowy, wydatki budżetowe, składki na ubezpieczenia społeczne oraz systemy różnego typu opłat i cen.

Główne formy pomocy ze strony państwa: świadczenia pieniężne (płatności transferowe),w tym świadczenia dofinansowywane przez państwo (emerytury, renty, zasiłki chorobowe i dla bezrobotnych) oraz świadczenia finansowane w całości przez państwo ( dotacje rodzinne, mieszkaniowe, zasiłki dla niepełnosprawnych) oraz świadczenia w naturze - w ramach powszechnej służby zdrowia i oświaty.

Sposób realizacji redystrybucyjnej funkcji państwa prowadzi często do sprzeczności między tzw. sprawiedliwością społeczną a efektywnością ekonomiczną.

Źle skonstruowany oraz zbyt rozbudowany system ubezpieczeń i świadczeń społecznych podcina system motywacji do pracy i wywołuje problemy z jego dalszym finansowaniem.

Świadczenia nie zawsze trafiają do tych którzy ich najbardziej potrzebują.

15. Realny aspekt roli państwa

Aspekt realny:

Wynika z tego, że bezpośrednio bierze udział w procesach gosp. poprzez przeds. państwowe. Aspekt wynika z istnienia majątku państwowego.

Własność

Prywatna Publiczna

Państwa Samorządowa

16. Regulacyjny aspekt roli państwa

Związany jest z występowaniem przepisów prawnych w sprawach gospodarczych np.: prawo handlowe, własności, o S.A., o firmach prywatnych.

17. Rola państwa w koncepcji neoliberalnej.

Istotną rolę odegrały nowe zjawiska w gosp. np. stagflacja (czyli, jednej strony, stagnacja w sferze produkcji i inwestycji wraz z towarzyszącym jej bezrobociem, a z drugiej strony, nasilająca się inflacja), której nie można było wyjaśnić na gruncie dominującego wówczas keynesizmu.

Współczesne kierunki liberalne charakteryzuje przede wszystkim głęboka wiara w system prywatnej przedsiębiorczości i wolny, konkurencyjny rynek oraz niechęć do rozszerzania ekonomicznych funkcji państwa. Neoliberałowie podzielają klasyczną koncepcję „państwa-minimum”, oraz opowiadają się za istotną rolą państwa w tworzeniu i podtrzymywaniu dostosowanego do wymogów rynkowej gospodarki ładu instytucjonalno - prawnego. Przedmiotem ataku ze strony współczesnych liberałów są zwłaszcza wypracowane przez keynesistów metody regulowania koniunktury. Natomiast szczególnie eksponowanym przez nich celem polityki ekonomicznej państwa jest walka z inflacją.

Monetaryzm głosi, że państwo powinno zrezygnować z polityki krótkookresowego regulowania koniunktury typu keynesistowskiego (stymulowanie popytu w celu ograniczenia bezrobocia itp.). Bieżąca polityka powinna być nastawiona głównie na zapewnienie minimum płynności i elastyczności w gospodarce. Państwo powinno kierować się na realizacji celów długookresowych przez oddziaływanie na wielkości globalne. Środki typu uznaniowego należy zastąpić ustaleniem trwałych reguł postępowania i automatycznie działającymi rozwiązaniami instytucjonalnymi. Monetaryści stoją na stanowisku, że głównym zadaniem państwa jest walka z inflacją, a ponieważ sama inflacja jest według nich zjawiskiem pieniężnym, należy ją zwalczać przede wszystkim środkami polityki monetarnej.

Nowa ekonomia klasyczna, określana też czasami mianem skrajnego monetaryzmu, poddaje krytyce nie tylko keynesistów, lecz także „umiarkowanych” monetarystów. Stoi ona na stanowisku, że aktywna polityka stabilizacyjna jest nieskuteczna w okresie zarówno długim, jak i krótkim, gdyż państwo nie jest w stanie trwale oddziaływać na wielkości realne, takie jak produkcja czy zatrudnienie. Tylko przypadkowe zmiany w polityce ekonomicznej, których podmioty gospodarcze nie są w stanie antycypować, mogą wywołać zmiany wielkości realnych. W sumie, zdaniem twórców i zwolenników nowej ekonomii klasycznej, państwo nie jest zdolne do skutecznego oddziaływania na koniunkturę bez względu na to czy stosuje politykę fiskalną, czy monetarną, gdyż wszelka zamierzona zmiana jego polityki ekonomicznej jest przez podmioty gospodarcze antycypowana i neutralizowana. Natomiast powinno przeciwdziałać inflacji i stymulować podażową stronę gospodarki, głównie przez stosowanie stabilnych i zarazem czytelnych dla pozostałych podmiotów reguł polityki fiskalnej, monetarnej i walutowej.

Szkoła neoaustriacka postuluje, aby państwo koncentrowało uwagę na ochronie własności prywatnej i konkurencji oraz wspomaganiu systemu obiegu informacji ekonomicznej. Wolny rynek jest najlepszym mechanizmem alokacji zasobów i zarazem najlepszym źródłem prawdziwej informacji. Państwo nie może zastąpić rynku m.in. dlatego, że nie dysponuje wystarczającym zasobem wiarygodnej informacji, a nawet gdyby nim dysponowało, nigdy nie będzie w stanie go dobrze wykorzystać z powodu sztywności struktur biurokracji państwowej i innych czynników. Aby skutecznie przeciwdziałać inflacji, nie wystarczy ograniczyć podaż pieniądza. Trzeba jeszcze m.in. osłabić pozycję związków zawodowych i pozbawić BC monopolu na kontrolę podaży pieniądza. Państwo powinno, według neoaustryiaków, wspomagać sferę usług i świadczeń publicznych; w żadnym razie nie powinno jednak rugować prywatnej działalności komercyjnej z tych dziedzin.

Ekonomia podaży traktuje ingerencję państwa jako jeden z najważniejszych czynników zewnętrznych zakłócających działanie mechanizmu rynkowego. Gospodarka nie rozwija się sama przez się czy też wskutek oddziaływania państwa, ale dzięki ludzkiej przedsiębiorczości. Twierdzą przedstawiciele ekonomii podaży, trzeba uwolnić gospodarkę od swoistego gorsetu, jaki nakłada na nią państwo. To uwolnienie należy rozpocząć od redukcji podatków i reformy systemu podatkowego. Zbyt wysokie podatki hamują bowiem inwestycje bowiem inwestycje i wpływają negatywnie na tempo wzrostu gospodarczego. Im mniej wygenerowanych przez sektor prywatny dochód będzie przechodzić przez budżet państwa, tym sprawniej będzie funkcjonował rynek i tym mniej zakłóceń wystąpi w gospodarce.

Ekonomiczna teoria polityki, inaczej teoria wyboru publicznego, której istotą jest zastosowanie metod analizy ekonomicznej do badań nad podejmowaniem decyzji politycznych, przynosi nowe spojrzenie na takie instytucje jak państwo, rząd, partie polityczne i związki zawodowe oraz wzmacnia na ogół argumentacje neoliberałów. Zdaniem przedstawicieli tej teorii, instytucje tego typu mogą być „niesprawne:, tak samo jak rynek. Efektywność ich działania trzeba zatem badać i oceniać stosując podobne metody i kryteria ich oceny jaki w przypadku rynku. Państwo powinno interweniować, tylko wtedy gdy istnieją jednoznaczne dowody, że rozwiązania rynkowe są mniej efektywne.

Twórcy teorii wyboru publicznego twierdzą, że nie ma istotnego powodu, aby w teoretycznej analizie polityków traktować inaczej niż konsumentów, pracowników, czy przedsiębiorców.

W ramach teorii wyboru politycznego powstało szereg węższych teorii. Można wymienić m.in. teorię biurokracji i teorię politycznego cyklu koniunkturalnego.

Teoria biurokracji rozwija tezę, że struktury biurokratyczne( które przeważają w sektorze publicznym) nieuchronnie prowadzą do nieracjonalnego wykorzystania zasobów, nie potrzebnych wydatków i permanentnej nadprodukcji usług publicznych.

Teoria politycznego cyklu koniunkturalnego, sugeruje że istnieje pozytywny związek przyczynowo - skutkowy między politycznym cyklem wyborczym a cyklem gospodarczym.

18. Rola państwa w koncepcji neoliberalnej

Teoria Keyesa postula sformułowany został w okresie największego kryzysu gosp. świata zachodniego, która obnażyła wiele słabości dotychczasowych teorii, niektóre zalecenia Keyesa pod adresem polityki gosp. były zbieżne z zaleceniami innych ekonomistów np.: postulat podejmowania przez państwo inwestycji („robót publicznych”) w celu ograniczenia bezrobocia. Sądził jednak, że istotne rozszerzenie funkcji państwa jest absolutnie niezbędne, wadami systemu społeczno - gospodarczego są: niezdolność do pełnego zrealizowania zatrudnienia dowolne niesprawiedliwy podział bogactw i dochodów, główną przyczyną niepełnego zatrudnienia jest nie dostateczny popyt globalny należy dążyć do jego zwiększenia. Aby to osiągnąć można wykorzystać różne środki, zastosować politykę względną obfitości pieniądza i niskiej stopy %. Tego rodzaju polityka sprzyja inwestycją, a inwestycje oznaczają nowe miejsca pracy.

Polityka wzmożonej emisji taniego pieniądza nie musi prowadzić do inflacji tak długo, jak długo istnieje bezrobocie. Następnym zaleceniem jest zwiększenie inwestycji publicznych.

Roboty publiczne nawet jeśli mogą wydawać się bezużyteczne, zwiększają popyt, przy czym dzięki mechanizmom mnożnikowym efekt ich działania może być relatywnie duży. Inwestycje publiczne powinny być finansowane tak, aby nie hamować inwestycji prywatnych, tzn. źródłem ich finansowania powinien być głównie dług publiczny ( sprzedaż państwowych pap. wart. przedsiębiorstwom i gosp. dom. ), a nie np. zwiększone podatki. Keynes zdecydowanie odrzucał zalecaną przez neoklasyków politykę obniżania płac nominalnych w celu pobudzania wzrostu zatrudnienia. Opowiadał się raczej za polityką stosunkowo stabilnych płac nominalnych, nawet gdyby miała to ozn. spadek płac realnych.

Polityka redystrybucji dochodów (progresywne opodatkowanie wysokich dochodów ulgi dla inwestorów, zasiłki dla bezrobotnych i ludzi o szczególnie o niskich dochodach itd.) prowadzona na niekorzyść rentierów i na korzyść pracowników najemnych przedsiębiorców, którzy podejmują duże inwestycje, a także niektóre formy umiarkowanego protekcjonizmu, np.: działania zmierzające do ograniczenia importu.

Keynesistowskim modelem interwencjonalizmu państwowego, eksponował on stabilizacyjną funkcję państwa i walkę z bezrobociem jako priorytetowy cel polityki ekonomicznej keyesiści nie podzielają wiary neoklasyków w dużą elastyczność i cen oraz związaną z tym szybkość automatycznych procesów dostosowawczych. Zakładają zazwyczaj, że między inflacją a bezrobociem istniej wymienność (przynajmniej w krótkim okresie ) i głoszą tezę o relatywnie wyższej skuteczności polityki fiskalnej w porównaniu z polityką monetarną.

19. Funkcje budżetu państwa

Budżet państwa - plan finansowy zawierający dochody, wydatki państwa związane z realizacją przyjętej polityki społecznej, gospodarczej i obronnej. Jest sporządzany na okres 1 roku oraz zatwierdzany przez władzę ustawodawczą. Po zatwierdzeniu staje się aktem prawnym umożliwiającym organom władczym gromadzenie dochodów budżetowych oraz dokonywanie wydatków.

Funkcje budżetu państwa:

1. funkcja fiskalna

pozyskiwanie dochodów na wydatki aktywnej polityki gospodarczej.

2. funkcja redystrybucyjna

wiąże się z redystrybucją (podziałem) dochodów. Poprzez nią rząd może ustalać m.in. płace, zasiłki dla bezrobotnych związane jest z wyższymi podatkami i niższymi podatkami od dochodów wyrównawczymi.

3. funkcja stabilizacyjna

związana z działalnością rządu przeciw działaniu wahaniom koniunktury. Przez budżet państwo wspomaga przez subwencje, finansowanie. Gdy gosp. rozwija się zbyt szybko następuje schładzanie gosp. (obniżenie wydatków o podniesienie podatków).

Gdy występuje kryzys gosp., przez budżet państwa może prowadzić ekspansywną politykę gosp. (wzrost wydatków i spadek podatków).

Każde zwiększanie wydatków powoduje wypieranie inwestycji prywatnych.

Budżet składa się :

• dochody

• wydatki

• budżet władz centralnych

• budżet władz lokalnych

• budżet ubezpieczeń społecznych

20. Zasady polityki budżetowej

1. rocznego budżetowania - plan dochodów i wydatków budżetowych obejmuje okres 1 roku

2. zupełności (zgodny z planem) -budżet obejmuje wszystkie dochody i wydatki państwa

3. jedności (jedno zestawienie) - budżet państwa powinien tworzyć jedną całość tzn. wszystkie dochody i wydatki państwa powinny być ujęte w jednym zestawieniu

4. jawności - budżet państwa powinien być podany do publicznej wiadomości

5. równowagi budżetowej (równowagi deficyt od 2 - 3 % dopuszczalna granica stopy budżetowej 13 % do PKB). - polega na dążeniu do tego że bieżące dochody z podatków i z innych źródeł napływające do budżetu centralnego były wystarczające do pokrycia płatności za produkty i usługi finansowych przez rząd płatności transferowych i innych wydatków budżetowych.

Dochody budżetu państwa.

Źródłami dochodu państwa są podatki, cła , dochody ze sprzedaży prywatyzowanych przedsiębiorstw, opłaty skarbowej, sądowe, notarialne i inne.

Podatki są to przymusowe i bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne pobierane przez państwo.

Podatki mogą być klasyfikowane w różny sposób przedmiot opodatkowania:

1. podatki dochodowe

2. podatki konsumpcyjne

3. podatki majątkowe

Składki na ubezpieczenia społeczne

Podatki obciążające ludność wykazują w gospodarce rynkowej długookresową tendencję wzrastającą.

Wydatki budżetu państwa

1. obrona narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwości

2. cele społeczne (państwa dobrobytu)

3. funkcji interwencyjnej w gospodarce.

4. wydatki związane z obsługą długu publicznego

Bardzo trudnym zabiegiem jest zmniejszenie wydatków na cele socjalne.

21. Krzywa Laffera (ekonomista podażowy)

Przedstawia zależność między wpływami do budżetu z tytułu podatków a wysokością stopy podatkowej. Zauważył on że przy stopie opodatkowania = 0 i 100 % przychody budżetowe z podatków są = 0 a stopą opodatkowania z przedziału od 0 do 100 % odpowiadają różne dodatnie poziomy przychodów z podatku włącznie z poziomem max Podniesienie stopy opodatkowania z t1 do t2 umożliwia zwiększenie dochodów budżetowych z T1 na T2 . Max Przychody z podatków T max można osiągnąć przy stopie podatkowej t3.

Dalsze podnoszenie podatków prowadzi do spadku dochodów budżetowych nadmiernie wysokie podatki osłabiają bowiem bodźce do prowadzenia działalności gosp.

Produkcja i dochody ludności spadają a w konsekwencji zmniejszają się także dochody budżetowe. Krzywa Laffera segreguje pożądany kierunek zmiany polityki fiskalnej. Zmniejszenie obciążeń podatkowych (np.: obniżenie stopy podatkowej ) przyczyni się do pobudzenia aktywności, wzrostu przychodów budżetowych z tyt. podatków ( z T1 do T2).

Wykres 11.2 str. 428

22. Aktywna polityka fiskalna.

Podejmowanie takich decyzji dotyczących zmian dochodów i wydatków budżetowych, które pozwolą osiągnąć zamierzone w danej sytuacji cele gosp.

Aktywna polityka fiskalna polega na świadomym interwencjonaliźmie, wymagającym każdorazowo podejmowania decyzji o wykorzystaniu konkretnych instrumentów fiskalnych jak: zwiększenie, lub ograniczenie wydatków budżetowych na określone cele (roboty publiczne), zmiana stawek i zasad opodatkowania, zmiana zasad subwencjonowania przeds. itp.

Istotną słabością aktywnej polityki fiskalnej, jest to że decyzje dotyczące korygowania działania instrumentów fiskalnych wymagają zmian legislacyjnych w programach budżetowych.

Prowadzi to do opóźnień w działaniu instrumentów polityki finansowej.

23. Autonomiczne stabilizatory koniunktury

Pasywna polityka fiskalna polega na wykorzystaniu właściwej niektórym instrumentom wrażliwości na zmianę poziomu dochodu narodowego, zatrudnienie i ich wielkości ekonomicznych. Instrumenty te samoczynnie, bez potrzeby podejmowania konkretnych decyzji dostosowanych, reagują na zmianę koniunktury. Określane one są jako automatyczne stabilizatory koniunktury.

Określenie to sugeruje, że instrumenty te działają samoczynnie bez potrzeby ingerencji państwa. Uruchomienie ich nie wymaga decyzji władz administracyjnych, jednak ich ustanowienie tzn. określenie zasad opodatkowania różnych rodzajów dochodów, zasad i trybu przyznawania zasiłków dla bezrobotnych, zasad subwencjonowania rolnictwa itp. jest zdaniem państwa. „automatyzm” tych środków polega na tym że:

1. po ich zatwierdzeniu zaczynają działać bez konieczności wprowadzenia częstych korekt na skutek zmian sytuacji gospodarczej

2. siła i zakres ich działania należy niemal wyłącznie od skali zmian poziomu aktywności gosp.

Do najważniejszych automatycznych stabilizatorów koniunktury zaliczyć należy:

• podatki od dochodów ludności,

• podatki od przedsiębiorstw

• podatki pośrednie (nakładane na art. Konsumpcyjne)

• zasiłki dla bezrobotnych i inne formy świadczeń społecznych,

• programy pomocy dla rolnictwa (subwencje, polityka gwarantowanych cen rolnych ).

Od autonomicznego stabilizatora koniunktury oczekuje się, aby w okresie recesji handlowych spadek globalnego popytu, a w okresie ekspansji handlowych jego wzrost. Automatyczny stabilizator koniunktury nie stwarzają warunków do zmian istniejącej sytuacji gosp., ich zdaniem jest dążenie do utrzymania dotychczasowego poziomu aktywności gosp., przez obronę wyjściowych rozmiarów popytu globalnego, niezależnie od tego, na jakim poziomie ten popyt się ustabilizował. Skutkiem działania ASK jest tendencja do powstawania deficytu budżetowego w okresach recesji (duże wydatki budżetowe na tworzenie dodatkowego popytu i niskie dochody budżetowe) oraz nadwyżek budżetowych w okresach ożywienia gosp. (zwiększone dochody budżetowe przy równoczesnym ograniczeniu wydatków transferowych).

ASK wyraża się mnożnikiem.

Notatki wykłady

24. Deficyt budżetowy a dług publiczny

Deficyt budżetowy - nadwyżka wydatków państwa na dochodami budżetowymi.

Wzrastające wydatki rządowe mogą być finansowane z takich źródeł jak:

• podatki - ich podniesienie jest decyzją nie popularną politycznie i spotyka się z oporem wyborców oraz wywołuje negatywne skutki ekonomiczne; osłabia motywację do pracy oraz prowadzi do zmniejszenia dochodów ludności. Również podniesienie podatków od dochodów przedsiębiorstw prowadzi do negatywnych skutków ponieważ zmniejsza się skłonność do inwestycji podatki zatem nie kreują dodatkowego popytu, jedynie prowadzą do przesunięcia siły nabywczej z płatników podatku na rząd,

• pożyczki zaciągane u społeczeństwa lub przedsiębiorstw - przez sprzedaż obligacji państwowych lub bonów skarbowych państwo mobilizuje niewykorzystane oszczędności i przeznacza je na finansowanie wydatków publicznych.

• Sprzedaż części majątku państwa - prowadzi do przejmowania przez państwo części oszczędności ludności lub przedsiębiorstw.

• Dodatkowa emisja pieniędzy - sytuacja, gdy oszczędności ludności są nie wystarczające lub też trudno je przekształcić w obligacje państwowe z powodu małego zainteresowania ludności ich zakupem. Aby tę barierę przełamać państwo ucieka się do emisji dodatkowych pieniędzy.

• Kredyty zagraniczne.

25. Funkcje pieniądza

Pieniądz - powszechnie akceptowany towar za pomocą którego dokonywana jest wymiana produktów i usług.

Funkcja pieniądza:

• środek wymiany (cyrkulacji)

• jednostka obrachunkowa (miernik wartości produktów i usług)

• środek płatniczy (realizacja odroczonych płatności)

• środek przechowywania bogactwa (środek teuryzacji)

pieniądz może być wykorzystywany jako środek wymian przy spełnianiu następujących warunków:

1. musi być powszechnie akceptowany

2. może być łatwo przenośny - nie może być ciężki i duży objętościowo ponieważ utrudniałoby to ich przechowywanie i przemieszczanie,

3. musi być łatwo podzielny na mniejsze jednostki aby dokonywanie zarówno małych jak i dużych transakcji odbywało się bez zakłóceń

4. musi być trudny do podrobienia gdyż pieniądze które łatwo sfałszować nie budzą zaufania i szybko tracą wartość.

26. Koszty posiadania pieniądza

Przechowywanie bogactwa (majątku) w formie pieniądza kosztuje. Przy obliczaniu tego kosztu trzeba wziąć pod uwagę straty wynikające z utraconych dochodów, jakie wiążą się z alternatywnymi formami przechowywania bogactwa, które to straty należałoby następnie pomniejszyć o dochód związany z posiadaniem pieniądza.

Nominalną stopę oprocentowania obligacji „r” , przechowywanie w obligacjach bogactwo będzie rosło w tempie równym „r”.

Realna stopa oprocentowania obligacji, czyli stopę nominalną pomniejszoną o stopę inflacji ( tempo wzrostu średniego poziomu cen ).

K_m = ( r - π₀ ) - ( - π₀) = r

π₀ - oczekiwana stopa inflacji

r - π₀ - realna stopa oprocentowania obligacji

K_m - koszt przechowywania bogactwa w formie pieniądza

Oczekiwany koszt posiadania pieniądza równy jest nominalnej stopie procentowej.

27. Popyt na pieniądz

Popyt na pieniądz jest to ilość pieniądza, na jaką istnieje zapotrzebowanie zgłaszane przez podmioty gospodarcze.

Popyt na pieniądz, czyli ilość pieniądza, na jaką jest zapotrzebowanie, wiąże się głównie z obsługą procesu cyrkulacji dóbr, prowadzonym przez podmioty gospodarcze rachunkiem ekonomicznym związanym z realizacją pewnych płatności i operacji, oraz przewidywaniami i zachowaniami ludzi. Wielkość popytu na pieniądz zależy w związku z tym m.in. od takich czynników, jak : wielkość produkcji różnych dóbr, liczba zawieranych transakcji, przeciętny poziom cen produktów i usług, nominalna i realna stopa oprocentowania środków pieniężnych, koszt posiadania pieniądza oraz koszt zamiany jednych aktywów na inne.

Motyw popytu na pieniądz wg Keyesa

Wyodrębnił trzy rodzaje zgłaszania popytu na pieniądz:

1. motyw transakcyjny

2. motyw przezornościowy

3. motyw spekulacyjny

Analogicznie do trzech motywów poddał analizie trzy kategorie popytu na pieniądz:

1. Popyt transakcyjny - wiąże się z posiadaniem pieniądza w celu realizacji przewidywanych zakupów produktów i usług

2. Popyt przezornościowy - wiąże się z posiadaniem pieniądza w celu realizacji nieoczekiwanych zakupów produktów i usług

3. Popyt spekulacyjny - wiąże się z posiadaniem pieniądza w nadziei na przyszłe dochody wynikające ze spadku cen alternatywnych w stosunku do pieniądza aktywów oraz innych ewentualnych lokat pieniądza.

Popyt na pieniądz rośnie, gdy rośnie nominalny dochód narodowy, a maleje, gdy rośnie nominalna stopa %.

Keynes określał popyt na pieniądz mianem preferencji płynności. Jest to skłonność do utrzymywania aktywów w formie płynnej ( do zamiany ich na pieniądz ) i w tym sensie jest to popyt na pieniądz.

Koncepcja monetarystyczna, w której pieniądz jest traktowany jako jedna z wielu form przechowywania bogactwa. Neoilościowa teoria pieniądza M. Friedmana .

Czynniki mające wpływ na popyt na pieniądz, jak:

1. całkowite bogactwo, jakim ludzie dysponują, wyłącznie z zasobami „bogactwa ludzkiego” ( zwanego dziś zwykle „kapitałem ludzkim”) - im większe bogactwo tym większy popyt na pieniądz;

2. oczekiwanie stopy zwrotu od różnych form aktywów - im wyższe stopy zwrotu, wyrażające alternatywny koszt trzymania pieniądza, tym mniejszy popyt na pieniądz.

Dochód permanentny, wartość bieżąca oczekiwanego strumienia dochodów z zasobów bogactwa ludzkiego i rzeczowego w bardzo długim okresie.

Realny popyt na pieniądz to popyt na realne zasoby pieniądz, czyli zasoby nominalne odniesione do średniego poziomu cen (L/P).

Najważniejszych czynników determinujących popyt na pieniądz:

1. popyt na pieniądz zależy od instytucjonalnych rozwiązań, np. zwyczajów płatniczych, technik i metod rozliczeń finansowych stosowanych przez system bankowy ( udział transakcji rozliczanych w trybie bezgotówkowym, powszechność kart kredytowych, itd.).

2. nominalny popyt na pieniądz rośnie proporcjonalnie do wzrostu cen i realnego dochodu narodowego, natomiast maleje, gdy rośnie stopa procentowa.

3. Realny popyt na pieniądz nie zależy od poziomu cen, natomiast zależy od realnego dochodu narodowego, nominalnej stopy procentowej oraz kosztu zamiany różnych aktywów na pieniądz. Gdy rośnie realny dochód narodowy i koszt zamiany aktywów na pieniądz, popyt na pieniądz też rośnie; gdy rośnie stopa procentowa, popyt na pieniądz maleje.

Podaż pieniądza jest to ilość pieniądz wprowadzonego do obiegu.

Podaż pieniądz, czyli jego ilość wprowadzona do gospodarki, polega regulacji państwa. Państwo ma istotny wpływ, zwłaszcza za pośrednictwem banku centralnego oraz różnych agend i instytucji rządowych, na wielkość emisji pieniądza, formy, w jakich pieniądz jest emitowany, oraz na cele, które dzięki kolejnym emisjom zamierza się osiągnąć.

Kreacja pieniądza - działalność kredytowa banków. Udzielając kredytów, banki muszą utrzymywać określoną część swoich rezerw w postaci gotówki lub innych płynnych aktywów.

Bank centralny określa stopę rezerw obowiązkowych tzn. minimalny stosunek rezerw gotówkowych do wkładów ( depozytów ) w bankach komercyjnych. Przystępując do udzielania kredytów każdy bank powinien określić jaką część zdeponowanych kwot może przeznaczyć na kredyt, aby nie naruszyć swojej płynności finansowej i nie podważyć swojej wiarygodności.

Mnożnik pieniężny - stosunek podaży pieniądza ( M ) do tzw. bazy monetarnej ( BM ).

Wyraża on zmiany w podaży pieniądza wywołane zmianami bazy monetarnej.

Współczynnik kreacji depozytów - jest odwrotnie proporcjonalny do stopy rezerw obowiązkowych. Info. o tym, ile razy zwiększy się suma depozytów bankowych w wyniku pojawienia się depozytu pierwotnego.

30. Funkcje Banku Centralnego

1.Bank państwa (obsługuje budżet państwa)

2.bank banków (sprawuje kontrolę i udziela pożyczek i kredytów)

3.Bankiem emisyjnym (tylko on emituje pieniądz)

31.Instrumenty banku centralnego

1.Stopa rezerw obowiązkowych- konieczność trzymania rezerw w bankach w postaci gotówki w stosunku do wkładów w tych bankach- w Polsce 5%

2.stopa redyskontowa- stopa związana z redyskontowaniem weksli

3. operacje otwartego rynku- kupowanie lub sprzedaż papierów wartościowych na rynek

4. inne narzędzia np; limity kredytowe

32.Równowa na rynku pieniężnym

Równowaga na rynku pieniężnym występuje wówczas, gdy realny popyt na pieniądz jest równy realnej podaży pieniądza. Realny popyt na pieniądz to popyt wyrażony w ilości dóbr, jaką można ten pieniądz kupić. W tych samych kategoriach wyrażamy realną podaż pieniądza. Realne wielkości popytu na pieniądz i podaż pieniądza są równe ich wielkościom nominalnym podzielonym przez ogólny poziom cen

33.Granice wzrostu gospodarczego

Wzrost gospodarczy powinien być celem działalności gospodarczej.

Szybki wzrost zwiększa produkcję dóbr, ale nie do końca pozwala na szybki wzrost konsumpcji.

Forsowanie tempa wzrostu gospodarczego bez oglądania sie na możliwość akumulacji doprowadzić może do przeinwestowania gospodarki (wysoki udział inwestycji w dochodzie narodowym) i ukształtowania się specyficznej struktury gospodarki nastawionej bardziej na produkcję maszyn i urządzeń niż na produkcję towarów przeznaczonych do konsumpcji.

Tempo wzrostu gospodarczego jest środkiem, a nie celem rozwoju gospodarczego.

34.FAZY CYKLU KONIUNKTURALNEGO

Cykl koniunkturalny -to wahanie ogólnego poziomu aktywności gospodarczej wokół trendu przejawia się mniej lub bardziej regularnymi rytmicznymi zmianami takich wielkości makroekonomicznych np: poziom produkci ,dochodu,zatrudnienia ,bezrobocia

Fazy cyklu koniunkturalnego :

1.kryzys

2.depresja

3.orzywienie

4.rozkwit

35. SPOSOBY POMIARU BEZROBOCIA

Mierniki- bezrobocia

I. stosunek bezrobotnych do zatrudnionych wyrażony w %

B:Z * 100

1.Stopa bezrobocia do siły roboczej w %

2.Stopa bezrobocia do siły roboczej

2.stopa bezrobotnych do ludzi aktywnych zawodowo

II.Liczba bezrobotnych przypadających na 1 miejsce pracy

36.TYPY BEZROBOCIA

1.bezrobocie frykcyjne (przejściowe-zalicza się osoby zmieniające pracę osoby upośledzone nie mogące podjąć pracę.

2. bezrobocie strukturalne- związane z niedopasowaniem struktury gospodarki z kwalifikacjami osób pracujących

3.bezrobocie keynensowskie (cykliczne lub koniunkturalne)

wynikające z niedostatku popytu)

4.Bezrobocie klasyczne jest związane z siłą związków zawodowych i ich walką o średni poziom płac wynagrodzenia

Bezrobocie utajone-

jeżeli zatrudnienie jest większe niż potrzeby

Bezrobocie agralne-

osoby zatrudnione w niepełnym wymiarze godzin, albo są zatrudnieni w zawodach nie wymagających wykształcenia oraz zniechęcone poszukiwaniem pracy

Bezrobocie chroniczne

osoby w wieku przed emerytalnym, które częściowo utraciły zdolność do pracy, a niw zdobyły praw do emerytury czy renty

Bezrobocie naturalne

jest wtedy gdy rynek pracy jest w równowadze.

37.PRZYCZYNY BEZROBOCIA

1.opadatkowanie płac obciążające pracownika

2.Opodatkowanie płac obciążające pracodawcę

3. zasiłek dla bezrobotnych

4. siła związków zawodowej

5. niedopasowanie kwalifikacji

6. polityka dochodowa państwa

7. czynniki popytowe(keynesisici)-(zbyt małe inwestycje)

8. realne ceny dóbr importowanych

38.METODY PRZECIWDZIAŁANIA BEZROBOCIA

Czynniki wpływające na zmniejszenie bezrobocia:

-obniżenie podatku dochodowego

-obniżenie zasiłku dla bezrobotnych

obniżenie składek poza płacowych np.ZUS

-obniżenie siła związków zawodowych

-subwencje na przekwalifikowanie się

-pomoc dla absolwentów

Czynniki wpływające na zmniejszenie bezrobocia oddziałujące na popyt na pracę

-obniżenie kosztów nowych dóbr kapitałowych np. subwencje

- obniżenie stopy procentowej

39.Pojęcie i sposoby pomiaru inflacji

Inflacja jest to utrzymujący się dłuższy czas wzrost poziomu cen w gospodarce narodowej w wyniku czego obniża się siła nabywcza pieniądza .

Inflacja może być :

- otwarta((wzrost cen)

- ukryta(związana z państwowymi regulacjami prawno-administaracyjnymi w zakresie ustalania cen .

Inflacja ze względu ma tempo wzrostu cen.

-pełzająca przy tempie od 3-5%

-krocząca od 10-50%

-hiperinflacja powyżej 50%

-hiperinflacja katastrofalna(ceny rosną z dnia na dzień)

Inflacja wg przyczyn:

1. inflacja popytowa- wyróżniamy tu

- przyczyny monetarne pochodzenia krajowego:

1. inflacja kredytowa

(polityka łatwego pieniądza)

2. inflacja gotówkowa

(szybkość krążenia pieniądza)

- przyczyny monetarne pochodzenia zewnętrznego (inflacja importowana)

2.inflacja kosztowa (podażowa)

-przyczyny pochodzenia krajowego a) nacisk podatków wliczonych w koszty

b) wzrost kosztów socjalnych

c) państwowe regulacje cenowe i ograniczenia importu

d) inflacja spowodowana walką o podział dochodów(związki zawodowe-płace)

- przyczyny spoza gospodarki danego kraju

a)wzrost na rynkach światowych cen produktów, które nie są wytwarzane w kraju (rapa naftowa)

b) pogorszenia się „tot”(zmienna cena dóbr eksportowanych i importowanych)

- działnia monopoli międzynarodowych.

Miary inflacji :

1.Wskażnik cen-jest to miara procentowych zmian wydatków związanych z zakupem określonego koszyka dóbr

-wskażnik cen dóbr konsumpcyjnych

-wskażnik cen hurtowych i detalicznych

2.Deflator PKB

3.Stopa inflacji- jest to miara procentowego wzrostu ogólnego poziomu cen

-średniorocznej

--od grudnia do grudnia

40.SKUTKI INFLACJI

1. Nie zwalczana inflacja wykazuje skłonność do samo przyspieszania. Pojawia się niebezpieczeństwo hiperinflacji

2.Inflacja powoduje redystrybucje dochodów i majątków.

Redystrybucja o charakterze niesprawiedliwym, gdyż koszty inflacji ponoszą wierzyciele i osoby o stałych dochodach

3.Inflacja zmienia mechanizm rynkowy. Powoduje nieusprawiedliwioną alokację zasobów. Zwiększa niepewność przy sporządzaniu rachunku ekonomicznego, sprzyja spekulacji.

Powoduje tzw. koszty zdzieranych zelówek(zwiększenie kosztu przedsiębiorstw i gosp. domowych .

4 .zniekształca informacyjną funkcję cen

5.ucieczka od pieniądza

6.wzrost kosztów obsługi działalności gospodarczej

7.towarzyszy występowanie bezrobocia(stagflacja i recesja)

8.niekorzystne zmiany w bilansie płatniczym

41.TEORIE INFLACJI

Keynesiści nie uznają inflacji jako podstawowej wielkości godnej angażowania polityki gospodarczej.

Wynika to ze sztywności cen.

Lepiej wy Keyns. może być wyższa inflacja od bezrobocia.

Inflacja wg nich występuje wtedy gdy jest zbyt wyskoki popyt globalny. Gdy produkcja faktyczna przewyższa poziom produkcji potencjalnej może wystąpić tzw.luka inflacyjna.

Key.inflację najchętniej zwalczają za pomocą restrykcyjnej polityki fiskalnej i pomocniczo za pomocą restrykcyjnej polityki monetarnej.

Uznają zarządzanie popytem oznacz to oddziaływanie państwa na popyt globalny. W ramach zarządzania popytem ważniejsza jest polityka fiskalna, a w szczególności wydatki państwa.

Państwo zawsze powinno działać w kierunku zmniejszania bezrobocia.

43.

Kurs walutowy-to cena waluty obcej wyrażona w pieniądzu krajowym lub cena waluty krajowej wyrażona w walucie obcej.

Aprecjacja- jest to podwyższenie kursu walutowego przez rynek.(przy płynnym kursie)

Deprecjacja- jest to obniżenie kursu walutowego na rynku.(przy płynnym kursie)

Dewaluacja- są to działania banku Centralnego powodujące obniżenie kursu walutowego. (przy stałym kursie)

Rewaluacja-podwyższenie kursu walutowego w wyniku działań(przy stałym kursie)

44.) Bilans Płatniczy- Jest to zestawienie wszelkich transakcji gospodarki Narodowej z zagranicą w określonym czasie:

1.Bilans obrotów bieżących (rachunek bieżący)

składniki:

-bilans handlowy (towarów)

-bilans usług(turystyka transport)

-bilans z procentu i dywidend (zestawienie transferów prywatnych i rządowych

2.Bilans obrotów kapitałowych (rachunek kapitałowy)

-krótkoterminowe zagraniczne lokaty kapitałowe(papiery wartościowe, kredyty handlowe, wkłady na rach. do 1 roku

-kapitały długoterminowe (inwestycje produkcyjne ,lokaty pośrednie ,papiery wart.powyżej 1 roku)

3. Transakcje(operacje) wyrównawcze prowadzone przez bank Centralny

Bilans płatniczy musi być zrównoważony.

Jeżeli jest nadwyżka w bilansie obrotów bieżących, to musi być deficyt w bilansie kapitałowym.

46. Równowaga w gospodarce zamkniętej z uwzględnieniem modelu IS- LM

Równoczesna równowaga na obydwu rynkach występuje w punkcie przecięcia się krzywej IS i LM ozn. to że w tym punkcie występuje równowaga na obydwu rynkach. Ludzie chcą z jednej strony, trzymać akurat tyle pieniędzy, ile wynosi podaż pieniądz, z drugiej zaś, chcą kupić tyle towarów ile producenci chcą sprzedać.

Równowaga ta nie oznacza równowagi na rynku pracy (może wystąpić bezrobocie).

Wykres 19.9

Jakie mechanizmy „popychają” gospodarkę w kierunku równowagi.

Zależy od tego, w którym z obszarów znajdzie się gospodarka. Jeśli gospodarka znalazłaby się w obszarze I, to występująca tam nadwyżka podaży pieniądza powodowałaby spadek stopy %, a istniejąca w tym obszarze nadwyżką podaży dóbr powodowałaby ograniczanie produkcji i dochodu narodowego. Jeśli gospodarka znalazła znalazłaby się w innym obszarze, to następowałyby odpowiednie zmiany stopy % i dochodu, zgodnie ze strzałkami zaznaczonymi na rysunku.

50.Elementy tzw. programu Balcerowicza

19.12.89r., został podpisany list intencyjny między Polską a Międzynarodowym Funduszem Walutowym

Polski Rząd zobowiązał się do przystąpienia z dn.01.01.90r do realizacji programu pod nazwą programu Balcerowicza.

Główne cele strategiczne programu Balcerowicza

1.Uruchomienie mechanizmów typowych dla gospodarki rynkowej

2.Dążenie do stłumienia w krótkim czasie hiperinflacji monetarystycznym pakietem środków

3.Zewnętrzne otwarcie gospodarki

---